KADAREJA mbi Fene ne Shqiperi !!

[NoName]

KADAREJA MBI FENE NE SHQIPERI

Ekstremistët islamë e qarqet greke rrezikojnë tolerancën
Përse ekzistenca mes tri feve në Shqipëri nuk ka sjellë probleme. Arsyet e një bashkëjetese të rrallë, që së fundi i kanosen disa rreziqe të reja.

TIRANE

Ky takim ndërkombëtar bëhet në një kohë kur një shqetësim i ri, ose më saktë një shqetësim i vjetër, i rikthyer me një forcë të re është shfaqur në botë: marrëdhëniet midis besimeve. Është kjo arsyeja që teza e Samuel Hantigtonit, se pas rënies së utopive totalitare shekulli i 21-të do të jetë shekulli i përplasjes së qytetërimeve, ka zgjuar dhe vazhdon të zgjojë shumë interesim në kahun e pranimit ose të kundërshtimit të saj. E pranuar terësisht ose pjesërisht, e glorifikuar ose e hedhur poshtë, kjo tezë gjithsesi mund të injorohet. Ka kohë që diçka shumë e rëndësishme po ndodh në botën tonë, diçka që vëmendjes sonë për një kohë të gjatë i ka shpëtuar. Do të quhet përplasje ose jo e qytetërimeve, do të cilësohet katastrofë e pashmangshme ose e shmangshme, kjo është e vështirë të parashikohet. Ajo që mund të thuhet me bindje është se shumica e popujve të botës janë të përzier drejtpërdrejt ose tërthorazi me këtë problem. Rrjedhimisht, miliona miliona njerëz kudo në botë kanë bashkuar mendjet, pasionin dhe vullnetet e tyre, për t'i dalë përpara së keqes. Kam bindjen se mbledhja jonë këtu në Tiranë bën pjesë në mozaikun e këtij shqetësimi të përgjithshëm njerëzor. Për një ndërthurje fatkeqe të rrethanave, acarimi midis besimeve ka përkuar dhe shpesh është bërë amalgam me një zezonë tjetër planetare: terrorizmin. Terrorizmi, ashtu si konfliktet, ashtu si luftërat, ashtu si urrrejtja që i pjell, është më i vjetër se të gjitha besimet e mëdha të sotme: krishtërimi, islamizmi, judaizmi dhe budizmi. Terrori në të gjitha trajtat e tij, me gjithë rekuizitën e maskat e veta, e ka shoqëruar historinë njerëzore në të gjitha fazat e saj. Terrorizmi nuk ka fe. Terrorizmi nuk ka sistem vlerash ku mbështetet. Terrorizmi nuk ka atdhe. Ashtu si qyqja që nuk ka çerdhen e vet dhe uzurpon çerdhet e të tjerëve, terrorizmi kërkon popuj, vende, ideologjira, besime fetare, kauza politike, konflikte racore, acarime etnike, mjerime shoqërore e kështu me radhë, për të lëshuar në to vezët e veta, për të pjellë pastaj racën e vet: terrorin. Identifikimi i terrorizmit me një popull ose me një grup popujsh, me një çështje madhore, me një besim fetar, është një keqkuptim tragjik. Për fat të keq ky keqkuptim po ecën dhe po kthehet në faktor të parë, për t'i dhënë terrorizmit atë që nuk e ka: një bazë, një truall, një besim. Terrorizmi e bashkë me të acarimi midis popujve me besime të ndryshme, janë kthyer, siç u tha më lart, në një problem dramatik planetar. Kontinenti ynë europian është i prekur drejtpërdrejt nga ky shqetësim. E kur përmendim Europën, e marrim me mend se gadishulli ynë ballkanik është dyfish i prekur. E në këtë gadishull vendi ynë, vend i rrallë në Europë me tre besime fetare, përbën një rast të veçantë, ashtu sikurse dhe cilësohet me të drejtë në programin e këtij forumi.

Përse kemi tolerancë mes tri feve

Ne që jemi shqiptarë, ndonëse na vjen keq, jemi të ndërgjegjshëm se imazhi i vendit dhe i popullit tonë në botën e sotme nuk është për t'u lakmuar. Ne jemi të ndërgjegjshëm, gjithashtu, se ky imazh nuk ndreqet as me mllefe, as me psherëtima revanshiste, por me punë dhe me emancipim të gjithanshëm. E përmenda imazhin e dëmtuar të Shqipërisë për të ardhur tek një e vërtetë tjetër, dhe pikërisht tek ideja se dhe në këto kushte të vështira, kur ne ndodhemi nën prozhektorët e kritikës edhe në kushtet, pra, kur cenet tona kanë dalë në plan të parë, ka diçka që mbarë bota na e njeh për meritë. Dhe kjo diçka, për fat të mirë, nuk është gjë e vogël. Përkundrazi, ajo është diçka e madhe, e çmuar veçanarisht sot. Kjo është toleranca, harmonia fetare. Ka kohë që kjo tolerancë, përmendet si një gjë proverbiale. Dhe ka arsye për këtë. Një popull jo i madh ballkanik, një komb me tre besime dhe katër komunitete fetare, në një zonë të famshme për grindje dhe pezm. Një popull aspak i urtë, madje do të thosha i prirur, si pjesa më e madhe e ballkanasve, për acarim. E megjithatë, ndonëse me tri fe, kusht ideal për përçarje, shqiptarët gjatë historisë së tyre nuk i kanë njohur konfliktet fetare.
Shpjegimi për një harmoni fetare, që ka zgjatur me shekuj në Shqipëri, nuk duhet kërkuar në ndonjë paradoks, në ndonjë sistem edukimi e emancipimi të një niveli shembullor, e aq më pak në cilësi moralo-etike të veçanta të këtij populli. Shqiptarët janë si gjithë të tjerët. Harmonia fetare e tyre është pjellë e vetë jetës, rrjedhojë e natyrshme e kushteve dhe e rrugëtimit të tyre nëpër histori.


Historiku i bashkëjetes

Konvertimi, kthimi i një pjese të shqiptarëve nga feja e parë e tyre, katolicizmi, në besimin ortodoks, e më pas kthimi i një pjese tjetër në fenë myslimane, ka qenë, me sa duket, edhe shkolla e parë e tolerancës. Gjatë këtij procesi për shqiptarët u bë e zakonshme që një pjesë e familjes të ruante besimin e parë katolik, e tjetra të ishte ortodokse apo myslimane. Raste të shumta dëshmojnë që dy vëllezër, njëri katolik e tjetri mysliman, të jetonin nën një pullaz, e kështu me radhë kjo ndodhte me fise e krahina të tëra. Eshtë e kuptueshme se kur njeriu mësohet të jetojë me besime të ndryshme në të njëjtin fis, madje nën të njëjtin pullaz, ai vetvetiu mësohet me tolerancën e me harmoninë. Një njeriu të tillë urrejtja midis feve i duket e huaj dhe absurde. Kur në shekullin e 19-të në Ballkanin e shqetësuar shqiptarët po përpunonin edhe ata strategjinë e tyre të shkëputjes nga Perandoria osmane, rilindasit shqiptarë, filozofët, poetët, politikanët, e kuptuan se harmonia fetare ishte një thesar i paçmuar. Ata e kuptuan se një përçarje fetare e shqiptarëve do të vinte në rrezik vetë ekzistencën e Shqipërisë. Ndaj ata u kapën pas idesë së harmonisë fetare, me thonj e me dhëmbë, për ta ktheyr atë në një antidot, në një flamur krahas flamurit të lirisë. Për fat të mirë vizioni liberal për fenë, për pranimin e tjetrit, do të rrezatonte njëfarësoj një tolerancë në mos të njëjtë, së paku të ngjashme, kur ishte fjala për kombësinë ose racën tjetër. Toleranca ndaj "tjetrit", ndaj atij që kishte jo vetëm tjetër fe, por edhe tjetër kombësi, u vërtetua në një shembull të madh e të shkëlqyer, që nuk ka qenë aq i shpeshtë në historinë e njerëzimit: qëndrimi i shqiptarëve ndaj hebrejve. Shqiptarët u shfaqën si komb filosemit jo vetëm në jetën e tyre të përditshme. Filosemitismi i tyre përballoi provën më të vështirë: holokaustin. Është një e vërtetë e njohur, e megjithatë, më lejoni ta përsëris, se në mbarim të luftës së Dytë Botërore numri i hebrejve, ndërsa pakësohej kudo, në Shqipëri u rrit gati 10 fish. Më lejoni ta përsëris këtë, sepse popujt kanë nevojë për modelet e mira dhe ne jemi mbledhur sot këtu që t'i inkurajojmë ato. Botimi kohët e fundit i dokumenteve të qeverisë dhe aleatëve të vet gjermanë, që të hiqnin dorë nga përndjekja e hebrejve në Shqipëri ngaqë do të krijoheshin probleme me popullsinë vendase, dëshmon gjer në çfarë shkalle mbrojtja e hebrejve ishte unanime në Shqipëri.

Arsyeja e dytë

Për të kuptuar më mirë se si harmonia midis tre besimeve dhe katër komuniteteve fetare, në një vend kaq të ngushtë si Shqipëria, nga një program moral, nga një filozofi, etikë ose strategji shqiptare, u ndesh me realitetin e ashpër historik dhe nga kjo përplasje doli e padëmtuar gjer më sot, më lejoni që t'u kujtoj fare shkurt ato që kanë ndodhur në këtë vend lidhur me fenë. Feja e parë e shqiptarëve, katolicizmi, e vjetër pothuaj sa ajo e Romës, ishte e vetmja në këtë vend për gati 1000 vjet. Ndarja e kishës romane nga ajo bizantine, ndarje kufiri i së cilës kalonte përafërsisht në Shqipëri, do të sillte konvertimin e parë të një pjese të katolikëve shqiptarë në ortodoksë. Disa shekuj më pas, pushtimi i krejt Ballkanit nga Perandoria osmane do të sillte, bashkë me ushtrinë dhe administratën, një besim të ri: islamin. Nuk ishin vetëm një pjesë e shqiptarëve që u konvertuan. Dukuria ishte e gjerë në gadishull. U kthyen në myslimanë një pjesë e sllavëve dhe e grekëve. Katolikët shqiptarë ishin e para popullsi e madhe katolike që ra nën sundimin otoman. Ata u përpoqën të mbanin lidhjet me botën e krishterë europiane. Merret me mend se një kalvar i gjatë e një martirizim i pafund i priste katolikët shqiptarë, këta tragjikë të vetmuar, në perandorinë që ishte krejt e huaj për ta. E megjithatë, ata e mbajtën për t'u kujtuar shqiptarëve atë që kishin humbur: atdheun dhe Europën. Ortodoksët shqiptarë, ndonëse të ndarë fetarisht nga katolikët, u përpoqën, ashtu si ata, të mbanin ndezur flakën e lirisë dhe të shqiptarizmit. Një ndërlikim i ri u shfaq në jetën e ortodoksëve shqiptarë në shekullin e 19-të e 20-të, pas çlirimit të Greqisë nga zgjedha osmane. Një ide groteske, e pjellë nga qarqe panheleniste, ideja se ortodoksët ballkanas janë grekë dhe s'mund të kenë tjetër kombësi, i helmoi marrëdhëniet midis të krishterëve grekë dhe shqiptarë. Ortodoksët shqiptarë me veprat e tyre, me aktet, disa herë me flijimin e jetës së tyre, e dëshmuan se ishin ortodoksë të një kombësie tjetër. Ka kaluar kaq kohë e, për fat të keq, një ide e tillë absurde vazhdon të gjellojë në Greqinë e sotme, anëtare e Bashkimit Europian.
Myslimanëve shqiptarë, ithtarët e besimit të ri, do t'u duhej ndoshta të kalonin nëpër provën më të vështirë. Duke marrë fenë islame, besimin zyrtar të perandorisë, myslimanët shqiptarë, të tunduar nga favoret, kishte rrezik t'i përçmonin e të ndaheshin nga vëllezërit e tyre të krishtertë. Ky do të ishte fundi i harmonisë fetare në Shqipëri dhe ndoshta fundi i Shqipërisë.
Myslimanët shqiptarë nuk e bënë këtë. Dhe jo vetëm kaq. Si për të treguar qartë se ata ndërruan fenë por nuk ndërruan kombin, ata, ashtu si edhe më parë, morën pjesë në të gjitha aksionet kombëtare bashkë me të krishterët. Ata morën pjesë në besëlidhjet e hapta ose të fshehta, në komitetet, në kryengritjet kundër shtetit osman. Ashtu si të krishterët, u flijuan edhe ata, madje shpesh me dënime më të rrepta, ngaqë, kur ishte fjala për fatet e kombit, midis tij dhe fesë zgjodhën kombin. Pavarësia e gjeti Shqipërinë në një kaos të plotë. Megjithatë, edhe midis kësaj rrëmuje ballkanike të paparë, edhe midis principatave të përçara, midis programeve, flamurëve, peshkopëve, imamëve, feudalëve, poetëve e banditëve, shkurt, edhe në ditët kur dukej sikur shqiptarët nuk kërkonin veçse shkaqe për t'u kacafytur, përçarja fetare, me ndonjë përjashtim të rrallë, nuk u shfaq.
Një nga shpjegimet, si të thuash, një nga sekretet përse pas kaosit mbretëria e Zogut arriti në një kohë të shkurtër të vendoste rregullin në Shqipëri ka qenë edhe legjislacioni për marrëdhëniet e të tri feve me shtetin shqiptar. Ndonëse i përpiluar treçerek shekulli më parë, ky legjislacion është më i miri gjer më sot në historinë e Shqipërisë dhe një ndër më të mirët në Europë. Ai është i tillë ngaqë bazohet në traditën për të cilën folëm më lart. Përfitoj nga rasti për t'u sugjeruar autoriteteve shqiptare që, lidhur me problemet e sotme të ngjashme, do të bënin mirë të këshilloheshin me atë legjislacion.

Arsyeja e tretë

Historia e harmonisë fetare në Shqipëri nuk është një histori idilike. Në thelb ajo ka qenë dhe mbetet dramatike. Nuk e kam fjalën për episode të tilla si farsa tragjikomike e ndalimit të besimeve prej regjimit komunist. As për mallkimin që, në emër të fesë, iu bë alfabetit shqiptar dhe ortodoksëve shqiptarë që e lexonin atë. E as për rebelimin proturk të Haxhi Qamilit. Historia ka qenë në thelb dramatike, sepse ka qenë përherë e mbarsur me rreziqe të mëdha. Sot, në Shqipërinë demokratike, të gjitha rreziqet e kapërcyera janë prapë të mundshme. Ato janë të tilla, siç u tha në Europë, e, pa dyshim në botë. Në fund të fundit, ngaqë janë të tilla, të mundshme, ne jemi mbledhur të flasim e të shqetësohemi për to. Harmonia fetare, sa ç'është madhështore si ngrehinë, aq është edhe e brishtë. Mjafton e çara e parë serioze, mjafton radikalizimi i njërit prej besimeve, që ngrehina të shembet. Në rastin e Shqipërisë të tre besimet, ashtu siç e pamë, janë të lidhura me kombin, me vetë ekzistencën e tij. Neve nuk na lejohet asnjë sjellje e papërgjegjshme, asnjë harresë, asnjë pakujdesi në mirëmbajtjen e kësaj ngrehine. Aq më pak na lejohen pasionet meskine, anësitë, për të mos përmendur provokimet dhe provokatorët. Së pari ne duhet të jemi të qartë për gjërat themelore, për ato që jeta dhe historia i kanë vendosur një herë e përgjithmonë e që nuk kanë nevojë të vihen në dyshim. Të gjithë popujt e qytetëruar e bëjnë këtë. Asnjë vend që quhet i tillë nuk i shkul e i ngul themelet e tij çdo vit e çdo stinë, si nomadët. Themeli i themeleve në çështjen fetare në Shqipëri është që të tre besimet kryesore janë të tria barazisht të rëndësishme e barazisht të ligjshme. Katolikët, pavarësisht se janë më të paktë në numër, përfaqësojnë fenë e parë të shqiptarëve. Si të tillë ata kanë një zbritje vertikale në historinë dhe kulturën shqiptare të pashembullt. Si të tillë, ata i kanë dhënë kombit shqiptar simbole dhe shenja themelore, nga Gjergj Kastrioti te Nënë Tereza. Shkurt, ata janë ura më e vjetër, asnjëherë e shembur, që lidh Shqipërinë me Europën.
Myslimanët shqiptarë, ndonëse feja më e re në Shqipëri, kanë të njëjtin legjitimitet. Ai sigurohet jo vetëm nga prania e tyre e fuqishme numerike, por nga kontributi rrjedhimisht i fuqishëm në gjithë rrugëtimin e popullit shqiptar drejt lirisë dhe emancipimit. Ortodoksët shqiptarë, ashtu si katolikët, ashtu si myslimanët, kanë qenë pjesë e pandarë e korpusit kombëtar në të gjitha stuhitë që ai ka përballuar. Keqkuptimit të pafalshëm, lidhur me kombësinë, ata i kundërvunë kontributin e tyre kolosal në Rilindjen Kombëtare Shqiptare, krahas vëllezërve katolikë e myslimanë. Ky drejtpeshim midis tre besimeve kryesore, duke mos harruar këtu edhe komunitetin e katër, bektashizmin, nuk është një dëshirë e marrë për realitet. Dhe as retorikë poetike, ose psikozë pajtuese, e tillë që kërkon drejtpeshimin dhe harmoninë atje ku ajo nuk ekziston. Ky drejtpeshim e ky legjitimitet janë një realitet, një thelb. Shqipëria është një vend me tri fe. Ajo nuk mund të identifikohet me asnjëherën prej këtyre feve. Në qoftë se ne nuk besojmë në këtë, ne nuk besojmë në arsyen tonë të të qenit, në arsyen e të qenit të vetë Shqipërisë. Si rrjedhojë e kësaj, ne jemi të bindur se respekti i ndërsjelltë midis besimeve duhet të jetë i shenjtë në këtë vend. Asnjë ngacmim a provokim nuk mund të lejohet midis vetë besimeve. Asnjë ngacmim i laikëve kundër fetarëve. Asnjë ngacmim i fetarëve kundër laikëve. Së fundi, asnjë ngacmim i të tre besimeve kundër shtetit. Tundimet për të kundërtën janë vërejtur, për fat të keq, kohët e fundit, në periudhën e demokracisë.

Rreziqet e reja

Keqkuptimet më të ndjeshme janë ato që lidhen me raportet komb-fe. Përkundër traditës shekullore, janë shfaqur prirjet për ta vënë fenë kundër kombit. Lidhur me ndërlikimin e qarqeve fetare greke për t'u mohuar ortodoksëve shqiptarë kombësinë, ky është një problem i rëndë, që nuk ndihmon për asgjë të mirë në Ballkan. Shpresojmë që qeveria greke të ushtrojë aq sa mundet ndikimin e saj në këto rrethe për të ndrequr një keqkuptim. Shfaqja e një rryme radikale midis myslimanizmit shqiptar e ka shqetësuar kohët e fundit jo vetëm opinionin, por, siç është dëshmuar në shtyp e në TV, edhe vetë komunitetin mysliman. Mendoj se konflikti del nga kuadri i brendshëm fetar qysh në çastin kur prek raportet me kombin. Në shkrime dhe deklarata, vërtet të rralla, por shpesh të qarta, në shtyp dhe në internet, janë hedhur ide që e mohojnë haptas kombin shqiptar, në emër të një kombi tjetër, atij islamik. Jemi të sigurtë se një shpallje e tillë nuk mund të ketë përkrahje midis shumicës së islamistëve të rinj shqiptarë, një pjesë e të cilëve kanë kryer studimet në vendet arabe. Si në rastin e panhelenizmit, shoqëruar me proselitizmin e emigrantëve shqiptarë, ashtu dhe në rastin e panarabizmit, kemi të bëjmë me një përpjekje për tkurje të kombit shqiptar. Thënë ndryshe, kemi të bëjmë me një version "soft" të copëtimit të vendit. Një dhunim tjetër i rëndë, i ndeshur sidomos në propagandat antishqiptare, ka qenë përçudnimi i idesë së lirisë e të drejtave të njeriut, duke u identifikuar vetëm me ato fetare. Për një kohë të gjatë propaganda e Millosheviçit u përpoq t'i mbushte mendjen botës se lufta për liri e shqiptarëve të Kosovës nuk ishte gjë tjetër veçse një luftë fetare e myslimanizmit shqiptar kundër krishtërimit serb. Nuk është e vështirë të përfytyrohet sot se sa tragjike do të ishte për Kosovën po të binte në këtë kurth dhe, në vend të lirisë së mirëfilltë, të kërkonte lirinë fetare. Kurse në vend të kriminelëve serbë t'i shpallte luftë krishtërimit fqinj. Një vend i largët në malet e Kaukazit, Çeçenia, po e paguan shtrenjtë një ngatërresë të ngjashme. Një tjetër problem që lidhet me trysninë radikale fetare është përpjekja për të shfrytëzuar historinë e vendit. Nga acarimet midis fondamentalistëve rrezikohet përçudnimi i historisë shqiptare gjer në atë shkallë aq sa për pezm kundër krishtërimit të mohohen rrënjët, të mohohet autoktonia e popullit shqiptar në trojet e tij. Ne e dimë se si ndodh në Ballkan kur teza të tilla dalin nga skajimi kinse historik, për t'u shndërruar aty për aty në tragjedi njerëzore. Mbështetur nga teza të tilla, popullsia çame u dëbua nga trojet e veta gjashtëdhjetë vjet më parë. Mbështetur prej tyre, 300.000 shqiptarë të Kosovës u dëbuan në Turqi prej Jugosllavisë së Rankoviçit. Së fundi, ne pamë me sytë tanë dëbimin e gati një milion shqiptarëve të Kosovës në prag të shekullit të 21-të. Duke iu rikthyer idesë së ruajtjes së drejtpeshimit fetar në Shqipëri, mendoj se është koha që shteti shqiptar t'i sigurojë një bazë kushtetuese e ligjore këtij drejtpeshimi. Institucionet fetare, vendet e kultit, shkollat, fondacionet, financimet e brendshme ose të jashtme, të gjitha këto nuk mund t'i lihen rastësisë, por duhet të rregullohen me ligj.

Shteti laik

Si rrjedhojë e kësaj, shteti shqiptar duhet të marrë masat për të njëmendësuar autoqefalinë e kishës ortodokse shqiptare. Gjithmonë në këtë vazhdë, si rrjedhojë e faktit që kombi shqiptar ka tre besime dhe katër komunitete fetare shteti shqiptar duhet të sigurojë me Kushtetutë ndalimin e pjesëmarrjes së Shqipërisë në aleanca ose liga fetare, ngaqë çdo aleancë e tillë bije ndesh me parimin bazë të laicitetit të Republikës dhe vë në pozitë diskriminuese dhe përjashtuese besimet e tjera.
Shteti shqiptar duhet të ritheksojë parimin e laicitetit të Republikës, duke e bërë të qartë se feja është e ndarë nga shteti dhe nga politika. Vendi ynë ka zgjedhur rrugën dhe orientimin e vet drejt familjes së tij natyrale, familjes së popujve europianë. Ai bën pjesë sot në aleancën dhe luftën kundër terrorizmit, kësaj flame që është e drejtuar kundër gjithë botës dhe kundër gjithë besimeve. Vendi ynë modest ndodhet, tani për tani, në atë zonë që quhet si oborri i jashtëm i Europës. Vendet që ashtu si ne janë në pritje, i ofrojnë kontributet e tyre shtëpisë europaine. Kontributi ynë, harmonia fetare, është mesazhi më i qartë i miqësisë e i mirëkuptimit që Shqipëria i dërgon sot familjes së popujve.

Fjalimi i mbajtur nga Ismail Kadare në konferencën e organizuar nga Qendra për të drejtat e Njeriut dhe Presidenca.

************************************************** *****

ps. .....mendoi se ky fjalim eshte shume vendimtar ne kete kohe te pa kohe qe gjendet populli shqiptar ne pergjithesi, ne kohen kur rryma te rrezikshme nga lindja vershojne kulturen dhe kombin shqiptar....

ps2. marre nga albmuzika.com.


me respekt,
NoName

[Arrnubi]

AL-KADARAJDA


“Mbyllet konferenca për harmoninë fetare”, njoftoi gazeta “Korrieri” ( dhe disa të tjera) në mëngjesin e datës 16 nëntor 2003. Vetëm një ditë më parë gazetat kishin njoftuar se në Tiranë kishte filluar më 14 nëntor punimet e saj Konferenca ndërkombëtare ( disa thonin seminari , takimi) dyditor , 14-15 nëntor 2003, me temën “Fetë dhe qytetërimet në mijëvjeçarin e ri. Rasti i Shqipërisë”. Sipas gazetave dhe emisioneve televizive të Tiranës kjo Konferencë u organizua “nën patronazhin e lartë” të kryetarit të shtetit të Shqipërisë, Alfred Moisiu, nga një Komision i kryesuar nga shkrimtari Ismail Kadare dhe me bashkëpunimin e UNESCO-s, me qendër në Paris.


Ne, pjesëmarrësit nga jashtë Konferencës


Për përgatitjet e kësaj konference është bërë punë e zhurmë me kohë. Kemi qenë të detyruar qysh në muajin qershor të këtij viti të hynim në debat për synimet dhe mënyrën si po përgatitej Konferenca që sapo u mbajt. Në gazetën “Rimëkëmbja” të datave 10, 17 dhe 24 qershor është botuar shkrimi “Harmonia fetare të mos përdoret si maskë e anti-myslimanizmit. Drejt “harmonisë fetare” me qerren e islamofobisë së Ismail Kadaresë e të Pirro Mishës”.

Ky shkrim diktohej nga fakti se me përgatitjen e kësaj Konference ishin ngarkuar dy intelektualë shqiptarë nga më të njohurit për shkrime me frymë të theksuar islamofobie. Këtë përzgjedhje të organizatorëve e shihnim si “sfidë ndaj arsyes” në përgatitjen e një konference të tillë. Në atë shkrim janë trajtuar çështje të tilla si : “Protagonizmi i Kadaresë nga “Pajtimi Kombëtar” i Ramiz Alisë tek “Harmonia Fetare”e Moisiut, “Demonizuesit e Islamit nuk mund të pranohen për shenjëtorë e mësues të harmonisë fetare”, “Frymëzimet danteske, mllefet e Falaçit dhe vegimet sioniste në islamofobinë e Kadaresë” , “Shkrimtarët që kërkojnë kisha në vend të xhamive”, “Inatosja e Kadaresë me ndërtimin e xhamive i shkon për shtat kristosllavizmit e janullatizmit”, “Presidenca nuk ka përse hyn në vallen e atyre që përçajnë myslimanizmin në Shqipëri”, “Harmonia fetare të mos na verbojë para dukurive shqetësuese që po shtohen”.

Këto nëntema janë trajtuar në katër faqe gazete, pra diçka më shumë se referatet më të gjata që u mbajtën tani në Konferencë. Edhe pse një shkrim si ky nuk gëzon privilegjin ( jo dhe aq të dëshiruar nga ne) të jetë pjesë e ndihmesës në punimet e kësaj Konference, për të gjithë ata që janë të interesuar në ndjekjen e debatit për këto tema, ato mbeten të shkruara si një mendim ndryshe nga ato referate e kumtesa që gëzojnë status zyrtar të materialeve të Konferencës për harmoninë fetare në Shqipëri. Madje disa shkrime në “Rimëkëmbja” kanë meritën se u kanë dhënë studiuesve më seriozë mundësinë që të dinë se ku mund të përplasen me “mendimin ndryshe”. Kështu që ne të “Rimëkëmbjes” edhe pse ishim përsëri “të bojkotuarit e mëdhenj” të një veprimtarie akademike e politike për një problem ku ne jemi të angazhuar prej vitesh në mënyrë intensive dhe “heretike” mbetemi protagonistë të këtij debati dhe do ta vazhdojmë atë pas Konferencës.


Konferenca për “harmoninë fetare” ishte intolerancë përjashtuese në debatin intelektual


Kështu qysh në fillim kemi të drejtë të themi se “Konferenca për harmoninë fetare” e organizuar nën kontrollin e rreptë intolerant e përjashtues të atyre që mburren se punojnë në kuadrin e “shoqërisë së hapur”. Ajo ishte veprimtari e shoqërisë së mbyllur në fushën e mendimit. Më shkoqur Konferenca e zhvilluar nën patronazhin e lartë të kryetarit të shtetit, nën hijen e rëndë e direktivat inatçore të Ismail Kadaresë dhe një bashkëpunimi të UNESCO-s, ishte një veprimtari e sektarizmit politik dhe akademik për një temë ku duhet të shfaqej më shumë se në çdo rast “toleranca” me të cilën shqiptarët mahnitkan botën, aq sa Veton Surroi me një mburrje të pazakontë e përmblodhi në “fjalë lapidare” : “kush lind shqiptar, lind tolerant”.

Mirëpo po të gjykojmë nga mënyra sesi ata që organizuan e drejtuan Konferencën për harmoninë fetare duhet të themi se ajo nuk paska qenë organizuar e drejtuar nga shqiptarë, sepse ishte një veprimtari me hije të madhe intolerance pasi nuk kishte lënë vend për të paraqitur edhe mendime ndryshe nga ata që kërkonte raporti i mbajtur nga Ismail Kadare.

Gazeta “Albania”e datës 15 nëntor fjalën e hapjes së presidentit Moisiu e kishte botuar nën titullin “Të promovojmë jetësën e përbashkët”. Pyesim : kështu a promovohet “jetesa e përbashkët” në fushëm e mendimit, duke monopolizuar vetëm për disa mundësitë e shprehjes së mendimit nëpërmjet veprimtarive e mjetevet publike dhe duke vënë karantinën e heshtjes e të diskriminimit për ata që përpunojnë e mbrojnë edhe mendimin ndryshe për problemet e fesë në Shqipëri? Doni apo nuk doni ju që organizuat “Konferencën për harmoninë fetare” mendimi ndryshe nga ai i juaji ekziston, do të përhapet pavarësisht se sa embargo e “kadareiada” do të organizoni, sa mjete të mëdha materiale e propagandistike ju vihen në dispozicion , kurse “mendimi ndryshe” kavërdiset me dhjamin e vet të pakët, por shumë të shëndetshëm.


“Konferenca e Kadaresë” shëmbëlltyrë e forumit të dikurshëm të Frontit Demokratik


Gazetat shkruajnë se “mbyllet konferenca për harmoninë fetare”. Por tani hapet debati edhe më i gjërë për këtë konferencë. Do të flasin e të shkruajnë edhe ata që nuk ishin aty të rrasur kokë më kokë në “mrizin politiko-propagandistik” të bariut Kadare. Një “manar” i Kadaresë para gati një viti , më saktë më 24 dhjetor 2002, botoi në paçavuren e katolikocentrizmit “Shqipëria Etnike” që del në Shkodër një shkrim me titull “Abdi Baletës së “madh” i zë “diellin” Ismail Kadareja “ i vogël”!. Ky titull shkrimi më sugjeroi tani idenë të përdor dhe unë termat “Mrizi i Kadaresë”.

Nga pamjet televizive krijohej një përshtypje se në sallën ku u bluan mendimet për harmoninë fetare kishte shumë nga ata që vapën e debatit në mendimin politik për fenë e politikën përpiqen ta kalojnë vetëm duke rrasur kokën si delet në bishtin e njëra tjetrës në “mrizin e Kadaresë”. Kishte natyrisht edhe zyrtarë që ishin aty sa për prani jo për pjesëmarrje në debat. Kishte dhe mjaft intelektualë që për 5 ose 6 dekada nuk u janë ndarë sallave ku bëhen veprimtari të tilla me pretendim shkencor, por me karakter ekspozues e ceremonial. Pamjet e asaj salle, komentet që dëgjuam në emisionet televizive, sidomos afishimi shpërpjestimor i Kadaresë të krijonin më shumë përshtypjen se më 14 e 15 nëntor 2003 në sallën e Tirana Internacional ishte mbledhur Këshilli i Përgjithëshëm i Frontit Demokratik të Shqipërisë dhe ku nënkryetari i këtij Këshilli, Ismail Kadare, në mungesë ndoshta të justifikuar të kryetares Nexhmije Hoxha, po mbante një raport mbi një temë tipike që trajtohej dikur nga Fronti Demokratik “Mbi unitetin revolucionar në gjirin e popullit dhe detyrat tona në t’ardhmen”.

Raportin e Kadaresë mbi “harmoninë fetare të shqiptarëve dhe shëmbullin që përbën kjo për botën” ( “fener ndriçues i socializmit si dikur) disa gazeta të Tiranës e botuan të plotë më 15 nëntor, kurse fjala e Moisiut mezi kishte gjetur vend jo të dukshëm në gazetën “Albania” ( prandaj humoristët e ” Fiks Fare” na zbavisin çdo mbrëmje me britmat “Moisiu, Moisiu” duke kërkuar e mos e gjetur fotografinë e tij në faqet e para të gazetave). Gazeta “55”, e cila ia ka rëmbyer simotrës saliste “Tema” privilegjin për të reklamuar Kadarenë, tekstin e Raportit e ka botuar nën titullin shumë serioz “Harmonia fetare në Shqipëri”. “Gazeta Shqiptare” tekstin gjithashtu të plotë e ka vënë nën një titull më problemor “Ekstremistët islamë e qarqet greke rrezikojnë tolerancën’. “Koha Jonë” ka theksuar aspektin direktivëdhënës të Raportit me titullin: “Si ta ruajmë harmoninë e çmuar fetare”. “Tema” nuk ka shkuar më larg se një përmbledhje nën titullin “Harmonia fetare përmes historisë dramatike”. “Al bania” që për shumë kohë ka qenë propagandistja më e zellshme dhe më e pëlqyer e Kadaresë e kishte ulur dhe më shumë nivelin e pasqyrimit me një reportazh të rëndomtë nën një titull që nuk ka të bëjë shumë me temën e Raportit “Kadare: terrorizmi një zezonë planetare”. ‘Zëri i Popullit” ka mbajtur një heshtje të plotë sikur në Tiranë të mos ishte bërë fare kjo veprimtari. Duket “Zëri i Popullit” është tani më i shqetësuar kur në Tiranë bëhen veprimtari politike ose shoqërore që u çojnë njerëzve mallin e së kaluarës, siç ua çoi mallin e mbledhjevet të Frontit Demokratik kjo Konferenca për harmoninë fetare.

Mjafton një lexim i shpejtë i atyre që tha Kadareja për të provuar menjëherë shijen e një raporti në Frontin Demokratik “ mbi unitetin e popullit” dhe kujdesin që duhet treguar që armiqtë të mos gjejnë të çara në të.

Kadareja ka zbatuar një skemë të njohur raportesh të kohës së komunizmit. E fillon shtjellimin me një tabllo të shkurtër të situatës ndërkombëtare ku vihen në dukje rreziqet e çastit. Kadare këtë pjesë ia ka kushtuar rrezikut kryesor, “terrorizmit ndërkombëtar” (që për Përëndimin kapitalist zëvendëson “komunizmin bolshevik” ndërsa për komunistët lindorë do të zëvendësonte imperializmin amerikan). Kadare e ka theksuar se terrorizmi është pa fe e pa atdhe, pa din e pa iman, pa shtëpi e pa kufi por që kërcënon botën me kataklizëm. Kështu është thënë edhe për komunizmin e imperializmin.

Pastaj si në raportet e dikurshme Kadare përcakton pozitën ndërkombëtare të Shqipërisë e të shqiptarëve, duke vënë në dukje se kemi miq, po dhe armiq që po ia nxijnë imazhin shqiptarit dhe se për të përmirësuar këtë imazh duhet të ndreqen të metat e të afirmohen vlerat. Kështu e kishte ndërtuar skemën Enveri për raportet. Më tej ia mësyn derën historisë së shqiptarve, nxjerr në pah vlerat e saj më të mira. Në këtë rast është “harmonia fetare”. Pastaj trajton sipas skemave të njohura se ka dhe nga ata që duan ta prishin këtë harmoni ( unitetin e dikurshëm ideologjik në gjirin e popullit) dhe propozon masa shtrënguese shtetërore e ligjore që këtyre t’u ndalet dora, më shumë t’u lidhet gjuha.Kadare dha direktivën që rrezikun më të madh për harmoninë fetare në Shqipëri ta shohin tek “Shfaqja e një rrymëë radikale midis myslimanizmit shqiptar”. Pra u mor vesh përse duhej kjo Konferencë. Kadare ka shpalosur me marifet trillet e tij politiko-fetare të ambalazhuar edhe me trillimin letrar për të mos u dukur shumë subjektivist në trajtimin e problemit. Kadare është munduar të hiqet sikur nuk është ai që gjatë 12 viteve të shkuara ka bërë ngacmime e provokime të forta për prishjen e përpjestimeve e të harmonisë midis feve të vendosura historikisht në Shqipëri. Kadare nga fillimi e deri në fund të raportit të tij ka folur pa iu referuar ndonjë force të caktuar politike e fetare, ndonjë grupi, apo individi që prish punë dhe ka përdorur metodën e tij të lëshimit të qortimit e akuzës në global, por gjithmonë larg mëkatevet ku është zhytur edhe ai vet ose rryma e mendimit që përfaqëon. Kadare nuk citon asnjë libër, asnjë dokument, nuk përmend asnjë mendimtar, me përjashtim të rilindasve në përgjithësi. Sepse nuk do që as tërthorazi të identifikojë qëndrimet e tij.


Disa teza të Kadaresë që ngjallin kundërshtim


Nga një vështrim i shpejtë i parë dallohet se ka një sërë tezash në Raportin e Kadaresë me të cilat mund e duhet të bëhet polemikë. Edhe pse Konferenca ishte për t,i thurur lëvdata tolerancës së shqiptarëve, harmonisë së shqiptarëve dhe në kushtet e besimeve të ndryshme, Kadare përdor për shqiptarët termat “ një popull aspak i urtë, madje do të thoshnja i prirur si pjesa më e madhe e ballkanasve për acarim” Sipas Kadaresë jo gjithë ballkanasit e kanë këtë prirje.Nuk besojmë se Kadare e ka bërë nga padijenia kur shtrembëron të vërtetën historike dhe thotë se “katolicizmi është feja e parë e shqiptarëve”. U përket historianëve të përpiqen dhe angazhohen në radhë të parë t’ia hedhin poshtë këtë tezë dhe t’i mësojnë mirë Kadaresë se feja e parë e shqiptarëve kanë qenë besimet pagane, kurse nga fetë monoteiste ka qenë “Krishterizmi” e jo katolicizmi, sepse për katolicizëm e ortodoksi sikur nuk mund të flitet para Skizmës së madhe të Kishës së krishterë në vitin 1054 dhe pas kësajSkizme shqiptarët ishin në masën më të madhe ortodoksë e jo katolikë. Prandaj kemi të drejtë të dyshojmë se Kadare vepron sipas oreksit të katolikocentrizmit me tezën e tij të gabuar.

Kadare lëshon tezën se “ shqiptarët u shfaqën si komb filosemit” dhe se “Filosemitizmi i tyre përballoi provën më të vështirë, holokaustin”. Kadare mund të ketë në vetvete ndjesi të çuditëshme që nuk do t’i shprehë më qartë dhe përdor mënyra të tilla për të qenë në paqe me vetveten, por nuk bën aspak mirë që hidhet në të tilla spekulime në një Konferencë për harmoninë fetare në Shqipëri. Kadare mundt të ketë detyrim ndaj qarqesh të caktuara, ose të kërkojë t’u hyjë në zemër qarqeve apo individëve të caktuar duke sajuar “kombin filosemit” në Shqipëri, por kjo është gafë e rëndë dhe provokim ndaj shqiptarëve. Të jesh kritik ndaj disa tipareve të politikës e të sjelljes së hebrenjëve në botë ose politikës së Izraelit nuk do të thotë se je antisemit. Të jesh njerëzor ndaj vuajtjeve të hebrenjëve në vende e periudha të caktuara nuk do të thotë se je “filosemit”. Shqiptarët mbajtën qëndrimin që mbajtën ndaj hebrenjëve në vitet e holokaustit për njerëzillëk dhe jo për filosemitizmin e sotëm të Kadaresë, apo që të sajojë Kadareja një “komb filosemit”.

Kadare spekulon në mënyrë të vrazhdët e provokuese kur konvertimin e shumicës së shqiptarëve në myslimanë e shpjegon vetëm me njërin nga shkaqet , madje jo me shkakun kryesor të kësaj dukurie, me “ tundimin nga favoret”, duke përjashtuar gjithë shkaqet e tjera për të cilat është folur e shkruar shumë nga të huaj e shqiptarë. Por, u dashka shkruar edhe më shumë se Kadareja nuk heq dorë nga shtrembërimet e të vërtetës. Ismaili me këtë tezë po na i paraqet paraardhësit tanë që u bënë myslimanë si njerëzit më pa karakter, më qelepirxhi të Ballkanit, pa ndjenjën e duhur fetare. Po si do ta shpjegojë Kadareja që jo të gjithë shqiptarët u bënë myslimanë? Apo do të dalë tek teza e katolikocentristëve se vetëm ata që mbetën në fenë e krishterë ishin shqiptarë të vërtetë dhe për rrjedhojë vetëm të krishterët e sotën shqiptarë janë tamam shqiptarë? Nëse shqiptarët u bënë myslimanë vetëm nga tundimi për favore, atëherë pse nuk u tunduan dhe ata që mbetën të krishterë?! Apo mos vallë ata ishin më të afërt me popujt e tjerë që nuk binin pre e këtij tundimi?! Ja pra si Kadareja në Raportin e “Konferencës për harmoninë fetare” ka futur spica që i shtyjnë të tjerët të polemizojnë me të në këtë mënyrë. Dhe këto spica Kadareja nuk i ka futur në ndonjë intervistë të shpejtë, por në një dokument që e ka përpunuar me kujdesin më të madh, prandaj edhe duhet gjykuar me rreptësinë më të madhe në çdo rresht.

Pajtohemi me Kadarenë se : “Harmonia fetare sa ç’është madhështore si ngrehinë, aq është edhe e brishtë. Mjafton e çara e parë serioze, mjafton radikalizmi i njërit prej besimeve që ngrehina të shembet”. Por, ama duhet të polemizojmë edhe më tej fort me Kadarenë se çfarë quan ai “radikalizim të besimit”, se tek cili besim janë shfaqur shenjat më shqetësuese të radikalizimit në Shqipëri, se çfarë qëndrimesh ka mbajtur vetë ky Kadare ndaj fushatës për “kryqzata në Shqipëri”, ndaj pohimve se në Shqipëri po bëhet e duhet të bëhet “Rikonkuistë spanjolle” si para 500 vitesh, duhet të bëhet prozelitizëm dhe se një pjesë e madhe e shqiptarëve duhet të hidhen në apostazi?

Qëndrimet e shkrimet publike të Kadaresë janë të njohura e janë qortuar shpesh nga shumë njerëz në Shqipëri e në Kosovë. Kadare duhet të thotë diçka për këto qortime para se t’i besojmë se i ka me sinqeritet disa gjëra të mira që ka parashtruar në raportin e tij.

Gëzohemi që më në fund dëgjojmë nga Ismail Kadare se disa gjëra “jeta e historia i kanë vendosur njëherë e përgjithmonë e nuk kanë nevojë të vihen në dyshim”. Por, ama kemi të drejtën të kërkojmë prej tij të na qartësojë se kujt ia drejton këto qortime e këshilla, kush janë ata që kanë tentuar të venë në dyshim historinë, të përmbysin 555 vite histori, të ndryshojnë atë fizionomi që ka marrë kombi shqiptar gjatë kohës që u ngjiz dhe u afirmua si komb më vete. Kadare nuk u shpëton dot me heshtje kërkesave për të sqaruar disa pozicione të tij të mëparshme që kanë ngjallur shqetësim përsa i përket ribërjes së historisë fetare e kombëtare të shqiptarëve. Kadare nuk mund të çlirohet lehtë nga përgjegjësitë që ka për disa teza ta mbrapshta që ka hedhur në bisedat e tij me francezin Alen Boske vite më parë.


Kadare ka përgjegjësi të rëndë dhe për spekulimet që bëjnë të frymëzuarit prej tij


Nëse Kadare ende nuk e ka marrë vesh duhet t’i kujtojmë se në Shqipëri është arrestuar një javë një zhgarravitës palolibrash që kërkon “rikonkuistë spanjolle” në vendin tonë, që mohon shqiptarizmin, që kërkon të tjetërsojë toskët, pra edhe Kadarenë, se nuk qenkan shqiptarë. Ky zhgarravitës, ndër të tjera, është denoncuar dhe arrestuar sepse e ka përçmuar fenë islame, si besim, duke e quajtur atë “fe të poshtëërimit njerëzor”. Pavarësisht se ky nuk është mëkati më i rëndë në palolibrat e tij përsëri kjo diçka tregon.

Pas lirimit nga paraburgimi për t’u hetuar në gjendje të lirë, ky zhgarravitës ka dhënë një intervistë fodulle ku ndër të tjera ka theksuar : “ Në vitin 1998 kam nxjerrë botimin tim të parë ”Një shenjtore për Rikonkuistan (shqiptare)”. Me këtë libër kam dashur të tregoj se islamizmi duhet të kthehet në kristianizëm...Unë thjesht bëj pjesë në krahun e studiuesve që besojnë se islamizmi e ka penguar Shqipërinë të ecë përpara, por nuk jam inicuesi i parë për këtë ide. Një debat të tillë e ka bërë edhe Ismail Kadare më 3 mars 1992 në “Lë Figaro”. Kadare thotë në këtë debat se “islamizmi është fatkeqësi kombëtare e shqiptarëve. Në lidhje me këtë shqiptarët në Nju Jork kërkuan që Kadareja të shpallej një Selman Ruzhdi”. ( shih gazeta “Shekulli “ 25 tetor 2003 shkrimi “Autori i li brave anti-islam :s’jam terrorist”).

Pra ky zhgarravitësi, Kastriot Myftaraj, për të shfajsuar veten rikujton një gjë të njohur se Ismail Kadare ka të paktën një dekadë që është frymëzuesi i një rrymëë të mendimit tek shqiptarët që islamizmin e ka shpallur mëkatin fillestar të kombit, që ka lëshuar klithmat për denigrim të Islamit dhe për konvertim masiv. Një tjetër dishepull letrar i Kadaresë dhe i përkëdheluri nga Kadareja, Neshat Tozaj, pas kthimit nga Parisi në janar të vitit 1995 kërkoi që në Shqipëri besimi mysliman të shuhej nëpërmjet një rregjistrimi të popullsisë ku shqiptarët të shënoheshin të gjithë si të krishterë. Kadare është frymëzues i asaj rrymëë islamofobe që e kanë trumbetuar shumë në fillim të këtij viti në Shqipëri nëpër gazeta e ekrane televizive Pirro Misha, Mustafa Nano, Enkel Demi dhe që paralajmëroi e nxiti me propagandë atë dukuri tejet të shëmtuar që e ka kthyer Bashkësinë Myslimane të Shqipërisë në arenë kacafytjesh të tipit mafioz për pasurira dhe krimi të rëndë që ende nuk pa sqarohet. Kadare ka këmbëngulur për të falsifikuar dhe përpjestimet fetare në Shqipëri.

I frymëzuari prej Kadaresë, Kastriot Myftaraj mburret : “Unë në librin tim vë në dyshim dhe vet shqiptarizmin. Sipas mendimit tim shqiptarizmi është pasardhës i albanizmit. Po kur shqiptarët u myslimanizuan ata u zhdukën si të tillë”. Teza se shqiptarë duhen quajtur vetëm ata që mbetën në besimin katolik, apo se myslimani i Shqipërisë për t’u bërë shqiptar duhet të ndërrojë fenë është trumbetuar shumë në Shqipëri e në Kosovë. Kadare në raportin e tij ka heshtur për këtë. Atëherë kujt ia drejton Kadareja direktivën : “Asnjë ngacmim a provokim nuk mund të lejohet midis vet besimeve”. Nëse Konferenca nuk është ndalur në atë se kush provokon e kush provokohet atëherë përse shërben ajo?!


Kadareja edhe në Raportin e Konferencës ka vazhduar ngacmimet provokuese


Po Kadareja vet a ka bërë veprime ngacmuese e provokuese? Ka bërë dhe shumë , madje ka bërë dhe në Raportin që mbajti në Konferencë. A duhej që këtë Konferencë ta organizonte, frymëzonte dhe ta drejtonte pikërisht njeriu që ka bërë veprime të tilla kundër harmonisë fetare dhe kundër një realiteti shekullor?! Këtë pyetje ne e kemi shtruar shumë kohë para se të lindin debatet e tanishme.

Përsëri duke iu referuar pa adresë të saktë shkrimeve që u botuakan në Internet, Kadareja bubullin : janë hedhur ide që mohojnë haptazi kombin shqiptar, në emër të një kombi tjetër, atij islamik”. Pse nuk i saktëson gjërat Kadareja? Si nuk e ditka Kadareja se nuk ka komb islamik, se Islami është një fe universale që përqafohet e praktikohet nga shumë kombe e kombësi të ndryshme? Mos vallë ngaqë Kadare i trajton gjërat si propagandist tendencioz dhe jo si studiues ai bie në gabimin konceptual që Ummetin mysliman ta marrë për “komb islamik?! Apo Kadareja pa e thënë qartë është konsumues i etur i përrallave që shkruajnë të frymëzuarit prej tij si Kastriot Myftaraj e Skënder Shkupi se dikush në Shqipëri dashka të bëjë një “komb islamik”, madje tashmë paska krijuar “nacionalizmin islamik”?! Pse nuk ka tentuar t’i qartësojë ose shtrojë për debat në Konferencë edhe gjëra të tilla Kadareja, po lëshon nga një tymëse në Raportin e tij?!

Pse Kadare nuk shprehet se tek kush i ka parë ai tendencat fatkeqe në Shqipëri për ta vënë fenë mbi kombin? A është në gjendje Ismail Kadareja të na vërtetojë se rreziku i panarabizmit për shqiptarët qenka në të njëjtin nivel me rrezikun e panhelenizmit, sikurse ka tentuar ta lëshojë kalimthi në Raport këtë tezë helmuese?! Është një shpikje kadareiane se paska një prirje për t’i ngushtuar të drejtat e njeriut tek shqiptarët vetëm në të drejta fetare

[Arrnubi]

Zgjohu bre, Kadare!

(Reagim rreth sprovës,shkrimit-vështrimit: “Identiteti evropian i shqiptarëve” të Ismail Kadares, botuar në “.... "


“Respektoj vetëm ata që më rezistojnë mua,
por nuk mund t’i toleroj ata.”
-
Sharl de Gol

Ende pa përfunduar fushata e sëmurë për ”identitentin e ri të kosovarëve”, çohet Ismail Kadare e rifillon fushatën për identitetin evropian të shqiptarëve! Çka dëshmojnë këto fushata për identitet? Këto fushata dëshmojnë se kemi të meta, sepse ende nuk po e kuptojmë se kush jemi, se cila është e vërteta! E Vërteta, ashtu si Dielli, mund të mjegullohet, të errësohet, mund të pengohet, por jo të agjësohet… Që në kohët e lashta njerëzit e ditur këshillonin si terapi shëruese: Njohjen e vetvetes. Njohja e vetvetes është çelësi për ta njohur Krijuesin, Zotin. Zoti, sipas B. Pascal-it, është i qartë vetëm në paqartësinë e botës. Ai është një sferë e pafund, qendra e të Cilit është gjithkund dhe perimetri asgjëkundi… I pranishëm gjithkund je, por asgjëkundi nuk je, z.I. Kadare! Ju bre, Kadare, që nuk e dini ende se kush jemi ne! Ne jemi ata që jemi! Ju që shkruani për identitet, dëshmon se keni një siklet! Kjo po dëshmon se identiteti iu mungon! Ju mungon e ju mundon! Kjo vërehet kur fyen, kur akuzon pse shumica e shqiptarëve janë myslimanë…! Kombi shqiptar, edhe pse vonë i zgjuar, është komb i formuar…! Shqiptarët kur me shumicë u islamizuan- atëherë shpëtuan. Shpëtuan sepse nuk u asimiluan… Nuk u asimiluan, sepse, në fjalën e Tij, Zoti e ka dhënë dijen e nevojshme për shpëtim… Zgjohuni të përgjumur! Zgjohu bre, Kadare, kudo që je! Duke shkruar për identitet, ju po dëshmoni se prej dhunës ideologjike aq banale, keni kaluar te injoranca profesionale…! Zoti i ka dhënë dijetarëve, atdhetarëve, mjaft dritë që të mund t’i zbulojnë kurthet kundër shqiptarëve. Dituria dhe burrnija e akademik Rexhep Qoses, rreth identitetit, ia çeli sytë krejt botës…! Kur e pyetën Fishtën diplomatët evropianë rreth fesë, ai tha: “Jemi popull me dy fe, por s’jemi popull me Shën Bartolome” Shqiptarët, pra, nuk janë popull, komb, me Shën Bartolome falë tolerancës së Fesë Islame, që i përkasin shumica e shqiptarëve. Të mos e njohësh këtë tolerancë, të mos e njohësh Fenë Islame, kur nuk ke patur mundësi, nuk është turp. Por, turp është të ngulësh këmbë me kryeneqësi në injorancën tënde, edhe pasi e ke patur mundësinë të mësosh. E keni patur mundësinë të mësoni se Konica tha: “ Të mos ishte Feja Islame, populli shqiptar do të ishte shumë më tepër në numër, por jo shqiptar.” Kur e pyetën diplomatët e huaj në Washington Faik Konicën, që ishte ambasador i Mbretërisë Shqiptare (1926-1939) se cila është feja e shqiptarëve, ai tha: “ Dielën shkojnë në kishë, të premtën në xhami…” E keni patur mundësinë të mësoni se Stavro Skendi në “Historinë e Rilindjes Kombëtare” shkruan:”Shqiptarët myslimanë e përbënin shumicën dhe pa ata nuk mund të kishte Shqipëri.” E keni pasur mundësinë të mësoni se: Koncili i Dytë i Vatikanit, me 25 tetor 1965, ka përcaktuar qëndrimin e Kishës Katolike ndaj Myslimanëve, ku thuhet: ”Myslimanët adhurojnë, si ne, një Zot të vetëm, të Mëshirshëm, që do të gjykojë njerëzimin në ditën e fundit.” E keni patur mundësinë të mësoni se në librin “Të kapërcehet pragu i shpresës”, Papa Gjon Pali i Dytë thotë: “ Fetaria e myslimanëve meriton nderim.” Meritojnë nderim fetaria e myslimanëve shqiptarë si Myderriz Ymer Prizreni, Myderriz Haxhi Zeka, që ishin fetarë dhe atdhetarë të devotshëm dhe udhëheqës të Lidhjes së Prizrenit (1878-1881) dhe Lidhjes së Pejës “Besa –Besën” (1899), Myderriz Vehbi Dibra, nënkryetar i Qeverisë së Vlorës, (1912), Hoxha Kadri Prishtina, i Kongresit të Lushnjës, (1920) ku iu vuan themelet Shqipërisë, si edhe qindra e mijëra fetarë dhe atdhetarë të tjerë, deri te Shaban Jashari me familjën e tij, që u flijuan për Kosovë, për Shqipni… Shqiptarët e pranuan dhe e trashëguan Krishterimin, sikur që e pranuan dhe e trashëguan Islamin, që të dyja janë nga Lindja…Por, nuk mjafton që të trashëgosh Krishterimin apo Islamin, por është e domosdoshme që me meritë të fitosh. Duhet të meritosh trashëgimin tënde, thoshte Gëte, që të posedosh. Shumica e shqiptarëve myslimanë e meritojnë këtë dhe janë të kënaqur me besimin që trashigojnë, që posedojnë. Po ju çka trashëgoni, çka posedoni z.Kadare? Trashëgoni atë që e mohoni …! Veprat që i posedoni pse po i ritushoni? Ndoshta ato iu mallkojnë, iu akuzojnë, sikur në poemën “Përse mendohen këto male” kur akuzoni dhe dënoni Kryqin e Krishtin, gjysmëhënën e Islamit, turqishten e Kur’anit, fyeni, dënoni e poshtëroni logjiken latine e arabe, mallkoni priftërinjt e hoxhallarët, minaretë e kambanaretë …Në poezinë me titull “Në Kishë” shkruar me 1958, shkruani:”Vërtet s’jam i krishter… dhe tallesh me Ungjillin, Librin Hyjnor… Në poezitë “Perëndimi” dhe “Interpejshazhi” tallesh, fyen, e akuzon Perëndimin, Evropën, që sot e lavdon,:”Romat, Samarkandët, Vashingtonët, Moskët, fituan shpesh toka, flamurë, vota. Por, shekujt kurrë s’i fituan ata.” Evropën e mallkon, kurse sot e dashuron, dje u talle me kulturën, zhvillimin e saj, i përqeshe qytetet me kulla, me kambanare, me kryqa, me kapitalistë plot dhjamë dhe mbi ”Shën Mërinë e Parisit” u krenove që vure qeleshe, edhe këtu gjete vend dhe u përqeshe…! A keni harruar çka keni shkruar? Keni shkruar, që jeni krenuar, se në gjoks mban ”Në metal të distinktivit, fytyrën e dashur të Leninit”! “Qindra vite kaluan duke i ndjekur krimet e vegjël, por bota nuk e zbuloi dot krimin e madh, po në botë ja u ngrit, me mjekër të gjatë gjer në retë. Parathënësi më i madh me emrin Marks”, nga poezia “Te Kështjella e Hamletit në Danimarkë” A jeni penduar për gjithë ato çka keni shkruar? A jeni penduar që keni fyer, akuzuar, poshtëruar, dënuar librat hyjnorë-Ungjill e Kur’an, keni sharë priftërinj e hoxhallarë, minare e kambanare, keni dashuruar komunizmin, keni urrejtur kapitalizmin, Evropën, Perëndimin, Romën e Bonin, Parisin e Washingtonin… A jeni penduar që keni dashuruar dhe jeni krenuar me fytyrën e dashur të Leninit, me mjekrrën e Marksit, të cilin e queni “profeti më i madh i njerëzimit dhe zbulues i rrugës së krimit…”! Nëse jeni penduar, për ato që keni shkruar, atëherë, unë s’kam pse me vazhduar. Prej sotit je dorë të Zotit…! Por, jetën politike, fetare dhe kombëtare nuk duhet shikuar përmes imagjinatës, iluzioneve dhe fantazisë. Vështrimin tonë duhet ta kthejm kah vetja jonë, drejt jetës, drejt së vërtetës. E vërteta është se sistemi i vlerave që e ka ndërtuar strukturën tradicionale të Perëndimit buron nga filozofia antike greke, kultura romake, trashëgimia pagane e popujve barbarë, feja e krishterë, të cilën Evropa e ka interpretuar në një mënyrë specifike të veten, e ndikuar pjesërisht nga Hebraizmi dhe Islamizmi…Por, Evropa e sotme vjen nga Iluminizmi… Iluminizmi në vend se të ndriçojë ndodhi shpesh që ai errësoi…! Sot, tipari më i veçant i qytetërimit perëndimor është sekularizmi. Kuptimi i termit sekularizëm në rrafshin praktik është nxerrja e fesë jashtë jetës. Kristianizmi, sot, në Evropë, nuk ka funkcion politik, ekonomik, kulturor, shoqëror…Ka mbetur një lidhshmëri sipërfaqësore emocionale dhe një dekor me ngjyrë sociale…. Në projekt-kushtetuten e Bashkësisë Evropiane nuk hyri trashëgimia kristiane. U mundua Papa, u mundua Vatikani, por nuk iu shkonte zani…! Në këtë projekt-kushtetutë, edhe sot, mungon fjala Zot…! Identiteti evropian i shqiptarëve është një përshtatje e re. Çdo pështatje e re, thoshte, Erih Hofer-i, është krizë e vetëvlerësimit. Ne kemi kriza të tjera, si të mirëbesimit, mirëkuptimit…, por jo të vetëvlerësimit…! Zgjohu bre, Kadare, kudo që je…!
(Autori është studiues i religjioneve.
Në dhjetë vitet e fundit ka botuar dhjetë libra)

[buki19]

Kadareja mund te flet per shum gjera tjera dhe te kete te drejt dhe ti besohet,perveq kur eshte ne pyetje feja dhe besimet nder shqiptare sepse me qendrimete dhe shkrimet e tija te me hershme shum qart eshte treguar jo objektiv dhe jo i pa anshem.Edhe ne kete shkrim vetem pjeserisht ka te drejt.
Natyrisht qe disave i pelqen ky qendrim i tij,sidomos ateisteve dhe jo muslimaneve se i bien fyllit ne te njejten vrime.Nese dikush me autoritet dhe name te Kadares publikisht deklaron se : "emrat si Ismail,Ibrahim...nuk i perkasin kultures shqiptare" as qe ia vlen qe te lexohet ky carcaf,prandaj.

Sa i perket tolerances nderfetare tek shqiptaret,kur te mirren parasysh nje numer jo i vogel i shkrimeve,mendimeve dhe qendrimeve ketu ne F.SH.mund te arrihet vetem ne nje konkludim,qe toleranca fetare ndershqiptar ekziston vetem e vetem nga nje arsye : qe shumica e shqiptareve jan te - fese islame.

[Arrnubi]

Kadareja mund te flet per shum gjera tjera dhe te kete te drejt dhe ti besohet,perveq kur eshte ne pyetje feja dhe besimet nder shqiptare sepse me qendrimete dhe shkrimet e tija te me hershme shum qart eshte treguar jo objektiv dhe jo i pa anshem.Edhe ne kete shkrim vetem pjeserisht ka te drejt.
Natyrisht qe disave i pelqen ky qendrim i tij,sidomos ateisteve dhe jo muslimaneve se bien fyllit ne te njejten vrime.Nese dikush me autoritet dhe name te Kadares publikisht deklaron se : "emrat si Ismail,Ibrahim...nuk i perkasin kultures shqiptare" as qe ia vlen qe te lexohet ky carcaf,prandaj.

Sa i perket tolerances nderfetare tek shqiptaret,kur te mirren parasysh nje numer jo i vogel i shkrimeve,mendimeve dhe qendrimeve ketu ne F.SH.mund te arrihet vetem ne nje konkludim,qe toleranca fetare ndershqiptar ekziston vetem e vetem nga nje arsye : qe shumica e shqiptareve jan te - fese islame.

Gjenerali i tezave të vdekura

Nga Redi Shehu

Ndërhyrjet në media të pretendentit për ,fronin- e Nobelit, I.Kadare, këto vitet e fundit të lënë përshtypjen e një shkrimtari që ka braktisur profesionin. Përpjekjet për të diskutuar identitetin e bashkëkombasve te tu dhe këtë në mënyrën e çuditshme të kthimit prapa, është një rast i veçantë krahasuar me popujt e tjerë të shumë vendeve ku diskutimet për identitetin pothuaj janë vulosur dhe për më tepër insinuata të transformimeve inverse të identiteteve duke glorifikuar ato të shkuarin në raport me atë aktual, nuk ekzistojnë. Jemi dakort se identitetet e popujve ndërrojnë në rrjedhat e historisë kjo si pasojë e një sërë faktorëve, por shohim se Kadare e pranon lëvizshmërinë e identitetit me kahje të kundërt me historinë ku edhe kërkon pastaj stampimin njëherë mirë të saj.
Lëvizje të tilla mekanike duke lënë anash faqe të historisë të ngërthyera me ndjenjat e shqiptarëve në shekuj, duan ta paraqesin Shqipërinë dhe shqiptarët e këtyre 5-6 shekujve të fundit, jo vetëm si të paaftë në përzgjedhjen e identitetit të tyre por edhe si ,viktima- të pazotë të kësaj ,nate- të zezë. Identiteti evropian i shqiptarëve është një fakt që më shumë se ideologjik është faktor gjeografik dhe se evropianizmi nuk përbën përkatësi fetare. Në këtë logjikë atëherë ne duhet të thonim se identiteti i spanjollëve jugore apo i siçilianëve është ai islam për arsye të 8-9 shekujve të civilizimit islam të Kordovës apo Siçilisë, që për nga gjatësia është pothuaj i njëjtë me atë kristian të shqiptarëve.
Mënyra se si ai e sheh historinë dhe identitetin e shqiptarëve me syzet e veta qe edhe pse të bardha, për nga fotokromatizmi, errësohen, na lënë të kuptojmë se influenca që si rrënjë kanë bolshevizmin e verbojnë atë. Shkarja e Kadaresë nga balanca e gjykimit të një intelektuali të vërtetë, në njëanshmërinë e dukshme të tifozllëkut, njëkohësisht dhe fatkeqësisht shënon edhe shkarjen e një miti. Tomas Arnold nuk do të ishte dakort me Kadarenë kur thotë : ,Është e mjerueshme ajo që autorë të ndryshëm flasin që shqiptarët janë detyruar të ndërrojnë fenë me presione të dhunës e haraçeve të paligjshme. Për këtë shpesh përdorin shprehje të përsëritura (tautologjike). Këta autorë nuk japin të dhëna se a janë të argumentuara akuzat e tyre apo jo.- (Thomas W. Arnold:-Përhapja e Islamit në Shqipëri- Farlati vell. VII fq.31)
Po ashtu historiani i famshëm H. Gibbon nuk do të ishte dakort me Kadarenë në qasjen që ai i bën perandorisë osmane kur flet se kjo e fundit ka pasur si qëllim zhdukjen e Evropës. Gibbon thotë :-Nuk janë turqit ata që kanë pushtuar tokat evropiane. Një kombësi e re e përbërë nga elementë turq dhe nga mjaft përfaqësues të popujve të krishterë kanë bërë të mundur krijimin e perandorisë së pafundme osmane- (H. Gibbon ,Themelimi i Perandorisë Osmane Oxford 1916 fq.80-81).
Koloneli anglez Link në veprën e tij ,Udhëtim nëpër Shqipëri- të vitit 1804 shkruan: -Shqiptarët bëheshin muslimanë sepse kjo fe pajtohej me natyrën e tyre dhe nuk toleronte përuljen, martirizimin, servilizmin dhe ofendimin-. Po ashtu as Arsitidh Kola në veprën e tij ,Arvanitët- të vitit 1985 nuk do të ishte dakort me Kadarenë kur thotë : , Nuk ka ekzistuar absolutisht asnjë rast kthim feje me dhunë nga ana e turqve.- Identiteti shqiptar që njëkohësisht është edhe identitet evropian pikërisht u ruajt dhe mbijetoi në sajë të islamizimit të shqiptarëve, fenomen ky që ndaloi njëherë e mirë asimilimin e kombit nga presioni shumë shekullor sllavo-grek .
,Realisht feja islame me vetitë e saj toleruese, kulturës shqiptare nuk ia mbylli perspektivën e zhvillimit evropian, por i la mundësi të mëdha për tu zhvilluar mbi shtratin e traditës etnike, për t'i kultivuar më tutje, vlerat e seleksionuara të kulturës shqiptare..... Islami nuk ishte fe turke dhe as fe e pushtuesit, por ishte sa fe e turqve aq edhe e shqiptarëve dhe e të tjerëve, dhe se turqit muslimanë osmanë, paraqitnin vetëm pakicën sunduese.- (Dr. M. Pirraku ,Roli i Islamit në integrimin e Shqipërisë Etnike dhe të kombit shqiptar- fq. 83)
Nuk mund të shpërfillet dhe poshtërohet në këtë mënyrë një bosht civilizues dominues për të gjithë botën për 5 shekuj siç ishte Perandoria osmane. Historiografisë komuniste zëdhënës i së cilës bëhet Kadare, i kundërvihet studiuesi i nderuar Prof dr. Petrika Thëngjilli kur thotë: -Qytetërimi islam në kuptimin e gjerë të fjalës nuk përfshin vetëm anët kulturore dhe arsimore, siç kuptohet shpesh por edhe jetën ekonomike, politike dhe gjyqësore. Nga kjo përvojë mund nxjerrim vlera pozitive që mund t'i shërbejnë së tashmes dhe të ardhmes dhe të bëjë pjesë në fondin e artë të qytetërimit botëror-. (Prof.Dr. P. Thëngjilli , Pushteti gjyqësor në shtetin osman në shekujt XVII-XVIII).
Vlerat kombëtare siç është edhe rasti i letërsisë shqipe në shekuj duhen ruajtur sepse janë identiteti ynë kulturor, Ky parim baze është themeli në kulturën e një kombi. Denigrimet e *çfarëdo lloji për më tepër kur thuhen nga ata të ashtuquajturit baballarë të letrave shqipe nuk lënë një shije të mirë, për më tepër edhe kur vërtetohet ekzistenca brilante e letrave shqipe edhe në të ashtuquajturën epokë e ,errët-.
,Letërsia e njohur si letërsi e bejtexhinjve, alhamida shqiptare e shkruar me një sintaksë shqipe të mirëfilltë dhe e përhapur në të gjitha viset shqiptare nuk ka qenë me ndikim të kufizuar siç pretendohet në disa histori letërsie, por ishte pranë jetës së shqiptarëve. Ajo që e shpuri përpara dhe që e mbajti në jetë deri më sot, është fryma e saj universale dhe shoqërore arsimuese shqiptare, sociale revolucionare tej mase për kohën kur qe shkruar, lirike anakronike, kritike kastiane, arsimuese, romantike dhe liridashëse. Pjesa më e madhe e kësaj letërsie u shkrua në vargun tetë rrokësh të poezisë popullore, e ndihmoi poezinë popullore veçanërisht lirikën dhe përgatiti rrugën për letërsinë e Rilindjes Kombëtare. Që në mesin e shekullit XIX u bë objekt i studimit të albanologëve më në zë themelues të albanistikës si Hahni etj. (Dr. M. Pirraku po aty fq. 85. ,Çështje të studimeve albanologjike, II 1987. ,Gjurmë të shkrimeve shqipe në Kosovë-. ,Gjurmë albanologjike IX- 1979. J.G.Hahn -Albanische studienë II Jena 1854 fq. 123-150).
Historia nuk është dakort me pohimet të tilla për errësirë, lëtyrje prapambetje, mbyllje shkollash, luftë kundër shqiptarëve kristianë, që paskan shoqëruar shqiptarët dhe historinë e tyre gjatë 5 shekujve. Në Arkivën Qëndrore të Shtetit Shqiptar gjenden dokumenta të rëndësishme të cilat katërcipërisht hedhin poshtë tezat e vdekura të Kadaresë për intolerancë. Më poshtë po japim disa nga shumë shembujt të historisë së pushtetit osman të ilustruara me fermane origjinale të Sulltanëve të asaj kohe. Origjinalet secili mund t'i kërkojë në Arkivën e Shëtit.
- Ferman i Sulltanit për lejimin e rindërtimit të kishës së rrënuar të Shën Harallambit në Kamenicë të Sarandës (viti 1862 AQSH F140D17 fl.1)
- Ferman i Sulltanit që urdhëron të mos ndërhyhet në ullishtën pas ankimit të bërë nga i krishteri Naum (viti 1736 AQSH f128.d213 fl2).
- Ferman i Sulltanit për të drejtat e zotërimit të pronave nga priftërinjtë e Delvinës. (viti 1712 AQSH f140 d6 fl.1).
- Ferman i Sulltanit që u ndalon spahinjve që të lypin taksa arbitrare priftërinjve të kishës së Delvinës për pronat kishtare. (viti 1680 AQSH f.140 d3 fl.1).
- Ferman i Sulltanit për ndërtimin e shkollës së Nokovës (v.1902 AQSH f.39 d47 fl.1)
- Ferman i Sulltanit dërguar prefektit të Beratit ku njeh të drejtat e Metropolitit të Beratit (viti 1853 AQSH f128 d50 fl.55)
- Ferman i Sulltanit për meremetimin e kishës së Shënkollit Elbasan (viti 1849 AQSH f143 d128 fl.1)
- Ferman i Sulltanit ku të parit të Mirditës i jepet grada e gjeneralit të brigadës dhe dekorohet (viti 1856 AQSH f10 d1 fl.5)
- Ferman i Sulltanit ku thuhet ,Mbasi katolikët e Durrësit nuk kanë një faltore dhe janë lutur që të ndërtojnë një kishë në një vend të përshtatshëm, dhe pasi dëshira ime është që të gjithë shtetasit të gëzojnë qetësi të plotë, dhashë leje që të ndërtohet kjo kishë e re dhe urdhërova që të mos bëhet asnjë pengesë apo ndalim dhe të mos i merren asnjë para. (viti 1856 AQSH f 131 d 1 fl.1)
- Ferman i Sulltanit dërguar priftit dhe kadiut të Delvinës mbi marrjen e masave ndaj personave që ndërhyjnë në pronat e kishës, (viti 1699 f140 d5 fl.1)
- Ferman i Sulltanit për ndërtimin e kishave në lagjet Goricë dhe Mangalem të Beratit (viti 1842 AQSH f128 d55 fl61)
- Dorëshkrim origjinal në gjuhën shqipe të ,Divanit të Mezin Frakullësë (viti 1730 f43 d2 )
Në këtë valë tolerancë mund të përmendim e Kuvendi osman i Shqipërisë kishte edhe deputetë kristianë si:
- Anxhelo Efendiu Deputet i Shkodrës 1876 (Reslim Kitap vell.1 fq 321)
- Filip Efendiu Deputet i Shkodrës 1876 (Reslim Kitap vell 1 fq 321
- Mishel Efendiu Deputet i Korçës 1908 (Osmanli Mebushar Albumu).
Duhet të jetë një lapsus i Kadaresë kur koalicionin ushtarak të Aleancës Atlantike (NATO) e quan ,krahu i armatosur i qytetërimit të krishterë perëndimorëduke harruar se pjesë shumë e rëndësishme e saj është Turqia pasardhëse e civilizimit otoman . Pastaj kjo logjikë do të na conte të mendonim se ndërhyrjet ushtarake të kësaj aleance në Lindjen e Mesme paska qene thellsësht me sfond fetar. Nëse NATO nuk e ka bërë këtë as me deklarata e as me vepra, atehërë zëdhënës i kujt është Kadare? I sollëm këta shembuj për të treguar se kur nuk arrin të kuptosh popullin tënd atëherë definicionet nuk mund të jepen të sakta dhe se të jesh shkrimtar i mirë nuk do të thotë domosdoshmërisht të jesh historian apo vëzhgues i mirë.
Historia, realiteti ndjenja kombëtare, shpirti i popullit tënd nuk është thjesht një roman.

[Arcimedes]

Un kam takuar edhe besimtar kristiane qe kane patur simpati shume te madhe per fene Islame, por ketu ne forum eshte veshtire qe ti gjesh, sepse ata ose jane kundra, ose heshtin dhe i lene te tjeret me heshtjen e tyre ne balt, prandaj. Keshtu heshten edhe disa besimtare 'te vertete' kristiane me papat e tyre ne Vatikan kur Nazistat e Hitlerit vrane me mijra e miljona Jude.

................................ .................................................. ....... .........................

Persa i perket Kadarese. Ai ate pune ka, sepse eshte intelektuel: te hapi debate dhe ta veje popullin ne mendim. Kadareja ketu flet per ekstrimistat dhe jo per njerezit paqesor muslimane.

Keshtu qe ju lutem: mos ngatrroni fundamentalistin dhe ektremistin me nje njeri te fese muslimane.

Ata qe e bejne kete gje tregojne ate veten e tyre dhe tregojne qe nuk jane aspak besimtare, intelektuele dhe njerez te rritur e te zgjuar. Dhe do te vij koha kur keta njerez qe ngatrrojne fene muslimane me terrorizmin dhe fundamentalizmin do te pergjigjen para Zotit, apo para njeriut per mungesen morale qe paten dikur, ashtu sikur u pergjigj edhe Papa i Romes me shume njerez 'besimtare' dhe 'intelektuel' mbas luftes se dyte boterore.

Ne duhet qe te mesojme nga lufta e dyte boterore, (Hitleri, raca syperiore e tij dhe Judet) dhe duhet qe te tregojme pak moral dhe rrespekt per njerezit me nje fe, apo bindje tjeter.

Un thashe ate mendimin tim, sepse e ndjeva te domosdoshme per me e thene, prandaj

Kalofshi mire

[buki19]

Un kam takuar edhe besimtar kristiane qe kane patur simpati shume te madhe per fene Islame, por ketu ne forum eshte veshtire qe ti gjesh, sepse ata ose jane kundra, ose heshtin dhe i lene te tjeret me heshtjen e tyre ne balt, prandaj. Keshtu heshten edhe disa besimtare 'te vertete' kristiane me papat e tyre ne Vatikan kur Nazistat e Hitlerit vrane me mijra e miljona Jude.

................................ .................................................. ....... .........................

Persa i perket Kadarese. Ai ate pune ka, sepse eshte intelektuel: te hapi debate dhe ta veje popullin ne mendim. Kadareja ketu flet per ekstrimistat dhe jo per njerezit paqesor muslimane.

Keshtu qe ju lutem: mos ngatrroni fundamentalistin dhe ektremistin me nje njeri te fese muslimane.

Ata qe e bejne kete gje tregojne ate veten e tyre dhe tregojne qe nuk jane aspak besimtare, intelektuele dhe njerez te rritur e te zgjuar. Dhe do te vij koha kur keta njerez qe ngatrrojne fene muslimane me terrorizmin dhe fundamentalizmin do te pergjigjen para Zotit, apo para njeriut per mungesen morale qe paten dikur, ashtu sikur u pergjigj edhe Papa i Romes me shume njerez 'besimtare' dhe 'intelektuel' mbas luftes se dyte boterore.

Ne duhet qe te mesojme nga lufta e dyte boterore, (Hitleri, raca syperiore e tij dhe Judet) dhe duhet qe te tregojme pak moral dhe rrespekt per njerezit me nje fe, apo bindje tjeter.

Un thashe ate mendimin tim, sepse e ndjeva te domosdoshme per me e thene, prandaj

Kalofshi mire

Arcimedes,shum kam konsiderat per,ty per shkrimet dhe qendrimet tua.Te falenderoj.
Sa i perket Kadares, si letrar, ka qene i te gjithe shiptareve,mirepo gradualisht eshte duke e ngushtuar rrethin e atyre qe do t'ju takoj si i tille ne te ardhmen.Nese nje Kadare ose kush do qoft ai nuk e pelqen emrin tim i cili edhe e shpreh se ciles fe i perkas une,faktikisht mu s'ka cka me bene,se nuk kam nder mend per hir te tij,a te dikujt tjeter te ndrroj emrin a besimin,mirepo i bene vetem autoritetit te vet dhe rrenjeve te tija.Nami eshte si bumerang,nese nuk e kanalizon si duhet ,nje dite do te kthehet ne fillim dhe do te behet si "Dasma", gjgj.barak prej pupuliti.

[Arcimedes]

Arcimedes,shum kam konsiderat per,ty per shkrimet dhe qendrimet tua.Te falenderoj.
Sa i perket Kadares, si letrar, ka qene i te gjithe shiptareve,mirepo gradualisht eshte duke e ngushtuar rrethin e atyre qe do t'ju takoj si i tille ne te ardhmen.Nese nje Kadare ose kush do qoft ai nuk e pelqen emrin tim i cili edhe e shpreh se ciles fe i perkas une,faktikisht mu s'ka cka me bene,se nuk kam nder mend per hir te tij,a te dikujt tjeter te ndrroj emrin a besimin,mirepo i bene vetem autoritetit te vet dhe rrenjeve te tija.Nami eshte si bumerang,nese nuk e kanalizon si duhet ,nje dite do te kthehet ne fillim dhe do te behet si "Dasma", gjgj.barak prej pupuliti.

Neqoftese Kadareja i fut te gjithe ne nje thas: si fundamentalistin, ashtu edhe muslimanin, atehere edhe Kadareja do te pergjigjet nje dite para Zotit, ose para njeriut, ashtu sikur u pergjigjen edhe shume 'intelektuele' mbas luftese se dyte boterore per mungese morali.

Kalofshi mire.

[kiniku]

-- Zgjohu KADARE--
(Autori është studiues i religjioneve)

Uh, për një cast mendova se mos Autori është neutral\objektiv ...

Simptomi i parë i ndonjë diagnozë latine është të mendosh se cdo rresht i yti është i dërguar nga Allahu, Krishti, Buda, Jupiteri, apo mesazh i transmetuar nga Alfa - Kentaur.

Pytja e Kadaresë është shume legjitime, do ta parafrazoja kështu:

A doni minifunde apo cka?
(nuk bën edhe minifunde edhe të agjerosh).

A doni sex para marteses?

A doni art\filozofi\shkence apo religjion?

A doni 8 Mars?

A doni një grua apo 7 gra?

Cfare po më shtireni thuajse nuk po e kuptoni Kadarene???

Flisni; cfarë dëshironi?

[NoName]

Neqoftese Kadareja i fut te gjithe ne nje thas: si fundamentalistin, ashtu edhe muslimanin, atehere edhe Kadareja do te pergjigjet nje dite para Zotit, ose para njeriut, ashtu sikur u pergjigjen edhe shume 'intelektuele' mbas luftese se dyte boterore per mungese morali.

Kalofshi mire.

Çka të pritet tjetër nga nje kokë e kombit, pos kësaj?!
Askush nga kultura shqiptare nuk i dha botës më shumë, dhe përsëri ky është, dhe mbetet një Vullkan që nuk pushon kurrë!

Prandaj ec e mbushju koken njerezve te veshur me " fustana" e me mjekrra si ata te Talibanit, se cka ka thane Kadare. Njerez te tille shetiteshin para disa viteve midis Tiranes dhe Tetoves, dhe cka eshte me e keqja shoqeria shqiptare i pate pranuar si te tille. E pabesueshme.

Nuk do te me befasonte aspak ndonje attentat edhe ne Tirane apo Durres, sikur ato ne Turqi e ne vendet tjera.

p.s: Shqiponja ka dy koka!
Njera eshte Gjergj Kastrioti, tjetra Kadare!


me nderime
NoName

[Arrnubi]

p.s: Shqiponja ka dy koka!
Njera eshte Gjergj Kastrioti, tjetra Kadare!

Mos e ngatarro Ismail Qemalin me Ismail Kadaren.

[Shiu]

A di kush ne shkon Kadareja te dielave ne meshe?

Nese jo, atehere s'qenka katolik i devotshem...



P.S. E dija per shkrimtar, e jo per misionar.

[niku-nyc]

Edhe Kadaren do ta quni armik te popullit sic bet me Nene Terezen sepse nuk jane Muslimane?

Kadare eshte shkrimtar dhe ajo eshte puna e tij te shkruaj dhe te japi mendimet e tij dhe sdo te thot qe eshte gabim sepse nuk eshte Myslimane.


Sado qe ta urreni per ate qe thot ka te drejte...dhe kot e urreni me shume, se bojen po ja nxjerni vetes dhe jo Kadareja juve! Gjith bota e adhuron Kadaren vetem Myslimanet Shqiptare e urrejn...Edhe Serb qe kam njofur e duan dhe a adhurojn Kadaren me shume sesa Shqiptari Myslimane!

[Shiu]

Edhe Serb qe kam njofur e duan dhe a adhurojn Kadaren me shume sesa Shqiptari Myslimane!

Kete s'e paskam ditur... Sigurisht serbet do ta kene ndonje arsye te forte qe po e dashkan shume, se me aq sa i njoh serbet (e i njoh prejse kam lindur), ata nuk e respektojne (lere me ta duan apo adhurojne) asnje shqiptar pa pasur interes te forte, tejet te forte.

Keshtu qe... z. niku-nyc, keto pune po me duken disi si shume te dyshimta.

[Rejjan]

Dikur ai shqiptareve hallexhinj qe emigruan i quajti "jashteqitja e kombit".
Pak me vone u be jashteqitje edhe vete
E veshtire te besosh nje njeri qe i vjen era.

[NoName]

A di kush ne shkon Kadareja te dielave ne meshe?

Nese jo, atehere s'qenka katolik i devotshem...



P.S. E dija per shkrimtar, e jo per misionar.

Vajza dhe bashkeshortja Elena jane pagezuar,
ndersa Kadare pritet qe te pagezohet shume shpejt.


ps. Pra kthim ne identitet dhe ne rrenjet e meparshme.



me respekt,
NoName

[Rejjan]

Atehere mos na shese pallavra ne emer te asnjanesise intelektuale. Por te mesoje historine dhe te jape mendimin e tij si katolik.
Megjithate veshtire se i japin cmim Nobel atyre qe nuk e njohin identitetin e tyre dhe per me teper atyre qe e humbasin ate.

[iliria e para]

Nder muslimanet e Bosnjes, Kusturica....
Nder shqiptaret ne Maqedoni, Xhaferi..
Nder shqiptaret ne Kosove, Rugova,...
Nder shqiptaret ne Shqiperi, Kadare,.....
E ju disa ketu, i kritikoni dhe i shani si keta, si perkrahsit e tyre!
Pse? A keni ju me shume mencuri se keta, a por eshte ne pyetje dicka tjeter?

[buki19]

Nder muslimanet e Bosnjes, Kusturica....
Nder shqiptaret ne Maqedoni, Xhaferi..
Nder shqiptaret ne Kosove, Rugova,...
Nder shqiptaret ne Shqiperi, Kadare,.....
E ju disa ketu, i kritikoni dhe i shani si keta, si perkrahsit e tyre!
Pse? A keni ju me shume mencuri se keta, a por eshte ne pyetje dicka tjeter?

Eshte ne pyetje dicka tjeter !

[NoName]

Eshte ne pyetje dicka tjeter !

Gjithashtu duhet te shprehet haptasi edhe URREJTJA
qe kane arabet-shqipfolesa per vellezerit shqiptare dhe shtetet demokratike.