Bob Dylan

[flurans ilia]

Bob Dylan dhe pikpyetja e Nobel-it

A shkruan Bob Dylan këngë me lirika të paharueshme apo poezia krejt natyrshëm futet në muzikë ?
Dylan i cilësuar si këngëtari më i madh folk i shekullit të 20-të, me një karierë mëse 45-vjeçare në publik, me më tepër se 40 albume muzikore, mijra këngë të shkruara dhe disa libra poetik, poet me një vizion të jashtzakonshëm, shpesh i është shmangur kësaj pyetje. Antikonformist i njohur në raport me materializmin industrialist të pop-kulturës amerikane, në vitin 1965 është përgjigjur shkarazi " Mendoj më tepër rreth vetes se jam një këngëtar se sa valltar ". Për gati 20-vjet nuk ka dhënë asnjë intervist. Argumentat janë edhe njëherë rihapur së fundi me daljen e librit "Vision of Sin" nga profesori i Universitetit të Oxford-it zoti Christopher Ricks i cili thotë se " Lirikat e shkruara nga Dylan, kanë hyrë në paktin e jetgjatësisë. Termi "literaturë" është veçse letërsi e përbërë prej sinteza të ngjeshura fjalësh. Pra tërheqja e vëmendjes prej këtyre fjalëve, jo në besimin e funksionit të fjalës si njësi e vetme, sepse natyrisht kadenca muzikore, zëri, stili, kanë rrolin e tyre, por pamja e fjalës së breftë në mënyrën më të pavarur nga të gjitha këto përbërës përbën argumentin e ngritur për dekada tashmë në pyetjen nëse është Bob Dylan zëri i "bum" gjeneratës e cila pa të a do kishte vallë zë ?!
" Nuk besoj se Bob Dylan ka tendenca për t'u shfaqur si poet i madh, ai thjeshtësisht ngelet një këngëtar popullor, thotë Paul Gambaccini studiues muzike, idhujt e tij janë këngëtarë folk si Woody Guthrie dhe jo poet si Robert Frost. Por roli i poetit e ka ndihmuar të jetë vetvetja e tij, krejt origjinal, mënyra e tij se si vjen tek ne është totalisht poetike. Natyrisht e kam pyetur veten nëse krejt brezi im e ka quajtur Dylan poet gjigand ngaqë për hir të talentit të tij nuk kishim poet tjetër më të madh. Por jo, thjesht ne u gjendëm të kaptuar nga periudha më frutdhënëse artistike e tij në vitet '60. Më e jashtzakonshmja, mendoj ".
Prof. Ricks thotë " Dylan i përket të njëjtit nivel me poetët Milton, Keats, Tennyson. Ai bën pjesë në kategorinë e poetëve që meriton thellësisht vëmendje dhe respekt. Poezia e tij duhet patjetër të jetë e mirë-lexuar në kontradiksion me disa zëra që e quajnë "kundërvënës i traditës me forma endacake" . Nuk besoj se është kështu. Shumë prej këngëve të tij të shkruara tradicionalisht në mënyrë inteligjente referohen nga influenca e poetëve francez Paul Verlaine dhe Arthur Rimbaud. Nga Shakespeare apo edhe poetë modern amerikan si Ezra Pound dhe T.S. Eliot. Fjala "literaturë" , vazhdon prof. Ricks, është e keqkuptuar në më të shumtën e kohës nga fakti se ne e përdorim atë për të kuptuar gjëra të cilat konsistojnë vetëm me fjalë. Shekespeare bën pjesë në të quajturën "literaturë të shkëlqyer" me përmasa botërore, me gjuhë dhe fjalë që kanë një vlerë domethënëse të jashtzakonshme vetëm si pasojë e interpretimit të tyre në skenën e teatrit. Tek Dylan ka këngë shumë të mira të cilat i japin një llogjikë të plotë idesë së besueshmërisë në një "literaturë të mirfilltë". Në art duhet të besosh. Po qe se je duke pritur prova nga dikush që e meriton dashurinë tënde atëherë është mëse e qartë që do vdesësh i dashuruar. Në të kundërt po qe se ke dyshime do vdesësh në mëdyshje. Ndaj besoj në faktin bindës se Dylan i përdor fjalët në këngë ekstremisht për së mbari në mënyrë profesionale". Dylan i pyetur njëherë nëse fjalët kanë më tepër rëndësi ndër këngët e tij se sa muzika, përgjigjet " Fjalët janë ekzaktësisht të rëndësishme po aq sa edhe muzika, nuk do të ekzistonin këngë pa fjalë ".
Ricks e krahason Dylan me Picasso në rangun e artistëve që asnjëherë nuk e di se ç'vjen më mbas në proces krijimtarie duke thënë " Besoj se është e gabuar në këtë tip artistësh krahasimi i një faze të mëvonshme me një tjetër më të hershme dhe anasjelltas. Cila është esenca e një blloku tërësor kryeveprash ? Cila është vepra më esenciale nga Shakespeare ? ". Ndërkohë që studiuesi Gambacci thotë " Ti nuk do të quhesh gjeni në të njëzetat e tua. Nga këndvështrimi yt ti e di se do të duhet të vazhdosh edhe pse je evidentuar si i tillë shumë kohë më parë. Fatmirësisht Bob Dylan gjithmonë edhe pse ka qënë evidentuar si talent që kur ishte 20-vjeç, ka pas ardhur gjithmonë drejt publikut në mënyrën më të papritur impresionuese me vepra të shkëlqyera. Pas Robert Frost, Dylan është poeti më i madh që Amerika ka nxjerë gjer më sotë, por si muzikant dhe këngëtar popullor paralelisht " .
Statusi si një ikonë në botën e sotme kulturore i mbajtur nga Bob Dylan ka qenë i konfirmuar në disa vlersime p.sh. si diplloma e nderit "Doktor në Muzikë" prej St. Andrews University of Scotland (Themeluar në 1413 , në veri-lindje të Edinburgh , i treti universitet më i vjetër në Britaninë e Madhe dhe një ndër më prestigjozët në botë. Shënimet nga Flurka). Me motivacionin " Një figurë jashtzakonisht e rëndësishme dhe ifluente e kulturës së kohës tonë " në vitin 2004.
Në vitin 1970 Bob Dylan ka pas pranuar dipplomën e akorduar nga i njohuri University of Princeton (New Jersey SH.B.A).

Sa rrugë duhet të përshkojmë, përpara se ta quash atë ... Nobel fitues këngëautor ?Kjo pyetje e shumfishuar ka filluar të shtrohet në qarqet letrare, madje edhe në rutinën anuale të diskutimeve se kush duhet të fitoj çmimin Nobel në letërsi ? Kandidati surprizë i radhës këtë vit përsëri : Bob Dylan. Për një kohë të gjatë shumë kritik muzike e kanë pohuar faktin se Dylan është më i thelli këngëautor në muzikën e kohëve moderne. Ripërsëritja e kandidaturës së tij për Nobel këtë vit është ngritur si një pyetje-debat në autoritetet e literaturës botërore : A duhet që këngëautorët të kualifikohen për çmimet më prestigjoze në letërsi ?
Përsëri prof. Christopher Ricks që njëkohësisht është edhe drejtor i Istitutit të Botimeve në Universitetin e Bostonit dhe për një kohë të gjatë studion fenomenin e këngëautorëve dhe lirikave të tyre, përgjigjet se pikpyetja ka ngelur një "truk intrigues" në rrethet letrare. Ricks është autor studimeve serioze në librat " Forca e poezisë " dhe " Aludime mbi poetët " që përfshijnë kritika esenciale për T.S.Eliot , Lord Alfred Tennyson dhe John Keats. "Askush tjetër nuk ka një përdorim similar të fjalëve sikurse Dylan, thotë Ricks, por mendoj se është një lloj arti i përzier. Mendoj se pyetja nuk duhet shtruar në raport me çmimin që ai meriton si nderim për artin e tij. Pyetja duhet shtruar nëse arti, në një kontekst më të gjerë, duhet përshkruar si literaturë ".
" Padyshim që po, përgjigjet prof.Gordon Ball një tjetër pedagog letërsie që vijon të rekomandoj Dylan që prej vitit 1996 si kandidat për Nobel, poezia dhe muzika janë të lidhura me njëra tjetrën dhe besoj se Bob Dylan ka ndihmuar drejtpërdrejtë në këtë lidhje, njësoj si një i vjetër trubador " (troubadour - këngëtar-poet lirik të shek.XII-XIII në jug të Francës, veri të Spanjës dhe Italisë). Gjatë muajit tetor u bë tashmë i njohur edhe fituesi i vitit 2005 në letërsi që është britaniku Harold Pinter. Nobel-i jepet nga 18 anëtarët e përhershëm të 218-vjeçares Akademisë Suedeze. Kandidatët janë të rekomanduar nga anëtar të akademive dhe institucioneve të tjera letrare, profesor dhe pedagog letërsie apo edhe ish fitues të çmimeve Nobel të mëparshme. Për çdo vit Akademia Suedeze mer në shqyrtim 350 kandidat nga fusha të ndryshme të reduktueshëm më tej në 200 prej të cilëve vetëm 5 prej tyre dalin në finale në muajin tetor dhe laureoen në ceremoninë e dhjetorit. Prof. Ball thotë se e ka rekomanduar Dylan për Nobel menjëherë mbas letrës rekomanduese-urgjente të poetit të njohur të "Beat Generation" Allen Ginsberg më 1996. (Allen Ginsberg vdiq më 1997). " Dylan është një nga poetët më të mëdhenj Amerikan të shekullit të 20-të, Ginsberg shkruan në letrën e tij, një mëndje e hapur dhe universale" . Në tekstet antologjike të shkollave të mesme dhe universiteteve të Amerikës lirika e "Mr.Tambourin Man" shkruar nga Dylan është e përfshirë në studimin e detyruar. Shumë prej vargjeve të tij janë të publikuara si libra poetik. Ndërsa prof. Alison Booth hartuesja dhe bashkëpunëtore e antologjive shkollore nga Universiteti i Virxhinias shprehet se " Nuk kam aspak vështirësi dhe pengesë për të konsideruar lirikat e Bob Dylan më së miri si interpretim letrar ". Vëzhgues të Nobel-it shpesh e kanë ngritur problemin kritik të shikimit me indiferencë dhe inferioritet të këngëautorëve të përfshirë si kandidat nga ana e Akademisë. Svante Weyler drejtuesi i Norstedts njërës nga shtëpitë botuese më të mëdha në Suedi thotë se " Po qe se bëhet, që një këngëautor të fitoj çmimin do të jetë një mrekulli e papritur, shumë pranë mendjeve të lira. Por kjo besoj se është një ide skeptike për momentin ku me termin "literaturë" konsiderohen vetëm fjalët. Letërsia më gjerësisht nuk është e thënë që vetëm të lexohet që të jetë literaturë ". Carola Hermelin punonjëse në Nobel Librari thotë se " Këngëautorët nuk janë të përjashtuar nga çmimi. Lirikat e këngëve sipas kualitetit të tyre letrar mundet të jenë poezi të shkëlqyera ".


Lirika nga Bob Dylan

Bob Dylan (1941 - ) i cilësuar si këngëtari më i madh folk i shekullit të 20-të, me një karierë mëse 45-vjeçare në publik e cila ende vazhdon në ditët tona, me më tepër se 40 albume muzikore, mijra këngë të shkruara dhe disa libra poetik, është poet me një vizion të jashtzakonshëm. Antikonformist i njohur në raport me materializmin industrialist të pop-kulturës amerikane Dylan i ka dhënë me zërin e vet human -rapsodik-iluminist dritë intelektuale gjithë brezit të tij. Ja se ç'shkruan kritika : 64-vjeçari Robert Zimmerman i shndëruar dhe njohur artistikisht si Bob Dylan, më i madhi dhe më i rëndësishmi iluminist i perëndimit që nga koha e Shekspirit e gjer tek poeti Robert Frost, e ka shndëruar emocionalisht dhe artistikisht fjalën nëpërmjet lirikave të tij në mënyrën më inkandeshente të pa hasur asnjëherë më parë.

Nuk është errësuar akoma

Hijet po bien
Dhe kam qënë këtu gjith ditën
Shumë vapë është për të fjetur
Dhe koha përtej ikën
E ndiej që shpirti im
I shndëruar është në metal
I kam me vete, në trup, shenjat
Që Dielli më ka pas falë
Ah, këtu nuk ka vend
Të qëndrosh askund, oh medet
Nuk është errësuar akoma
Ndërsa muzgu po zbret
Instikti im njerëzor
Shkon tëposhtë duke u boshatisur
Mbas çdo gjëje të bukur
Gjurmëzonë dhimbja e hazdisur
Ajo më shkroi një letër
Dhe kaq bukur e kish shkruar
Të fsheur pas çdo fjale
Gjithçka në mëndje që pat bluar
Nuk e kuptoj ende si ndjenja trupin vret
Nuk është errësuar akoma
Por muzgu dalë-ngadalë po zbret
Kam shkuar në Londër
Edhe në Paris kam shkuar
Kam ndjekur rrjedhën e lumenjve
Dhe në det kam përfunduar
Kam qënë i zhytur përfund
Pishinash me gënjeshtra
Duke kërkuar për asgjë
Në zbrazëtirën e syve të zeshkëta
Shpesh herë utopitë e mia
Kushtojnë më tepër se kaq
Ka shpresa ende, nuk është errësuar
Ndërsa nata po zbret ndërkaq
Jam i lindur këtu
Dhe këtu do vdesë
Kundra rregullave të mia
E di që po marrë kthesë
Megjithse jam duke pritur
Brenda trupit çdo nerv i im
Kaq i çveshur është edhe shurdh
Nuk më kujtohet se kush kam qënë
Por jam akoma në të metalit kurdh
Nuk jam duke e dëgjuar murmurimën e lutjes
Nuk është errësuar akoma
Nata po zbret dhe dita vjen drejt këputjes.
1997

Ylli i rrëzuar

Po mendoja për ty këtë natë
Ndërsa ti je duke hyrë në tjetër botë
Botë të cilën asnjiherë nuk e kam njohur
Gjithmonë i shqetësuar kam qënë
Përgjatë udhëtimit tënd gjer në fund.
Një yll të rrëzuar e pashë këtë natë
Ndërsa po mendoja për ty
Duke ndjekur rrënien e yllit
Po mendoja për veten.
Po qe se nuk do ndryshoja
Asnjiherë nuk do isha
Ai që ti doje që të bëhesha.
Mos vallë e humba domethënien ?
Apo e teprova me fjalët e mia ?
Me mendime që veç ti i dallon ?
Një yll të rrëzuar e pashë këtë natë
Dhe thjesht po mendoja për veten.
Dëgjoje pra zhurmën e motorit
Dëgjoji sirenat nëpër qiellin e alarmuar
Ndërsa zjarrfiksja e fundit vjen prej ferrit
Ndëra njerëzit e mirë janë duke u falur.
Provokimi i fundit, e fundit llogari
E fundit radio, më e fundmja liturgji
Një yll të rrëzuar e pashë këtë natë
Fli e qetë
Nesër një ditë e re vjen në jetë
U bë shumë vonë tek po flas me ty
Por kishe nevojë që t'i dëgjoje
Prej meje të gjitha këto
Duke parë këtë natë një yll të rrëzuar
Fli e qetë, të qoftë rruga e bekuar.

1989

Trokitje në portën e parajsës

Mama hiqe prej meje këtë dekoratë
Nuk mundem më ta përdor si eskortë
Po errësohet,është shumë errësirë të shoh
E ndihej se po trokas në të parajsës portë.
Tak tak tak në të parajsës portë...
Mama groposi armët e mia
Nuk mundem mbi ata të gjuaj fortë
Reja e zezë po zbret tashmë
E ndiej se po trokas në të parajsës portë.
Tak tak tak në të parajsës portë...
1973

Shpërthime nëpër erë

Sa rrugë një burë duhet të përshkoj
Përpara se ta quash atë burë?
Sa detra pulbardha duhet të kaptoj
Përpara se të flejë mbi urë?
Sa kohë predhat qiejt do përshkojnë
Përpara se përgjithmonë të braktisen?
Përgjigja miku im, shpërthen nëpër erë
Duke shpërthyer është, nëpër erë.
Sa kohë njeriu duhet të vështrojë lart
Përpara se të mundet ta shohë qiellin?
Sa vite jetë njeriu mund të ketë
Përpara se të dëgjoj ngashrimin njerzor?
Sa vdekje të tjera i duhen për të kuptuar
Se shumë njerës kanë vdekur gjer tash?
Përgjigja miku im, shpërthen nëpër erë
Duke shpërthyer është nëpër erë
Sa vite një mal mundet të ekzistojë
Përpara se të kridhet nëpër det ?
Sa vite jetë disa popuj ekzistojnë
Përpara se të munden të jenë të lirë?
Sa herë një burë duhet kokën pas ta kthej
Duke pretenduar se nuk ka parë asgjë?
Përgjigja miku im,shpërthen nëpër erë
Duke shpërthyer është nëpër erë.
1963

Dashuria jote është e dështuar ?

A më do, apo je duke e stërgjatur miqësinë?
Ke nevoj për gjysmën time si djal i keq,
Apo thjesht fajtore ndihesh?
I djegur jam dhe i njoh rregullat e lojës.
Mos kërkon vallë që të të qahem.
Ja ku jam, i gatshëm besoj ndër sytë e shkruar,
Apo dashuria jote është e dështuar?

Je kaq e nxituar sa nuk shikon se gjendem në vetmi?
Kur jam në errësirë, cila është pjesa më e vështirë?
A e njeh botën time, dhimbjen time a e njeh?
Apo më duhet të shpjegohem duke të sqaruar?
Më lejonë të jem vetvetja ime?
Apo dashuria jote është e dështuar?
Kam shtegëtuar nëpër male, kam ecur nëpër erë.
I shkelmuar në krahun e jashtëm të lumturis.
Jam shtruar duke shijuar dreka mbretrore,
Edhe krahë për të fluturuar më kanë afruar.
Dhe asnjëherë nuk kam qënë kaq i impresionuar.

Dakort, ja tek po riskoj, po bie në dashuri me ty.
Po qe se çmendurisht e gjithë nata është e jotja
Edhe mëngjesi i yti është gjithashtu.
A di të gatuash, riparosh, lulëzoshë?
A e kupton plagën time të mbuluar?
Apo të gjitha do t'i riskoshë.
Sepse dashuria jote është e dështuar?


Bob Dylan ka thënë :
"Hero është dikush që kupton Përgjegjësinë që vjen së bashku me Lirinë e tij"
"Poezia është si një Njeri i ç'veshur... Disa thonë se jam Poet !"
"Më e mira që kam bërë si Artist është të jem vetvetja ime e çfardoqoftë kategorie kjo"
"E gjithë e vërteta e botës konsiston në një Gënjeshtër të Madhe"
"Kaosi është Miku i Mëndjes"
"Demokracia nuk e sundon Botën. Vëreni mirë në mendje këtë gjë. Kjo botë sundohet nga Dhuna. Por është në modë të mos thuhet më mirë ky fakt"
" Mos ndiq se ç'thonë liderët, më mirë shiko gjobat e parkimeve"
"Nuk besoj se mëndja njerëzore mundet të ndajë të shkuarën nga e ardhmja. Veçse një iluzion manipulues është fakti i të menduarit se diçka ndryshon"
"Po ju lë juve të hyni në ëndrat e mia, po qe se natyrisht më lejoni të hyj në tuajat"

E përgatiti dhe përktheu
Flurans Ilia - Flurka

[romeoOOO]

Bob Dylan



Poezia e kenduar e tij eshte shume e bukur, prek shume tema dhe gjithmone arrin te percjelli me kenget e tij emocione te paharrueshme!

[desaparacidos]

derisa nobelistet te vazhdojne me pinjollitetin e tyre, nuk besoj se ka shume shpresa per zotin zimmerman.

e kush do t'ja dije. jane te njejtet njerez qe nuk i kane dhene kurre nje oskar enio morrikones, apo cohenit. e kush e do nje çmim nga keta?

[busavata]

dylan-i ka shkrue kang shum te mira prej fillimi
per mua respektin ma te madh e ka me kangen hurricane
qe ia ka kushtue nje boxeri zezak te cilin
e kan mbajtur ne burg (perafersisht nja 17 vjet )
pa qene fajtor( ja kan bo montazh ) se e ka vra nje njeri
rubin HURRICANE carter i burgosur pa faj
kjo kange gjendet ne albumin
DESIRE

[Bamba]

I madh, i madh, i madh!

[busavata]

http://www.bobdylanlyrics.net/
ketu mundeni ti gjeni gati te gjitha kanget
textet e kangeve...