Eugen Shehu
Agim Ramadani - nga eposet e Karadakut
27.06.2004, 14:57
Ka njerėz fisnikė qė atdheun e tyre, atė qiell e mal qė i rriti, ata gurrė dhe drurė qė e rrethuan, atė djep tė pėrkundur me ujvara eposesh tė kahershėm, e kanė mbrojtur me pushkė. Ata janė thirrur nė luftė dhe kanė dhėnė jetėn pėrmes krismash lirie. Ka tė tjerė qė e kanė dashur atdheun pėrmes imazheve tė fuqishėm tė artit, pėrmes magjisė sė tingujve apo ngjyrave, pėrmes konotacioneve qė ngjallin vargjet e njė poezie. Edhe kjo ėshtė dashuri. Se dashuria e atdheut nuk matet me kut por me shpirt dhe shpirti dhėmb kurdoherė kur dhėmb zemra e kombit dhe,pashmangshmėrisht, si prej njė force kozmike edhe pushka edhe penda nisen njėherėsh pėr nė rrugėtimin e lodhshėm; tė shuajnė brengat e Atdhuet.
Tek Agim Ramadani, deri nė ēastin e mbramė, kanė jetuar sė bashku edhe poeti edhe luftėtari, edhe piktori i madh edhe patrioti i flaktė, por edhe shpirti guximtar. Inspirimin pėr artin ja ka falur natyra e bukur e Kosovės kreshnike, ai reliev i thyer dhe i blatur dhimbjesh tė mėdha. Ai e ka ndjerė brengėn e madhe tė atdheut qoftė edhe kur merrte nė duar penelin,qoftė edhe kur merrte penėn tė shkruante, qoftė edhe kur mė pas, rroki armėn. Tek karakteri i Agim Ramadanit, janė ndėrthurur si tek pak kush prej nesh, qetėsia dhe mendimi pėrpara fletės sė bardhė apo tablos, me vrullin dhe dinamizmin e pa pėrmbajtur nė beteja, atėherė kur ishte fjala pėr tė mbrojtur nėnėn e babėn,motrėn e vėllanė, pyllin dhe malin, votrėn dhe livadhin, shkurt Atdheun.
Lindur nė bjeshkė tė Kosovės martire, Agim ramadani do tė dallohej qysh nė fėmijėri pėr ndjenjat e holla prej artisti: Mė pas duke lexuar nė gjuhėn ebukur shqipe, duke ngarendur nė malet e kodrat e Karadakut kreshnik, vetėdija e kėtij djaloshi duke se u trondit prej njė tė vėrtete tė madhe. Mbi supe malesh e kodrash tė Gjilanit, sikundėr nė supe malesh tė krejt Kosovės martire, mė shumė se rebeshe shirash, mė shumė se mjegullnaja, vareshin epose kreshnikėsh. Shpirti i Agimit, nuk mund tė mos ndjente kėto epose qė vinin prej larg, pėr tė shkuar sėrish larg. Kumti i tyre do ftonte Agimin dhe krejt gjeneratėn e vet ti sendėrtonte kėto epose, ti pėrcillte ata me po atė heroizėm qė etnitė e lashta arbėrore i patėn lindur. Demonstratėn e ditėve tė para tė prillit 1981, Agim Ramadani e pėrjetoi si njė rizgjim i madh. Njė paralele e ēuditshme! Rizgjimi i natyrės, ai riciklim i njėmendė i natyrėsh do tė zgjonte nė shpirtėrat e gjeneratės studentore tė Kosovės, shpresėn e lirisė. Agim Ramadani ishte piktor.Ai mund tė merrte telajon,penelat, bojėrat dhe mund tė ngjitej livadheve pėr tė ngatjetuar pranverėn. Agim Ramadani ishte poet. Ai mund tė rrėmbente fletoren dhe lapsin duke medituar pranė lumenjėve a pėrrenjėve qė i gėzoheshin shkrirjes sė dėborėrave.Agim ramadani ishte luftėtar. Dijet emarra nė shkollėn ushtarake nė Zagreb e shtynin tė ishte nė radhėt e para tė barikadave studentore. Ai nuk vonoi, ēprej atij momenti Agim Ramadani do tė ngarendėte nė krejt viset e Kosovės kreshnike, do tė fliste aq bukur, do tė ēonte peshė zemrat e gjeneratės sė vet, do tė organizonte, do tė drejtonte luftėn guerile qė toka e qielli i Kosovės tė ishin tė lirė, qė atdheu tė mos frigohej prej kurtheve, planeve makabėr dhe dhunės etnike tė kalkuluar nė qendrėn e shovenizmit sllav, beograd. Kėsisoj pėr tė ardhur nė pranverėn e mėnxyrshme tė vitit 1999. Evropa (e pandėrgjegjshme deri mė atėherė) dhe krejt qytetėrimi i saj, po pėrballeshin nė shkurt-marsin e kėtij viti me njė nga shfaqjet mė shnjerzore, mė tė shėmtuara, mė primitive, tė gjenocidit tė egėr shoven serbosllav ndaj racės sė pastėr shqiptare. Kryekrmineli i racės sllave, tashmė nė gjygjin e Hagės, e shfrytėzoi periudhėn tri javore, midis dy takimeve tė Rambujes duke shpėrndarė urgjnetisht forcat qė do tė realizonin spastrimin masiv ndaj shqiptarėve. Mbi 40 mijė trupa ushtarake pushtuese tė rregullta, me dhjetra mijėra paramilitarė kriminele, 1 mijė tanke dhe 700 graka artilerie do tė lėshoheshin si lukuni ujqish, ndaj popullsisė sė pambrojtur shqiptare. Njė zyrtar i lartė i OKB-sė, Stefan di Nistoura, do tė deklaronte; Ajo qė po ndodh sot nė Kosovė ėshtė tragjedia humanitare mė cinike, me e kalkuluar dhe planifikuar me njė logjikė tė akullt, tė cilėt unė, nuk e kam parė nė asnjė rast, gjatė 29 vjetėve qė punoj pėr Kombet e Bashkuara (Gazeta Ushtria-Tiranė,12.03.1999).
Agim Ramadani sė bashku me Rustem Berishėn, Bislim Zyrapin, Sali Ēekun, Naim Malokun, Ramush Haradinajn e dhjetra prijės tė tjerė, patėn organizuar dhjetra beteja, duke mos dashur tė lėnė nismėn ushtarake nė duart tė pushtuesve shoven serbosllav. Fjalėpak por trim e patriot, Agimi do tė jepte nė kėto luftime shembullin e vyer tė njė kuadri, i cili do tė pėrballej vetė me armikun, nė pozicionin mė tė vėshtirė, duke dashur tė ruaj nė ēdo moment jetėt e bashkėluftėtarėve tė vet. Nė Dukagjin a Drenicė, nė disa prej aksioneve tė kryera prej trimave tė Ushtrisė Ēlirimtare tė Kosovės, do tė binte nė sy dėshira e Agim Ramadanit pėr tė fituar me ēdo kusht, pėr tė shporrur saora bandat kriminele serbosllave nga toka arbėrore. Shpirti i njė luftėtari dhe artisti, nė kėtė rast dhemb dyfish.
Nė marsin e vitit 1999, gjeografia e spastrimit etnik serbosllav kish pėrfshirė zona tė tilla si: nė Veri: Podujevė-Mitrovicė-Drenicė; nė Perėndim: Pejė-Gjakovė-Deēan; nė Jug: Malishevė-Suharekė-Prizėren. Ndėr objektivat kryesore tė beogradit shoven ishte egzodusi i dhunshėm i shqiptarėve etnik nga trojet e veta, pėr tė afruar deri diku njė ballancė banorėsh me pakicat serbe etj. nė Kosovė, ku mė pas lehtėsisht do tė bėhej njė referendum pėr shkrirjen e Kosovės nė territorin serb. Ndaj gjatė egzodusit tė paparė ndonjėherė, shqiptarėve u merreshin dokumentat e indentifikimit dhe hidheshin nė zjarr me qėllim qė kėta mos tė identifikoheshin si banorė tė atyre viseve. Marria e pushtuesve serb ka kaluar gjdo kufi. Aktualisht rreth 80 pėr qind e fshatrave tė Kosovės janė mbėshtjellė me tym e flakė. Ky zjarr i ėshtė vėnė Kosovės nga ushtria, policia dhe forcat paramilitare serbe me urdhėr tė Millosheviqit dhe me vendim tė parlamentit tė atij shteti. Politika e tokės sė djegur nuk po zbatohet pėr herė tė parė nė Kosovė nga pushtuesi serb. Unė e njoh mirė historinė e popullit tim, atė e kam mėsuar qysh nė fėmijėri, nė kėngėt e djepit kur gjyshja mė thoshte: U bėfsh trim pėr Kosovėn ! (Burrat e Kosovės e kanė vendin nė UĒK intervistė e Kolonel Bislim Zyrapit. Gazeta Ushtria Tiranė mė 8 mars 1999 ).
Agim Ramadani, nė ditėt e para tė marsit 1999, gjendet nė shtetin amė. Ndonėse nuk dinte gjė pėr fatin e prindėrve tė vet, ndonėse ndiqte me dėshprim eksodin biblik tė bashkėkombasve tė vet pėrmes zjarreve dhe krismave, ai me mprehtėsinė e njė ushtaraku tė vėrtetė, do tė bashkohej rreth idesė sė Shtabit tė Pėrgjithshėm tė UĒK-sė pėr njė operacion mėsymės nė shkallė tė gjėrė kundėr makinės ushtarake pushtuese serbosllave. Ai do tė organizonte luftėtarėt e Brigadės 138, nė rrethina tė Kukėsit dhe ndėrkaq do tė influenconte tek eprorėt mė tė lartė tė tij pėr fillimin e menjėhershėm tė mėsymjes, pasi kjo mėsymje do tė krijonte parakushte tė favorshme pėr futjen e forcave tė NATO-s nė vise tė Kosovės. Pikėrisht nė kėto momente, falė guximit tė Agim Ramadanit dhe qindra prijėsve tė tjerė tė UĒK-sė, Shtabi i Pėrgjithshėm hartoi planin pėr ēlirimin e Kosovės, duke patur si bazė nisjeje, tokėn kufitare ndėrshqiptare. Ky plan mori emrin e koduar Shigjeta dhe pėrfshinte brezin e mėsymjes: mali i Kallabakut mali i Markofēes, Ferizaj-Prishtinė me dy drejtime operative. Drejtimi i parė; Padesh-Kosharė-Junik-Klinė. Drejtimi i Dytė; Helshan-Pashtrik-Rahovec-Malishevė-Prishtinė. Sipas tė dhėnave qė ndodhen aktualisht nė arkivin e ministrisė sė Mbrojtjes, nė Tiranė, operacioni nė fjalė do tė zhvillohej nė tri faza. Faza e parė, do tė ishte lufta nė Koshare, e cila do tė fillonte me futjen nė luftim tė trupave tė pėrqėndruara nė Papaj. Faza e dytė kish tė bėnte me kalimin nė mėsymje nė drejtimet e Pashtrikut ndėrsa faza e tretė do tė ishte thellimi i mėsymjes drejt Koritnikut dhe Kallabakut.
Nė operacionin Shigjeta (po sipas tė dhėnave nė Ministrinė e Mbrojtjes nė Tiranė) parashikohej njė bashkėveprim i ngushtė i forcave tė UĒK-sė qė mėsynin pėrballė, me ato qė vepronin nė shpinė tė armikut, nė mėnyrė tė veēantė nė zonėn e Pashtrikut dhe Dukagjinit. Pėr drejtimin e operacionit, nė frontin e vėshtirė tė Koshares dėrgohet Brigada 138 e komanduar prej Rustem Berishės dhe Agim ramadanit. Ndėrsa pėrfaqsues pranė kėtij formacioni luftarak, nga ana e Shtabit tė Pėrgjithshėm tė UĒK-sė u dėrgua Nasim Haradinaj. Nė memoaret e luftės shėnohet; Forcat e drejtimit tė parė operativ, nėn komandėn e Rustem Berishės, me shef shtabi Agim Ramadanin, nė mirėkuptim tė plotė me pėrfaqsuesin e shtabit tė Pėrgjithshėm Nasim Haradinaj, morėn detyrėn luftarake nga SH.P.UĒK-sė me kėtė pėrmabjtje, pasi tė shpėrthenin kufirin Shqipėri-Kosovė, tė kapnin pikėn strategjike Rasėn e koshares dhe tė hapnin korridorin e furnizimit, duke u lidhur me zonėn e Dukagjinit, nėn komandėn e Ramush Haradinajt. Nė tė pastajmen, me krahmarrjen nga e majta, tė rrethonin dhe asgjėsonin forcat armike nė qytetin e Gjakovės e rrethina dhe tė vazhdonin mėsymjen nė drejtim tė Klinės (H.Katana Tri dimensionet e luftės ēlirimtare tė Kosovės Tiranė 2002 , faqe 69-70 ).
Nė muzgun e ftohtė tė 8 prillit 1999, Agim Ramadani do tė shkonte pothuajse pozicion nė pozicion ku rrinin tė gatshėm bashkėluftėtarėt, vėllezėrit e tij. Ndonėse e dinte realisht ēdo tė ndodhte tė nesėrmen, ndonėse pati biseduar me komandant Rustemin pėr rreziqet qė duhej tė kalonin, pėrsėri nė sytė e tij i ngazzėllente njė dritė e ēuditshme. Prej asaj drite buronin shpresė e besim qė pėrcilleshin tė tilla, tek luftėtarėt nė llogoret e Papajt. Prej asaj drite, 320 djemtė trima tė UĒK-sė, do tė merrnin zemėr e do tė shndrroheshin nė 320 shqiponja nė mbrojtje tė viseve arbėrore. Ato biseda miqėsore gati nėn zė, ato rrahje shpatullash vėllezėrore, ajo heshtje qė jo rrallė, flet sa mijėra fjalė sė bashku, do tė ishin ndėrkaq parathėnie e njė lirie qė vinte mundimshėm tok me pėrrenjtė e gjakut.
Tė nesėrmen, ende pa zbardhur mirė, gurėt dhe drurėt e Koshares do tė jetonin krismat e papara ndonjėherė tė armėve tė UĒK-sė. Vonė, nė mbrėmjen e asaj dite, Shtabi i Pėrgjithshėm i UĒK-sė do tė njoftonte nė Tiranė e ma gjėrė se; Nė orėn 03:30, datė 9 prill 1999, forcat e UĒK-sė, qė veprojnė nė rajonin e Junikut ndėrmorrėn njė sulm tė befasishėm kundėr forcave serbe qė ishin tė stacionuara nė fshatin Koshare dhe ato tė Karakollit, 100 metėr nė perėndim tė Kashares. Fillimisht u goditėn forcat e karakollit, ku u vranė rreth 38 ushtarė serb dhe u rrethuan forcat serbe tė strehuara nė shtėpitė e fshatit Koshare. Nė agim tė ditės, forcave serbe u vinė nė ndihmė forca tė tjera nga fshati Batush, por tanket u goditėn nga forcat tona dhe u asgjėsua 1 tank, 1 transportues i blinduar dhe dy makina me ushtarė. Atėherė forcat serbe u tėrhoqėn nė fshatin Batush dhe goditėn me artileri forcat tona qė kishin rrethuar fshatin Koshare tė banuar nga ushtarėt serb. Djemtė e Kosovės po luftojnė me kasapėt e Serbisė qė janė tė veshur me blind dhe po fitojnė mbi kėtė pėrbindsh me fytyrė njeriu. Fitojnė djemtė e Kosovės se luftojnė pėr lirinė e atdheut tė tyre, ndėrsa ushtarėt serb u ngujuan nė bodrumin e Karakollit dhe dridhen nga frika. Nė kėtė luftim prej disa orėsh, na kanė rėnė nė fushėn e nderit luftėtarėt Bashkim Jashari, Agush Logu, Ramiz Krasniqi, Rifat Qehaj dhe na kanė plagosur Bujar Maloku e Smajl Trofaj. Forcat tona kanė bėrė dy rrethime dhe njė vijė mbrojtėse, pėr tė mos mundėsuar ardhjen e forcave serbe nga Batusha... Luftimet vazhdojnė ( Gazeta Ushtra mė 10 prill 1999 ).
Nė luftimet e egra tė 9 prillit, Agim ramadani do tė udhėhiqte grupin e tij tė luftėtarėve, pikėrisht nė frontin mė tė rrezikshėm, aty ku makina ushtarake serbe mbrohej me tė gjitha llojet e armėve. Luftėtari dhe artisti i madh, ndonėse e shihte se marrja e Koshares ishte tejet e vėshtirė, nuk u lėkund pėr asnjė ēast edhe atėherė kur vrapoi pėr tė mbyllur sytė e puthur nė ballė bashkėluftėtarėt e vet tė rėnė nė fushė nderi, tė rėnė nga breshėrit e armikut. Njė ditė mė pas, atėherė kur Beogradi shoven, e ndjeu se po i rrėshiqiste toka nėn kėmbė, u hodh nė sulm me gjithė arsenalin e vet tė forcave dhe mjeteve luftarake. Sėrisht djemtė e Brigadės 138, bashkuan gjokset dhe supet duke u shndrruar nė karakolle tė pėrjetshėm lavdie dhe heroizmi pėr kombin e tyre. Por nė kėtė qėndresė emblematike, do tė binte i pėrgjakur predhash, kryeqėndrestari, Agim Ramadani. Ai qė e donte aq shumė jetėn e kombit, falte tani jetėn e vet, blatonte shpresėn e madhe tė artistit tek e nesėrmja e atdheut. Fronti i ēarė i koshares pati pėrparsitė e veta nė ngjarjet qė rrodhėn mė pas. Jehona e epopesė sė Koshares u pėrcuall tejembanė viseve etnike shqiptare, madje kudo nė ēdo ēip tė globit ku shqiptarėt ndiqnin me ankth nė shpirt fatin e vėllezėrve tė tyre tė UĒK-sė. Thyrja e kufirrit shqiptaro-shqiptar, ishte mesazhi i madh i shpresės sė popullit shqiptar, e sidomos atij tė shpėrngulur nga trojet arbėrore tė Kosovės, i cili tashmė shpresonte nė kthimin e tij nė vatrat e veta dhe bashkimit tė trojeve etnike shqiptare. Luftėtarėt e frontit tė Koshares ishin tė parėt qė dhuruan jo vetėm gjakun por edhe shpresėn e madhe pėr popullin e Kosovės, nė ato ditė tė shpėrnguljes masive: Kėshtu, ndėrsa eksodi biblik i shqiptarėve ndalej, kortezhi pambarim i njerėzve i drejtohej qytetit tė Bajram Curit me trupat pa jetė tė trimave nė krahė. E dhimbshme ajo ditė e 12 prillit 1999. E dhimbshme tė mbaje nė shpatulla trupin e burit tė Karadakut. Qysh mund ta nxinte atė zemėr tė madhe, ay arkivol? Por zemra dhe amaneti i Agim Ramadanit nuk ka heshtur. Ajo rreh diku si dikur, nė faqe tė flamurit tė lirisė sė Kosovės. Pėrjetėsia e burrit fitoi ardhmėrinė sublime. Brigada 138 mori emrin Agim Ramadani, ndėrsa Kosova tashmė nuk e ndjen kėmbėn e pushtuesve shoven serbosllav.
© 2002-2004 Iliria Network Ltd. All Rights reserved. Tė gjitha tė drejtat janė tė rezervuara. Alle Rechte vorbehalten. Kopjimi, emetimi,
Krijoni Kontakt