Nje ze shqiptar antikomunist nga Australia

[Albo]

Historia e Hiqmetit, nga fisi i famshëm Ndreu i Sllovës së Dibrës i cili u arratis në Australi, ku për 22-vjet me rradhë drejtoi emisionin "Zëri i shqiptarëve të lirë"

Hiqmet Ndreu: "Aventura ime nga internimi në Radion e Melburnit"


Dashnor Kaloçi

Hiqmeti rrjedh nga fisi Ndreu i Sllovës, i cili është një nga fiset më të njohura jo vetëm të Qarkut të Dibrës, por edhe në të gjithë Shqipërinë.Babai i Hiqmetit është quajtur Islam Ndreu dhe ka qenë një nga fëmijët e të famëshmit Cen Elezi, nacionalistit që pasi u përndoq në mënyrën më barbare nga regjimi komunist i Enver Hoxhës, u arratis në Jugosllavi me disa nga djemtë e tij ku dhe vdiq në burgun e Shkupit nga torturat e sllavokomunistët titistë në vitin 1949. Trungu i familjes së Hiqmet Ndreut, përveç të jatit Islamit, e gjyshit Cen Elezit, vazhdon edhe më tej me stërgjyshin e tij Elez Isufin, i cili është tepër i njohur jo vetëm në të gjithë Shqipërinë, por dhe në historinë e Ballkanit. Pas Elez Isufit, Suf Xhelilit e Cen Elezit, të cilët lanë emër të madh në historinë e Shqipërisë, gjatë viteve të pushtimit fashist të Shqipërisë, nga trungu i fisit Ndreu dolën edhe burra të tjerë jo më pak të njohur që e vazhduan më tej traditën patriotike të asaj familje. Ndër ata ishin Dali Ndreu dhe Esat Ndreu, të cilët me gradat e Gjeneralit e Kolonelit drejtuan formacionet e mëdha partizane gjatë Luftës Antifashiste. Por i gjithë ai kontribut i madh që dhanë për Shqipërinë burrat e kësaj familje, i fshi menjëherë fill mbas mbarimit të Luftës nga regjimi komunist i Enver Hoxhës, i cili i ndoqi dhe i persekutoi në mënyrën më barbare pinjollët e atij fisi, duke filluar nga Cen Elezi, Daliu e Esati e me rradhë Xhelal Ndreun, Mehdi Ndreun, Xhetan Ndreun, Mersin Ndreun, Gani Ndreun, Selman Ndreun, Tafil Ndreun, Riza Ndreun, Isa Ndreun e deri tek brezi i Hiqmet Ndreut, që për t'i shpëtuar hakmarrjes komuniste morën rrugët e mërgimit duke u arratisur nga Shqipëria. Si rezultat i atij gencidi të pashembullt që ndoqi regjimi komunist i Enver Hoxhës ndaj kësaj familje, 6 burra u varanë apo u pushkatuan, 20 të tjerë u dënuan me mbi dhjetë vjet burg, 12 djem u arratisën nga Shqipëria për t'i shpëtuar përndjekjeve dhe 55 familje të tjera nga trungu i Ndreve u dërguan nëpër kampet e internimit ku vuajtën nga viti 1946 deri në 1991-in. Një nga ata djem të këtij fisi të njohur që për t'i shpëtuar përndjekjeve të egra të sllavo-komunistëve u arratis nga Shqipëria, ishte dhe Hiqmeti i cili pas shumë peripecive u vendos në Australi, ku për njëzet e dy vjet me rradhë drejtoi një program në gjuhën shqipe të titulluar "Zëri i shqiptarëve të lirë". Lidhur me këtë Hiqmeti dëshmon në intervistën e botuar më poshtë, ekskluzive për Gazetën.

Zoti Hiqmet, ju jeni nga fisi i njohur Ndreu i Dibrës, ç' mund të na thoni diçka më konkretisht, për veten dhe familjen tuaj?
"Unë kam lindur më 20 mars të vitit 1932-të në fshatin Sllovë të Dibrës dhe babai im, Islam Ndreu, ka qenë një nga 15-fëmijët e Cen Elezit, djalit të Elez Isufit, i cili është shumë i njohur në historinë e Shqipërisë. Babai im Islami, nga fundi i viteve 20-të u diplomua në shkollën amerikane të Harry Fultzit dhe ka qenë një ndër nxënësit më të mirë të asaj shkolle. Këtë gjë e ka shkruar vetë Harry Fultz në memorjet e tija të botuara në SHBA. Pas diplomimit në atë shkollë, babai ka punuar si Kryetar i Komunës së Kryevidhit në Kavajë dhe më pas si Kryetar i Bashkisë së Shijakut".

Po gjatë viteve të pushtimit fashist, cili ka qenë aktiviteti i tij?
"Pas pushtimit të Shqipërisë nga Italia, babai nuk pranoi të shërbente më si Kryetar Komune e dha dorëheqjen nga ajo detyrë e u kthye në Sllovë së bashku me Kolë Tromarën. Gjatë viteve të Luftës ashtu si të gjithë burrat e tjerë të fisit tonë edhe babai, Islami, si nacionalist që ishte u lidh ngushtë me lëvizjen antifashiste".

Kur filloi persektutimi i familjes suaj nga regjimi komunist i Enver Hoxhës dhe cilat ishin shkaqet?
"Persekutimi i fisit tonë Ndreu dhe njëkohësisht edhe i familjes sime, filloi në marsin e vitit 1946 dhe shkaku kryesor ishte se gjyshi im Cen Elezi, u shpall armik nga regjimi komunist i Enver Hoxhës që erdhi në fuqi në dhjetorin e vitit 1944".

Goditja ndaj gjyshit tuaj Cen Elezit nuk filloi menjëherë pas mbarimit të Luftës?
"Jo, ajo filloi aty nga marsi i vitit 1946 dhe deri në atë kohë Cen Elezi nuk u trazua shumë, ndoshta dhe për faktin se akoma ruhej një farë respekti për vëllanë e tij Esatin, ish-komandant i brigadave partizane dhe për Gjeneral-major Dali Ndreun, komandantin e Korparmatës së Parë. Në atë kohë, pra në marsin e 1946-ës, bashkë me gjyshin Cen Elezin, i cili doli në arrati në mal, u arratis edhe babai im Islami, me vëllezërit e tij. Në atë kohë që u arratis Islami, familjen tonë e internuan në Kalanë e Beratit së bashku me 50-të pjestarë të tjerë të fisit tonë. Aty nga maji i vitit 1946, babai, Islami, me vëllezërit: Selmanin, Xheladinin, Xhelalin, Rizain, Baftjarin, Halitin, Irfanin etj, u dorzua pas një amnistie që dha Qeveria komuniste e Tiranës. Ndërsa gjyshi Cen Elezi, me vëllanë Mediun, e disa nga djemtë e tjerë u arratis e doli në Maqedoni ku dhe vdiq nën tortura në Shkup në vitin 1949".

Ç'ndodhi me babanë tuaj Islamin dhe të tjerët që u dorzuan, a u falën ata?
"Jo atyre iu bë gjyqi në Peshkopi dhe babai, Islami, me vëllanë, Xhelalin, u dënuan me nga 15-vjet burg, kurse të tjerët më burgime të ndryshme, ku më i pakti ishte dhjetë vjet".

Po ju deri sa qëndruat në internim në Berat?
"Në Berat ne qëndruam deri në atë kohë që u dorzuan babai me disa nga vëllezërit e tij dhe pas dorëzimit të tyre, një pjesë të fisit tonë (më pak se gjysma) na liruan nga Berati dhe na lanë të ktheheshim në Sllovë, ku na i kishin djegur e bërë shkrumb e hi shtëpitë tona që ishin më të mëdhatë e gjithë krahinës. Por pas dy vjetësh, mua së bashku me familjen time: nënën, dy vëllezërit, Pëllumbi e Kapllani e motrat, na internuan përsëri në Llakatund të Vlorës ku jetuam në një gjëndje të tmerrshme ekonomike. Bashkë me ne aty erdhën të internuar edhe disa nga kushërinjtë tanë të fisit Ndreu.

Deri kur qëndruat në internim aty në Llakatund?
"Unë personalisht kam qëndruar në Llakatund deri më 2 mars të vitit 1952. Në atë kohë së bashku me dy kushërinjtë e mi, Nazmi e Faik Ndreun, ikëm dhe u arratisëm nga Shqipëria e dolëm në Jugosllavi"

Kush ishin Faiku e Nazmiu?
"Faiku ishte djali i Dik Xhelilit që së bashku me vëllanë e tij Suf Xhelilin, kishin luftuar kundër serbëve, ndërsa Nazmiu ishte djali i Gani Ndreut, që ishte vrarë në përpjekje me komunistët në vitin 1946-të".

"Si mundët të arratiseshit duke qenë të internuar?
"Pasi kishim bërë planin e arratisjes së bashku me dy kushërinjtë, Faikun e Nazmiun (në atë kohë 42 dhe 19-vjeç) ne shfrytëzuam katër ditët e pushimit që ishin dhënë në atë kohë në pragun e Kongresit të Partisë Punës që do mbahej në Tiranë. Dy ditë para Kongresit ne erdhëm në Tiranë me autobuz dhe nga Tirana në Dibër kemi shkuar për tre ditë duke udhëtuar në këmbë maleve".

Po në Dibër ku u strehuat?
"Në Dibër u strehuam tek një dhëndri jonë i quajtur Sami Erebara në fshatin Erebarë, i cili na mbajti tre ditë në shtëpi. Pas tre ditësh ne shkuam fshehurazi në fshatin tonë Sllovë, ku pamë shtëpitë e djegura dhe pasi u çmallëm për një gjysëm ore me to, aty morëm disa armë që i kishte pas fshehur Faiku para se të internoheshim në vëndin e quajtur Lisivadhe".

Nga shkuat më pas?
"Nga aty jemi nisur në drejtim të Malit të Korabit ku ishte dhe kufiri e kemi dalë në vëndin e quajtur Laku i Xhypve. Kur hipëm aty pamë forcat e kufirit që po na ndiqnin për të na rrethuar dhe menjëherë hapëm zjarr në drejtim të tyre. Ndërsa forcat e kufirit u tërhoqën, ne dolëm matanë dhe shkum në fshatin Tanushë. Aty u strehuam tek shtëpia e parë që hasëm dhe të nesërmen ata na dorëzuan në postën e kufirit të Riekës ku tre oficerë të UDB-së na morën në pyetje".

Për çfarë iu pyetën?
"Ata donin të dinin nëse na kishte dërguar me mision shteti shqiptar, por ne iu deklaruam se kishim ikur për të shpëtuar nga regjimi bolshevik i Tiranës. Ato gjëra ishin formalitete, sepse ata sapo morën vesh se ishim nga fisi Ndreu, nuk kishin më asnjë dyshim se na njihnin mirë se kush ishim".

Ku iu çuan më pas?
"Pas tre ditësh na çuan në Gostivar e më pas në një kamp në Strugë ku pasi na mbajtën gjashtë muaj, na dërguan në Vranjë të Serbisë ku ndodheshin xhaxhallarët tanë, djemtë e Cen Elezit: Nuzi, Tafili, Hakiu, Elezi dhe Mediu, vëllai i Cenit. Këta ishin arratisur bashkë me gjyshin Cen Elezin".

Po këta, si kishin mundur të shpëtonin të gjallë pas ekzekutimit të Cenit?
"Në vitin 1948 kur u keqësuan marrëdhëniet në mes Shqipërisë dhe Jugosllavisë, djemtë e tjerë të Cenit, së bashku me vëllanë e tij Mediun, i nxorrën nga burgu dhe deshën t'i përdorin kundër Shqipërisë. Por ata nuk pranuan duke thënë se nuk bëheshin vegla të Jugosllavisë dhe kështu që ta kishin mbetur në Vranje së bashku me shumë nga familjet e tjera nacionaliste të Shqipërisë".

Sa kohë qëndruat ju në Vranje dhe ku shkuat më pas?
"Nga Vranja, mua së bashku me Nazmiun, Tafil Ndreun e 35 shqiptarë të tjerë na lejuan të vazhdonim gjimnazin e Prishtinës. Mbas katër vjetësh kur ishim duke dhënë provimet (në klasë kisha Adem Demaçin) na erdhën e na morën dy oficerë të UDB-së e na çuan në kampin e internimit në Gerovë të Kroacisë. Atje ku kishte dhe shqiptarë të tjerë nga familjet antikomuniste të Shqipërisë, na mbajtën për 19 muaj dhe në atë kohë erdhi e na mori një shoqatë bamirësie amerikane e cila na çoi në Itali, në kampin e Capuas afër Napolit. Pasi qëndruam për 19 muaj në Capua, mua dhe Mediun, erdhi dhe na mori një shoqatë bamirësie australiane e cila na dërgoi në Australi. Kurse pjestarëve të tjerë të fisit Ndreu që ishin aty në Capua, u doli azili politik për në SHBA, pak ditë pasi ikëm ne për në Australi".

Me çfarë aktiviteti u morët në Australi?
"Në Australi ne ramë në kontak menjëherë me komunitetin shqiptar të Melburnit dhe aty krijuam një shoqatë me emrin "Qëndra Shqiptare". Meqënse ishim të gjithë myslymanë ajo u quajt "Qëndra Myslymane Shqiptare" e Melburnit dhe sekretar të saj më zgjodhën mua. Shoqatës sonë iu dha e drejta që të kishte një emision të veçantë në gjuhën shqipe në Radion shtetërore të Melburnit dhe për të drejtuar atë emision u caktova unë së bashku me Profesor Luk Çunin e Bahri Bregun".

"Ç'përmbante ai emison dhe sa orë transmetohej?
"Atë emision që ne e trasmetonim dy orë në javë pranë Radios së Melburnit, e titulluam "Zëri i shqiptarëve të lirë" dhe ishte me karakter të përgjithshëm, politik, social-kulturor, historik etj, por më shumë aty zinte vënd politika. Pas largimit të Prof. Lukë Çunit e Bahri Bregut, të cilët ishin të vjetër në moshë, unë e drejtova atë emision krejt i vetëm".

"Në atë emison a bënit propagandë kundër regjimit komunist të Enver Hoxhës?
"Pothuajse pjesën më të madhe të atij emisioni e zinte propaganda antikomuniste kundër regjimit të Enver Hoxhës dhe kundër politikës që Serbia e Greqia ndiqnin ndaj Shqipërisë. Në atë kohë unë bërë disa emisione ku trajtoja masakrat greke ndaj shqiptarëve i cili u prit mjaft mirë. Ky emision pati një audiencë të gjërë dhe mua më vinin vazhdimisht letra nga mërgata shqiptare e Australisë që më falenderonin për ato që trajtonim në emisonin tonë".

"A kishte reagime nga qarqet serbe dhe greke pas atyre emisioneve?
"Po reagimet ishin të menjëhershme dhe unë u sulmova nga qarqet Vorio-epirote, të cilët i kërkuan Qeverisë australiane, që të më hiqnin nga Radio e Melburnit. Pas kësaj Drejtori i Programeve, Ëillson, i paraqiti Drejtorit të Përgjithshëm disa akuza kundër meje, në mënyrë që të më hiqnin menjëherë. Drejtori i Përgjithshëm më thirri në zyrë dhe më pyeti nëse qëndronin akuzat që më bëheshin. Unë i thashë: "Jam shqiptar dhe të gjitha ato që kam thënë kundra grekëve janë të vërteta". Pas kësaj i paraqita librin e botuar nga Akademia e Shkencave e Neë Yorkut, të titulluar "Si u ngrit Mbretëria në Shqipëri", ku vetë akademikët amerikanë trajtonin krimet e grekëve ndaj shqiptarëve. Pasi e pa librin, Drejtori i Përgjithshëm më tha: "Zoti Ndreu a ke mundësi që t'i përgënjeshtrosh këto që ke thënë për grekët". Unë i revoltuar iu përgjigja: "Kurrë nuk do ta bëj një një të tillë për të përgënjeshtruar qëndresën e luftën e popullit shqiptar, sepse do të bëja tradhëtinë më të madhe karshi popullit tim". Pas kësaj, duke u larguar ai më tha: "Mundohu t'i zbutësh pak tonet nacionaliste", por emisionin nuk ma mbylli".

Po nga Qeveria komuniste e Tiranës a patët probleme gjatë asaj kohe?
"Gjatë gjithë atyre viteve që drejtova atë emision, Tirana zyrtare me anë të Sigurimit të Shtetit e gjithashtu edhe UDB-ja, futën disa agjentë të tyre në mënyrë që të më pengonin dhe të dy palët më ndiqnin e bënë çmos që të më hiqnin nga puna. Gazeta serbe "Novosti", protestoi kundër meje dhe bënte thirrje që të më hiqnin nga Radio-Melburni. UDB-ja dhe Sigurimi i Shtetit me anë të agjentëve të tyre bënë një peticion në Drejtorinë e Përgjithshme të Radio-Melburnit për të më hequr mua që andej. Organizatori kryesor i atij peticioni ishte agjenti i Sigurimit shqiptar Shpëtim Lloga, por përsëri nuk ia arritën qëllimit se Drejtori i Përgjithshëm më mori në mbrojtje. Po kështu Tirana zyrtare mua më kishte shpallur një nga armiqtë kryesorë të saj. Këtë gjë ia thanë motër sime në vitin 1990-të, kur ajo kërkoi të merrte një pasaportë për të ardhur tek unë në Australi".

"Çfarë i thanë motrës suaj?
"Ata i thanë: "Nuk të japim pasaportë për të takuar Hiqmet Ndreun, armikun tonë më të madh që vjell vrer kundër nesh".

Deri kur e vazhduat emisionin tuaj në Radion e Melburnit?
Emisionin e vazhdova deri në vitin 1991 kur në Shqipëri u përmbys regjimi komunist dhe atëhere e mbylla sepse ai ia kishte arritur qëllimit".

[Ari-Intimidator]

MEsova edhe nje gje te re. Nuk ka pasur njohuri te madhe per fisin Ndreu. Kjo teme me ndihmoi shume.
PErshendetje,
Ariani

[Brari]

Nga Fisi Ndreu eshte dhe gjenerali dhe heroi i popullit , DALI NDREU, ish komandanti i Ushtrise Partizane qe cliruan Tiranen.

Sic kujtojne veteranet..Ai ishte nji burre fisnik dhe i pa pershtatshem te ishte udheheqes ne periudhen e Stalinizimit te Shqiperise.
Ai ishte babaxhan njeri dhe natyrisht nuk mund te hante buke nji kohe te gjate ne te njejten kazan me Krokodilat e komitetit qendror te PPSH-se.
Diku nga vitet 1958-60 me akuza fallco te tipit "VISHINSKIJ" Ai (Daliu) dhe gruaja e tije Liri Gega (Liri Gega ose Ndreu, anetare e byrose politike dhe e vetmja Gjenerale femer e ushtrise partizane ) u pushkatuan.

Ne te njejten grope u hodhen trupat e pushkatuar te tre antifashisteve te njohur..Dali Ndreut, gruas se tije Shtazane Liri Geges dhe Petro Bullatit, burrit te motres se heroit te popullit Vasil Shantos..

Megjithe protestat nga jashte qe erdhen tek Enveri se ai po pushkatonte nji grua Shtazane.. PPSH genjeu dhe mohoj qe Liri Gega ishte Shtatzane.
Kete e di gjith Tirana.

Nejse ..iken ato kohra..

---------

Sot në Dromana të Australisë u varros me nderime të mëdha ballisti dhe atdhetari Jusuf Uka – Bregu

Dromana – Melburn, 2 tetor 2002 - Të mërkurën, në Dromana të Australisë, me nderime të mëdha nga mërgata shqiptare dhe familja e tij e ngushtë u bë varrimi i ballistit dhe atdhetarit Jusuf Ukës - Bregut.

Ai lindi në fshatin Dobrajë e Madhe, tash Kroibardh i Komunës së Lipjanit dhe një jetë të tërë ia kushtoi kauzës kombëtare.

Jusuf Uka – Bregu qysh në moshë të re u inkuadrua në lëvizjen e Ballit Kombëtar, e cila u angazhua me devotshmëri për bashkimin e të gjitha trojeve etnike shqiptare.

Jusuf Uka pati fatin që pas plot 55 vjetëve dy herë radhazi të vizitojë Kosovën e lirë, për të cilën sakrifikoi aq shumë dhe e deshi pa masë. Ai vdiq para shtatë ditësh në moshën 86-vjeçare në Dromana të Australisë, ku e kaloi pjesën më të madhe të jetës në mërgim.

Përfaqësuesit e mërgatës shqiptare në ceremoninë e sotme të varrimit të Jusuf Ukës – Bregut u ndanë me dhembje të madhe, duke theksuar se ky veprimtar ishte shtyllë e qëndresës shqiptare dhe gëzonte respektin më të madh në Australinë e largët.
--------------------

Ja Stalinizmi si i syrgjynosi bijt e ketij Kombi ..

[CEZARND]

Perzuri shqipetaret dhe e mbushi me muzhik dhe kinez ,,,,,,,

[oiseau en vol]

Une do te nderhyj shume pak dhe pastaj vazhdoni temen :

Nuk e di pse, por une kete fjalen "fis" nuk e duroj fare. Pse do thoni ju ? Jo sepse kam nje mbiemer qe gjoja eshte veshtire per ta mbajtur, por njeriu ka nje emer dhe nje mbiemer. Kur keto jane njelloj shkruajme dhe emrin e babes dhe ditelindjen. Fis do te thote qe sapo qe une te lindi, une jam menjehere i rreshtuar dikund, psh i 75-ti ne fisin.... Ky numri 75 me bezdis aq fort sa nuk e merrni me mend. Gjithkush duhet te mbarte mbi shpatullat e veta ate çka ai eshte dhe si eshte. Te kerkosh me lart (sidomos per merita ose per perbuzje, si bente Hoxha me familje te tera), per mua eshte krejt gabim.
Individi, individi dhe vetem individi. Forca e bashkuar e individeve perben forcen e komunitetit, dhe jo forca e fiseve apo klaneve.

Me falni tani, kam respekt per te gjithe ato qe kane ndihmuar shembjen e komunizmit, pavaresisht nga mbiemri

[CEZARND]

krenar qe jam nipi i HIQMET NDREUT faleminderit alba per shkrimin dhe brarit per komentet

[CEZARND]

U shua edhe një zë i fortë shqiptar antikomunist në Australi









BEQIR SINA, Neë York











Hiqmet Ndreu, u lind në Sllovën e Dibrës - u rritë në Australi, me atdhedashurin e me patritoizmin shqiptar







BENSONHURST - BROOKLYN NY : Hiqmet Ndreu lindi në fshatin Sllovë - Dibër në vitin 1928. I biri i Islam dhe Hyrie Ndreut, ose i pari i pesë fëmijëve të kesaj familje pinjollësh. I biri i denjë e njerës prej familjeve më të mëdha shqiptare, e fisit Ndreu, më zë e i njohur si - Familja e Deres se Madhe së Ndreut të Sllovës(Dibër) ose e familjes e cila njihet nga këto anë si nji prej atyre fisve të cilat bënin pjesë në "Kuvendin e burrave" të thirrur "Shtatë Malet e Dibrës". Ndërsa vet babai i tij Islami, është djali i madh i Cen Elez - Ndreu.



Miqësia mes dy familjeve të mëdha thuhet se lidh në luftën e Kolosianit. Në zonën e Trojakut, lidhi besën Spahia i Lumës me Ndreun e Dibërs, për t'u bërë edhe miq. Madje dy fiset duke bërë këtë miqsi me Xhaferr Spahiun vellanë e patriotit të madh, një ndër mësueseve të parë të gjuhës shqipe në Kosovë, Islam Spahisë së Lumës korofeut të Lumës, patriotit intelektual, i cili hapi edhe shkollat e para shqipe, në zonën e Lumës e të Prizerenit, dy familjet më në zë të këtyre anëve, i dhanë më shumë shtytje bashkimit të shqiptarëve nga këto anë në luftën kundra okupatorit e komunizmit.



Hiqmeti, si fëmija i parë e kësaj dere(Islam Ndreut), kur i ati i tij ishte në detyre në atë kohë, dhe ishte i punësuar, si zyrtar i qeverisë së at'hershme në zonën e Zerqanit të rrethit të Dibërs, do të merrte edhe edukimin e tij të parë në shkollat e kësaj zone, e cila njihet për një nivel të lart arsimore në këto anë.







Sikurse, edhe vetë i ati i Hyqmetit - Islam Ndreu, një intelektual dhe paritot i madh, pasi kreu shkollën fillore, dhe 8- vjeçare u regjistrua dhe përfundojë edhe shkolën e Fulcit në Golem - Kavajë. Pasi përtfundojë shkollën ai shkoi me shërbim si prefekt i Ulqinit. Kohë, kjo ku vetë Hiqmeti at'here i vogël kreu shkollën 8-vjeçare atje, pra në Ulqin. Bëhet fjalë për periudhën 1928 -1936.







Në librin me kujtime të Fulcit, përmendet disa herë edhe familja e Cen Elezit. Si një ndër familjet e para dhe të vetëmet në atë kohë që me forcat dhe diturinë e tyre, kishte futur elektrikfikimin në të gjitha shtëpit e fisit. Kjo gjë i bëri përshtypje të madhe në atë kohë , edhe drejtorit amerikan të shkollës që mbante emrin e tij Harry Fulc, i cili kishte shkuar deri në Sllovën e thellë, si mik i familjes Ndreu, nga një fshat i thell malor ky i Dibrës i dalluar për qëndrësn dhe luftën kundra hordhive turke dhe shovinistëve sërb në këto anë.







Kështu që, në vitin 1942 Hiqmeti regjistrohet në shkollën e "Mesme të Tiranës", deria sa e përfundojë atë dhe në vend të "deftesës", studenti i shkëlqyer dhe me një talent të rallë mori urdhëresën e qeverisë së Hoxhës, për t'u interrnuar në kampet e punës së detyrueshme. E filloi në rrethin e Beratit - Kuçovë, së bashku me qindra familje të tjera patriote nga të gjatha anët e Shqipërisë.



Në korrik të atij viti si shumë i ri që ishte, e liruan dhe ai kthehet në Sllovë në të njëjtën kohë që pjesa më e madhe e familjes së tij qëndronte ende në llogoret e interrnimit e burgjet e presekutimit komunist, në Tepelenë, Porto Palermo, Fabrika e Tullave, kampi i Maliqit, kampi i Radostinës, kapi ikriporës së Vlorës e tjerë. Me të mbushur moshën e dërgojnë të shërbejë në një repart pune në ushtrinë shqiptare. Lirohet nga ushtria pasi kreu atë me pune dhe kujdes për të mos rënë viktim dhe internohet përsëri. Por, kësaj rradhe në një kamp tjerë të punës së detyrueshme - në kampin e e fshatit Llakatundë - zonat e thella të lumit të Vlorës.





Hiqmet Ndreu arratisja e tij nga Shqipëria dhe vendoseja me banim të përhershëm në Australi





Në vitin 1952 së bashku me dy kushërinjët e tij Faik e Nazmi Ndreu, arriti në saj të aftësive të tija të arratiset. Si fillim doli në ish- Jugosllavi ku menjëher u arrestua dhe u dërguan në burgun e Gerovës në Kroaci. Deri sa më 1956 emigroi nga Ish Jugosllavia për në perndim në Itali.





Për këtë në librin e tij publicistik me titull "Një thirrje Mëmedhut" në parathënjen e tij shkruhet , se "Çfarë ka ndjerë vallë djaloshi 18 vjeçar, nipi i Elez Isufit, tek kapërcente kufirin shqiptar në vjeshtën e largët të vitit 1952? Brengë të pashoqe, acar që thua do t'i nginte shpirtin dhe gjithsesi keqardhje. Keqardhje për legjendën e nëpërkembur të fisit, për kullat e djegura të Sllovës nga serbi, gjermani italiani, për diktaturën hoxhiste që do të ndiqte hap pas hapi edhe jetët e sapoçeluar të shqiptarëve pas luftës vëllavrarëse ideologjike.



(Për nga mënyra se si kjo diktaturë i përndoqi shqiptarët që besuan dhe luftuan për lirinë në të gjitha dimensionet e saj, do të ndjehej latant edhe vetë mekanizmi i lashtë kristian i torturës i simbolizuar në rrathët e ferrit). Gjithësesi brenda kësaj keqardheje, kanë regetirë kurdoherë thengjitë e shpresës për ardhmërinë e kombit. Ata nuk u shuan anjëhëherë nën ritmin e një zemre që rrahu nën një qiell të paanë shprese. Fjala e tij, zëri i dridhëshëm përtej oqeantin deri në Australinë e largët dëshmojnë përë këtë.



I frymëzuar gjithë jetën e tij nga patriotët e mëdhenjë prindërit e tij Elez Isufi - Ndreu, Suf Xhelili - Ndreu dhe Cen Elezi - Ndreu, të cilët qenë edhe udhërrëfyesit e bindjeve të tija patriotike, gjatë gjithë jetës, fillojë të merrej në kampet e emigrantëve në Itali me veprimtari atdhetare e patriotike, duke u lidhur me patriotët e tjerë në atë kohë, të cilët qëndronin në këto kampe pasi ishin arratisur me ardhjen e mortajës komuniste në Shqipëri.



Në vitin 1957 nga Italia, për arsye vetjake zgjodhi Australinë e largët, për të emigruar. Ku edhe atje si veprimtar dhe njeri shumë aktivë sidomos për çështjen kombëtare, u lidhë me grupet shqiptare patriotike e anti -komuniste atje dhe nisën vprimtarinë e tyre me idenë e bashkimit të të gjithë trojeve shqiptare nën një flamur, çlirimin e shqiptarëve nga mortaja komuniste, demokratizmin e Shqipërisë, dhe për të drejat e liritë e shqiptarve në trojet etnike . Pra, për Hiqmetin vemprimtari dhe aktiviteti tij kishte vetëm një Shqipëri dhe një çështje shqiptare, si në Shqipëri, Kosovë e Çamëri dhe viset e tjera të okupuara nga sërbët. Ai u dallua në Australi, komunitetin shqiptarë atje, si një ndër udhëheqësit e demostratave, për lirinë e të drejtat e shiqptarëve, të mohuara dhë shkelura brabarisht në Maqedoni, Mal të Zi, Preshevë, Bujanovc, Medvegje e Çamëri. Për 18 vjet punojë në radion A3 të Melburnit dhe u marë me shkrime publicitike.





Hiqmet Ndreu, vdiq javën e kaluar në një nga spitalet publike të Melburnit- Australi më 13 korrik.2008, datë kjo që përkon edhe me vdekjen e të jatit të tij Islam Ndreu 20 vjet më parë në kampin e të interrnuarve në Llakatund të Vlorës. La pas vetes një fëmijë e cila e kudes deri në ditën e vdekjes.





Shtypi i Shqipërisë për Hyqmet Ndreun





Hyqmet Ndreu lindi në vitin 1928. Ai është djali i parë nga nga fëmijët e Islam dhe Hyrie Ndreut. Rrjedhë nga geni i fisit të Cen Elezit, të birit të Elez Isufit nga Sllova e Dibrës, i cili edhe gjatë periudhës së regjimit komunist, është njohur dhe vlerësuar si një nga patriotët më të mëdhenj përkrah Bajram Currit. Duke qenë se Cen Elezi ishte një nga nacionalistët dhe antikomunistët më të njohur në të gjithë Veriun e Shqipërisë, në marsin e vitit 1946, regjimi komunist e shpalli atë armik.



Nisur nga kjo dhe për t‘i shpëtuar arrestimit nga Brigadat e Ndjekjes, Cen Elezi u largua nga shtëpitë e tij në Sllovë të Dibrës, dhe qëndroi i mbajtur nën mbrotje nga familjet më dha të Dibrës në male së bashku me disa nga vëllezërit dhe djemtë e tij. Pasi qëndroi për disa kohë në arrati, në vitin 1952 së bashku me dy kushërinjët Faikun dhe Nazmiun u arratis nga Shqipëria dhe doli në ish Jugosllavin, e cila sot nuk egsiton më.



Që nga viti 1946, kur Cen Elezi doli në mal në arrati, regjimi komunist i Tiranës ia internoi familjen, me gra dhe fëmijë, në fillim në Kalanë e Beratit, më pas ën Porto Palermo, Tepelenë e kriporen e Vlorës. Një nga ata fëmijë që u internuan në atë kohë në Berat, ishte dhe nipi i Cen Elezit, Hyqmeti, i cili në atë kohë nuk ishte më shumë se një djalë sa po "kishte çeluar" sytë.



Hiqmeti rrjedh nga fisi Ndreu i Sllovës, i cili është një nga fiset më të njohura jo vetëm të Qarkut të Dibrës, por edhe në të gjithë Shqipërinë. Babai i Hiqmetit, është quajtur Islam Ndreu i një gjaku e i një dere me patriotin e madh Cen Elezi Ndreu, nacionalistit e anti komunistit që pasi u përndoq në mënyrën më barbare nga regjimi komunist i Enver Hoxhës, u arratis në ish- Jugosllavi me disa nga djemtë e tij ku dhe vdiq në burgun e Shkupit nga torturat e sllavokomunistët titistë në vitin 1949(shënim: këtu së bashku me rreth 20 burra të tjerë, trima e patriot, anti kominusta janë vraë edhe dy xhaxhallarët e mij Ferit dhe Rushit Sina).



Trungu i familjes së Hiqmet Ndreut, përveç të jatit Islamit, e gjyshit Cen Elezit, vazhdon edhe më tej me stërgjyshin e tij Elez Isufin, i cili është tepër i njohur jo vetëm në të gjithë Shqipërinë, por dhe në historinë e Ballkanit. Pas Elez Isufit - Ndreu, Suf Xhelilit - Ndreu e Cen Elezit- Ndreu, të cilët lanë emër të madh në historinë e Shqipërisë, gjatë viteve të pushtimit fashist të Shqipërisë, nga trungu i fisit Ndreu dolën edhe burra të tjerë jo më pak të njohur që e vazhduan më tej traditën patriotike të asaj familje.



Ndër ata ishin Dali Ndreu dhe Esat Ndreu, të cilët me gradat e Gjeneralit e Kolonelit drejtuan formacionet e mëdha partizane gjatë Luftës Antifashiste. Por i gjithë ai kontribut i madh që dhanë për Shqipërinë burrat e kësaj familje, u fshi menjëherë fill mbas mbarimit të Luftës nga regjimi komunist i Enver Hoxhës, i cili i ndoqi dhe i persekutoi në mënyrën më barbare pinjollët e atij fisi, duke filluar nga Cen Elezi, Daliu e Esati e me rradhë Xhelal Ndreun, Mehdi Ndreun, Xhetan Ndreun, Mersin Ndreun, Gani Ndreun, Selman Ndreun, Tafil Ndreun, Riza Ndreun, Isa Ndreun e deri tek brezi i Hiqmet Ndreut, që për t'i shpëtuar hakmarrjes komuniste morën rrugët e mërgimit duke u arratisur nga Shqipëria.



Si rezultat i atij genocidi të pashembullt që ndoqi regjimi komunist i Hoxhës ndaj kësaj familje, 6 burra u varanë apo u pushkatuan, 20 të tjerë u dënuan me mbi dhjetë vjet burg, 12 djem u arratisën nga Shqipëria për t'i shpëtuar përndjekjeve dhe 55 familje të tjera nga trungu i Ndreve u dërguan nëpër kampet e internimit ku vuajtën nga viti 1946 deri në 1991-in. Një nga ata djem të këtij fisi të njohur që për t'i shpëtuar përndjekjeve të egra të sllavo-komunistëve u arratis nga Shqipëria, ishte dhe Hiqmeti i cili pas shumë peripecive u vendos në Australi, ku për njëzet e dy vjet me rradhë drejtoi një program në gjuhën shqipe të titulluar "Zëri i shqiptarëve të lirë".












-----------------------------------------------------------------------------