Dr. Petrit Selenica

[Brari]

panorama


------

qendra e radiologjise
reportazh


Dje ceremonia në Qendrën Spitalore Universitare


Radiologjia merr emrin e “babait” , Petrit Selenica




Brikena Demiras

Me kujtimet më të mira, ato më prekëset dhe natyrisht për arritjet e tij, është përkujtuar dje “babai” i radiologjisë moderne shqiptare, Petrit Selenica, emrin e të cilit do ta mbajë tashmë reparti i radiologjisë në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza”.

Shumë prej kolegëve dhe studentëve të tij e kanë kujtuar për kontributin, shpirtin human dhe mësimet që ai ka lënë pas, duke u shprehur se meriton jo vetëm këtë nderim, por akoma më shumë. Ka qenë një nga të parët që ka futur teknologjinë e re për fushën e radiologjisë, duke e çuar drejt modernizmit. Kështu shprehet edhe shefi i radiologjisë, Krenar Preza, duke vlerësuar hapat e hedhura prej tij. “Ai e kuptonte që radiologjia duhet të zhvillohej. Ishte ai që filloi të hidhte hapat e radiologjisë moderne. Ishte ai që punonte në ato kondita duke bërë angiografi, duke bërë disa ekzaminime që nuk i takonte t’i bënte, por pikërisht për të hedhur ato hapa që kemi sot”, theksoi Preza.

“BABAI I RADIOLOGJISE”
Të gjithë e përkujtojnë kështu, si “babanë e radiologjisë” shqiptare, një njeri me vizion shumë të qartë për punën që bënte. Punoi deri ditët e fundit të jetës, i papërtuar. Kështu e kujton edhe djali i tij, Gëzimi, që ka ardhur posaçërisht për këtë ditë, së bashku me familjen nga Anglia. Me fjalët më të mira, urimet, përqafimet dhe përgëzimet më të dashura e kanë pritur si djalin e tyre të gjithë kolegët e vjetër. “Tani nuk kemi më nevojë ta kujtojmë mes nesh, sepse e kemi dhe do ta kemi gjithmonë mes nesh”, tha Preza, para se të zbulonte pllakën përkujtimore vendosur në hyrje të qendrës. Librat e radiologut të shquar Selenica edhe sot shërbejnë si dritare të paçmuara për studentët e fakultetit të Mjekësisë dhe mësimet e tij mbeten të paharruara edhe për më të vjetërit e mjekësisë shqiptare. Me emrin e Petrit Selenicës sot qarkullojnë të gjitha botimet e librave për radiologjinë, sepse ka qenë i pari që vlerësoi përdorimin e filmit, por edhe futi aparaturën e angiografisë në mjekësi, duke i shërbyer më mirë dhe jo vetëm nga pamja e jashtme pacientëve. Selenica mban njëkohësisht edhe disa tituj shkencorë, duke merituar kështu një vend të patjetërsueshëm në majën e historisë së mjekësisë shqiptare. “Nëse do të bëhet ndonjëherë Instituti i Radiologjisë, ashtu si edhe Petriti kërkonte në atë kohë, unë mendoj se dekani i parë duhet të jetë pikërisht ai”, tha Preza. Me punën e tij, sa të bukur, aq edhe të rrezikshme, ai shëroi pacientë të panumërt, duke mos përtuar asnjëherë për t’i shërbyer kujtdo. Pikërisht, para rreth dhjetë vjetësh, më 1986, ai humbi jetën, për shkak të këtij profesioni të ekspozuar gjithmonë ndaj rrezeve vdekjeprurëse.

Vitin tjetër, një qendër imazherie
Qendra e radiologjisë para një viti ka ndërruar fytyrën, pasi kushtet e punës aty kanë qenë me të vërtetë të mjerueshme. Por drejtori i QSUT-së, Paskal Cullufi, thekson se ndryshime do të ketë vitin e ardhshëm, për të gjithë fushën e imazherisë. “Me krijimin e një godine të re, që do të fillojë vitin e ardhshëm me financim të Bankës Botërore, rreth 15-20 milionë euro, do të bëhet përqendrimi i të gjithë imazherisë në një vend, për arsye menaxhimi dhe funksionimi më të mirë”, thotë ai. Ai shprehet se e ka njohur shumë pak radiologun, por e kujton si njeri të dashur.Dhënia e emrit të Petrit Selenicës kësaj qendre, sipas tij, është diçka më se e merituar.



Gëzim Selenica: Babai më rriti me disiplinë gjermane

Të gjitha arritjet në jetë ia dedikon të atit, mendimeve dhe ideve të tij, por sidomos disiplinës me të cilën ai e ka rritur. Gëzim Selenica, djali i “babait të radiologjisë”, nuk ndoqi rrugën e të atit, por aktualisht merret me kirurgjinë e gjirit. Në një intervistë për gazetën “Panorama”, Gëzimi rrëfen si e mban mend babanë e tij.

Si ndjeheni tani që radiologjia mban emrin e babait tuaj?
Eshtë një ndjenjë e veçantë që s’e kam provuar më parë, jo vetëm për faktin që është babai im, por ka qenë edhe mësuesi im. Çdo gjë që kam arritur në jetë, është në sajë të mësimeve dhe edukatës që më ka dhënë ai. Ai thoshte: Vetëm me punë dhe vetëm punë, mund të arrish gjithçka. Unë për fat të keq jetoj jashtë, por duke pasur parasysh këshillat dhe idetë e tij, arrita të jem i barabartë mes të barabartëve.

Ju keni udhëtuar pikërisht për këtë përurim. Si e pritët ftesën?
Më lajmëruan miqtë e mi dhe drejtori i spitalit. E ndjeja që im atë e meritonte, të gjithë mendonin se ai e meritonte dhe për fat të mirë u realizua kjo dëshirë jo vetëm e imja, por edhe e të gjithë njerëzve që kanë punuar dhe kanë qenë pranë tij. Them që tani kjo qendër është me të vërtetë moderne, me aparatura që tani i sheh në çdo spital evropian, me një staf të mrekullueshëm dhe unë ndjehem me të vërtetë krenar.

Ju i jeni përkushtuar mjekësisë, por jo fushës së radiologjisë. Pse?
Po unë merrem me kirurgjinë e gjirit. Ishte im atë që nuk donte të ndiqja rrugën e tij, për arsye se radiologjia, sipas tij, ishte një profesion i rrezikshëm në atë kohë. Duke qenë një radiolog, ai mendonte se unë do të kisha më tepër rrezik se të tjerët duke punuar me rreze. Natyrisht nuk ishte radiologjia e sotme, që nuk ka asnjë pikë kontakti me rrezet, por gjithë kohën punohej nën rreze. Im atë deri ditën që vdiq ishte në punë dhe nuk njohu asnjë ditë pushim. Nga puna u sëmur dhe brenda dy javëve vdiq. Unë nuk e konceptoj dot atë pensionist apo të moshuar, por vetëm në punë dhe ky është kujtimi më i mirë që kam.

Mund të na shkëpusni ndonjë prej kujtimeve të tij?
Ka qenë shumë i rreptë. Unë e doja më shumë se çdo gjë, por nuk guxoja t’ia ktheja fjalën. Kishte një disiplinë që sot e konsiderojnë gjermane, një disiplinë shumë të rreptë në familje, që më ka ndihmuar. Kështu u mësova me plotësimin e të gjitha detyrimeve të mia, në shkollë dhe në familje.

Do t’ia lini trashëgim edhe djalit tuaj këtë profesion?
Ai është pak i vështirë, sepse është në shkollë angleze dhe për fat të keq në Angli i mësojnë fëmijët që të jenë të pavarur. Ai mundohet të shkëputet, megjithatë unë përpiqem dhe kam gjetur një mënyrë të mesme. Ai do të bëhet radiolog, sepse edhe gruaja ime edhe gjyshi i tij, kanë këtë profesion. Ka ardhur tre vjeç në Angli, por lexon dhe shkruan shumë mirë shqip, ka lexuar edhe librat e gjyshit.



Mentor Petrela
Një prej kolegëve të tij, Mentor Petrela e kujton edhe si një njeri gazmor. “Ai ka ngritur një shërbim dhe ka pasur vizionin e zhvillimit të shërbimit. Këto janë dy aspekte shumë të rëndësishme, prandaj nderohet sot. Mjeku së pari është një njeri dhe nëse është, ka botë shpirtërore, edhe idetë i ka më të qarta, edhe shërbimin e bën më të mirë. Unë e kam njohur në të dyja aspektet, edhe në aspektin e profesorit, të vizionarit dhe të njeriut human, por edhe me një shpirt gazmor. Ai me anën e barsoletave mundohej që të lehtësonte edhe dhimbjen e të sëmurëve, edhe situatat e komplikuara që bëheshin dhe tensionet që lindin. Eshtë gjë mjaft pozitive të mendosh me humor”, thotë Petrela. Sipas tij, disa nga arritjet e Selenicës janë krijimi i shkollës së radiografisë shqiptare. “Ai futi teknologjitë e reja, pavarësisht se nuk i zotëronte vetë, bëri të futet angiografia, ajo që quhet radiologjia
intervencionuese. Jo vetëm imazhi, por radiologu bëhet një farë kirurgu. Ai insistoi dhe ajo qendër e ka pasur këtë aparaturë”, thotë Petrela.
Mihal Tase
Miqtë, studentët dhe kolegët e tij e kujtojnë si një njeri shumë të përkushtuar ndaj punës dhe mbi të gjitha, si një profesor të shquar. Një prej ish-studentëve të tij, ish-drejtori i QSUT-së, Mihal Tase, e kujton si një njeri të veçantë. “Profesori ka qenë një mjek jashtëzakonisht i mirë, një radiolog i shquar. Jo vetëm që ka qenë vetë radiolog i mirë, por ka bërë radiologjinë, ka formuar këtë radiologji që ne kemi sot dhe është vetëm meritë e tij, sepse ai e ngriti shkollën e parë të radiologjisë dhe veç aftësive mjekësore që kishte, që ishte një mjek i iluminuar i cili i kuptonte shumë mirë problemet, ishte edhe një njeri jashtëzakonisht i veçantë. Ne të gjithë e kujtojmë me dashuri dhe besoj që të gjithë ata që e kanë njohur vetëm dashuri ruajnë për të. Mua personalisht më ka dhënë mësim kur kam qenë student dhe mbaj mend që ishte një pedagog jashtëzakonisht i mirë, që shpjegonte qartë, bukur, ë e bënte lëndën tërheqëse”, shprehet për gazetën Mihal Tase.


Evis Sala
“Rastësi që ndoqa rrugën e radiologjisë”

Eshtë bashkëshortja e të birit që ka ndjekur rrugën e radiologjisë, në mënyrë krejt rastësore. Evis Sala sot jep mësim në Universitetin e Kembrixhit, në Angli, por nuk e ka njohur personalisht vjehrrin. “Jam e vetmja që kam trashëguar profesionin e tij, mbase pak aksidentalisht, por jam shumë e kënaqur dhe shumë e respektuar në të njëjtën kohë. Nuk e kam njohur personalisht, por nëpërmjet fjalëve të tim shoqi dhe më duket në fakt sikur e kam njohur tërë jetën. Ai nuk e ka pasur vetëm baba, por edhe udhëheqës në jetë. Kam studiuar librat e tij, sepse e kam mbaruar këtu fakultetin e Mjekësisë. E kam kuptuar që një njeri i tillë, nëse do të ishte sot, mbase do të ishte prapë avangardë në kuptimin e përdorimit të teknologjisë së re që ndryshon çdo ditë në radiologji; kjo është e bukura e radiologjisë. Ai ishte një njeri përkrahës i të resë, do të ishte patjetër shumë i entuziazmuar. Radiologjia ndryshon shumë shpejt, por ka një gjë që, filmi i thjeshtë është mjeti bazë dhe më i liri për t’u përdorur gjithandej. Librat e tij për radiologjinë bazë, patologun që nuk ka akses në mjet moderne, që mund të jetë në një qytet diku të largët, në një fshat ku ka të sëmurë, ato ngelen gjithmonë koherente dhe nuk u ka ikur aspak koha”, thotë Evisi.

[Albo]

Opinione nga kolegët dhe historia e radiologut

Doktor Selenica, në kujtime 20 vjet pas vdekjes

Tashmë kanë kaluar 20 vjet nga vdekja e tij. Ka qenë një largim i dhimbshëm, ashtu siç është vetë vdekja, por ndërsa kujtojmë atë që ka lënë pas, nuk ndjehemi vetëm. Petrit Selenica, mjeku i njohur i spitalit të Tiranës dhe themeluesi i radiologjisë moderne, vazhdon të jetojë korridoreve të Qendrës Spitalore Universitare.

Doktori mori përsipër të shërojë mijëra njerëz, duke i parë ato në brendësi, në një kohë që pikërisht misioni i tij human u kthye në vrasës. Rrezet e shumta që kishte marrë gjatë viteve të punës u shndërruan në një tumor, i cili e mori shpejt doktorin. “Një jetë në shërbim të njerëzve”. Ky ishte titulli i ftesës që na ra në dorë, një ceremoni në përkujtim të doktor Petrit Selenicës. Profesionist, shakaxhi dhe me një etje të paparë për të zhvilluar shërbimin e radiologjisë. Kështu e përcaktojnë miqtë e kolegët, doktorin modest. Sot qendra e Radiologjisë mban emrin e Petrit Selenicës, e jo më kot, pasi shumë vite më parë ai u bë sebepi për ndërtimin e saj, ndërsa në librat e mjekësisë emri i tij është nxitës për mijëra studentë, të cilët duan të jenë po kaq të aftë, siç ishte ai. Në drekën e organizuar nga Teti, djali i doktorit, që jeton në Gjermani dhe mbesa Arlinda, ishin të shumtë të ftuarit, që zbuluan dhe “sekrete” të reja për doktorin.

Një jetë...
Doktor Petrit Selenica lindi në Berat më 12 shkurt 1920. Si djali i historianit që ka lënë gjurmë në historinë shqiptare, Teki Selenica, nuk mund të dilte ndryshe. Etje e madhe për të mësuar dhe për të ditur çdo gjë. Zgjodhi të studionte në mjekësi e jo pa shkak. Të ndihmonte njerëzit ishte motiv i rëndësishëm në jetën e tij. Djaloshi filloi të studiojë në fakultetin e Mjekësisë në Bolonjë, në vitin 1940, por dy vjet më vonë u detyrua të braktisë auditorët për të marrë pjesë në një çështje më të rëndësishme, çlirimin e vendit. Në vitin 1949 ai përfundoi fakultetin që kishte nisur në Lubjanë dhe vetëm një vit më vonë u specializua në degën e Radiologjisë, duke ndërhyrë fuqimisht për modernizimin e shtimin e shërbimeve të radiologjisë. Dija dhe të qenit i pazëvendësueshëm ishin pritat që stepën hakmarrjen e regjimit kundrejt tij. Babai i doktorit, Tekiu, kishte qenë funksionar i lartë në kohën e Zogut dhe rrjedhimisht pas ’45 do të persekutohej, por e gjithë kjo u shmang falë nevojës për Petritin, doktorin që arriti shumë shpejt të kthehet në i domosdoshëm. Metodat e reja diagnostike si bronkografitë, splenoportografitë... ndikuan në përmirësimin e shërbimit mjekësor. Etja për të qenë i kompletuar dhe për të marrë më shumë dijë e bëri mjekun që më 1961 të mbrojë disertacionin me temë “Veprimtaria motore e aparatit tretës dhe e kolecistes në të sëmurin me ulçer të pilotit dhe të duodenit”. Ai bëri një studim rontenologjik në 6400 të sëmurë në Spitalin nr.1 e nr.2 të Tiranës. Vitin e fundit të jetës kur ishte 66 vjeç dhe me një barrë eksperiencë mbi supe, Petrit Selenica mori gradën “Doktor i Shkencave Mjekësore”, ku paraqiti temën “Bronkografia në sëmundjet e operueshme të mushkërive”. Si material bazë të këtij studimi, doktor Selenica përdori kartelat klinike dhe rezultatet e ekzaminimeve bronkografike të 2883 të sëmurëve nga viti 1952 deri në 1982. Të punosh në radiologji ka dhe risk. Rrezet që zbulonin të fshehtat e trupave njerëzorë dhe kurat e shërimit nuk ishin të mira, për mjekun i cili më 1986, në moshën 66 vjeç, u shua nga një tumor në pankreas. Përpjekjet për ta shpëtuar mjekun ishin të shumta, por ai e dinte mirë fundin. “Kjo puna ime mori fund. Ju le të vazhdoni të tregoni barsoletat e mia politike dhe shoqërore, sepse populli ka nevojë të qeshë me larot dhe hallet e veta”, janë fjalët që doktor Petrit Selenica i tha të vëllait, Yllit, kur u nis për kurim në Austri, e që nga ajo ditë ato s’u panë më.

Opinionet
“Librat e radiologut të shquar Selenica edhe sot shërbejnë si dritare të paçmuara për studentët e fakultetit të Mjekësisë dhe mësimet e tij mbeten të paharruara edhe për më të vjetërit e mjekësisë shqiptare. Me emrin e Petrit Selenicës sot qarkullojnë të gjitha botimet e librave për radiologjinë, sepse ka qenë i pari që vlerësoi përdorimin e filmit, por edhe futi aparaturën e angiografisë në mjekësi, duke i shërbyer më mirë dhe jo vetëm nga pamja e jashtme pacientëve”, ka thënë për doktorin, një tjetër doktor i njohur, Bajram Preza, i cili një vit më parë zbuloi pllakën përkujtimore të vendosur në hyrje të qendrës së Radiologjisë. “Nëse do të bëhet ndonjëherë Instituti i Radiologjisë, ashtu si edhe Petriti kërkonte në atë kohë, unë mendoj se dekani i parë duhet të jetë pikërisht ai”, ka thënë Doktor Preza. Mentor Petrela e sjell ndryshe doktor Petritin. Ai kujton se ka pasur një shpirt gazmor, që i bashkuar edhe me aspektin profesional e vizionar, e bënte figurën e tij më të dashur. “Unë e kam njohur në të dyja aspektet, edhe në aspektin e profesorit, të vizionarit dhe të njeriut human, por edhe me një shpirt gazmor. Ai me anë të barsoletave mundohej që të lehtësonte edhe dhimbjen e të sëmurëve, edhe situatat e komplikuara që bëheshin, dhe tensionet që lindin. Eshtë gjë mjaft pozitive të mendosh me humor”, kujton doktor Mentor Petrela. Sipas tij, disa nga arritjet e Selenicës janë krijimi i shkollës së radiografisë shqiptare. “Ai futi teknologjitë e reja, pavarësisht se nuk i zotëronte vetë; bëri të futet angiografia, ajo që quhet radiologjia intervencionuese. Ai insistoi dhe ajo qendër e ka pasur këtë aparaturë”, vijon neokirurgu Petrela. Ndërkaq Mihal Tase, ish-drejtori i qendrës spitalore universitare “Nënë Tereza”, ka thënë për doktor Petrit Selenicën që jo vetëm ka qenë një radiolog i mirë, por ka formuar këtë radiologji që kemi dhe sot.
“Ne të gjithë e kujtojmë me dashuri dhe besoj që të gjithë ata që e kanë njohur vetëm dashuri ruajnë për të. Mua personalisht më ka dhënë mësim kur kam qenë student dhe mbaj mend që ishte një pedagog jashtëzakonisht i mirë, që shpjegonte qartë, bukur, e bënte lëndën tërheqëse”, është shprehur për doktor Selenicën Mihal Tase. E kur shumica e njerëzve që njeh thonë fjalë të shkëlqyera, nuk kemi si të mos i besojmë dhe ne brezat e rinj, që mbi të gjitha figura të tilla na bëjnë të krenohemi për një Shqipëri me imazh ndryshe.



Biografi

Petrit Selenica është i biri i historianit dhe publicistit Teki Selenica.
Ai lindi më 1920 në Berat, ndërsa në vitet e para të shkollës tregoi interes të madh për të mësuarit.
Në vitin 1940 fillon fakultetin e Mjekësisë në Bolonja të Italisë, të cilin për arsye madhore siç ishte çlirimi i vendit, e braktis dy vjet më vonë.
Fakultetin e vazhdoi në Lubjanë dhe studimet i përfundoi më 1949.
Në fillim ai punoi si mjek i përgjithshëm, por më 1951 specializohet në radiologji.
Kolegët e quajnë themeluesi i radiologjisë moderne.
Petrit Selenica mbrojti doktoraturën në vitin 1986, vit në të cilin edhe humbi jetën.


Kujtimet
Kur doktor Petriti zinte rakinë për t’ua shpërndarë miqve

Një doktor i parë nga një këndvështrim ndryshe. Veç meritave në themelimin e radiologjisë moderne, doktor Selenica ishte themeluesi edhe i shtëpisë së madhe. Arlinda, mbesa e tij, tregon se në shtëpinë e gjyshit të saj ku jetonin dy dajat, Ylli dhe Petriti, hynin e dilnin shumë njerëz, pjesa më e madhe e të cilëve qëndronin për darkë. “Në kujtesën time, ajo do të mbetet një shtëpi kurdoherë me derë të hapur, në të cilën do të gjeje ngrohtësi apo ngushëllim. Brenda kornizave të sistemit të kaluar fëmijëria jonë ka qenë e lumtur, ku padyshim ai ka pjesën e tij të meritës. Asnjëherë nuk i ka kaluar pushimet vetëm me fëmijët e tij”, kujton Arlinda Ymeraj, mbesa e preferuar e doktorit. Doktor Petrit Selenica e ziente vetë rakinë për merak, e meqë ishte një derë e madhe, kjo raki konsumohej shumë shpejt. Vëllai i tij, Ylli, kujton një natë kur në shtëpinë e tyre ishte për darkë miku i familjes, Mimi Zhapa. “Atë natë rakia, vera dhe mezet u derdhën lumë, sa Petriti mbaroi të gjitha rezervat. Më pas pimë shishet e mia me vodka polake që ishte shumë e fortë, e pasi biseda ecte ujë, filluam me të vërtetë të pinim ujë dhe biseda vazhdoi deri në mëngjesin e së dielës, kur ne me të vërtetë u lodhëm”, rrëfen Ylli, vëllai i doktor Petritit. E ashtu siç doktor Petrela nxori në pah humorin e tij, morëm një përgjigje shumë interesante të doktorit. Një funksionar i Partisë së asaj kohe e pyeti nëse ai besonte se në hënë do të kishte njerëz, ndërsa doktori me ironi iu kthye: “Çne o shok, po të kishte njerëz në hënë, të gjitha jashtëqitjet e tyre do binin në tokë e këtu do të shkonte nevoja deri në gju”.



Jeta e publicistit që ishte dhe kryetar i sportklub “Tiranës”
Atëherë kur Teki Selenica shkruante historinë e vërtetë të Shqipërisë


Teki Selenica, publicisti dhe historiani i njohur, është babai i doktor Selenicës. Një emër i njohur sidomos në regjimin zogist, autor i një sërë librash dhe studimesh, që na shërbejnë edhe sot e kësaj dite, libra të cilëve ne u referohemi. Tekiu lindi më 1882 në Selenicë, ndërsa së bashku me familjen e tij të madhe u larguan nga vendlindja më 1914, kur ushtria greke filloi terrorin duke vrarë e prerë në tokën tonë. Si intelektual dhe përkrahës i Zogut, ai shpejt do të merrte funksione në oborr, por pa harruar publicistikën pa të cilën s’mund të rrinte. “Shqipëria më 1927”, që është edhe një lloj regjistri i popullsisë të cilës ne i referohemi, “Historia e Shqipërisë”, “10 vjet mbretëri”, janë disa prej librave më të mirë të shkruara nga Teki Selenica. “Shqipëria ka 67,7% muhamedanë, 21,5% ortodoksë dhe 10,8% katolikë”, shkruan Teki Selenica në “manualin e tij statistikor” me titull “Shqipëria më 1927”, një vepër që të mahnit me saktësinë dhe shumëllojshmërinë e të dhënave, në një kohë kur nuk kishte fare Institut Statistikash”. Ky është mendimi i Bashkim Koplikut për historianin e publicistin. Në vitin 1930 Teki Selenica shfaqet edhe në një aspekt tjetër. Ai u emërua kryetar i Sport-klub Tiranës. Më pas më 1939 ai u burgos, kurse familja e tij u internua. E pas peripecish, fati i Teki Selenicës pas ’45 ishte i shkruar. Familja e tij u përndoq në disa aspekte, por jo shumë të dukshme, pasi regjimit dhe popullit i duhej doktor Petriti, i cili shpëtoi mijëra jetë njerëzish.

Panorama