Hajde cuna mjaft me ketoaluci ,maloku,labi ,cami etj ,se na coroditet .Derra ka ne c'do vend ne jug ,veri ,perendim e lindje .Klima sa po vjen po behet me e mire per shtimin e tyre .
Ti kthehemi temes..
Nga e ka marre emrin qyteti i Fierit .Mesa lexova une ne fillim te temes Qerimi ka thene nga qe ka qene qender tregetare ,kurse Gabrieli thote e ka marre nag lulja qe quhet 'Fier'.Gje qe kete te fundit e kam hasur dhe une .Cilin version te besojme ti Gjinokastra meqe paske nje nga prinderit Fierak .Edhe kush di te na thote dicka rreth emrit 'Ardenice' .Pse e ka marre kete emer ky manastir .(Me pelqen emri Ardena prandaj po pyes me shume)
.......
Mos u zini eeeee!!!
Manastiri i Ardenices
Manastiri i Ardenices shtrihet 10 km nė veri tė qytetit tė Fierit, Shqipėri buzė rrugės kombetare qė lidh qytetin e Fierit me atė tė Lushnjes ne njė pozitė dominuese nė kodrat me tė njėjtin emėr, nė lartėsinė 237 m mbi nivelin e detit. Manastiri mesjetar mban emrin e Marisė Hyjlindisė, ashtu si shumica e kishave tė trevės sė Myzeqesė, nė tė cilėn ajo njihet si mbrojtėse e veprimtarisė kryesore ekonomike bujqėsore.
Manastiri, edhe pse nė pamje tė parė tė lė pėrshtypjen e njė objekti kulti tė zakonshėm fsheh nė brendėsi tė tij vlera mjaft tė mėdha. Sa mė shumė tė futesh nė labirinthet e historisė sė tij aq mė shumė dalin nė dritė vlerat e tij, tė cilat do t'i rendisim njė e nga njė nė kėtė shkrim.
Historia
Mendohet se themelet e kėtij manastiri janė hedhur nė vitin 1282 me nismėn e perandorit Andronik II Paleolog tė Bizantit, i cili e ngriti kėtė tempull pas fitores mbi anzhuinėt nė Berat. Shtysė pėr kėtė veprim do tė jetė bėrė ndodhja nė atė vend e kapelės sė Shėn Triadhės, e ngritur aty shekuj mė parė. Ekziston hipoteza se kapela mund tė jetė ndėrtuar nė themelet gėrmadhė tė njė tempulli pagan, i cili ka qenė ndėrtuar pėr nder tė hyjneshės Artemisa nga ka rrjedhur dhe emri i sotėm Ardenica. Fare pranė kėtij tempulli, nė rrethinat e tė cilit sot ndodhet manastiri, kalonte dega jugore e rrugės antike Egnatia, pikėrisht 1 km nė perėndim tė tij. Pėr rreth manastirit shikohen, aty-kėtu, ndėrtime tė vjetra, tė cilat tė japin mendimin se rreth tij ka patur ndoshta njė qendėr tė banuar. Sipas defterit osman tė vitit 1431-'32, nė nahijen e Myzeqesė, ndodhej fshati Ardenicė me tetė shtėpi, i cili mund tė jetė shtrirė pėr rreth manastirit. Dėshmi tjetėr, pėr rėndėsinė e kėtij manastiri ėshtė dhe fakti qė po zė njė vend gjithnjė e mė tė rėndėsishėm nė historinė e Shqipėrisė, se nė altarin e Kishės sė manastirti tė Ardenicės, ėshtė bėrė edhe kurorėzimi i martesės sė heroit tonė kombėtar, Gjergj Kastrioti me Andronika Arianitin. Ceremoniali u bė nė mesditėn e 21 prillit 1451 nga peshkopi i Kaninės Feliks, nė prani tė princave shqiptarė dhe ambasadorėve tė Napolit, Venedikut, Raguzės. Kėtė fakt e pėrmend pėr herė tė parė nė vitin 1940, italiani A. Lorenconi.
Arkitektura
Manastiri ėshtė i tipit bizantino-ortodoks. Ai, sė bashku me konaket qė i janė shtuar mė vonė, zė njė sipėrfaqe prej 2.500 m2. Ky monument pėrbėhet nga kisha e Shėn Mėrisė, kapela e Shėn Triadhės, konaket, mulliri vajit, furra, stalla, etj.. Nė qendėr tė tij ndodhet kisha "Lindja e Shėn Mėrisė", e cila ėshtė ndėrtuar pjesėrisht me gurė tė sjellė nga Apollonia dhe gurė shtufi. Kisha ėshtė e tipit Bazilikal. Ajo zė njė vėllim tė madh dhe ėshtė e mbuluar nga njė ēati druri me tavan tė rrafshėt. Mjediset qė pėrbėjnė kėtė kishė janė: naosi, narteksi, egzonarteksi dykatėsh, ku nė fund u bashkangjitet kėmbanorja e lartė 24 m. Nė anėn jugore ndodhet portiku i hapur i ndėrtuar me kolona dhe harqe. Naosi pėrbėhehet nga tre pjesė, tė cilat ndahen nė dy rreshta kolonash prej druri. Naosi ndahet nga altari me anė tė ikonostasit. Dyshemeja e kishės ėshtė shtruar me pllaka guri, e cila pėrfshin edhe ambientet e narteksit dhe egzonarteksit.
Nė vitin 1743 me nismėn e peshkopit tė Beratit, Metodit, i cili ishte me origjinė nga Bubullima (Myzeqe), u bėnė nė kėtė manastir punime rregulluese pėrfshirė edhe kishėn e Shėn Mėrisė. Kapela e Shėn Triadhės shtrihet nė pjesėn verilindore tė manastirit dhe ka pėrmasa 7.50 x 3.70m.
Hyrja e saj ėshtė nė anėn perėndimore dhe ėshtė e pajisur me dy dritare tė vogla nė faqen jugore. Kjo kapelė ėshtė ndėrtuar me gurė shtufi dhe ėshtė e pajisur me njė hapėsirė, muri gjysmėrrethor i sė cilės e ndan atė nga njė sternė uji. Porta e kapeles ėshtė mbuluar me harkė guri, pranė dritares lindore tė saj ndodhet edhe njė reliev qeramike.
Ikonografia
Kisha e Shėn Mėrisė ėshtė zbukuruar me afreske tė mrekullueshme nga veprat e piktorėve Kostandin dhe Athanas Zografi. Kėta piktorė korēarė punuan pėr zbukurimin e kėtij tempulli nė vitin 1744. Veprimtaria artistike e ateliesė sė piktorėve Zografi ėshtė shpalosur nė bazilikat e Voskopojės, Vithkuq, nė Myzeqe dhe nė malin Athos nė Greqi, ku shkuan disa herė dhe shfaqėn talentin e tyre tė fuqishėm, nėpėr kishat dhe manastiret e atjeshme.
Piktura e Zografėve cilėsohet nga specialistėt si vazhdim i traditės mė tė mirė tė pikturės kishtare nė vendin tonė. Tematika pasqyron ngjarje nga Dhjata e Vjetėr dhe Dhjata e Re, dogmatika, liturgjia, jeta e shenjtorėve, etj.. Disa nga skenat janė "Festat e Virgjėreshės", skenat nga "Jeta dhe vuajtjet e Krishtit", "Fjetja e Shėn Mėrisė", "Zbutja e shpirtit tė shenjtė tek apostujt", etj..
Nė brezin e fundit, ndėrmjet figurave tė shenjtorėve ėshtė pikturuar muzikologu i shquar bizantin nga Durrėsi Johan Kukuzeli. Nė narteks, nė tė gjithė faqen lindore paraqitet skena e madhe qė titullohet "Gjyqi i Fundit".
Krahas afreskeve njė vend tė rėndėsishėm nė dekoracionin artistik zė edhe ikonostasi i gdhendur nė dru, i polikromuar me ar, i cili mban dy radhė ikonash tė mėdha dhe tė vogla. Zbukurimi i ikonostasit me ikona ėshtė realizuar nė vitin 1744, ku kanė ndihmuar edhe esnafėt e bakėrxhinjve dhe muratorėve vozkopojarė, ē'ka tregon lidhjen e tyre shpirtėrore me kėtė trevė. Ikonat janė vepėr e piktorit mė tė mirė miniaturist tė shekullit tė tetėmbėdhjetė, Kostandin Shpataraku. Disa nga ikonat janė: "Lindja e Shėn Mėrisė", "Krishti nė Fron", "Shėn Mėria me Krishtin", "Johan pagėzori", "Mbledhja e kryeengjėjve", "Kryqėzimi", etj.. Interesant ėshtė fakti se si nė ikonėn e Shėn Gjon Vladimirit, nė njė nga ndarjet e cilklit tė saj ėshtė pikturuar princi shqiptar i shekullit tė katėrmbėdhjetė, Karl Topia, me kurorė mbretėrore nė kokė dhe skeptėr nė dorė, qė piktori e quan mbret tė Shqipėrisė.
Klerikėt
Kėtij manastiri nuk i kanė munguar asnjėherė klerikėt e pėrkushtuar. Pėr t'u pėrmendur janė shumė prej tyre po ne po prekim vetėm dy. Njėri prej tyre, Igumeni, Nektar Terpo me origjinė nga Voskopja, shkroi nė vitin 1731 njė lutje tė shkurtėr nė formė afresku. Lutja ėshtė shkruar nė katėr gjuhė: latinisht, greqisht, arumanisht dhe shqip. Ėshtė i rėndėsishėm fakti se ky tekst pėrmban shkrimin e parė tė shqipes tė shkruar nė shkollė nga grekėt, teksti shqip i shkruar nė alfabetin grek ėshtė i tillė: "Vigjin dhe mame e Perendis uro pren fajt orete" nė fund tė tij ndodhet nėnshkrimi i autorit, Hieromonah - murgu, Nektarit. Ky murg ka shkruar edhe librin me pėrmbajtje fetare "Besimi" (Pistis), i cili u botua nė Venedik nė vitin 1773.
I dyti klerik qė pėrmendet nė historinė e kishės Ortodokese, ėshtė prifti Marko, i cili ėshtė ai qė gjeti kufomėn e shenjtit Kozma tė hedhur nė lumė nga suvarinjtė turq. Ja ē'thuhet nė "Martirdogun" Shėn Kozma Etollosit tė pėrshkruar nga Shėn Nikodhimi: Pas tri ditėsh njė prift i pėkushtuar i quajtur Marko qė shėbente nė manastirin e Ardenicės, pranė fshatit tė Kolkondasė hipi nė njė trung bėri kryqin dhe shkoi tė kėrkonte. Gjatė ecejakeve tė tij me barkė pėrgjatė lumit Seman ai gjeti trupin e tė shenjtit, i cili qėndronte mbi ujė sikur tė ishte i gjallė. Pasi e nxori nga lumi ai e veshi kufomėn me rrasėn e vet dhe e varrosi atė nė kishėn e Shėn Mėrisė sė Kolkondasit, ku vite mė vonė Ali Pashė Tepelena do tė ngrejė manastirin e Shėn Kozmait, si qendėr tė rėndėsishme tė kristianizmit nė Myzeqe. Nė fund tė viteve 60 tė shekullit tė XX, nė kėtė manastir kaloi vitet e fundit tė jetės edhe krypeshkopi i kishės Ortodokse Autoqefale tė Shqipėrisė, Imzot Irene Banushi, njė nga figurat mė tė shquara tė klerit ortodoks.
Qendėr arsimi dhe kulture
Manastiri i Ardenicės ka qenė mjaft i pėrmendur pėr pasurinė e bibliotekės sė tij. Deri nga Greqia vinin nė Ardenicė murgj dhe priftėrinj pėr tė studiuar nė kėtė bibliotekė. Kjo u pasurua me njė fond tė madh librash gjatė shekujve XVII - XVIII, sidomos nga ndihmat e shoqėrisė voskopojase "Shoqata e Manastirit tė Ardenicės", e cila i sillte librat jo vetėm nga Evropa Perėndimore, por edhe nga Hungaria e Polonia. Kjo bibliotekė, qė ishte njė thesar i ēmuar kulturor me 32.000 vėllime, u dogj nga zjarri nė vitin 1932;?! Qysh prej vitit 1780, nė Manastirin e Ardenicės u hap edhe njė shkollė e tipit tė ulėt nė gjuhėn greke. Qėllimi i saj ishte pėrgatitja e klerikėve tė thjeshtė, pėr nevojat e kishės ortodokse. Lėndėt bazė ishin Bibla, Liturgjia dhe greqishtja. Gjatė rilindjes kombėtare shkolla e Manastirit tė Ardenicės do tė bėhet njė nga vatrat e mėsimit tė gjuhės shqipe, nga ku do tė dalin njė brez i tėrė shkollash. Nė vitin 1817, shkolla e ulėt nė manastirin e Ardenicės u shndėrrua nė gjimnaz, i cili ishte pajisur edhe me konvikt, shkak ishin lėndėt bazė tė kėsaj shkolle. Nga bankat e saj dolėn edhe priftėrinj qė u ngritėn nė karrierė, si pėr shembull: Peshkopi i Beratit, Josifi.
Mbishkrimet
Nė dokumentet historike, manastiri "Lindja e Shėn Mėrisė" sė Ardenicės, pėrmendet pėr herė tė parė nė vitin 1715, ndėrsa vetė ky objekt kulti na ofron disa mbishkrime, tė cilat janė tė gjithė nė gjuhėn greke. Mė i vjetri nė kohė, ėshtė ai i datės 1 maj 1477. Ky mbishkrim gjindet mbi hyrjen qėndrore tė Manastirit. Njė mbishkrim tjetėr nodhet nė brendėsi tė Naosit mbi portėn kryesore tė tij dhe na jep datėn 1743 - '44 qė ėshtė edhe periudha e pikturimit tė kishės sė Shėn Mėrisė nga vėllezėrit piktorė Kostandin dhe Athanas Zografi. Nė manastir ndodhen edhe dy pllaka me data tė ndryshme qė i pėrkasin shekullit XVII. Njėra pllakė, me datėn 1754 ndodhet nė pjesėn perėndimore tė hajatit tė kishės, ndėrsa tjetra qė mbart datėn 1770 ndodhet nė njė nga harqet e furrės. Datimet ndodheshin edhe nė kambanat qė pėrdorte manastiri.
Vend turistik
Kodrat e Ardenicės ndodhen nė jug tė fushės sė Myzeqesė sė madhe me njė pozitė dominuese qė shihet nga tė gjitha anėt me njė lartėsi 237m mbi nivelin e detit. Kjo pozitė si ballkon, ku nga kėmbanorja e tij shihen Kruja, mali i Dajtit, Tomorri, deti Adriatik, laguna e Kravastasė e deri nė jug malet e Labėrisė, e bėjnė Ardenicėn njė vend tė vizituar nga turizmi shplodhės dhe argėtues, vlerat e tė cilit ia shton edhe pylli halor dhe ullishtat qė ndodhen nė bregoret pėr rreth manastirit. Gjithashtu vlerat qė zotėron ky tempull, pėr tė cilat folėm mė sipėr, e bėjnė atė njė nga qendrat mė tėrheqėse tė turizmit studimor. Nė kėtė drejtim ndikon dhe fakti qė pellgu i Myzeqesė, nė sajė tė pozitės kyēe dhe tė privilegjuar ka patur gjithmonė njė nivel tė lartė zhvillimi ekonomiko-kulturor. Dėshmi pėr kėtė janė njė sėrė manastiresh tė mesjetės sė hershme si forma refleksesh tė kėtij zhvillimi. I tillė ka qenė dhe mbetet edhe manastiri "Lindja e Shėn Mėrisė" sė Ardenicės.
ARTEMISA = ARDENICA !
Jam dakord me prejardhjen e emertimit te gytetit te Gjirokastres deri ne momentin e qe thuhet se rrjedh nga emri i prijesit mesjetar shqiptar Gjino Bue Shpata.
Sa i takon Pirro Kastres edhe nese ka dokumenta per te nuk besoj se kane lidhje me Gjirokastren pasi nga kerkimet arkeologjike ne qytet rezulton se pjesa me e hershme e qytetit eshte kalaja e cila daton rreth shekullit VIII pas krishtit dhe si e tille nuk mund te kete shume lidhje me emra prijesish te lashte si Pirroja.
Gjithesesi deri nga fillimi i shekullit XIV nuk kishte nje emertim per Gjrokastren pasi ajo funksiononte vetem si fortifikim luftarak i zones dhe jo si qender e banuar madje deri nga fundi i shekullit XVII Gjirokastra mbetej mbrapa per nga rendesia si qender banimi ne lidhje me dy qytetet me te aferta Delvinen dhe Kardhiqin.
Megjitheate sic thash nga fillimi i shekullit XIV fillon popullimi jashte mureve te kalase dhe degjohet ne te dhenat historike edhe prijesi i pare faktik qe quhej Gjino Bue Shpata dhe arsyeja dhe llogjika ta do qe ashtu si ne qytete te tjera mesjetare qe lindnin ne keshtjella , te merrte emrin e ketij prijesi goxha te fuqishem per kohen.
Me pas u pasua nga zoterimi mbi qytet i ZeneBisheve dhe ketu kisha nje korigjim , ky prijes nuk quhej Gjin perseri por quhej Depe Zenebishi.
Pra keto jane ato cka njeh te dokumentuara historia.
Pastaj perallat me Argjiro dhe Argjend jane shume te vona nuk kane qarkulluar ne gojdhenat popullore por jane injektuar me forma te ndryshme nga prifterinjte apo shtypi etj.
Historia njeh vetem prijesin e pare dhe pasuesit te cilet ne cdo rast ishin Arber ose Shqipetar madje edhe ne shumicen e periudhes se pushtimit otoman qyteti eshte zoteruar kryesisht nga shqiptaret dhe eshte banuar gjithmone nga shqiptaret.
Ndryshuar pėr herė tė fundit nga labi i maleve : 31-10-2009 mė 07:37 Arsyeja: Gabime ortografike
LABERI O MAL ME THIKA , DJEMTE E TU TRIMA ME CIKA.
miran raifi ferizaj
S(H)-KODRA dhe KODRINA.
Me beri pershtypje diēka interesante ne librin e Johann Albert Fabricius(Lipsia, 11 nentor 1668 – Hamburg, 30 prill 1736) me titull :"Bibliotheca gręca: sive, Notitia scriptorum veterum gręcorum ..., Volumi 11-12"
Ku nder te tjerash sjell nje emertim disi interesant lidhur qytetit te Shkodres ku pikerisht e quan "CODRINAE=KODRINA"
Mos valle kemi te bejme me nje fjale te paster shqipe lidhur emertimit te Shkodres? Mos te anashkalojme faktin qe si emertim (S-CODRENSIS apo S-CUTARENSIS , e ndeshim si toponim te pakten qe ne shek. VI si dhe ky qytet i lashte eshte pikerisht ndertuar mbi nje Koder...Burimi nga Mallakastrijoti https://picasaweb.google.com/lh/phot...eat=directlink
Ndryshuar pėr herė tė fundit nga Kreksi : 07-04-2011 mė 18:30
Askush nuk te pyt: ē'ka bere atedheu per ty por ē'ke bere ti per Atedheun ! - JFK
Gjinokaster ose Gjirokaster
Eshte bashkimi i Emrave Gjino(Jo ai i Marigose) dhe emrit kaster origjina e fjales kastravec.Me pak fjale Gjino kastraveci.
Ishte shaka
Fjala Gjirkaster vjen nga fjala Argjiro ne kuptimin Agjerim lol hahaha
Prape shaka
Argjiroja ishte nje vajze qe u hudh nga mali ne gjirin e kastravecave prandaj u quajt Gjirikastravecave.
Mos e merrni seriozisht po sec kam disa nota humori se di.
"Shoku Mjekesise"
EMRA ME ORIGJINE SLLAVE
Velipojė(fushė e madhe),Zadrinė(mbrapa Drinit),Pogradec(vend nė rrėnzė tė kalasė),Goricė(kodėr),Corovodė(njė i zi),,Novoselė(fshat i zi),,Konispol(fushė e kuajve),Zagori(mbrapa malit),Bistricė(i shpejtė),Gollobordė,,Gradishtė,Zavalinė etj.
kA NDONJERI NDONJE INTERPRETIM TJETER PER KETO EMRA?
"Shoku Mjekesise"
I hodha nje sy temes dhe asnje s'eshte pergjigjur per Kurveleshin. Nuk ka te beje me ate qe mendohet lol
Prof. Rrok Zojzi ka hedhur tezen e prejardhjes se emrit nga fisi i Korvesajve qe kane jetuar ne ate zone ne mesjeten e hershme. Kete teze e ka mbeshtetur dhe autori (emri i te cilit s'me kujtohet per momentin) i nje libri mbi te drejten zakonore ne Laberi (dmth Kanunin e Laberise - ky shume i ngjashem ne permbajtje me ato te Veriut)
Nejse, pra s'eshte fjale me prejardhje sllave
jam pa lidhje ne teme dhe kerkoj falje po meqe behej fjale per gjuhen shqipe kisha nje pyetje per te cilen doja nje pergjigje sa me te shpejte.
folja sodit ne veten e pare njejes per kohen e pakryer si behet soditja apo sodisja te dyja me duken ok,por e duhura njera duhet te jete.ndoshta e para.....se kam idene.
ju lutem me thoni dhe ma shpjegoni.
flm
"Mė e mira ėshtė armike e sė mirės"
------------------------------------------------------------------------------
Ndoshta lidhet me terrenin shume te thyer (shume te kurbezuar) te krahines.
Kete emer e ka edhe nje lloj ure portative qe perdorej nga ushtria romake per
te kaluar zona te veshtira, shume te thyera. Kjo thuhet tek libri :
Autor: H. H. Scullard, Titulli: A History of the Roman World 753 - 146 BC.
Ne zonen e Kurveleshit ka gjurme te shumta te ndertimeve mbrojtese te kryera
nga ushtrite romake, psh ne Gusmar. Kohet e fundit atje u zbulua nje ujesjelles i
kesaj periudhe.
Nuk dihet saktė cila ėshtė prejardhja e emrit Kurvelesh, po nė qoftė se do ta ndajmė kėtė fjalė nė Ku-vė-lesh ose Kur-vė-lesh, atėherė kuptimi del vetė.
Kurveleshi ėshtė njė zonė malore dhe barinjtė qė shkonin nėpėr male, rrinin aty njė kohė tė gjatė. Ata ktheheshin nė shtėpi njėherė nė kaq kohė dhe kur ktheheshin, kishin flokė dhe mjekra tė gjata.
Atyre anėve kemi disa shprehje frazeologjike si:
"Vura lesh" (nga vetmia ose mėrzitja)
"Mė zuri goja lesh" (kur rri njė kohė tė gjatė pa folur)
"Mos vė lesh" (mos lėr flokė dhe mjekėr tė gjatė) etj.
Kurveleshi gjithashtu njihet nė histori pėr luftė dhe falė terrenit malor, aty bėhej qėndresė e fortė ndaj pushtuesve tė ndryshėm, duke filluar qė nga kohėt romake. Kur zonat mė tė ulėta pushtoheshin, luftėtarėt ngjiteshin dhe fshiheshin aty duke u bėrė kaēakė.
Jo mė kot nė kryengritjen e fundit tė madhe antiosmane, epiqendra e kryengritjes, por dhe shpella ku u fsheh mė pas Zenel Gjoleka, ishte nė Kurvelesh. Sigurisht qė historia ėshtė pėrsėritur shumė herė edhe mė parė dhe dihet qė kaēakėt kanė flokė ose mjekra tė gjata.
Pra, ndoshta Kurveleshi ishte zona malore ku barinjtė qė shkonin ose kaēakėt qė fshiheshin atje "vinin ose zinin lesh".
.
Ndryshuar pėr herė tė fundit nga -BATO- : 22-04-2011 mė 07:37
Ku mund te lexoj dicka rreth mundesise se perdorimit( po ose jo ) te mbareses
( prapashteses ) "- les -" ne fjalet e gjuhes sone ?
Krijoni Kontakt