Dritë mbi katakombet e sigurimit .

[Xhuxhumaku]

Dritë mbi katakombet e sigurimit

Dita e sotme meriton të futet në histori. Që nga kjo datë “Express” fillon botimin serial të dokumentave të Sigurimit famëkeq të Shtetit, të nxjerra nga në një monografi “Sekret” që i ka rënë në dorë redaksisë. Shtysat e botimit nuk kanë të bëjnë aspak me ndonjë komercializëm apo ekzibicionizëm gazetaresk, as për të prishur paqen sociale dhe marrëdhëniet ndërvetiake, por ky akt frymëzohet thjesht dhe vetëm nga synimi fisnik për t’i dhënë fund burgosjes të së vërtetës, hipokrizisë shoqërore dhe mbi të gjitha, për transparencë, vlerë aq e domosdoshme në një shoqëri demokratike. Në këtë aspekt ne u kërkojmë ndjesë lexuesve: Ndokujt për ringjalljen e kujtimeve të hidhura, ndokujt për shokimin që do të pësojë kur të marrë vesh se tradhëtari i tij ka qenë pikërisht ai të cilit i ka besuar më shumë, dikujt tjetër do t’i neveritet vetja për ato që ka bërë. Kjo galeri tmerresh që tejkalon imagjinatën e “Big Brother” të Xhorxh Oruellit, fillon më 20 mars 1943 dhe mbaron disa muaj para shpalljes së pluralizmit politik. Ajo është edhe galeri personazhesh të errësirës, të fshehur nën pseudonime informatorësh si “Aparati”, “Liqeni”, “Karafili”, “Elektricisti”, “Shpata”, “Zenithi”, “Poeti”, “Jeta” etj. Që ua kthyen jetën në tragjedi shumë njerëzve dhe brezave. Do të parakalojnë në arenën e turpit individë që kanë spiunuar anëtarët e familjes, deri edhe bashkëshorte që kanë denoncuar burrat e tyre oficerë në Ministrinë e Punëve të Brendshme dhe në Ministrinë e Mbrojtjes Popullore, individë që kanë spiunuar kolegun, komshiun, shokun e dhomës së hotelit. Do të shpaloset në përbindshmërinë e vet armata amorfe e Sigurimit të Shtetit: Drejtorë ndërmarrjesh e portierë, kryetarë fronti e përgjegjës shkalle, shefa kuadri dhe ushtarë reparti, mjekë me emër dhe librashitësa, policë shërbimi dhe të burgosur, kamarierë të 15-katëshit dhe shoferë taksie, kryetarë kooperative dhe shofera të “Albturizmit”, zyrtarë ministrie dhe shoqërues të huajsh, sportelistë hoteli dhe banakierë, pedagogë dhe mësues. Gama e profesioneve është e larmishme, por ka si emërues të përbashkët denoncimin e tjetrit, vullnetarisht ose me materiale shtërnguese. Gjithçka do të botohet, është kuintesenca e një katastrofe të vërtetë humanitare, kulturore, morale dhe etike. Fytyra e vërtetë e “njeriut të ri” që trumbetohej me aq potere në diktaturën komuniste. Është disfata dhe falimentimi i vlerave njerëzore. Natyrisht që syrit vigjilent të Sigurimit të Shtetit nuk i kanë shpëtuar as të huajt, qofshin këta edhe artistë të mëdhenj. Si p.sh., këngëtarja e famshme Mariza Koh. As vizitorët e huaj me origjinë shqiptare që mikpritësit u pranonin plaçkat dhe dollarët, por edhe i përgjonin dhe i spiunon në Degë. Duke shkelur kështu edhe Kodin e Mikpritjes. “Shtëpia e shiptarit është e Zotit dhe e mikut”. Siç do ta konstatoni në botimet seriale, jo gjithnjë Sigurimi i Shtetit punonte si orë zviceriane. Madje në monografi kritikohen rreptë edhe disa situata tejet joprofesionale që arrijnë shkallën e groteskut. P.sh., bashkëpunëtorë me sëmundje psiqike, bashkëpunëtorë që arratisen jashtë shtetit, kombinacione idiote me shtrim të detyruar dhe urgjent në spital “për shkak se të janë thyer syzet optike”, ose futje me çelës kopje në shtëpinë e tjetrit të punëtorëve operativë për heqjen e përgjuesve dhe përballimi me të zotin e shtëpisë që ndodhej brenda, etj, etj. Nga monografia do të përzgjidhen përveç dosjeve e fashikujve të panumërt, edhe kujtimet e shumta të veteranëve të Sigurimit të Shtetit që i japin një ton pothuaj folklorik këtij “punimi shkencor”. Çdo serie botimi nuk do t’i mungojë edhe grafika e rekrutimit sipas rretheve dhe viteve, përfshirë edhe grafikën e shpërblimeve në para nga fondi sekret. Në finale qëllimi i “Express” me këtë akt përmblidhet në një mesazh universal, të zbërthyer në dy porosi: “Nuk ka varr aq të madh sa të marrë brenda të gjithë të kaluarën” si dhe “Askush nuk është aq i pasur sa të blejë të kaluarën e tij”…

Ekspress.

[Xhuxhumaku]

Sigurimi, Pseudonimet edhe emrat ne 46 vite

Si e spiunoi Eduard Ypin M.T. në Mat

“Express” ka arritur të sigurojë studimin shkencor të një eksponenti të Sigurimit të Shtetit me temë “Gërshetimi i Punës Operative me vijën e masave – një nga kërkesat kryesore për realizimin e detyrave nga organet e Sigurimit të Shtetit”. Studimi përbëhet prej 209 faqesh dhe është përgatitur në vitin 1989. Ai përfshin periudhën e veprimtarisë së Sigurimit të Shtetit në vitet 1943-1988. Ky studim është cilësuar “monografi” dhe ka patur si udhëheqëse shkencore gjithë katedrën e Sigurimit në Shkollën e Lartë të Ministrisë së Punëve të Brendëshme si dhe dy oponentë. Studimi analizon gjithë veprimtarinë dhe metodat e Sigurimit të Shtetit duke u ndalur në raste dhe operacione konkrete si dhe duke evidentuar pseudonime bashkëpunëtorësh shoqëruar dhe me emrat ose inicialet e tyre. Në serinë e parë të shkrimeve përzgjodhëm të dhënat që shkruhen në këtë studim për Eduart Ypin, si personin më publik që përmendet si dhe për faktin se rasti i zbulimit dhe arrestimit të tij referohet tri herë në këtë studim, si nga më të arrirët. Eduart Ypi pas rrëzimit të komunizmit u emërua Ministër i Punës dhe Përkrahjes Sociale dhe më pas Drejtor i Bankës Kombëtare Tregtare. Në zgjedhjet e fundit parlamentare kandidoi për deputet nën siglën e LZHK-së, por nuk fitoi.
Eduart Ypi, banor i Tiranës ishte emëruar me punë në Burrel, duket të arsye të mbiemrit të tij (Xhaferr Ypi, ishte kryeministër në kohën e Mbretërisë). Degëdisja nga kryeqyteti në provincë ishte fatkeqësia e parë që i solli mbiemri, pasi e dyta do të ishte më e hidhur. Ajo do ta çonte deri në shtërngimin e prangave të ftohta dhe plasjen për një kohë të gjatë në burg. Që me mbërritjen e tij në Burrel, ai u vu në shënjestër të Degës së Punëve të Brendëshme të Burrelit. Duke mos patur mundësi t’i gjenin ndonjë kleçkë në punë (ai ishte shef llogarie në ndërmarrjen komunale të rrethit), u ndryshua taktika. U identifikua një burrelas autokton me të cilin si jabanxhi dhe si beqar kalonin një pjesë të mirë të kohës së lirë. Eduard Ypi nuk e dinte që ky mik i tij (dhe ndoshta akoma nuk e di) ishte një bashkëpunëtor i regjur i Sigurimit të Shtetit dhe i ngarkuar për të zbuluar “veprimtarinë armiqësore” të tij. Bashkëpunëtori, me inicialet M.T., (gjithnjë sipas asaj që shkruhet në monografi) arriti të fitojë besimin absolut të Eduart Ypit. Kjo nuk ndodhi rastësisht. U arrit në sajë të instruksioneve diabolike të punëtorëve operativë të Sigurimit të Shtetit dhe të sinqeritetit të tepruar të vetë Eduartit. Aq sa ky i fundit i besoi M.T., jo vetëm planin e arratisjes jashtë vendit të tij dhe të dy shokëve të tjerë, por edhe parrullën e kontaktimit me ta. M.T., kontaktoi dy shokët e tjerë të Eduartit dhe pasi u tha parrullën, këta i zbuluan të gjithë planin konkret të arratisjes, përfshirë dhe detaje kohore dhe vendore të këtij veprimi. Në bazë të informacioneve të M.T., Dega e Punëve të Brendëshme Mat, arrestoi menjëherë Eduart Ypin dhe dy shokët e tij. Ypi u dënua si kryetar grupi dhe shokët e tij për tendencë arratisje.
Për të qenë korrekt me lexuesit dhe profesionalisht të saktë, po citojmë disa të dhëna të marra nga dosja NR 1455, e përbërë nga 55 faqe, hapur nga Dega e Punëve të Brendëshme, Burrel, në bazë të faqeve të monografisë:
(Faqe 45-46)
“Dega e Punëve të Brendëshme, Burrel, në vitet 1980-1981 zbuloi grupin armiqësor me tendencë arratisjeje të Eduart Ypit. Kjo u arrit me ndihmën e bashkëpunëtorit M. T., me anë të të cilit u vërtetua plani i arratisjes dhe aktiviteti i përbashkët armiqësor i këtij grupi të përbërë nga tre persona”
(Faqe 64)
“D.P.B, Burrel. Në vitin 1981 mbi bazën e informacionit të bashkëpunëtorit M.T., mori në përpunim për tendencë arratisjeje Eduart Ypin, shef-llogarie në NRSH- Komunale Burrel, me banim familjar në Tiranë. Nga orientimi i mirë që iu bë bashkëpunëtorit, ai arriti të mësojë se objekti (Ypi) kishte në plan të arratisej me dy shokë, një në Tiranë dhe një në Peshkopi. Më tej bashkëpunëtori fitoi besimin e Ypit, aq sa arriti të marrë porosi prej tij për të takuar lidhjet e tij duke i dhënë edhe parrullën e lidhjes. Kështu u sqarua krejt plani që kishin këta persona për arratisje jashtë shtetit dhe të gjitha shprehjet e tyre për urrejtjen që kishin ndaj PPSH-së dhe Pushtetit Popullor. Në sajë të këtij zbulimi, të gjithë u arrestuan”
(Faqe 126)
“Bëshkëpunëtori duhet të bëhet njësh me armikun. Të mos i lejë atij asnjë farë dyshimi. Që të kuptojë arsyen e pikëpamjeve armiqësore dhe kundërrevolucionare të objektit, rrethin e tij familjar dhe shoqëror si dhe tendencën për veprimtari të mundshme armiqësore. Këtë arriti ta bëjë më së miri bashkëpunëtori M.T.”
Monografia shoqërohet edhe me grafiqe të rekrutimit të bashkëpunëtorëve të Sigurimit të Shtetit, sipas rretheve. Në rastin e Ypit, i referohemi grafikut të pasqyruyar në tabelën numër 2, faqe 180, për Degën e Punëve të Brendshme të rrethit Mat. Pra në kohën kur u arrestua Ypi (në vitin 1981), Sigurimi i Shtetit në këtë rreth kishte 620 bashkëpunëtorë, nga 285 që kishte në vitin 1975 dhe 980 në vitin 1984.

Ekspress.

[Xhuxhumaku]

Gjumi i prishur i sigurimsave

Sekretarja e redaksisë sonë ka patur dje ditën më të ngarkuar në karrierën e saj profesionale. Ka mbetur “non stop” me receptor në vesh. Korrespondentët e saj telefonikë kanë qenë të larmishëm. Ngarkesë e rëndë për një vajzë të thajme dhe pa eksperiencë psikologjike për të përballuar kërcënime.
“Express” disponon tashmë të gjitha tabulatet e thirrjeve telefonike nga aparate fiks, nga aparate publike dhe në celular. Për ne kjo ka pak rëndësi. Rëndësia qëndron te mesazhet. Dërguar nga burra kundër një gruaje, një femre, një zonjusheje. Sigurisht që ne nuk mund t’i lejojmë vetes të hamë bar. Nëse morëm mbi vete riskun e zbulimit para shoqërisë shqipare të spiunomainsë dhe të pasojave të saj, nuk e bëmë për aventurë, as për komercializëm. Por që të gjithë bashkëkombasit tanë të marrin vesh të vërtetën dhe vetëm të vërtetën.
Jo me thashetheme, jo me dëshmi gojore, me materiale dokumentare e zyrtare të Sigurimit të Shtetit.
Për profesionalizëm dhe etikë ne nuk heqim dorë nga ky proces, edhe pse ai shpalos para publikut përbindshmërinë e veprimtarisë së Sigurimit të Shtetit si dhe të ngjarjeve konkrete që shfuqizojnë mitin e kësaj arme të besuar të ish-partisë Komuniste dhe shpatë të Diktaturës së Propletariatit.
Impotentë për të reaguar publiksht ose për të dhënë versionin e tyre, persona të ndryshëm bombarduan dje sekretaren e redaksisë sonë, deri në kërcënime dhe intimidim. Katalogu i tyre është kërcënues dhe një reagim dëshpërimi vetëmbrojtës për të mos patur pasoja. Mjafton të citojmë disa tekste komunikimi dhe mesazhesh në celular. “Mos u kruani me Sigurimin e Shtetit!”. “Sigurimit të Shtetit i dihet koka por jo rrënjët!”. ”Hiqni dorë!”.
Sigurisht që këto mesazhe i morëm seriozisht. Jo thjesht për përmbajtjen, por edhe për autorësinë e tyre. Nuk dëshirojmë kurrësesi të dekonspirojmë entet telefonike me të cilat bashkëpunuam, por na tërheq vëmëndjen një fakt tragjik. Telefonuesit më të zellshëm na rezultojnë oficerë aktualë të SHISH, të Policisë së Shtetit dhe të Prokurorisë së Përgjithshme. Sipas verifikimeve tona, që të gjithë ngrënës të çorbës së Sigurimit të Shtetit, në kohën e shkollës dhe të punës. Të frikësuar nga e vërteta, vetëm nga e vërteta, mundohen të fshihen nën alibi të pabesueshme as nga ata vetë. “Bejruti”, “Gjembi” etj, janë persona me grada dhe me funksione të larta në Policinë e Shtetit. Ashtu si dhe “Korabi” është një ish-Ministër shumë i rëndësishëm dhe sot predikon moral politik dhe njerëzor. Le të mos flasim për “Voglin”, “Koromanen”, “Çiftelinë”, “Stilografin” etj, që sot japin kontributin e tyre në qeveri, parlament, shoqëri civile dhe në shtyp.
Deri më sot askush nuk ka guxuar të prekë kështjellën e Sigurimit të Shtetit, historikisht dhe në planin njerëzor.
Meqë ra fjala, përveç rrogëtarëve zyrtarë të Sigurimit, sekretarja jonë ka pritur dhe ka duruar edhe të klonuarit e tij - në Prokurorinë e Përgjithshme- por sidomos bashkëpunëtorët dhe informatorët e Sigurimit të Shtetit. Nuk duhet t’ia hamë hakun, pasi sekretarja jonë i ka duruar me vetëmohim dhe ka dëshmuar një gjakftohtësi të admirueshme ndaj kërcënimeve, provokimeve dhe sharjeve banale.
Sido që të jetë, sido që të vërtitet muhabeti, të shkolluarit, zyrtarët, të devijuarit, drejtuesit e të gjitha niveleve dhe bashkëpunëtorët e Sigurimit të Shtetit, kanë disa llogari për të dhënë:
Së pari, nga erdhën, kush i zgjodhi, pse dhe çfarë bënë.
Së dyti, sa herë i kanë shkelur edhe ligjet e periudhës komuniste.
Së treti, me çfarë aktivitetesh gri u morën gjatë periudhës 1992-1997?
Së katërti, pse u riintegruan në punë shtërore dhe ç’bënë me aktivitetet e mëparshme?
Së pesti, si sillet sot një ish-bashkëpunëtor i Sigurimit me viktimën e tij të dikurshme?
“Express” nuk tërhiqet dhe nuk do të tërhiqet nga rruga për të hedhur dritë mbi kapitullin më të
errët dhe më të panjohur të periudhës komuniste.
Në mënyrë që të njohim, më në fund, njëri-tjetrin.





Sigurimi Lista e Dosjeve dhe Emrave qe Publikojme



“Express” sjell me faksimile për lexuesit të gjithë titujt e fashikujve dhe personazheve që do të publikohen. Kush fshihet pas pseudonimeve “Kafka”, “Lura” “Lugina”, “Balta”, “Nëmërçka” etj. Në numrin e nesërm do të lexoni: “Si e ka survejuar Sigurimi Enver Hoxhën”. Në vazhdim edhe grafiku i bashkëpunëtorëve të Sigurimit në të gjitha rrethet e vendit

Dossier 2

SIGURIMI I SHTETIT

Lista e dosjeve dhe emrave që publikojmë

Në numrin e sotëm “Express” ka vendosur të publikojë listën e plotë të dosjeve të Sigurimit të Shtetit që disponon, të emrave, inicialeve të tyre si dhe të pseudonimeve të një pjese të personave, ku përfshihen jo vetëm viktimat por edhe ekzekutorët e tyre. Në materialet që “Express” disponon do të sillen në dritë hetimet e bëra për çështje të ndryshme në gjithë Shqipërinë nga ish-struktura famëkeqe. Përgjatë ditëve në vazhdim do të mësoni se si kanë funksionuar dhe cilët kanë qenë spiunët e Sigurimit në përballje me pothuaj të gjithë të huajt që vizitonin Shqipërinë, rezidentë grekë, amerikanë etj, të gjithë punonjësit e ambasadave, por edhe ndërmarrjet si p.sh., Azotiku apo Ferrokromi, Hidrocentrali “Karl Marks”…
Si dhe nga kush është përgjuar këngëtari grek Sava Siatro, i cili thënë të vërtetën e vazhdon “profesionin” duke ardhur ende shpesh në Himarë e hedhur parrulla të tipit “Himara është greke!”.
Pra këto janë vetëm emrat e fashikujve apo dosjeve, ndërkohë që nëpër faqet e tyre përmenden edhe shumë emra të tjerë personash konkretë, të cilat sipas një vendimi të redaksisë së “Express”, do të serviren të gjitha të shoqëruara me faksimile të materialit origjinal.

Ekspress.

[Xhuxhumaku]

Ndoka: Publikimi ndihmon në pastrimin e politikës

Deputeti i PDR-së konfirmon propozimin për hapjen e dosjeve të spiunëve


Deputeti reformator Nard Ndoka e ka cilësuar nismën e gazetës “EXPRESS” për të publikuar listat orgjinale të bashkëpunëtoreve të ish-sigurimit të shtetit, si një ndihmë të rëndësishme në pastrimin e politikës nga njerëzit e inkriminuar dhe me një të kaluar negative. Gazeta “EXPRESS” ka nisur një cikël publikimesh lidhur me ish-bashkëpunëtorët e Sigurimit të Shtetit, shumica e të cilëve vazhdojnë të kryejnë funksione të larta shtetërore.

Nga ana tjetër kreu u grupit parlamentar të Partisë Demokrate të Re është një nga iniciatorët e nismës për hapjen e dosjeve të zyrtarëve të lartë dhe politikanëve aktivë me qëllim pastrimin e politikës. Lidhur me këtë zhvillim Ndoka pohoi: “ Kjo është një nismë që do përshëndetur pasi mendoj se ka ardhur koha që politika të pastrohet nga bashkëpunëtorët e regjimit të kaluar, të cilët kryejnë aktualisht funksione si zyrtarë të lartë apo pilitikanë me peshë në vend. Ndihma që jep shtypi në këtë drejtim dhe konkretisht gazeta juaj është një ndihmesë e vyer në përpjekjen për ta pastruar politikën nga bashkëpunëtorët e regjitmit të kaluar”.
Ndoka ka qenë edhe hartuesi i një projektligji, të cilin legjislatura e mëparshme e parlamentit nuk e ka miratuar për një numër të vogël votash. Në prononcimin për “EXPRESS” Ndoka theksoi gjithashtu se ka ardhur koha që të hapen dosjet e bashkëpunëtoreve të Sigurimit në ish-regjimin komunist, në mënyrë që shoqëria të njihet me pastërtinë e figurave që janë përfshirë në administratën e lartë shtetërore si dhe në qeverisjen politike të vendit. “Unë së shpejti do t’i paraqesëKuvendit një relacion të ri në të cilin do të kërkohet hapja e dosjeve me qëllim pastrimin identifikimin e atyre zyrtarëve të lartë, që kanë një të kaluar të dyshimtë mbi shpatulla”, sqaroi më tej Ndoka. Sipas tij, ndikimi në politikë nga njerëz të regjimit të kaluar ka krijuar pengesat e veta në zhvillimin e shoqërisë.

Ekspress.

[Xhuxhumaku]

MIRËMËNGJES SPIUN!

Nga Armir SHKURTI

“Kemi parë e s’kemi parë / Shkon i vdekuri me të gjallë”. Këto vargje nga Kostandini dhe Dhioqina më kujtohen sa herë mendoj se as komunizmi e aq më pak sigurimi i shtetit nuk kanë vdekur, por përkundrazi, jetojnë për bukuri mes nesh e madje kanë edhe pushtet. Sidomos pushtet ekonomik. Edhe në Bibël madje Apokalipsi pikërisht kështu përshkruhet: Do të ngrihen të vdekurit nga varret e do të përzjehen me të gjallët. Ne besuam se e varrosëm njëherë e mirë atë sistem. Por ata sot i kemi kudo e sidomos i kemi me pushtet. Që prej të enjtes “Express” ka filluar të kruaj koren e Sigurimi dhe “bp”-ve (bashkëpunëtorëve). Duket se i erdhi radha gazetarisë t’ia hyjë kësaj valleje pasi politika e ka varrosur një herë e mirë këtë çështje. Nëse “Express” do t’ia dalë mbanë, vërtet do të zëmë me dorë hundët nga era e qelbur që do të shpërthejë, por më pas, më besoni se të gjithë do të jemi shumë më mirë. Kështu mund të mësojmë kë kemi në krah, kë kemi në shtrat, kë kemi në shtet. Pas skenarit të hartuar nga Gorbaçov në Katovice, rrjeta gjigande e spiunëve edhe tek ne u lëshua për të mbërthyer pushtetin ekonomik, mediat, drejtësinë e paralelisht edhe politikën. Duke patur brumosje, shkollim, stërvitje e veprimtari thuajse identike, duke patur lidhje e organizim, e mbi të gjitha informacion shumë më të madh se pjesa tjetër e shqiptarëve, ata u shpërndarën si metastaza në politikë, media e biznes. Për pasojë sot vëren se shqiptari i zakonshëm, prej ndërrimit të sistemeve ka fituar veç lirinë e të folurit sipas qejfit, ose, siç perifrazoi Ramiz Alia, Sali Berishën: “Pluralizmin e mendimit, pasi për pluralizëm politik nuk jemi të përgatitur”. Për rrjedhojë ende nuk kemi zgjedhje sipas standarteve demokratike, ende mbetemi të izoluar e s’lëvizim dot lirisht, ende vuajmë varfërinë ndërsa pasuria kombëtare u nda vetëm në disa duar, ndërkohë, ata që qeverisën Shqipërinë komuniste sot qeverisin Shqipërinë demokratike. Nëmos vet, përmes bijëve a shërbëtorëve të dikurshëm, ku vend nderi zënë edhe “bp”-të. Ky rrjet duket se ka një ngjashmëri të hatashme me dy ish aleatët tanë: Jugosllavi e Bashkim Sovietik. Pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, strukturat e KGB vunë kontroll mbi ekonominë, politikën dhe krimin e organizuar, duke e bërë “Mafian Ruse” një prej më famkeqeve në botë. E njëjta histori edhe me Serbinë. “Klani i Zemunit” – që e kemi njohur prej fjalimeve të zotit Berisha- është një organizatë mafioze me qendër në lagjen Zemun në periferi të Beogradit, ku krimi i organizuar lulëzon falë një gërshetimi mafie – UDB. Me një hesap të shpejtë, në kuvend, qeveri, drejtësi, biznes e media deri në ambasada, përfaqësi të organizatave ndërkombëtare e fondacione prestigjioze më dalin plot djem e vajza të Byrosë e të figurave të larta të shtetit, më shfaqen ish-punonjës të Institutit të Studimeve M-L, drejtues e gazetarë të Zërit të Popullit, Bashkimit, aparatçikë e funksionarë të Komitetit Qëndror të Partisë dhe të Komitetit Qëndror të Rinisë, ish hetues, gjykatës, prokurorë, etj etj etj... E përkrah tyre e gjithë armata e “Heronjve të Heshtur”. Thjesht për të kuptuar se kush e ka vërtet pushtetin në këtë vend mjaft të lexosh editorialin e djeshëm të “Express”-it e të mësosh se “Bejruti” dhe “Gjembi” punojnë në kupolën e policisë, se “Korabi”, “Vogli”, “Koromania”, “Çiftelia”, “Stilografi” e y-hyyy sa të tjerë! janë ligjvënës të zgjedhur nga ne në parlament apo ministra të kabineteve në të dy krahët e politikës, se “Çorapja”, “Bozhuri” e “Korani...” bëjnë ligjin në kupolën e mediave duke manipuluar opinionin sipas interesave të caktuara, se “Duhani” me shokë janë bizesmenët më në zë që kontrollojnë jo vetëm tregjet e politikën, por shumë më tepër. Për këtë arsye hapja e dosjave a mbyllja përfundimtare e tyre mbetet një çështje shumë më e madhe nga kureshtja se kush fshihet pas atyre pseudonimeve. Është çështje lëngate a shpëtimi, vazhdimësie a ndryshimi. Nëse largohen spiunët (të paktën nga politika) ka gjasa të çohet deri në fund revolucioni i dimrit ’90-91, revolucion i mbytur në djep. Në të kundërt rrezikojmë të mbetemi përjetësisht peng i kufomave që na shoqërojnë ngado që prej 15 vitesh.

Ekspress.

[Xhuxhumaku]

Enver Hoxha:SI ME NDOQI SIGURIMI I SHTETIT

Keni të drejtë, keni ngitur supet nga habia që kur keni dëgjuar lançimin e lajmit në televizione dhe sidomos kur keni blerë gazetën tonë. Një reagim i natyrshëm ky. Edhe ne kur na e vunë në dispozicion materialin, nuk besuam dhe lexuam dhe rilexuam.
Për këtë arsye dhe sidomos për faktin se bëhet fjala për “Zeusin” e Shqipërisë për 45 vjet, thjesht si “antipastë” gjendemi të detyruar të botojmë faksimilen e monografisë së Sigurimit
të Shtetit për të konfirmuar publikisht dhe me prova materiale kredibilitetin e duhur të të gjitha dokumenteve të ndryshme që kemi botuar deri tani dhe që do të botojmë në të ardhmen.







Si lindi Sigurimi i Shtetit dhe cili ishte roli i Enver Hoxhës në këtë proces? Data zyrtare e krijimit të Sigurimit të Shtetit mbahet 20 marsi 1943. D.m.th., katër muaj para se të krijohej Shtabi i Përgjithshëm i Ushtrisë Partizane! Kjo dëshmon për përparësitë që i kishte vënë vetes Enver Hoxha dhe shpura e tij në luftën II botërore. Krijimi i shërbimit informativ u bë nën shtytjen dhe nën këshillat teknike të ekspertëve jugosllavë. Si mënyra më e mirë për të kontrolluar partinë dhe të gjitha strukturat partizane. Është për t’u nënvizuar fakti se në krye të këtyre strukturave u vunë njerëz me besim fetar ortodoks, të preferuar nga këshilltarët jugosllavë. Një ndër në kryesorët e atyre viteve ishte Gogo Nushi, i cili nga kasollja e tij buzë Lanës drejtonte gjithë veprimtarinë zbuluese dhe kundërzbuluese për qarkun e Tiranës. Është për t’u shënuar që kontributi i tij i parë substancial qe letra informative që i drejtoi Enver Hoxhës për reagimet e Babë Myslimit kur mori vesh vrasjen e Mustafa Gjinishit. “Baba akuzoi drejtpërsëdrejti Partinë për vrasjen e Mustafait”. Ky ishte kontributi i parë i shefit të shërbimit informativ të Tiranës. Çka u shpërblye me tërheqje të Babës nga mendimi i dhënë publikisht dhe arkivimin e tij në detyra honorike.
Por nuk ka asnjë dilemë. Krijimin e Shërbimit informativ e noterizoi Enver Hoxha. Për të mos shfaqur asnjë ndikim ose pozicionim të caktuar, ftojmë lexuesit të analizojnë dy faqet e mëposhtme:






Nga përvoja në Francë dhe nga leximet e tij të herëpashershme, Enver Hoxha arriti të pozicionojë politikisht dhe teknikisht organet e Sigurimit të Shtetit. Por filozofia e tij nuk është origjinale në këtë fushë, vetëm kopjon artin e lashtë ushtarak kinez.



Se ç’bëma dhe gjëma ka kryer Sigurimi i Shtetit, drejtuesit dhe specialistët e tij në qendër dhe në rrethe, të deleguarit e tij në Prokuri, gjykata, polici dhe administratë, pa harruar edhe bashkëpunëtorët e tij vullnetarë dhe të detyruar, për ironi të fatit i ka provuar mbi supe edhe vetë Enver Hoxha. Po, po. Themeluesi i PKSH, drejtuesi i Luftës, Kryeministri i parë, Ministri i Jashtëm i parë, Sekretari i parë i KQ të PPSH, etj, etj. Me gojën e tij, ose me saktë me dorën e tij, ai shkruan të zezë mbi të bardhë se ç’ka hequr nga Sigurimi i Shtetit. Për të mos ndikuar në gjykimin e lirqë të lexuesit, po japim faksimilen e materialit përkatës.



“Pozita ime, - shkruan ai, - në këto situata ishte shumë e rëndë. Isha në izolim dhe në vëzhgim të pandërprerë. Në radhë të parë, kisha besim tek Partia dhe te Komiteti Qendror i saj… Së dyti edhe sikur Partia të arrinte të bënte gabimin tragjik, të pranonte vendimet e shtrëmbëra të një udhëheqjeje të çorientuar, këtë gabim nuk do ta pranonte populli… Ishin këta, partia dhe populli dy faktorët themelorë, dy shtyllat e fuqishme, të cilat më jepnin forcën dhe më thoshin të veproja me kujdes, me dituri dhe maturi… I bindur se pranë tyre e në krye të tyre s’kishte forcë të na mposhtëte”.

Çdo koment do të ishte i tepërt. Edhe vetë shoku Enver rezulton i mbërthyer nën darën e Sigurimit të Shtetit. Rast pa precedent në të gjithë historinë komuniste të vendeve lindore, nga Uralet në Adriatik. Kjo situatë shpjegohet edhe nga rrjeti informativ sekret që kishte ngitur personalisht vetë Enver Hoxha, me italianë, argjentinas dhe francezë, në sajë të të cilit sfidonte edhe Sigurimin e Shtetit dhe MPB. Nga ana tjetër, nuk duhet mohuar se një dozë intelektualiteti, e fituar me lindje dhe me shkollim, e bënte dyshues ndaj shërbimit sekret shqiptar. Çka është provuar edhe me spastrimet sistematike që ai ndërmerrte sipas kursit dhe humorit politik ndaj armës së Sigurimit të Shtetit. Duke burgosur Ministra të Brendshëm dhe shefa Sigurimi, në qendër dhe në bazë.
Megjithatë Enver Hoxha është shprehur dhe ka shkruajtur më shumë sesa vetë Stalini për Sigurimin e Shtetit. “Sigurimi kontrollon armiqtë e Republikës dhe të Partisë sonë dhe për armiqtë ai është tmerr”. “Në vijën dhe nën udhëheqjen e drejtë të Partisë dhe në mbështetjen te populli qëndron forca e armës së Sigurimit të Shtetit”. Kështu shkruhet edhe në faqen e parë të monografisë mbi Sigurimin, nga e cila ne vazhdojmë të “mjelim” materiale për të njohur këtë strukturë të lemeritëshme, për ta demitizuar nëpërmjet anti-profesionalizmit, anti-ligjit dhe anti-humanizmit të saj si dhe për t’u dhënë mundësinë të gjithë shqiptarëve, burra e gra, fëmijë e pleq, të marrin vesh dhe të kuptojnë një të vërtetë të hidhur.
“Gota e helmit duhet pirë deri në fund”, thoshte Shekspiri i madh. Dhe ne jemi një popull i vogël, por kozmik në tragjedi...

[Brari]

thuhet mes tjerash aty lart:

Kjo situatë shpjegohet edhe nga rrjeti informativ sekret që kishte ngitur personalisht vetë Enver Hoxha, me italianë, argjentinas dhe francezë, në sajë të të cilit sfidonte edhe Sigurimin e Shtetit dhe MPB.


--


ckuptim ka kjo?

[Xhuxhumaku]

Të publikohen sigurimsat që kanë dënuar njerëz”

Flet ish-drejtori i SHISH, Fatos Klosi


Me gjuhën e një eksperti, ish-kreu i njohur i Shërbimit Sekret shqiptar, SHISH, Fatos Klosi, jep qëndrimin e vet për fenomenin “Sigurimi i Shtetit”. Mendon se jo të gjithë bashkëpunëtorët e ish-Sigurimit duhet të ndëshkohen, pasi ka patur nga ata që vërtet i kanë shërbyer vendit të tyre. Nga ana tjetër pohon se duhet të hapen dosjet për ata ish-sigurimsa, të cilët janë përfshirë në veprimtati antihumane.

Në të njëjtën kohë Klosi mendon se çështja është duke u bërë pjesë e lojave të politikës. “Interesi për të përfituar në politikë i disa njerëzve, bën që hapja e dosjeve të përdoret si presion për ti mënjanuar nga pushteti”, është thelbi i mendimit të ti. Ja intervista e plotë.

Zoti Klosi a mendoni se ka ardhur koha që të hapen dosjet e ish- bashkëpunëtorëve të Sigurimit të Shtetit e të publikohen në shtyp emrat e tyre ?

Çështja e hapjes së dosjeve të ish-bashkëpunëtorëve të Sigurimit është komplekse dhe nuk duhet konceptuar si e thjeshtë. Pyetja që ngre unë është pse duhet të hapen këto dosje, cila është arsyeja e vërtetë e publikimit të dosjeve të gjithë bashkëpunëtorëve të Shërbimit Informativ si në kohën e regjimit të kaluar ashtu edhe pas viteve 1990? Edhe pse mund të duket se unë dal kundër gazetës suaj, duhet të them se jam kundër hapjes së dosjeve për disa arsye që lidhen me veçantësinë e këtij shërbimi. Pra dua të them se kanë qenë shumë të paktë burrat, që i kanë rezistuar thirrjes së Partisë së Punës për të bashkëpunuar me sigurimin e shtetit, sepse në të kundërt ata do të konsideroheshin si armiq të partisë. Nga qindra bashkëpunëtorë të Sigurimiti të Shtetit, shumica e tyre kanë kontribuar realisht në mbrojtje të interesave të vendit. Në këtë aspekt nuk më duket me vend diskretitimi i emrit të tyre nëpërmjet hapjes së dosjes apo publikimit në shtyp. Me këtë që them dua të mbroj dhe bashkëpunëtorët e mi, me të cilët kam punuar gjatë kohës kur drejtoja SHISH, sepse atëherë ç’farë drejtuesi mund të kesh qenë kur nuk mbroj ish-bashkëpunëtorët e mi.

Një pjesë e bashkëpunëtorëve të ish-Sigurimit të Shtetit kanë kryer detyra në dëm të qyetatarëve të këtij vendi. A është me rreziki publikimi i emrave të tyre?

Jam plotësisht dakort që jo të gjithë bashkëpunëtorët e ish-Sigurimit të Shtetit duhet të futen në një thes, madje e theksoj se duhet të dalin të gjithë ata që kanë kontribuar për dënimin e njerëzve dhe po ashtu duhet të mbajnë mbi shpatulla mëkatet e tyre. Krijimi i një ngarkese pezhorative për ta kuptohet që zgjon interes tek lexuesit dhe tek shoqëria në përgjithësi. Një punë të tillë e ka nisur Komisioni i Verifikimit të Figurave i kryesuar nga Nafiz Bezhani, i cili kërkoi të ndajë bashkëpunëtorët e vërtetë të regjimit nga njerëzit që kishin ndihmuar ose kishin kontribuar në kryerjen e krimeve. Por përsëri unë dua të ngre një pyetje. Pse synohen vetëm informatorët e thjeshtë dhe nuk është tentuar të investigohet mbi ish oficerët e Sigurimit që kanë dhënë urdhëra të cilat kanë zbatuar punonjësit? Pse nuk është marrë njeri me togat e pushkatimit? Kur merret një nismë për publikimin e dosjeve pse nuk publikohet edhe veprimtaria e plotë e ish-sigurimsave, por nënvizohet vetëm fakti që ata kanë qenë të tillë.

Si e vlerësoni nismën e disa deputetëve të djathtë për t’i propozuar parlamentit miratimin e një projektligji për hapjen e dosjeve të-ish bashkëpunëtorëve të regjimit ?

Për këtë dua të them se është pjesë e një loje të turpshme politike që zhvillohet kryesisht në partitë e djathta. Si Partia Demokrate e Re ashtu edhe Partia Demokratike kanë në radhët e tyre njerëz që kanë qenë bashkëpunëtorë të regjimit. Pas ndërrimit të sistemit shumë prej bashkëpunëtorëve të regjitmit kaluan djathtas me shpresën se do të ishte më e vështirë të identifikoheshin aq më shumë kur bënin pjesë në partinë që përmbysi sistemin. Interesi për të përfituar në politikë i disa njerëzve bën që hapja e dosjeve të përdoret si presion për ti mënjanuar nga pushteti. Në këtë kuadër edhe nisma që ka kaluar një herë në parlament dhe që do të risillet është pjesë e po kësaj loje politike që zhvillohet në vend edhe pse kanë kaluar 15 vjet nga ndryshimi i sistemit. Madje sapo ka ardhur në pushtet Berisha ka eliminuar shumë nga dosjet e ish-bashkëpunëorëve të Sigurimit të Shtetit duke u lënë vetëm një kartelë nga e cila është e vështirë të identifikohet se çfarë funksioni kanë patur këta bashkëpunëtorë.

Cila ka qenë arsyeja, sipas jush, që ish-presidenti Berisha ka ndërmarrë një veprim të tillë?

Nuk di të them arsyet pse e ka bërë Berisha një gjë të tillë, por mund të sqaroj se në ligjin për funksionimin e SHIK-ut është kompetencë e kryeministrit që të përcaktojë objektivat e këtij institucioni, në ndryshim nga sistemi i kaluar ku ishte Byroja Politike që bënte një gjë të tillë pasi Sigurimi, si strutkurë, ishte një departament në Ministrinë e Brendshme. Mosidentifikimi i saktë i funksionit që ka patur një bashkëpunëtor i regjitmit e bën shumë të vështirë përcaktimin e saktë se me se është marrë ai njeri gjatë punës së tij. Nga ana tjetër mund të konfirmoj se ka me dhjetra dosje në SHIK që janë të hapura dhe ku nuk dëshmohet asnjë punë e dëmshme e punonjësve të shërbimit sekret. Pra në këtë kuptim eleminimi i dosjeve është praktikë e SHISH-it, por kur ndërmerret me nismë nga kryeministri, atëherë është e qartë që është pjesë e luftës politike. Kjo histori është përsëritur shumë herë dhe vërtetë nuk e kuptoj pse duhet që njerëzit të merren me një çështje të tillë, e cila nuk duhet keqpërdorur.


Intervistoi: Leonard Mitro

Ekspress.

[Xhuxhumaku]

Ç’farë thoshte Sigurimi për CIA-n, KGB-në, UDB-në

Express publikon me faksimile pikëpamjet e Sigurimit të Shtetit për shërbimet sekrete më të famshme të Botës. Prapaskenat dhe loja mes tyre në përpjekjet për rrëzimin e komunizmit dhe injorimi i rolit të ish-agjentit legjendar i GKB-së sovjetike, Kim Filbi, në operacionin që u quajt “masakra shqiptare”. Në numrin e sotëm edhe grafikët e bashkëpunëtorëve të sigurimit në Tiranë e rrethe

Vlerësimi i Sigurimit për shërbimet sekrete më të forta të Botës

Si injorohet CIA, KGB-ja, UDB-ja, SIS-i anglez dhe roli i Kim Filbit në atë që u quajt “masakra shqiptare”

“Organet e shërbimit informativ të vendeve borgjeze-revizioniste – organe shtypëse të popujve”. Kështu nis gjykimi apo paragjykimi për kolegët e huaj në monografinë e Sigurimit të Shtetit që “Express” ka vendosur të publikojë. “Krejt e kundërta e realitetit tonë ndodh në vendet borgjeze-revizioniste, ku organet e tyre të Shërbimit Informativ janë thjesht organe agjenturiste, të shkëputura nga masat punonjëse… veprojnë kundër interesave të popujve… qëllimi i tyre ka qenë e do të jetë kurdoherë shtypja e çdo lloj lëvizjeje, teorie dhe praktike revolucionare, mbrojtja e rendit dhe aparatit shtetëror në fuqi…”
Ky është syri me të cilin shihet roli i shërbimeve sekrete të shteteve më të zhvilluara të Botës nga Sigurimi i Shtetit.

Shpërfillja që nga CIA

Fillimisht nxihet kontributi i CIA- amerikane. “…në vitin 1974 u ekspozuan fakte që akuzonin CIA-n se kishte hapur dosje e kartela për 7.5 milion njerëz, apo që në Nju Jork u manipuluan 4 350 000 letra dhe u ekzaminuan 2 300 000 prej tyre”. Më tej një shembull për SDB-në jugosllave: “… (SDB) kanë të drejtë të ndërtojnë punën agjenturore-operative në të gjitha strukturat; të kontrollojnë organet e zgjedhura…”. “Edhe për Bashkimin Sovjetik kuptimplotë është fakti që vetëm për vitin 1984 numri i arrestimeve të përkohshme arriti në 12 milionë vetë. KGB survejon jetën personale të qytetarëve. Aktualisht në të gjithë vendin numërohen 357645 arkiva elektronike me 270 milion skeda personale të qytetarëve”.
Sipas hartuesit të monografisë shifrat tregojnë se këto organe janë shtypëse ndaj popullit, ndaj klasës punëtore… Veprimet e tyre janë repressive, që janë presioni, shantazhi, ndjekja, përgjimi, çensurimi, arrestimi, deri edhe zhdukja fizike e kundërshtarëve, kanë krijuar jo vetmë frikë, por edhe urrejtje për këto organe në masat punonjëse…

Kim Filbi i injoruar

Superagjenti sovjetik Kim Filbi, i cili është i njohur edhe si njeriu që sabotoi të gjitha tentativat me serioze të SIS-it anglez dhe CIA-s amerikane për të përmbysur regjimin komunist në Shqipëri, injorohet dhe kuptohet që mburrjet apo meritat për këto suksese i kalojnë Sigurimit të Shtetit. Në monografi hidhet poshtë fakti që kishin publikuar disa gazetarë anglezë, sipas të cilëve agjenti sovjetik Kim Filbi, që ishte infiltruar në radhët e shërbimit sekret anglez, kishte bërë të mundur shkëtarrimin e të gjitha grupeve diversioniste në Shqipëri, duke shkaktuar atë që rëndom epitetohet si “masakra shqiptare”. “Kjo u kushtoi jetën shumë njerëzve dhe për 17 vjet kishte mbetur një nga sekretet më të fshehta të Luftës së Ftohtë. Për perëndimin “çështja shqiptare” ishte një operacion katastrofe poshtëruese. Për rusët ishte një operacion triumfi”, shkruhej nga gazetarë anglezë. Dhe në fund të këtyre informacioneve vjen vlerësimi i hartuesit të monografisë: “Pra jo vetëm që mohohet faktori i brendshëm, lufta e PPSH, OSSH dhe e popullit shqiptar, të cilat as i përmendin fare, por edhe disfata i dedikohet një personi agjent i rusëve dhe suksesi quhet i tyre dhe jo i shqiptarëve”. Më tej pason një tjetër vlerësim fantastik: “Këto janë mendime që e kanë bazën në ideologjinë borgjeze të mbivlerësimit të rolit të individit e të nënvlerësimit të rolit të masave në histori… E vërtetë është se nga të dhënat e Kim Filbit nuk është zbuluar e goditur asnjë bandë diversantësh, asnjë agjent i këtyre zbulimeve që vepronte kundër RPSSH”. Sipas hartuesit të monografisë, “diversantët kudo që binin me parashutë ose lëviznin në territorin shqiptar ndeshnin në popull, në patriotizmin dhe dashurinë e tij për Partinë dhe në vigjilencën revolucionare…”
Express

Grafikët e Sigurimit të Shtetit, Dibra numër kampion spiunësh

Në fund të monografisë për Sigurimin e Shtetit, janë të rreshtuar një sërë grafikësh që ilustrojnë numrin e denoncimeve të bëra nga ivdividë të ndryshëm në Sigurimin e Shtetit dhe njëkohësisht ato të bëra nga bashkëpunëtorë të tij, të cilët normalisht që kanë qenë më prodhimtarë. Kështu sipas grafikëve, në Elbasan në vitin 1975 ka patur 56 denoncime nga qytetarë, 241 nga bashkëpunëtorë, ndërkohë që në vitin 1984 ka patur 153 nga qytetarë dhe 657 nga bashkëpunëtorë. Një shifër që tregon se në 10 vite numri i spiunëve pothuaj është trefishuar. Shifra fantastike, që përafrohen vetëm me Tiranën, por që kalojnë të gjitha rrethet e tjera, janë për rrethin e Didrës. Kështu nëse në vitin 1976 ka patur 114 denoncime nga qytetarë, nga bashkëpunëtorë ka patur 1700. Ndërsa gati dhjetë vite më pas, më 1984 ka patur 568 denoncime nga qytetarë dhe… 3200 nga bashkëpunëtorë. Ndërkohë që në Tiranë në vitin 1984 ka patur 611 denoncime nga qytetarë dhe 4287 nga bashkëpunëtorë.

Express

[Toro]

14 vjet pas renies se diktatures ne Shqiperi dhe akoma vendit tone i mungon ajo qe i mungonte edhe perpara 1992. LIRIA! E qena i lire te vendosesh per veten tende. Perseri do te jete shteti ai qe do ti diktoje qytetarit se cfare duhet te dije, cfare duhet te lexoje, cfare eshte e demshme per te, per "shoqerine" etj.

Sot , kur shtrohet tema e hapjes se dosjeve te Sigurimit, jane pra politikanet, pushtetaret, ata qe vendosin per fatin e secilit prej nesh, a thua se eshte e drejta e tyre te fshehin te verteten, te diktojne se cfare duhet te dije secili prej nesh.

Ata jane ne pushtet ne saje te votes sone, paguhen ne saje te taksave qe na mbahen ne dhe na jane mbajtur me vite te tera , por refuzojne te na tregojne se cfare kane shkruajtur per ne ne dosjet e sherbimeve sekrete. Na refuzojne te drejten te dime se per cfare na pergjonin, kush ishin ata qe na pergjonin , si na vinin ne kurthet e tyre. Dhe me e keqja akoma eshte se na refuzojne te drejten tone legjitime te jemi PERGJEGJES perpara vetes sone per veprimet tona.

Na mohojne sensin e pergjegjesise si individe. Flasin per "hakmarrje", per "gjakra" qe do te mirren etj ( thua se gjaku qe derdhen per 50 vjet nuk ishte gjak por uje), dhe vazhdojne te ofendojne ndjenjat e cdo qytetari te Republikes si te "papergjegjshem", "te pazote", "te paafte per te kontrolluar veten" etj etj.

Sepse ashtu sic nuk lejuan te behen gjyqe ndaj krimineleve qe mbanin ne kembe diktaturen, ashtu nuk duan qe secili prej nesh te bej "gjyq" ndaj vetvetes, komshiut, shokut, gruas, burrit, vellait, motres, kusheririt etj. Sepse na duan te jemi te varur prej tyre. Ashtu si deri dje drejtoheshim tek "ata" per cdo gje. Per te gjetur pune, per te marre shtepi, per te blere nje bufe, televizor etj. dhe mjaftoheshim me ate qe na jepnin ata, ashtu si e shikon ata dhe kur ta shikon ata te arsyeshme. Ata pra duhet te vendosin per ne, jo ne per veten tone.

Praktikisht Shqiperia jeton akoma nen diktaturen e shtetit te centralizuar! Fatkeqesisht kjo eshte e verteta.

[BlueBaron]

thuhet mes tjerash aty lart:

Kjo situatë shpjegohet edhe nga rrjeti informativ sekret që kishte ngitur personalisht vetë Enver Hoxha, me italianë, argjentinas dhe francezë, në sajë të të cilit sfidonte edhe Sigurimin e Shtetit dhe MPB.


--


ckuptim ka kjo?

... Kjo Braro dmth qe te gjithe shoket e Enverit plus dhe kete te fundit kishin pranuar t'i sherbenin dhe nje vendi tjeter qe nuk quhej Shqipri ...

[Xhuxhumaku]

Flet Gjin Qarri për të “rekrutuarit” në qytet

“Ju rrëfej për spiunët e Mirditës gjatë diktaturës”

Aleksandër NDOJA

RUBIK - Është folur shpesh se rendi dhe siguria kanë qenë të sigurta në kohën e diktaturës, e madje këtë e siguronte një polic i zonës. Në fakt, kjo nuk është e vërtetë kur depërton nëpër labirinthet e sigurimit dhe të njerëzve që janë marrë me të. Polici i zonës ishte vetëm kreu i një rrjeti gjigant merimange, të përbërë nga civilë, të cilët hetonin dhe hulumtonin çdo qelizë të jetës shqiptare në çdo cep të saj. Për këtë ishte ndërtuar një strukturë spiunësh, që kishin marrë emërtimin BGV (bashkëpunëtor i gatshëm vullnetar). Në këtë rrjet ishin të përfshirë njerëz nga më të rëndomtit deri në shtresat intelektuale, që kishin një mision të vetëm: të survejonin çdo gjë dhe në çdo rast. Njëri prej tyre është edhe Gjin Qarri, banor i Rubikut. Ndonëse dikur, siç thotë ai, mund të ketë gëlltitur një “lugë nga çorba e prishur”, në asnjë rast nuk ka qenë një denoncues apo dëmtues i qytetarëve të tij. Përkundër, gjatë gjithë kohës me humorin e tij të hollë ka fshikulluar shumë nga spiunët, të cilët kishin vënë nën një terror të paparë të gjithë qytetarët e zonës së tij. Gjin Qarri, ish-bashkëpunëtor dhe stigmatues i këtij fenomeni flet për “Tirana Observer”.

Si bëhej rekrutimi i spiunëve (BGV)?

Nuk ishte shumë e vështirë në atë kohë. Mund të gjeje njerëz me karakter të dobët, por edhe të indoktrinuar që mendonin se kështu po i shërbenin atdheut. Kishte edhe nga ata që kishin bërë ndonjë mëkat e këtë e kishte zbuluar punonjësi i policisë, por nuk e kishte denoncuar. Këtë e përdorte si kartë presioni për të rekrutuar atë. Pra kishte mundësi të shumta rekrutimi.

Cili ishte aktiviteti dhe kë do të vëzhgonin më tepër?

Duhej të vëzhgonim gjithçka të dyshimtë. Duhej të vëzhgonim të pakënaqurit, si ata që ankoheshin për cilësinë e bukës e deri tek ata që mund ta konsideronin padrejtësi ndonjë largim nga puna apo ulje në detyrë etj. Në atë kohë, në shumë raste thyheshin dyqanet e fshatrave dhe BGV-të kishin detyrë që të vëzhgonin për autorët dhe në shumë raste kanë qenë të rezultatshëm në kapjen e këtyre keqbërësve. Por këto kontingjente ishin të gatshëm edhe për dëshmitarë të rremë në gjyqe të montuara nga Sigurimi i Shtetit. Aq e pështirë ishte bërë kjo punë sa individë të veçantë disa herë përballeshin me ata që ishin piketuar për t’u dënuar, ktheheshin në objekte humori dhe ilariteti. Në një rast mbaj mend se po tentonin të dënonin për tentativë arratisje jashtë vendit një nga Rubiku, i cili sapo kishte ndërtuar një shtëpi të re. Në momentin që dëshmitari i përhershëm në shumë gjyqe, thoshte se kishte dëgjuar se i pandehuri donte të arratisej, ky i fundit i tha pse unë shtëpinë e re e ndërtova për të ta lënë ty dhe për vete të arratisesha. Në sallë shpërthyen të qeshura, megjithatë i pandehuri u dënua me disa vite burgim për tentativë arratisje jashtë vendit.

Si dhe sa shpërbleheshit për punën e kryer?

Kryesisht shpërblimi ishte me 1200 lekë të vjetra në muaj. Por jo gjithmonë ndodhte kështu. Kishte raste që shpërbleheshin edhe më tepër për raste të veçanta, por edhe mund të mos shpërbleheshe, kur gjatë muajit nuk kishe kryer punë. Por ka pasur edhe shpërblime të llojeve të tjera, si p.sh., vende të privilegjuara pune, bursa, imunitet për shumë gjëra etj.

Sa ka qenë përgjithësisht numri i tyre?

Nuk mund të them me saktësi, por e vërteta ka qenë se në çdo fshat ka pasur 3-4 spiunë që kishin detyrë që të vëzhgonin gjithçka deri edhe për vjedhjet në misër, grurë etj. Ndërsa në qytet kishte të tjerë. Kishte në uzinë, metalurgji, NFP etj. Nuk kishte dallim në përzgjedhje mes grave dhe burrave. Sidomos në zonën e qytetit ka pasur edhe gra që bashkëpunonin në mënyrë perfekte.

Kush ishte koordinatori mes BGV-së e policisë dhe ku dorëzohej informacioni?

Koordinatori ishte i plotfuqishmi i zonës, i cili gjatë gjithë kohës ishte i programuar për dhënien e informacionit, qëndronte në këmbë përpara lapidarit në hyrje të qytetit të Rubikut. Informacionin mund ta jepnim edhe gojarisht, por edhe me anë të pusullave të ndryshme.

Kur informacionin e dërgonin në qendër në Rrëshen nga vetë BGV-ja, kush i priste dhe në cilën zyrë?

Çdo BGV kur kishte informacion të rëndësishëm duhej të shkonte të depononte në Rrëshen, në një zyrë në katin e parë të godinës së policisë ku ka qenë hetuesia. Ne priteshim nga operativi i zonës dhe shoqëroheshin deri në zyrën e hetuesit përkatës të çështjes. Gjithmonë informatorët duhej të shkonin aty rreth orës 16.00 të pasdites dhe hyrja duhej të bëhej sa më e fshehtë nga syri i njerëzve të zakonshëm. Aty jepej gjithçka për hetuesin, ndërsa largimi për në Rubik bëhej me ndonjë mjet të policisë, por pa rënë në sy të njerëzve.

A kishte koordinim mes njëri-tjetrit dhe ku bëheshin këto “takime pune”?

Kryesisht takimet bëheshin në njërën prej magazinave të metalurgjisë, si edhe në njërin prej reparteve të shërbimit të ish-ndërmarrjes komunale. Në metalurgji takoheshim kryesisht për probleme të zakonshme, ndërsa në atë të komunales bëheshin plane për koordinim punësh, kur ishte në program për të arrestuar ndonjë të parapiketuar.

A kujtoni ndonjë reagim të ashpër të ndonjë qytetari ndaj ndonjë BGV-je, pas kryerjes së ndonjë denoncimi?

Megjithëse siç thashë BGV-të kishin imunitet dhe gjithkush i kishte frikë, ka pasur shumë raste reagimi të ashpër ndaj tyre. Në një rast, një qytetar i Rubikut konstatoi se një nga “kolegët” tanë në ora 24.00 të natës po e përgjonte nëse ai po mbante televizorin në një kanal jugosllav. Reagimi i tij qe i ashpër, pasi ai mundi ta kapte BGV-në me presh në duar anës dritares. Kuptohet spiuni përjetoi për disa çaste një eksperiencë të hidhur. Por ka pasur edhe raste të tjera të ngjashme.

Ju jeni shquar edhe në atë kohë për ironizim ndaj “kontributit” të “kolegëve”. Cili ka qenë rasti më i rëndë ndaj tyre?

Po, në shumë raste kur unë që i njihja shikoja 2-3 bashkë u drejtohesha publikisht, kuptohet në formë shakaje, duke i pyetur “kujt do t’ia futni kësaj radhe”, por ka pasur dhe raste të vërteta humori. Ka qenë një rast kur Ramiz Alia, i cili ishte për një vizitë në Rrëshen, do të ndalonte atje. Unë me dy “kolegë” kisha marrë detyrë që të vëzhgonim një qytetar, Pjetër Canin, i cili ishte i pakënaqur për largimin e tij nga puna dhe donte të takonte Ramiz Alinë, atëherë sekretar i Komitetit Qendror. Për çdo lëvizje të tij ne duhej të njoftonim me shenja sigurimsat e ardhur nga Tirana për të siguruar mbarëvajtjen e punës. Tre “kolegë” të mi, të cilët gjithnjë kanë preferuar të mbanin këmisha me prerje në stilin ushtarak, ishin afruar më shumë se ç’duhej te vijat e bardha, pasi ata mendonin se sigurimsat e Tiranës e dinin për detyrat që ata kishin marrë. Por shërbimi i sigurimit ende nuk e dinte se kush ishin dhe më pyetën mua që kisha hyrë më përpara në lidhje pune me ta. Unë, në formë shakaje i gënjeva, duke u thënë se ishin oficerë të liruar pas rënies së Beqir Ballukut. Këta pa e zgjatur i morën menjëherë me makinë dhe i degdisën të izoluar diku në bregun e lumit, deri kur Ramiz Alia mbaroi punë në Rubik. Gjithashtu, edhe në një rast tjetër ndodhi që një BGV erdhi aty, sepse ishte zënë ashpër me operativin e zonës, pasi ky i fundit nuk e kishte angazhuar në mision special atë ditë. Mjaftoi një shenjë me një dedikim për të dhe menjëherë ai përfundoi me njërën nga IFA-t e policisë tek ura me harqe në Milot. Në këto kushte, kur gënjeva dy herë radhazi vetëm për t’u tallur me “kolegët” u detyrova të largohesha, pasi po të më diktonin ata të Tiranës e pësoja keq.

Pse zgjodhët këtë taktikë sulmi ndaj tyre dhe a keni marrë ndonjë ndëshkim për këtë?

E bëja për gallatë, por edhe për faktin se ata që në fillim pa qenë bashkëpunëtor me ta më thoshin se je me ne. Kështu unë u futa në atë valle, por kurrë nuk kam bërë dëme ndaj njerëzve të thjeshtë, por ndaj vetë BGV-ve. Ndërsa për sulmet, duke qenë brenda radhëve të tyre, edhe jam kërcënuar. Hetuesi Arben Qeleshi më ka thirrur duke më kërcënuar me burg për disa shtylla elektrike që më kishte marrë lumi, pasi unë punoja elektricist. Në fakt, nuk kisha përgjegjësi për to, por kjo përdorej si mjet presioni për talljet që u bëja BGV-ve.

Ju thoni se spiunët e Rubikut nuk patën ndonjë fund të lumtur dhe kush u hakmor ndaj tyre?

Në fakt, pas ’90-ës edhe janë marrë privatisht ndaj tyre, por jo në nivelin e zullumeve të tyre. Por e çuditshme është se vetë zoti u hakmor. Aty nga fundi i ‘90-ës shumë prej tyre e pësuan keq. Dikush theu këmbën, dikush u dogj me kovë zifti, dikush përfundoi në një fuçi në fshatin Rrasfik e shumë të tjerë përfunduan me sëmundje të tjera të rënda në moshë të papërshtatshme.

A ka prej tyre që nuk e lanë detyrën edhe pas ndryshimeve demokratike?

Është e vërtetë se pas vitit ‘92 nuk i angazhoi kush në këto detyra, për faktin se këta tashmë i njihte i gjithë opinioni dhe nuk mund të sillnin gjë të re. Ndërsa u rekrutuan të rinj, por tashmë ata ndërrohen një herë në 4 vite, sipas ndryshimeve politike.

[Xhuxhumaku]

Simon Stefani: Hazbiu e Shehu, lepuj të frikësuar

Kokoshë pas qetësimit të turbulimeve të mëdha. Kjo kuptohet pasi lexon fjalët e anëtarëit të Byrosë Politike Simon Stefani, në analizën vjetore të Organit të Sigurimit të Shtetit, zhvilluar më 23. 02. 1982. Byroisti ndihet krenar dhe i qetë pasi Enver Hoxha kishte triumfuar kundër klanit të Mehmet Shehut duke gremisur dhe vrarë edhe Kadri Hazbiun dhe Feçorr Shehun. Sipas fjalës së tij, edhe këtë radhë merita i takon “besnikërisë së sigurimsave ndaj Partisë dhe shokut Enver, edukimit me frymën e dashurisë ndaj atdheut”. Më tej: “… Kjo është një nga shkaqet që armiqtë Kadri Hazbiu e Feçorr Shehu nuk mundën të veprojnë hapur, nuk arritën të bëjnë për vete masën e komunistëve dhe të kuadrove, por vepronin të kamufluar, si spiunë të ndyrë, të frikësuar si lepuj”.

Statistika, mbi 70 % e sigurimsave vinin nga fshati

Armata e Sigurimit të Shtetit, nga biografia, nga origjina familjare, nga shkollimi dhe nga përkatësia rurale, i ka sjellë shumë telashe këtij vendi dhe këtij populli. Jo nga motivimi, por nga kufizimi dhe komplekset e saj. Lindur në komplekse, e rritur po në komplekse dhe e rekrutuar për t’i bërë gjëmën pikërisht pjesës më urbane, më qytetare dhe më intelektuale të Shqipërisë, armata e Sigurimit të Shtetit u kthye në një ushtri terrori, shantazhi dhe nënshtrimi. Duke lënë pas ÇEKA-n, VKMD, KGB, UDB… Rasti klasik i nxënësit më të egër dhe më të pashpirt se mësuesi. Impotentë politikisht dhe të paaftë profesionalisht. Mjafton të përmendim se edhe sot dhe kësaj dite sigurimsat në automitizimin e tyre mbahen dhe krenohen me Cufe Mullajn dhe Asim Alikon! Pa harruar Mark Dodanin… Që të tre analfabetë dhe me probleme personaliteti. Rast tipik dhe akademik kur fshati rrethon qytetin. Kjo nuk ka nevojë as për analizë, as për koment. Ne disponojmë analizën e Degës së Kuadrit në 1968, 11 vjet pas hapjes së UT dhe vlerësimet janë të turpshme, madje ofenduese dhe përdhunuese për shoqërinë shqiptare: “43.1 për qind me shkollë shtatëvjeçare, 47.9 për qind me shkollë të mesme dhe vetëm 7.9 për qind me shkollë të lartë”.
Ky ishte identikiti kulturor e arsimor i Sigurimit të Shtetit. Le të mos kalojmë në planin demografik sepse situata bëhet tejet alarmante. “92.2 për qind, po sipas këtij raporti zyrtar, janë në Sigurim me origjinë nga fshati”. Me kalimin e viteve dhe pas porosive të shumta të Partisë, në vitin 1983 sërish situata ishte katastrofike, pasi me prejardhje fshatare ishin 71.9 për qind dhe nga “klasa punëtore” vetëm 28.1 për qind. D.m.th. fshatarë të ndershëm, që i kishin lënë lamtumirën misërnikes, qeve dhe arës së tërshërës, për të bërë ligjin në të gjitha qytetet dhe mbi të gjithë qytetarët e Shqipërisë.

Sigurimi, si hapte postën e qytetarëve

Ata depërtonin deri në intimitet. Në faqet e monografisë së Sigurimit të Shtetit, që Express ka vendosur të publikojë, pasqyrohet me shifra kontrolli i postës së qytetarëve në të gjitha rrethet e vendit. E habitshme është se në Tiranë posta ka filluar të kontrollohet në vitin 1983 e në vazhdim, ndërkohë që në rrethe të tjera, si për shembull në Kukës, Elbasan, Lushnje, Mat e Dibër, kontrolli i përmbajtjes së letrave që fshiheshin pas zarfave, ka filluar në vitin 1975. Ndërkohë Dibra, Elbasani, Lushnja dhe Mati renditen në majë të listës së kontrollit të tyre. E habitshme është së në Lushnje, pas kontrolleve të përvitshme, nuk ka dalë asnjë letër e dyshmitë, ndërkohë që në Fier, vetëm në pesë vite kontroll, janë gjetur “probleme të ngritura” në 19 raste.
Ekspress.

[Brari]

po me notaren cpaten..

--------

Panorama

-------

notarja e arrestuar
rrefimi

Flet rekordmenia Jolanda Gila: Ja jeta ime


Arrestimi i notares durrsake, që nuk pranoi të bëhej spiune




ANA XHEKA/ DURRES
Ka mbushur 70 vjeç, por në pamje të parë duket se ka më pak vite mbi supe. Vlerësimi që i japin të tjerët kur e shohin, e zbavit së tepërmi dhe asnjëherë nuk e tregon moshën e saj të vërtetë.

Problemet e shumta që i ka bërë “dhuratë” jeta, si torturat dhe rrahjet në hetuesinë e Durrësit për të pranuar akuzën “për agjitacion e propagandë”, vuajtjet në burgun e Kosovës në Lushnjë, pamundësia për t’u martuar dhe për t’u bërë nënë apo vdekja e prindërve, i ka sfiduar nga kujtimet e të qenit kampione kombëtare e notit. Fëmija i vetëm i familjes Gila, Jolanda, provoi gjatë gjithë jetës kamxhikun dhe përkëdhelinë e fatit; mentaliteti i kohës e privoi nga martesa dhe kënaqësia e të qenit nënë për shkak se ishte ndër të parat femra që guxoi të dilte me rroba banje, duke u marrë me not. Refuzimi i kërkesës së saj për t’i shërbyer ish-Sigurimit të Shtetit i kushtoi një ndjekje dhe persekutim të ashpër nga ky institucion, deri në sajimin e akuzës famëkeqe për “agjitacion e propagandë”, akuzë e cila i kushtoi 4 vite heqje lirie.

Kur e keni filluar për herë të parë aktivitetin si notare?
E kam filluar në moshën 13-vjeçare, së bashku me vajzën e xhaxhait tim, Luçi Gila. Trajner ishte djali i hallës sime, Kristaq Bekridheli, arsye kjo që e bindi tim atë të më lejonte të merresha me not. Ishim grupi i parë i notareve të aktivizuara në sport-klubin “Ylli i Kuq”. Fillova me stilin bretkosë dhe menjëherë mora pjesë në kampionatin ballkanik që u zhvillua pas disa muajsh në Durrës. Noti ishte dhe mbetet pasioni im. E ushtrova deri në vitin 1964. Në vitin 1951 përfundova “Teknikumin e Fizikulturës” dhe njëkohësisht u emërova mësuese fizikulture në shkollën 8-vjeçare “29 Nëntori” në Durrës. Rezultati im më i mirë ka qenë në vitin 1954 në kampionatin kombëtar, stafeta 4 herë 100, ku theva rekord. Karrierën time të sportit e mbylla në vitin 1965 në kampionatin kombëtar të zhvilluar në pishinën e Korçës, ku sërish vendosa rekord në 200 metra.

Ju jeni dënuar me 6 vjet heqje lirie nën akuzën “për agjitacion e propagandë”. Si filloi ky persekutim ndaj jush?
Qenia ime aktive në Durrës nuk kishte kaluar pa rënë në sy nga krerët e ish-sigurimit në qytet. Në vitin 1952-1953 më thërrasin në ish-Degën e Brendshme. Më thërret në zyrë Jashar Kasimati dhe pasi më bën disa elozhe dhe më përmend faktin se isha mbesa e dëshmorit Jorgji Mali, më thotë: A e di përse të kemi thirrur? Duam që ti, paralelisht me profesionin e mësueses së fiskulturës të bashkëpunosh me ne. Menjëherë reagoi ndërgjegjja ime dhe i dhashë një përgjigje të thjeshtë kundërshtuese: Nuk e bëj dot. “Do të të lemë tri ditë kohë të mendohesh, para se të na përgjigjesh, - vijoi Kasimati, - por mendohu mirë”. Pas tri ditësh paraqitem sërish në ish-Degën e Brendshme dhe i jap të njëjtën përgjigje negative. Në këto kushte ma kërkojnë përgjigjen me shkrim dhe pasi e dhashë këtë, filloi ndjekja dhe gjuetia ndaj meje, në të gjitha format, deri sa arritën të ngrenë ndaj meje akuzën për agjitacion dhe propagandë. Hijet lëvizëse të spiunëve më ndiqnin në të gjitha seancat dhe orët e mia mësimore, rrugës kur shkoja dhe vija në shkollë dhe kudo tjetër.

Për çfarë u akuzuat konkretisht dhe si?
Gjithçka ishte përgatitur me shumë kujdes. Ata kishin instruktuar njerëzit që do dëshmonin kundër meje. Kishin dërguar në shtëpinë time një prej atyre që unë i quaja shoqe, me motivacionin për të marrë një model fustani dhe e kishin fotografuar në hyrje të banesës. Në këtë mënyrë do ta përdornin në gjykatë për të thënë se, dëshmia e saj ishte e vërtetë dhe ajo kishte qenë në shtëpinë time. Unë kisha në shtëpi një bllok me fjalë dhe shprehje të ndryshme të gjuhës italiane të mbledhura nga libra të ndryshëm, ku nuk bënin përjashtim edhe fraza marksiste-leniniste. Italishten e dija shumë mirë, pasi nëna ime ishte rritur në Itali dhe në shtëpinë tonë kishte jetuar së bashku me ne për shumë vite një italian, mik i babait. Pasi ishte përgatitur gjithçka me kujdes, pikërisht më 8 tetor 1979, në prag të Kongresit të Gruas që do të zhvillohej në Durrës, unë u arrestova. Kjo ndodhi kur isha te një shoqja ime, kur kisha vetëm pak kohë që isha pushuar nga puna me motivacionin se kisha kënduar diku këngë italiane. Rreth pasdites im atë më tha se duhet të paraqitesha në këshillin e lagjes, sepse kishte një përgjigje pozitive për kërkesën time për punë. Sapo shkova në këshillin e lagjes, më dhanë në dorë një zarf dhe pa më lënë ta hap, më thanë: Prit se dikush ka diçka për të folur me ty. Pas disa minutash erdhën disa civilë dhe më kërkuan të hip në “Gaz”-in e degës, duke më thënë se pyetjet do të m’i bënin në Degën e Brendshme. Rrugës, hetuesi Ilmi Reka më komunikoi arrestin më akuzën e “agjitacionit e propagandës”.

Si e mori vesh familja dhe kur u dënuat?
Atë ditë nuk munda ta lajmëroj familjen. Kur e morën vesh, prindërit u sëmurën, sepse unë isha fëmija i vetëm. Pronat e tim ati ishin shtetëzuar, por pas arrestimit tim ata i priste internimi. Fakti që nëna ime ishte motra e një dëshmori, e shpëtoi babanë nga internimi, kurse unë i rezistova rrahjeve dhe torturave nga më të dhunshmet në hetuesinë e Durrësit. Më lidhnin duart me pranga dhe më rrihnin derisa më binte të fikët. Pastaj më hidhnin sërish ujë dhe kërkonin që ta pranoja akuzën. Dy herë rresht pas mesnate më sillnin në qeli të burgosura të tjera që kishin marrë përsipër të bënin rolin e provokatores dhe të spiunes për të marrë informacion nga unë, për lidhjet që ata dyshonin se unë kisha me njerëz të tjerë dhe ndikimin tim mbi ta. Në kushtet e një gjendjeje të dalldisur timen, ish-hetuesi Ilmi Reka mori dorën time dhe firmosi duke shkruar ai vetë në fletën e procesverbalit, sipas të cilit unë e pranoja akuzën. Kështu, në vitin 1980 dola në gjyq dhe u dënova me 6 vjet heqje lirie, duke shpëtuar nga akuza e dytë, sipas së cilës paraqisja rrezikshmëri shoqërore. Dënimin e vuajta në burgun e Kosovës në Lushnjë, së bashku me 250 të burgosura të tjera, një pjesë e të cilave ishin të huaja.

Cili ishte momenti kur dolët nga burgu?
Në vitin 1983 përfitova nga një amnisti dhe nga sjellja e mirë në burg. Atë ditë nuk do ta harroj kurrë. Të gjithë banorët e fshatit Kosovë e kishin marrë vesh dhe kishin rrethuar gardhin tonë. Unë dëgjova dikë që bërtiste nga gëzimi dhe nuk dija ç’kishte. Dola dhe mora vesh se kishte dalë një amnisti ligjore. Në oborr, të gjithë pyesnin me zë të lartë se cila kategori përfitonte. Pas pak vjen një nga rojet dhe më thotë: Edhe ti Jolanda përfiton. Nuk u besoja veshëve. Më është dukur pambarimisht e gjatë rruga deri në Durrës. Te stacioni i trenit kishte shumë njerëz që prisnin të afërmit e tyre. Mes turmës dallova nënën që ishte plakur dhe kërrusur. Sapo e takova, mes ngashërimit, pyes për tim atë dhe mësoj që më kishte vdekur gjatë viteve të mia të burgimit. Ndërsa nëna ishte në pikë të hallit. Bënte punë të ndryshme dore për të mbijetuar. Pas më shumë se 10 vjetësh ne morëm pronat tona, por atëherë dha shpirt edhe nëna ime, duke më lënë krejt të vetme.



Karriera
“Vitet kur merresha me sport i kujtoj si më të lumturat e jetës sime. Atë periudhë e kujtoj me nostalgji, si një skenar të gjallë filmi”, shprehet Jolanda. Ish-rekordmenia kombëtare e notit thotë se shpeshherë e pushton një ndjenjë keqardhjeje, kur mendon për kushtet në të cilat stërviteshin dhe zhvilloheshin garat, në vitet ‘60. “Për pishina shërbenin sipërfaqe uji në det të rrethuara nga varkat me flamurë mbi to. Kjo ishte e gjithë infrastruktura jonë atëherë dhe megjithë vështirësitë arrinim të realizonim kampionate kombëtare”, thotë Jolanda, duke shtuar dhe mentalitetin e atëhershëm për femrat që dilnin me rroba banjoje në publik.
Pas viteve ‘90
Jolandën, pas kaq vitesh e sheh të veshur me pantallona, që kujdeset për ngjyrën apo modelin e flokëve. Motivimin për të sfiduar vetminë e gjen në shumë elemente të tjera që për shumëkënd janë të parëndësishme. Ajo përjeton lindjen e diellit në mëngjes, shijon kafen e parë, çdo mirëmëngjes që merr nga fqinjët. Shëtitjet në qytet janë pasioni i saj, pa lënë mënjanë edhe vizitat e shpeshta në qytete të tjera të Shqipërisë. Sa herë që gjen mundësinë, me një dëshirë që nuk i shteron, tregon për kohën e lumtur kur ishte në grupin e notareve të para të Durrësit, kur paralelisht me notin u afirmua si një nga sopranot e operës së parë “Era e lirë”, luajtur në Pallatin e Kulturës, “A. Moisiu”.

----

Xhu.. pergezime per postimet e bukura qe ben ketu ne Forum..

[Brari]

po me notaren cpaten..

--------

Panorama

-------

notarja e arrestuar
rrefimi

Flet rekordmenia Jolanda Gila: Ja jeta ime


Arrestimi i notares durrsake, që nuk pranoi të bëhej spiune




ANA XHEKA/ DURRES
Ka mbushur 70 vjeç, por në pamje të parë duket se ka më pak vite mbi supe. Vlerësimi që i japin të tjerët kur e shohin, e zbavit së tepërmi dhe asnjëherë nuk e tregon moshën e saj të vërtetë.

Problemet e shumta që i ka bërë “dhuratë” jeta, si torturat dhe rrahjet në hetuesinë e Durrësit për të pranuar akuzën “për agjitacion e propagandë”, vuajtjet në burgun e Kosovës në Lushnjë, pamundësia për t’u martuar dhe për t’u bërë nënë apo vdekja e prindërve, i ka sfiduar nga kujtimet e të qenit kampione kombëtare e notit. Fëmija i vetëm i familjes Gila, Jolanda, provoi gjatë gjithë jetës kamxhikun dhe përkëdhelinë e fatit; mentaliteti i kohës e privoi nga martesa dhe kënaqësia e të qenit nënë për shkak se ishte ndër të parat femra që guxoi të dilte me rroba banje, duke u marrë me not. Refuzimi i kërkesës së saj për t’i shërbyer ish-Sigurimit të Shtetit i kushtoi një ndjekje dhe persekutim të ashpër nga ky institucion, deri në sajimin e akuzës famëkeqe për “agjitacion e propagandë”, akuzë e cila i kushtoi 4 vite heqje lirie.

Kur e keni filluar për herë të parë aktivitetin si notare?
E kam filluar në moshën 13-vjeçare, së bashku me vajzën e xhaxhait tim, Luçi Gila. Trajner ishte djali i hallës sime, Kristaq Bekridheli, arsye kjo që e bindi tim atë të më lejonte të merresha me not. Ishim grupi i parë i notareve të aktivizuara në sport-klubin “Ylli i Kuq”. Fillova me stilin bretkosë dhe menjëherë mora pjesë në kampionatin ballkanik që u zhvillua pas disa muajsh në Durrës. Noti ishte dhe mbetet pasioni im. E ushtrova deri në vitin 1964. Në vitin 1951 përfundova “Teknikumin e Fizikulturës” dhe njëkohësisht u emërova mësuese fizikulture në shkollën 8-vjeçare “29 Nëntori” në Durrës. Rezultati im më i mirë ka qenë në vitin 1954 në kampionatin kombëtar, stafeta 4 herë 100, ku theva rekord. Karrierën time të sportit e mbylla në vitin 1965 në kampionatin kombëtar të zhvilluar në pishinën e Korçës, ku sërish vendosa rekord në 200 metra.

Ju jeni dënuar me 6 vjet heqje lirie nën akuzën “për agjitacion e propagandë”. Si filloi ky persekutim ndaj jush?
Qenia ime aktive në Durrës nuk kishte kaluar pa rënë në sy nga krerët e ish-sigurimit në qytet. Në vitin 1952-1953 më thërrasin në ish-Degën e Brendshme. Më thërret në zyrë J K dhe pasi më bën disa elozhe dhe më përmend faktin se isha mbesa e dëshmorit Jorgji Mali, më thotë: A e di përse të kemi thirrur? Duam që ti, paralelisht me profesionin e mësueses së fiskulturës të bashkëpunosh me ne. Menjëherë reagoi ndërgjegjja ime dhe i dhashë një përgjigje të thjeshtë kundërshtuese: Nuk e bëj dot. “Do të të lemë tri ditë kohë të mendohesh, para se të na përgjigjesh, - vijoi K-ja, - por mendohu mirë”. Pas tri ditësh paraqitem sërish në ish-Degën e Brendshme dhe i jap të njëjtën përgjigje negative. Në këto kushte ma kërkojnë përgjigjen me shkrim dhe pasi e dhashë këtë, filloi ndjekja dhe gjuetia ndaj meje, në të gjitha format, deri sa arritën të ngrenë ndaj meje akuzën për agjitacion dhe propagandë. Hijet lëvizëse të spiunëve më ndiqnin në të gjitha seancat dhe orët e mia mësimore, rrugës kur shkoja dhe vija në shkollë dhe kudo tjetër.

Për çfarë u akuzuat konkretisht dhe si?
Gjithçka ishte përgatitur me shumë kujdes. Ata kishin instruktuar njerëzit që do dëshmonin kundër meje. Kishin dërguar në shtëpinë time një prej atyre që unë i quaja shoqe, me motivacionin për të marrë një model fustani dhe e kishin fotografuar në hyrje të banesës. Në këtë mënyrë do ta përdornin në gjykatë për të thënë se, dëshmia e saj ishte e vërtetë dhe ajo kishte qenë në shtëpinë time. Unë kisha në shtëpi një bllok me fjalë dhe shprehje të ndryshme të gjuhës italiane të mbledhura nga libra të ndryshëm, ku nuk bënin përjashtim edhe fraza marksiste-leniniste. Italishten e dija shumë mirë, pasi nëna ime ishte rritur në Itali dhe në shtëpinë tonë kishte jetuar së bashku me ne për shumë vite një italian, mik i babait. Pasi ishte përgatitur gjithçka me kujdes, pikërisht më 8 tetor 1979, në prag të Kongresit të Gruas që do të zhvillohej në Durrës, unë u arrestova. Kjo ndodhi kur isha te një shoqja ime, kur kisha vetëm pak kohë që isha pushuar nga puna me motivacionin se kisha kënduar diku këngë italiane. Rreth pasdites im atë më tha se duhet të paraqitesha në këshillin e lagjes, sepse kishte një përgjigje pozitive për kërkesën time për punë. Sapo shkova në këshillin e lagjes, më dhanë në dorë një zarf dhe pa më lënë ta hap, më thanë: Prit se dikush ka diçka për të folur me ty. Pas disa minutash erdhën disa civilë dhe më kërkuan të hip në “Gaz”-in e degës, duke më thënë se pyetjet do të m’i bënin në Degën e Brendshme. Rrugës, hetuesi I R më komunikoi arrestin më akuzën e “agjitacionit e propagandës”.

Si e mori vesh familja dhe kur u dënuat?
Atë ditë nuk munda ta lajmëroj familjen. Kur e morën vesh, prindërit u sëmurën, sepse unë isha fëmija i vetëm. Pronat e tim ati ishin shtetëzuar, por pas arrestimit tim ata i priste internimi. Fakti që nëna ime ishte motra e një dëshmori, e shpëtoi babanë nga internimi, kurse unë i rezistova rrahjeve dhe torturave nga më të dhunshmet në hetuesinë e Durrësit. Më lidhnin duart me pranga dhe më rrihnin derisa më binte të fikët. Pastaj më hidhnin sërish ujë dhe kërkonin që ta pranoja akuzën. Dy herë rresht pas mesnate më sillnin në qeli të burgosura të tjera që kishin marrë përsipër të bënin rolin e provokatores dhe të spiunes për të marrë informacion nga unë, për lidhjet që ata dyshonin se unë kisha me njerëz të tjerë dhe ndikimin tim mbi ta. Në kushtet e një gjendjeje të dalldisur timen, ish-hetuesi R mori dorën time dhe firmosi duke shkruar ai vetë në fletën e procesverbalit, sipas të cilit unë e pranoja akuzën. Kështu, në vitin 1980 dola në gjyq dhe u dënova me 6 vjet heqje lirie, duke shpëtuar nga akuza e dytë, sipas së cilës paraqisja rrezikshmëri shoqërore. Dënimin e vuajta në burgun e Kosovës në Lushnjë, së bashku me 250 të burgosura të tjera, një pjesë e të cilave ishin të huaja.

Cili ishte momenti kur dolët nga burgu?
Në vitin 1983 përfitova nga një amnisti dhe nga sjellja e mirë në burg. Atë ditë nuk do ta harroj kurrë. Të gjithë banorët e fshatit Kosovë e kishin marrë vesh dhe kishin rrethuar gardhin tonë. Unë dëgjova dikë që bërtiste nga gëzimi dhe nuk dija ç’kishte. Dola dhe mora vesh se kishte dalë një amnisti ligjore. Në oborr, të gjithë pyesnin me zë të lartë se cila kategori përfitonte. Pas pak vjen një nga rojet dhe më thotë: Edhe ti Jolanda përfiton. Nuk u besoja veshëve. Më është dukur pambarimisht e gjatë rruga deri në Durrës. Te stacioni i trenit kishte shumë njerëz që prisnin të afërmit e tyre. Mes turmës dallova nënën që ishte plakur dhe kërrusur. Sapo e takova, mes ngashërimit, pyes për tim atë dhe mësoj që më kishte vdekur gjatë viteve të mia të burgimit. Ndërsa nëna ishte në pikë të hallit. Bënte punë të ndryshme dore për të mbijetuar. Pas më shumë se 10 vjetësh ne morëm pronat tona, por atëherë dha shpirt edhe nëna ime, duke më lënë krejt të vetme.



Karriera
“Vitet kur merresha me sport i kujtoj si më të lumturat e jetës sime. Atë periudhë e kujtoj me nostalgji, si një skenar të gjallë filmi”, shprehet Jolanda. Ish-rekordmenia kombëtare e notit thotë se shpeshherë e pushton një ndjenjë keqardhjeje, kur mendon për kushtet në të cilat stërviteshin dhe zhvilloheshin garat, në vitet ‘60. “Për pishina shërbenin sipërfaqe uji në det të rrethuara nga varkat me flamurë mbi to. Kjo ishte e gjithë infrastruktura jonë atëherë dhe megjithë vështirësitë arrinim të realizonim kampionate kombëtare”, thotë Jolanda, duke shtuar dhe mentalitetin e atëhershëm për femrat që dilnin me rroba banjoje në publik.
Pas viteve ‘90
Jolandën, pas kaq vitesh e sheh të veshur me pantallona, që kujdeset për ngjyrën apo modelin e flokëve. Motivimin për të sfiduar vetminë e gjen në shumë elemente të tjera që për shumëkënd janë të parëndësishme. Ajo përjeton lindjen e diellit në mëngjes, shijon kafen e parë, çdo mirëmëngjes që merr nga fqinjët. Shëtitjet në qytet janë pasioni i saj, pa lënë mënjanë edhe vizitat e shpeshta në qytete të tjera të Shqipërisë. Sa herë që gjen mundësinë, me një dëshirë që nuk i shteron, tregon për kohën e lumtur kur ishte në grupin e notareve të para të Durrësit, kur paralelisht me notin u afirmua si një nga sopranot e operës së parë “Era e lirë”, luajtur në Pallatin e Kulturës, “A. Moisiu”.

----

Xhu.. pergezime per postimet e bukura qe ben ketu ne Forum..

[Xhuxhumaku]

Gradat e pashpallura të Sigurimsave

Nga Ilir Vata

Edhe pse kanë kaluar 15 vjet nga dita e pruralizmit politik dhe PD feston ditën e themelimit të saj, shumë pak gjëra kanë ndryshuar. Janë po ata fytyra politikanësh, që kemi parë, janë po ata aktorë që kanë luajtur në dramat e shqiptarëve, që nga koha e diktaturës dhe përsëri,
pretendojmë se jemi shtet demokratik. Nuk ka ndodhur në asnjs vend ish-komunist, që tranzicioni të vazhdojë kaq gjatë, duke mbartur në vetëvetd një rrezik të kthimit mbrapa. Shkaku kryesor që vendi ynë bën “në vend numëro”, është se klasa politike është e inkriminuar me të kaluarën dhe askush nuk është i interesuar për një lëshim stafete, ashtu si ndodh në një shtet demokratik. Hapja e dosjeve është problemi më i madhë i shqiptarëve, pasi, pas këtyre dosjeve fshihen jo vetëm krimet dhe genocidi, gjatë sistemit komunist, por edhe rreziku i minimit të të ardhmes së një shteti demokratik. Gjatë gjithë këtyre viteve (e konsideruar periudhë e tranzicionit) shumë pak gjëra kanë ndryshuar nga e kaluara e sistemit komunist. Pa dashur të sjellim faktet e ndryshimit, po përmendim vetëm rastin e hapjeve të dosjeve dhe rrezikun që sjell groposja e tyre. Dihet se nga regjimi diktatorial, janë shënuar mijëra vite burgu dhe internimi, si dhe mijëra të pushkatuar me dhe pa gjyq dhe askush nuk është dënuar për genocid, siç ka ndodhur në shumë vende të tjera ish-komuniste. Kjo çështje, tashmë është konsideruar, kapitull i mbullur dhe vetë shqiptarët nuk kanë interes, që të fillojnë të gërmojnë plagët e vjetra. Rreziku qëndron në klasën politike, tek pushtetarët e tashëm dhe të ardhshëm, tek njerëzit e legjislativit dhe të ekzekutivit, tek garanti i ligjit, pasi moshapja e dosjeve, bën të mundur pushtimin e institucioneve të shtetit jo vetëm nga spiunë të ish-Sigurimit të Shtetit, por edhë nga spiunë të UDB-së... etj, që punojnë për mbajtjen në këmbë të diktaturave. Këtu fillon dhe rreziku i një shteti demokratik, që pretendohet se ne e kemi arritur. Çeshtja e hapjes së dosjeve është trajtuar nga disa gazeta të ndryshme dhe nga qarqe politike dhe përsëri gjërat kanë mbetur në vend. Komisioni “Bezhani” është shndërruar në një arkë të mbullur për të gjithë, vetëm me një klauzolë, që vetëm spiunët kanë të drejtë të bëjnë kërkesë për të parë pastërtinë e figurës. Këtu zë fill absurditeti i vetë këtij komisioni, sepse politika është e inkriminuar me ish-Sigurimin e Shtetit dhe interesi për hapjen e dosjeve është zero. Megjithëse çeshtja e hapjeve të dosjeve është konsideruar e mbyllur, shumë media dhe të burgosur politikë kanë bërë të mundur të dekonspirojnë mjaftë figura të politikës, si spiunë të Sigurimit të Shtetit dhe përsëri sot kanë mandatin e parlamentarit, apo të zyrtarit të lartë të shtetit. Kohët e fundit ishte deputeti Nard Noka që përgatiti një draft për ta çuar në parlament, por shumë shpejt, politika dhe politikanë do ta linin do ta linin në harresë. Ky draft kishte si qëllim largimin nga politika dhe pushteti të të gjithë atyre që kanë bashkëpunuar më Sigurimin e Shtetit dhe kështu do t`u lëshonte hapi i parë drejtë demokracisë. A është e moralshme të shkojë në parlament një bashkëpuntor i Sigurimit të Shtetit. Pse duhet të krenohemi me krimet, që janë bërë ndaj popollit tonë të martirizuar? Pse duhet t`u besojmë bashkëpuntorve të agjenturave të huaja për çështjet kombëtare dhe proceset e reja demokratike dhe misionin e madh të luftës kundër terrorizmit, apo paralele të ngjashme si diktaturat? Pse shteti demokratik i ardhur në pushtet pas një diktature të gjatë u rrëzua për pak vite? Të gjitha këto pyetje kanë një përgjigje; Sigurimi i Shteti është rrezik i demokracisë, është konflikti i parë dhe rezistenca e fundit për të realizuar kalimin drejtë një Shteti ligjor dhe demokratik.

Dyzimi i emrit apo pseodonimi

Praktikat e spiunimit në vendin tonë kanë ardhur nga pushtuesit e ndryshëm, që ka kaluar mbi vendin tonë gjatë gjithë kohërave. Të huajt i detyruan shqiptarët të përçaheshin me njëri-tjetrin për të patur më të lehtë shkatrrimin e tyre. Këtë e tregon historia. Por spiunët kanë lindur përnjëherë me njerëzimin, shtuar dhe karakterin e këtyre lloj njerëzish që marrin përgjegjsi të tilla. Në të gjitha kohërat edhe luftrat ka patur spiunë, por konsolidimi i tyre u bë i mundur, që në luftën e Dytë Botërore, më pas vendet komuniste e shëndërruan, jo vetëm në një istitucion, por në një makinë vrasëse për njerëzimin. Sigurimi i Shtetit në vendin tonë u ndërtua mbi parimet e spiunazhit serbo - rus, pa lënë mënjanë dhe atë grek, pra i llojit miks. Të gjitha praktikat e KGB-së UDB-së u zbatuan në Shqipëri. Këtu zë fill dhe historia e nofkave dhe e pseudonimeve. Emra nga më të çuditshmit u përdorën nga Sigurimi si pseodonime. Kësaj radhe po publikojmë pseudonimet e disa personave të rëndësishëm të politikës, shumë prej të cilëve të rehabilituar nga qeveria “Berisha”.


1-Korani i Myzeqesë (Kandidat për drejtor në TVSH)
2-Kupa
3-Bozhuri - Bozhurja, (deputet)
4-Çorapja (kandidat për diplomat, njeriu i mediave të Berishës)
5-Cigarja
6-Qukapiku
7-Korabi
8-I vogli (anëtar qeverie)
9-Fortuna
10-Koromanja
11-Çiftelia
12-Olta
13-Stilolapsi
14-Tigri
15-Gjethja
16-Lisi
17-Tarasi
18-Llulla
19-Delja
20-Plepi
21-I dituri
22-Inxhinjeri
23-Dallëndyshja
24-Poeti
25-Varësja
26-Ushkuri
27-Zhardhoku
28-Shkopi
29-Urata
30-Petulla…etj.

Shumë prej tyre janë në majat e pushtetit

Ekspress.

[Xhuxhumaku]

E Marte, 13 Dhjetor 2005

KOPILI NE DERE PER SHKAK TE DOSJEVE

Hysen Sinani

Nese nga pjesa me e ndershme e shoqerise sone ka vite qe kerkohet hapja e dosjeve te bashkepunetoreve te Sigurimit te Shtetit, kjo, para se gjithash, behet per ta shpetuar kete shoqeri nga deformimi i metejshem moral, ku anekdota e kurves qe e polli kopilin dhe ia la ne dere komshies, eshte bere me e zakonshme se kurre ndonjehere, sepse kurre nuk e pame nje "kurve" te tille te demaskuar publikisht, jo per kopilin qe ka bere, por per braktisjen e femijes dhe per akuzen ndaj komshies qe nuk po e trajtoka mire kete kopil.

Te gjitha shoqerite njerezore kane kaluar kriza te tilla morale, tecilat mund te kene vene ne rrezik edhe vete ekzistencen e shoqerise, por nderhyrja ne krize eshte bere ne castin e duhur, atehere kur kaosi, amoraliteti, shpifja, intriga, vjedhja dhe mburrja me kete vjedhje nuk mund te toleroheshin me. Te ne, kjo krize morale i ka kaluar te gjitha tolerancat dhe tani eshte kthyer ne nje fenomen emergjence psikosociale. Socialistet postkomuniste mund te jene ende te fuqishem per t'i mbajtur mbyllur dosjet e turpit te baballareve te tyre dhe te lakejve qe u sherbejne akoma. Por, cfaredo perfitimi politik qe mund te kene ata nga perdorimi i ketyre lakejve te dikurshem, demi qe i behet shoqerise se sotme demokratike eshte i pallogaritshem dhe me pasoja sociale edhe me te pallogaritshme.

Per ta bere sa me te kuptueshme kete shqetesim serioz per te gjithe shoqerine tone, po pershkruaj nje episod personal te shume vjeteve me pare, qe me kthehet sot me moralin e proverbit te hershem "e ben kopilin dhe ta le ne dere".

33 vjet me pare

Nuk do ta mbaja mend vitin sikur te mos ma kujtonte vete Zyhdi Morava ne nje shkrim panegjerik per veten e tij, te botuar ne gazeten "Drita" te dates 11 dhjetor 2005. Flet per nje deshmi timen ne gjyqin e tij te vitit 1978, por ngjarja na paska ndodhur gjashte vjet me pare, domethene me 1972. Nuk e mbaj mend as diten dhe as muajin, sepse nuk pati kurre ndonjefare rendesie per mua. Por episodin e kujtoj si tani, ngaqe zbulonte nje karakter te vecante njerezor, nga ato qe njeriut i mbeten te pashlyeshme ne kujtese.

Isha vetem ne shtepine time te vjeter ne rrugen e Pishes, ne qender te Tiranes, dhe sapo kisha kulluar makaronat qe i kisha gatuar vete. Kisha nxjerre nga dollapi i ushqimeve edhe nje shishe vere dhe po prisja kohen e drekes duke u marre me perkthime te zakonshme nga frengjishtja. Dikush troket ne deren e jashtme dhe ngrihem. Ishte Zyhdi Morava, i holle, i zbehte, pak si i kerrusur dhe me ate buzeqeshjen si prej njeriu per te cilin duhet te te vije keq. Nuk me pelqente si tip, ndaj, pa e ftuar brenda, e pyes c'kishte. Me thote se donte te bisedonte dicka serioze me mua. U habita, sepse ne nuk ishim as shoke te ngushte dhe as kishim biseduar ndonjehere per gjer serioze. Sidoqofte, me nje fare mosbesimi, e ftova brenda dhe i thashe te ulej perballe meje ne anen tjeter te tryezes se bukes. Hapa shishen e veres qe ndodhej mbi tavoline dhe i mbusha goten.

"Nuk kam ngrene qe dje", me tha.

Atehere i hodha makarona ne nje pjate dhe e lashe te hante, pa menduar se kjo mund te lidhej me biseden "serioze" qe do te me bente. Si mbaroi se ngreni dhe fshiu edhe buzet me nje pecete, per te cilen me erdhi keq sepse ishte e paperdorur, filloi te me bente elozhet si djale besnik, me karakter dhe trim si askush tjeter... I kishte ne natyre lajkat qe s'dinte t'i bente ne menyre te besueshme, ndaj e nderpreva dhe i thashe te fliste per ate gjene "serioze".

"Kam vendosur te arratisem", me tha. "Me X-in u ndava, kasollen te Lana ma shemben, ketu s'kam ku te rri..."

Nuk i besova, nuk me pelqeu fare qe ma thoshte mua kete gje. Ishim thjesht te njohur nga nje fqinji im i ri, ndaj, duke e dyshuar si provokator, e pyeta:

"Perse vjen dhe ma thua mua kete gje? Zakonisht, ata qe duan te arratisen vertet, nuk bisedojne me shoket, e aq me pak me te njohurit. Mua pse po me tregon?"

Atehere, u perdrodh pak ne karrige dhe mua m'u duk se e zbuloi qellimin e tij, duke me dhene te kuptoja arsyen e vertete te atij pohimi jo pa zarar ne ate kohe, per ate qe donte te arratisej, por edhe per ate qe e degjonte nje gje te tille dhe nuk tregonte.

"Me duhen pese mije leke", me tha. "Dua te kaloj nga Pogradeci, por me duhet te rri gjate andej qe te njoh vendin..."

Donte te me mashtronte. Per pese mije leke, me nje mendjelehtesi te pabesueshme, trillonte histori qe mund t'i kushtonin nje dite. Me erdhi ndot prej karakterit te tij te ulet, por ndjeva edhe nje fare keqardhjeje per gjendjen ne te cilen ishte katandisur. I thashe prere:

"Une pese mije leke nuk kam. Por ti merri keto peseqind leke qe me kane mbetur dhe shko e prishi ne Ndroq. Po me solle nje fature nga Ndroqi qe i ke shpenzuar atje, do t'i gjej une edhe pese mije leket qe te duhen per t'u arratisur..."

"Po perse t'i prish ne Ndroq?"- beri sikur u habit.

"Sepse ti,- i thashe,- nuk je i zoti te shkosh as deri ne Ndroq e jo me jashte shtetit!..."

U ngerdhesh. E mori peseqindeshen, por fature nga Ndroqi nuk me solli kurre... U harrua edhe kjo bisede capaculesh. Kisha kater vjet qe punoja si redaktor letrar ne Lidhjen e Shkrimtareve dhe Artisteve te Shqiperise, kur nje mengjes me therrasin ne zyren e sekretarit te Partise se Lidhjes dhe me thone se kishte nje denoncim kunder meje.

Nje burre, rreth te dyzetave, te cilin nuk e kisha pare ndonjehere, me tha se ishte hetuesi i Zyhdi Moraves, te cilin sapo e kishin arrestuar, dhe se me kishte kerkuar si deshmitar lidhur me nje bisede te bere me mua para disa vjetesh. "Eshte fjala per nje tentative arratisjeje", sqaroi hetuesi ne prani te sekretarit. E mohova ne cast, por hetuesi u pa ne sy me sekretarin e partise dhe te dy buzeqeshen. Ai nxorri nga canta nje procesverbal dhe me tha ta lexoja vete para se te mohoja. Syte me ishin veshur nga zemerimi ndaj ketij njeriu qe nuk dija t'i kisha bere ndonje te keqe. Mezi arrita t'i lexoja disa radhe ku permendte biseden ne shtepine time, bashke me makarnat qe kishte ngrene. Poshte emrit te Zyhdi Moraves, pashe firmen e tij. Por nuk ishte kjo qe me habiti. Radhet ku permendej emri im ishin aq autentike, sa nuk mund t'i dinte e t'i thoshte asnjeri tjeter pervec atij. Te pakten nuk kishte shpifur, kishte thene qe e kisha "keshilluar", ta duronte deshperimin qe kishte pasur nga ndarja me gruan dhe te tjera si keto...

Denimi per mosdenoncim ishte gjeja e pare qe i shkonte ndermend secilit ne keto raste dhe arsyeja te thoshte se qendrimi me i favorshem ishte mohimi. Mirepo i arrestuari llafazan kishte treguar edhe gjera te panevojshme per hetimin, por qe zbulonin stilin e gjykimit dhe te te shprehurit tim, si "mos deshiron te dukesh i jashtezakonshem tek une apo..." dhe te tjera qe e benin te lehte identifikimin e autorit. Me ne fund, e kisha kuptuar ligesine dhe djallezine e njeriut te dobet, por edhe te ulet. Me kerkonte mua deshmitar duke me njohur shume me mire se c'e njihja une ate, domethene duke vrare dy zogj me te njejtin gur. U thoshte ne hetuesi dhe ne gjyq qe ai nuk ishte thjesht halabak rrugesh, por kishte shoke njerez te kultures, nga njera ane, dhe ne anen tjeter i bente keq nje njeriu qe kishte gjithcka qe enderronte ai dhe qe nuk mund ta kishte, as talentin dhe as kulturen per te shkruar, e aq me pak per te punuar ne Lidhjen e Shkrimtareve. Do te beja mire ta kisha shpartalluar kete race te keqe njerezore, por prape ajo ngerdheshja si per te ardhur keq, me beri qe ta justifikoja, duke pohuar se kishte qene ne nje gjendje deshperimi kur me kishte thene se deshironte te ikte jashte shtetit dhe se une nuk i kisha dhene kurrefare rendesie nje deshperimi te tille njerezor...

Ky qendrimi im, per Zyhdi Moraven dhe per njerezit e tij, kishte qene per vite te tera nje mirenjohje e shprehur disa here; kurse, per gjykaten e asaj kohe, qendrimi im kishte qene mjaft tolerant, por kjo ishte ceshtje e qendres sime te punes. Qendra ime e punes, Lidhja e Shkrimtareve dhe Artisteve te Shqiperise, kishte qene shume me teper tolerante ndaj meje, se sa c'kisha qene une ndaj Zyhdi Moraves. Nuk moren ndonje mase ndeshkimore kunder meje.

Por, nuk ishte e thene te mbaronte me kaq. Njeriu i keq i rruges me kishte ndyer ne nje implikim te tille qe nuk do te me hiqej kurre, as sot e kesaj dite kur vete ai sokellin ne rolin e viktimes. Qe nga ai denoncim prej njeriut te cilit i kisha dhene per te ngrene e ai ma kishte shperblyer kallezim ne hetuesi, mua me thirren edhe dy here te tjera per te me pyetur. Me thirren per Hysenil Dumen, redaktor ne shtepine botuese "Naim Frasheri". Kerkonin te dinin rreth agjitacionit te tij kunder partise, por mohova ne menyre kategorike te kishte biseduar me mua per gjera te tilla, sepse Hysenili nuk kishte firmosur asgje ne emrin tim dhe as me kishte shenuar si deshmitar. Me thirren edhe per Ahmet Golemin, mos valle i kisha perkthyer nje reviste franceze ku flitej per demokracine e hipinjve? I thashe hetuesit se nuk i kisha perkthyer asgje nga frengjishtja dhe se nuk ishte e vertete qe Ahmet Golemi te fliste per "demokraci hipinjsh", te pakten me mua jo... As Ahmet Golemi nuk e kishte nxjerre emrin tim si deshmitar, megjithese disa rreshta per nje hipi vrases ia kisha perkthyer nje dite, ne kembe te stacioni i autobusit te Laprakes...

Une e di si me eshte dashur te ruhem nga provokatore si Zyhdi Morava, qe te hanin buken dhe te tregonin ne polici, edhe kur prej teje nuk u ishte demtuar as edhe nje qime floku...

Ndersa sot, ne vend qe te rrine kokulur dhe te kerkojne ndjese per poshtersite e tyre, njerez te kesaj rrace turfullojne si ky kapedanuc, pikerisht sepse ato procesverbalet e mbushura me denoncimet e tyre, fshihen neper kasaforta dhe nuk behen publike, te pakten per t'u mbyllur rrugen spekullimeve morale qe, per disa njerez si une, jane ende te rendesishme.

Cfare mund te behet me nje shpifes?

Ne nje demokraci kaotike, ata qe perfitojne me shume jane sharlatanet, intrigantet, shpifesit, mashtruesit, hajdutet dhe, ne fund, kriminelet. Per te mbijetuar ne nje demokraci te tille, njeriu i ndershem ka vetem dy rruge: te heshte ose te ndeshet. Te heshtesh, eshte nje cilesi e rralle e atyre qe kane mundur ta sublimojne personalitetin e tyre dhe, per kete arsye, dine te shohin nga lart skenen e peshtire ku luhen tragji-komedite e vogla te races njerezore, sidomos asaj shqiptare. Te ndeshesh, te luftosh me sa mundesh per pastrimin e shoqerise dhe te vendit tend nga plehrat e tranzicionit, shqiptarit te sotem i mungojne disa nga mjetet qe njerezimit i kane sherbyer ne kete ndeshje. Dueli europian dhe kanuni shqiptar, te dy se bashku, do ta benin shume me shpejt te disiplinuar dhe te kujdesshme racen e atyre qe kane marre ne sy paturpesine per cdo lloj perfitimi. Sic tregon historia e Frances, per shembull, me pare se ligji, atje i ka bere dueli njerezit te jene te matur para se te llomotisin duke u zgerdhire. Po kete gje, dhe shume me mire se dueli francez, ne Shqiperi e ka bere kanuni i maleve, dhe per shume shekuj me radhe, deri para se te vinte ligji mbreteror dhe deri para se komunistet te perdhosnin gjithcka me ngerdheshjet e tyre morale e shpirterore. T'ia mohosh njeriut te ndershem te dyja keto mjete ne ndeshjen e tij me njeriun e ulet, do te thote te marresh nen mbrojtje pikerisht kete njeri te ulet, duke ia lehtesuar punen prej shpifesi, intriganti dhe hajduti ordiner, karakteristika keto te njeriut te ulet qe zakonisht qendrojne bashke brenda tij. Sikur te mos i mjaftonte kjo perkrahje per tollovitjen e mjerueshme te shoqerise shqiptare, politika jone ia fsheh ketij njeriu te ulet edhe te kaluaren e peshtire dhe e lejon t'i hakerrehet komshies se ndershme, te ciles i ka lene kopilin ne dere, por nuk eshte i kenaqur me kaq, sepse pretendon t'ia trajtoje me mire...

Por a mund te kete valle ndonje njeri me mend ne koke qe te me thote se dosjet e bashkepunetoreve te Sigurimit te Shtetit nuk hapen per shkak te acarimeve sociale qe mund te shkaktojne te shqiptaret gjaknxehte. Po a mund te kete nxitje me te madhe per mllefe e hakmarrje se sa te lejosh ligjerisht hajdutin qe te bertase kapeni hajdutin?

Nuk besoj te kete asnjeri dhe asnje politikan qe ta kuptoje keshtu kete punen e dosjeve. Jam i bindur, ashtu sic jane te gjithe ata qe kane kerkuar hapjen e tyre, qe arsyeja e vetme perse ato mbahen ende te kycura, eshte thjesht politike dhe e nje politike primitive, anakronike, despotike dhe reaksionare per zhvillimin normal te vendit. Ne qofte se politika shqiptare ende vazhdon ta shtrengoje fort kete arsye bajate dhe te padobishme as per vete politiken primitive, duhet ta dije mire se, e para qe do ta paguaje demin e madh social qe hkakton kjo statukuo komuniste, do te jete vete ajo.

Koha Jone.

[joss]

Për këtë ishte ndërtuar një strukturë spiunësh, që kishin marrë emërtimin BGV (bashkëpunëtor i gatshëm vullnetar).


Ka nje pasaktesi ketu, behet fjale per AGBV- Anetare te Grupit te Bashkepunimit Vullnetare- te cilet zakonisht jane mbajtur ne lidhje nga punetori i policise se zones, kane qene te hapur ne bashkepunim, dhe njiheshin nga te gjithe. (kujtoni ndonje miting, apo manifestim, kane qene disa persona qe ne krahun e majte kishin te lidhur nje shirit te kuq me inicialet e mesiperm). Nuk jane paguar per sherbimin e tyre, por nga kjo veprimtari mund te perfitonin favore nga sistemi. Ne shkrim ka pasaktesi, ka rrezik qe ai babushi qe flet te kete qene vete AGBV.

[Xhuxhumaku]

Dokumentari i regjisores bullgare Adela Peeva. Histori dashurie të burrave të martuar me gra të huaja, të ndërprera pas vitit 1961. Paranoja e spiunazhit që la përtej kufijve dashuritë e familjeve të reja në Shqipëri, Rusi, Poloni e Bullgari, vende ish-komuniste

Dashuri të ndërprera nga paranoja e spiunazhit


Elsa Demo

Adela Peeva është e zonja ta gjejë një fill Ariane për të hyrë të labirinthin e Minotaurit, le ta quajmë Ballkanit ose pjesës lindore të Evropës. Dhe del prej andej me një melhem. Me një dokumentar që iu bie drejt në zemër ca fenomeneve që iu takojnë njëherësh vendeve të Ballkanit si në rastin e filmit “E kujt është ajo këngë” apo Evropës Lindore, si në rastin e filmit xhirimet e të cilit sapo i ka përfunduar. Në të dy regjisorja bullgare ka përfshirë më shumë se një histori shqiptare. Dje ajo la Tiranën ku mbylli kërkimin në arkivin e filmit dhe shtiu në dorë sekuencën ku Enver Hoxha i bën gjyqin ministrit të brendshëm të regjimit, Kadri Hazbiut. Këtë herë trajton histori dashurie të burrave të martuar me gra të huaja, të ndërprera pas vitit 1961. Paranoja e spiunazhit siç e quan Peeva shkakun e kësaj nderprerjeje që la përtej kufijve dashuritë e familjeve të reja në Shqipëri, Rusi, Poloni e Bullgari vende ish-komuniste.

Zonja Peeva, dy vjet para premtuat një film dokumentar për martesat e ndërprera në vitin ’60, për dashuritë e burrave që u martuan me gra të huaja. Deri ku shkuat me këtë histori?
Kam mbaruar xhirimet e filmit tim të ri dokumentar i cili sërish lidhet me diçka që ne në Ballkan e kemi të përbashkët, e në këtë rast të kaluarën tonë komuniste. Ja pse ky film u xhirua së pari në Shqipëri, Bullgari dhe më pas në Rusi e Poloni. Gjeta histori të mira në Shqipëri, fatkeqësisht, aspak të njohura, si në Bullgari, Rusi e Poloni, për mos e zënë goje Evropën. Pra kjo është historia e martesave të përziera, një burrë shqiptar me një grua të huaj prej këtyre vendeve ish-komuniste. Ndihem jo rehat ta ritregoj këtë histori këtu tek ju, pasi çdo shqiptar duhet ta dijë se pas vitit 1961 kur Enver Hoxha prishi marrëdhëniet me Bashkimin Sovjetik, këto familje nuk shiheshin me sy të mirë dhe nuk ishin të mirëpritura. Kështu kishte gra që mbetën në Rusi, kishte nga ato që u ndanë dhe të tjerë çifte që mbetën bashkë, megjithë presionin politik. Për shkak të paranojës së spiunazhit, sikur këto zonja mund të ishin të përdorura për spiunazh.

Ku i keni gjetur personazhet shqiptarë?
Shumica janë nga Korça. Ndoshta nuk është e këndshme të thuhet, por janë persona vërtet shumë të mirë. Veç Korçës kam gjetur histori në Tiranë patjetër, dhe në Shkodër. Por personazhet kryesorë janë nga Korça. Nuk janë individë të famshëm, por padyshim intelektualë, profesionistë, inxhinierë që kanë studiuar në Lindje, Rusi, Poloni e Bullgari. Disa u kthyen me gratë dhe fëmijët me vete

Dikush do thoshte se në Shqipëri nuk ka patur dhe aq dashuri të ndërprera në këtë kohë, pasi dashuritë kanë qëlluar kokëforte, ballkanike.
Po edhe kjo është vërtetë. Ky është një film dramatik, shumë dramatik, por nuk duhet qarë, sadoqë historitë provokojnë simpatinë dhe lotët tanë.

Cili është ndryshimi dhe afëria që kanë pasur këto lidhje në vendet respektive?
Nuk kam menduar shumë për këtë gjë. Por pyetja është e mirë. Në fakt rusët dhe polakët kanë vuajtur më shumë se sa bullgarët në këtë lloj historish. Në Bullgari nuk ndodhi që t’i burgosnin ose internonin gratë e huaja, thjesht mund t’i ndanin prej burrave. Sigurisht ky film është politik, sa ç’dëshmon në anë tjetër sa politika mund të ndërhynte në jetën private, intime të njerëzve, pa e patur këtë të drejtë. Është histori për mbijetesën e disa familjeve në një situatë të tillë politike. Ajo që më shtyu në fakt ta nis këtë film, ishte historia e një korçari i cili erdhi e më gjeti në hotelin e qytetit, kur isha katër vjet më parë për xhirimet e dokumentarit “E kujt është ajo këngë”. Ishte një burrë i moshuar, i gjatë, i pashëm që nisi të më rrëfejë bullgarisht historinë e jetës, se si ishte ndarë nga dashuria e tij e madhe që u ndërpre prej frikës për çka mund të ndodhte këtu. Gruaja bullgare mori vajzën e vogël 2 vjeç dhe u largua. Nuk mundi t’i shohë për 30 vjet. I kishte pritur pa fund. Unë e njoh vajzën e tij e cila nuk donte të vinte në Shqipëri, në Korçë.
Papritur e pashë veten të rrethuar në tavolinë nga katër burra të trishtuar dhe secili më tregoi historinë e vetë. Dy prej tyre ishin martuar me ruse dhe njëri me polake. Kjo ndodhi katër vjet më parë. Isha e magjepsur nga ata burra dhe e prekur që ende vazhdonin t’i donin gratë e tyre dhe vuanin.

Pra Korça qenka qyteti fatlum që ju dhuron për të dytën herë një pjesë të historisë së filmave dokumentarë...
Ashtu mund të jetë. Pastaj u desh që të kërkoj dhe të gjej mbështetjen financiare për të realizuar dokumentarin, pasi ai shtrihet në katër vende. U deshën udhëtime të gjata, kërkime në arkiva. Shpresoj që edhe Shqipëria të kontribuojë financiarisht. Ky bashkëprodhim mes katër vendeve do të jetë gati në fund të këtij viti.

Keni gjetur edhe ndonjë dashuri fatlume mes tyre?
Po sigurisht, në Shqipëri dhe në Rusi, sepse kishte nga ata që pas vitit 90 u bashkuan sërish. Fitimtari në këtë mes nuk është sistemi politik, janë të gjitha ato familje që mbijetuan. Për shembull, në Korçë njoha rusen Helena Çami e martuar me Minella Çamin. Të dy kishin provuar burgun. Një ditë Helena më thotë: nuk duam të dënohet kush për çfarë ka ndodhur. Qëlloi njëherë që njërin prej persekutorëve tanë e ndeshëm në rrugë. Ai po dridhej dhe unë i thashë tim shoqi. E sheh, ai është i sëmurë, ti je i shëndetshëm. Ne jemi shëndoshë e mirë, familja jonë shpëtoi. Atë e ka dënuar Zoti. Nuk është puna jonë të merremi me dënimin e këtyre.” Kjo ishte zemërgjerësia e dy njerëzve që e provuan në kurriz diktaturën drejtpërdrejt. Histori të dhimbshme ka gjetur edhe në Moskë, në ish Kirov ose Viatkan e sotme në Rusi. Ndërsa në Shqipëri për të kuptuar edhe më mirë se ç’ndodhi kam vizituar burgjet e Tepelenës, Spaçit, Burrelit.

A keni gjetur edhe nga ato lidhje që shtrihen në një shtrat politik të historisë së marrëdhënieve mes dy vendeve tona, Shqipërisë e Bullgarisë?
Filmi e përmban informacionin se ç’ndodh në marrëdhëniet mes dy vendeve tona në atë kohë. Por nuk do të hyj në detaje, pasi fenomeni ishte më global, por nuk do të merrem as me miqësinë tonë po në atë kohë. Filmi është i vendosur më shumë në kohë se në hapësirë, në kohën kur sistemi komunist ishte i përbashkët për të gjithë ne. Sadoqë diktatura në Shqipëri pati jetë më të gjatë se sa në Bullgari ku shumë shpejt filozofia staliniste ndërroi drejtim.

A do të zërë vend figura e Enver Hoxhës në dokumentar?
Patjetër pasi ai është autori i këtyre historive. Por nuk do të jetë aspak qëllim në vete. Në të kundërt, askush nuk do të marrë vesh se çfarë ka ndodhur, madje kam frikë se shumë të huaj nuk e kuptojnë as sot se çfarë ka ndodhur në Shqipëri. Çdo njeri ka historinë dhe jetën e tij, por nëse nuk i ndajmë mes nesh edhe këto histori të së kaluarës, atëherë në ndonjë cep tjetër të botës kjo mund të ndodhë përsëri, jo në vendet tona, sigurisht. Diku mund të lindë një diktaturë.




09/03/2006
KATEGORIA: Kulture.Shekulli.

[Brari]

xhum..

a din me na tregue cka asht nji kanal tv ne tiran qe jep nji far emisioni... shqiperia ne celuloid..
thon se jep pamje shume interesante..