Besimi i Ehli Sunnetit nė Emrat dhe Cilėsitė e Allahut
Dhe tė Allahut janė tė gjithė emrat mė tė bukur, kėshtu qė luteni Atė me ta... [Al-Araf: 180]
Ai fillon krijimin, pastaj do ta pėrsėrisė atė (pasi tė jetė zhdukur) dhe kjo ėshtė shumė e lehtė pėr Tė. Atij i takon El Methelul Ala المثل الأعلى (pėrshkrimi mė i lartė) nė qiej dhe nė tokė. Dhe Ai ėshtė i Gjithėfuqishmi mė i Urti Gjithėgjykues (Err-Rrumė 27).
Asgjė nuk i pėrngjan Atij dhe Ai ėshtė i Gjithėdituri, Gjithėshikuesi (Esh Shura 11).
Autori
Ismail BARDHOSHI
www.alb-islam.com
Rėndėsia e njohjes tė Emrave tė bukur tė Allahut dhe cilėsive tė Tij tė larta.
Si mundet tė nxjerrė nė pah pena e robit tė dobėt e tė paaftė, dobitė e madhėrishme qė i arrin njeriu, me anė tė studimit tė kėsaj teme.
Ata qė e njohin Allahun dhe janė tė vetėdijėshėm pėr Madhėrinė dhe pėrkryerjen e Tij, kanė diskutuar rreth mirėsisė tė madhe qė e kanė arritur duke njohur Allahun, ciėlėsitė dhe emrat e Tij. Megjithėse me retorikėn e tyre nė kėtė fushė, i kanė mahnitur mendjet, njohuria e tyre, qė ka ndriēuar zemrat dhe ka udhėzur mėndjet, mbetet njė pikė uji nga deti..
Tekstet e Kuranit dhe tė sunnetit, mbartin sekrete dhe drita, tė cilat i shushasin mendjet dhe i ndriēojnė zemrat e njerezve.
Tė mjafton qė tė kuptosh kėtė qė po sqrojmė fakti, se Njeriu mė i ditur rreth Zotit tė Tij Muhamedi, i cili ėshtė mė i frikėsuari i tyre prej Zotit, ka theksuar se nuk mundet ti llogarisė lavditė, tė cilat i meriton Zoti i robėrve. Ai ka thėnė duke iu drejtuar Zotit tė tij: "Nuk i llogaris dot lavditė e Tua". Nė rreshtat qė vijojnė, do tė pėrmendim disa pika, ku do tė sqarojmė frytet dhe dobitė, qė i arrijnė robėrit me anė tė njohjes sė emrave dhe cilėsive tė Allahut.
E para
Rruga pėr njohjen e Allahut, ėshtė njohja e emrave dhe cilėsive tė Tij.
Nė qoftėse robėrit dėshirojnė tė njohin Zotin e tyre dhe tė shtojnė dijen e tyre rreth Tij, nuk kanėė rrugė tjetėr, pėrveēse ta njohin Atė me anė tė argumenteve tė sheriatit, qė e pėrshkruajnė atė dhe i deklarojnė emrat dhe veprat e Tij, sepse Allahu nuk shikohet nė kėtė botė.
Shikoje fjalėn e Allahut ku na bėn tė njohur veten e Tij :
"Allahu ėshtė Ai i Cili nuk ka tė adhuruar tjetėr me tė drejtė pėrveē Tij. Ai ėshtė El Haj-ju El Kaj-jum (i Pėrjetėshmi, i Pafillim dhe i Pambarim, Mbajtėsi dhe Mbrojtėsi i gjithēkaje qė ekziston). As kotje as gjumė nuk e kap Atė, e Atij ėshtė ēdo gjė nė qiej dhe nė tokė. Kush ėshtė ai qė mund tė ndėrmjetėsojė tek Ai pėrveēse me lejen e Tij. Ai di se ēfarė u ndodh krijesave tė Tij nė kėtė botė dhe ēfarė do t'u ndodhė atyre nė botėn tjetėr. Ata kurrė nuk do tė pėrfshijnė ndonjė gjė nga dija e Tij, pėrveē asaj qė Ai dėshiron. El Kurrsij-ja e Tij pėrfshin qiejt dhe tokėn. Ai nuk ndjen aspak lodhje nė ruajtjen dhe nė mbrojtjen e tyre. Ai ėshtė mė i Larti, mė Madhėshtori" [El Bekare: 255].
Ky ajet njihet me emrin : " Ajetul Kursijj". Ai ėshtė ajeti me i madh i Kuranit siē ka ardhur nė hadith tė saktė. mbi madhėshtinė e kėtij ajeti, dijetarėt kanė thėnė: " Ai pėrmban besimin e drejtė nė adhurimin e Allahut dhe nė emrat e cilėsitė e Tij.. Pėr mė gjėrė, shiko hadithet qė ka pėrmėndur Ibnu Kethiri mbi komentimin e kėtij ajeti, si dhe shpjegimin qė i ka bėrė.
Shiko gjithashtu tre ajetet e fundit tė sures Hashėr:
"Allahu ėshtė Ai, veē tė Cilit nuk ka tė adhuruar tjetėr tė merituar, por vetėm Ai, i Gjithėdituri i gajbit (i ēdo tė fshehte dhe tė panjohure) dhe tė shfaqurės (i ēdo tė njohure). Ai ėshtė Gjithmėshirshmi, Mėshirploti. * Allahu ėshtė Ai pėrveē tė Cilit nuk ka tė adhuruar tjetėr tė merituar, por vetėm Ai, Mbizotėruesi, i Shenjti, i Gjthpėrsosuri pa asnjė tė metė, Gjithėdhuruesi i sigurisė (besimit), Gjithėvėzhguesi mbi krijesat e Tij,i Gjithfuqishmi, Urdhėruesi i Papėrballueshėm, mė i Larti Suprem. Lavdi i qoftė Atij. I Lartė ėshtė Ai nga gjithė ēfarė i mveshin dhe i bashkojnė Atij. *Ai ėshtė Allahu, Gjithėkrijuesi, Shpikėsi i pashembullt i ēdo gjėje, Formėsuesi i gjithēkaje. Tė Tij janė emrat mė tė bukur dhe mė tė lartė. Gjithė ēėshtė nė qiej dhe nė tokė lavdėrojnė Atė. Dhe Ai ėshtė i Gjithėfuqishmi, mė i Urti Gjithgjykues." [Hashėr: 22-24]
Shiko ēfarė thotė Allahu pėr veprat e Tij nė Univers: A nuk e kanė ditur ata qė mohojnė se qielli dhe toka ishin tė bashkuara,pastaj ne i ndamė ata?dhe ne kemi bėrė ēdo gjė tė gjallė, ēdo lloj gjallese prej ujit. A nuk do tė besojnė atėherė,pra? Ne kemi vendosur nė tokė male tė qėndrueshėm, se pėrndryshe ajo do tė dridhej me gjithė ta: Ne vendosėm nė tė edhe vend kalime tė gjėra (qafa malesh) pėr ta pėr tė kaluar, qė tė mund tė udhėzohen. Ne e kemi bėrė qiellin ēati, tė sigurtė dhe tė mbrojtur mė sė miri, megjithėatė ata u kthejnė shpinėn shenjave tė tij (dielli, hėna, yjet erėrat, retėe tjer) [El Enbija 30 33.]
Kur e pyeti Faraoni Musain pėr Zotin e Tij qė e ka dėrguar tek njerėzit. Musai ia bėri tė njohur atij Zotin me anė tė emrave, cilėsive dhe veprave tė Tij. Faraoni tha: E ēfarė ėshtė Zoti i botėve. Musai u tha: Zoti i qiejve dhe i tokės dhe i gjithēkaje qė ndodhet ndėrmjet tyre, nėse kėrkopni tė bindeni plotėsisht. Faraoni u tha njerėzve pėrreth tij :A nuk e dėgjoni se ēfar thotė? Musai u tha: Zoti juaj dhe Zoti i baballarėve tuaj tė parė! Faraoni tha vėrtetė qė i Dėrguari juaj qė ėshtė sjellė tek ju ėshtė i ēmendur! Musai u tha : Zoti i lindjes dhe i perėndimit dhe i gjithēkaje qė ndodhet ndėrmjet tyre, veē sikur ta kuptoni! [Esh shuara 23- 28.]
Tekstet e sheriatit, qė kanė ardhur nė lidhje me kėtė teme janė tė shumtė. Madje i gjith Kurani bėn fjalė pėr Allahun. Thelbin e mesazheve tė larta qiellore, Kurani e ka pėrmbledhur nė njė ajet.
"Ne nuk dėrguam asnjė tė dėrguar para teje e tė mos i kemi shpallur atij se ; nuk ka Zot tjetėr pėrveē Meje, pra mė adhuroni" [ El Enbija: 25]
Allahu i Lartėsuar ka thėnė, duke pėrmbledhur thelbin e asaj qė ia shpalli tė Dėrguarit Tij Muhamedit: Thuaju: Mua mė ėshtė shpallur se i adhuruari juaj ėshtė njė i adhuruar i vetėm. A do ti nėnshtroheni Atij pra. [El Enbija: 108]
Robėrit nuk munden qė ta konceptojnė realitetin e adhurimit, ta zbatojnė atė nė fjalėt dhe punėt e tyre, nė qoftėse nuk do tė njohin cilėsitė e Krijuesit tė Lartėsuar .
Nga kjo qė sqaruam arrrijmė tė njohim krimin e madh qė e kanė bėrė ata qė mohojnė cilėsitė e Allahut, emrat e Tij dhe veprat e Tij ose diēka prej tyre. Sepse nė kėtė mėnyrė ata bllokojnė rrugėn e njohjes sė Allahut.
E dyta:
Pastrimi i shpirtėrave dhe edukimi i tyre, qė tė adhurojnė Allahun njė, tė vetėm.
Mesazhet e zbritura nga Allahu, synojnė tė rregullojnė gjendjen e njeriun dhe rruga e rregullimit ėshtė, qė tė edukohen robėrit nė adhurimin e Allahut. Ēelėsi, me tė cilin hapėn tė Dėrguarit zemrat e njerėzve, ishin ajetet e Allahut, tė cilat flisnin rreth Zotit tė tyre dhe i lidhnin zemrat e tyre me Tė. Kėshtu drejtohen zemrat dhe fytyrat e robėrve, pėr tek njė Zot i vetėm.
Boshti rreth tė cilit, sillet i gjithė Kurani, ėshtė pėrmbledhja e cilėsive tė Allahut, pėrmbledhja e veprave tė Tij nė univers, sqarimi i Madhėrisė sė Allahut, ftimi i njerėzve pėr tiu pėrgjigjur ligjeve tė Allahut dhe pėr tiu larguar gjėrave qė tėrheqin zemėrimin e Allahut si dhe sqarimi i shpėrblimit, qė ua jep Allahu atyre qė i binden dhe ndėshkimin, me tė cilin do tė ndėshkojė tė ata qė e kundėrshtojnė.
Ky diskutim sikurse ka ardhur nė Kuran, ka qėnė dhe do tė jetė faktori qė lėviz zemrat, trondit nefset ( vetet ) dhe zhduk ndyrėsirat dhe pisllėqet, qė pengojnė nga e mira.
Lexoje fjalėn e Allahut, e cila tregon pėr ndikimin qė lėnė, nė shpirtrat e tė mirėve tė umetit, kėta ajete tė zbritura nga Allahu: Allahu zbriti fjalėt mė tė shkėlqyera, njė Libėr pjesėt e tė cilit i pėrngjasin njėra-tjetrės, nė mirėsi e vėrtetėtsi, shpesh i pėrsėritur. Lėkurat e atyre qė kanė frikė zotin e tyre, dridhen prej tij. Pastaj lėkura dhe zemra e tyre, zbutet me kujtimin e Allahut .[Ez Zumer: 23]
Njohja e emrave dhe cilėsive tė Allahut, tė mbron nga rrėshqitja nė gabime, tė ngren pas rėnies nė gabim (gjynah) tė hap derėn e shpresės, tė ndihmon pėr durim dhe tė mbron nga pesimizmi dhe dembelizmi.
Zemrat e njerėzve, ndoshta dėshirojnė tė veprojnė gjynahe, por kur kujtojnė se Allahu i sheh dhe se do tė dalin para Tij, tėrhiqen dhe largohen nga gjynahu. Njeriu bie nė gjynah pastaj kujton mėshirėn e madhe tė Allahut dhe nuk vazhdon nė veprimin e gjynahut, nuk zhytet mė shumė nė rrugėn e shkatėrrimit, por kthehet tek Zoti i Tij, i Cili e pranon teuben (pendimin) e robėrve dhe i mėshiron ata.
Robin e prekin fatkeqėsira dhe gjėra tė urryera, por ai nuk shqetėsohet dhe nuk shfaq panik. I mbėshtetet Allahut dhe i pėrballon gjėrat e urryera me zemėr tė kėnaqur. Ibnul Kajim ka thėnė: "Prej sekreteve tė Kur'anit tė madhėrishėm, ėshtė se ai u drejtohet njerėzve, me shprehje tė cilat u shfaqin Zotin e Lartėsuar njerėzve, nėpėrmjet cilėsive tė Tij. Nė disa ajete, Allahu u shfaqet njerėzve, me anė tė cilėsive tė madhėrisė dhe tė lartėsisė. Kėta i bėjnė njerėzit, qė tė nėnshtrohen, tu thyhen zemrat, ti drejtohen Atij me zėra tė pėrkushtuar dhe tu shkrihet mendjemadhėsia, siē shkrihet kripa nė ujė.
Nė disa ajete u shfaqet me anė tė cilėsive tė bukurisė dhe pėrkryerjes, tė cilat tregojnė pėr bukurinė dhe pėrkryerjen e qėnies. Kjo bėn qė njerėzit ta duan Allahun, me tė gjithė fuqinė e dashurisė, qė kanė sipas njohurive tė tyre rreth bukurisė dhe pėrkryerjes, sė cilėsive tė Allahut. Kėshtu qė zemra e robit, boshatiset nga ēdo gjė tjetėr, pėrveē dashurisė pėr Allahun.
Kur u shfaqet me anė tė cilėsive tė mėshirės, bamirėsisė dhe butėsisė, lėviz fuqia e shpresės nga zemrat e robėrve dhe angazhohen pėr tė punuar sa mė shumė, qė tė arrijnė mirėsitė e Allahut.
Kur u shfaqet me cilėsitė e drejtėsisė, hakmarrjes, zemėrimit, urrejtjes dhe ndėshkimit, frenohet nefsi qė urdhėron pėr tė keqe, dobėsohet fuqia e tij pėr epsh, zemėrim,lojė dhe lakmi pėr haram dhe i shtohet frika, nga ndėshkimi i Allahut.
Kur u shfaqet Allahu me anė tė cilėsive tė urdhėrimit, ndalimit, besės, porosisė, dėrgimit tė tė dėrguarve, zbritjes sė librave dhe ligjvėnies. Atėherė lėviz dėshira dhe fuqia e robėrve pėr tė zbatuar, pėr tė pėrcjellė tė vėrtetėn dhe pėr tė besuar lajmet me tė cilėt kanė ardhur tė Dėrguarit.
Kur u shfaqet me anė tė cilėsive tė dėgjimit, shikimit dhe dijes, rigjallėrohet dhe aktivizohet tek robi, fuqia e turpit. Ai turpėrohet nga Zoti i tij, qė ta shikojė atė qė e urren Ai, ose tė dėgjojė atė qė e urren Ai, ose tė fshehė nė zemrėn e tij atė qė e bėn tė urryer tek Allahu. Kėshtuqė do tė bėhen lėvizjet, thėniet dhe mendimet e Tij, sipas kritereve dhe standarteve tė sheriatit.
Kur u shfaqet me anė tė cilėsive tė mjaftimit, dashurisė, rregullimit tė gjėrave nė interes tė tyre, shmangies se fatkeqėsive prej tyre, ndihmimit tė tė dashurve tė Tij dhe mbrojtjes se tyre, rigjallėrohet tek robi fuqia per tiu mbėshtetur Allahut, pėr ti dorėzuar, sukseset dhe rezultatet e punėve nė dorė tė Tij dhe pėr tu kėnaqur me atė qė e vepron Allahu ndaj robit .
E treta:
Njohuria me e lartė, ndėr tė gjitha njohuritė, ėshtė njohja e Allahut.
Qė nė tė kaluarėn, po ashtu edhe nė tė tashmen, njerėzit kanė patur zell tė madh pėr dituri dhe njohuri. Ata kėrkojnė nėpėr gėrmadha dhe shpella, pėr tė njohur ngjarjet e popujve tė kaluar dhe gjendjet e tyre. Studiojnė profecitė qė flasin pėr tė fshehtėn, qė tė njohin ngjarjet qė do tė ndodhin. Shpikin satelitė pėr tė njohur yjet dhe planetet, madje kanė dėrguar anijet kozmike, tė cilat ecin nė hapėsirė pėr tė mbajtur njerėz apo mjete, qė tė zbulojnė universin dhe tė sqarojnė atė qė nuk dihet rreth tij.
Njerėzit kanė hulumtuar tokėn, malet, kodrat, shtresat e tokės. Janė zhytur nė dete, pėr tė njohur kafshėt dhe sekretet, qė gjėnden nė ta. Kanė studiuar pėrbėrjen e njeriut, bimėve dhe kafshėve. Ata kanė pėrpiluar libra, pėr tė regjistruar njohuritė, qė kanė marrė gjatė kohėravė dhe kanė shkruajtur shkencat e ndryeshme, si historinė, gjeografinė, astronominė, kiminė, fizikėn, mjekėsinė etj..
Pėrderisa lartėsia e njohurisė, ėshtė sipas lartėsisė sė tė njohurės, atėherė padyshim njohuritė qė na bėjnė tė njohur Zotin tonė, janė njohuritė mė tė larta. Ai qė ka dituri dhe njohuri rreth Allahut, ėshtė mė i mirė se ai qė ka njohuri rreth yjeve, shtresave tė tokės, njerėzve, kafshėve e tjerė.
Ka thėnė Ibnul Arabi (Allahu e mėshiroftė): "Lartėsia e dijes, ėshtė sipas lartėsisė sė tė diturės. Krijuesi ėshtė mė i larti i gjėrave tė ditura, si rrjedhojė dituria rreth emrave tė Tij, ėshtė dituria mė e lartė.".
Islami i fton pasuesit e Tij pėr dituri, vėzhgim dhe hulumtim nė univers. Por ai i shan ata qė dituria e tyre, qėndron nė kufijt e jetės dhe nuk i kalon kufijt e jetės, pėr tė njohur Krijuesin e jetės dhe pėr tė kuptuar qėllimin e krijimit tė jetės dhe gjallesave.
Allahu i Lartėsuar ka thėnė: Ata dinė vetėm pamjen e jashtme tė jetės sė kėsaj bote dhe janė krejt tė pavėmendshėm, pėr fundin e punėve nė Jetėn e Pėrtejme. [Err-Rrum: 7]
Nėqoftėse njohuritė fetare, janė njohuritė mė tė mira dhe mė tė larta, padyshim se njohuria, qė na bėn tė njohur Zotin tonė, ėshtė mė e larta ndėr tė gjitha njohuritė. Prandaj ajetet, qė na japin njohuri rreth Allahut, emrave dhe cilėsive tė Tij, janė ajetet mė tė mira tė Kuranit. Ajeti El Kursij, sikurqė ėshtė pėrcjellė nė hadith tė saktė, ėshtė ajeti mė i mirė nė librin e Allahut. Sureja Ihlas, ėshtė e barabartė me njė tė tretėn e Kuranit. Kėta ajete nuk janė madhėruar, pėrveēse nga fakti qė bėjnė fjalė, pėr Allahun, tė Adhuruarin e vetėm me tė drejtė.
E katėrta:
Njohja e emrave dhe cilėsive tė Allahut, ėshtė origjina (baza) pėr njohjen e ēdo gjėje tjetėr.
Allahu i Lartėsuar, ėshtė Krijuesi i ēdo gjėje dhe Ai ėshtė Urdhėruesi, qė jep urdhėrat "El keumij-jeh" pėr krijimin dhe formimin e gjėrave, si dhe urdhėrat fetare, qė duhet tė zbatohen siē ka thėnė Allahu nė Kuran: " Padyshim qė i Tij ėshtė Krijimi dhe Komandimi ( urdhėrimi). [El A'raf: 54]
Kėshtu, ai qė nuk e njeh Allahun, me anė tė emrave dhe cilėsive tė Tij, ai nuk njeh origjinėn e krijimit dhe urdhėrimit. Pra nuk njeh bazėn pėr tė njohur ēdo gjė tjetėr pėrveē Allahut.
E pesta:
Shtimi i Besimit.
Besimi shtohet me dije dhe me punė. Sa mė shumė qė tė njohė robi rreth Allahut dhe ajeteve te Tij, aq mė shumė i shtohet besimi. Po kėshtu kur robi i pėrgjigjet urdhėrave tė Allahut, i shtohet besimi.
Besimi sikurse shtohet me dije dhe me punė, ai pakėsohet pėr shkak tė mangėsisė sė dijes dhe tė punės. Allahu i lartėsuar ka thėnė: Sa herė zbret ndonjė sure, disa prej tyre (hipokritėve) thonė: Cilit prej jush iu shtua besimi? Sa pėr ata qė besojnė ajo e ka shtuar besimin e tyre dhe ndjejnė kėnaqėsi. Por sa pėr ata nė zemrat e tė cilėve ka sėmundje (medyshije, mosbesim, hipokrizi), ajo do tė shtojė dyshim e mosbesim nė mosbesimin e tyre. [Et-Teube: 124- 125]
Besimtarėt i besojnė ajetet e zbritura tė Allahut dhe njohuritė e ligjet, qė pėrmbajnė dhe vendosin tė zbatojnė atė qė ftohen pėr ta zbatuar. Kjo padyshim ua shton besimin. Ndėrsa munafikėve ua shton kufrin, ngaqė ata pėrgėnjeshtrojnė dhe nuk pranojnė ti pėrgjigjen Allahut.
Nuk ka dyshim se Emrat dhe Cilėsitė e Allhut janė prej gjėrave mė tė madhėrishme qė kanė sqaruar argumentat fetare. Kėshtu, ai qė beson, kupton domethėnien e tyre dhe punon sipas saj, atij i shtohet besimi shumė.
E gjashta:
Ai qė mėson pėrmėndėsh, emrat e Allahut, kupton domethėnien e tyre dhe punon sipas domethėnies sė tyre merr shpėrblim tė madh.
Ebu Hurejre ka transmetuar se i Dėrguari i Allahut ka thėnė: "Vėrtet Allahu ka nėntėdhjet e nėntė emra njėqind pa njė emėr, tė cilėt janė tė tillė qė kush i mėson pėrmendėsh, e kupton se ēdo tė thonė dhe punon sipas domethėnies sė tyre hyn nė xhenet.'' Transmeton Buhariu.
Ibnul Kajim ka thėnė, se fjala ihsa احصاء qė ėshtė pėrmendur nė hadithin e Buharit: "Me tė vėrtet Allahu ka 99 emra tė cilėt kush u bėn ihsa احصاء hyn nė xhenet.
Ka pėr qėllim tre kuptime:
1- Mėsimi i kėtyre emrave pėrmendėsh. Siē ka ardhur nė njė transmetim tjetėr: " Kush i mėson ato pėrmendėsh hyn nė xhennet".
2- Kuptimi i domethėnieve tė kėtyre emrave.
3- Lutja e Allahut me kėta emra dhe adhurimi i Tij, sipas domethėnies sė tyre.
E shtata:
Tė madhėrosh Allahun dhe ti lutesh Atij, me emrat e bukur dhe cilėsitė e larta.
Emrat e bukur dhe cilėsitė e larta tė Allahut, tregojnė pėr Madhėrinė e Allahut, prandaj emrat dhe cilėsitė e Allahut, janė tė shumtė. Pėrderisa emrat e Allahut dhe cilėsitė e Tij u tregojnė robėrve madhėrinė e Krijuesit dhe pėrkryerjen e Tij, nuk ka dyshim se ata janė rruga mė e madhėrishme, qė e marrin robėrit pėr madhėrimin dhe lutjen e Allahut.
Allahu i Lartėsuar na ka urdhėruar nė Kuran, qė ti lutemi Atij, me anė tė emrave tė Tij tė bukur. Ai ka thėnė: Dhe tė Allahut janė tė gjithė emrat mė tė bukur, kėshtu qė luteni Atė me ta... [Al-Araf: 180]
Lutja mė madheshtore, me tė cilėn robi i drejtohet Allahut ėshtė, ti lutet me emrat e Tij tė bukur. Allahu ka thėnė: Dhe tė Allahut janė tė gjithė emrat mė tė bukur, kėshtu qė luteni Atė me ta... [Al-Araf: 180]
Prandaj prej rregullave tė lutjes ėshtė, qė robi tė lutet me anė tė emrave tė bukur. Madje nuk plotėsohet besimi nė emrat e bukur tė Allahut, derisa robi tė lusė Allahut me ta.
Lutja ėshtė dy llojesh: Duaul meseletu (lutja e kėrkimit) si dhe duaja e adhurimit dhe e lavdėrimit duaul ibadeti ve thena دعاء العبادة و الثناء.
Duaja e kėrkimit (duaul meseleti) ėshtė: tė kėrkojė robi arritjen e asaj qė qė i bėn dobi dhe largimin e shmangien e asaj qė i bėn dėm. Pėrsa i pėrket emrave tė bukur tė Allahut duaul meseleti (lutja e kėrkimit) bėhet duke i kėrkuar Allahut, nė ēdo kėrkesė apo nevojė qė e kemi, me emrin qė i pėrshtatet asaj nevoje (kėrkese). Gjithashtu duke iu drejtuar Allahut me anė tė emrave tė Tij tė bukur nė lutje, si pėr shembull lutja e robit: O Allah mė fal mua dhe mė mėshiro se vėrtetė Ti je Mėkatfalės, Mėshirbėrės. Kėshtu na kanė ardhur lutjet nė Kuran dhe Sunnet, si p.sh. fjala e Allahut: "Zoti ynė mos i bėn zemrat tona tė shmangen nga e vėrteta pasi Ti na ke udhėzuar dhe na dhuro mėshirė nga mėshira Jote. Vėrtetė Ti je Dhuruesi mė i Madh (El-Uehab)." [Al-Imran 8]
Gjithashtu lutja, tė cilėn Profeti alejhi selam, ia mėsoi Aishes qė ta thonte nė natėn e kadrit: O Allah Ti je Falės. E do faljen e gabimeve e tė gjynaheve prandaj mė fal mua. Transmeton Tėrmidhiu dhe tė tjerė dhe hadithi ėshtė i saktė.
Duaja e adhurimit (duaul ibadeti), do tė thotė qė ta adhurosh Allahun dhe ta lavdėrosh Atė, me anė tė emrave tė Tij tė bukur. Pra ta adhurosh dhe ta lavdėrosh Allahun me ēdo emėr tė Tijin, sipas domethėnies sė tij. P.sh.Tė pendohesh vazhdimisht sepse Ai ėshtė et-Tevab.
Tė bėsh dhikėr vazhdimisht sepse Ai ėshtė Gjithėdėgjues Es-Semiė-السميع.
Ka thėnė Ibnu Kajim El-Xheuzije:
"Me tė vėrtetė njeriu, qė bėn adhurimin mė tė pėrkryer ndaj Allahut, ėshtė ai i cili e adhuron Allahun, me tė gjithė emrat e Tij, tė cilėt i dinė njerėzit.
Nė temat e ardhėshme inshaAllahu do tė kemi shumė ajete dhe hadithe tė cilėt pėrmbajnė madhėrimin e Allahut me anė tė emrave dhe cilėsive tė Tij si dhe lutjen me anė tė emrave dhe cilėsive tė Tij.
E teta:
Njohja e Allahut nė pėrputhshmėri me metodėn e Kuranit dhe tė sunnetit tė Profetit.
Ėshtė shkak pėr mėkėmbjen nė tokė dhe devijimi nga kjo rrugė ėshtė shkak pėr humbje, poshtėrim dhe dekadencė.
Njohja e Allahut tė Lartėsuar, konform metodės sė Kuranit dhe Sunnetit, e forcon besimin e drejtė nė Allahun dhe i bėn robėrit tė ecin nė rrugen e drejtė. Ecja nė rrugėn e drejtė i afron robėrit drejt Zotit tė tyre. Kėshtuqė Allahu do tė kėnaqet me ta, do tė zbresė mbi ta mirėsitė e Tij dhe kjo do tė bėhet shkak pėr triumfim, fitore dhe mėkėmbje tė mulimanėve nė tokė. Si rrjedhojė do tė realizohet premtimi i Allahut tė Lartėsuar: Allahu u ka premtuar atyre nga mesi juaj, qė besojne dhe punojnė mirėsi e drejtėsi, se Ai patjetėr do tu sigurojė atyre, vazhdimėsi nė tokė, ashtu siē jua siguroi Ai kėtė atyre, pėrpara tyre dhe se ai do tu sigurojė fuqinė pėr tė zbatuar e permbushur fenė e tyre, tė cilėn Ai e ka zgjedhur pėr ta. Dhe padyshim qė Ai, do tu japė atyre nė shkėmbim, siguri e ruajtje pas frikės sė tyre. Kėta besimtarė tė mė adhurojnė vetėm Mua dhe tė mos bashkojnė gjė tjetėr me Mua. Por kushdo qė nuk beson pas kėsaj, kėta janė fasikunė (tė pabindur). [En-Nur: 55]
Nėqoftėse muslimanėt, do tė devijojnė nga e drejta, qė Allahu ka pėlqyer pėr ta, kjo do tė jetė padyshim shkak pėr rėnien e sovranitetit dhe pushtetit tė tyre si dhe mėkėmbjes sė armiqve kundra tyre.
Argumentet e Kuranit dhe Sunnetit tregojnė, qė pėrhapja e kufrit, shirkut, bidadit moszbatimit tė islamit tė saktė dhe pėrēarja, ėshtė shkaku kryesor i prapambetjes dhe i poshtėrimit.
Gjithashtu edhe ngjarjet tragjike, qė i ka kaluar bota islame dhe vazhdon tė jetė nė shumė prej tyre, dėshmojnė se largimi nga islami i saktė dhe pėrhapja e koncepteve tė gabuara rreth islamit ėshtė shkaku kryesor i tyre.
Ibnu Tejmija ka dhėnė shembuj tė shumtė, pėr pasojat shkatėrruese tė humbjeve, devijimeve, dhe bidateve nė botėn islame. Ai ka thėnė se: Qeverija Umuuije ka rėnė pėr shkak tė bidatit tė Xhaėd ibni Derhem i cili mohonte cilėsitė e Aleut.
Nė fundin e shekullit tė pestė tė hixhrit, kryqėtarėt filluan tė pushtonin fiset shame njėra pas tjetrės, derisa e morėn Bejtul Makdesin dhe mė pas e rrethuan Damaskun, kėshtuqė banorėt e Shamit ishin nė gjendjen mė tė rėnduar, midis kafirėve tė krishterė dhe hipokritėve ateistė.
Ibnu Tejmija nė lidhje me kėto ngjarje, ka sqaruar: Shfaqja e hipokrizisė, bidateve dhe e shthurjes, gjėra qė bien nė kundėrshtim me fenė e tė dėrguarve, ka qėnė shkak pėr tė sunduar armiqtė mbi muslimanėt.
Nga ana tjetėr ai ka sqaruar, se si ka ndikuar shfaqja e devocionit fetar dhe ndjekja nė mėnyrė tė pėrpikt e fesė, nė kohėn e Nured-din Eshehid dhe Salahud-din Ej-jubi pėr luftimin e Elubejdij-jin, renegatėve, njerėsve tė prishur dhe kryqėtarėve.
Dijetari i shekullit Albani (Allahu e mėshiroftė), pasi qė ka sqaruar rėndėsinė e besimit sipas asaj qė ka ardhur nė Kuran dhe nė Sunnetin e saktė ka thėnė: Shumica e davetēijve tė Islamit sot, i lėnė muslimanėt tė pėrēarė nė idetė dhe mendimet e tyre dhe nuk interesohen pėr ti bashkuar nė Islamin e saktė, qė ka ardhur nė Kuran dhe Sunnetin e saktė. Disa prej tyre, kryesisht interesohen pėr ti orientuar nė sjelljen Islame dhe disa tė tjerė nuk kanė punė tjetėr pėrveēse ti arsimojnė pasuesit e tyre nė politikė, ekonomi dhe tė tjera sfera, rreth tė cilave vėrtitet fjala e shumicės sė shkrimtarėve sot. Ndėrmjet tyre vėrejmė njerėz, qė nuk falin namazin dhe megjithatė ata pretendojnė, se do tė krijojnė shoqėrinė Islame dhe do tė gjykojnė me ligjin e Allahut! Sa larg qė janė! Padyshim qė njė shoqėri e tillė, ku do tė gjykohet me ligjin e Allahut, nuk mund tė realizohet, vetėm nėqoftė se propoganduesit do tė fillojnė me atė qė filloi i Dėrguari i Allahut, duke ftuar nė rrugė tė Allahut sipas asaj qė ka ardhur nė Kuran dhe qė e ka sqaruar i Dėrguari i Allahut.
Krijoni Kontakt