Jeta e Shën Sava - 5 dhjetor

[Albo]

Sava i Shenjtëruar - 5 dhjetor

Eshtë figurë shumë e madhe e asketizmit. Lindi në vitin 439, në Kapadoki të Azisë së Vogël, nga Joani oficer i lartë dhe Sofia, të cilët, që pesë vjeç e besuan në të afërm, se u zhvendosën në Aleksandri për arsye ushtarake. U bë murg që tetë vjeç! Rast shumë i veçantë, në një manastir të afërt. Atje u fut në furrë të ndezur, mori rrobat e harruara të murgut furxhi, të cilat i kishte vënë për tu tharë dhe doli i gjallë ! Tëtëmbëdhjetëvjeçar, pa i dalë akoma mjekra, e lanë me urdhër engjëlli dhe shkoi në Jeruzalem, te Efthimi i Madh (20 janar), që ndërkohë e drejtoi tek igumeni shën Theoktisti (3 shtator), i cili kujdesej për murgjërit e rinj. Tridhjetëvjeçar dhe i fuqishëm fizikisht, filloi të asketizojë në vende të vështira. Efthimi e mori për pak, deri sa vdiq, dhe madje e quante "djali jerond", d.m.th. i ri me mençuri plaku. Në moshën dyzet vjeç u vendos lO km në Lindje në Vithlehemit, në një shpellë që i tregoi një zonjë e mbinatyrshme.

Karakteri punëtor ushtrimi, dashuria, urtësia dhe predikimi i tij tërhoqi shumë vetë. Atëherë ndërtoi Lavrën (manastirin) e tij të shkëlqimit të përbotshëm, qendër e shenjtërisë, e arsimimit, dogmatikës dhe hymnistikës, kopjimit dhe ruajtjes të shumë teksteve të vyer të lashtë. Tipikoja (Rregullorja) e Kishës bazohet në atë të Lavrës, igumen i së cilës titullohet patriku i Jeruzalemit.

Sava ( d.m.th. i moshuar) kishte në dorë mrekulli të çdo lloji të habitshme. Veçse, vuante nga disa bindës të vështirë dhe nga ata që anonin nga Origjeni, të cilin Kisha e kishte dënuar. Kështu, iku dy herë nga manastiri. Më 492 u bë prift dhe më pas përgjegjës i të gjithë asketëve të Tokës së Shenjtë. E bëri murgeshë dhe nënën e tij të ve. Themeloi dhe pesë manastire të tjera atje afër, lidhej dhe me oshënar Theodhosin (11 janar). Më 511 udhëton si ndërmjetës tek perandori heretik (monofizit) Anastasi i Parë (491-518). Kthehet dhe, duke udhëtuar luftoi për hir të Orthodhoksisë, madje organizoi në Sion një protestë të gjerë murgjërish. Nëntëdhjetedyvjeçar ridërgohet në Bizant tek Justiniani i Parë (527-565), i cili e dëgjoi me shpresëtari dhe hoqi taksën e të krishterëve, që kishin vuajtur nga puçistët samaritanë. Ndërroi jetë më 5.12.532 (ose 533).
Më 30.10.1965, trupi i tij, pas një mungese prej shekujsh, u rikthye nga Venecia në Lavrën e tij.

At Justiani

[Albo]

Shën Sava i shenjtëruar

Prolog

Jetën e Kishës sonë e zbukurojnë dhe e ndriçojnë figura etërish të shenjtë dhe hierarkësh, martirësh dhe oshënarësh. Një figurë e respektuar dhe me shkëlqimin shpirtëror ndriçoi për shumë kohë mbështetjen e Kishës është dhe Shën Sava.
Gjithë jeta e tij ishte një përpjekje e vazhdueshme për pastrim të brendshëm dhe lidhje me Shpëtimtarin Krisht. Një përpjekje durimi frytdhënëse që e tregoi me të vërtetë si atë të jetës së murgut. I jetoi nga afër problemet e kohës dhe u përpoq të mos mbetej mënjanë dhe larg nga njerëzit dhe problemet e tyre.
Ky libër i vogël, të dashur lexues, kërkon të të sjellë në kontakt me një realitet të Kishës sonë Orthodhokse, monakizmin, që nxori një sërë burrash oshënarë, që për fat të keq, nuk është e njohur në botën bashkëkohore dhe ndoshta për këtë kritikohet si një jetë pa fryte. Por jeta e Shën Savës do të të bindë plotësisht për të kundërtën, që jeta e murgjve, kur jetohet saktë, brenda shpirtit të Orthodhoksisë, mund të japë fryte shenjtërie dhe një shpirt shumë të lartë.


1. Vitet e para të jetës së tij

Shën Sava i shenjtëruar ishte nga Kapadohia, nga një fshat që quhej Mutalaski. Lindi rreth 439 pas Krishtit, nga prindër shpresëtarë dhe të pasur. I ati quhej Joan dhe e ëma Sofia.
Kur Sava u bë pesë vjeç, prindërit e tij u nisën për në Aleksandri, për probleme punë, sepse i ati ishte ushtarak dhe djalin e la me gjithë pasurinë e tij tek i vëllai, që quhej Ermia që të shkollohej dhe në rast se vdisnin prindërit, të mbetej Sava si trashëgimtar i pasurisë së tyre. Ndenji për pak kohë në shtëpinë e xhaxhait të tij, por, meqë gruaja e xhaxhait ishte e ligë dhe zemërake, iku dhe shkoi tek një xhaxha tjetër i tij, te Grigori, që ishte edhe ai vëlla i të atit. Mbeti për pak kohë edhe te ky xhaxha duke rrojtur në mënyrë shumë të virtytshme, sa të gjithë e adhuruan, sepse nuk bënte çapkënllëqe dhe kishte urtësi të moshuari.


2. Zgjedhja e jetës së murgut

Afër Mutalaskit, në largësi rreth katër kilometra, ishte një manastir, që quhej Flaviani. Meqë i lindi dëshira të kujdesej për shpëtimin, duke përbuzur pasurinë, të hollat, lavdinë dhe çfarëdo që kërkon zemra e të rinjve, shkoi në manastir dhe luti igumenin ta merrte pranë vetes dhe ta qethte murg. Igumeni e pranoi me gëzim, duke parë dëshirën e madhe dhe dashurinë e tij për Perëndinë. Por xhaxhallarët e Savës shkuan në manastir dhe me sugjerime të ndryshme, u munduan ta largonin që aty, duke i thënë se ishte më mirë të martohej, të kishte fëmijë dhe të shijonte kënaqësitë e jetës, sesa të mundohej me kaq ashpërsi dhe me ushtrime. Por Sava, si i pjekur dhe i mençur që ishte, nuk i llogariti këto propozime dhe mbeti në manastir i nënshtruar ndaj të gjitha vështirësive të jetës së murgut.
Të përmbajturit e tij ishte shëmbullor. Një ditë, ndërsa punonte në kopsht, pa një pemë molle të bukur dhe aromantike dhe si njeri u mund dhe mori një që ta hante. Por, duke kuptuar se kjo që bëri ishte një ngacmim i djallit që e nxiste të prishte rregullin dhe ta hante para orës së caktuar dhe duke kujtuar më të keqen që pësuan të parët në Parajsë, hodhi mollën në tokë dhe nuk e hëngri. Jo vetëm kaq, por vuri rregull në veten e tij të mos hante më mollë gjithë jetën e tij. Këtë e zbatoi deri në fund dhe që atëherë shkeli demonin e gastronomisë dhe pasionet e tjera me kaq guxim, sa i kaloi të gjithë murgjit e manatirit në virtyte dhe u bë i denjë që i vogël të bënte çudira si kjo që do të tregojmë.
Një dimër u lag furrtari i manastirit dhe duke mos pasur ku t'i thante rrobat e tij, sepse nuk kishte diell, i vuri brenda në furrë. Ditën tjetër harroi t'i nxirrte dhe ndezi furrën që të piqte bukët. Atëherë, furrtari u kujtua për rrobat dhe u hidhërua shumë, sepse zjarri ishte ndezur dhe nuk ishte e mundur ta shuanin kaq shpejt.
Atëherë, Sava përbuzi trupin e tij dhe hyri në çast në furrë, nxori rrobat të paprekura, pa u djegur as dhe një qime nga flokët e tij. Sa e panë e admiruan dhe, që nga ai çast, të gjithë e respektonin, jo më si djalë, por si një plak të respektuar, sepse shikonin guximin e tij para Perëndisë dhe virtytin e tij.


3. Në vendet e shenjta

Pasi ndenji mjaft kohë në Flaviano, dëshiroi të shkonte në Jerusalem, që të njihte vendet e shenjta dhe të shikonte burra të shenjtë e të virtytshëm dhe të përfitonte prej tyre. Në fillim igumeni nuk donte që të largohej murgu, por me ndërhyrjen e Perëndisë u detyrua ta linte të lirë. Shkoi në Jerusalem, në kohë dimri dhe ndenji në manastirin e Shën Pasarianit, derisa të kalonte dimri.
Shumë vetë që mësuan për ardhjen e Savës dhe jetën e tij të shenjtë, diskutonin midis tyre se kush ta merrte në manastirin e tij. Por ai mësoi se ndodhej aty afër Efthimi i madh, që ndriçonte me mësimet dhe çuditë e tij krahinën dhe donte të bëhej nxënës i tij. Shkoi dhe ra në këmbët e Efthimit dhe me lot i kërkoi që ta pranonte në shoqërinë e tij. Por ai, duke parë se Sava ishte shumë i ri, nuk donte që ta pranonte menjëherë në Lavër, por e dërgoi në manastirin që kishte afër Lavrës, ku ishte igumen Theoktisti i madh, kujtimi i të cilit festohet më 3 shtator. I tha Savës të shkonte atje derisa t'i dilte mjekrra dhe të ushtrohej mirë në rregullin e jetës së monakut.
E dërgoi tek Theoktisti, duke i shkruar ta përgatiste me kujdes, sepse ai mbushte gjithë botën me lavdinë e tij, siç u bë vërtet më vonë.
Afër Theoktistit, Sava ndenji gati dhjetë vjet dhe i shërbente me gatishmëri në të gjitha punët; sillte ujë dhe dru, punonte në kopsht dhe i ndihmonte të gjithë me guxim. Për këtë të gjithë e donin. Me gjithë punët e vështira që bënte, nuk mungonte në shërbesat dhe agripnitë, përkundrazi, shkonte i pari dhe të gjithë e nderonin duke parë gatishmërinë e tij.


4. Ngacmimi i farefisnisë

Djalli, duke parë gatishmërinë dhe virtytin e tij, provoi ta pengonte nga dashuria për Perëndinë me mënyrën e mëposhtme.
Në manastir ishte një vëlla nga Aleksandria, që quhej Joan. Ai i lutej shumë herë Theoktistit që ta lejonte të shkonte në Aleksandri ku kishin vdekur prindërit e tij, për të rregulluar probemet e pasurisë dhe t'i jepte Savën për shoqërues në çdo punë. Me vështirësi u bind Theoktisti dhe pasi shkuan në Aleksandri rregulluan ç'duhej. Në Aleksandri, siç thamë më parë, prindërit e Savës që kur e njohën, u munduan ta mbanin dhe ta detyronin të shkonte në ushtri në vendin e të atit që të nderohej dhe të lavdërohej nga mbreti.
Por Sava, duke ditur që djalli me dashurinë dhe simpatinë e prindërve donte ta pengonte nga përpjekjet shpirtërore, u mundua të bindte prindërit se ishte e rrezikshme të përbuzte veshjen e engjëjve dhe të donte prindërit më tepër se Krishtin që kishte thënë: "Ai që do të atin e të ëmën më tepër se mua, nuk është i denjë për mua." E lanë dhe e lutën të merrte vetëm njëzet monedha të arta për kujdesin e vetes. Që të mos thonë se nuk pranoi, mori vetëm tre dhe ato nuk i harxhoi, por, sapo mbërriti në manastir, i dorëzoi te Thoektisti, që të mos kishte ai vetë asnjë pasuri.


5. Largimi. Nxënës i Efthimiut

Kur pas disa vjetësh vdiq Theoktisti, Efthimi vuri igumenin tjetër Lojinin. Duke pasur dëshirë të largohej në vend të qetë, Sava kërkoi nga Lojini të mos e pengonte të realizonte dëshirën e tij. Dhe vërtet, u largua e shkoi në një shpellë në jug të manastirit dhe atje rrinte gjithë javën, deri të shtunën, pa ushqim, duke u lutur dhe duke bërë punën e tij të dorës. Të shtunën shkonte në manastir dhe hante me vëllezërit. Të dielën dhe më pas mblidhte fletë palme, sa i duheshin për një javë për punëdoren e tij dhe pastaj shkonte në shpellën e vet. Kështu kaluan pesë vjet.
Duke parë Efthimi jetën e tij, e mori në shoqërinë e vet, bashkë me një tjetër nxënës të tij, që quhej Dometian. Kishin zakon të shkonin çdo vit pas festës së Ujit të Bekuar thellë në shkretëtirë të bënin asketizëm gjithë kreshmën dhe të ktheheshin për Ngjalljen.
U nisën që të tre dhe ecnin në atë shkretëtirë matanë Detit të Vdekur. Por, meqë rruga ishte shumë e gjatë dhe pa ujë dhe ditët shumë të nxehta, Sava u dobësua dhe i ra të fiket, e duke mos mundur të ecte ra si i vdekur. Menjëherë pas lutjes, goditi me kepin e tij dheun dhe nga toka e shkretë shpërtheu ujë i ëmbël dhe i freskët. Pasi piu, Sava shoi etjen dhe u fuqizua dhe në pjesën tjetër të rrugës nuk u lodh fare.
Kur arritën në vendin që donin, Sava përpiqej të imitonte në të gjitha jetën e të madhit Efthim dhe e kishte në të gjitha gjërat shembull të gjallë.
Por, pas pak kohe vdiq Efthimi i madh dhe nxënësit e tij pak nga pak braktisën virtytin dhe nuk kishin aq zell për t'u ushtruar. Prandaj Sava u largua që aty dhe shkoi në shkretëtirën e Jordanisë, në moshën 35 vjeç. Që nga ky çast e më vonë, filloi ta ngacmonte demoni dhe përpiqej ta frikësonte, brenda në shkretëtirë, që ta largonte.


6. Ngacmime dhe fikësime të djallit

Një natë, ndërsa ishte i shtrirë që të çlodhej pak nga ushtrimet, pa pranë vetes gjarpërinj, akrepa e zvarranikë të tjerë, që kërkonin ta kafshonin. Sava në fillim u tremb, por pastaj mendoi se ishte vepër demoni dhe u ngrit me guxim dhe u fal. Në çast, zvarranikët helmues u zhdukën si tym. Pastaj, pas ca ditësh, u rishfaq demoni me pamjen e tmerrshme të luanit dhe donte të hidhej mbi të. Shenjti nuk u frikësua fare, por tha pa u tundur: "Nëse more nga Perëndia fuqi kundër meje, jam gati të më hash. Nëse jo, pse tundesh kot? Unë mund të të shkel me fuqinë e Perëndisë".
Sapo tha këto, u zhduk i shtiruri dhe që nga ajo orë, Shenjti i mënjanoi të gjitha egërsirat (demonët) e dukshme e të padukshme.
Një herë e takuan katër barbare që ishin kaq të uritur, sa rrezikonin të vdisnin. Kur e panë, e pyetën në kishte diçka për të ngrënë. I mori në shpellën e tij dhe i priti me ç'kishte, d.m.th, me zemrat e kallamave dhe me rrënjë. Barbarët adhuruan virtytin e tij, mikpritjen dhe pasi hëngrën dhe ikën, i sollën pas disa ditësh djathë, bukë dhe fletë palme. Shenjtit i erdhi mirë për këtë sjellje të barbarëve që i sollën kaq dhurata si shpërblim për nderin e vogël që u bëri, ndërsa unë, mendoi, mora kaq dhurata nga Krijuesi ynë, pa i dhënë asnjë shpërblim, as ruajta ndonjë nga porositë e Tij".
Për shumë vjet Sava ndenji në një vend të pashkelur, në një shpellë, sipas porosisë së Perëndisë dhe disa ismailitë i sillnin ushqim. Ndenji atje duke u lutur me Perëndinë dhe që atëherë u mund e keqja e demonëve dhe shumë njerëz, duke parë virtytin e Shenjtit, erdhën në shoqërinë e tij. Meqë u shtuan shumë të ardhurit, u detyrua të ndërtonte qeli dhe tempuj, ku meshonte cili prift vinte të lutej, sepse ai nuk donte të hirotoniste nga nderimi për madhështinë e Jerasimit.
Meqë uji ishte larg nga shpella, murgjit lodheshin shumë dhe mërziteshin. Iu lut Shenjti Perëndisë që t'i jepte zgjidhje këtij problemi. Vërtet, dëgjoi një zhurmë dhe pa një gomar të egër të godiste tokën me këmbën e tij dhe të hapte gropë nga ku doli ujë dhe piu gomari. Duke kuptuar se ishte shenjë Perëndie, gërrmoi me kepin e tij në të njëjtin vend, dhe pa të shërthente ujë i ëmbël dhe ai u përdor, që atëherë në manastir. Në moshën pesëdhjetë e tre vjeç, u dorëzua prift nga Patriku i Jerusalemit, Salusti.


7. Në shkretëtirë

Pas ca kohësh u largua Shenjti përsëri për qetësi dhe mori me vete dhe një nxënës që quhej Agap. Një ditë, nga lodhja dhe të pangrënët, Agapi ishte i shtrirë në tokë dhe e zuri gjumi. Sava ishte zgjuar dhe lutej. Papritur, pa një luan të qëndronte mbi Agapin, t'i vinte rrotull e ta nuhaste. Shenjti u tremb mos e hante egërsira dhe iu lut në çast Zotit. Atëherë, luani u largua pa e dëmtuar fare Agapion, vetëm e goditi me bisht në fytyrë dhe u zgjua. Duke parë luanin, u tremb dhe vrapoi pranë Shenjtit që i dha guxim dhe e këshilloi të lutej e të mos mundej nga gjumi, që të mos tundej nga egërsirat e dukshme e të padukshme.
Në atë kohë i vdiq i ati dhe e ëma u bë murgeshë. Pas pak kohe vdiq edhe e ëma dhe Shenjti përdori gjithë pasurinë për ndreqjen e manastirit, hotele, kopshte dhe gjëra të tjera që dukeshin.
Meqë Shenjti e shikonte që shpifësit nuk pushonin së kritikuari, u largua nga manastiri dhe shkoi në Skitopoli, në një vend të shkretë dhe atje gjeti një shpellë të gjerë ku banonte një luan. Gojëdhënat flasin për këtë incident të gëzueshëm. Shenjti, pasi u lut, ra të flinte. Pas ca orësh, erdhi egërsira dhe, sapo e pa, e zuri me dhëmbë nga rrobat dhe e tërhoqi jashtë. U zgjua Shenjti dhe pa egërsirën, por nuk u tremb. Pas pak hyri në shpellë, por prapë luani e zuri nga rrobat dhe e nxori jashtë. Atëherë Sava i tha: "Përse u lodhe të më dëbosh? Shpella është e madhe dhe na nxë të dyve. Po deshe të bashkëjetojmë, qetësohu, ndryshe shko të gjesh banesë tjetër." Pasi Shenjti tha këto, luani u largua dhe e la të qetë.


8. Shpifje kundër shenjtit

Pas ca kohësh Shenjti mendoi se pushoi smira e atyre murgjve që përmendëm më parë, u kthye në manastir, por e gjeti më të madh pasionin dhe të transmetuar tek më të shumtët e murgjve që ishin tërhequr nga shpifësit, prandaj dhe u rilargua. Atëherë shpifësit gjetën shkak dhe përhapën namin se Savën e hëngrën egërsirat. Ky nam arriti deri tek Patriku, por ai nuk besoi se kishte ndodhur një gjë e tillë. Kur pas ca kohësh Shenjti shkoi në Jerusalem, e pa Patriku. Ai u gëzua shumë, e luti të kthehej në manastir që të udhëhiqte grigjën e tij. Atëherë shkroi edhe një letër ku jepte porosi që murgjit t'i bindeshin Shenjtit dhe ata që nuk donin t'i bindeshin, të përjashtoheshin që të mos krijonin skandale.
Kur murgjit dëgjuan këtë porosi të Patrikut, u zemëruan dhe pasi shkaktuan shumë zarare, u larguan dhe shkuan në një përrua, ku ekzistonin disa qeli të vjetra dhe ndenjën aty, pasi i rregulluan.
Sava, si pa të keq që ishte, kur mësoi se ku u vendosën, i vizitoi dhe u dha shumë ushqime dhe ç'gjë tjetër kishin nevojë. Por, meqë pa se aty kishte shumë shqetësime dhe çrregullime, iu lut Patrikut që t'u dërgonte një igumen dhe kjo u realizua. Dhe kështu u bë igumen një murg me parandjenjë, që quhej Joan.
Kur Sava u tërhoq sipas zakonit të tij në shkretëtirë, një që quhet Jakov Jerosolimiti, që ishte shumë harbut, nxiti dhe të tjerë dhe ikën të ndërtonin një manastir të tyre. Sapo Sava u kthye në manastir, thirri Jakovin dhe e këshilloi të ndalonte përpjekjen e tij, se nuk ishte vendim i tij "më Perëndinë" se, ndërsa nuk kishte mësuar veten, donte të mësonte të tjerët. Jakovi nuk donte të binte dakord me sugjerimet e tij, për këtë Shenjti i tha: "Unë të këshilloj, biri im, dhe ti nuk dëgjon. Kujdes se mos pësosh ndonjë të keqe dhe atëherë të kuptosh interesin tënd."
Këto tha Shenjti dhe shkoi në qelinë e tij. Në çast, filloi të dridhej dhe të tronditej trupi i Jakovit. Pastaj i erdhi temperaturë e lartë dhe për shtatë ditë mbeti i shtrirë. U dëshpërua Jakovi për jetën e tij dhe atëherë kujtoi porositë e Shenjtit dhe luti ta çonin tek ai që t'i kërkonte të falur. Shenjti atëherë iu përgjigj: "Perëndia të të falë". Pastaj e zuri nga dora dhe në çast iku ajo sëmundja e tmerrshme dhe u bë krejtësisht mirë. Pastaj, u kungua me Misterin e Shenjtë dhe mori dhe ushqim trupor. Të gjithë ata që e panë të hante e të levizte atë që më parë nuk mund të levizte, u çuditën.


9. Çudira dhe shërime

Në një qytet, larg Jordanit, që quhej Medania, gjendej një i sëmurë prej kohësh që quhej Jeront. Ai shkoi në Qytetin e Shenjtë (në Jerusalem), që t'u falej vendeve të shenjta dhe shkonte i hipur mbi kafshë. Në rrugë kafsha u tremb dhe Jeronti u zemërua dhe u vra kaq keq, sa asnjë mjek nuk guxonte të merrej me kockat e tij të thyera dhe rrezikonte të vdiste. Një vëlla i Jerontit, më i ri, që njihte Savën, vrapoi në manastir dhe ra në këmbët e Shenjtit duke u lutur që të vinte ta shihte.
Shenjtit i erdhi keq dhe shkoi në shtëpinë e tij. Pasi i bëri lutjen e tij Zotit, e leu me vaj nga Kryqi i Shenjtë dhe në çast, i sëmuri u shërua. Kjo ngjarje shkaktoi tek gjithë të pranishmit habi të madhe.
Një herë, ecte Shenjti në rrugën që çonte në Jordan dhe takoi një luan të madh, në këmbën e të cilit ishte ngulur një copë dru dhe nuk mund të ecte, por ishte i shtrirë në tokë. Duke parë Shenjtin, ngriti lart këmbën dhe ia tregonte, që t'i vinte keq dhe t'i nxirrte ashklën. Shenjtit iu dhimbs dhe i nxori me lehtësi ashklën dhe luani atëherë, që të tregonte mirënjohjen e Tij, e shoqëronte me dëshirë dhe i bindej si shërbëtor.


l0. Tek perandori i Konstandinapojës

Në kohën që në Konstandinapojë ishte perandor Anastas Dhihoci (491-519) u bë grindje nëpër kisha, midis kryepriftërinjve, disa prej të cilëve i takonin heretizmit të monofizitëve, si dhe mbretit që internonte cilët kryepriftërinj donte, midis tyre dhe kryepiskopin e Palestinës, Ilian. I shkroi dhe letër mbretit, ku i thoshte që i dërgonte Savën dhe Etërit e tjerë dhe të respektonte mendimet e tyre dhe të ndalonte luftën e kishave.
Kur mbërritën në Konstandinapojë dhe shkuan në pallat. Të gjithë i lejuan rojet të hynin, ndërsa Savën, meqë e panë me rroba të vjetra, nuk e lejuan. Kur lexoi letrën, mbreti pyeti cili ishte Sava dhe, sapo mësoi se ishte jashtë, dërgoi shërbëtorët që ta gjenin dhe ta sillnin.
Pasi erdhi dhe u ulën të gjithë, mbreti i pyeti nëse donin ndonjë nder dhe, ndërsa të gjithë kërkuan dhurata materiale, Sava nuk foli fare. E adhuroi mbreti dhe i tha: "Ti, atë, si bëre gjithë këtë mundim të vish deri këtu dhe nuk kërkove asgjë?" "Unë, o mbret, erdha të të lutemi për qytetin e shenjtë të Jeusalemit dhe për Kryepiskopatën e tij dhe të qetësosh kishat, u përgjigj Sava. Kur t'i bësh këto, do të kesh mik Perëndinë dhe do të të falë mëkatet, duke të dhënë dhe fitore kundër armiqve." Mbreti u mahnit për guximin e Savës dhe qëndrimin e tij dhe i dha leje që të hynte në pallat kur të donte. I dha dhe një mijë florinj t'i shpenzonte në manastirin e tij, por për patriarkun Ilia, foli me inat dhe e kritikoi. Sava, atëherë, me shumë mençuri dhe guxim, arriti të qetësonte inatin dhe të quante vendimin e tij të padrejtë për internimin dhe e lejoi të kthehej përsëri në fron. Pasi Sava mbaroi misionin e tij, nuk u kthye menjëherë në manastir, sepse ishte dimër, por ndenji në një periferi të qytetit, në një vend që quhej "i Rufinës". Atje shkonin shumë që ta takonin dhe mjaft nga ata u bënë nxënës të tij, siç ishte Juliani, që ishte nip i mbretit Valent dhe Anastasia që ishte gruaja e Pabijusit, djalit të mbretit.
Në atë kohë ra në krahinën e Jerusalemit uri e madje dhe vdekje dhe sa kalonin ditët, e keqja përhapej në shumë vende të Bizantit. Nga kjo e keqe u shkretuan shumë shtëpi dhe mbetën bosh. Shërbimet shtetërore dhe mbreti, që të mos humbisnin taksat që merrnin, vunë një ligj të padrejtë, të paguanin taksat e atyre që vdisnin fqinjët dhe të afërmit e tyre.
Kur e dëgjoi këtë, Sava shkoi prapë te mbreti dhe i tha se kjo ishte shumë e padrejtë dhe do të shkatërronte të varfërit, ata që shpëtuan nga dy të këqijat dhe do të ishte keq për vetë mbretërinë. Mbreti e respektoi Shenjtin dhe donte të realizonte dëshirën e tij. Por një arkond, kryekëshilltar i mbretit, që quhej Marin, e pengoi duke i thënë se shumica e njerëzve të Palestinës ishin nestorianë (heretikë, pasues të Nestorit) dhe nuk duhej t'u bënte një nder të tillë. Atëherë Shenjti i tha i zemëruar: "Ndalo së ndezuri tek mbreti luftën e vjetër dhe pendohu për fjalët e tua, se ndryshe pas pak ditësh do të humbasësh lavdinë tënde dhe kujtimi yt do të humbasë dhe do të zhduket". Në realitet, mbeti ligji i padrejtë, deri sa vdiq Anastasi dhe u bë mbret Justini. Atij i shkroi letra Sava dhe u rregullua disi ligji i padrejtë, por ai që e zhduku fare ishte Justini, që mbretëroi më vonë.
Ndërkohë martiri rrezikoi t'i prisnin kokën, sepse u bë pas pak ditësh kryengritje në qytet, rrëmbyen gjithë pasurinë e tij, i dogjën shtëpinë dhe do të humbiste edhe jetën, në rast se nuk do të pendohej e nuk do të qante për mëkatin e tij.


ll. Kundërshtar me heretizmat

Pas kësaj, disa heretikë, pasues te Sevirit, ngritën mbretin Anastas kundër patriarkëve të shenjtë, Flavianit të Antiohisë, dhe Ilias së Palestinës, të cilët i internoi. Në vendin e Flavianos vuri Sevirin dhe i dërgoi porosi Ilias, se nëse nuk pranon dogmat e Sevirit, do ta dëbonte nga froni i tij.
I mësoi të gjitha këto, Sava, dhe pasi grumbulloi gjithë murgjit, i dëboi pa mbaruar punë njerëzit e mbretit dhe para tyre mallkoi Sevirin dhe sa ndiqnin mësimet e tij dhe bashkë me ta dhe mbretin. Mbreti u zemërua për mallkimin dhe dërgoi fisnike me pushtet për të dëbuar me nxitim Ilian nga froni, nëse nuk pranonte dogmat e Dhioskorit dhe të Sevirit.
Fisniku shkoi me të vërtetë në Palestinë, por u kthye pa bërë gjë, sepse Sava grumbulloi gjithë murgjit, patriarkët e gjithë njerëzit dhe mallkoi gjithë ata që ndiqnin dogmat e Sevirit. Fisniku u tremb nga turma se mos urrejtja kthehej kundër tyre dhe u kthye mbrapsht në Qesari të Palestinës. Në grumbullim ishte i pranishëm dhe konsulli, nipi i mbretit, që ishte zënë rob dhe bleu lirinë me të holla. Ai u lidh me Shenjtin dhe u betua për besim tek Orthodhoksia. Atë dërgoi Sava tek mbreti, që të ndërmjetësonte dhe të qetësonte inatin, pse nuk u dëgjua urdhri i tij. I shkroi edhe një letër me mendimin e përbashkët të të gjithë murgjve, ku i theksonte se nuk ishte e mundur që besa e etërve të tyre, që kishte nxjerrë kaq shenjtorë, të ishte e gabuar dhe të kishte nevojë për korrigjime nga heretikë. I shkroi akoma, se për besë të orthodhoksëve, ishin të gjithë të gatshëm t'i pranonin më mirë të githa, madje edhe vdekjen, sesa të dilnin nga mësimet e vërteta, qoftë edhe për pak. Mbreti e mori letrën, por nuk gjeti kohë që të përgjigjej, sepse shkoi në luftë.


12. Çudia e bukëve

Pasi internuan padrejtësisht patriarkun Ilia, siç thamë më sipër, u bë një uri e madhe dhe shtrenjtësi në të gjithë Palestinën dhe për shumë kohë nuk ra shi fare. Njerëzit e thjeshtë dhe murgjit filluan të vuanin. Sava drejtonte shtatë manastire dhe për këtë gjithë shpresat i kishte vënë tek Krishti, për të mos humbur shpresat e tyre tek Zoti dhe ai do t'ju jepte ç'u duhej.
Pas ca kohësh, manastiri i Shenjtit pati kaq vështirësi, sa për të dielën e ardhshme, nuk kishin as meshë. Dhiakoni i manastirit shkoi dhe ia tha. Por ai shpirt i admiruar nuk u dëshpërua fare dhe i tha: "Ai, biri im, që tha të mos kujdeseshin për të nesërmen do të kujdeset edhe tani dhe do të na dërgojë ndihmën e tij, që të mos na mungojë Liturgjia Hyjnore".
Këto tha dhe Shenjti bëri profeci dhe, para se të vinte e diela, erdhën disa njerëz të panjohur dhe sollën tridhjetë ngarkesa me grurë, verë, vaj dhe ushqime të ndryshme. Pasi falenderoi Zotin, Shenjti i tha qelarit: "Çfarë thua tani, shpirtvogël, të lemë Liturgjinë, sepse nuk kemi meshë?"
Ai ra në këmbët e tij me pendim për shpirtin e tij të vogël dhe duke kërkuar të falur.


13. Dënimi i barinjve të këqinj

Ditën tjetër erdhën disa murgj nga shpellat duke thënë se barinjtë lanë bagëtitë dhe hanin të mbjellat e manastirit dhe, jo vetëm kjo, por dhe vetë hynin në manastir dhe rrëmbenin ushqimet me zor, duke u krijuar murgjve shumë shqetësime.
Shenjti i porositi barinjtë të largoheshin nga manastiri dhe të mos shkaktonin më dëme në manastir. Por ata nuk i morën parasysh fare fjalët e tij dhe vazhduan si më parë. Por, në çast, shteroi qumështi i deleve dhe qengjat filluan të ngordhnin. Barinjtë atëherë e kuptuan se pësuan dëmin për shkak të mosbindjes së tyre dhe pasi vrapuan tek Shenjti, i ranë në këmbë duke rrëfyer mëkatin e tyre. Premtuan të mos afroheshin pranë manastirit. Shenjti i fali dhe i bekoi dhe, në çast, erdhi qumështi i dhenve dhe filloi të rridhte me shumicë.
I nxitur nga privilegji i Perëndisë, një ditë vizitoi patriarkun Ilia në vendin e internimit të tij. Pas ca ditësh, i tha patriarku: "E di, i lumturi Sava, se sot vdes mbreti Anastas dhe për dhjetë ditë do të shkoj dhe unë të paraqitëm në hapin e frikshëm të Zotit Krisht?"
Vërtet, pas disa ditësh, u dëgjua se mbreti vdiq dhe pastaj fjetja e të lumturit Ilia, siç e kishte thënë. Pas vdekjes se Anastasit zgjodhën mbret Justinin I (518-527). Ai dërgoi urdhër në gjithë perandorinë që të rimerrnin përsëri postet e tyre kryepriftërinjtë orthodhoksë dhe të shkruanin në Librat e Shenjta Sinodhin e Shenjtë të katërt Ikumenik, që të ndjejë Kisha qetësi. Shën Sava atëherë ishte mbi tetëdhjetë vjeç, i sëmurë dhe i dobësuar nga ushtrimet. Me gjithë këto, nuk nguroi të vraponte në Qesari dhe Skitopol, duke predikuar urdhrin e mbretit dhe duke shkruar në Librat e Shenjta të kishave, vendimet e katër Sinodheve Ikumenike që ishin mbajtur deri atëherë dhe duke këshilluar me këshillat e tij.


14. Çudia e shërimit të hemoragjisë dhe të së pushtuarës nga demoni

Në një rrugë, siç ecte, ndodhej një grua e sëmurë nga hemoragjia prej shumë vjetësh dhe nga ajo dilte një qelbësirë e tillë, sa asnjë nuk mund t'i afrohej, madje edhe të afërmit e kishin vështirë. Asnjë mjek nuk mund ta shëronte. Ajo sa pa Shenjtin të kalonte andej, thirri duke qarë: "Shërbëtor i Perëndisë, të të vijë keq për mua të vuajturën".
Shenjtit i erdhi keq, u afrua dhe, pasi e zuri nga dora, e ngriti të shëruar.
Kjo çudi u dëgjua në të gjitha vendet rrotull dhe njeri që kishte një vajzë që mundohej nga demoni, vrapoi tek ai dhe e luti. Ai bëri shenjën e Kryqit mbi vajzën dhe në çast shpëtoi nga ndikimi i demonit.


15. Çudi të ndryshme

Meqë kishin katër vjet që nuk binte shi, erdhën tek Shenjti murgjit nga shpellat dhe kërkuan leje të largoheshin, sepse nuk mund të duronin më mungesën e ujit. Atëherë Shenjti u tha: "Bëni durim disa ditë dhe do të vijë mbi ju mëshira e Perëndisë". Dhe, vërtet, pas tri ditësh ra kaq shi, sa u mbush me ujë gjithë rezervuari. Pas Joanit u bë patrik një klerik shpresëtar dhe i virtytshëm që quhej Petro. Ai kishte një motër me emrin Isiqia, shumë të virtytshme që ishte e sëmurë rëndë dhe që nuk mund ta shëronte asnjë mjek. E luti Shenjtin që ta shëronte. Shenjti, pasi bëri tri herë shenjën e Kryqit mbi të, e ngriti të shëruar nga shtrati.


16. Në Bizant te Perandori

Në atë kohë samaritanët bënë kryengritje kundër mbretit, zgjodhën mbretin e tyre, Julianin, dhe filluan të përndjekin të krishterët, t'i torturonin dhe t'i vrisnin. Kur mbreti i mësoi këto, dërgoi ushtri dhe i rrëzoi samaritanët. Por një samaritan, njeri i përmendur, shkoi në Bizant dhe i tha gënjeshtra mbretit, se për kryengritjen e samaritanëve, shkaktarë ishin njerëzit e Palestinës. U zemërua mbreti dhe mendonte t'i dënonte. Kur patriarku i Jerusalemit i mësoi këto, i erdhi keq për popullin dhe dërgoi Shenjtin në Konstandinapojë që t'i lutej mbretit të mos dënonte të pafajshmit. Sava, me gjithë pleqërinë dhe sëmundjet trupore, shkoi me dëshirë në Bizant, ku e priti mbreti dhe Patriku me shumë ndere.
Mbreti Justinian tregoi kaq dashuri dhe nderim për Shenjtin, sa jo vetëm që i fali banorët e Palestinës, por ndoqi edhe samaritanët nga Jerusalemi. Pastaj, pas paraklisit të të Shenjtit, u fali taksat për shumë kohë, themeloi spitale në qytetin e shenjtë dhe ndërtoi mure pranë manastirit që t'i kishin si strehim murgjit, në rast nevoje.


17. Fjetja e Shenjtit

Pasi u kthye në tabat e shenjta dhe u fal te Varri i Shpëtimtarit, Shenjti u kthye në manastir dhe pas pak kohe u sëmur. Atëherë e vizitoi patriarku Petro dhe, duke parë se nuk kishte asgjë nga sa i duheshin një të sëmuri, e luti që të shkonte në Patrikanë. Mbeti për pak kohë në Patrikanë, i munduar nga sëmundja, por kuptoi se afroi ora për të shkuar tek Krishti që kishte dashur. Dha menjëherë porosi ta çonin në qelinë e tij dhe pasi përshëndeti gjithë vëllezërit, caktoi në vendin e tij një tjetër përgjegjës, të quajtur Melitan.

Pastaj dorëzoi shpirtin e tij të shenjtë në duart e Zotit Krisht më 5 dhjetor 533, në moshën 94 vjeç.

Një nga çuditë e shumta që bëri Shenjti pas fjetjes së tij, ishte kjo: Dy vëllezër, miq të besuar të Shenjtit, kishin ara dhe vreshta dhe, kur erdhi koha e vjeljes, u sëmurën që të dy. Po humbiste prodhimi i tyre, sepse nuk kishin njeri që ta mblidhte. Duke pasur një mërzitje të dyfishtë, edhe për sëmundjen, edhe për humbjen e prodhimit, u kujtuan për dashurinë që kishte Shenjti dhe e ftuan për ndihmë. Në mëngjes u ngritën pa asnjë sëmundje, duke predikuar kudo çudinë e shërimit të tyre.

Kujtimi i Shenjtit kremtohet më 5 dhjetor.

[Albo]