Marrėveshje historike e tetė vendeve tė industrializuara tė botės pėr lehtėsimin e varfėrisė nė Afrikė
G-8 anulon borxhet e 18 vendeve tė varfra
Sipas vendimit, do tė anulohen menjėherė 40 miliardė $ borxhe. Pritet qė kjo shifėr tė arrijė nė 51 miliardė $
Shekulli
LONDĖR Shtetet mė tė pasura tė botės kanė rėnė dakord tė anulojnė nė mė shumė se 40 miliardė dollarė borxhet e vendeve tė varfra. Kjo ishte njė pėrpjekje pėr tė lehtėsuar disi kontinentin afrikan nga uria dhe sėmundjet. Marrėveshja u arrit dje nė Londėr nga ministrat e Financave tė Grupit tė Tetė Vendeve tė Industrializuara, pas shumė e shumė diskutimesh e negociatash me tyre. Po kėshtu, liderėt lanė tė hapur propozimin pėr dyfishimin e ndihmave nė samitin qė do tė bėhet muajin qė vjen nė Skotland. Ne jemi tė ndėrgjegjshmė pėr tė lehtėsuar varfėrinė me tė cilėn po pėrballen shumė vende dhe individė. Ne u nxitėm pėr tė vepruar nga njė nevojė urgjente. U gjendėm tė bashkuar me njė qėllim tė pėrbashkėt, - tha dje gjatė njė konferencė pėr shtyp Gordon Brown, ministri britanik i Financave. Sipas vendimit, borxhet e 18 vendeve afrikane ndaj huadhėnėsve shumėkombėsh (si FMN dhe BB) do tė anulohen mejėherė. Mė shumė vende tė tjera do tė pėrzgjidhen nė muajt dhe vitet qė do tė vijnė. Sekretari amerikan i Thesarit, John Snow, e quajti marrėveshjen njė arritje me pėrmasa historike. Ky hap u prit me shumė gėzim edhe nga tė gjithė aktivistėt pėr anulimin e borxheve tė vendeve tė varfra, megjithatė, si gjithmonė, ata kėrkuan mė tepėr se kaq. Njė prej kėngėtarėve tė rrokut, britaniku Bob Geldof, i cili ka bėrė fushatė kundėr varfėrisė dhe sėmundjeve nė Afrikė pėr gati dy dhjetėvjeēarė, u ka bėrė thirrje njė milion njerėzve qė tė manifestojnė nė Skotland pėr tua ngulitur fort nė mendje kėtė ēėshtje liderėve tė G-8. Duke folur para njė grupi njerėzish Geldof tha: Nesėr 280 milionė afrikanė do tė zgjohen pėr herė tė parė nė jetėn e tyre pa iu detyruar as juve, as mua njė kacidhe nga pengesa e borxheve qė i sakatuar ata dhe vendet e tyre pėr aq shumė kohė. Megjithatė ai shtoi: Ne duhet tė jemi tė qartė se ky ėshtė fillimi dhe fundi nuk do tė arrihet deri sa tė shohim qė e gjithė paketa e kėrkuar nga komisioni i Afrikės pėr anulimin e tė gjitha borxheve, pėr dyfishimin e ndihmave dhe pėr transportimin e drejtėsisė nė kėto vende. Ndėrkohė aktivistė tė tjerė u ankuan se duhet tė ndihmohen mė shumė se 18 vende, nė mėnyrė qė vendet e pasura tė plotėsojnė edhe premtimin e OKB-sė pėr tė pėrgjysmuar varfėrinė globale deri nė vitin 2015. Edhe shtetet afrikane e mirėpritėn kėtė hap. Anulimi i borxheve do tė na sigurojė njė lehtėsim nė buxhet. Do na japė para tė mjaftueshme pėr tė shpenzuar pėr arsimin, shėndetėsinė dhe sektorėt e tjerė socialė, - tha ministri i Financave tė Zambias, Ng'andu Magande.
SHBA-ja kundėr propozimeve tė G-8
Sekretari britanik i Financave, Gordon Broėn, ka njė tjetėr plan qė synon ta arrijė para se tė mbahet takimi nė Skotland. Ai synon qė nėpėrmjet njė projekti International Finance Facility (IFF), qė tė dyfishojė ndihmat pėr vendet e varfra nė 100 miliardė dollarė. Por ky plan ėshtė kundėrshtuar nga SHBA-ja. Kėshtu Broėn do tė nisė njė tjetėr projekt IFF qė tė sigurojė fonde pėr programet e vaksinimit nė Afrikė pa mbėshtetjen e SHBA-sė apo tė Japonisė. Edhe njė ide tjetėr e G-8-ės pėr tė konsideruar taksėn e biletave tė avionit si mundėsi pėr tė ndihmuar fondin e ndihmave, SHBA-ja e kundėrshtoi. Kjo ide u hodh nga Franca dhe Gjermania.
Fakte
Marrėveshja mes tė pasurve
- G-8 pėrfshin Britaninė, Francėn, Italinė, Gjermaninė, Japoninė, SHBA-nė, Kanadanė dhe Rusinė.
- Anulohen borxhet nė 100% pėr 18 vende, kryesisht nė Afrikėn subsahariane (Benin, Bolivia, Burkina Faso, Etiopia, Gana, Guajana, Honduras, Madagaskar, Mali, Mauritania, Mozambik, Nikaragua, Nigeria, Ruanda, Senegali, Tanzania, Uganda dhe Zambia).
- Rreth 9 shtete tė tjera do tė pėrfitojnė anulim borxhesh nė 12-18 muajt e ardhshėm (Kameruni, Ēadi, Republika Demokratike e Kongos, Gambia, Guinea, Guinea-Bisau, Malaui, Sao Tome dhe Sierra Leone). Ndihma totale pas kėsaj periudhe do tė arrijė nė 51 miliardė $.
- Synimi mė i largėt ėshtė qė tė lehtėsohen nga borxhet nė total 38 shtete (Burundi, Republika Qendrore Afrikane, Komoros, Republika e Kongos, Bregu i Fildishtė, Laosi, Liberia, Myanmar, Somalia, Sudan dhe Togo).
- Vendet qė pėrfitojnė ndihmė urgjente: Ruanda, Etiopia, Mauritania, Zambia si dhe dy vende jashtė Afrikės, Honduras dhe Bolivia.
- Shtetet subsahariane kanė borxh rreth 69 miliardė dollarė huadhėnėseve shumėkombėsh si FMN-sė dhe Bankės Botėrore.
- Agjencitė e huaja llogarisin se 62 shtete kanė nevojė pėr 100% lehtėsim borxhesh pėr tė arritur synimin e OKB-sė qė tė pėrgjysmohet varfėria botėrore nė 2015-ėn.
12/06/2005
Shekulli
Krijoni Kontakt