Postuar mė parė nga
Qazim RUDI
28 Mar 2005 :::Atlasi i ri: 2% pakica etnike nė Shqipėri
Atlasi i ri: 2% pakica etnike nė Shqipėri
Shqipėria do tė ketė njė Atlas Kombėtar tė Popullsisė, qė do tė shtypet gjatė vitit 2006. Njė tjetėr, pas atij qė doli dhe mė vonė u ndalua, vitin e kaluar. Pas debateve tė gjera mbi hartat e pakicave etnike, tek tė cilat tashmė nuk bėnin pjesė vetėm grekėt, serbėt, malazezėt dhe maqedonasit, por edhe romėt e arumunėt. Njė gabim qė nuk ka si tė pėrsėritet tek atlasi i ri,-thotė dekani i Fakultetit tė Historisė dhe Filologjisė, nė Tiranė, Gjovalin Gruda. I cili ėshtė njėkohėsisht edhe gjeograf.
***
Ėshtė pikėrisht dekani Gruda ai qė bėri tė ditur pėr Shekullin, daljen nė dritė tė atlasit tė ri. Puna ka nisur qė prej disa muajsh, kėtė e ka pohuar edhe rektori i Universitetit tė Tiranės, Shezai Rrokaj, i cili tha se e ka miratuar projektin pėr hartimin e kėtij botimi.
Janė duke bashkėpunuar disa universitete, pėrveē atij tė Tiranės, si Universiteti i Shkodrės, Gjirokastrės etj. duke aktivizuar specialistėt mė tė mirė tė fushave. Jemi nė fazėn e mbledhjes sė informacionit, gjė qė shpresojmė ta pėrfundojmė nė fund tė kėtij viti. Gjatė 2006 do tė mbarojnė procedurat e shtypjes dhe botimit dhe pėr vitin mėsimor 2007-2008 atlasi do tė jetė gati pėr tu futur nė shkolla, -tregon Gruda. Duke shtuar se tirazhi i kėtij botimi voluminoz, qė do tė pėrfshijė harta dhe grafikė pėr shumė tė dhėna, mendohet tė jetė 20 000 kopje. Hartuesit e Atlasit tė Popullsisė thonė se synimet janė qė ky botim tė kthehet brenda disa viteve nė njė tekst tė rėndėsishėm mėsimor, i cili deri tani i ka munguar Shqipėrisė.
***
Debati pėr disa harta tė Atlasit Kombėtar tė Popullsisė, botuar nė 1 200 kopje dhe ndaluar fill pas daljes nga shtypi, me bashkautorė shqiptarė dhe njė gjerman, ende nuk ėshtė harruar. Gruda thotė se ethet pėr tė nxjerrė njė atlas tė ri erdhėn pikėrisht pas dėshtimit tė tė parit, nė harta e tė cilit rezultonte qė 10.8% e popullsisė nė Shqipėri ishte pakicė etnike. Njė shifėr kjo krejt e ndryshme nga 2 pėrqindėshi zyrtar i Ministrisė sė Jashtme dhe INSTAT. Bėhej fjalė pėr 139 mijė arumunė dhe 120 mijė romė qė gjenden nė Shqipėri, pėr tė cilėt zyrtarisht deri tani nuk ėshtė thėnė se janė minoritete etnike, por kulturore. Meqė nuk kanė njė komb mėmė, jashtė trojeve tė Shqipėrisė, tė cilit ti pėrkasin. Por atlasi i vitit tė kaluar i kishte klasifikuar si pakicė etnike, fakt qė ngjalli shumė diskutime Atlasi i ri nuk do ti bėjė kėto gabime. Megjithėse materialet ende nuk janė mbledhur tė gjitha, mund tju them se pėrqindja e pakicave etnike e pasqyruar nė kėtė botim do tė jetė ajo e deklaruar zyrtarisht: rreth 2%. Sepse dihet qė kushti themelor qė njė minoritet tė klasifikohet si etnik, ėshtė prejardhja territoriale, cilit shtet i pėrket? Si tė tillė ne njohim vetė grekėt, maqedonasit, serbėt dhe malazezėt. Jo romėt dhe arumunėt,-pėrfundon Gruda.
Krijoni Kontakt