Arsimi i lartë shqiptar

[liridashes]

Arsimi jashtë tregut,
tregu pa të arsimuarit

Adri Nurellari
(marre nga gazeta Metropol)


Arsimimi luan një rol të padiskutueshëm në zhvillimin ekonomik të vendit. Tashmë është më se e qartë që burimet natyrore kanë kaluar ne dorë të dytë dhe burimet njerëzore, jo ne askpektin sasior por cilësor, kanë zënë rolin vendimtar në çdo ekonomi.Rusia mund të konsiderohet si shteti më i pasur me burime natyrore ndërkohë që një vend shumë herë më I vogël qoftë për nga popullsia ashtu edhe për nga sipërfaqja, si Belgjika, eksporton më shumë se Rusia si dhe ka të ardhurat për frymë disa herë më të larta. Ekonomia e dytë e botës është Japonia, tmerrësisht e varfër në minerale dhe toka bujqësore dhe me karakteristika gjeografike shumë të pafavorshme.E njëjta gjë vlen po të shihet që Izraeli i ndodhur ne mes të shkretëtirës I rrethuar nga vende armiq ka mirëqënie ekonomike më të lartë se vende të tjera të rajonit që kanë marrë si dhurata nga Perëndia rezervva të pamata nafte.

Në Evropën Perëndimore vihet re një plakje e popullsisë dhe një rënie e rritjes natyrale. Baby-boom i disa dekadave më parë është zëvendësuar nga një situatë ku gati për dy persona jo-aktivë në Evropën Perëndimore, ka vetëm një person në punë. Ndërkohë e njëjta situatë vlen, bile është më e theksuar, në vendet e Evropës Qëndrore dhe Lindore qe sapo janë futur në Bashkimin Evropian. E kundërta e kësaj prirje gjendet tek kombi shqiptari i cili është më i riu në Evropë. Për rininë e popullsisë vendin e parë është Kosova, të dytin Shqipëria dhe më pas ndiqemi nga irlandezët. Prandaj duhet që ta konsiderojmë popullsinë e re shqiptare si një avantazh të rëndësishëm të krahasuar i cili mund të shfrytëzohet me sukses për të mirën e zhvillimit të vendit. Rëndësia e këtij avantazhi të Shqipërisë është akoma më e madhe kur marrim në konsideratë faktin që rrethohemi nga dy shtete, Italia dhe Greqia , që respektivisht janë kombet më të plakura të Evropës. Një situatë tillë është shfrytëzuar në mënyrë jashtëzakonisht efikase nga Irlanda e cila duke aplikuar politika të duhura fiskale dhe arsimore gjatë viteve nëntëdhjetë ka kaluar një mrekulli të mirëfilltë ekonomike duke u bërë një ndër destinacionet e preferuara botërore për investime të drejtpërdrejta të huaja. Eshtë e qartë që në rastin e Shqipërisë këto investime nëse do të vijnë nuk kanë për të ardhur për krahë pune masive të pakualifikuar. Kuptohet pra dobia që do të kishte për Shqipërinë arsimimi.

Por ajo që vlen të diskutohet është se në ç’mënyrë do të josheshin investitorët e huaj nga krahu i lirë i punës në Shqipëri. Ka të ngjarë që investimet në bazë të konceptit “Porter’s cluster” do të ishin më tërheqëset për të huajt. Koncepti “Porter’s cluster” ose “competitive cluster” është nxjerrë nga Michael E. Porter, profesor i shkollës së biznesit të Harvardit, dhe shërben për të përshkruar një vendodhje gjeografike që ka një avantazh të qëndrueshëm konkurues me vende të tjera, ku burime apo kompetenca të caktuara janë akumuluar në mënyrë të konsiderueshme duke i dhënë këtij vendi një pozicion çelës për një degë apo aktivitet të caktuar të ekonomisë. Në rastin e burimeve njerëzore që mund të shfrytëzohet nga Shqipëria, bëhet fjalë për transferimin e atyre pjesëve të industrive të ndryshme që kanë të bëjnë me procese të linjës së prodhimit që kërkojnë numër të madh punonjësish dhe kualifikim jo shumë të lartë.

Kostoja e krahut të punës në vende si Gjermani e Franca është jashtëzakonisht e lartë si pasoje e rrogave të larta , taksave të larta dhe nivelit të lartë të sigurimeve shoqërore që duhet të paguajnë punëdhënësit. Këtu duhet shtuar një tjetër problem dërmues për bizneset e perëndimit që është mungesa e fleksibilitetit që vjen për faj të legjislacionit dhe levizjes sindikaliste që e bëjnë të pamundur përshtatjen me tregun.

Rroga dysheme që paralizon kerkes-ofertën në tregun e punës si dhe vështirësitë për të pushuar puntorë në rastet e rënies së shitjeve apo situata të tjera qe diktojnë nevojën per uljen e prodhimit dhe shkurtimin e punonjësve, mund ta cojnë një kompani drejt falimentimit. Po të njëjtin rezultat kanë edhe lëvizjet e konsoliduara sindikaliste të perëndimit të cilat imponojnë kërkesa që shpesh nuk mund te përballohen nga punëdhënësit. Për rrjedhojë kompanitë industriale të Evropës perëndimore ose investojnë në kërkimin dhe aplikimin e teknikave dhe teknologjive të reja që risin shkallën e automatizimit dhe pakësojnë nevojën për punonëtor, ose trasferojnë ato linja prodhimi që nevojisin shumë punëtorë në ato vende ku ka krah pune të lirë e të kualifikuar me bollëk dhe ku punëtorët nuk kanë shumë pretendime. Këtë situatë e ka shfrytëzuar shumë mirë Rumania e cila është bërë një ndër vendet cluster për krah të lirë e të kualifikuar pune.

Superioritetin e cilësisë ndaj sasisë në çështjet e arsimimit me sa duket nuk e ka kuptuar ende ministria e arsimit dhe shkencës, siç edhe dëshmohet nga vendimi i kohëve të fundit të qeverisë për rritjen e numrit të pranimit të studentëve të rinj në universitetet shqiptare. Arsimi ynë i lartë lë shumë për të dëshiruar për faj të disa arsyeve kryesore. Së pari është mungesa e burimeve materiale (për te mos folur pastaj për cilësinë e burimeve egzistuese) siç janë ambientet e mësimit, bibliotekat, mjetet e laboratoret si dhe konviktet për studentët. Së dyti është mungesa e pedagogëve dhe cilësia e ulët e shumë prej tyre, gjë që sa vjen e shtohet si pasojë e emigrimit të truri. Së treti metodika e mësimdhënies mbetet e vjetëruar dhe ruan tiparet e së kaluarës pasi synon vetëm zotërimin e njohurive dhe riprodhimin e thatë të tyre duke penguar krijimtarinë dhe përparimin.

Arsimimi bashkëkohor i mëshon analizës dhe mendimit kritik në përpunimin e diturive si dhe nevojën e arritjes së pavarsisë intelektuale që është një ndër premisat që nxisin progresin. Për rrjedhojë studentët tanë dalin nga një pjesë e mirë e universiteteve shqiptare të keq-arsimuar dhe rritja e numrit të studenteve pa u marrë paraprakisht me cilësinë e shkollave vetëm rrit përmasat e dëmit që I shkaktojmë burimeve njerëzore shqiptare.

Përpos cilësisë së dobët të shkollës së lartë që ka të bëjë me një menaxhim të dobët të resurseve egzistuese vihet re nje mospërputhje e politikave zyrtare arsimore me kërkesën e tregut të punës. Tek universitetet kjo gjë vihet re në shpërndarjen e kuotave të pranimit mes fakulteteve të ndryshme. Vazhdohet të mbahen hapur dhe me shumë studentë degë të ndryshme që nuk kanë fare prespektivë në Shqipëri ose ku ka një mbi popullim studentësh. Të tilla janë inxhinieritë industriale ndërkohë që industria shqiptare është zhdukur si dhe disa degë të shkencave shoqërore ku është dyndyr shumica e maturantëve. Ndërkohë degë të tjera, për të cilat ka nevojë vendi, si agronomia dhe inxhinieria e ndërtimit, vazhdojnë të kenë një numër relativisht të kufizuar.

Ne duhet që për hir të realitetit dhe nevojës së mbajtjes të një standarti minimal cilësie, të pranojmë që mundësia e qeverisë për të ofruar arsimim të lartë është shumë e kufizuar. Përmbushjen e kërkesës së madhe duhet tja lëmë në dorë arsimimit jashtë Shqipërise si dhe universiteteve private. Prania e këtyre të fundit duhet inkurajuar pasi ka për të lehtësuar ndjeshëm sektorin publik si dhe ka për të rritur cilësinë e arsimimit në përgjithësi nëpërmjet konkurencës, tërheqjes së kapitalit privat si dhe aplikimit të metodave menaxhuese efikase.

Megjithatë papërshtatshmëria e politikave arsimore me tregun aktual të punës dhe mosmarrja parasysh e prirjeve dhe potencialeve të këtij tregu duket edhe tek vëmendja pakët që i kushtohet arsimit për të rritur. Ajo që vihet re është fakti që pjesa më e madhe e njerëzve që braktisin shkollën janë banorët e zonës rurale si dhe ata që shkojnë emigrant. Për momentin bujqësia e prapambetur shqiptare në të shumtën e rasteve është një aktivitet i mbyllur i çorganizuar. Bujqësia jonë angazhon gjithë familjen dhe fëmijët sapo rriten paksa shtyhen nga prindërit që të ndihmojnë në blegtori ose punë e tjera bujqësore duke braktisur shkollat. Mirëpo është e sigurtë që kjo bujqësi primitive ka për tu zhdukur si pasojë e konkurencës në një kohë të afërt. Përjashto disi blegtorinë dhe hortikulturën, degët e tjera e tjera të bujqësië zorr se kanë një të ardhme në kushtet e Shqipërisë Gjithashtu rritja e përdorimit të teknikave moderne dhe mekanikës bujqësore ka për ta ulur ndjeshëm nevojën për krahë pune në bujqësi. Po kështu ritmet e emigracionit janë duke rënë dhe emigrantët qe kthehen kanë punuar kryesisht në ndërtim dhe bujqësi dhe janë shpesh të pakualifikuar ose pa zanat. Edhe nëse sektori i ndërtimit shqiptar mund të thithi një pjesë të mirë të tyre, nuk mund të pritet që ndërtimet në Shqipëri të ecin pa fund. Me një fjalë në një të ardhme të afërt mund të pritet që Shqipëria të ballafaqohet me një miriadë njerëzish të pakualifikuar dhe të papunë sepse nuk do te jenë aspak konkurent ne tregun gjithnjë e më nderkombëtar të punës. Këta njerëz nuk do të mund të inkuadrohen dot në sistemin formal të arsimimit ku edhe përqëndrohet vëmendja e shtetit tonë por do të nevojisin atë që jashtë quhet “vocational training” që i referohet arsimit të specializuar për të rritur.

[liridashes]

Problemet e procesit të Bolonjës
Adri Nurellari (Instituti Liberal)
gazeta metropol

Fillimi I vitit të ri shkollor në Shqipëri u shoqërua nga debate të gjithanëshme për aplikimin e procesit të Bolonjës në universitetet tona. Entuziazmi për këtë proces ka përfshirë shumë njerëz por në të njëjtën kohë ka lënë shumë të tjerë me pyetje të papërgjigjura. Prandaj lind edhe nevoja që të sqarohen disa probleme të procesit të Bolonjës para se të përqafohet ky proces plotësisht në Shqipëri.
Problemi i parë ka të bëjë me retorikën që ka mbështjellë reformat për zbatimin e këtij procesi tek ne. Ky proces po portretizohet si zgjidhja magjike për të gjitha problemet e arsimit tonë të lartë. Gjasme po ta kemi adoptuar këtë proces universitetet tona kanë për të arritur standarte evropiane. Kjo është një farsë e madhe pasi problemet e shkollave tona nuk qëndrojnë tek forma por tek cilësia e përmbajtjes.
Shndërimi i programeve universitare në 3 + 2 + 3 nuk do të thotë që këto programe do të jenë më cilësore, nuk do të thotë që metodologjia e mësimëdhënies do të jetë më e mirë, se përgatitja e pedagogëve do të jetë më e lartë, se kërkesa e llogarisë do të jetë më rigoroze, se mjetet mësimore si laboratoret do të jenë më të kompletuara, se studentët do të jenë më të motivuar etj…
Për më tepër ky proces nuk na ndihmon ne hyrjen në Bashkimin Evropian. Edhe pse ky proces ka lindur atje, ai nuk bën pjesë ne kërkesat që duhen përmbushur për tu futur atje. Atë po e përqafojnë edhe vende të Kaukazit dhe Azisë Qëndrore që nuk kanë ndonjë të ardhme brenda Bashkimit Evropian. Pra njerezit nuk duhen gënjyer se gjoja ky proces na ndihmon në integrimin Evropian.
Vëmendja e madhe që i kushtohet aplikimit të këtij procesi në Shqipëri nuk bën gjë tjetër veçse largon vëmendjen nga problemet kryesore që rëndojnë në arsimin tonë të lartë duke çliruar përgjegjësit nga procesi i llogaridhënies nëpërmjet përdorimit për qëllime promocionale politike të procesit të Bolonjës.
Duhet bërë e qartë se ky proces është nisur në perëndim për të ndihmuar lëvizshmërinë e studentëve nga një vend në tjetrin. Përdorimi i 3+2+3 si dhe i mënyrëa së njëjtë të matjes së krediteve do të krijonte një sistem reference të përbashkët që do ta bëntë shumë më të lehtë lëvizjen e një studenti nga një institucion në tjetrin. Mirëpo edhe në Bashkimin Evropian kjo lëvizje varet shumë nga cilësia e universitetit prej nga vjen dhe cilësia e universitetit ku pretendohet të shkohet.
Me fjalë të tjera ta zënë se një student nga universiteti i Tarantos do të donte transferohej për një vit nëpërmjet programit evropian Erasmus në universitetin prestigjoz të Leiden-it në Hollandë, procesi I Bolonjës nuk ka për ta ndihmuar shumë. Kjo pasi universiteti i Leiden-it ka të drejtë ta refuzojë këtë transfertë duke u bazuar tek cilësia, pavarsisht se mund të kenë forma të njëjta të programeve. Vlera e këtij procesi bie akoma më tej kur bëhet fjalë për punësimin. Punëdhënësi në perëndim ka për të parë aftësitë dhe njohuritë e zotëruara, përvojën e kandidatit dhe emrin e shkollës nga vjen diploma e tij dhe jo nese diploma është “Bolonjeze” apo jo.
Pra po të shihet me kujdes futja e procesit të Bolonjës tek ne nuk ka për të sjelle ndonje risi të madhe. Dobia më e madhe ka për të qënë tek lehtësimi i shkuarjes për studime të mëtejshme të studentëve shqiptarë në Evropën Perëndimore. Megjithatë ky nuk ka qënë ndonjë problem i madh në të kaluarën pasi në rastin kur dëshirohet që të shkohet për një studim pasuniversitar si për një kurs master ose për të bërë doktoraturën, katër vitet e universiteteve shqiptare në më të shumtë e rasteve janë marrë në konsideratë si të mirëqëna dhe të plota. Kuptohet që ato katër vite paragjykohen në varësi të reputacionit të universitetit tonë dhe është e qartë se nëse dikush aplikon nga Universiteti i Sorbonës për të vazhduar studimet në Harvard do të ketë shumë më shumë shanse për tu pranuar se një i diplomuar i Tiranës. Por kjo gjë vlen njëlloj edhe për një student të Universitetit të Nimes ose Universitetit të Marsejës pasi nuk ka të bëjë me 3+2+3 por me cilësinë e arsimit të ofruar në shkollë. Prandaj këtu duhen përqëndruar energjitë dhe burimet tona.
Një tjetër problem i procesit është edhe cilësia e modelit që po aplikohet. Në fakt ky sistem është tipik i Gjermanisë ndërkohë që modelet më të suksesshme të arsimit të lartë sot në botë janë ato Anglo-Amerikane. Pra po marrim modelin e një vendi që brenda Bashkimit Evropian, bashkë me Greqinë, mbahet se ka një nga përqindjet më të larta të studentëve që largohen për të vazhduar studimet në Amerikë e Britani.
Vetë çështja e standartizimit është problem më vete. Ky standartizim jo spontan i ardhur me plan nga shteti krijon një egalitarizëm dhe ul autonominë dhe fleksibilitetin e universiteteve të ndryshme. Kjo përpjekje është në kundërshti me prirjet dhe nevojat e ekonomisë së epokës së globalizmit ku tregjet e punës kërkojnë shkolla sa më dinamike që të mund të përshtaten me shpejtësi me kërkesat që mund të parashtroj ky treg. Gjithashtu universitetet duhet të kenë hapësirë që të konkurojnë me njëri tjetrin pasi ashtu rritet cilësia dhe pasurohet oferta që i jepet studentëve. Ndërtimi i uniformitetit në sistemin universitar ka për të hequr dinamizmin për të cilin kanë nevojë shkollat e larta dhe ka për të penguar progresin. Për më tepër është shumë e dobishme që në tregun e arsimit të lartë të ketë shkolla elite për studentët më të mirë dhe jo si në Gjermani ku kjo gjë mungon. Nuk mund të detyrojmë studentët më të talentuar të qëndrojnë në të njëjtën klasë e të ecin me të njëjtëin rritëm me studentët më mediokër.
Problemet me futjen e procesit të Bolonjës në Shqipëri nuk kanë të bëjnë vetëm me dobine që mund të ketë tek ne si dhe me dobitë e hamëndsuara të standartizimit, por edhe me kapacitetet tona për ta plotësuar këtë proces. Dhe këtu nuk bëhet fjalë vetëm për mungesën e informimit të stafeve pedagogjik e administrativ të universiteteve për detajet e procesit, por edhe me impaktin që do të sjelli reforma.
Impakti kryesor është rritja e peshës së kurseve pasuniversitare dhe ulja e asaj universitare. Kursi universitar do te ulet nga katër ne tre vite ndërkohë që do të rritet nevoja për organizmin e masterave dy vjeçar dhe të programeve trevjeçare të doktoraturës. Por kurset pasuniversitare përqëndrohem tek procesi i kërkimit shkencor për të cilin ne nuk kemi shumë traditë si dhe burime. Përjashto institutet e Akademise së Shkencave dhe ndonje fakultet aty këtu në universitetin e Tiranës, në shkollat e tjera zorr se bëhet ndonjë punë shkencore kërkimore. Befas, me procesin e Bolonjës këto shkolla do të duhet te kthehen në qëndra kërkimore që zorr se ka për të qënë e lehtë në kushtet e mungesës së laboratoreve dhe bibliotekave. Por ç’është më e rëndësishmja neve na mungon stafi mësimëdhënës për të aplikuar procesin e Bolonjës. Për të dhënë mësim në kurse pasuniversitare duhet qe te zotërohet doktoratura nga pedagogët por shumica dërmuese e pedagogëve të universiteteve shqiptare nuk kanë as master por vetëm diplomë universitare. Atëhere kush do të japi mësim në 2+3 që vjen pas trevjeçarit universitar? Kjo situatë dikton nevojën për frenimin e zellit të madh për të rendur pas procesit të Bolonjës dhe kërkon rishqyrtimin e mundësive dhe nevojës së sistemit tonë arsimor për aplikimin e procesit të Bolonjës.

[liridashes]

Dublimet, Anglishtja dhe Zhvillimi Ekonomik
adri Nurellari

Kohët e fundit vihen re përpjekje të mediave private shqiptare për të dubluar programe apo filma të prodhuar jashtë Shqipërise. Në pamje të parë kjo gjë mund të duket e dobishme pasi nxit lëvrimin e gjuhës shqipe në televizione, gjë që ka munguar edhe si pasojë e rënies së kinematografisë shqiptare gjatë dekadës së fundit.
Duke qënë të mësuar me televizionet italiane, fakti i dublimit na duket tejet natyral dhë nuk na duket cudi që kjo gjë të bëhet edhe në Shqipëri. Por unë besoj se ne duhet të matemi para se ta bëjmë traditë dublimin e filmave apo programeve të tjera audiovizive të huaja. Unë besoj se nuk duhet ti dublojmë filmat por të mjaftohemi më nëntitujt për dy arsye kryesore. Së pari për të ruajtur origjinalitetin e veprave artistike kinematografike dhe së dyti për të stimuluar zhvillimin ekonomik shqiptar nëpërmjet përhapjes së njohjes së anglishtes në shqipëri ( duke qënë se pjesa më e madhe e filmave dhe programeve janë origjinalisht në anglisht).
Tek shohim filmat e dubluar italisht dallojmë se zërat e Marlon Brando, Robert Redford dhe Paul Newman jane tepër të ngjashëm, ose më saktë janë të njëjtë pasi i përkasin një farë Giuseppe Rinaldi. Po kështu nuk kemi fatin që të dëgjojmë zërat origjinal të aktorëve Robert de Niro, Sylvester Stallone, Al Pacino dhe Dustin Hoffman por atë të dubluesit Ferruccio Amendola. Italia ka pasur arsye objektive për të dubluar filmat. Në fakt filmat u panë në vitet 20-të si mjete ideale për të përhapur një gjuhë standarte letrare në Italinë e fragmentuar nga dialektet e shumta. Mendohet se në atë periudhë më pak se ¼ e popullsisë e kuptonte tamam gjuhen letrare. Kjo bëri qe regjimi fashist ta ndalonte me ligj projektimin në vend te filmave ne gjuhë të huaj.
Mirëpo dublimi sjell në një farë mënyrë përdhosjen e veprave të kinematografisë. Prandaj edhe disa vende si ato Skandinave e kanë të ndaluar me ligj dublimin pasi besojnë se prek te drejtën e autorit për ta patur veprën të pacënuar. Kinematografia është një art dhe duhet trajtuar si i tillë. Unë mendoj se dublimi është njësoj sikur të merrnim një pikturë klasike dhe ti ndërronim ngjyrat ose sikur të merrnim skulpturën e një personi dhe ti ndërronim fytyrën. Për filmat nuk është e rëndësishme vetëm ana pamore por edhe ajo dëgjimore, pasi aktrimi nuk ka të bëj vetëm me paraqitjen, plastikën ose pantomimen por edhe me zerin. Sado që të përpiqen dubluesit, mospërkimi mes fjalëve që fliten dhe lëvizjeve të buzëve mbetet shumë i dukshëm dhe i sikletshëm. Admiruesve të filmave nuk iu jepet mundësia që të dëgjojne zërat origjinal te aktorëvë duke humbur kështu kënaqësinë e të dëgjuarit të nuancave dhe aksenteve vokale të të mëdhënjve të kinemasë. Vlera artistike e aktrimit të yjeve të kinemasë del në pah vetëm kur mund të shijojmë përdorimin simultan të zërit me gjestet dhe mimikën. Dëmi është akoma më i madh kur kujtojmë se dubluesit shpesh i duhet që të ndryshoj atë që personazhi i filmit thotë në mënyrë që të përshtasi fjalën e gjuhës vendase më lëvizjen e gojës së karakterit të filmit në një moment të caktuar.
E vetmja alternativë ndaj dublimeve janë nëntitujt, por mbrojtësit e dublimeve pretendojnë se leximi i nëntitijve është i mundimshëm dhe shkëput vëmendjen nga rrjedha e filmit. Mirëpo unë mendoj se duke u ushtruar, leximi i nëntitujve bëhet shprëhi dhe nuk terheq më vëmendjen. Bile ka studiues që thonë së në vendet ku nuk ka dublime por vëtëm nëntituj, njerëzit janë të prirur për të lexuar më shumë libra. Mua më pëlqen autenticiteti i një vepre dhe besoj se përdorimi i nëntitujve është e vemja mënyrë që kombinon kuptueshmërine e filmit me afrimitetin më të madh me origjinalin.
Përvecse dobisë që kanë nëntitujt në konservimin e vlerave artistike, duhet të cmojmë edhe dobine që do kenë në përhapjen e njohjes së gjuhës angleze. Duke patur parasysh që filmat anglofon janë mbizotërues të tregut botëror të kinematografisë është e kuptueshme që nëse do ti shikonim filmat origjinal e jo të dubluar në italisht apo shqip, ne do ta njihnim më masivisht anglishten. Dihet se shqiptarët sot kanë italishten si gjuhë të dytë falë televizioni. Hollanda dhe Skandinavia që vendosin vetëm nëntituj për cdo film dhe program televiziv, për të njëjtën arsye kanë anglishten sic kemi ne italishten.
Unë nuk dua të paragjykoj italishten, e cila është një gjuhë mjaft e bukur dhe e pasur, por dua të theksoj faktin që ne e flasim tashmë italishten dhe se dobia e saj praktike është shumë herë më e vogël se ajo e lingua franca të vërtetë, anglishtes.
Duke patur parasysh lidhjen që egziston mes zhvillimit social dhe komunikimit kuptojmë edhe problemin e madh qe sjell larmia e gjuhëve që fliten në botë për komunikimin dhë krijimin e marrëdhënieve të shëndosha. Ne e dimë gjithashtu që gjuha angleze, për shkak të faktorëve të ndryshëm historik është përdorur tashmë gjerësisht në gjithë botën si ura e artë që lidh njerëzit që i përkasin kombeve, racave apo feve të ndryshme. Anglishtja ka fituar një rol të pamatë në tregtinë ndërkombëtare, cështjet politike dhe rritjen kulturore. Zgjerimi i pandalueshëm i tregut ndërkombëtar lë të kuptojmë se që të zhvillojmë ekonominë shqiptare duhet të jemi sa më të përgatitur për të, dhe njohja masive e gjuhës angleze është një ndër hapat kryesore. Duke qënë gjuha kryesore e komunikimit ajo është e nevojshme edhe për qarkullimin dhe shkëmbimin e shpejtë të informacionit shkencor, artistik dhe kulturor.
Literatura që gjendet në anglisht është shumë e pasur dhe influencuese dhe mbledh përvojën e ardhur nga njerëz prej shumë vendesh. Anglishtja mes te tjerash gëzon edhe fatin që është një gjuhë me hapësirë të gjerë që lejon njrezit të shprehin lehtë krijimet dhe imagjinatën e tyre si dhe të komunikojnë me të tjerët në një mënyrë shumë efikase. Për më tepër zhvillimet kryesore shkencore në shekullin e njëzetë u arritën në vende anglofone si Britania dhe Amerika dhe për rrjedhoje anglishtja ka fituar në një farë mënyre të drejtën për tu konsideruar gjuha amtare e shkencës. Botimet anglisht nuk po përkthëhen më në gjuhen kombëtare as në vende me gjuhë të konsoliduar dhe të përhapur si Gjermania pasi pritet që komuniteti shkencor ta zotëroje tashmë këtë gjuhë. Për rrjedhojë zoterimi i gjuhës angleze jep mundësinë e shfrytëzimit të një gamë të gjerë burimesh dhe do të ndihmonte në rritjen cilësore të burimeve njerëzore në Shqiperi. Nuk është e rastit që kohëve të fundit vendet që thithin me shumë investime të drejtpërdrejta të huaja janë vendet ish koloni të Britanisë si India e Pakistani, ku anglishtja është si gjuhë zyrtare. Shumë biznese perëndimore, sidomos në sektorin ë shërbimeve (ku janë të angazhuar edhe shumica e shqiptarëve), është duke u transferuar në këto vende duke përfituar nga lehtësirat që ofrohen nga njohja e anglishtes. Psh. nëse në Britani i bëhet një telefonatë një operatori telefonik ka shumë gjasa që të komunikojë me një indian apo pakistanez, pasi ky biznes është transferuar pothuaj i gjithi nga Britania në gadishullin Indian. Favoret që krijon njohja e gjuhës angleze duhen shfrytëzuar edhe nga shqiptarët, prandaj duhet tju themi jo dublimeve italiane dhe shqiptare. Masivizimi i njohjës se anglishtes nga shqiptarët mund të bëhet lehte duke ditur që ne jemi një komb që kemi disi prirje për mësimin e gjuhëve të huaja.