Gaqo Cako

[kolombi]

NDIHEM KRENAR PER SUKSESET E PIROS

70 vite te lidhura me muziken...

Neser, nen shoqerine e miqve, kolegeve, familjareve dhe adhuruesve te muzikes se tij, i madhi Gaqo Cako do te festoje shtatedhjete vjetorin e lindjes. Vitet kane kaluar dhe ndersa kthen koken mbrapa, Gaqo shikon qe te gjitha kujtimet e jetes se tij jane te lidhura me muziken. Serenatat e famshme korcare, kane qene kontakti i tij i pare me boten e bukur te artit. Ishte ende cunak, kur se bashku me miqte e tij dhe me nje kitare ne dore, i kendonte dashurise gjate mbremjeve romantike ne qytetin e tij te lindjes. Me vone, Gaqo do te vazhdonte liceun artistik, i cili do te pasohej nga studimet e larta ne Konservatorin e Rusise. Pas rikthimit ne Shqiperi, ai do te emerohej solist i pare ne Teatrin e Operas dhe Baletit, ku per vite me rradhe do te kendonte te gjithe repertorin muzikor te ketij institucioni. Gjate karrieres se tij, Gaqo ka kenduar ne shume skena te medha te botes, te cilat i kane dhuruar tenorit te njohur shqiptar jo pak emocione. Vitet e rinise kane qene te mbushura me kujtime te kendshme dhe ai sot e ka te veshtire te vecoje ato me mbreseleneset. Nje moment i paharrueshem i jetes se tij, ishte pa dyshim njohja dhe lidhja me Luizen, e cila ka qene per te, mike, e dashur dhe bashkeshorte e mrekullueshme. Ai thote se Luiza eshte perkujdesur vazhdimisht per te, duke i larguar streset dhe duke i qendruar prane ne cdo moment. Gaqo thote se Luiza, pervecse amvise e shkelqyer, ka qene edhe grua e talentuar dhe partnere dinjitoze ne skene. Pas pak vitesh, e gjithe vemendja dhe perkujdesja e ciftit Cako, do te drejtohej nga djali i tyre, Piro. Qe ne hapat e pare te jetes, Piro njihet me notat muzikore dhe fillon te studioje piano. "Kam dashur gjithnje qe im bir te beje muzike te paster shqiptare dhe ne fakt, ai ia ka arritur ketij qellimi me shume sukses". Sot, kur Piro eshte bere nje emer i njohur ne boten e muzikes, Gaqo ndihet krenar, pasi eshte pjese e suksesit te tij.

Ndersa e pyet per mesazhin qe deshiron t'u percjelle njerezve me rastin e 70 vjetorit te lindjes, Gaqo pergjigjet: "U them te gjitheve degjoni sa me shume muzike, pasi muzika qeteson shpirtin dhe e mbush ate me dashuri".



- Profesor, a mund t'i kujtoni emocionet e para te lidhjes suaj me kengen?


- Kam filluar te kendoj qe kur isha femije, ne Korce, ne qytetin tim te lindjes. Ne kete qytet, serenatat kane qene gjithnje nje argetim i madh per rinine. Ne ate kohe, ne mblidheshim grupe-grupe ne oret e mbremjes dhe kendonim per dashurine. Ata qe me degjonin duke kenduar, me thoshin se kisha ze te mire, gje qe me shtuy te ndiqja liceun artistik. Ne vitin 1952, hyra ne lice, periudhe kur edhe filloi te merrte trajte te plote raporti im me muziken. Mbasi mbarova liceun artistik, shkova per studime ne Rusi, ku ndoqa konservatorin. Menjehere pas rikthimit ne Shqperi, u emerova solist i pare ne Teatrin e Operes dhe Baletit. Gjate aktivitetit tim qe prej vitit 1961, kam kenduar te gjithe repertorin qe ka pasur Teatri i Operes dhe Baletit, opera te kompozitoreve me te njohur shqiptare dhe te huaj. Ne ate periudhe, opera mori nje zhvillim te jashtezakonshem dhe kishte nje aktivitet te pasur. Njerezit ishin te etur per te degjuar muzike te vertete shqiptare dhe pjese e suksesit te artit te asaj kohe, kam qene edhe une me shoket e mi.

- Cilat pjese te repertorit tuaj do te veconit si me te arrirat?

- Kam kenduar ne 28 festivale dhe jam vleresuar me shume cmime te para, te dyta dhe te treta. Por sic thashe edhe me lart, duke qene solist i pare ne TOB, pikerisht ne kete instituicion, kam zhvilluar edhe pjesen me te madhe te aktivitetit tim muzikor. Kam kenduar romanca shqiptare, kenge popullore shqiptare etj. Kompackt-disku im eshte i perbere prej dy disqesh. Njeri permban ariet me te perzgjedhura te muzikes operistike boterore dhe tjetri permban kenge te perpunuara nga Gjon Simoni, Tonin Arapi, Cesk Zadeja, Limoz Dizdari etj. Ky disk eshte vertete shume i dashur per mua, sepse eshte i vetmi i ketij lloji. Kenget jane te perpunuara me shije te holle dhe tingellojne mjaft bukur.



- Pervec muzikes, cfare pasionesh te tjera kishit gjate viteve te rinise?

- Kur je i ri, ke edhe shume pasione. Kam patur pasion pedagogjine, profesion qe e kam ushtruar per shume vjet me rradhe dhe vazhdoj ta ushtroj. Kam deshire qe kete eksperience timen t'ua percjell edhe talenteve te reja qe dalin here pas here ne skene. Ne kemi shume talente ne Shqiperi, kemi shume te rinj te apasionuar qe shkojne dhe kendojne ne vende te huaja, madje duke kapur edhe majat e suksesit ne ato vende.

- A degjonit kenge te huaja ne ato vite dhe cfare lloj muzike preferonit?

- Ishte nje periudhe e shkurter disa vjecare gjate te ciles, u ndalua muzika e huaj dhe filloi te kendohej vetem opera shqiptare. Ajo periudhe pervec te keqijave, kishte edhe te mirat e saj, sepse i shtyu kompozitoret te shkruanin sa me shume muzike shqiptare, opera, balet, gje qe aktualisht nuk ndodh. Akoma vihen ne skene ato vepra te shkruara 40 vjet me pare, gje qe vjen per shkak te mungeses se prodhimeve te reja. Ne ate periudhe u zhvillua shume arti operistik dhe muzika shqiptare. Une kam qene gjithmone i apasionuar pas muzikes klasike. E kam kenduar kete muzike ne te gjitha skenat e botes. Nje nga keto vende ishte edhe Italia, ku shkova per t'u specilizuar dhe paralelisht zhvillova edhe nje aktivitet te gjere muzikor.

- Si e perjetonit ndryshimin e madh qe ekzistonte midis vendit tone dhe shteteve te tjera, ku shkonit per ushtruar aktivitetin tuaj muzikor?

- Njerezit ne te gjithe boten defrejne njelloj. Edhe ne ketu ne Shqiperi, megjithese nuk ishim plotesisht te lire, perpiqeshim te gezonim jeten me ato mundesi qe kishim. Mblidheshim, kendonim neper dasma apo koncerte, merrnim pjese ne shfaqje dhe aktivitete te ndryshme. Sigurisht qe shumica e njerezve ishin te ndrydhur, nuk kishin mundesi te leviznin lirisht dhe te shkonin ne vende te tjera. Sot eshte ndryshe, ka me shume liri. Por edhe ne kohen tone, gjendeshin menyrat per t'u ndier mire.

- C'mendoni per muziken sotme shqiptare?

- Muzika ne Shqiperi ka marre zhvillim te madh. Cdo njeri qe ka nje lloj talenti, sot mund te ekspozoje kenge dhe albume. E keqja qendron ne faktin se po demtohet folklori yne, duke eksperimentuar dhe duke bere transformime nga me te ndryshmet, gjithcka e pakontrolluar nga specialistet. Ky eshte nje dem i madh qe i behet muzikes sone. Ishte nje periudhe kohe kur ne iu larguam shume muzikes profesionale. Kenget shqiptare filluan te kendoheshin gjysme serbisht, gjysme greqisht etj. Ne muziken shqiptare po futeshin manirat e huaja. Por populli e do muziken e vet. Nje popull pa fizionomine e tij, eshte i destinuar te humbase. Populli per vite me rradhe, e ka ruajtur me fanatizem folklorin, qe eshte nje nga bazat e ekzistences se nje kombi. Dhe c'eshte e verteta, ne kemi nje foklor te mrekullueshem. Ne shume shtete ku kemi kenduar, ata qe na kane degjuar jane mahnitur nga muzika jone popullore dhe ajo e lehte. Po te shikosh neper dasma, edhe sot e kesaj dite kendohet po ajo muzika e dikurshme, pasi akoma nuk kane dale kenge te reja qe te behen aq te dashura per njerezit, sa t'i kendojne neper festa familjare dhe kolektive. Gjithsesi, kohet e fundit, gjerat kane filluar te hyjne ne rrugen e duhur. Me sa duket, dalengadale po iken ajo kohe kur njerezit mundoheshin me cdo kusht te kapeshin pas nje cope suksesi, qe mund t'u sillte shitja e nje disku.



- Nje emer i njohur ne muziken shqiptare eshte edhe djali juaj, Piro. Ka qene deshira dhe insistimi juaj qe Piro te behej ai kengetari i madh qe eshte sot?

- Po, une kam insistuar shume qe ai te merret me muzike. Qe ne femijeri e kam vene te studioje piano. Piro ka mbaruar per kanto dhe e njeh mire artin e te kenduarit. Edhe une vete i kam dhene leksione kantoje dhe e kam ndihmuar qe te mbaroje liceun me nota te shkelqyera. Jam perpjekur qe ta orientoj drejt nje muzike vertete te paster, pa influenca te huaja apo eksese te ndryshme. Dhe ne fakt, muzika qe ka shkruar ai eshte bere vertete e dashur per njerezit. Edhe shitblerja e albumit te tij, eshte vertete per t'u admiruar. Sic degjova nga radio, CD-ja e tij eshte ne vendin e pare per nga shitja e albumeve. Edhe per mua eshte kenaqesi e madhe kur shikoj hapat e hedhur nga Piro. Piro ka bere vertete nje muzike te embel dhe qe te ben te ndihesh mire. Une jam krenar qe kam nje djale kaq te mrekullueshem.

- Pra, me sa kuptoj, edhe ju vete ndiheni deri diku pjese e suksesit te tij...

- Sigurisht. Ai eshte rritur ne nje vater ku flitej vazhdimisht per muziken. Une e kam orientuar gjate gjithe kohes drejt punes me muziken. Po keshtu edhe gruaja ime. Ate akumulim qe mori ne femijeri, ai filloi dalengadale ta nxjerre ne pah, me sukseset e tij te njepasnjeshme. Para pak kohesh, Piro nxorri ne treg albumin e pare dhe se shpejti do te promovoje edhe te dytin. Une kam degjuar shume pjese nga albumi i tij i dyte dhe eshte vertete interesant. Jam i bindur qe do te ngjalle gjithashtu interes tek publiku.

- A ju pelqen t'i beni akoma sugjerime apo verejtje gjate punes se tij me muziken?

- Jo. Une nuk nderhyj me. Por eshte ai, qe i pelqen te konsultohet per gjera te ndryshme. Kete gje e ben jo vetem me mua, por edhe me shoket dhe koleget e tij. Ai vete ka nje bagazh te mire njohurish dhe eshte plotesisht ne gjendje te perballoje cdo ngarkese emocionale dhe ta pasqyroje ate ne aktivitetin e tij.

- Me cfare ju pelqen te merreni aktualisht?

-Vazhdoj t'u jap mesim studenteve te mi. Shkoj ne Institut dhe po keshtu, vizitoj here pas here Teatrin e Operas dhe Baletit. Mbaj komunikim te vazhdueshem me drejtorin e ketij teatri z.Zhani Ciko, i cili gjithmone konsultohet me mua lidhur me gjera te ndryshme. Ne japim eksperiencen tone si te jashtem qe jemi dhe ndihemi mire kur shohim qe cdo gje shkon shume mire. Jemi te lumtur qe shohim qe TOB-i vjen duke e shtuar aktivitetin e tij, shfaqjet behen gjithnje e me te bukura. Sidomos tani qe jane krijuar lidhjet me teatro te ndryshme, eshte rritur shume kualiteti i punes ne kete institucion. Nga ana tjeter, baleti tek ne ka marre nje zhvillim te jashtezakonshem. Koreografi Agron Aliaj po ben gjera te mrekulleshme qe deri dje nuk i bente sepse te tilla ishin edhe konjukturat. Me te vertete, eshte nje prehje per ne artistet kur shohim se si zhvillohet arti yne.

- Permendet pak me lart marredhenien me studentet tuaj. Cfare ju ben me teper pershtypje gjate komunikimit tuaj me keta te rinj te talentuar?

- Eshte emocion i madh kur shikon studentet e tu te kendojne ne skene. Kjo eshte kenaqesia me e madhe e nje pedagogu, i cili ndihmon studentet e vet dhe konstaton se si ata me profesionalizem ua zene vendin artisteve si ne, duke u ngjitur vete ne skene dhe duke u bere protagoniste, sic ishim ne dikur. Dhe sot, shume djem dhe vajza te reja shqiptare, kendojne ne te gjithe boten dhe ky eshte nje nder qe i behet vendit tone.

- Nuk ndiheni aspak xheloz, ndersa shikoni suksesin e tyre dhe kujtoni vitet tuaja te arta?

- Absolutisht jo. Do te ishte gabim i madh t'i shohesh me xhelozi te rinjte e talentuar, pasi secili ka epoken e vet. Ne kete bote ka vend per te gjithe. Arti nuk eshte i njejte dhe artistet kendojne ne menyrat e tyre dhe kane te vecantat e tyre. Te gjithe se bashku kendojne ate te teren, qe populli e do dhe e pelqen. Eshte kenaqesi e rralle kur veren qe studenti ia kalon edhe pedagogut per nga talenti i tij.

- Cila eshte keshilla refren qe u jepni studenteve tuaj?

- Studim, studim dhe vetem studim. Ne te njejten kohe, kerkoj qe ata te kene pasionin e duhur per te perballuar cdo veshtiresi qe ndeshin ne jete.

- A eshte e vertete qe kenga jeton bashke me kengetarin dhe mbetet gjithnje e fresket pavaresisht nga kalimi i viteve?

- Une vazhdimisht kendoj. Edhe tani me rastin e 70 vjetorit te lindjes do te kendoj ne skene. Kam kenduar me tre tenoret, kam bere koncerte vete, kam qene jashte shtetit. Kendoj vazhdimisht me shoqerine time. Njeriu duhet te punoje vazhdimisht dhe artin nuk duhet ta lere asnjehere pas dore.

- Cilet jane miqte tuaj me mire?

- Jane artistet dhe kompozitoret me te cilet kam punuar. Nje mik shume i mire eshte Limoz Dizdari, kenget e te cilit jane vertete te mrekullueshme. Jane kenge qe edhe sot e kesaj dite, tingellojne te fresketa e te bukura. Duhet te permend ketu edhe Xhevahir Spahiun, i cili ka bere kaq tekste te kendshme dhe ka prekur shpirtrat e njerezve me fjale te mrekullueshme.

- Megjithe vitet qe mbani mbi supe, gezoni nje shendet te plote dhe nje forme shume te mire fizike. Cili eshte sekreti juaj?

- Une jam perpjekur te ushtrohem dhe te mbaj veten ne forme. Asnjehere s'duhet te biesh pre e moshes. Kuptohet qe s'mund te jem sic kam qene i ri, por prape perpiqem te jem i kendshem ne marredhenie me njerezit. Nje arsye e formes sime te mire fizike eshte familja ime, gruaja ime me te cilen kam kaluar nje jete te mrekullueshme. Ajo ka qene protagonistja kryesore qe une te jem vazhdimisht ne forme. Kemi kenduar bashke ne opera, kemi qene partnere ne operat kryesore. Luiza eshte nje amvise e mrekullueshme qe me dashurine dhe respektin qe ka treguar per mua, gjithnje me ka larguar streset qe mund te kem pasur gjate aktiviteteve te mia. I jam mirenjohese gruas sime, e cila eshte perkujdesur per mua dhe karrieren time dhe sot e kesaj dite, vazhdon te jete ashtu sic ka qene e re, e bukur dhe e dashur.

- Neser ju festoni 70 vjetorin e lindjes. Ndersa beni nje retrospektive ne vite, a keni ndonje peng te mbartuar nga e kaluara?

- Jam shume shume i lumtur per vitet qe kane kaluar. Jam ndier mire me veten, familjen dhe shoqerine. Asnjehere nuk duhet te perdoresh shprehjen "sikur te isha edhe njehere i ri". Njeriu duhet te mesohet te gjeje lumturine ne cdo moshe dhe t'i gezohet asaj qe jeta i dhuron ne cdo periudhe qe kalon.

- Profesor, ne ju urojme gezuar ditelindjen dhe nese keni ndonje mesazh per t'u percjelle adhuruesve te muzikes suaj...

- Ju uroj te gjitheve te kene sa me shume lumturi, dashuri, dhe u them te degjojne vazhdimisht muzike, se muzika eshte qetesia e shpirtit, e mbush ate me dashuri per jeten dhe e ben me te lumtur.

[MI CORAZON]

Në këtë album ( në fakt janë 2 cd , njëra me këngë klasike e tjetra me këngë popullore), mund të gjeni disa nga interpretimet më të bukura të tij.

Une për vete , do veçoja këngën "Ta dish" ( N'at zaman t'asaj furie)

Phaaaaaaaaa..ç'këngë!

Lirikat më vonë...

Kur e bleva cd-në para disa ditësh, harrova të pyesja...është e re apo e vjetër, se këtu s'ka as datë. (lol)

[Xhuxhumaku]

Gaqo eshte nje nga kengetaret tane me te mire. Gjithashtu dhe e Shoqja Luiza se bashku me Pirron pervec se artista te mrekullueshem jane edhe njerez shume te mire.

Pershendetje Kora...

[shigjeta]

Gaqo Çako, fotot e rralla nga fëmijëria në skenat e Moskës dhe Romës

Kishin ëndërruar skenat e botës, por kjo ëndërr u pre në mes për të gjithë ata studentë që patën fatin të ndiqnin Konservatorin “Çajkovski”. Por shumë këngëtarë, kompozitorë, dirigjentë, instrumentistë, baletmaestër si dhe kritikë muzikorë shqiptarë nuk arritën ta mbarojnë atë për shkak të prishjes së marrëdhënieve me Bashkimin Sovjetik. Ndër këngëtarët ishin basët Lukë Kaçaj dhe Mentor Xhemali; baritonët Avni Mula, Hysen Kurti e Gaqo Zdruli; tenorët Maliq Herri, Gaqo Çako, Xhoni Athanas, Ibrahim Tukiçi e Kristaq Paspali; mezzo-sopranoja Rozmari Jorganxhi; sopranot, Nina Mula, Irena Gjergo, Gjenovefa Heba (Zoraqi), Hamide Stringa e Luiza Papa, si dhe shumë e shumë të tjerë. Gaqo Çako ishte një prej tyre, ndër tenorët më të pëlqyer të publikut operistik dhe po aq edhe në muzikën e lehtë dhe atë popullore. “Gjithmonë kam pasur përshtypjen që interpretimet e tij në partet operistike ai sikur i vishte me një rrobë poetike, ndërsa në repertorin e tij të lehtë, pra këngën, ai e përkëdhelte duke hyrë në intimitetin emocional të saj e duke e bërë më të dashur për dëgjuesin. Në interpretimet e tij Gaqoja i jepte rëndësi të veçantë diksionit, si një vlerë e domosdoshme për një komunikim të plotë të muzikës me dëgjuesin. Kurse me figurën elegante dhe sjelljen skenike ai tregonte vlera të veçanta aktoreske. Jeta artistike e Gaqo Çakos është një eksperiencë e madhe që mund dhe duhet të shërbejë për brezat e ardhshëm të këngëtarëve tanë, të cilët kanë shumë për të mësuar prej tij”, – shprehet Albert Paparisto për një ndër artistët më të mëdhenj të skenës së Teatrit të Operas dhe Baletit. Kur kujton Moskën, tenori Çako risjell ndërmend ‘La Bohème’, ishte opera me të cilën ai spikati si talent në skenën e Moskës dhe që më pas do ta shoqëronte atë gjatë gjithë jetës. Gaqo Çako e preku këtë tempull të muzikës ruse më 1957. Ishte drejtori i Konservatorit, Aleksandër Vasiljeviç Svjeshnikov ai që do t’i jepte mundësinë studentit shqiptar të këndonte në operat ‘La Bohème’ (Puçini), ‘Evgienij Onjegin’ (Çajkovski) dhe ‘E fejuara e carit’ (Rimskij-Korsakov), të cilat shfaqeshin nëpër studiot operistike të Kolegjit Muzikor ‘Gnesin’ apo të teatrit pranë Konservatorit ‘Vaganova’. Personazhi i Rodolfo-s në ‘La Bohème’ e shoqëroi Gaqon pothuajse gjithë jetën, që nga Liceu Artistik i Tiranës deri në shfaqjen e fundit në Teatrin e Operës së Tiranës, por interpretimi në Moskë kishte diçka të veçantë. Flitej kudo për tenorin shqiptar, ishte bërë temë e ditës shfaqja e një nate më parë të Bohemës me Gaqon si Rodolfo, dhe emri i tij artikulohej si të ishte nga artistët e afirmuar të skenës operistike, kur ai ishte ende një student. Pas Avni Mulës që kishte interpretuar Figaro-n tek ‘Il barbiere di Siviglia’, do të ishte Gaqo Çako tashmë që do të ‘okuponte’ i vetëm skenën operistike të Moskës dhe për këtë filloi të paguhej me 50 rubla për shfaqje, çka nuk ishte pak për një student të asaj kohe në Moskë. Bashkë me rolet që pasonin filloi të jepte dhe koncerte recitale dhe dukej se gjithçka fliste për një karrierë të jashtëzakonshme në skenën operistike botërore. Por…

Si i shpëtova “dallgëve” të revolucionit kinez

Pas kthimit në Shqipëri më 1961, pa arritur të diplomohej në Konservatorin e Moskës, (të cilin e përfundoi në Tiranë) Gaqo Çako u emërua në Teatrin e Operas dhe Baletit. I pari rol operistik në Tiranë do të ishte ‘Komiti i parë’ nga Lulja e kujtimit e Kristo Konos, që u vu në skenë më 5 nëntor 1961. Në 1965-1966, kur në Tiranë pëshpëritej për ndryshime dhe shtrëngime në fushën e artit dhe kulturës nën shembullin e Revolucionit kulturor kinez, Gaqo Çako dhe Ramiz Kovaçi do të ishin më fatlumët ndër shumë ata artistë që e pësuan nga këto “reforma”. Ata do të gjendeshin në një botë tjetër, aq shumë e ndryshme nga ajo shqiptare, falë një specializimi që iu ofrua në Romë, Itali. Ishte nëntori i vitit 1965 kur këngëtarët mbërritën në Romë. I ndihmuar nga Maestro Gennaro d’Angelo-n, i cili njihej si një nga pedagogët e shquar të artit vokal në Itali, Gaqo Çako do të mund të bëhej i njohur edhe për publikun italian. “Me rastin e një përvjetori jubilar të Çileas (Francesco Cilea) u organizua një aktivitet nga artistët e Konservatorit të Santa Cecilia-s. Më caktuan të këndoj arien ‘Lamento di Federico’ si dhe një duet. Në këtë koncert interpretova edhe duetin nga opera ‘Adriana Lecouvreur’ të Francesco Cilea-s, me sopranon Maria Maestra, duet i cili gjithashtu pati mjaft sukses. Gjithnjë në kuadrin e studimeve në Konservatorin ‘Santa Cecilia’ u përfshiva edhe në shumë koncerte”, – kujton Gaqo Çako. Ai do të përzgjidhej të këndonte në Konservatorin ‘Santa Cecilia’ operan e Respighi-t ‘Maria Egiziaca (Maria e Egjiptit) dhe operan e Britten-it ‘Përmbytja e Noe-s’, apo siç e kishin përkthyer italianët, ‘Arka e Noe-s’. Ndërkohë që dy tenorët Gaqo Çako dhe Ramiz Kovaçi kalonin ditët mes këngëtarëve e maestrove italianë, në Shqipëri gjatë periudhës së ‘revolucionarizimit’ ishin hequr operat e huaja. Për një kohë dominonin veprat kineze, si baleti “Detashmenti i kuq i grave” apo koncerti për piano “Lumi i verdhë”. Por kjo e pati një anë pozitive. Gjatë kësaj periudhe u krijuan disa opera e balete nga kompozitorë shqiptarë. Pas asnjë lajmërim, pa asnjë arsye u “zhdukën” nga repertori i Teatrit të Operas dhe Baleti të gjitha rolet që ishin interpretuar nga shumë këngëtarë lirikë shqiptarë. Në karrierën e tyre e shkuara nuk ekzistonte më. Tashmë do të ndërtohej me hi rose me pahir një karrierë e re me opera shqiptare. Pas rolit të Komitit tek Lulja e kujtimit, i cili ishte roli i parë që këndoi Gaqoja në një vepër kombëtare (1961), role të tjera do të pasonin pas kësaj, si ai i Agronit nga opera ‘Heroina’ e Vangjo Novës, e cila u vu më 1967, roli i Besnikut nga opereta ‘Brigada e grave’ e Llazar Morckës më 1969-ën, Shpendi nga ‘Përtej mjegullës’ e Pjetër Gacit më 1971, Doda te opera ‘Mrika’ e Prenk Jakovës më 1975-ën…deri te roli i Galan Lugapari-t tek opera ‘Borana’ e Avni Mulës më 1984. Krahas operave i duhej të mësonte dhe këndonte repertor shqiptar, ku përfshiheshin shumë këngë, romanca, balada, elegji, kantata e oratorio, një pjesë e mirë të shkruara posaçërisht për të. Gaqo Çako është ndër të parët këngëtarë lirikë që filloi të regjistrojë pjesë të rëndësishme të repertorit të tij artistik. Ai tashmë ka kthyer në CD disa prej arieve klasike dhe repertorit kombëtar në studio të ndryshme regjistrimi, duke lënë një trashëgimi me vlera për fondin e Teatrit të Operas dhe Baletit. Nën zërin e tij morën jetë personazhet e operave kryesore të huaja e shqiptare, por ai nuk i la pas romancat shqiptare apo këngët popullore.

Aida Tuci - MAPO

[sirena_adria]

NJE ÇIFT OPERISTIK SI GAQO DHE LUIZA
24 Janar 2015 - " Shekulli "

◾Gaqo Çako sot mbush 80 vjeç. Për “Shekulli”-n ai rrëfen rrugëtimin artistik, por edhe detaje nga jeta e tij bashkëshortore, përkrah sopranos, Luiza Çako
◾ Sonte në TOB organizohet një koncert në nderim të tij.


Fëmijërinë e kaloi në Korçë, aty ku serenatat nuk reshtën asnjëherë së kënduari. Më pas u vendosë në Kuçovë, ku dhe spikati nëpër aktivitetet në shtëpinë e kulturës, edhe i dhanë të drejtën për studime në Liceun Artistik. Adoleshencën e kaloi në Tiranë. Edhe kështu gradualisht nisi rrugëtimi i mirëfilltë artistik për të, derisa iu dha edhe mundësia që të na përfaqësonte, jo vetëm nëpër institucionet tona kulturore, por edhe nëpër ato të ndërkombëtare. Ka shëtitur pothuajse në të gjithë teatrot e botës. Ka interpretuar veprat më të mira të kompozitorëve botërorë, edhe shqiptarë, por edhe ka kënduar në 28 edicione të Festivalit të Këngës në Radio Televizionin Publik Shqiptar. Sot, më 24 janar është tetëdhjetë vjeç. Ky zotëri jeton në hyrje të rrugës “Luigj Gurakuqi”, së bashku me bashkëshorten e tij. Bëhet fjalë për tenorin e mirënjohur Gaqo Çako dhe për sopranon Luzia Çako. Ata vijnë në një rrëfim për gazetën “Shekulli”. I takuam të dy në apartamentin modest, që gjendej në katin e katërt, aty ku ata ndajnë edhe pjesën më të madhe të kohës të kohës me njëri-tjetrin. Në të katërt cepat e dhomës së pritjes gjendeshin fotografi të çiftit, teksa ishin duke interpretuar role të ndryshëm në skenë, brenda edhe jashtë vendit. Artisti Çako gjatë bisedës me ne ndau momentet e para në krijimtarinë muzikore, rrugëtimin e mëtejshëm në skenë, bashkëpunimet me artistë, por pa lënë mënjanë edhe mbështetjen e madhe, që ka patur nga bashkëshortja e tij Luiza, me të cilën para disa ditësh ka bërë plot 52 vjet martesë.

Zoti Gaqo, sot mbushni 80 vjeç, një jetë në skenë si artist. Por nëse rikthehemi në kohë a ju kujtohet se nga i keni patur ndikimet e para në muzikë?

Unë jam nga Korça, edhe deri dje ky qytet ka qenë grupi i kulturës, i serenatave, i modës në atë kohë, sepse duke qenë se ka qenë nën influencën franceze, ky qytet ka qenë shumë i zhvilluar. Unë qysh i vogël kam kënduar, edhe e kam patur pasion këngën. Edhe kur nga Korça shkuam në Kuçovë, jam angazhuar në shtëpinë e kulturës. Fillimisht këndoja nëpër koncerte edhe nëpër raste të ndryshime. Duke më parë njerëzit se unë kisha një lloj talenti më akorduan një bursë për në Liceun Artistik. Në vitin 1952 bëra provimin edhe mbarova shkollën shumë mirë, së bashku me Luizën, sepse ne jemi njohur qysh në Lice Artistik, vetëm 3 vjet diferencë kemi. Luiza ka qenë në skenë bashkë me mua. Pasi mbarova Liceun mua mu dha bursa për të shkuar në Rusi për studime. Konservatori i Çajkovskit në Rusi ka përgatitur kuadro të fuqishëm, edhe të talentuar. Edhe unë pata fatin që të jem nën drejtimin e një pedagogu shumë të mirë, edhe me ndihmën e tij munda që të aktivizohesha në rrugën time skenike. Më pas mbërrita në Shqipëri ku më emëruan në TKOB.

Ju kujtohen emocionet e koncertit të parë në TKOB?

Po, më kujtohen. Koncerti i parë ka qenë kur ne kishim ardhur nga Rusia, ishim shumë artistë. Më kujtohet koncerti i parë edhe sepse pati një sukses shumë të madh, publiku është ngritur në këmbë, qysh atëherë filloi një epokë e re në TKOB. Në piano jam shoqëruar nga Margarita Kristidhi. Kështu filloi karriera ime në TKOB, derisa pas sukseseve të njëpasnjëshme fillova të këndoj edhe operat “La Boheme”, “La Traviata” etj. Më pas më dhanë një bursë tjetër specializimi për në Itali. Kur mbarova specializimin u ktheva edhe më i pjekur, jo vetëm fizikisht, por vokalisht, edhe mendërisht, sepse i kuptoja problemet më ndryshe. Nisa që të reflektoja në arti tim për ta paraqitur atë sa më bukur. Kështu që gradualisht jam bërë një artistë, që ka kënduar të gjitha rolet, në të gjitha koncertet. Kam shkuar në të gjitha shtetet për të kënduar, deri në Kubë, në Irlandë, Kanada etj.

Cilin koncert do të veçonit nga ata që keni realizuar, si më mbresëlënësin brenda apo jashtë vendit?

Jashtë vendit ka qenë ai në Kubë, sepse atje kam qëndruar dy muaj e gjysmë. Është një vend që e do shumë artin, të bukurën. Unë shkova për 15 ditë, por ata më kanë mbajtur 3 muaj, së bashku me Mentor Xhemalin. Jo vetëm që kam kënduar, por më pas më kanë aneksuar pranë Teatrit të Operës së tyre, dhe kam bërë tërë ata koncerte, me artistë kubaneje. Ka qenë një sukses i jashtëzakonshëm për mua. Por kënaqësia më e madhe për mua ka qenë, që unë kam kënduar në Shqipëri. Këtu do të jetoja edhe do të banoja, me shokët edhe me miqtë. Prezantimi im në skenën shqiptare më ka dhënë kënaqësi të madhe, qysh kur kam qenë i ri, edhe deri sot, sepse kam marrë pjesë në disa koncerte.

Ju keni marrë pjesë edhe në 28 festivale të këngës në RTSH? Këngët tuaja vazhdojnë ende të interpretohen edhe nga brezi i ri në skenë... Cili është çelësi që këto këngë i kanë rezistuar kohës më tepër se sa ato që shpallen fituese në festivalet e viteve të fundit?

Megjithëse asokohe fryma ka qenë e partisë, gjithmonë kanë fituar këngët e bukura, pa thënë parti, pa thënë Enver. Për shembull kënga “Këputa një gjethe dafine”, nuk ka lidhje fare me partinë, apo edhe “ Udhët e atdheut na thërrasin”, që kam kënduar unë. Pavarësisht se ideologjia ishte ashtu, këngët e bukura i vlerësonte. Fitonte më e bukura, ajo që të mbeste në vesh. Unë mendoj se këngë e bukur është ajo që ka jetë të gjatë. Shijet janë të ndryshme, por ky fakt e masivizon mendimin. Sot shikojmë se fitojnë këngë në festivale, që edhe fshihen. Këngët duhet që të ngelen, ne kemi këngë që janë kënduar para 50 vjetësh, edhe këndohen ende, sepse ato ngelin ndër më të mirat.

Përgjatë tërë këtyre viteve në skenë, në rrugëtimin tuaj artistik, sa ju ka mbështetur Luiza?

Ajo më ka mbështetur gjithmonë në të gjitha drejtimet, ka sakrifikuar veten e saj shumë, edhe më është dedikuar mua. Kjo është më kryesorja. Ka plotësuar të gjitha kërkesat e mia, nuk ka kursyer asgjë, edhe sot e kësaj dite më ndihmon për çdo gjë.


JETA

52 vjet martesë me Gaqo Çakon

Pas një mashkulli të suksesshëm, fshihet një femër e zonja. Kjo ka ndodhur edhe me Gaqo Çakon. Gjatë bisedës me çiftin e artistëve, Luiza tregon me momentet më të vështira, edhe ato më të bukura në 52 vjet martesë me artistin e madh. Ata së bashku janë njohur gjatë Liceut Artistik, por vetëm pas studimeve në Moskë, jeta e tyre mori tjetër rrjedh, ata nisën të kuptonin se e kishin shortin, afër njëri-tjetrit. Luiza tregon për njohjen e tyre, por edhe për një ditë të zakonshme tani.

Zonja Luiza na trego pak për njohjen tënde me zotin Gaqo?

Fillimisht ne kishim muhabete shkolle. Sikurse bëjnë fëmijët, shkonim në mensë hanim ushqim, mësonim histori muzike, mësonim kanto, nuk kishim ndonjë muhabet tjetër, vetëm shoqëri të zakonshme.

Por kur njohja juaj mori tjetër rrjedh?

Njohja jonë mori tjetër rrjedh shumë vonë. Gaqo shkoi në Rusi, ku më pas shkova edhe unë. Shiko, ishte kësmet për t’u bërë. Nuk e dinim se e kishim shortin afër njëri-tjetrit.

Nuk e kishit menduar asnjëherë?

Nuk e di për Gaqon, por unë jo. (qesh) Ka qenë kësmet. Unë e doja shumë. Bashkë rrinim shumë edhe kishim edhe muhabete familjare, por që të më shkonte në mendje kjo, jo. Më pas u rritëm, shkuam edhe në Moskë, edhe aty filluam ta shikonim njëri-tjetrin me një sy tjetër. 52 vjet bashkë mbushëm para disa ditësh, hiq pjesën që jemi njohur, sepse mund të shkojnë 60 vjet. Që të jetosh 52 vjet me një njeri, duhet që të dish që të mbash ekuilibër, edhe të lëshosh pe, nuk ka shtëpi pa sherre. Sot bëjnë shumë gabim çiftet, prishin familjet për hiç gjë.

Më pas vjen në jetë vjen Piro, i cili do të ndiqte rrugën tuaj...

Unë mendoj se të mësosh një instrument nuk ka asnjë gjë të vështirë, madje është kulturë. Ka shumë inxhinierë jashtë shtetit, që nuk kanë lidhje fare me artin, por dinë që t’i përdorin instrumentet, sepse i kanë mësuar nga prindërit. Kështu bëmë edhe ne me Piron, piano kishte në shtëpi, atë e bëri tetë vjet. Pas pianos nisi për kanto, edhe më pas përsëri donte kompozicionin, por Gaqo i dha dirigjimin. Atij i ngeli gozhdë kjo, derisa bëri një kurs për kompozim në Francë. Edhe kështu nisi rrugëtimi i tij artistik, deri më sot.

Po nipi, a është ndikuar nga ju në zgjedhjet e tij?

Atë deri në moshën 12-vjeçare e kam rritur vetë. Ndoshta ka vazhduar për Shkenca Politike, por edhe ai i bie pianos bukur, kompozon, merret edhe me produksion. Muzikën e lehtë e njeh shumë mirë, edhe atë klasike e këndon. E ka në dell artin, sepse dy gjyshërit, dy gjyshet, mamaja edhe babai janë artistë.

Por si është një ditë e zakonshme juaja, të dy bashkë?

Gaqo ngrihet shumë herët. Kurse unë bie shumë vonë, rri deri në orën dy shikoj emisione që më interesojnë. Madje edhe sporti më pëlqen, më pëlqejnë analizat që bëhen pas ndeshjes. Edhe në opera nuk para shkojmë shumë, sepse është shumë ftohtë, edhe duhet që të marrim një jorgan me vete, ndërsa kur ngrohet koha, nuk ka opera. Filmat i shikojmë këtu.

Po me kuzhinën kush merret. Çfarë pëlqen që t’i gatuash zotit Gaqo?

Unë nuk para bëj shumë gatime tani, sepse edhe mosha bën të vetën, edhe ne nuk hamë dot nga shëndeti. Por nëse shikon librat, edhe fletoret që kam aty mund të them se kam patur mani që të gatuaj çdo gjë. Tani jo se nuk gatuaj, por na ka dalë një modë e re, se mishi i kuq nuk bën, duhet i bardhë. (qesh) Por megjithatë unë mundohem që të bëj diçka të mirë, se vetëm atë kënaqësi kemi tani.


Sonte në TKOB

Në skenën e Teatrit Kombëtar të Operas dhe Baletit, sonte ora 19.00, festohet 80-vjetori i artistit të madh, Gaqo Çako. Tenori i madh, artist i popullit, i rreshtuar në emrat e mëdhenj të muzikës shqiptare si: Ramiz Kovaci, Mentor Xhemali etj., është një nga yjet e skenës operistike shqiptare edhe asaj europiane. Për këtë arsye, kënaqësia është më e madhe në këtë përvjetor të rëndësishëm, nga e njëjta skenë ku ai ka përçuar aq shumë emocione për publikun shqiptar. Koncerti- spektakël që do të vendoset në skenë për nder të tij do të përmbajë pjesë nga operat, të cilat janë pjesë e repertorit të tij. Do të interpretojnë solistët e TKOB, kori dhe Orkestra Simfonike. Regjia do të jetë nga Nikolin Gurakuqi, dirigjent kori, Dritan Lumshi dhe dirigjent Edmond Doko. Nuk do të mungojnë surprizat ku përfshihet edhe një performancë nga vetë Gaqo Çako shoqëruar nga i biri Pirro Çako dhe tenori Kastriot Tusha. Surprizat e tjera do të duhet t’i zbuloni vetë në sonte në skenën e TKOB. Hyrja është e lirë kështu që kushdo mundet që t’i urojë nga afër artistit të madh shëndet dhe jetë të gjatë… (Për të dëshmuar aktivitetin e pasur artistik të Gaqo Çako, do të organizohet një ekspozitë në hollin kryesor të TKOB dhe pas Koncertit do të shtrohet një kokteil për të ftuarit)

Programi:

-CD – Aria e Palaços nga Opera “Palaçot” e Ruggero Leoncavallo, Gaqo Cako

- Fjala e hapjes dedikuar veprës së Gaqo Çakos

-Prezantimi i gjysmës së parë të programit G.Puçini, aria e Kavaradosi-t ”E lucevano le stelle” nga opera “Tosca”, interpreton: Julian Gjojdeshi –tenor (ish-student i Gaqo Çakos)

-G.Puçini , aria e Musettas-s “Quando m’en vo” nga Opera “La Boheme”, interpreton: Dorina Selimi – soprano.

-“Libiamo nei lieti calici” nga opera “Traviata” e G. Verdi, interpretojnë – Eva Golemi, Mariana Leka, Kastriot Tusha, Julian Gjojdeshi, Ramona Tullumani, Ylber Gjini, Armando Likaj, Dorina Selimi etj.

Në nderim të profesorit Eno Koço ka nxjerrë edhe 2 CD, secila me nga 18 këngë nga pjesët e interpretuara nga Gaqo Çako, në shqip edhe në gjuhë të huaj. Kjo CD është mbështetur nga Ministria e Kulturës.


Valeria Dedaj - Gazeta " Shekulli "

http://www.shekulli.com.al/p.php?id=207615

[sirena_adria]

Në shtëpinë e Gaqo Çakos - Rrëfim në 80-vjetorin e lindjes.

Wake Up, 23/01/2015 - Top Channel Albania

[sirena_adria]

Gaqo Çako - Erë pranverore

Kenga pershendetese , e cila hapi Edicionin e Pare te festivalit " Kur vjen Pranvera " - 1985.

[sirena_adria]

Nje nga perlat e Artistit te Popullit GAQO ÇAKO ! Gezuar Ditelindjen Mjeshter I Madh I Kenges !



Muzika: LIMOS DIZDARI
Teksti: XHEVAHIR SPAHIU

Kenge e kompozuar, shkruar e interpretuar nga KOLLOSE te ARTIT E MUZIKES SHQIPTARE !!!

[sirena_adria]

A1 Report - 80-vjetori i Gaqo Çakos festohet në një natë gala në TKOB

TIRANË - Një natë gala në nder të 80-vjetorit të artistit të popullit dhe tenorit të madh shqiptar Gaqo Çako u zhvillua në Teatrin Kombëtar të Operas dhe Baletit. Në skenën ku Gaqo Çako ka përcjellë me vite më rradhë emocione të mëdha tek publiku u ngjitën emra të njohur të skenës operistike të cilët interpretuan në këtë natë gala pjesë nga repertori i tij.

Drejtori i Teatrit Kombëtar të Operas dhe Baletit Ilir Kerni u shpreh për mikrofonin e A1 Report se ndihet i emocionuar për organizimin e kësaj nate në nder të një nga yjet e skenës së këtij institucioni kulturor.

“Teatri e kishte për nder dhe për detyrë që ti festonte 80 vjetorin. Është një gjest që edhe brezat e rinj të kuptojnë se ky teatër ka pasur artista të mëdhenj.”- tha Ilir Kerni

Spektakël pati edhe surpriza të shumta përveç interpretimeve të solistëve të TKOB, korit dhe orkestrës simfonike u bë pjesë edhe një performancë nga vetë Gaqo Çako shoqëruar nga i biri Pirro Çako dhe Tenori Kastriot Tusha. Duartrokitje të shumta shoqëruan interpretimin e tij "O Sole Mio".


Nga "A1 Report" .

[Albo]

PERSONAZH/ Flet tenori i madh, “Artisti i Popullit” Gaqo Çako

- Kënga jonë popullore nuk duhet të deformohet por duhet çuar më tej

- Të huajt janë habitur me Operën e madhe të një vendi të vogël

- Enveri më tha: “Ju lumtë! Një shfaqje e shkëlqyer”. Mehmet Shehu: “Bukur, po pati shumë shpenzime”.
- Kam marrë pjesë në 30 Festivale të RTSH dhe kam fituar 5 çmime të para
- Artistët e çojnë shoqërinë përpara, ata të mbushin me dashuri
-Pirro Çako: Gaqon e adhuroj, Gaqo ka lindur për të qenë artist i rrallë
- Gaqo është gjeni, unë thjesht kam vënë kokën tek këmbët e babait tim
- Gaqo më ka qëlluar vetëm kur nuk arrija atë që donte ai në muzikë

Albert Z. ZHOLI

Tenori i madh, Artist i Popullit, i rreshtuar në emrat e mëdhenj të muzikës shqiptare si Ramiz Kovaci, Mentor Xhemali mbetet një nga yjet e skenës operistike shqiptare e atë europiane. Për mëse 30 vjet në TKOB, ai ka përçuar aq shumë emocione për publikun shqiptar. Pardje pikërisht në këtë skenë me artistin e 80-vjetorit të lindjes së tij, u zhvillua një koncert- spektakël për nder të tij, ku u paraqitën pjesë nga operat të cilat janë pjesë e repertorit të tij. Në këtë koncert-përvjetor, interpretuan solistët e TKOB, kori dhe orkestra simfonike. Regjia ishte nga Nikolin Gurakuqi, dirigjent kori, Dritan Lumshi dhe dirigjent Edmond Doko. Nuk munguan surprizat ku përfshihet edhe një performancë nga vetë Gaqo Çako, shoqëruar nga i biri Pirro Çako dhe tenori Kastriot Tusha. Ishte pikërisht ora 19:30 kur tenori u paraqit në skenë. Çaste emocionale. Në piano Pirro Çako, ndërsa babai i tij Gaqo, këndon në skenë së bashku me tenorin e mirënjohur Kastriot Tusha, i cili ishte edhe nxënës i tij. Pas këngës salla e gjithë në këmbë. Duartrokitje frenetike. Mbi 800 vetë e ndezën sallën e TKOB, ku ajo dukej se do të shembej nga duartrokitjet. Një mbrëmje tejet emocionuese pikërisht ku Gaqo luajti për mëse 30 vjet dhe nxori mbi 36 role premierë. Një rast unik. Ai loton dhe përulet me respekt para spektatorit. Përulet me shumë dashamirësi si aristokrat i këngës lirike shqiptare. Por dhe në sytë e spektatorëve shikoje lot, pasi ai për shumë vite u ka dhuruar gëzim, hare, relaks dhe buzëqeshje. Ky është Gaqo. Një këngëtar i madh me shpirt bujar.

Profesor Gaqo si ndihesh sot në këtë 80-vjetor përpara 800 fansave të tu dhe në sallën ku ke debutuar për mëse 30 vjet?

Ndodhen shumë i emocionuar për dy arsye. E para, që në këtë moshë që jam unë, 80 vjeç, spektatori më pret me duartrokitje dhe së dyti, ndihem i emocionuar se unë ndodhem këtu sot në këtë sallë ku kam bërë një karrierë shumë të gjatë. Me të vërtetë skena artistin e lumturon dhe unë mora guximin të dal sot në këtë skenë, të këndoj një nga këngët e rinisë por jo me forcën e rinisë. U mundova të jem sa më origjinal dhe të përcjell atë që ma mbante shpirti.

Si mundët të këndonit aq bukur live në këtë moshë?

Nuk e di si kam kënduar, por ndjeva më shumë emocion në këtë moshë se sa në rini gjatë interpretimit të kësaj kënge. Besoj se nuk jam në atë nivel rinor, por këndova me zemër dhe shpirt që spektatori që më ka duartrokitur të ndjejë sadopak emocion nga unë.

Kur keni kënduar për herë të parë në këtë skenë gjigande?

Unë për herë të parë si opera kam kënduar në vitin 1961 kur jam kthyer nga Rusia por nuk kam kënduar në këtë skenë por në skenën e Akademisë së Arteve, pasi atëherë nuk ishte ndërtuar TKOB. Fillimet e mia janë në qytetin tim të lindjes. Pikërisht në këtë qytet të dëborës, serenatat kanë qenë pjesë e çdo familje korçare dhe një argëtim për çdo njeri. Pikërisht në mbrëmje ne mblidheshim si të rinj dhe këndonim për dashurinë. Shumë shokë më thoshin ke zë të bukur dhe patjetër do të bëhesh një këngëtar i talentuar. Në fillim edhe nuk besoja. Kjo më bëri që në vitin 1952, të hyja në Lice, ku unë fillova të marr mësime të plota për muzikën, të formohesha, të edukohesha saktësisht me këngën.. Mbasi mbarova liceun artistik, shkova për studime në ish BRSS (sot Rusi).

Kur jeni kthyer nga ish BRSS dhe si jeni ndjerë aty, i ishte shkolla ruse e operës?

Unë jam kthyer në moshën 27 vjeçare dhe ndenja aty katër vjet. Ajo ishte një shkollë e veçantë, një shkollë tepër serioze. Pedagogët ishin shumë të dashur dhe shumë, shumë të përgatitur. Mbi të gjitha aty ka pasur njerëz të mrekullueshëm që na donin shumë. Dua të theksoj se në sallonet e Operës së shkollës unë kam kënduar shumë. Aty çdo të shtune e të diel kam kënduar disa herë. Unë aty kam kënduar katër premiera të repertorit tim, që nuk është e paktë për atë kohë ku kishte shumë studentë nga rreth 40 vende të botës. Në sallën e Konservatorit këndonin vetëm studentë, jo profesionistë dhe salla mbushej plot. Aty këndonin vetëm studentët e shkëlqyer, jo kushdo. Ajo sallë kishte mbi 600 vende dhe përveç studentëve të gjitha vendet ishin me bileta të shitura. Thuajse gjithmonë kjo sallë ishte mbushur plot. Nuk mund ta imagjinoni. Aty viheshin në skenë të gjitha operat më të mira të botës. Aty kam parë në interesim të madh për operën por dhe pedagogë të jashtëzakonshëm.

Kur dhe pse u kthyet?

Unë u ktheva në vitin 1961 kur u prishën marrëdhëniet me ish BRSS. Ishte e dhimbshme për mua ta lija shkollën në vit të fundit. Konservatori i Arteve atëherë ishte 5 vjet, ndërsa unë sapo kisha mbaruar vitin e katërt. Pra nuk e mora dot diplomën.

Ku e mbarove vitin e pestë të Konservatorit të Arteve?

Vitin e pestë e mbarova në Shqipëri. Konservatori në Tiranë ishte hapur një vit më parë, pra në vitin 1960. Rektor i Konservatorit në atë kohë ishte Albert Paparisto, një nga muzikologët më të mirë që ka pasur Shqipëria (që ka disa vjet që është ndarë nga jeta). Paparisto ngelet një pedagog i aftë, i dashur, me vizion dhe me plot korrektësi. Njerëz të tillë janë të paktë, pasi i ka ndihmuar jashtëzakonisht studentët dhe mua personalisht më ka ndihmuar shumë. Vazhdimisht më ka inkurajuar, më ka nxituar dhe më ka besuar shumë role. Pra në vit të pestë unë kam luajtur shumë role. Mbaj mend se ne ndaheshim në dy grupe, “Partizani” dhe “Dinamo”. Më grupin e “Dinamos” ishte Kristaq Paskali dhe me atë të “Partizanit”, unë. Pra dhe shfaqjet ne i ndanim sipas tifozllëkut. Kur i kujtoj ndjej një nostalgji të madhe. Sa e kemi dashur skenën dhe artin.

Më vonë a bëre ndonjë specializim?

Po, kam bërë një vit e gjysmë në Itali. Ishte vitit 1964. Aty bëra një specializim të avancuar. Nuk mund të them se shkolla italiane ishte më e mirë se ajo ruse, por di të them se dhe në Itali mësova shumë.

Sa role premirë keni luajtur?

Më vjen keq që si kam numëruar si duhet., por me hamendje mund të them se kam luajtur rreth 35 role premierë. Ndërsa shfaqjet nuk mund të numërohen.

Në kohën e monizmit në sa vende keni shkuar?

Thuajse në të gjithë Europën dhe në shumë vende të tjera. Pra s’kam lënë skenë të botës operistike europiane pa shkelur. Pra më shumë kam shkuar në monizëm se në demokraci. P.sh në Turqi kam shkuar tre herë, në Itali dy herë, e me radhë Francë, Gjermani, Austri etj...

Si shkonit, ishin ftesa personale apo shtetërore?

Në atë kohë kishte marrëdhënie kulturore ndërshtetërore. Pra shteti në këto marrëdhënie kulturore, në muzikën klasike më çonte vetëm në vende të ndryshme.

Kjo jashtë Ansamblit shtetëror?

Po, jashtë Ansamblit, pasi me Ansamblin kam shkuar dhe në shumë vende të tjera. Pra unë shkoja nëpërmjet Ministrisë së Kulturës në marrëdhëniet kulturore që ajo kishte lidhur me simotrat e saj në Europë. Në atë kohë edhe tek ne vinin shumë artistë të huaj dhe ne çonim tanët.

A mund të krahasohej Opera jonë e asaj kohe me operat europiane?

- Mund të them se ishim në nivel shumë të lartë, me shumë artistë të mirë. Kemi pasur dhe drejtues shumë të mirë. Ishim thuajse në atë nivel. Këtë e them pa as më të voglin dyshim.

Po shkolla jonë e operës si ka qenë dhe a bëhej mitmarrja?

Një shkollë shumë e saktë, shumë korrekte, shumë e disiplinuar, shumë profesionale.

Mitmarrja as që njihej si term. Unë sot e kam dëgjuar.

E keni takuar ndonjëherë Enver Hoxhën dhe Mehmet Shehun?

Po, i kam takuar shumë herë dhe kam kënduar shumë herë para tyre. Ishin të interesuar për operën dhe artin. Njëherë kishin ardhur për të parë operën “Traviata” që po e zhvillonim në sallën e Akademisë së Arteve. Pas shfaqjes pati shumë, shumë duartrokitje. Pasi dolëm në skenë, na afrohet Enveri dhe Mehmeti. Enveri na thotë, ju lumtë, shumë bukur. Ndërsa Mehmeti ja pret, bukur, por shumë shpenzime keni bërë. I thotë Enveri, ore Mehemet, arti do para. Pa para s’ka art, s’ka ecuri.

Në sa Festivale të RTSH ke marrë pjesë dhe sa çmimet të para keni?

Mund të them në 30. Pra nga 53 jam pjesëmarrës në 30 Festivale. Kam rreth 6 çmime të para dhe me të dyta apo të treta shkojnë mbi 50. Janë një numër i madh që nuk i kam dhënë rëndësi ti numëroj.

Sot është bastarduar kënga popullore shqiptare, cili është mendimi juaj?

Ne kemi këngë shumë, shumë të bukura. Këngë që i pëlqen gjithë bota. Nuk kemi pse e deformojmë këngën popullore. Këtu duhet të ketë kujdes Ministria e Kulturës. Nuk mund të prishet kënga, nuk mund të transformohet. Këngëtari duhet ta çojë më para këngën dhe jo ta deformojë atë.

Cili ka qenë mendimi i specialistëve të huaj për Operën shqiptare?

Kudo që kam shkuar më kanë thënë që keni një shkollë shumë të mirë. Kudo vlerësime. Edhe kur kanë ardhur këtu ata janë habitur me Operën e madhe të një vendi të vogël

Kur shkoje jashtë shtetit dhe shikoje supermarkete të mbushura, makina luksoze dhe tregun tonë bosh çfarë mendoje?

Nuk i kushtoja shumë vëmendje. Isha i dashuruar me atdheun tim, me vendin tim, me skenën e Tiranës. Sa shkoja dëshiroja të kthehesha në Tiranë, pasi këtu kam familjen, njerëzit, të afërmit, shokët, miqtë, ata që më njohin. Mua, kur largohem, më mungon Tirana njerëzit që më përshëndesin në rrugë, ata që takoj në çdo hap.

Mendimi juaj për shokët artistë?

Janë të mrekullueshëm. Sot ata më bënë më të ri. Artistët janë njerëz të mrekullueshëm. Populli i do artistët e vet, i adhuron ata, i respekton ata. Artistët e çojnë shoqërinë përpara. Ata të mbushin me dashuri. Janë ata që bëjnë dasmat, këngët, koncertet, gëzimet familjare. Ne jemi popull artistësh. Ne e duam artin, këngën muzikën, të bukurën.

Pirro Çako

Si je ndjerë sot në këtë festim madhështor të babait tuaj?

Është një ditë si një thikë me dy pres.

Pse?

Nga njëra anë jam i lumtur dhe me fat që kam mbi një baba të mrekullueshëm (se jo çdo këngëtar mund ta ketë 50 vjet babanë), nga ana tjetër unë jam mësuar që babanë tim ta shoh si është në disk, i freskët,i ri, i bukur. Mund të them super model, pasi ai ka qenë një mashkull tmerrësisht i bukur dhe unë i ruaj ato imazhet e jetës së tij vitale. Gaqo ka qenë dhe mbetet idhulli im. Pra babai është një tjetër gjë, ndërsa këngëtari Gaqo një tjetër gjë.

Në ç’drejtim e keni pasur idhull?

Në drejtim të bukurisë dhe të zërit brilant. Pra kjo është thika me dy presa që çdo ditë thellohet, pasi më jep kënaqësinë që ta kem çdo ditë e më shumë, nga ana tjetër dhimbjen që nuk e shoh duke kërcyer. Është ajo fjala e urtë franceze, që unë se kam babin por doja ta kisha para syve duke kërcyer. Pra unë e kam babanë por nuk e shoh ashtu si dikur duke kërcyer plot gjallëri, pasi nuk e ka atë gjallërinë e shkëlqimin që unë vetëm di se si e kishte ai. Ndaj e lëmë mënjanë atë thikën me dy presa, jam shumë i lumtur që e kam babanë dhe besoj se do ta kem edhe për shumë vite të tjera.

Por ai këndoi shumë bukur sot?

Ai mbetet talent i rrallë. Edhe gjyshja ime ka jetuar më shumë se 80 vjet dhe kishte një zë si të babit sot. Natyra i ka dhënë një dhunti të rrallë. Gaqo ka lindur për të qenë artist i rrallë.

Do ta arrish ndonjë ditë Gaqo Çakon?

Se besoj. Unë thjesht kam vënë kokën tek këmbët e babait tim. Ai është gjeni ku natyra është treguar dorëlëshuar. Ai ka një gjen të veçantë dhe si tenor dhe si këngëtar të muzikës së lehtë dhe si këngëtar lirik dhe dramatik. Është një gamë shumë e ngushtë këngëtarësh botërorë që i këndojnë të gjitha gjinitë e këngës. Unë i kam ngjarë babait, kam disa gjëra të përbashkëta. N.q.s natyra babait i ka hedhur shumë ngjyra të bukura në portretin e tij, disa cifla më kanë ngelur dhe mua. Unë kam diçka nga gjeni i tij prej gjeniu por kurrsesi sa ai.

Të ka qëlluar ndonjëherë Gaqo?

Po, më ka qëlluar por vetëm për muzikën.


Gaqo Çako ka lindur më 24 janar 1935. Mban titullin Artist i Popullit.

Tenori legjendar, Gaqo Çako, Artist i Popullit, është i rreshtuar në emrat e mëdhenj të panteonit të muzikës shqiptare si Ramiz Kovaçi, Mentor Xhemali, etj. Midis viteve 1957 dhe 1961 ai studioi në konservatorin “Çajkovski” të Moskës nën drejtimin e pedagoges Anna Soloviova. Pas kthimit në Shqipëri më 1961 ai u emërua tenor i përhershëm i Teatrit të Operës dhe Baletit të Tiranës, ku këndoi shumë nga rolet e para të repertorit operistik, duke u bërë kështu tenori kryesor për tri dekada me radhë. Përvoja dhe karriera e tij mjaft e pasur në operat "Traviata", "Bohema", "Rigoleto", "Norma", etj, si dhe operat shqiptare “Mrika” e Prenk Jakovës, “Lulja e kujtimit” e Kristo Konos, “Pranvera” e Tish Daisë, “Heroina” e Vangjo Novës, “Skënderbeu” i Prenk Jakovës e “Skënderbeu” i Abdulla Grimcit, “Komisari” i Nikolla Zoraqit, “Zgjimi” i Tonin Harapit, “Toka e jonë” e Pjetër Gacit, etj, e bëjnë atë me një karrierë të shkëlqyer. Mjaft i njohur edhe në skenat italiane, ku ai ka mbaruar konservatorin e Santa Cecillias. Zëri i tij është kthyer në objekt kënaqësie kudo që ai dëgjohet e shfaqet, në opera, në televizion, në radio, në salla të mëdha a të vogla koncertesh. Përfshirja e tij në të gjitha llojet e muzikës vokale ka si qëllim të vetëm t’i kënaqë dëgjuesit me pjesët që ai këndon. Edhe pse vlerën më të madhe ai e pati në interpretimet e roleve operistike, ai u popullarizua nëpërmjet këngës, veçanërisht atyre të Festivaleve të Radios.

Telegraf

[Albo]

Gaqo Çako, jeta e një tenori nga Moska në Tiranë



Më 14 janar Gaqo Çako një prej personazheve më të njohur të operas shqiptare mbushi 82 vjeç. Një rrugëtim jete, i cili në një farë mënyre është dhe rrugëtimi i operas shqiptare.Ka momente në jetën e secilit prej nesh që nuk mund t’i harrojmë dot, pavarësisht viteve që ikin. E tillë është Moska në jetën e Gaqo Çakos. Atëherë thjesht një student, i cili kërkonte të fuste brenda vetes çdo detaj që lidhej me muzikën dhe artin, i riu shqiptar, i pashëm do të binte në sy për përkushtimin dhe talentin nga profesorët e tij.

Drejtori i Konservatorit Aleksandër Vasiljeviç Svjeshnikov, do të shihte në zërin e djaloshit shqiptar, personazhin kryesor në operën e Puçinit, “La boheme”, atë të Rodolfos. Në vitin 1957 Gaqo Çako, do të interpretonte në skenën ruse, interpretim që do të mbetej gjithmonë i paharruar në kujtesën e tij… Më pas erdhën suksese të tjera në operat “Evgienij Onjegin” (Çajkovski) dhe “E fejuara e carit” (Rimskij-Korsakov), të cilat shfaqeshin nëpër studiot operistike të Kolegjit Muzikor, apo të teatrit pranë Konservatorit “Vaganova”. Për tenorin e ri,ato ishin kohë të arta, ku i gjithë konservatori fliste për talentin dhe suksesin e një djaloshi nga Shqipëria. Për këto role ai paguhej me 50 rubla, çka i mjaftonte për të bërë jetën e një studenti në Moskën e atyre viteve… Janë shumë histori që ai i ruan ende në kujtesë nga Moska, sikur të kenë ndodhur dje. Histori që vijnë shpesh në mendjen e tij, teksa i kujtojnë kohën e mbushur plot dëshira dhe ëndrra. Janë miqtë që takoi në atë qytet, profesorët që e mbështetën, çdo gjë që preku…

Teksa shijonte duartrokitjet e pafundme pas interpretimit të operës “La Boheme”, Gaqo Çako nuk mund ta mendonte se koha e tij në Konservatorin “Çajkovski” do të ishte e shkurtër, dhe se ai nuk do të mund të arrinte të diplomohej në Moskë (studimet i përfundoi në Tiranë). Prishja e marrëdhënieve mes Shqipërisë dhe Bashkimit Sovjetik, do të priste përgjithmonë kontaktet me këtë qytet të bukur. Tirana do të ishte stacioni ku ai do të ndalej, për ty kthyer në një yll të muzikës operistike në vend. Roli i parë për publikun shqiptar do të ishte “Komiti i Parë”, nga “Lulja e Kujtimit”, më 5 nëntor 1961. Role të tjera do të pasonin pas kësaj, si ai i Agronit nga opera “Heroina” e Vangjo Novës, e cila u vu më 1967, roli i Besnikut nga opereta “Brigada e grave” e Llazar Morckës më 1969-ën, Shpendi nga “Përtej mjegullës” e Pjetër Gacit më 1971, Doda te opera “Mrika” e Prenk Jakovës më 1975-ën… deri te roli i Galan Lugaparit tek opera “Borana” e Avni Mulës më 1984. Fati do të ishte në anën e tenorit të ri, pasi në kohët e ndryshimeve në kulturën shqiptare, të ndikuara nga Revolucioni kinez, ai ndodhej për studime në Itali bashkë me kolegun Ramiz Kovaçi.

Të gjithë rrugëtimin e tij, nga fëmijëria, Moska, kthimi në Tiranë, vitet e specializimit në Itali, jetën nën censurën e kohës, martesën, apo zhvillimin e operës në Shqipëri, Gaqo Çako ia ka besuar për t’ia treguar një miku të tij të vjetër, i cili ka qenë protagonist pranë tij në një pjesë të madhe të këtij rrugëtimi, artistit Eno Koço i cili ka shkruar një biografi kushtuar këtij artisti. “Takoheshim mëngjeseve në kafene të ndryshme të Tiranës, jo larg shtëpisë së tij pranë “Pazarit të Ri”. Nga bisedat që bënim më habiste shumë fakti që memoria e tij vazhdonte të ishte e kthjellët, ashtu siç është rrënjosur në memorien e veshëve të shqiptarëve timbri i kthjellët i zërit të tij. Informacionet që më jepte dhe episodet jetësore që më rrëfente, ishin po aq thellë të rrënjosura në trurin dhe koshiencën e tij. Është një jetë e pasur, e mbushur me ngjarje dhe arritje kulmore, për të cilat kam privilegjin e madh që në dy periudha kohore të kem qenë shumë afër tij; të parën, atë të regjistrimeve të 34 arieve të huaja, të kënduara në gjuhën origjinale e në shqip, si dhe të 13 këngëve lirike qytetare shqiptare (pa llogaritur të tjera këngë e duete, gjithashtu të regjistruara në studion e Radios); të dytën, këtë, që po shkruaj si biograf i tij, por gjithnjë nga pozita e muzikantit dhe e mikut të tij në vite”, thotë Eno Koço, i bindur se kjo është një jetë që ia vlen të tregohet. Rrëfimi do të sjellë një portret të plotë të jetës dhe karrierës së një artisti të përmasave të Gaqo Çakos.

“Si çdo familje dhe çdo individ, edhe Gaqoja ka pasur ngjarjet e tij jetësore, që herë ia ngrinin e herë ia ulnin moralin. Ngjarjet më të vështira ai i kalonte me një lloj stoicizmi, ndoshta edhe i mbyllur në vetvete, ndërsa ngjarjeve kulmore (dhe të tilla kishte më së shumti) ai do t’ua ulte temperaturën, duke e sjellë jetën në atë të përditshmen, të zakonshmen e saj”, thotë Koço. Të gjitha sukseset, sigurisht, që e kanë një emër, dhe tenori ia dedikon këtë gruas së tij Luizës, e cila ka qenë frymëzuesja në jetën e tij.

“Luiza ishte pa dyshim amortizatori më i fuqishëm në jetën e tij, për ta mbajtur të shoqin jo vetëm në rrjedhën sa më të natyrshme të jetës, por mbi të gjitha, duke e stimuluar atë të ruante formën profesionale, për t’i zgjatur sa të qe e mundur karrierën e tij artistike. Ishte ajo, më shumë se kushdo tjetër, që dinte të thoshte fjalën e fundit në momente kyçe, kryesisht profesionale. Për këto ai ia ka ditur dhe ia di edhe sot fort Luizës”, tregon Koço. Rrëfimi për jetën e Gaqo Çakos, nuk mund të jetë thjesht një rrëfim për një jetë. Ai është rrëfim për një epokë dhe për ata njerëz që ngritën institucionin e operës në Shqipëri dhe krijuan një traditë, pavarësisht kushteve të vështira të kohës. Çako ishte i vetmi këngëtar lirik i Operës që merrte pjesë dhe këndonte në festivalet e Radios, të cilët përfshinin këngëtarë me zërin e tyre natyral (apo dhe këngëtarë me zë të impostuar ose gjysmë të impostuar, por jo këngëtarë lirikë të mirëfilltë operistikë. Çdonjërit prej këngëtarëve lirikë të Operës, por edhe të tjerëve muzikantë, ky pranim i Gaqos për t’iu përqasur gjinisë së këngës së ‘lehtë’, që në fillim të karrierës së tij, iu duk si një ‘devijim’ nga linja e pastër e këndimit lirik operistik.

“Mirëpo jeta tregoi se ky qëndrim i Gaqos mbartte një vizion të ndryshëm nga ai konvencional, vizion shumë më të gjerë e gjithëpërfshirës dhe provoi të ishte shumë i suksesshëm. Ai krijoi portretin e një këngëtari serioz operistik pranë skenës së Teatrit të Operës e Baletit dhe krahas këtij profili ai u shfaq (në fakt i luteshin të shfaqej) pa hezitim në ekranet televizive sa herë që i kërkohej një gjë e tillë, si dhe regjistroi zërin e tij në studion e Radio Tiranës për transmetimet radiofonike. Këngë të tilla festivalesh si “Këputa një gjethe dafine” e “Rrjedh në këngë e ligjërime” i dhanë atij famën. Gaqoja ishte i pari që filloi të regjistrojë muzikë operistike të huaj në një kohë kur në Shqipëri nuk praktikohej një gjë e tillë nga këngëtarët lirikë dhe as rekomandohej nga eprorët, pasi konsiderohej si një literaturë muzikore që mund të përmbante ‘influenca të huaja’, të dëmshme për ideologjinë e kohës.

Shumica e regjistrimeve të Gaqos, që i ka realizuar me mua, i përkasin vitit 1981, por edhe të tjera u bënë shkallë-shkallë deri më 1990”, thotë Koço. Për të ky libër nuk është thjesht një biografi, por dhe analizë e thelluar e zhvillimit të artit lirik në Shqipëri dhe reflektime nga ana e tij për shumë çështje të artit lirik. Për herë të fundit në skenë Gaqo Çako u ngjit me rastin e 100-vjetorit të lindjes së sopranos së njohur Tefta Tashko Koço. Në skenën ku gati gjysmë shekulli më parë kishte nisur karrierën (1961), ai këndoi një këngë tradicionale qytetare korçare “As aman moj lule” një duet me Teuta Koçon në këngën “As aman trëndafil çelës” dhe një tjetër duet, përsëri me Teutën, nga “Vejusha e gëzuar” e kompozitorit Franz Lehár.

26 janar 2017
Shqip

[sirena_adria]

Fale enciklopedise You Tube mund te degjosh interpretime mahnitese, per here te pare e te nje kohe tjeter .

E bekuar Shqiperia me kaq virtuozitet e Mjeshtra te medhenj ! Nderim e respekt per keta YJE te Artit Shqiptar !

[sirena_adria]

Tenori Gaqo Çako, dekorohet me titullin ‘Nderi i Kombit’

Tenor i roleve të para të repertorit të gjerë operistik, këndoi pa ndalur për tri dekada me radhë në skenën e madhe të operës shqiptare, duke e ngritur atë në nivelet më të larta, përcjellë KultPlus.

Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Bujar Nishani, ka nderuar me titullin e lartë “Nderi i Kombit” legjendën e skenës operistike shqiptare, tenori Gaqo Çako. Mjeshtri Çako është një nga kolosët e skenës operistike shqiptare, me një kontribut të jashtëzakonshëm në historinë e Teatrit Kombëtar të Operas, Baletit dhe Ansamblit Popullor.

Artisti i popullit është cilësuar si tenori legjendar i operës shqiptare. Tenor i roleve të para të repertorit të gjerë operistik, këndoi pa ndalur për tri dekada me radhë në skenën e madhe të operës shqiptare, duke e ngritur atë në nivelet më të larta.

"Traviata", "Bohema", "Rigoleto", "Norma", si dhe operat shqiptare “Mrika” e Prenk Jakovës, “Lulja e kujtimit” e Kristo Konos, “Pranvera” e Tish Daisë, “Heroina” e Vangjo Novës, “Skënderbeu” i Prenk Jakovës, “Komisari” i Nikolla Zoraqit, “Zgjimi” i Tonin Harapit, “Toka e jonë” e Pjetër Gacit, kulmuan me performancën e mjeshtrit të vokalit Gaqo Çako.

Artisti i popullit është i njohur dhe në skenat italiane, ku ai ka mbaruar konservatorin e Santa Cecillias. Edhe pse vlerën më të madhe ai e pati në interpretimet e roleve operistike, ai u popullarizua nëpërmjet këngës, veçanërisht atyre të Festivaleve të Radios dhe Televizionit. /KultPlus.com

http://www.kultplus.com/?id=6&l=19688

[sirena_adria]

[sirena_adria]

ART ELITAR !