Shqiptaret dhe festat kombetare :

[Kryeplaku]

28 dhe 29 nëntori “në tranzicion”

SHKELQIMI DHE ZBEHJA E PERKOHSHME E NJE KRENARIE KOMBETARE

“Ndërsa klima politike në Shqipëri jeton çdo vit një fazë të re konfliktualiteti, pak detaje të kujtojnë në fund të nëntorit se shqiptarët festojnë Shpalljen e Pavarësisë dhe çlirimin nga nazistët”.

Nga Kristi Pinderi

Vaclav Havel, personaliteti i kulturës dhe i politikës botërore, në një fjalim të mbajtur në vitin 1995 në Universitetin e Havardit u shpreh se, gradualisht dhe në mënyra të ndryshme, kanë ndryshuar zakonet tona, relacionet tona kundrejt botës, modelet tona të sjelljes, si dhe vlerat që ne i pranojmë edhe i njohim!
Dramaturg i njohur, i zgjedhur si presidenti disident i Çekosllovakisë në vitin 1989 dhe i Republikës Çeke në vitin 1993, Havel pranoi në një mënyrë gati drithëruese gjatë këtij fjalimi historik se, “gjithsesi, më lart, është vetëm një shtresë shumë sipërfaqësore e shoqërisë globale njerëzore, në thellësi të së cilës fshihen kultura të shumta, njerëz, fe, zakone, si dhe tradita të ndryshme historike, apo edhe sjellje origjinale...”. Në shumëllojshmërinë e kulturave, e parë në kontekstin e globalizmit, festat kombëtare, sidomos të kombeve europiane marrin një tjetër konotacion.

28 nëntori i vitit 1912 dhe 29 nëntori i vitit 1944 janë festat më domethënëse të kombit shqiptar. Por, nëse gjatë 5 dekadave të komunizmit, ato janë festuar në mënyrë madhështore, gjatë 14 viteve të pluralizmit politik në vendin e vogël ballkanik, festimi i tyre ka pësuar shumë ndryshime. Ndryshime që vazhdimisht janë ndikuar, herë pozitivisht dhe herë negativisht nga politika apo interesat e ngushta partiake. Bela, një 25 vjeçare nga Tirana kujton se përpara viteve ’90-të, festimi i 28 dhe 29 nëntorit kishte një tjetër kuptim. Ajo mban mend që “gjithçka në atë periudhë ishte e organizuar në mënyrë komplekse për një festim madhështor”. “Ndërsa sot më duket se këto festa janë për të rinjtë vetëm dy ditë pushimi, dy ditë larg shkollës apo punës”, thotë ajo. Eshtë pothuajse e pamundur të takosh në rrugët e Tiranës një 13 apo 14 vjeçar të ndërgjegjshëm se festat kombëtare janë më të rëndësishme se festat e fundvitit! E megjithatë, shumica e tyre mban mend shumë mirë se 4 korriku është dita e Pavarësisë së SHBA!
Mos ndoshta tek shqiptarët e sotëm mungon ndjenja e patriotizmit? Mos ndoshta, mungon organizimi, apo vlerësimi i rëndësisë historike që mbartin datat 28 dhe 29 nëntor?
Pak pas ardhjes në pushtet të Partisë Demokratike, sot partia opozitare më e madhe në vend, në Kuvendin e Shqipërisë u debatua ashpër për festimin apo jo të 29 nëntorit, bashkë me 28 nëntorin. Duke qënë se 29 nëntori, një datë që përkon me të njëjtën datë historike për ish-Jugosllavinë, kishte qënë për komunistët që pretendonin të kishin udhëhequr vendin drejt fitores mbi gjermanët, një krenari, Partia Demokratike vendosi që Çlirimin e vendit nga pushtuesit nazistë ta festojë në të njëjtën datë me festën e Pavarësisë, pra në 28 nëntor. Këtu nisi edhe konfuzioni tek qytetarët, një pjesë e të cilëve u bindën për këtë gjë, ndërkohë që pjesa tjetër, natyrisht përjetoi vetëm konfuzion.
“Unë mendoj se politika ka ndikuar gjithmonë negativisht përsa i përket dy festave kombëtare”, shprehet gazetarja e njohur Flora Nikolla. Madje, ajo është e bindur se ndikimi negativ i politikës, si dhe ndikimi i ngushtë i interesave partiake, ka çuar në çarjen e moralit kombëtar.
Ndërsa klima politike në Shqipëri jeton çdo vit një fazë të re konfliktualiteti, pak detaje të kujtojnë në fund të nëntorit se shqiptarët festojnë Shpalljen e Pavarësisë dhe çlirimin nga nazistët. Prej gati një dekade, atmosfera festive në Tiranë mjaftohet më 28 dhe 29 nëntor të çdo viti me disa flamuj të vendosur në rrugët afër qendrës së qytetit dhe me urime të vakta nga politikanët, ndërsa agjenda e aktiviteteve artistike nuk ka thuajse asnjë lidhje me Ditën e Pavarësisë apo atë të Çlirimit, edhe pse këto data kombëtare vlerësohen si ditët më të rëndësishme për historinë e shqiptarëve. Prej vitesh Shqipëria i ka harruar manifestimet e bujshme me rastin e festave të nëntorit, të cilat duket sikur tashmë shënohen në kalendarin e administratës dhe të institucioneve arsimore vetëm si ditë pushimi.
Më shumë se një dekadë pas rrëzimit të regjimit komunist në Shqipërinë që u kushtonte një vëmendje të jashtëzakonshme festimeve të tilla që shërbenin për të demonstruar "një realitet plot shkëlqim", shqiptarët kanë filluar të mendojnë më pak për rëndësinë historike të tyre dhe të dyshojnë seriozisht në vlerën që kanë gjatë tranzicionit, festimet e bujshme në përgjithësi.
Fiorela Shalsi, psikologe, njëkohësisht pedagoge në Fakultetin e Shkencave Sociale mendon se shqiptarët ndjehen të lodhur nga një tranzicion më të gjatë se një dekadë. Të impenjuar në problemet dhe në rutinën e ditëve të zakonshme që shoqërohen me jo pak andralla të informacionit (politik) që serviret gati gjithmonë "egërsisht" nga televizionet e shumta private, qytetarët preferojnë më pak se dikur festat masive...
Tregues i një gjendje që mund të konsiderohet edhe si plogështi, vazhdon të mbetet në fund të fundit fakti që tek shumë qytetarë është zhdukur ndjesia e komunitetit. Disa analistë vlerësojnë se, "kemi filluar të mendojmë vetëm për mirëqënien personale". Gjithsesi, nuk e përjashtojnë filozofinë se, "në fund të fundit çdo individ do të ndjehej mirë sikur të ndjehej mirë e gjithë shoqëria". Kështu, disa sociologë mendojnë se shqiptarët, pas një regjimi thuajse 50 vjeçar komunist që i vendoste interesat dhe ideologjinë e shoqërisë që kishte krijuar vetë, mbi interesat individuale, u ndjenë të çliruar nga "ky detyrim" në momentin më të parë të rënies së vetë regjimit.
Klotilda Harka, gazetare, shprehet se gjatë regjimit komunist, organizimi i festave kombëtare ishte një detyrë shtetërore. I të njëjtit mendim është edhe studiuesi i njohur Moikom Zeqo, drejtor i Muzeut Historik Kombëtar. Ai shprehet se “shoqëria shqiptare ishte e organizuar shtetërisht, ndërsa vitet e fundit iniciativën për të organizuar festime të tilla si ato për festat kombëtare, duhet t’i marrin përfaqësuesit e shoqërisë civile”. Qytetarët e kanë të vështirë të ndjehen pjesë e një festimi të përbashkët, edhe kur ky festim është simboli i dy festave që në fund të fundit treguan vlerat e bashkimit të shqiptarëve, aq pak të shfaqura gjatë historisë së tyre.
Atmosfera e munguar festive më 28 dhe 29 nëntor të viteve të fundit, kur politikanët mjaftohen me një pritje "të mbyllur" në Pallatin e Brigadave, më shumë se mungesë në organizim, tregon se shoqëria shqiptare sot vuan pasojat e një kulture të përgjithshme që në thelbin e saj, ndoshta, nuk përjashton ndjenjën e patriotizmit, por demonstrimet apo festimet e bujshme. Të lodhur nga një stres i pashmangshëm, shqiptarët preferojnë t’i evitojnë ngarkesat emocionale, qofshin këto pozitive!
Një mbrëmje, jo shumë kohë më parë, isha ulur në një kafe të qetë në një nga rrugët e lagjes romake në Bolonja. Më bënte shumë përshtypje që të rinjtë të cilët kalonin buzë tavolinës ku unë po pija një “Caffe de Paris”, ngjanin kaq shumë me të rinjtë shqiptarë. Kalonin atje edhe të rinj kinezë, të rinj të racave të ndryshme e megjithatë ngjasonin aq shumë me njëri-tjetrin! Veshur me blue-jeans, me flokët me xhel, ndoshta me një coca-cola ne dorë, më kujtonin shumë të rinjtë që i shikoj aq shpesh në rrugët e ngushta të ish-Bllokut në Tiranë. M’u kujtua edhe njëherë fjalimi i Vaclav Havelit mbi globalizmin dhe multikulturalizmin... “Kulturat e ndryshme si dhe traditat historike apo mënyrat e sjelljes që fshihen nën sipërfaqen e shoqërisë njerëzore, atë sipërfaqe që shumëkush sot e quan globalizëm, do të vijë një ditë kur do të duan të dëgjohen...”.
Kuptova se shoqëria njerëzore në këtë planet, pavarësisht pjesës së dukshme të saj, nuk do të mund të fshijë nga geni i vet dallimet kombëtare, vlerat dhe ndjesitë e formuara gjatë shekujve.
Jam i bindur se shumë shpejt do të dimë të vlerësojmë më mirë 28 dhe 29 nëntorin, pasi nuk mund të ketë emancipim pa ndërgjegje kombëtare, aspak ksenofobe, por të ndërlidhur me kombet e tjera. Sepse gjërat e mëdha nuk harrohen!


marre nga Prestige (v. 36)