Injoranca ose xhahiliteti

[altin55]

Xhahilijeti =(Injoranca)

1. Xhahilijeti nga ana gjuhësore

Xhahilijeti nga ana gjuhësore është marrë nga fjala xhahil. Xhehli (injoranca) nga ana gjuhësore është e kundërta e dijes. Thotë Allahu në Kuran:
"... Ai që nuk e di gjendjen e tyre (el-xhahil) mendon se ata janë të pasur." (El-Bekare: 273 )
Gjithashtu me xhehl nënkuptohet e kundërta e qetësisë (shqetësimi). Xhehli siç thotë Er-Ragib El-Asfahani është tre pjesësh:
a. Xhehli i thjeshtë; i cili është të zhveshurit e vetes prej diturisë.
b. Xhehli i përbërë; i cili është të besosh ose të dish diçka në të kundërtën e asaj ç'ka është në të vërtetë kjo gjë.
c. Kryerja e diçkaje në të kundërtën e asaj çka duhet bërë në të vërtetë.


2. Përkufizimi i xhahilijetit në Islam

Përsa i përket përkufizimit të xhahilijetit në Islam janë dhënë disa përkufizime, këtu do të përmendim ato më krysoret duke e mbyllur me atë që mendohet që është më i zgjedhuri.

Përkufizimi i parë: Ka thënë imam Neveviu: "Me xhahilijet nënkuptohet periudha para Islamit". Duke parë këtë përkufizim vërejmë se është jo përfshirës, kjo, sepse kufiri kohor i xhahilijetit na është bërë i njohur dhe deri pas ardhjes së mesazhit Islam siç ka thënë Ibn Abasi: "Kam dëgjuar babain tim të thotë në xhahilijet: "Më sill një gotë të mbushur me ujë." Dhe ibn Abasi dihet se ka lindur pas fillimit të zbritjes të mesazhit Islam.

Përkufizimi i dytë: Ka thënë Ibn Ethiri, të cilin e ka ndjekur në mendimin e tij Ibn Mendhur (autori i fjalorit të njohur arabisht-arabisht "Lisan El-Arab"): "Xhahilijeti është gjendja në të cilën gjendeshin arabët para Islamit, prej xhehlit (injorancës) në njohjen e Allahut dhe të Dërguarin e Tij, në ligjet e Allahut, në mburrjen me prejardhjen, mëndjemadhësinë etj."



Nga ky përkufizim vërehet se:
a. Ai veçon vetëm arabët në të duke mos përmendur askënd tjetër përveç tyre në këtë gjendje ose në një pjesë të saj.
b. Vërejmë se folësi e ka bërë fundin e xhahilijetit ardhjen e Islamit ku siç thamë më lart në rastin e Ibn Abasit xhahilijeti është përdorur edhe pas fillimit të shpalljes së Islamit.

Përkufizimi i tretë: Thonë, ata që i përkasin kësaj fjale se xhahilijeti është ajo gjendje në të cilën gjendej ymeti Islam para se të vinte udhëzimi. Vërejmë këtu se ky përkufizim është i ngjashëm me të parin.

Përkufizim i katërt (i Muhamed Kutubit):
Xhahilijeti është ajo gjendje shpirtërore që refuzon të udhëzuarit me udhëzimin e Allahut, dhe një sistem rregullash që refuzon të gjykuarit me atë që ka zbritur Allahu.
Vërejmë këtu se ky përkufizim nuk është përmbledhës, sepse ka lënë jashtë gjendjen në të cilën gjendej një popull i caktuar para ardhjes së udhëzimit Islam. Gjithashtu ai e veçon atë në çështjen e të gjykuarit dhe është e ditur se xhahilijeti nuk është që i përket vetëm gjykimit, por xhahilijeti i të gjykuarit është një element prej elementeve të xhahilijetit në përgjithësi, i cili është më i gjërë dhe më përfshirës se çka përmendur ai këtu. Ta veçosh atë vetëm në xhahilijetin e të gjykuarit është gabim i hapur.

Përkufizimi i pestë (Ky është përkufizimi më i zgjedhur):
Xhahilijeti është ajo gjendje në të cilën gjendet një popull i caktuar para se t'i vijë atij udhëzimi i Allahut si dhe gjendja në të cilën ndodhet një popull i caktuar kur nuk i përgjigjet thirrjes dhe udhëzimit të Allahut pasi ajo i ka ardhur.
Në këtë përkufizim hyjnë njerëzit e të gjithë kohërave si dhe kushdo që nuk ka ndjekur udhëzimin e Allahut pasi ai i ka ardhur. E mbështet këtë përkufizim përputhja që ka ky me pjesët e xhehlit që kanë përmendur edhe dijetarët e tjerë si El-Ragibi, Ibn Tejmija etj. Ky përkufizim është ai që shikoj të saktë dhe të përshtatshëm, sepse i dërguari i Allahut s.a.u.s. u dërgua në një popull analfabet që nuk kishte dije mbi librat e mëparshëm, këtij populli iu përshtatet pjesa e parë e përkufizimit. I dërguari i Allahut Muhamedi s.a.u.s. u dërgua edhe në popullin që ishte i privilegjuar në dijen e tij me librat e mëparshëm (çifutët dhe kristianët), por që refuzuan ta ndiqnin atë. Këtyre iu përshtatet pjesa e dytë e përkufizimit.




Llojet e Xhahilijetit

Ai ndahet në disa lloje sipas shprehjeve të ndryshme, ku kemi:

1. Xhahilijeti sipas absolutes dhe të veçantës.
a. Xhahilijeti sipas absolutes, ai është i përgjithshmi që ka qenë para dërgimit të Pejgamberit s.a.u.s. Kurse pas ardhjes së tij kjo periudhë nuk futet këtu, sepse i Dërguari i Allahut ka thënë: "Do të vazhdojë të qëndrojë një grup nga ymeti im të kapur fortë në fenë e Allahut, nuk i bën dëm atyre kush i braktis ata e as kush i kundërshton ata derisa të vijë çështja e Allahut e ata janë superiorë ndaj njerëzve".
Ka thënë dijetari Islam Ibn Tejmije duke përmendur kuptimin e hadithit të mëparshëm: "... e ndërsa në kohë absolute nuk ka xhahilijet pas ardhjes së të Dërguarit të Allahut s.a.u.s. ...". Gjithashtu nga ky lloj është fjala e Hudhejfes r.a.: "Ne ishim në xhahilijet dhe sherr, erdhi Allahu me këtë të mirë (Islamin); a ka pas kësaj të mire sherr (të keqe)? ..." Duke u bazuar në këtë nuk lejohet ta përgjithësosh xhahilijetin te një brez i caktuar që prej ardhjes së të Dërguarit të Allahut s.a.u.s. deri në ditët që jetojmë. Kush e bën këtë duhet ta korigjojë.
b. Xhahilijeti i veçantë. Ky është ai që gjendet në disa vende ose persona të caktuar. Këtë lloj e gjejmë deri edhe pas ardhjes së Muhamedit s.a.u.s. Argument për këtë është fjala e të Dërguarit të Allahut Muhamedit s.a.u.s. për Ebu Dherrin: "Te ti gjendet një zakon i xhahilijetit."


2. Lloji tjetër i xhahilijetit është xhahilijeti sipas periudhës kohore. Ai ndahet:
a. Xhahilijeti para ardhjes së të Dërguarit të Allahut s.a.u.s., i cili njihet dhe si "xhahilijeti i parë". Thotë Katade për fjalën e Allahut "... E mos e shfaqni bukurinë tuaj siç shfaqej në injorancën e hershme" (El-Ahzab 33): "Injoranca e hershme është çka ka qenë para Islamit."
Për përcaktimin e kohës së xhahilijetit të parë, pra, për atë që ka qenë para Islamit, ka thënie të ndryshme për sa i përket kufirit kohor të tij, të cilat i përmbledh fjala që ai është ç'ka ka qenë para mesazhit Islam.


b. Xhahilijeti pas ardhjes së Muhamedit s.u.a.s., i cili njihet me emrin xhahilijeti tjetër. Me këtë nënkuptohet ajo çka njerëzit, pas ardhjes së Muhamedit s.u.a.s., i përngjasojnë atyre të xhahilijetit të parë. Ka thënë Ibn Xheriri: "Nëse thotë dikush se a ka në Islam xhahilijet, aq sa të emërohet me fjalën e Allahut "xhahilijeti i parë", i cili ka qenë para Islamit? I thuhet atij: "Në Islam mund të kryhen veprime që janë prej atyre të xhahilijetit të parë." Esh-Sheukani ka thënë: "Mundet që me xhahilijetin tjetër të nënkuptohet ajo çka vërehet te myslimanët prej ngjashmërisë me njerëzit e xhahilijetit të parë qoftë kjo me vepra apo fjalë."


3. Llojet e xhahilijetit sipas asaj me të cilën ato kanë lidhje, të cilat janë të shumta ku po përmendim: xhahilijeti i besimit, xhahilijeti i edukatës, i ekonomisë, i gjykimit etj. E përmbledhur thuhet se çdo lloj vepre ku kundërshtohet i Dërguari i Allahut, ajo është vepër xhahilijeti.

4. Lloji i xhahilijetit sipas hukmit (sipas gjykimit që i bëhet), i cili ndahet në:
a. Xhahilijeti i kufrit (mosbesimit), të cilin e gjejmë tek ajeti: "... Ata formuan bindje të padrejtë ndaj Allahut, bindje injorance." (Al Imran: 54) dhe tek ajeti: "A mos po kërkojnë gjykimin e kohës së injorancës?" (El-Maide: 50)
b. Xhahilijeti i të kundërshtuarit, i cili është ai i lënies së ndonjë vaxhibi (detyrë), ose kur kryhet ndonjë haram (e ndaluar) pa kufër. Ky lloj nuk e nxjerr personin nga Islami (kjo sipas parimeve të Ehli Sunetit). Këtë lloj xhahilijeti e gjejmë te fjala e Muhamedit s.u.a.s. për Ebu Dherrin: "... te ti gjendet një zakon prej zakoneve të xhahilijetit", dhe po ashtu e gjejmë këtë lloj tek mburrja me prejardhjen, tek vajtimi i të vdekurit etj.
Sipas mendimit tim këto janë llojet më kryesore të xhahilijetit.