Close
Faqja 4 prej 7 FillimFillim ... 23456 ... FunditFundit
Duke shfaqur rezultatin 61 deri 80 prej 128
  1. #61
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    STAN DRAGOTI-Regjisori dhe producenti mirėnjohur i Hollivudit, me origjinė shqiptare

    Stan Dragotit, njihet nga shqiptarėt si shqiptari qė "shembi" muret e Hollivudit, ose njeriu qė bėri rizgjimin e ėndrave Njujorkeze me filimin e famėshėm "I love New York", thuhet se ai ka lindur mė 4 tetor 1932 nė New York City.

    Preardhja e tij ėshtė shqiptare. Vjen nga njė familje Tepelenase qė kanė emigruar shumė herėt nė ShBA. Babai i tij Asllan nga fshati me peisazh tėrheqės, Dragot (mbiemrin e tė cilit mban edhe artisti) i Tepelenės dhe nėna e tij Bahrie nga qyteti i lashtė Tepelenė. Hapat e para tė kėtij gjeniu filluan qė nė fėmini.

    Nė moshė tė vogėl ishte tepėr kureshtar dhe i interesuar t'a shpenzonte kohėn pėrballė programeve televizive. C'do film qė shikonte ishte i apasionuar ta komentonte me motrat dhe prinderit. Qė nė moshėn 7-vjec filloi tė vizatonte, imagjinonte dhe shumė skicime tė moshės.

    Sipas Wikipedia, thuhet se kėto ishin dhe zanafillat tė cilat e ēuan ėndrėn e tij realitet. Mbaroi njekohėsisht kolegjin nė "Cooper Union" New York dhe shkollėn e arteve vizuale. Ai bashkėpunon akoma qė prej vitit 1968 me kolegun e tij Charli Moss. Stani bėri ėmer qė nė hapat e para kur filloi drejtor i njė filmi ,qė pati sukses tė pabesueshėm. Disa nga shitjet i kalonin shifrėn 200 milion dollar tė ēdo prodhimi tė kompanis sė tij. Njėkohėsishtė filloi tė realizonte reklama pėr gjigandet e industrisė sė linjave ajerore dhe atyre sė prodhimit tė makinave. Njeri intiligjent dhe krijues duke i vėnė nė shėrbim tė kohės. U bė tepėr i njohur dhe i kėrkuar pėr vetė kohėn.
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   

  2. #62
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    ANTONIO KRYEZI – KRYEMINISTĖR I GREQISĖ 12 DHJETOR 1849-16 MAJ 1854
    Lindi mė 1796 Troizina nė ishullin Hydra. Ishte njė luftėtar dhe udhėheqės nė Revolucionin Grek tė 1821. Ka qenė dy herė kryeministėr i Greqisė. Ka marrė pjesė nė operacionet detare nė Samos (korrik 1821) dhe Betejėn e Spetsės (8 shtator 1822). Sė bashku me Kanarin ka marrė pjesė nė 1825 nė operacionin pėr djegien e flotės egjiptiane nė portin e Aleksandrisė. Nė 1828 emėrohet kapiten i (i parė marinės greke nė kėtė rast). Nė 1836 bėhet ministėr i Mariners Armansperg Qeverisė. Ai gjithashtu ka shėrbyer nė tė Sekretarit tė qeverisė sė Aleksandrit Marinės. Nė 12 dhjetor tė 1849 bėhet kryeministėr duke zėvendėsuar njė tjetėr arvanitas kryeministėr Kanarin. Vdes nė moshėn 69 vjeē nė Athinė mė 1865. Ishte martuar me Qiriakula Bullgari nga njė familje arvanitase e njohur.
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  

  3. #63
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Gjon Gazulli

    Gjon Gazulli [1] (latinisht: Johannes Gasulus ; kroatisht: Ivan Gazulić,[2] Ivan Gazul,[3] Ivan Gazoli,[4] serbisht : Jovan Gazulić; Mendohet tė jetė nga Mirdita, ose Zadrima e Shkodrės, 1400 - Dubrovniku, 19 shkurt 1465)[3] prift shqiptar dominikan, humanist, matematikan, astronom ndėr mė tė shquarit tė kohės (njihet edhe si Gjon Gazuli, Gjin Gazulli dhe Johan Gazuli) ishte diplomat nė shėrbim tė Skėnderbeut e ambasador i tij nė Raguzė. Gjoni ishte vėllai i Pal Gazullit dhe Andrea Gazullit. Nė dokumentet e kohės : "Johannes Gini Gazulo, artium doctor, astronomus praeclarissimus" (Gjon Gjin Gazulli, doktor i shkencave dhe astronom shumė i ēmuar) qė edhe profesor i Universitetit Al'Bo' tė Padovės, ku sot ndodhet fakulteti i juridikut.

    Gjon Gązulli ka qenė njė ndėr figurat mė tė shquara tė shkencės europiane tė shekullit tė XV. Veprimtaria e tij shtrihet nė atė hark kohor qė lidhė dy prej epokave ma nė shej tė kohės: humanizmit dhe Rilindjes Europiane. Duke marrė parasysh shtrirjen e veprimtarisė sė tij: astronomi, matematikė, fizikė, filozofi, diplomaci, arte, mund tė thuhet pa frikė se ai ka qenė njė enciklopedi e kohės sė vet.

    Padyshim, dy lamijet ku ai shkėlqeu mė shumė janė astronomia dhe diplomacia. Qė tė mund tė hidhet dritė mbi jetėn dhe vepren e tij, ėshtė e domosdoshme tė gjurmohen arkivat e kohės : tė Padovės, tė Budapestit, tė Venecies, e sidomos tė Raguzės (Dubrovniku i sotėm – ku ai jetoi e punoi mė gjatė). Janė veēanėrisht me vlerė seritė e mėposhtme arkivore : Diversa Notarie ; Acta Consilii Rogatorum ; Acta Consilii Minoris ; Lettere et commissione Levantis ; Testamenta Notarile etj.

    Por edhe arkivat private kanė vlerė tė madhe. Ndėr ta do tė kujtoja: Arkivin e Fondeve Private Bassegli-Gozze. Duke qenė se Gązulli ushtroi veprimtarinė e tij si nė Itali, nė Raguzė, ashtu edhe nė shumė vende tė tjera europiane ku e ēoi detyra e tij diplomatike e shkencore, tė dhėna tė vlefshme jep edhe literatura e kohės mbi kėtė enciklopedi shqiptare. Rreth veprimtarisė sė tij shkencore gjendemi nė njė vėshtirėsi tani pėr tani tė pakapėrcyeshme : duhet tė kėnaqemi sa na japin autorė tė tjerė pėr tė, veēanarisht Grmek, Boshkoviē, Juriē, Musantius, Appendini (sidomos ky), Johannsis de Monte Regio, Brotto – Zonta, etj ; pse libri i tij pėr tė cilin Jan Pannoni, oborrtar i mbretit tė Hungarisė Matia Korvini i shkruan: “……ai libri i Juej ku do mendime tė kapėrthyeshme tė astrologėve tė vjetėr …i gjetem tė shtjellueme nė dritė tė diellit”, fatkeqėsisht nuk mė ka ra nė dorė e duhen kėrkime tė posaēme, ndoshta nė Budapest.

    Astronomi[redakto | redakto tekstin burimor]
    Gązulli, simbas autorėve tė ndryshėm, gjuhėsh e kombėsish tė ndryshme, na sillet herė me emrin Gjon e herė Gjin (natyrisht edhe Joanis, Giovanni etj., por qė ėshtė e njėjta gjė), ashtu edhe me mbiemėr tė pakristalizuar, si Gązulli, Gazulis, Gaxuli, Gazzolo etj., por qė ėshtė fjala gjithmonė pėr tė njėjten figurė historike e shkencore. Format Gjon e Gjin janė njė ngatėrrim i thjeshtė me emrin e tė atit qė quhej Gjin.

    Nėse Gjoni lindi nė Shqipėri, apo nė Raguzė ku ishin strehuar shumė familje shqiptare mbas trazirave tronditėse tė pushtimeve osmane, sidomos aty nga fundi i shekullit XIV e fillimi i shekullit XV, autorė tė ndryshėm e ngatėrrojnė kėtė temė, por njė gjė ėshtė e sigurtė: familja e tij i pėrkiste atij trungu fatlum tė Gazullorėve qė i la emėr tė pashlyeshėm vetes nė historinė kombėtare pėrgjatė gjashtė shekujsh.

    Nė atė kohė nė Raguzė u ngulėn shumė familje shqiptare, si Gjon Durrsaku (Johannes de Durachio), i biri Domenik Durrsaku, piktor i pėrmendur, Marin Beēikemi, e sa tė tjerė, ndėr ta arkitektė tė famshėm, qė lanė vepra monumentale, e simbas G. Gelcich, “janė vepra tė gjenisė e mjeshtėrisė shqiptare”.

    Po nga kishte ardhur familja Gązulli nė Raguzė ? Pėr kėtė na ndihmojnė vepra autentike arkivore: Regjistri i Kadastrės dhe i shitblemjeve pėr krahinėn e Shkodrės i viteve 1416-1417, qė ruhet nė Arkivin e Shtetit nė Venedik (Archivio di Stato di Venezia) (Shih edhe : Giuseppe Valentini “Acta Albaniae Veneta”, pjesa II, vėllimi VIII, ku zihen nė gojė si pronarė nė Zadrimė, veē tė tjerėsh, edhe Bardh Gązulli, Dedė Gązulli, Klamada Gązulli e Mankez Gązulli).

    Gjyshi i Gjonit quhej Pal, njė emėr qė sot e kėsaj dite, bashkė me atė Gjon, pėrsėriten prej brezi nė brez nė kėtė familje, si ėshtė zakon nė Veri tė Shqipėrisė. Ndėrkohė xhaxhai i tij, Matia, qė cilėsohet shumė i pasur, ndeshet qoftė nė Raguzė, ashtu edhe si prift nė Barbullush.

    Pra, edhe nėse familja Gązulli, ose njė pjesė e saj, lėvizi, apo jetoi edhe nė Raguzė, pėr shkaqe historike, ajo rrėnjėt i ka pasur pėrherė nė Shqipėrinė Veriore. Mbiemni Gazulli, apo Gazullorė, qė gjendet nė Veri qysh nė krye tė kohės (si nė Sapė –pra Zadrimė-, Kashnjet, por edhe nė Fan e Kabash), duhet tė ketė edhe njė shpjegim tė thjeshtė etimologjik: gazullor nė atė kohė e mė herėt do tė thonte gazmor i tė sotmes. Bie fjala, te Zef Serembe ndeshim: Kangjelė gazullore, qe nė shqipen e sotme do tė ishte “Kangė gazmore”. Ėshtė mundėsia pra, tė mendohet se ndonjė i parė i fisit tė ketė qenė njeri i gėzueshem, i hareshem, hokatar – si i thonė popullorēe - , e tė jetė thirrur pikėrisht pėr kėtė, bie fjala, Pal Gazullori, qė sot do tė ishte Pal Gazmori. Por ndėrsa mbiemni cilėsor “gazullor” ndėr shekuj asht shndėrruar nė “gazmor”, mbiemri i familjes, siē ėshtė e natyrshme, ka mbetur i ngurrtėsuar, Gązulli. Gjithėsesi, si Gjoni, ashtu edhe Gazullorė tė tjerė nė shekuj, mbesin pinjollė tė shquar tė njė trungu tė padyshimtė shqiptar e mė ngushtė tė Shqipėrisė Veriperėndimore.

    Duhet shėnuar se dokumentat mė tė besueshme mbi prejardhjen e Gązullit duhet tė mbahen njė Testament Noterial i Mati Gązullit (Arkivi Historik i Dubrovnikut) i datės 24 shtator 1426, ku caktohet si trashigimtar (pse vetė Matia ishte prift) nipi i tij Gjoni, i biri i Gjinit, nipi i Palit. Po ashtu, nga njė prokurė noteriale e datės 02.06.1428 Gjon Gązulli deklaron se gjatė studimeve nė Padova ka lėnė njė arkė me libra dhe sende tė veta, e se cakton si tė plotfuqishėm tė tij Anton Vuēetėn nga Raguza pėr tėrheqjen e arkės.

    Nga kėto dy akte gjejmė tė dhėna qė dėshmojnė se Pali (gjyshi i Gjonit) ishte nga Zadrima (de Sapa), ashtu si ishin prej asaj ane edhe smumė tė tjerė qė pėrmenden nė kėto dokumenta tė ardhun prej Deje (Vau i Dejes), Pultit, Ulqinit e Tivarit, tė gjitha treva shqiptare. Kėto dokumenta kaq tė vlefshėm kanė njė mangėsi keqardhėse : asnjeri nuk ban fjalė pėr datėlindjen e Gjonit apo pėr kohėn kur filloi shkollimin.

    Pse kjo mangėsi, kur dihet sa e zhvillueme ishte Raguza aso kohe e se ruhen sot e kėsaj dite tė gjithė rregjistrat i lindjeve ? Pėrgjigjen mund ta gjejmė tek njė dokument tjetėr, protokollin e dhėnies sė gradės doktor shkence nė Universitetin e Padovės (shih Brotto-Zonta, Acta graduum Academicorum Gymnasii Patavini”, ku Gjoni quhet Johannis q. Gini GaxoliI de Aalbania (Gjoni, i tė ndjerit Gjin prej Shqipnie), ēka dėshmon jo vetėm pėrkatėsinė e tij etnike, por edhe faktin qė (bashkė me mungesėn nė regjistrat e lindjeve nė Raguzė) Gązulli kishte lindur nė Shqipėri e nė Raguzė ishte i ardhur, ndoshta te xhaxhai i tij prift e i pasur, Mati Gązulli. Pra mungesa e regjistrimit tė lindjes sė tij nė regjistrat e lindjes nė Raguzė dhe cilėsimi “DE ALBANIA” e bajnė tė padyshimtė vednlindjen e tij nė Shqipėri. (Kujtojmė edhe se qytetarėt e Raguzės nė dokumenta tė viseve tė tjera cilėsohehshin “DE RAGUSA” duke qenė kjo, ashtu si Venediku, Republikė mė vete).

    Atėherė, ku duhet ta vendosim datėlindjen e Gązullit ? Sigurisht aty nga fillimi i shekullit XV, derisa mė 1428 ai kishte krye studimet nė Universitetin e Padovės.

    Ndriēimi i veprimtarisė sė Gązullit si shkencėtar, fatkeqėsisht, mund tė bėhet vetėm nėpėrmjet referimeve tė tėrthorta, sepse nuk ėshtė gjetur asnjė vepėr tė tij.

    Historiani i madh Francesco Maria Appendini, nė veprėn e tij “Notizie istorico-critiche sulla antichitą, storia e letteratura de Ragusa”, II, Raguzė 1803, shkruan pėr njė letėr tė J. Ēesmiēkit ku thuhet: “Libri, pėr tė cilin flitet nė kėte letėr, duket tė ketė qenė botuar dhe ndoshta nuk ėshtė vepra e vetme e shkruar nga Gjon Gązulli. Ky hamendėsim fiton njė mundėsi ma tė madhe sepse nė tabelėn kronologjike tė Musantio-s, Gązullin e ndeshim ndėr matematikanėt mė tė mėdhej tė shekullit XV”. (Shih edhe: Giovanni Domenico Musantio, “Tabulae chronologichae”, 1740). Atė e pėrmend edhe njė bashkėkohės i tij i shekullit XV, astronomi Johan Myler nga Kėnigsbergu. Poashtu astronomi Georg Peurbach nė veprėn e tij «Theoricae novae planetarum» sjell edhe njė vizatim tė Gązullit. Ndėrkaq historiani rus i shkencave tė sakta V. Zubobi thotė se veprėn e tij tė madhe mbi astronominė Gązulli e botoi mė 1438. Pra, gjithėsesi, kėto janė njė pjesė e vogėl e dėshmive tė tėrthorta qė flasin pėr Gązullin astronom me famė evropiane.

    Si arrijti ai deri kėtu ? Simbas gjithė gjasave Gązulli studjoi nė Raguzė, e mandej, nė vitin 1422 shkon nė Padova ky kryen studimet universitare mė 1428, kurse mė 31 janar 1430 mbron doktoratėn nė njė atmosferė me ngjyra tė theksuara atdhetare pse aty morėn pjesė shumė arbėreshė tė Italisė ashtu edhe shqiptarė tė tjerė tė ardhur kryesisht nga Raguza (pėrmendin pjesmarrjen e tyre nė kėtė datė tė shėnueme Gjergj Gaspri, Andrea Durrsaku etj.).

    Mbas doktoratės Gązulli niset « me mision » nė Itali e Francė (do tė ishin misione tė natyrės diplomatike pse mbi Ballkan po bėnte gjėmėn gjysėhėna) e mandej kalon disa vite nė Raguzė, deri mė 1439 kur mori Katedrėn e Matematikės po nė Padova. Nė Raguzė ai thellon kėrkimet e tij nė lamė tė astronomisė. Sot e kėsaj dite nė Bibliotekėn e Raguzės (Dubrovnikut) ruhen disa shėnime kritike mbi veprėn mė tė shquara tė asaj kohe Theorica novae planetaruum tė astronomit vjenez G. Purbah. Pa dyshim qė pėrmasat e Gązullit astronom, sadoqė pėrsėri tėrthoras, dalin nė lidhjet e vlerėsimin e tij nė oborrin e mbretit hungarez Matia Korvini.

    Shumė studjues kroatė, marrėdhėniet aq tė mira nė mes Raguzės dhe mbretėrisė mė tė fuqishme e mė tė zhvilluar tė kohės, Hungarisė, i shohin tė kushtėzuara edhe nga personaliteti i Gązullit e te fama e tij nė atė kohė.

    Njė pjesė tė mirė tė jetės ai e kaloi nė Raguzė, qoftė nė mes viteve 1433-1439 (para se tė shkonte rishtas nė Padova), ashtu edhe nė vitet e moshės sė shtyrė. Kėtu ai u emėrua nga Kėshilli i tė Urtėve (kujtojmė se Raguza ishte Republikė e pavarur) Rektor i Shkollave tė Raguzės. Kėtu edhe u bė astronom i njohur nė mbarė Europėn, aq sa, mbreti i Hungarisė, nėpėrmjet njė letre derguar Kėshillit tė tė Urtėve tė Republikės, i lutet atij qė Gązulli tė shkonte nė oborrin e tij e tė udhėhiqte studimet astronomike. Nė njė letėr tė dytė datė 26.06.1459 Kėshilli i Republikės njoftonte rishtas lartmadhėrinė e tij Korvini se po pėrpiqeshin ti mbushnin mendjen Gązullit tė shkonte atje, po ky gjente si shkak kundėrshtimi moshen e tij. Teoria e tij e “yjėsive qiellore” tashmė ishte bėrė mbizotėruese nė botėn shkencore qė do tė printe Kopernikun. Ja njė fragment nga letra e Ēesmiēkit, edhe ky shkencėtar i shquar kroat e ish nxėnės i Gazullit, tashti nė oborrin e Matia Korvinit, drejtuar pikėrisht Gjonit: “Ju jo vetėm keni plotėsuar shpresėn tonė, por keni bėrė edhe mė shumė. Libri, tė cilin na keni dhuruar, na pėlqen pa masė. Ai ėshtė aq i mbushur me dijeni e risi, sa qė leximi i tij na ka sjellė kėnaqėsi sikur edhe studimi me interes tė jashtėzakonshem. Pranojmė se aty kemi gjetur sqarime pėr disa thėnie tė ngatrruara tė astronomėve tė lashtė, qė prej kohėsh kemi dashur ti kuptojmė. Pėr kėtė arėsye ju porosisim me gjithė shpirt qė tė mos pėrtoni tė vazhdoni tė shkruani e t’i jepni fund veprės sė filluar, e cila do tė ketė rėndėsi tė madhe pėr shkenctarėt dhe pėr famėn Tuaj ………….. Angazhohuni tė punoni pėr llogarinė tonė e me shpenzimet tona sferat armilare tė Ptolomeut, pėr arėsye se kėtu, nė Mbretėrinė e Hungarisė, nuk kemi njė mjeshtėr, i cili tė dijė t’i punojė ato … “ Mbas vdekjes sė Gązullit mė 1465, kėtė vend, pra tė astronomit nė Oborrin Mbretėror tė Hungarisė, e zuri Johan Myler, ma i famshmi i astronomėve tė kohės, qė, nė veprėn e tij mė tė rėndėsishme botuar pikėrisht aty (Budapest) pėrmend shpesh Gązullin, edhe duke iu kundėrvėnė atij mbi disa trajtesa mbi yllėsitė qiellore, ēka dėshmon se Myler nė Hungari u pėrball jo vetėm me famėn e Gązullit, por padyshim edhe me librin e tij, qė na sot nuk e kemi nė dorė. Ėshtė pikėrisht kjo kundėrshti – nė njė anė fama e tij, nė anėn tjetėr mungesa e librave tė tij – qė na kthen gjithēka nė njė enigmė qė sot nuk jemi nė gjendje ta zgjidhim. Kjo nuk ul aspak vlerat e tij mbarė evropiane, siē e dėshmon njė bibliografi e pafund qė gjendet anė e kėnd Evropės : nė Krakov (Poloni), nė Karlsruhe (Gjermani), nė Bibliotekėn e Vatikanit ku Johan Fisher na sjell tabelat astronomike tė Gązullit, e referimet e shumė e shumė astronomėve tė famshėm edhe nė shekujt vijues (Jo qė teoria mbizotėruese e ndarjes sė yllėsive tė qiellit pėr mė se njė shekull mbas vdekjes sė tij mbeti ajo e qujtur e Campanum dhe Gązulli, kurse emri i tij vazhdoi tė pėrmendet nė shumė studime tė shekujve XVI-XVII. Vetėm nė shekullin XVII, kur astronomia gjeti mjete tė reja studimi e ishte shtyrė shumė pėrpara drejt asaj qė njohim sot, Gązulli fillon e pėrmendet ma rrallė, edhe pse autorė tė shquar si Musanti ende i referohen atij si fillesė e njė kandvėshtrimi tė ri astronomik (dmth shkėputja nga astrologjia e mesjetės sė herėshme).

    Humbja (shpresojmė mosgjetja deri mė sot) e veprės sė Gązullit pėr historiografinė e shkencave shqiptare asht vėrtetė njė humbje e madhe. Nė Arkivin e Raguzės ruhen 11 faqe dorėshkrim tė Gjon Gązullit, por ato nuk janė njė vepėr e mirėfilltė, por thjeshtė udhėzues pėr pėrdorimin e astrolabit. Edhe pse vetėm njė udhėzues, autori shfaq aty njė kthjelltėsi tė tillė, qė ka bėrė t’u kthehen studimit tė atyre faqeve tė pakta shumė e shumė studius tė ditėve tona.

    Simbas dokumentave arkivore tė kohės, del se Gjon Gązulli kishte njė prej bibliotekave ma tė pasura pėr kohėn jo vetėm nė Raguzė, por edhe mė gjerė.

    Diplomati[redakto | redakto tekstin burimor]
    Aftėsitė e rralla tė Gjon Gązullit janė shpalosur jo vetėm nė lėmė tė shkencave tė pėrpikta, por edhe si njė prej diplomatėve mė tė shquar tė kohės. Siē dihet, popujt ballkanikė po pėrpiqeshin ti bėnin ballė pushtimit osman. Ishin kohė tė vėshtira jo vetėm pėr Gadishullin, por rrezikoheshin edhe pjesė tė tjera tė Europės, e kėta, ma shumė se me mbėshtetė luftėn e popujve ballkanikė, pėr interesa tė veta, u bėnė aktivė nė mbėshtetjen e kėtyre pėrpjekjeve. Qendrat kryesore tė njė diplomacie aktive ishin aso kohe Roma e Budapesti.

    Mision i parė diplomatik i dokumentuar i Gązullit ėshtė udhėtimi i tij pėr nė Romė qė tė takonte mbretin e Hungarisė Sigmundin (parardhėsin e Korvinit) me rastin e kurorėzimit tė tij mbret prej Papės. Ky mision, simbas vetė dokumentave raguziane, i ishte besuar mė tė shquarit tė asaj Republike e me autoritet edhe ndėr hungarezė. Misioni i tij i dytė ėshtė ai i vitit 1435 nė Italinė e Jugut e fill mbas pak nė Slloveni.

    Nė ato vite bashkpunimi nė mes princave shqiptarė e Sigmundit tė Hungarisė ishin dendėsuar shumė. Ka qenė pikėrisht Gązulli ai qė lehtėsoi rikthimin e shumė shqiptarėve nė Atdhe me qėllim forcimin e rezistencės antiosmane, e kjo veprimtari vazhdoi me udhėtime tė shpeshta nė Romė, Firence, Sienė, Lubjanė etj.

    Duke qenė i pėrpirė nė kėto veprimtari tė dendura diplomatike, Republika e Raguzės e liron atė nga detyra e Rektorit dhe emėron nė vend tė tij Pal Gązullin, vėllain e tij, qė cilėsohet ndėr dokumenta “magister, prudens et literatus vir”, qė do tė thotė se kishte kryer edhe ai studime universitare, si dhe identifikohet si vėlla i “magister Johannis Gaxuli”. (Kujtojmė se, si Pali, ashtu edhe vėllaj tjetėr Andrea, do tė pėrmenden mė vonė si bashkėpunėtorė tė afėrt tė Kastriotit). Po afrohej “Stina e madhe e Kastriotit” e vėllezėrit Gązulli, Pali, Andrea, Dhimitri, e mbi tė gjithė Gjoni, do tė kishin njė vend tė rėndėsishėm nė atė “stinė”.

    Nga viti 1443 Raguza shėrbeu si qendėr informacioni pėr Europėn e krishtenė mbi sa po ndodhte nė Shqipėri ku kishin filluar nė masė kryengritjet antiosmane me nė krye Gjergj Kastriotin. Gązulli, si diplomat i sprovuar, u angazhua pothuaj tėrėsisht nė ēėshtjen shqiptare. Nė vitet e para ai bėri sa askush tjetėr pėr tėrheqjen e vėmendjes pėr ēfarė po ndodhte nė Shqipėri duke shfrytėzuar udhėtimet e tij tė shumta diplomatike pėr llogari tė Raguzės. I gjendun nėn trysninė e rrethimeve tė njėpasnjėshmme turke, Kastrioti u kėrkoi ndihmė si Raguzės, ashtu edhe Venedikut, Romės, Napolit e Hungarisė. Me pėrjashtim tė kėsaj tė fundit, tė parėt u mjaftuen me ndihma financiare apo edhe me ndonjė armatim, por jo me njė bashkpunim konkret, pse nuk donin tė hynin nė luftė tė drejtpėrdrejtė me Turqinė. Nė gjithė kėte veprimtari diplomatike, dy ishin “ambasadorėt” shėtitės ma tė rėndėsishėm tė Kastriotit, vėllezėrit Gjon e Pal Gązulli, ky i fundit sidomos me pėrfaqėsimin e Kryezotit tė Shqipnisė pranė Papatit, por edhe si “kėshilltar” i Gjergjit tonė, aq sa qe quajtur “mendja e Kastriotit”.

    Por Gjoni, siē do ta tregonte fundi jo i largėt i jetės sė tij, pak e nga pak u tėrhoq nga diplomacia pėr arėsye shėndetėsore e moshe, por shumė historianė janė tė mėndjes se u tėrhoq edhe nga dėshira e zjarrtė t’i ēonte deri nė fund studimet e tij shkencore.

    Ishte pikėrisht nė kėtė periudhė qė doli ma nė dukje roli i Pal Gązullit si diplomat. Duhet thėnė se aty nga fillimi i viteve ’50 e deri sa u vdiq, Pal Gązulli ishte ai qė mbajti lidhjet e Shqipėrisė me Hungarinė, Raguzėn, e me mbarė Gadishullin Apenin.Wikipendia
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  

  4. #64
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Marin Beēikemi
    Marin Beēikemi (1468-1526) i lindur nė Shkodėr, ai studioi e dha mėsim nė Raguzė tė Dalmacisė, nė Breshja tė Italisė sė Veriut, dhe u shqua si Profesor i retorikės nė Universitetin e Padovės. La shkrime tė ndryshme nė gjuhėn latine, shkrimet e tij u pėrdorėn si tekste edhe nė "Scuola degli Albanesi",- ku pėr njėfarė kohe ishte dhe mėsues[1]. Me 1503 botoi nė Venedik njė "Panegjitik" me interes pėr historinė e Shkodrės dhe pėr dėshmitė qė autori sjell mbi qėndresėn e saj kundėr osmanėve, nė tė dy rrethimet e viteve 1474 e 1478. Kėto ngjarje, ku tė afėrmit e tij morėn pjesė, ai i ka jetuar si fėmijė. Vepėrza ka ndonjė tė dhėnė me interes edhe pėr Skėnderbeun, si edhe pėr historinė e mėparshme tė Shkodrės. Autori ėshtė njė stilist i zoti. Me "Pangjirinkun" e tij Beēikemi, si edhe Dhimitėr Frāngu e Marin Barleti, u bėri jehonė pėrpjekjeve tė shqiptarėve pėr tė hequr qafe zgjedhjen turke dhe u shėrbeu atyre perpjekjeve.[2]

    Burimet[redakto | redakto tekstin burimor]
    ^ Tradita e Shkollės Shqiptare
    ^ http://www.uskana.info/showthread.ph...hqiptare&p=640

  5. #65
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Pirro i Epirit


    Pirro i Epirit (319-272 p.e.s.) ishte njė nga gjeneralet mė tė shquar tė asaj kohe dhe mbret i Epirit dhe i Molosisė. Ai vinte nga fisi ilir i epirotėve. Ndimues dhe aleat i popujve italian qe ishin nė luftė me Romėn. Thirrej "shqiponjė" nga ushtarėt e tij. U bė i famshėm kur nė vitin 280 p.e.s. kaloi ngushticėn e Otrantos me 20 000 kėmbėsorė, 3000 kalorės dhe rreth 200 elefantė, pėr tė luftuar kundėr Romės, e cila rrezikonte qytetin e Tarantos. Nė krye tė ushtrive tė pėrbėra nga molosėt, thesprotėt dhe kaonėt, Pirro arriti fitore tė dhimbshme kundėr ushtrive romake. Nė kulturėn perėndimore sot shprehja "Fitorja e Pirros" nėnkupton njė fitore me sakrifica tė mėdha.

    Historia
    Nė vitin 307, nė moshėn 12 vjeēare, Pirrua u kthye nė Epir me ndihmėn e Glaukut dhe u bė mbret. Por mė 302, kur ndodhej pėrsėri te taulantėt, kundėrshtarėt e tij ngritėn krye dhe shpallėn si mbret Neoptolemin e II, birin e Aleksandėr Molosit. Pasi nuk mund tė kthehej mė nė Epir ai hyri nė shėrbim tė Diadokėve mė nė zė tė kohės, Dhimitėr Poliorketit tė Maqedonisė, Ptolemeut tė i I tė Egjyptit si dhe mbretit Agathokli tė Sirakuzės, ku u njoh me jetėn shoqėrore, administrative dhe ushtarake tė kėtyre shteteve helenistike dhe u kalit nė njė tok betejash. Nė vitin 296, me, ndihmėn e mbretit Ptoleme tė Egjyptit si dhe mbretit Agathokli tė Sirakuzės u kthye pėrsėri nė Epir. Pėr njė kohė e ndau pushtetin me Neoptolemin, pastaj e vrau atė dhe u bė sundimtar i vetėm i Epirit. Pas kėsaj ai i dha fund edhe autonomive qė kishin fiset nė simahinė e mėparėshme. Pirrua erdhi nė fuqi edhe sundoi nė njė kohė kur fqinjtė e Epirit, Mqedonia dhe Greqia, ndodheshin nė njė kaos tė plotė politik dhe ishin dobėsuar nga luftat e gjata e shkatėrrimtare qė bėnin midis tyre pasardhėsit e Aleksandrit tė Maqedonisė, Diadokėt. Nė kėto lufta u pėrzie edhe Pirrua dhe u bė njė nga pretendentėt pėr fronin maqedon. Nė fillim ai ndėrhyri nė luftėn qė bėnin midis tyre dy djemtė e Kasandrit, pas vdekjes sė tė jatit. Nga kjo luftė ai i shkėputi Maqedonisė tokat qė i pėrkisnin Epirit: Paravinė, Tymfenė, Amfilokinė, Akarnaninė dhe qytetin Ambraki, tė cilin i bėri kryeqytet tė mbretėrisė sė vet. Por mbret i Maqedonisė u shpall Dhimitėr Poliorketi. Pak mė vonė Pirrua u lidh me sunduesin e Thrakisė dhe Jonisė, Lisimakun, dhe e dėbuan Dhimitrin nga Maqedonia kurse tokat dhe ushtrinė e tij i ndanė midis tyre. Tani kufijtė e shtetit tė Pirros u shtrinė nė lindje deri nė lumin Aksios (Vardar), nė veri pėrtej Apollonisė kurse nė jug deri nė Peloponez. Por Pirrua nuk mundi t'i mbante gjatė tokat e pushtuara. Lisimaku e dėboi nga njė pjesė e mirė e krahinave maqedone e greke dhe u bė vetė zot i tyre. Rasti e bėri Pirron t'i drejtonte sytė pas kėsaj nga Italia. Tarenti dhe qytete tė tjera greke tė Italisė sė jugut, tė kėrcėnuara nga Roma, e ftuan kėtė pėr ndihmė. Pirrua u kap pas kėsaj ftese dhe filloi tė ėndėrronte pėr krijimin e njė monarkie tė madhe nė perėndim sikurse ajo e Aleksandrit tė Maqedonisė nė lindje. Nė pranverėn e vitit 280 Pirrua zbarkoi nė Itali me njė ushtri tė madhe tė stėrvitur dhe tė armatosur mirė. Kjo ishte mė tepėr njė ushtri mercenare qė Pirrua e kishte mbledhur jo vetėm nė Epir por edhe nė krahina tė tjera tė Greqisė. Ajo pėrbėhej prej 20.000 kėmbėsorėsh tė armatosur rėndė, 300 kalorėsish, 2000 shigjetarėsh, 5000 hobetaisėsh dhe 20 elefantėsh, pėrdorimin nė luftė tė tė cilėve Pirrua e kishte parė nė lindje. Shpenzimet e luftės i kishte marrė pėrsipėr Tarenti, i cili ishte i detyruar t'i jepte edhe ushtri ndihmėse. Ndeshja e parė e Piros me romakėt u bė nė qytetin Heraklea. Pėrleshja qe shumė e ashpėr. Fatin e luftės e vendosėn elefantėt dhe kalorėsia e Pirros. Nga kjo disfatė romakėt humbėn Lukaninė. Nė anėn e Pirros kaluan brutėt, lukanėt, samnitėt dhe pothuajse gjithė qytetet greke tė Italisė sė jugut. Njė vit mė vonė Pirrua ndėrmori njė sulm tė ri kundėr romakėve, tė cilėt kishin grumbulluar kėtė radhė njė ushtri tė madhe qė arrinte deri nė 70.000 vetė. Nė betejėn qė u zhvillua afėr qytetit Auskulum romakėt pėsuan pėrsėri disfatė, por edhe Pirros fitorja i kushtoi shumė. Humbjet e tij qenė kaq tė mėdha sa qė kur e uruan thuhet se u pėrgjegj: "Edhe njė fitore si kjo dhe unė nuk do tė kem me se tė kthehem nė Epir". Prej kėsaj rrjedh edhe shprehja "fitore si ajo e Pirros" e cila pėrdoret sa herė qė duan tė tregojnė pėr njė fitore me humbje tė rėnda. Pas kėtyre dy betejave gjendja e Pirros nė Itali u keqėsua. Forcat e tij ishin dhjetuar kurse Tarenti dhe qytetet e tjera aleate kishin filluar tė lėkundeshin dhe tė ishin tė pakėnaqura. Roma pėrkundrazi kishte akoma rezerva tė mėdha nė njerėz dhe njė mbėshtetje tė shėndoshė nė aleatėt latinė. Pėr Pirron u bė e qartė se lufta kundėr Romės kėrkonte kohė dhe sakrifica tė reja. Ndėrkaq nė Sicili kishin hyrė


    kartagjenasit dhe Sirakuza e kėrcėnuar i u drejtua pėr ndihmė Pirros. Nė kėto rrethana Pirrua vendosi tė bėnte paqe me Romėn dhe t'i drejtonte forcat kundėr Kartagjenės me shpresė se kėtu do tė arrinte fitore mė tė lehta. Kushtet e paqes ishin me sa duket tė favorėshme pėr Romėn, megjithatė senati nuk i pranoi, sepse kartagjenasit, tė interesuar qė ta mbanin Pirron nė Itali dhe tė mos e linin tė hidhej nė Siqeli, i propozuan Romės aleancė dhe ndihme ushtarake. Duke u mbeshtetur nė kėtė aleancė Roma vendosi ta vazhdonte luftėn. Pa pėrfunduar paqėn me Romėn Pirrua u largua nė vitin 278 nga Italia dhe u drejtua me ushtritė e veta nė ndihmė tė Sirakuzės duke lėnė nė Itali vetėm dy garnizone tė vogla. Nė Sicili Pirrua korri nė fillim disa suksese. Ai i theu dhe i ndoqi kartagjenasit pothuajse nga gjithė Sicilia. Vetėm qyteti Lilibea nė skajin jugperėndimor tė ishullit mbeti nė duart e kartagjenasve. Pirrua u nderua nga banorėt e Sicilisė me titullin "prijs e mbret". Monedhat e prera nė Sicili mbanin tani emrin e mbretit epirot. Pas kėtyre fitoreve Pirrua filloi pėrgatitet pėr t'u hedhur nė Afrikė. Por kėtė plan nuk mundi ta realizonte sepse nė marrėdhėniet e tij me qytetet filluan tė lindin mosmarrėveshje tė mėdha. Pirrua po i ngarkonte me taksa tė rėnda dhe sillej me to keq duke ndėrhyrė nė mėnyrė brutale nė punėt e brendėshme dhe duke mos respektuar traditat demokratike tė tyre. Kjo i bėri disa nga qytetet tė ngriheshin kundėr tij kurse disa tė tjera tė hidheshin nė anėn e Kartagjenės. Kartagjenasit nuk vonuan to shfytėzonin rastin. Nė Sicili doli pėrseri njė ushtri e tyre, a cila nė pakė kohė asgjėsoi tė gjitha fitoret e arritura nga Pirrua; nė duart e tij mbeti Sirakuza. Nė kėtė mėnyrė planet e Pirros nė Sicili dėshtuan. Por edhe nė Itali gjendja nuk ishte mė e mirė. Romakėt ishin hedhur nė sulm dhe pasi kishin kapur disa qytete ish-aleate tė Pirros po vepronin me sukses kundėr samnitėve dhe lukanėve. Kjo i detyroi grekėt dhe italikėt qė ishin akoma tė lidhur me Pirron t'i drejtoheshin kėtij prap pėr ndihmė. Pirrua vendosi tė linte Sicilinė ku kishte humbur ēdo shpresė dhe tė kthehej nė Itali. Rrugės ai u sulmua nga flota e Kartagjenės, e cila i shkatėrroi mė shumė se gjysmėn e anijeve. Megiithatė, nė pranverėn e vitit 275 Pirro zbriti pėrsėri nė Itali dhe filloi pėrgatitjet pėr sulmin e ri kundėr romakėve. Beteja vendimtare u zhvillua pranė qytetit Beneventum. Kėtu Pirrua pėsoi disfatė tė plotė. Kampi i tij u kap. Ai vetė mundi tė shpėtonte dhe tė arrinte nė Tarent prej nga, pas pak kohe, u kthye nė Epir. Gjatė mungesės sė Pirros, mbreti i Maqedonisė. Antigon Gonata, kishte rimėkėmbur dhe forcuar shtetin e vet. Autoriteti i Maqedonisė nė Greqi ishte rritur pėrsėri. Sa u kthve nga Italia, Pirro vendosi tė ndryshonte gjendjen e krijuar nė Ballkan dhe tė provonte edhe njė herė tė zinte fronin e Maqedonisė. Pėr kėtė qėllim ai sulmoi Antigon Gonatėn, por mundi t'i shkėpuste vetėm disa toka nga shteti i tij. Pas kėsaj ai u nis pėr nė Peloponez kundėr mbretit spartan, Areut, aleatit tė Maqedonisė. Kėtu ai korri njė varg fitoresh tė reja, por nė njė pėrleshje rrugėsh nė qytetin Argos (nė gjirin a Korinthit) u vra mė 272 dhe ushtria e tij u shpartallua plotėsisht. Pirro ka qenė njė nga udhėheqėsit ushtarakė mė tė shquar tė kohės sė vet. Kur e pyetėn njėrin nga shokėt e Aleksandrit tė Maqedonisė kush ishte tani strategu mė i shquar ai u pėrgjegj: "Pirro, kur tė arrijė nė moshė tė pjekur". Mė vonė strategu i madh i kohės sė vjetėr, Hanibali, i dha Pirros vendin e dytė pas Aleksandrit, kurse vehtes, vetėm tė tretin. Pirro nuk ishte vetėm njė udhėheqės ushtarak i praktikės, por edhe njė teoricient ushtarak. Shumė mendime mbi artin ushtarak ai i shkroi nė kujtimet e tij tė cilat pėr fat tė keq nuk na janė ruajtur. Por Pirro, ndonse ishte njė udhėheqės ushtarak i shquar, me ekspeditat e tij mori pėrsipėr njė barrė qė ishte jashtė fuqive tė Epirit: tė krijonte njė perandori. Kėto plane e hodhėn atė nė njė varg luftash qė pėrfunduan pa sukses. Gjatė sundimit tė Pirros shteti i Epirit arriti kulmin e fuqisė. Luftat e vazhdueshme u forcuan shumė pushtetin e mbretit dhe tė rrethit tė tij; institucioneve tė rendit fisnor iu dha njė grusht i rėndė. Plaēka e luftės dhe robėrit e kapur gjatė betejave e pasuruan aristokracinė epirote dhe e bėnė njė burim pėr zhvillimin e mėtejshėm tė skllavėrisė nė Epir. Por kėto lufta tė pėrgjithėshme i shkaktuan Eprit humbje tė mėdha nė njerėz dhe rėnduan shumė mbi masėn e gjerė tė popullsisė sė Epirit. Pas vdekjes sė Pirros shteti i Epirit u dobėsua. Prej tij u shkėputėn njėra pas tjetrės tė gjitha tokat e pushtuara tė taulantėve, Maqedonisė e Thesalisė. Maqedonia u forcuar e detyroi shtetin e Epirit ta njihte epėrsinė e saj. Aleksandri i 2 ndėr mbretit taulant, Mytilit, tė cilit i shkėputi disa toka nė jugė tė Apollonisė. Por nė njė luftė kundėr maqedonėve ai u mund dhe i humbi pėrsėri tokat ilire tė luginės sė Vjosės. Mbretėria e Epirit u kthye kėshtu pothuajse nė kufijtė e vjetėr tė saj. Pakėnaqėsia e popullsisė nė kohėn e pasardhėsve tė Pirros u shtua edhe mė shumė. Kėtė e shfrytėzoi aristokracia epirote, e cila e shihte me pakėnaqėsi gjithnjė mė tė madhe pėrqėndrimin e gjithė pushtetit nė duart e mbretit. Si pasojė, nė Epir shpėrthyen konflikte tė ashpėra qė mbaruan me vrasjen, rreth vitit 230, tė mbretėreshės sė fundit tė Epirit, Deidameia, dhe me pėrmbysjen a pushtetit mbretėror.

    Pirro gjatė sundimit tė Epirit (297-272 p.e.s.)[redakto | redakto tekstin burimor]
    Nė vitin 297 para Krishtit nė krye tė shtetit tė Epirit erdhi Pirroja, i biri i Bardhylit, mbretit ilir. Ai u bė gjeneral i plotfuqishėm ushtarak dhe krijoi njė shtet te pavarur qe mori emrin e vet Epiri. Gjatė sundimit tė Pirros, Epiri zhvilloi politikė tė pavarur dhe vendosi marrėdhėnie diplomatike me shtetet e fuqishme tė kohės.Epiri njohu njė lulėzim tė jetės qytetare, me veprimtari te dendur ndėrtimesh nė qendrat e vjetra dhe me ngritjen e qyteteve tė reja.Pirroja i zgjeroi kufinjėt e shtetit tė ri tė Epirit nė kurriz tė fqinjėve. Nė veri shkoi deri te lumi Shkumbin, nė lindje deri nė Vardar kurse nė jug pushtoi tokat deri nė Kornit.

    Me kėrkesėn e qytetit Tarant, nė vitin 280 p.e.s., Pirroja zbarkoi me ushtri tė madhe ne Italinė e Jugut. Nė luftėn qė zhvilloi i theu keq Romakėt por edhe Epirotėt pėsuan humbje tė mėdha. Pas disa fitoreve radhazi nė Sicili dhe pas humbjes qė pėsoi nė vitin 273 p.e.s., u kthye nė Epir ku pėrsėri nuk qėndroi i qetė. Me ushtrin e tij hyri nė Greqi, ku u vra gjatė luftės qė zhvilloi mė 272 p.e.s. nė qytetin Argo. Kuriozitet ėshtė vdekja e tij. Ai u vra nga ushtarėt grekė duke pėrfituar sepse njė grua lėshoi njė vazo lulesh nga njė dritare mbi kokėn e tij e tmerruar nga vrasja e tė birit. Por ka dhe njė variant tė dytė, qė tulla ra padashje ndėrkohė qė gruaja u mbėshtet nė ballkon.Wikipendia
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  

  6. #66
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Hasan Tahsini

    Hoxhė Hasan Tahsini lindi mė 1811 nė Ninat afer Sarandės, Shqipėri dhe vdiq mė 1881, ishte rilindas, filozof, matematikan, shqiptar. Dijetar i shkallės botėrore e dhetar pararojė i Rilindjes Kombėtare, pėrveē gjuhės amtare, zotėronte edhe disa gjuhė tė huaja. Ishte njohės i thellė dhe shtjellues i shkencave tė natyrės dhe i atyre shoqėrore; vėzhgues dhe shkoqitės i dukurive mbi gjithėsinė e rruzullimin, themeluesi dhe drejtuesi i tė parit universitet shtetėror nė sulltanatin osman si dhe i “Xhemijet-i Ilmijje-i Arnavudijjź” hoqėria e Dijetarėve Shqiptarė apo Kuvendi Shkencor Shqiptar), institucion qė u pėrdor edhe si “Dār-ul Funłn” (universitet). Kėshtu, i ndjeri hoxhė Hasan Tahsin efendiu u bė dhe mbeti i pari dhe i vetmi shqiptar qė organizoi dhe drejtoi njė universitet ndėrkombėtar; – atė osman, - si dhe ishte ngritėsi dhe drejtuesi i dy nyjeve eprore pėr diturinė shqiptare: Akademinė e Shkencave dhe universitetin e parė shqiptar nė kryeqytetin e atėhershėm tė sulltanatit osman, Stamboll. Ai ishte i pari qė mbolli dhe pėrhapi nė sulltanatin osman shkencat e natyrės dhe ligjet e gjithėsisė e rruzullimit, psikologjinė etj. Por, ishte edhe i pari qė mbolli dhe pėrhapi nė masė mendimin e krijimit tė shtetit tė pavarur shqiptar. Nė historinė e kulturės shqiptare tė Rilindjes Kombėtare, Hasan Tahsini ka hyrė si njė nga figurat mė tė shquara tė shekullit tė XIX, kurse nė historinė e shkencės turke, si mė i larti ndėr tė lartėt dhe, nė historinė e ar...simit tė lartė tė Turqisė, si Rektori i parė i Universitetit tė Stambollit, si ligjėruesi i parė nė shkencat sociale e ato natyrore. Tahsini punoi pėr alfabetin shqip dhe donte ta kishte tė ndryshėm nga alfabetet e gjuhėve tė tjera pėr tė treguar personalitetin e popullit tė tij. Tahsini qe mėsues i Abdylit, Naimit e Samiut, Vaso Pashės, Jani Vretos, Ismail Qemalit e Daniel Oparakut.
    Biografia[redakto | redakto tekstin burimor]
    I ati i tij, Osman efendi Rushiti, - njėri prej tė diturve nė sulltanatin osman, - ishte nga fshati Ninąt, ndėrsa pėr vet tė ndjerin h. Hasan Tahsini, nė asnjė nga burimet e kohės, tė gjetura deri mė sot, nuk shėnohen as vendlindja e as datėlindja e tij. Bashkėfshatarėt: Faslli Nuri Cenia, Merso Birbil Xhafo Kasimi, Musa Shero Musa Sherifi dhe mėsuesi Qemal Ismail efendi Mudźja mė kanė thėnė se Osman efendiu, familjen e mbante pėrherė pranė vetes, nė vend-emėrimet me detyrė dhe se tė bijtė i mėsonte vetė. Rrjedhimisht, mos-gjetja e shėnuar nė ndonjė dokument e vendlindjes dhe e datėlindjes. vjen nga mungesa e amėzės sė shkollės fillore dhe asaj tė mesme. Shemsuddin-Sami Frashėri, nxėnėsi i tij mė i afėrt shkroi, dijetari vdiq nė moshėn 70 vjeē, e dhėnė kjo e rrumbullakosur, pa pėrmendur burimin ku e gjeti. Ndėrsa Lemģ Elbģri nė “Ajllėk Ansiklopedisģ”, (Nr. 51, Istambul, korrik 1948, fq. 1486), shkruan se Hasan Tahsini lindi nė vitin 1813. Datėlindjen e tij s’ e pėrcakton me pėrpikėri as akademiku enciklopedist, Mahmut Kemal Inali, Ky, nė veprėn e vet “Son Āsėr Tyrk Shairlerģ”,(Vjershėtarė turq tė qindvjeēarit tė fundit), Cüz: X, Istambul 1970, fq. 1833, shkruan: “Tahminen 1813 (1228 H.) de Ēamlėk dahilinde Filāt kazasė köylerinden birinde dogdu”: (Hamendėsisht lindi mė 1813 (1228 H.) nė njėrin prej fshatrave tė n/prefekturės sė Filatit tė Ēamėrisė). Deri kur ushtria osmane shembi shtetin gjysmė tė pavarur tė drejtuar nga Ali Pashė Tepelena (janar 1822), –pra, kur ai ishte rreth 10 vjeē, - qėndronte pranė tė atit, me shėrbim nė Prévez. Nga ai vit e deri nė vitin 1831 kur shembėn edhe vilajetin shqiptar tė Shkodrės, Tahsini qėndroi nė Shkodėr, ku i ati i tij qe marrė nė shėrbim nga Mustafa Pashė Bushati. Kjo gjė Osman Efendiun e detyroi tė zbriste nė Berat, ku e emėruan myfti tė qarkut (Mytesarrėfllėkut). Nė Ninat Hoxha Tahsini shkoi kur i vdiq i ati, ku doemos qė iu desh tė merrej me bujqėsi, si tėrė bashkėfshatarėt e vet. Mirėpo, nė kokėn e tij vlonin gjykime tė tjera. Pas rreth tre muajsh, i vėllai, hoxhė Malģqi, - qė i dalloi synimet e tij, - njė ditė nga ditėt i tha: “Pa pse mo vllā tė ka ngėnė sorra trłt e tė ka marrė koka źr. Kėrkon tė marriē sīt e tū e tė veē prapa diellit. Ne kemi māll e gjė mė shumė nga tė tėrė. Pse do qė t’u ktheē krehet e tė humbeē nė anė tė dun-jās?!”. Hasani iu pėrgjigj qetė-qetė: “U do vete pėr kėrkim nėpėr udhėn e glatė pėr tė gjetur diturģ, atė qė e bėn njeriun njerģ...Mallin e gjėrin t’i kam falur, me bār e me gjethe”. (I. D. Hoxha, “Hoxhė Hasan-Tahsin Efendiu”, T., 1998, fq. 13-14). M. K. I. thotė edhe: “Evvelā babasėndan taallüm etdģ. Sonra Istanbul’a geli”. (Sė pari, u stėrvit nga i ąti, pastaj erdhi nė Stamboll). Pra, meqė mėsimet e para i pati marrė nga i ati, – kur qe drejtor arsimi nė qarqe e kur ishte myfti, - vetėkuptohet se i ka munguar amėza shkollore. Prof. Gostivąras, i ndjeri Hasan Kaleshi, nė veprėn e vet “Kontributi i Shqiptarėve nė Dituritė Islamike” (Rijąd, 1412 H (1992, fq. 70) shkruan: “Lindi mė 1812”. Pleqėsia e Shoqatės Kulturore Shqiptaro-Turke “Hasan-Tahsini”, nė njė mbledhje tė posaēme, pasi shqyrtoi ēdo burim tė shkruar dhe gojor, pranoi si tė dhėnėn mė bindėse atė tė prof. H. Kaleshit. Nė Stamboll ai shkoi nė moshė tė pjekur, ndoqi mėsimet nė medresenė “Fatih”. Ku, ngaqė shkėlqente, drejtori-dijetari me emėr, hoxhė Mustafa ef. prej Vidģni¹– i dha edhe mėsime tė veēąnta dhe cilėsimin: “Tahsin” (I pėlqyeshėm, i lėvduar, shembullor). Andej e mbrapa u quajt me emrin e pėrngjitur: “Hasan-Tahsin”. Si mirėnjohje dhe falėnderim pėr mėsuesin dhe vlerėsuesin e vet, vdekjen e dije-dhėnėsit tė tij, hoxhė Hasan-Tahsin efendiu e pėrjetėsoi me kėta vargje: U shkrua me lotėt e Tahsģnit: vdiq dijetari filozof prej Vidģnit. Nė pėrfundim tė studimeve, Tahsinin e emėruan muderriz (mėsimdhėnės) tė filozofisė dhe tė matematikės nė po atė medresé.

    Studimet nė Paris[redakto | redakto tekstin burimor]
    Kur qeveria osmane e pa tė domosdoshme ēeljen e universiteteve nė sulltanatin osman, njė nga tė dy tė zgjedhurit e dėrguar prej saj nė Paris, pėr t’u pajisur me dituritė e nevojshme shkencore, ishte hoxha Tahsini. Njoftimi qeveritar u shpall nė fletoren zyrtare “Xheride-i Havadis”, datė 14. Xhemadi-ul-ąhėr 1273 H.(10.X.1857): “...Ka dalė dekret mbretėror qė urdhėron tė dėrgohen nė Paris Lartėsitė e Tyre, Tahsin Efendiu dhe Selim Efendiu, dy prej myderrizėve tė nderuar, pėr tė mėsuar studentėt e dėrguar nė Paris nga zyrat e shkollat mbretėrore si edhe pėr t’ua mėsuar gjuhėn e bukur turqisht nėnshtetasve tė krishterė tė mbretėrisė osmane qė ndodhen nė Paris. Sė fundi, pėr tė studiuar edhe ata tė dy disa shkenca qė do tė mėsohen nė universitetin qė ėshtė gati pėr t’ u hapur”. Meqė dituritė e tyre nuk mjaftonin pėr fillimin e studimeve atje, Selim Efendiu u kthye nė detyrėn e lėnė tė zėvendės ministrit tė parė tė arsimit, kurse Tahsini qėndroi nė Paris dhe filloi gėrmimet nėpėr bibliotekat e atjeshme.. Brenda njė viti ai arriti tė fitonte tėrė dituritė e nevojshme dhe u regjistrua nė fakultetin e shkencave tė natyrės. Madje, duke vazhduar studimet nė tė, ndoqi si i jashtėm studimet edhe nė fakultete tė tjerė. Bashkėkohės tė tij, nė veprat e tyre, theksojnė se ai pėrsosi frėngjishten dhe u thellua nė fizikė, matematikė, kimģ, biologji, filozofģ, fiziologji, botanģkė, gjeologjģ, shkencat shoqėrore, e sidomos nė filozofģ, gjithėsi e yjėsģ e psikologjģ. M. K. I. Nė faqen 1834 thotė se nė mbarim tė universitetit, e emėruan imam tė ambasadės. Vlen tė pėrmendet se ai Parisin e vlerėsoi, jo vetėm pėr dituritė qė lėvroheshin atje, por edhe pėr bukuritė e pashoqe tė tij, gjė tė cilėn ai e endi dhe e pasqyroi nė kėta dy vargje: Nė qoftė se ke mėnd dhe je i zgjuar, ore zotėrģ, shko nė Parģs! Ata qė nuk shkojnė nė Paris, s’quhen se kanė ardhur nė botė.

    Hapja e universitetit[redakto | redakto tekstin burimor]
    Nė mesin e shkurtit 1868 Tahsini u kthye nė Stamboll, nė pėrbėrjen e grupit qeveritar qė shoqėroi kufomėn e ish- Kryetarit tė Kėshillit tė Lartė tė sulltanatit osman, Mehmed-Fuad Pashait; ai mė 11 tė atij muaji vdiq nė spitalin e Nisės (Francė), ku qe dėrguar pėr shėrim. Oborri dhe Porta e Lartė, Tahsinin e ngarkuan me ngritjen dhe drejtimin e universitetit, pėr ēeljen e tė cilit kishin vendosur qė nė vitin 1866, (Maarif Nezaret-i Teshkilat-i) dhe (Tyrk Tarih Ezxhymém Mexhmuasģ, Nr. 17(94), 1927), po deri atėherė s’ishte gjetur ende njeriu i duhur. Doemos qė nė atė sulltanat gjendeshin plot dijetarė, mjaft tė zotė, po jo “Tahsģn”. Dijetari i ndritur arriti qė tė gjente mėsimdhėnėsit e aftė prej kombesh tė ndryshėm, asokohe brenda sulltanatit osman: Ai, gjithashtu, ndėrmjet njė deti talebźsh tė diplomuar nėpėr medresetė osmane, zgjodhi studentėt e pėrshtatshėm; dhe – siē dėshmon Shemsuddin-Sami Frashėri, - “ditėn e caktuar, nė pallatin “Nana Mbretėreshė” ēeli me aq madhėshti universitetin e parė nė sulltanatin osman”. Nė fjalimin e rastit, me zėrin e tij kumbues para studentėve dhe tė pranishmėve tė tjerė, ai shpalli programin mėsimor-shkencor qė kishte parashikuar tė zbatohej nė atė qendėr dijesh. M. K. INALI nė faqen 1834 tė “Son Āsėr Tyrk Shairlerģ” thotė se Tahsin Efendiu, veē drejtimit tė universitetit, jepte edhe mėsime mbi filozofinė, yjėsinė, gjithėsinė e pambarim tė “Botės sė Madhe” dhe tė “Botės sė Vogėl” e kiminė.Wikipendia
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  

  7. #67
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    imar Sinani apo Arkitekt Sinani
    Arkitekt Sinani me prejardhje nga Shqiperia.
    lindi mė 29 maj 1489 nė afersi tė Kajserit nė kohėn e Perandorisė Osmane dhe ndėrroi jetė mė 17 korrik 1588 nė Stamboll, Turqi. Si i ri, Sinani ishte rradhitur ne repartet e Jenicereve tė Sulltanit. Gjate fushatave ne rajone te ndryshme si ushtar i Sulltan Sulejmanit te Mrekullueshmit ai u njoh me arkitekturen ne vende te ndryshme duke filluar nga Egjipti,Persia,Siria etj.Po ashtu Sinani ėshtė i njohur pėr ndėrtimin e ujėsjellėsit `` 40 `` ēezmat (Kėrkēeshme) nė tė Stamboll . Arkitekt Koxha Mimar Sinani ka vdekur nė natėn e 17 korrikut nė vitin 1588 nė tė shtartin e tij kėrkuar duc njė gote (kupe) uje.
    Tyrbeja ku ėshtė varrosur Sinani nė Xhaminė Sylejmanije
    Mimar Sinani ka ndertuar 92 xhami, 52 mesxhide, 55 medrese, 7 daryl-kurra(shkollė per kuran), 20 tyrbe , 17 imaret(Vende ku shpėrndahet ushqim per te varfurit), 13 daryshifa (spitale), 6 rrugė uji , 10 ura, 20 kervansaraje(hotele), 36 saraja , 8 podrume ve 48 de hamame dhe gjithsej bėjnė 384 vepra. Ne Shqiperine Otomane te asj perudhe Arkitekt Sinani ka vene vulen e tij ne xhamine Muradie ne Vlorė dhe xhamine e Plumbit ne Shkodėr .
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga Akuamarini : 28-04-2017 mė 16:47

  8. #68
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Gjon Buzuku

    Gjon Buzuku ėshtė autori i parė i njohur deri mė sot i letėrsisė shqiptare, shqipėruesi i njė libri kishtar, qė ėshtė quajtur "Meshari" (1555). Kjo vepėr cilėsohet si vepra letrare mė e vjetėr shqipe e botuar dhe ruajtur deri sot. Gjoni ishte prift katolik pėr nga besimi, famullitar i njė kishe nė Shqipėrinė Veriore jo aq larg nga vendi i botimit. Pėr autorin, nga ishte, ku punoi, mbi ē'baza arriti ta shkruante e ta botonte librin e vet, janė pyetje qė ende nuk kanė gjetur njė pėrgjigje tė plotė. Ndonjė gjė tė paktė qė dimė pėr jetėn e autorit, pėr vėshtirėsinė qė hasi, pėr punėn, qėllimin dhe kohėn kur e shkroi ose e botoi veprėn e vet, e mėsojmė vetėm nga parathėnia e librit dhe gjuha e tekstit. "u Doni Gjoni, i biri i Bdek Buzuku"[1] Gjon Buzuku ishte prift katolik pėr nga angazhimi religjioz, i Malėsisė sė Mbishkodrės, mendohet tė ketė qėnė nga Kraja.

    Meshari pėrbėhej nga 110 fletė (220 faqe). Kopja e librit qė ka arritur ėshtė e cunguar, pėrbėhet nga 94 fletė (188 faqe). Kėsaj kopjeje i mungojnė 16 faqet e para, ndėr to edhe kopertina me faqen kryesore. Duke qenė se Meshari ėshtė pėrkthim i teksteve tė njohura liturgjike dhe pjesėve tė Dhiatės sė vjetėr dhe Dhiatės sė re, ai nuk ėshtė shumė i vėshtirė pėr t’u interpretuar, me gjithė ortografinė e ndėrlikuar, gjuhėn arkaike, gabimet e shumta tė shtypit e mungesat e fjalėve. Tė 188 faqet e tekstit pėrmbajnė 154 000 fjalė me njė tėrėsi fjalori prej rreth 1500 leksemash, dhe janė njė minierė ari e vėrtetė pėr leksikografėt dhe gjuhėtarėt historikė. Pėrmban lėndė tė ndryshme kishtare dhe pjesėt kryesore tė liturgjisė katolike. Kjo pėrmbajtje flet pėr pėrdorim tė gjuhės shqipe nė shėrbesat fetare, lidhur siē duket me pėrpjekjet pėr pėrdorimin krahas latinishtes edhe tė gjuhėve amtare. Meshari ėshtė botuar me alfabetin latin tė tipit gjysmėgotik, i zakonshėm nė atė kohė nė Italinė veriore. Kryesisht pėr tingujt e gjuhės shqipe qė nuk i ka latinishtja (g, gj, th, dh, z, x, i) ka edhe pesė shkronja tė posaēme, qė kanė pėrngjasim me disa shkronja tė alfabetit cirilik. Autori shihet se ndjek njė traditė mjaftė tė konsoliduar tė shkrimit tė shqipes, tė cilėn do ta vijojnė edhe autorėt pasardhės tė Shqipėrisė veriore. Qenia e njė tradite letrare tė mėparshme shfaqet edhe nė gjuhėn relativisht tė pėrpunuar tė veprės. Nė pasthėnie shprehen shkoqur ndjenjat atdhedashėse qė e kanė frymėzuar, dėshira e tij pėr tė ndritur mendjen e bashkatdhetarėve. Nė veprėn e Buzukut gjejmė ndonjėherė edhe pjesė tė njė proze tregimtare me vlera letrare, tė shkruara me gjuhė tė qartė dhe tė kuptueshme. Bie nė sy puna e tij, ose e traditės sė, mėparshme, pėr pasurimin e shqipes me fjalė tė reja, nė mes tė cilave ka mjaft fjalė tė sferave tė jetės mendore. Si vepėr e parė shqipe e njohur, "Meshari" ka rėndėsi tė madhe pėr historinė e kulturės, nė mėnyrė tė veēantė pėr historinė e shqipes sė shkruar dhe tė letėrsisė shqiptare. Ėshtė dėshmi e shqipes nė shek. XVI, nė njė fazė kur nuk ishin zhvilluar ende njė pjesė e dallimeve dialektore tė mėvonshme. Me gjuhėn nė njė masė tė mirė tė standardizuar e tė kodifikuar, si koine letrare qė u ngjit e u zhvillua me veprat e autorėve tė Veriut nė shekujt XVI - XVIII, vepra e Gjon Buzukut hapi njė etapė tė re nė lėvrimin e shqipes si gjuhė e shkruar kulture.

    Burimi i tė dhėnave[redakto | redakto tekstin burimor]
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   

  9. #69
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Nermin Vlora Falaschi

    Nermin Vlora – Falaschi lindi mė 18 prill tė vitit 1921 nė Tiranė. Filloi nxėnien e diturive fillestare nė shkollėn Motrat Qiriazi dhe mėtej tė mesmet gjithėmonė nė Tiranė pranė Institutit Femėnor Nana Mbretneshė . Nė moshė mjaftė re (17 vjeēe), njohu oficerin italian Enzo Flaschi me tė cilin u martua dhe para ardhjes se komunistėve nė pushtet ajo u largua me bashkėshortin e vet pėr nė Itali. Nermin Vlora filloi tė meret me shkrime dhe pėrkthime qė nė bangat e shkollės sė mesme kur pėrkthente poezi nga gjuha frėnge dhe italiane pėr radion e Tiranės. Nė Itali ajo studjoi shkencat juridike nė dhe kėshtu u pajis me dituri tė gjėra. Fliste disa gjuhė dhe kjo qe njė pasuri tejet e vlefshme qė i ndihmoi sidomos nė gjurmimet e saja njėzet vjeēare mbi ēeshtjen etruske ku bėri deishifrime-pėrkthime tė kėsaj gjuhe nėpėrmjet tė idiomave tė gjuhės shqipe dhe pohonte se kjo gjuhė mund tė spjegohet vetėm nėpėrmjet tė tyre. Kjo ēėshtje u bė temė e rrahur nga shumė shkencėtarė tė kesajė lėmie nga tė cilėt njė pjesė pajtohej me Zonjėn Nermin, disa shprehnin bindje tė tyre pas anuar pėr ose kundėr et disa e hidhnin poshtė plotėsisht tezėn e parashtruar tė "pėrkthimit shqip". Puna dhe interesimi saj zgjėrohet me shum sukses nė lamitė e letėrsisė, arkeologjisė, historisė dhe gjuhėsisė dhe antropologjisė (Rėndėsia e figurės sė gruas nė Iliri dhe Profili i grave shqiptare nė histori). Shkruan nė shqip dhe italisht dhe pėrkthen pėrpos nga italishtja (Ismail Bej Vlora) edhe nga anglishtja (Kujtime (Ismail Qemali). Pėrndryshe, ndėr veprat mė tė njohura pėrmenden (sipas vitit tė botimit) :

    1967 Zotėruesi i kohės ;
    1973 Nga gjysėmhėna tek hėna ;
    1979 Momente kolombiane ;
    1971 Enesėrmja e Kohės ;
    1972 Kina ;
    1979 Konsiderime mbi civilizimin Ēibēa ;
    1984 Pellazgėt, Ilirėt, Etruskėt, Shqiptarėt ;
    1989 Etruskishtja gjuhė e gjallė etj.
    Nermin Vlora Fallaschi vdiq mė 2004 duke lėnė pas vehtes njė pasuri, njė monument tė gjallė shkrimesh me njė vlerė tė jashtėzakonshme.
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   

  10. #70
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Princesha shqiptare e Egjiptit
    Ajo ishte njė princeshė dhe njėkohėsisht njė mbretėreshė fanatike, qė do ta kishte pėr turp ta shpallnin gruan mė tė bukur nė botė. Emri i saj ėshtė Fauzia (Fevzia) Fuat Ali ose e njohur ndryshe edhe si Fevzia Fuat Shirin.
    Fevzia ishte stėrmbesa e tij, vajza e Fuatit, i cili ishte bir i Ismailit, djalė i Ibrahim Pashės. Gjyshi i saj, Ismaili nė vitin 1867 vendosi titullin e lartė Khedive nė mbretėrinė egjiptiane, titull i cili ngeli deri nė vitin 1914 kur i biri i tij dhe babai i Fevzies e shpalli veten mbret dhe shkėputi tė gjitha lidhjet me Perandorinė Turke tashmė tė shkatėrruar. Pas 1917 do tė quhej sulltan dhe pas vitit 1923 ai do tė shpallej pėrsėri mbret. Ndėrtimi i Egjiptit modern Egjipti do tė fillonte tė bėhej modern me ndėrtesa tė bukura dhe me njė infrastrukturė moderne, ėshtė vepėr kryesisht e Ismailit, po ashtu edhe me hedhjen e bazės pėr ndėrtimin e Kanalit tė Suezit, tė cilin do ta pėrfundonte i biri Fuat sė bashku me vėllanė Said, emrin e tė cilit do tė merrte dhe Porti Said. Njė nga veprat e tij mė tė bukura ėshtė shndėrrimi i ishullit tė shkretė nė derdhje tė lumit Nil, nė njė Parajsė Tokėsore. Sot atje ėshtė qendra mė e madhe kulturore dhe artistike e Egjiptit dhe mban njė emėr shqiptar, pėr tė cilin do tė shkruaj njė herė tjetėr. Do tė ishte Mbreti Ismail ai, qė do ta transformonte Egjiptin nė njė nga vendet mė kozmopolite dhe do tė hapte rrugėn e modernizimit, I edukuar nė Paris dhe Vienė, njohės i shkėlqyer i njė numėr gjuhėsh europiane,“Shqiptarėt e Misirit”, njohu njė rritje tė madhe. Shqiptarėt ishin vendosur kryesisht nė Kajro dhe Aleksandri dhe zinin poste kyēe nė administratėn dhe ushtrinė egjiptiane. Mė poshtė keni tė gjithė portretet e sundimtarėve tė Egjiptit qė nga 1805 deri nė vitin 1953, tė gjithė me origjinė shqiptare. Fundi i Dinastisė
    E ėma e Fevzijes ishte bijė e Abdu’r-Rahim Pasha Sabri, ish Ministėr i Bujqėsisė dhe kryebashkiak i Kajros me origjinė po shqiptare. Gruaja e tij quhej Tefika Kahnum, mbesė e ish ministrit tė jashtėm tė Egjiptit, i cili rridhte nga njė familje me gjak franko-shqiptar.Gazetat e tėrė Arabisė, Azisė, Europės dhe Amerikės do ta shpallnin Princeshė Fevzien si Miss Botėn e pakurorėzuar. Reza Shah i Iranit do tė shikonte mė shumė nga Fevzia sesa nga Dielli Persian. Faruku, vėllai i Fevzies do tė shikonte njė Shah nė krah tė tij si kunat dhe pėrkrahės nė trazirat anti Farukiane. Po ashtu me kėtė martesė do tė rritej shumė edhe influenca dhe mbėshtetja pėr Farukun nė Lindjen e Mesme. Ai mezi priste qė ta bėnte Shahun Iranian kunatin e tij. Nė atė kohė Perėndesha e Bukurisė, Fevzia ishte vetėm 17 vjeēe. Fevzia Princeshė e IranitMohammad Reza Pahlavi Nė moshėn 17 vjeēe ajo u martua me Mohammad Reza Pahlavi (1919-1980), Princ i Kurorėzuar i Iranit nė Kajro, nė 16 mars 1939; pas muajt tė tyre tė mjaltit, martesa u pėrsėrit nė Tehran. Dy vjet mė vonė i shoqi do tė bėhej Shah i Iranit duke ndjekur vullnetin e tė atit. Ky shah i ri nuk do tė binte dhe aq nė sy si Shah i Madh, por do tė binte nė sy si burri i gruas mė tė bukur nė botė. Gazetarė tė ndryshėm do tė vėrshonin nė pallatin e saj pėr t’i bėrė fotografi dhe pėr ta shpallur si “Venusin e Azisė”. Njė pėrshkrim tė mahnitshėm i ka bėrė gazetari Cecil Beaton. Martesa nuk qe e suksesshme. Mbas lindjes sė bijės sė tyre tė vetme, Princeshės Shahnaz Pahlavi I erdhi divorci. Divorci Fevzia nuk do tė qe e lumtur me Shahun e Iranit, ajo shpesh bisedonte me tė vėllanė se, “Kėta nuk janė si ne. Kėtu s’mund tė durohet asgjė, bile dhe fryma…” Letrat e saj do tė binin nė dorėn e Princeshė Ashraf Pahlavi, e cila ishte vėrtet njė intrigante e madhe dhe qė bėnte ligjin nė shtėpinė mbretėrore. Familja Mbretėrore Egjiptiane banonte nė Pallatin Abdin, qė ishte njė ndėrtesė e tipit orient nga jashtė por brenda ēdo gjė ishte oksidentale ashtu siē ishte dhe mentaliteti i pjestarėve tė shtėpisė. Tapetet ishin savoneze dhe rrugicat ishin persiane
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   

  11. #71
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Nexhmije Pagarusha, legjenda e gjallė e kėngės shqiptare, u lind mė 7 maj tė vitit 1933 nė Pagarushė. Babai i Nexhmijes Veseli, mėsues, siē thotė Nexhmija, ėshtė mė meritori qė nuk e la kėtė yll tė shuhet, po na e dhuroi tė gjithėve deri nė shkallė krenarie.
    Dikush e quajti Bilbili i Kosovės, dikush Mbretėresha e Kėngės Shqipe, dikush tjetėr Primadona e Melosit Popullor, Ema Sumak Shqiptare, Madam Baterflaj, Fyti i Kristaltė, e tė tjera, e tė tjera.
    Tė gjitha kėto epitete janė bėrė sinonim pėr emrin e Nexhmije Pagarushės dhe mbase tė gjithė kanė tė drejtė sepse tė gjithė gjejnė diēka tė veēantė nė zėrin e saj magjik. Nuk pretendojmė t’i themi tė gjitha nė njė intervistė, me hapėsirė tė kufizuar, kur bėhet fjalė pėr njė kolos siē ėshtė Nexhmija. Rėndėsia dhe vlera e veprės sė Nexhmijes ėshtė ēmuar e vlerėsuar nga kompetentėt dhe njohėsit e artit dhe kjo siē e dimė ėshtė bėrė nė superlativ.
    Nexhmija dhe kėnga ishin njė, kėtu mbase e ka shpjegimin fakti se ajo as qė ka mbajtur ndonjė evidencė pėr koncertet as pėr kėngėt e kėnduara.
    Opusi i kėngėve tė Nexhmijes ishte shumė i gjerė dhe ajo ka shkėlqyer nė tė gjitha zhanret. Shumė artdashės edhe sot e kujtojnė njė koncert tė Nexhmijes me ariet operistike tė Bethovenit, tė Puēinit, Verdit …tė pėrkthyera shqip. Ėshtė pėr tė ardhur keq qė ky koncert nuk ėshtė regjistruar. Majat mė tė larta Nexhmija i arriti me “Bareshėn”, kėshtu mendojmė ne, ndėrsa ajo mendon ndryshe.
    Nexhmija me sukses e provoi veten edhe si aktore filmi e teatri. ”Dasma e pėrgjakur”; “Tre vetė kapėrcejnė malin” ; ”E kafshoja terrin” ; ”Lepuri me pesė kėmbė” ; ”Fluturimi i Micakut” ; ”Daullet e tė ēmendurve”, ”Rexha i nėnės nė grazhd tė kalit” etj., etj., janė disa nga projektet ku interpretoi rolet kryesore.
    Nė jetėn artistike Nexhmija mori shumė ēmime tė cilat ajo nuk mund t’i veēojė. Ne po e veēojmė ēmimin – titullin “Kėngėtare e Shekullit “ e kėtė e meriton padyshim. Nexhmije Pagarusha vulosi me emrin e saj shekullin e XX-tė.

    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  

  12. #72
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Mehmet Akif Ersoj
    Mehmed Akif Ersoj lindi nė Stamboll mė 20 dhjetor 1873 nė njė njė familje besimtare, intelektuale. Babai i tij ishte Tahir Efendiu, njė myderiz i njohur nė Medresesė e famshme “Fatih” tė Stambollit. Tahiri kishte lindur nė Shushicė tė Pejės. Mehmed Akif Ersoj nė vitin 1893 diplomohet nė Fakultetin e Veterinarisė, ku ishte shpallur studenti mė i mirė. Nė vitin 1894 filloi punėn si inspektor i veterinarisė, ku iu dha rasti tė shetisė evizitojė shumė qytete e zona tė ndryshme tė shtetit nė Anadoll, Arabi, Rumeli dhe nė Shqipėri. Nė vitin 1918 u emėrua kryesekretar i Kėshillit tė Lartė Islam (Daru’l Hikmeti’l Islamiyye). Nė qershor tė vitit 1920 u zgjodh deputet i Burdurit dhe u pranua nga Kuvendi (Mexhlisi). Nė shtator tė vitit 1922, Mehmed Akifi u zgjodh anėtar i Akademisė sė Studimeve Islame. Prej vitit 1925 deri mė 1936, Mehmed Akifi ka jetuar e punuar nė Kairo, ku shėrbeu si profesor i turqishtes nė Universitetin e Egjiptit. Ndėrroi jetė mė 27 dhjetor 1936 nė Stamboll, nė moshėn 63 vjeēare.
    Nė vitin1921, me kėrkesėn e ushtarakėve, Ministria e Kulturės u dha gazetave tė datės 7 nėntor njė njoftim, ku bėhej e ditur se :”Shpallet konkurs pėr Marshin e Pavarėsisė dhe se pėr fituesin e tekstit dhe melodisė do tė jepej nga njė shpėrblim prej 500 lirash”. Nė qendrėn e konkursit u paraqitėn mbi shtatėqind tekste, por, me gjithė kėtė, komisioni vlerėsues nuk pranoi asnjė poezi, sepse asnjė prej tyre nuk plotėsonte kriteret e kėrkuara, qė tė zgjonte ndikimet e dėshiruara. Atėherė, Hamidullah Suphiu, qė ishte ministėr i Kulturės, me gjithė komisionin vlerėsues, iu drejtuan Mehmed Akifit, qė tė shkruajė poezinė. Mehmed Akif Ersoj, iu pėrgjigj ministrit se poezinė do ta bėnte, por se ai nuk shkruante pėr para. Kur ministri me bashkėpuntorėt i premtuen se “nuk do t’i jepnin shpėrblimin edhe nėse do tė fitonte, ai me kėtė kusht, shkroi tekstin. Marshi i Pavarėsisė (Istiklal Marshi), i shkruar nga Mehmed Akifi, u lexua nė Kuvendin e Madh tė Kombit (Parlamenti Turk) mė 1 mars 1921, dhe po mė 21 mars 1921 u pranua dhe u votua zyrtarisht.
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   

  13. #73
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Ali Sami Yen

    Ali Sami Yen, ka lindur nė Kandilli, Üsküdar, Stamboll [1], Turqi mė 20 mars 1886 ėshtė themelues i Galatasaray Sports Club[2]. Emri origjinal i tij ėshtė Ali Sami, dhe ėshtė i biri i Shemsedin Sami Frashėrit, njėri nga shkrimtarėt, filozofėt dhe dramaturgėt mė tė shquar shqiptarė.

    Ali Sami Yen nė vitin 1905 krijoi klubin futbollistik dhe ishte president i parė pėr 13 vjet rresht, nga 1905-1918. Dhe pėrsėri pėr pak kohė nė vitin 1925. Ishte trajner i parė i ekipit tė futbollit nė mes viteve 1905-1908. President i Komitetit Olimpik nga viti 1926-1931. Trajner i parė nė njė ndeshje ndėrkombėtare kundėr Rumanisė.[3]

    Ali Sami Yen jetoi deri mė 29 korrik vitin 1951 dhe u varros nė varrezat Feriköy.

    Pėr hirė tė tij i cili ishte themelues dhe president i Galatasaray Sports Club, stadiumi i kėtij klubi i cili gjendet nė Seyrantepe tė Stambollit me njė kapacitet prej 52 000 shikuesish mban emrin e tij qė prej vitit 1964.
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura    

  14. #74
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Ahmet Kenan Evren ( 17 July 1917 – 9 May 2015)
    Generali i Turqisė Kenan Evren me origjinė shqiptare nga Presheva e Kosovės
    Kenan Evren ėshtė njė personazh shumė i debatuar nė Turqi, qė endet mes dashurisė dhe urrejtjes, por nė thelb tė gjithė bashkohen se ai mbetet njė burrė shteti.
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   

  15. #75
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Nexhmije Hoxha
    Nexhmije Hoxha ishte bashkėshortja e sekretarit tė Parė tė Partisė Komuniste tė Shqipėrisė dhe ish drejtoresha e Institutit tė Studimeve Studimeve Marksiste-Leniniste pranė Komiteti Qendror tė PPSH-sė.

    Jeta
    Nexhmije Hoxha lindi mė 8 shkurt tė vitit 1921, nė Manastir, por prindėrit e saj ishin nga Dibra. Nė vitin 1928, familja e saj u shpėrngul pėr t’u vendosur nė Tiranė. Shkollėn e mesme e kreu nė Institutin Femėror Pedagogjik nė Tiranė. Pas ēlirimit tė vendit vazhdoi me korrespodencė studimet e larta nė Fakultetin Histori-Filologji, dega Gjuhė-Letėrsi.

    Ka marrė pjesė nė mbledhjen themeluese tė Rinisė Komuniste tė Shqipėrisė, 22-23 nėntor tė vitit 1941. Gjatė luftės mori pjesė si delegate nė tė gjitha konferencat kombėtare si atė tė Pezės, Labinotit dhe Pėrmetit. Pas ēlirimit tė vendit, ajo kishte kryer funksione tė larta partie dhe shoqėrore. Nė Kongresin e Parė tė PKSH-sė u zgjodh anėtare e Komitetit Qendror. Pėr njė kohė kishte qenė edhe presidente e Bashkimit tė Grave Antifashiste tė Shqipėrisė. Gjithashtu, ishte pėrfaqėsuese e popullit nė Kuvendin Popullor nė tė gjitha legjislaturat. Ka qenė drejtore e Drejtorisė sė Propagandės, Arsim-Kulturės nė KQ tė PPSH-sė. Nga viti 1966 e nė vazhdim kreu detyrėn e drejtorit tė Institutit tė Studimeve Marksiste-Leniniste pranė KQ tė PPSH-sė.

    Ka kryer edhe veprimtari studimore dhe publicistike. Ka botuar edhe disa libra. Nė vitin 1988 u zgjodh kryetare e Frontit Demokratik tė Shqipėrisė. Ėshtė vlerėsuar me 13 dekorata, si dhe Urdhrin “Hero i Punės Socialiste”.
    Jeta personale[redakto
    Me Enver Hoxhėn u martua nė 1 janar tė vitit 1945. Ka tre fėmijė, 2 djem dhe njė vajzė.
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   

  16. #76
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Teuta ishte mbretėreshė ilire, ajo mėkėmbėsoi tė shoqin, Agronin, nė vitin 231 p.e.s.
    Lidhjet familjare
    Teuta si gruaja e parė tutore (kujdestare), njerka e Pinit, birit tė rritur te Agronit (qė e kishte me gruan e dytė), ajo u vu nė krye tė shtetit ilir e tė ushtrisė, duke mbretėruar e komanduar nė vitet 230-228 p.e.s.

    Teuta qe njė personalitet i rėndėsishėm i historisė Ilire. Sundoi vetėm pėr 3 vjet, por vepra dhe lavdia e kėsaj gruaje ka triumfuar nė shekuj.

    Ajo hipi nė pushtet nė njė moment tė vėshtirė pėr popujt ilirė, tė cilėt pėrballeshin me ambciet pėr zgjerim tė Republikės Romake, paēka se gjendja ekonomike e zotėrimeve tė saj ishte e mirė. Vijoi me planet dhe synimet e Agronit, pėrforcoi me tej rendin shtetėror, duke i dhėne pėrparėsi pushtetit qendror, u dha impuls tė ri zhvillimit ekonomiko-kulturor tė qyteteve, si bazė themelore pėr njė stabilitet dhe fuqizim nė fushėn ushtarake. U bė kujdes qė tė mos cenoheshin kufijtė e mėparshėm tė mbretėrisė (qė shtriheshin nga Vjosa nė Naron, pėrveē Durrėsit, Apollonisė dhe Lezhės, qė ende mbaheshin si koloni nga romakėt).

    Vėmendjen kryesore ia kushtoi ushtrisė dhe sidomos flotės se fuqishme detare, jo mė tė vogėl sesa ajo para saj. Dhe pėr ketė Teuta urdhėroi : "Prijėsit ta konsiderojnė armik gjithė bregdetin". Kėshtu, liburnėt e flotės ilire bėnin ligjin nė Adriatik. Njė shtet i pėrqendruar dhe me pretendimet e veta nė tė drejtė, me njė fuqi detare qė sfidonte deri nė hyrje tė Mesdheut, nuk mund tė pranohej, qoftė edhe nė heshtje, nga shtetet qė e kufizonin Ilirinė.


    Mbreteria e Teutes (229 - 228 p.e.s)
    Teuta, si njė grua e zgjuar dhe largpamėse, nuk pėlqehej nga shtetet fqinje. Duke parandjerė rrezikun e njė pushtimi, ndėrmori dhe realizoi njė veprimtari tė gjithanshme politike, ushtarake e diplomatike. Ajo u pėrpoq pėr tė afruar aleate (siē ishte formimi i marrėdhėnieve me Maqedoninė) pėr tė pėrballuar opozitėn e brendshme dhe kėrcėnimet e jashtme. Ndėrkohe edhe strategjikisht, ajo punoi pėr tė zbutur armiqėsitė e mbretėrve tė veēuar dhe, pėrgjithėsisht, pėr tė shuar rivalitetet e grupeve shoqėrore tė armatosura brenda mbretėrisė. Me kėtė vije dinamike dhe elastike, mbretėresha-stratege e rriti prestigjin, shėndoshi pozitat nė gadishull e Adriatik dhe pėrgatiti terrenin e opinionin pėr hapa dhe aksione tė reja.

    Pėr tė ndaluar marrjen e territoreve tė Ilirisė dhe tkurrjen e shtetit ilir nė njė hapėsire tė cunguar, Teuta e shkallėzoi fushatėn ushtarake. Me shpinė tė sigurt dhe krahun lindor aleat, ajo u vu nė krye tė ekspeditės se dytė ushtarake ilire (230 p.e.s.) kundėr Lidhjes Epirote nė jug si rreziku mė urgjent. Ajo frymėzoi dhe komandoi me sukses ushtrinė e flotėn. Kryeqyteti epirot, Foinika (Finiqi i sotėm, afėr Sarandės), qė dallohej si mė i pasuri midis qyteteve tė Epirit, ra nė duart e ushtrisė ilire.

    Republika e Epirit u mund politikisht dhe ushtarakisht, sepse nga pikėpamja strategjike u izolua dhe u mbajt e shkėputur nga Maqedonia. Epiri, mė pas, braktisi aleatet, etolėt dhe u lidh me mbretėrinė e Teutės. Pasi theu frontin kryesor, mbretėresha i shpėrnguli forcat dhe zmbrapsi mėsymjen e ushtrisė dardane nga Lindja, aleatit tė dytė tė Epirit, tė cilėt llogarisnin me egoizėm se mund tė mashtronin "gruan-stratege", duke e futur nė goditje nė dy fronte. Mirėpo, Teuta u tregua mė e shkathėt. Ajo pėrfundoi armėpushimin me epirotet, ku siguroi njėherėsh njė aleance mė ta kundėr akejve dhe etolėve, duke zbutur rrezikun dardan. Me kėto fitore ushtarake tė rėndėsishme dhe disa aleanca ushtarake tė njėkohshme, si p.sh. edhe me Lidhjen Arkanane, ajo e shtriu sundimin nė trojet etnike, duke vendosur njė kufi tė drejtpėrdrejt tė shtetit tė saj me atė tė botės greke.

    Duke mos qenė tė mėsuar nė atė epoke me praninė e grave si mbretėruese dhe nė rolin e strategut (siē ishte rasti me Teutės e Ilirisė), atė e portretizojnė njė sundimtare krenare nga natyra si grua dhe nga fuqia si shtet, por me dobėsi (frike dhe paqėndrueshmėri) posa merrte vesh kėrcėnimet romake pėr luftė. Por shtojnė se po ajo grua, porsa shihte se rreziku ende nuk ishte afruar, i pėrbuzte dhe dėrgonte ushtri atje ku donte. Atėherė del se kjo mbretėreshė-stratege ilire qėndronte nė lartėsinė e strategėve tė kohės, tė cilėt dinė tė ēmojnė situatat e tė shfrytėzojnė rrethanat.

    Teuta ktheu vėmendjen dhe fuqitė nė Perėndim, drejt qyteteve bregdetare qė tė largonte kėrcėnimin mė tė madh (praninė romake). Kėshtu, nė pranverėn e vitit 229 ndėrtoi anije tė tjera dhe i dėrgoi nė viset e Heladės (Greqisė). Pjesa mė e madhe u nisen pėr nė Korkyre, kurse tė tjerat qėndruan nė limanin e Epidamnit, gjoja pėr furnizim, nė tė vėrtetė pėr ta marrė atė mė dredhi. Banorėt e besuan, veēse kur panė kapjen e mureve tė qytetit vrapuan dhe luftuan derisa i dėbuan detaret e Teutės. Atėherė, kjo priti derisa erdhi nė ndihme flota e Etolisė dhe e Akaisė, tė cilat, se bashku, i dolėn pėrpara flotės ilire. Beteja u zhvillua nė afėrsi tė ishullit Paksos. Kėtu detaret ilire u vėrsulen me anijet e tyre tė lidhura nga katėr dhe u pėrleshen me armiqtė. Kundėrshtaret, tė futur nė mes tė sqepave tė anijeve tė lidhura bashkė mezi lėviznin, derisa nė saje tė shpejtėsisė nė tė lundruar dhe tė njė ere tė favorshme, u larguan. Pra, grupimi detar grek u shpartallua. Ishulli, me rendėsi strategjike nė detin Jon (qė mbyllte hyrje-daljet nė Adriatik), ra nė zotėrimin e Teutės se Ilirisė. Nė planin diplomatik e nė fushėn ushtarake, Teuta u bė shpejt objekt interesimi dhe diskutimi nė shtetet pėrreth, veēanėrisht nė Romė, ku ndėrkohė kishin lindur ambicie drejt lindjes.

    Qė tė thyente epėrsinė e flotės ilire, tė fuste nė kontroll Adriatikun dhe tė dobėsonte mbretėrinė Ilire, senati romak nisi njė aksion tė bashkėrenduar politiko-diplomatik, tė shoqėruar me provokime ushtarake. Kėshtu, kur disa anije romake u sulmuan nė Adriatik nga anije ilire dhe disa tregtare italike u prekėn nga ilirėt nė Foinike, Roma nisi dy delegate (Gain e L. Korongain) nė Shkodėr, pėr t'i kėrkuar Teutės tė ndėrpriste sulmet nė det. Si diplomate, ajo premtoi se do tė kujdesej qė romakėt tė mos pėsonin ndonjė padrejtėsi nė detin e pėrbashkėt, por nuk mund tė ndalonte lundrimin privat. Delegati mė i ri, qė s'i pėrshtatej kohės, guxoi: "Romakėt, o Teutė, kanė njė zakon shumė tė mirė. Padrejtėsitė private i ndjekin publikisht dhe i ndihmojnė atyre qė dėmtohen padrejtėsisht. Do tė pėrpiqemi qė sė shpejti tė tė detyrojmė tė ndreqesh zakonet mbretėrore tė ilireve". Teuta u fye aq shumė, sa urdhėroi ta vrisnin delegatin kėrcėnues.

    Romės i duhej njė pretekst pėr ta nisur fushatėn drejt lindjes. Ky u gjet shpejt tė "pirateria", e posaēėrisht tė "vrasja" nga Teuta e ambasadorit romak. Teuta pėrdori mjaft taktika kundėrvėnie dhe njėherėsh toleruese pėr ta "pėrkėdhelur" senatin e Romės, qė tė mėnjanonte njė konflikt tė armatosur me tė. Ajo paralelisht mori masa tė rėndėsishme pėr t'i paraprirė ēdo mundėsie, duke angazhuar ushtrinė dhe flotėn pėr mbrojtjen e vijės bregdetare e duke bllokuar bregdetin.

    Romakėt, me rreth 20 mijė veta dhe 200 anije, lundruan nė dy drejtime dhe zbarkuan nė tre rajone: nė Korfuz, nė Apoloni dhe nė Durrės. Flota ilire u ndesh me kundėrshtarin epėrsor, realizoi beteja tė vogla dhe u shkaktoi humbje tė cilat romakėt nuk i prisnin. Por fati i luftės se parė iliro-romake (229-228 p.e.s.) nuk u pėrcaktua nga veprimet luftarake, por nga shkaqe tė prejardhura. Tre qytetet bregdetare ilire tė pėrmendura me sundimtare romakė ishin thikė nė shpinė pėr tė. Komandanti i saj nė Korfuz, Dhimitėr Fari, mtonjės i fronit tė Teutės, ua dorėzoi vetė flotėn ilire dhe ishullin romakėve. Ushtria romake ndeshi rezistencė kryesisht nė viset e ardianėve, sidomos nė qytetin Nutria (qytet ilir nė Dalmaci), ku pėsoi humbje tė rėnda. Kjo ndeshje e pjesshme nuk mund ta pėrmbyste situatėn e pėrgjithshme luftarake, qė po anonte nga romakėt. Teuta e drejtoi shtetin dhe ushtrinė nė luftė pėr afro 6 muaj, por duke qenė e vetėdijshme se ishte dobėsuar nga tradhtitė e brendshme, e mbetur pa fuqinė ushtarako-detare dhe pa pėrkrahje nga fqinji lindor, u tėrhoq me forcat e pakta nė qytetin e fortifikuar tė Ruzonit (sot Risan).

    Ne pranverėn e vitit 228, mbretėresha ilire dėrgoi pėrfaqėsuesit e saj nė Romė. Gjatė bisedimeve u manovrua me disa lėshime, por nė fund nuk iu shmang shtrėngatės se nėnshtrimit me senatin, tė njė paqeje me kushte shumė tė rėnda. Sipas saj "Mbretėria e Ilirisė u detyrua tė hiqte dorė nga viset jugore, tė mos prekte mė tre qytetet bregdetare (Lezhėn, Durrėsin, Apoloninė), t'i paguante Romės njė tribut vjetor, tė njihte sundimtar nė viset veriore Dhimitėr Farin dhe tė mos lejonte tė lundronin nė Adriatikun e poshtėm (nė jug tė Lezhės) mė shumė se dy anije tė armatosura sė bashku". Nė historinė e marrėdhėnieve shtetėrore-ushtarake iliro-romake, kėto ishin tė parat marrėveshje dhe traktate. Por kėto kufizime, me pėrmbajtjen e njė bllokade detare, e dobėsuan mė tej Mbretėrinė Ilire, sidomos ushtarakisht, nga fuqia e madhe tokėsore e detare qė kishte qenė. Roma fitoi epėrsinė mbi Adriatik. Iliria u kthye e tėra nė province romake. Pas kėsaj paqeje, ushtritė romake u larguan. Teuta hoqi dorė nga pushteti mbretėror dhe atė e mori Dhimitėr Fari. Nė kėtė kohė del nga skena politiko-ushtarake. Pėrderisa mbretėroi e komandoi, ajo luajti njė rol tė rėndėsishėm historik nė bashkimin dhe konsolidimin politiko-shtetėror, nė pėrparimin ekonomiko-kulturor dhe nė fuqizimin ushtarak tė Ilirisė.Teuta mekembesoi te shoqin,Agronin, ne vitin 231 p.e.s. Duke qene gruaja e pare dhe tutore (kujdestare),njerka e Pinit,birit te rritur te Agronit (qe e kishte me gruan e dyte-Triteuten),ajo u vu ne krye te shtetit ilir e te ushtrise,duke mbreteruar e komanduar ne vitet 230-228 p.e.s.Teuta ishte nje personalitet me ze ne historine e Ilirise,pas Bardhylit e Glaukias,Klitit e Agronit.Jane vetem tre vjet sundimi,por vepra dhe lavdia e kesaj gruaje ka triumfuar ne shekuj.Per kohen qe udhehoqi ajo rivalizoiperandorine dhe perandoret e medhenj romake. Vertete Teuta e mori drejtimin e shtetit ne nje periudhe te lulezuar,por do te duhej edhe mendja dhe dora e saj e sigurt per ta ruajtur dhe per ta cuar me perpara kete zhvillim. Ajo vijoi me planet dhe synimet e Agronit.Perforcoi me tej rendin shteteror,duke i dhene perparesi pushtetit qendror.U dha impuls te ri zhvillimit ekonomiko-kulturor te qyteteve,si baze themelore per nje stabilitet dhe fuqizim ne fushen ushtarake.U be kujdes qe te mos cenoheshin kufijte e meparshem te mbreterise (qe shtriheshin nga Vjosa ne Naron,pervec Durresit,Apollonise dhe Lezhes,qe ende mbaheshin si koloni nga romaket). Vemendjen kryesore ia kushtroi ushtrise dhe,sidomos,flotes se fuqishme detare,jo me te vogel sesa ajo para saj.Dhe per kete Teuta urdheroi : "Prijesit ta quanin si armike gjithe anedetjen".Keshtu,liburnet e flotes ilire benin ligjin ne Adriatik.Nje shtet i qendrueshem dhe me pretendimet e veta te drejta,me nje fuqi detare qe sfidonte deri ne hyrje te Mesdheut,nuk mund te pranohej,qofte edhe ne heshtje,nga shtetet qe e kufizonin Ilirine. Teuta,si nje grua e zgjuar qe nuhaste se c'ngjiste rreth e qark,i parandjente rreziqet.Prandaj,ndermori dhe realizoi nje veprimtari te gjithaneshme politike,ushtarake e diplomatike.Ajo u perpoq per te afruar aleate (sic ishte formimi i marredhenieve me Maqedonine) per te perballuar opoziten e brendshme dhe kercenimet e jashtme.Nderkohe edhe strategjikisht,ajo punoi per te zbutur armiqesite e mbreterve te vecuar dhe,pergjithesisht, per te shuar rivalitetet e grupeve shoqerore te aramatosura brenda mbreterise.Me kete vije dinamike dhe elastike,mbreteresha-stratege e rriti prestigjin,shendoshi pozita ne gadishull e Adriatik dhe pergatiti terrenin e opinionin per hapa dhe aksione te reja. Per te ndaluar marrjen e territoreve te Ilirise dhe tkurrjen e shtetit ilit ne nje hapesire te cunguar,Teuta e shkallezoi fushaten ushtarake.Me shpine te sigurte dhe krahun lindor aleat,ajo u vu ne krye te ekspedites se dyte ushtarake ilire (230 p.e.s.) kunder Lidhjes Epirote ne jug si rreziku me imediat.Ajo frymezoi dhe komandoi me sukses ushtrine e floten.Kryeqyteti epirot,Foinika (Finiqi i sotem),qe dallohej si me i pasuri midis qyteteve te Epirit,ra ne duart e ushtrise ilire.Republika e Epirit u mund politikisht dhe ushtarakisht,sepse nga pikepamja strategjike u izolua dhe u mbajt e shkeputur nga Maqedonia.Epiri,me pas,braktisi aleatet,etolet dhe u lidh me mbreterine e Teutes. Pasi theu frontin kryesor,mbreteresha i shpernguli forcat dhe zmbrapsi mesymjen e ushtrise dardane nga Lindja,aleatit te dyte te Epirit,te cilet llogarisnin me egoizem se mund te mashtronin "gruan-stratege",duke e futur ne gogtije ne dy fronte.Mirepo,Teuta u tregua me e shkathet.Ajo perfundoi armepushimin me epirotet,ku siguroi njeheresh nje aleance me ta kunder ahejve dhe etoleve,duke zbutur rrezikun dardan.Me keto fitore ushtarake te rendesishme dhe disa aleanca ushtarake te njekoheshme,si psh. edhe me Lidhjen Arkanane,ajo e shtriu sundimin ne trojet etnike, duke vendosur nje kufi te drejteperdrejte te shtetit te saj me ate te botes greke.

    I ktheu vemendjen dhe fuqite ne Perendim,drejt qyteteve bregdetare qe te largonte kercenimin me te madh (pranine romake).Keshtu,ne pranveren e vitit 229 ndertoi anije te tjera dhe i dergoi ne viset e Hellades (Greqise).Pjesa me e madhe u nisen per ne Korkyre,kurse te tjerat qendruan ne limanin e Epidamnit gjoja per furnizim,por ne fakt,per ta marre ate me dredhi. Banoret e besuan,vecse kur pane kapjen e mureve te qytetit vrapuan dhe luftuan derisa i debuan detaret e Teutes.Atehere,kjo priti derisa erdhi ne ndihme flota e Etolise dhe e Akaise,te cilat,se bashku,i dolen perpara flotes ilire.Beteja u zhvillua ne afersi te ishullit Paksos.Ketu detaret ilire u versulen me anijet e tyre te lidhura nga kater dhe u perleshen me armiqte.Kundershtaret,te futur ne mes te sqepave te anijeve te lidhura bashke mezi leviznin,derisa ne saje te shpejtesise ne te lundruar dhe te nje ere te favorshme,u larguan.Pra,grupimi detar grek u shpartallua.Ishulli me rendesi strategjike ne detin Jon (qe mbyllte hyrje-daljet ne Mesdhe-Adriatik e anasjelltas),ra ne zoterimin e Teutes se Ilirise. Ne planin diplomatik e ne fushen ushtarake, Teuta u be shpejt objekt interesimi dhe diskutimi ne shtetet perreth,posacerisht ne Rome,ambicia e se ciles tashme ishte hedhur ne Lindje.A mund ta duronte perandoria e re dhe e madhe mesdhetare rivalitetin e diplomacise se nje gruaje?Kjo do te ishte nje fyerje per superfuqine e asaj kohe.Qe te thyente epersine e flotes ilire,te fuste ne kontroll Adriatikun dhe te dobesonte Mbreterine Ilire,senati romak nisi nje aksion te bashkerenduar politiko-diplomatik,te shoqeruar me provokime ushtarake.Keshtu,kur disa anije romake u sulmuan ne Adriatik nga anije ilire dhe disa tregtare italike u preken nga iliret ne Foinike,Roma nisi dy delegate (Gain e L. Korongain) ne Shkoder, te cilet i kerkuan Teutes te nderpriste sulmet ne det.Si diplomate,ajo premtoi se do te kujdesej qe romaket te mos pesonin ndonje padrejtesi ne detin e perbashket,por nuk mund te ndalonte lundrimin privat te nenshtetasve jashte Ilirise.Delegati me i ri,qe s'i pershtatej kohes,guxoi: "Romaket,o Teute kane nje zakon shume te mire qe padrejtesite private i ndjekin publikisht dhe i ndihmojne atyre qe demtohen padrejtesisht.Dhe do te perpiqemi qe per se shpejti te te detyrojme qe te ndreqesh zakonet mbreterore te ilireve".Teuta u fye dhe u ndez aq shume,sa coi qe ta vrisnin delegatin kercenues.Duke mos qene te mesuar ne ate epoke me pranine e grave si mbreteruese dhe per rolin e strategut (sic ishte rasti me Teutes e Ilirise),ate e portretizojne nje sundimtare krenare nga natyra si grua dhe nga fuqia si shtet,por me dobesi (frike dhe paqendrueshmeri) posa merrte vesh kercenimet romake per lufte.Por,ta,shtojne se po ajo grua,porsa shihte se rreziku ende nuk ishte afruar,i perbuzte dhe dergonte ushtri atje ku donte.Atehere del se kjo mbretereshe-stratege ilire qendronte ne lartesine e strategeve te kohes,te cilet dine te cmojne situata e te shfrytezojne rrethanat.Atehere,Romes i duhej nje shkak.Ky u "gjet" shpejt te "pirateria",e posacerisht te "vrasja" nga Teuta e ambasadorit romak,qe kthehej ne Rome.Teuta perdoi mjaft taktika kundervenie dhe njeheresh toleruese per ta perkedhelur senatin e Romes,qe te menjanonte nje konflikt te armatosur me te.Ajo paralel mori masa te rendesishme per t'i paraprire cdo mundesie,duke angazhuar ushtrine dhe floten per mbrojtjen e vijes bregdetare duke bllokuar bregdetin.

    Romaket,me rreth 20 mije veta dhe 200 anije,lundruan ne dy drejtime dhe zbarkuan ne tre rajone: ne Korfuz,ne Apoloni dhe ne Durres. Flota ilire u ndesh me kundershtarin epersor,realizoi beteja te vogla dhe u shkaktoi humbje te cilat romaket nuk i prisnin.Por fati i Luftes se Pare iliro-romake (229-228 p.e.s.) nuk u percaktua nga veprimet luftarake,sic ndosh rregullisht,por nga disa shkaqe te prejardhura..Tre qytetet bregdetare ilire te permendura me sundimtare romake ishin thike ne shpine per te.Komandanti i saj ne Korfuz,Dhimiter Fari,i predispozuar per t'i zene frontin Teutes,ua dorezoi vete floten ilire dhe ishullin romakeve.Ushtria romake ndeshi ne rezistence kryesisht ne viset e ardianeve,sodomos ne qytetin Nutria (qytet ilir ne qytetin e Dalmatise),ku pesoi humbje te renda.Kjo ndeshje e pjeshsme nuk mund ta permbyste situaten e pergjithshme luftarake,qe po anonte nga romaket. Teuta e drejtoi shtetin dhe ushtrine ne lufte per afro 6 muaj,por duke qene objektive se ishte dobesuar nga tradhetite e brendshme,e mbetur pa fuqine ushtarako-detare dhe pa perkrahje nga fqinji lindor,u terhoq me forcat e pakta ne qytetin e fortifikuar te Ruzonit. Ne pranveren e vitit 228,mbreteresha ilire dergoi perfaqesuesit e saj ne Rome.Gjate bisedimeve u manovrua me disa leshime,por ne fund nuk iu shmang shtrengates se nenshtrimit me senatin,te nje paqeje me kushte shume te renda.Sipas saj "Mbreteria e Ilirise u detyrua te hiqte dore nga viset jugore,te mos prekte me tre qytetet bregdetare (Lezhen,Durresin,Apolonine),t'i paguante Romes nje tribut vjetor,te njihte sundimtar ne viset veriore Dhimiter Farin dhe mos i lejonte te lundronin ne Adriatikun e poshtem,ne jug te Lezhes,me teper se dy anije te armatosura se bashku".Ne historine e marredhenieve shteterore-ushtarake iliro-romake keto ishin ta parat marreveshje dhe traktate. Por keto kufizime,me permbajtjen e nje bllokade detare,e dobesuan me tej Mbreterine Ilire,sidomos ushtarakisht,si nje fuqi e madhe tokesore dhe detare qe kishte qene.Roma fitoi epersine mbi Adriatik.Iliria u kthye e tera ne province romake.Pas kesaj paqe,ushtrite romake u larguan. Teuta hoqi dore nga pushteti mbreteror dhe ate e mori Dh.Fari.Nga kjo kohe del nga skena politiko-ushtarake.Per sa kohe qe mbreteroi e komandoi,ajo luajti nje rol te rendesishem historik ne bashkimin dhe konsolidimin politiko-shteteror,ne perparimin ekonomiko-kulturor dhe ne fuqishmerine ushtarake te Ilirise.Wikipendia
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   

  17. #77
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Nora e Kelmendi

    Nora lindi ne fillim te shekullit XVII ne Tamare te Kelmendit.u rrit plot shendet ne ajrin e paster te maleve, ne aromen e luleve te Alpeve dhe te pishave shekullore.Te Nora gershetoheshin me se mire bukuria me thjeshtesine dhe trimeria me urtesine.

    Asaj qysh ne femijeri i pelqente te vishej si djale dhe se bashku me vellezerit bridhte mbi kale neper kullotat verore te Alpeve, per t`i shpene buken babit dhe gjyshit ne stan. I ati qysh ne femijeri e kaliti Noren ne perdorimin e armeve, saqe kur u rrit ajo u be nje qitese e dalluar ne mbare krahinen.

    Nje dite ne shtepine e saj burrat u mblodhen ne kuvend.Ajo degjoi se osmanllinjte me forca te shumta ishin nisur me ure ne dore per te djegur perseri vatrat e kelmendasve, per te mposhtur shpirtin e tyre liridashes, burrat t`i kthnin ne rober ndersa cikat e bukura te Kelmendit t`i dergonin ne haremmet e pashallareve te Stambollit.

    Dihet historikisht se nje pjese e mire e tokave shqiptare, vecanerisht viset e brendshme malore, pane vetem operacione ndeshkin prej pushtuesit qe vinin dhe iknin vazhdimisht me ure ne dore, por qe asnjehere nuk u qendroi kemba ne brendesi te krahinave malore shqiptare. Ato mbeten gjithnje gjate shekujve cerdhe te lirise dhe aleate besnike te shqiptarit ne lufterat e tij per liri.Shoku Enver Hoxha per keto vise te bukura shqiptare thoshte:

    “Ne keto male kreshnike nuk depertuan dot kollaj as armiqte e popullit, as turqit e sulltanit, as ushtaret e Franc Jozefit dhe as bandat e Karagjorgjeviceve”

    Hordhite prej 15.000 luftetaresh te Vuce pashes, sundimtarit turk te Bosnjes, perbeheshin nga anadollake, bullgare, boshnjake, dalmatine, serbe, kroate etj. te mbledhur nga funderrinat e ketyre vendeve.

    Pervec kesaj pashait te Bosnjes i erdhen ne ndihme forca te tjera turke nga sanxhaku i Shkodres dhe i dukagjinit, nga pashai i Pejes dhe nga mydyri ( grade ushtarake turke ) i Gucise. Keshtu numri i tyre arriti ne 30.000 veta. Nje pjese e mire e ketyre hordhive u nis nga Shkodra dhe u drejtua perpjete lugines se lumit Cem.https://www.google.se/url?sa=t&rct=j...ROp2y9i0JDy8pA
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  

  18. #78
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Shote Galica, emėruar nė lindje si Qerime (Halil) Radisheva, (1895 - 1927)
    Veprimtaria
    Ishte luftėtare e shquar e ēetave kryengritėse kosovare pėr ēlirimin dhe bashkimin kombėtar tė tė gjitha viseve shqiptare dhe pėr njė regjim shtetėror demokratik nė Shqipėri, Heroinė e Popullit. Pa pėrfillur terrorin e armikut dhe ligjet e ashpra tė fesė e tė kanunit luftoi heroikisht pėr 12 vjet me radhė kundėr pushtuesve serbė, austrohungarezė e bullgarė.
    Luftimet me armė nė dorė
    Shote Galica mori pjesė nė mė shumė se 40 aksione tė rėndėsishme kundėr armikut. Kundėrshtoi me konsekuencė politikėn e dhunės e tė terrorit tė regjimit shovinist tė Beogradit ndaj popullsisė shqiptare, shpronėsimin e shpėrnguljen e saj dhe kolonizimin sllav tė trevave shqiptare. Mė 1919 mori pjesė nė Kryengritjen e Rrafshit tė Dukagjinit, ndėrsa mė 1922-1923 luftoi pėr mbrojtjen e Zonės Neutrale tė Junikut, e cila shėrbente si bazė pėr kryengritjen e Kosovės e tė Malėsisė. Nė korrik 1924 mori pjesė nė mbrojtjen e zonės sė lirė tė Drenicės (Arbanisė sė Vogėl). Nė korrik 1924 pas vdekjes sė tė shoqit Azem Galicės, vazhdoi luftimet nė krye tė ēetės sė tij. Sė bashku me qindra luftėtarė tė Kosovės nė dhjetor tė 1924 luftoi kundėr ushtrive intervencioniste serbe e bjellogardiste dhe forcave tė Ahmet Zogut. Humbi nė luftime nga masakrat e shovenistėve serbė 22 anėtarė tė familjes.
    http://d3isfnyiuldmfu.cloudfront.net...8e1983e177de13
    Mė 3 korrik 1927 Shote Galica u vendos nė Shqipėri, ku vdiq nė Fushė Krujė e braktisur nga qeveria e Zogut.

    Lidhjet e jashtme
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  

  19. #79
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Nėnė Tereza
    Nėnė Tereza ose Shėn Tereza e Kalkutės (e lindur si Anjezė Gonxhe Bojaxhiu; 26 gusht 1910 – 5 shtator 1997) gjithashtu e njohur si Tereza e Bekuar e Kalkutės, Misionare e Bamirėsisė,[2] ishte njė murgeshė katolike dhe misionare shqiptaro-indiane.[3][4][5] Ajo lindi nė Shkup (sot Republika e Maqedonisė), atėherė pjesė e Vilajetit tė Kosovės nė Perandorinė Osmane. Pasi kishte jetuar nė Maqedoni pėr tetėmbėdhjetė vjet, ajo u shpėrngul nė Irlandė dhe mė pas nė Indi, ku jetoi pjesėn mė tė madhe tė jetės sė saj.

    Nėnė Tereza themeloi Misionaret e Bamirėsisė, njė kongregacion fetar katolik, i cili nė vitin 2012 kishte mė shumė se 4,500 motra dhe ishte aktiv nė 133 vende. Ato ofrojnė shtėpi pėr njerėzit qė vdesin nga HIV/AIDS, gėrbula dhe tuberkulozi; ato ofrojnė ushqime, klinika tė lėvizshme, programe kėshilluese pėr fėmijėt dhe familjet, jetimore, dhe shkolla. Anėtarėt duhet t’i pėrmbahet betimit tė "dėlirėsisė, varfėrisė dhe bindjes", si dhe njė kusht tė katėrt, pėr tė dhėnė "shėrbime falas e me gjithė zemėr pėr mė tė varfėrit e tė varfėrve".[6]

    Nėnė Tereza ėshtė nderuar me ēmimet dhe nderimet mė tė larta, duke pėrfshirė: mė 1962 Ēmimin e Paqes Ramon Magsaysay dhe 1979 Ēmimin Nobel pėr Paqe. Mė 19 tetor 2003, ajo u lumturua dhe u quajt "Tereza e Bekuar e Kalkutės". Pėr t’u kanonizuar nė shenjtore, asaj duhej t’i njihej njė mrekulli e dytė, nė bazė tė rregullave tė kishės katolike. Njė mrekulli e dytė i ėshtė njohur nga Papa Franēeskut, nė dhjetor tė vitit 2015, duke i hapur rrugėn qė ajo tė shpallet shenjt nga Kisha Katolike e Romės.[2][7] Kanonizimi i saj ėshtė bėrė mė 4 shtator 2016, njė ditė para 19-vjetorit tė vdekjes sė saj.

    Njė figurė e diskutueshme si gjatė jetės dhe pas vdekjes sė saj, Nėnė Tereza u admirua gjerėsisht nga shumė njerėz pėr veprat e saj bamirėse. Ajo ishte edhe e lavdėruar edhe e kritikuar pėr pikėpamjet e saj kundėr abortit.[8][9][10][11] Ajo gjithashtu ka marrė kritika pėr kushtet nė shtėpitė qė ajo ofronte pėr ata qė ishin buzė vdekjes.[12][13][14][15][16] Biografia e saj tė autorizuar ėshtė shkruar nga nėpunėsi civil indian Navin Chawla dhe ėshtė botuar nė vitin 1992.


    Jeta e hershme
    Lindi nė Shkup, tė Shqipėrisė te pushtuar prej Perandorisė Osmane, sot Ish Republika Jugosllave e Maqedonisė, mė 26 gusht 1910[17]. Tri ditė pas lindjes u pagėzua nė kishėn e Zemrės sė Krishtit nga famulltari i atėhershėm dom Zef Ramaj, ditė tė cilėn ajo e llogariste si datėlindjen e saj[18]. Gonxhja ishte fėmija i tretė i Kolė Bojaxhiut nga Prizreni dhe Drane Bojaxhiut (mbiemri i vajzėrisė Bernaj) nga Novo Sella e Gjakovės. Kola dhe Drania patėn 5 fėmijė, dy nga tė cilėt u vdiqėn nė fėmijėrinė e hershme. Frikė tė madhe kishte nėnė Drania se mos Gonxhja i vdiste menjėherė pas lindjes, sepse me trup dhe shėndet dukej e dobėt. Gonxhja kishte njė vėlla dhe njė motėr. Vėllai quhej Lazėr Bojaxhiu dhe studioi nė Grac tė Austrisė nė Akademinė Ushtarake, por pėr shkaqe politike emigroi qysh herėt nė Itali, kurse motra quhej Age Bojaxhiu. Babai i saj merrej me tregti dhe mblidhte nė shtėpinė e tij artistė dhe patriotė shqiptarė. Shkupi i merret Shqipėrisė prej Maqedonisė me 1 janar 1918 nė bazė tė traktatit tė Versajės. I ati, qė ishte i pėrfshirė nė lėvizjet politike tė asaj kohe, vdes nė vitin 1919 kur ajo ishte 8 vjeēe[19].

    Gonxhja mėsimet e para i mori nė njė shkollė shqipe nė Shkup, ku po ashtu e kreu dhe gjimnazin, por nė gjuhėn serbo-kroate. Gonxhja nė rioninė e saj kishte tri pasione: tė bėhej mėsuese, tė shkruante dhe recitonte poezi dhe tė kompozonte e tė luante muzikė. Emrin "Tereza" e mori kur ishte 18 vjeēe dhe u dorėzua murgeshė.Jeta si murgeshė[redakto | redakto tekstin burimor]
    Nėnė Tereza u largua mė 26 shtator 1928 nga Shkupi nė drejtim tė Dublini, Irlandė. Prej kėsaj dite, nėnė, bijė e motėr nuk do tė shiheshin mė kurrė. Mė 12 shtator 1928, Gonxhja kishte shkruar kėtė letėr drejtuar tezes sė saj:

    “Shkup 12. 09. 28 E dashura Teze Lis! Mė 26 tė kėtij muaji po nisem prej Shkupit. S’po mund mos me ju shkrue dy tri rreshta pėr juve. Lamtumirė, e deshiroj qė Zoti t'ju nap gjithshka qė ju deshron zemna. Dua t'ju fal gjanat ma tė pėrzemėrta, Gonxhja”.

    Ky ishte momenti kur ajo u nda pėrfundimisht me familjen dhe vetėm pas mė shumė se 30 vitesh, do tė takohej me tė vėllanė, Lazrin. Kurse nėna Drania dhe motra Age, shkuan nė atdhe, nė Shqipėri, qysh para Luftės sė Dytė Botėrore. Nėnė Tereza u vendos nė Kalkuta (Indi) ku fillimisht u bė mėsuese dhe shumė shpejt drejtore e shkollės sė vajzave. "Nėnė Tereza e Kalkutės" u quajt kur themeloi urdhrin "Misionaret e Dashurisė" (1951) pėr t'u shėrbyer mė tė varfėrve dhe mė tė pashpresėve tė Kalkutės, Indisė dhe gjithė botės. Nė vitin 1979, kur mori Ēmimin Nobel pėr Paqe, e gjithė bota mėsoi se Nėnė Tereza ishte shqiptare. Haste vėshtirėsi pėr tė folur rrjedhshėm shqip pas njė largimi prej 70 vjetėsh dhe qėndrimi nė ambiente joshqiptare, por ajo kurrė nuk e ka mohuar origjinėn e saj shqiptare. Shkrimet e saj ne shqip janė letrat e rinisė dhe mė pas me familjen nė shqip, pėrshėndetje nė shqip popullit shqiptar pas fitimit tė ēmimit Nobel mė 1979 dhe lutja nė shqip transmetuar nga Zėri i Amerikės me 17 qershor 1978. Nė ēastin e marrjes sė Ēmimit Nobel mė 1979, njė nga klerikėt qė merrte pjesė nė sallė e pyeti Nėnė Terezėn se nga ishte. Ajo deklaroi: “Kam lindur nė Shkup, jam shkolluar nė Londėr, jetoj nė Kalkutė dhe punoj pėr tė gjithė njerėzit e varfėr nė Botė. Atdheu im ėshtė njė vend i vogėl me emrin Shqipėri”. Por Shqipėria heshtte. Republika Popullore Socialiste e Shqipėrisė nuk i kishte dhėnė vizė nobelistes sė ardhshme as sa pėr tė parė nėnėn e saj qė jetonte nė Tiranė, as pėr tė marrė pjesė nė varrimin e saj mė 1974, as pėr tė parė varrin. Madje kėtė vizė nuk ia dhanė as kur fama e saj kishte marrė dhenė nė tė katėr anėt e botės deri nė fillim tė viteve '90. Shqiptarja trupvogėl ishte kthyer nė njė legjendė tė gjallė. Ajo ishte nėnė kujdestare e 7,500 fėmijėve nė 60 shkolla, ishte nėnė qė mjekonte 960,000 tė sėmurė nė 213 dispanseri, ishte e vetmja nė botė qe trajtonte 47,000 tė gėrbulur nė 54 klinika, kujdesej pėr 3,400 pleq tė braktisur e tė lėnė rrugėve, nė 20 shtėpi pleqsh, kishte birėsuar 160 fėmijė ilegjitimė e bonjakė. Kėto janė shifrat e mesit tė viteve '80. Deri sa Nėnė Tereza ishte gjallė dhe sot e kėsaj dite shifrat kanė ndryshuar shumė.
    Nėnė Tereza nuk qe ndonjė perėndeshė dhe me tė mund tė fliste ēdonjėri. Madje ajo kishte edhe adresė tė saktė: njė godinė ngjyrė hiri nė Bose Road, tė ndėrtuar nė njė lagje tė zhurmshme dhe ējerrėse, tė stėrmbushur me njerėz, e cila vlonte nga ēajbėrėsit, shitėsit dhe tregtarė tė tjerė tė pjesėve mė tė ndryshme kėmbyese si dhe lėngėshtrydhėsit. Mu nė qendėr tė Kalkutės shtrihej shtabi i pėrgjithshėm i Rregullit, "Shtėpia e Nėnės", pranė portės tė sė cilės qe vendosur njė tabelė druri ku shkruante: "Mother Teresa. IN/OUT". Shtėpinė e Nėnė Terezės e kanė vizituar personalitete si mbretėresha e Britanisė, ish presidentėt e Shteteve tė Bashkuara Xhorxh Bush e Xhimi Karter, Jaser Arafati, princesha Diana e shumė tė tjerė. Nėnė Tereza ka qenė mjaft bujare, humane e zemėrgjerė dhe kėto janė karakteristikat qė do ta bėjnė tė jetojė pėrgjithmonė nė zemrat e gjithė njerėzve, sidomos nė zemrat e shqiptarėve.

    Kur ishte e re, jo vetėm ka folur, por ka shkruar edhe poezi ne gjuhėn shqipe.. Sot kemi njė dėshmi tė Nėnė Terezės qė flet shqip mė 1988, nė njė intervistė dhėnė Zėrit tė Amerikės nė gjuhėn shqipe.[20]

    Nėnė Terezės, pėr tė ardhur nė Shqipėri iu desh tė dėrgonte tri letra. Ajo i kishte dėrguar mė parė letėr Komitetit Shqiptar pėr Marrėdhėniet me Jashtė, por nuk mori kurrė pėrgjigje. Ja se si e shpjegon Lolja letrėn e tė madhes Nėna Terezė dėrguar Presidentit te Republikės nė vitin 1989, tė cilit i theksonte se: “pėr 60 vjet kam vizituar shumė e shumė vende jashtė atdheut tim”, qė ėshtė edhe njė fakt se ajo e konsideronte Shqipėrinė atdheun e saj. Mė nė fund, e para pasaportė (pėr kėtė rast ishte diplomatike) e dhėne pėr nėnshtetas tė huaj me origjinė shqiptare iu dha pikėrisht Nėnė Terezes, e cila vizitoi Shqipėrinė mė 1989. Nėnė Tereza kishte gjithashtu pasaportė nga India, Vatikani, Britania e Madhe dhe Italia. Kur i thanė pėr pasaportėn Shqiptare ajo u pėrgjigj: “E pranoj me kėnaqėsi, sepse ėshtė pasaporta e vendit tim; atje kam Nėnėn dhe motrėn, atje kam miq e tė njohur, atje shumė shpejt do tė hapim misionin tonė e unė do te jem vetė aty”. Kur mori ēmimin Nobel nė vitin 1979, amerikanėt i ofruan nėnshtetėsinė amerikane dhe pasaportėn, por ajo nuk pranoi.

    Bamirėsia Ndėrkombėtare
    Nėnė Tereza tha “Me gjak, unė jam shqiptare. Me shtetėsi, jam indiane. Me besim, unė jam njė murgeshė katolike. Sipas profesionit tim, unė i pėrkas botės. Pėr nga zemra ime, unė i pėrkas plotėsisht zemrės sė Jezusit.” [21]

    Nė 1982, nė kulmin e Rrethimit tė Beirutit, Nėnė Tereza shpėtoi 37 fėmijė tė bllokuar nė njė spital ushtarak duke ndėrmjetėsuar njė armėpushim tė pėrkohshem ndėrmjet ushtrise izraelite dhe guerilėve palestinezė. E shoqėruar nga punėtorėt e Kryqit tė Kuq, ajo udhėtoi pėrmes zonės sė luftės deri tek spitali i shkatėrruar pėr tė zhvendosur pacientėt e rinj.

    Kur Evropa Lindore pati njė hapje mė tė madhe nė fund tė viteve 1980, ajo i zgjeroi pėrkpjekjet e saj nė vendet komuniste qė mė parė kanė refuzuar Misionaret e Bamirėsisė, duke u pėrfshirė nė shumė projekte. Ajo nuk u tremb nga kritikat pėr qėndrimin e saj kundėr abortit dhe divorcit duke thėnė, “ Pavarėsisht kush ēfarė thotė, ti duhet ta pranosh atė me njė buzėqeshje dhe tė bėsh punėn tėnde.” Ajo vizitoi Republikėn Sovietike tė Armenisė pas tėrmetit tė vitit 1988, dhe u takua me Nikolai Ryzhkov, Kryetari i Kėshillit tė Ministrave.

    Nėnė Tereza udhėtoi pėr tė ndihmuar dhe shėrbyer tė uriturve nė Etiopi,viktimave tė rrezatimit nė Cernobill, dhe viktimave tė tėrmetit nė Armeni. Nė 1991, Nėnė Tereza kthehet pėr here tė parė nė vendlindjen e saj dhe hapi shtėpinė e Vėllezėrve Misionarė tė Bamirėsisė nė Tirane, Shqipėri. Deri mė 1996, Nėnė Tereza ishte duke punuar nė 517 misione nė mė shumė se 100 vende. Gjatė viteve, Misionaret e Bamirėsisė tė Nėnė Terezės u zgjerua nga dymbėdhjetė nė mijėra persona qė u shėrbejnė “me tė varfėrve nga tė varfėrit” nė 450 qendra nė mbarė botėn. Shtėpia e parė e Misionareve tė Bamirėsisė nė Shtetet e Bashkuara ishte themeluar nė Bronksin e Jugut, Nju Jork; nga viti 1984 kongregacioni udhėhiqte 19 institucione nė gjithė vendin. Nėnė Tereza fliste rrjedhshėm 5 gjuhė: bengalisht, shqip, serbisht, anglisht dhe hindisht.


    Pėrkeqėsimi i shėndetit dhe vdekja
    Nėnė Tereza pėsoi njė atak nė zemėr mė 1983 derisa vizitonte Papėn Gjon Pali II. Pas njė ataku tė dytė nė 1989, ajo mori njė stimulues kardiak artificial. Nė 1991, pas njė beteje me pneunominė derisa ishte nė Meksikė, ajo vuajti edhe me probleme tė tjera tė zemrės. Ajo ofroi ta lė pozicionin e saj si kryetare e Misionareve tė Bamirėsisė, por motrat e kongregacionit, nė njė votim sekret votuan qė ajo tė qėndronte. Nėnė Tereza pranoi tė vazhdonte punėn e saj si kryetare e asamblesė.[22]

    Nė prill tė vitit 1996, Nėnė Tereza u rrėzua dhe theu klavikulėn. Nė gusht ajo lėngoi nga malaria dhe dėshtimi i barkushes sė majtė tė zemrės. Ajo pati njė operim tė zemrės por ishte e qartė se shėndeti i saj ishte duke u dobėsuar. Kryepeshkopi i Kalkutės, Henry Sebastian D’Souza, tha se kishte urdhėruar njė prift pėr tė pėrformuar njė eksorcizėm mbi Nėnė Terezėn me lejen e saj, kur ajo u shtrua nė spital me problem kardiake sepse mendonte se ajo ishte nėn sulmin e djallit.[23]

    Nė 13 mars 1997, ajo la pozitėn e kryetares sė Misionareve tė Bamirėsisė. Ajo ndėrroi jetė mė 5 shtator 1997.[24]

    Nė kohėn e vdekjes sė saj, Misionaret e Bamirėsisė sė Nėnė Terezės kishin mbi 4,000 motra, dhe njė vėllazėri prej 300 anėtarėsh, qė punonin nė 610 misione nė 123 vende.[25] Keto pėrfshinin bujtina dhe shtėpi pėr njerėzit me HIV/AIDS, me gėrbulė dhe tuberkulozė, kuzhina supe, programe kėshillimi pėr fėmijė dhe familje, ndihmės personalė, jetimore dhe shkolla. Misionaret e Bamirėsisė u ndihmuan edhe nga bashkėpunėtorėt, tė cilėt ishin mbi njė milion nė vitin 1990.

    Trupi i Nėnė Terezės u nderua nė Shėn Tomas, Kalkutė pėr njė javė para funeralit tė saj, nė shtator 1997. Asaj iu dha funeral shetėror nga qeveria indiane nė shenjė falėnderimi pėr shėrbimin e saj pėr tė varfėrit e tė gjitha feve nė Indi. Vdekja e saj u vajtua nė komunitete laike dhe fetare. Nawaz Sharif, kryeminstri i Pakistanit, tha se ajo ishe “njė idivid i rrallė dhe unik qė kishte jetuar pėr qėllime mė tė mėdha. Pėrkushtimi i saj i pėrjetshėm pėr t’u kujdesur pėr tė varfėrit, tė sėmurėt dhe tė pafatėt ishte njė ndėr shembujt mė tė lartė tė shėrbimit pėr humanizmin tonė.” Ish Sekretari i Pėrgjithshėm i KB, Javier Pérez de Cuéllar tha: “Ajo ėshtė Kombet e Bashkuara. Ajo ėshtė paqe nė botė.”
    Trashėgimia[redakto | redakto tekstin burimor]
    Nėnė Tereza u bė njė nga urat ndėrlidhėse tė njohjes sė shqiptarėve nė botė. Bill Clinton ėshtė shprehur nė qershor 2002: “Nėnė Tereza, ishte e para Ajo qe mė bėri ta dua kombin shqiptar. Dhe tani ndihem shumė krenar qė plotėsova njė detyrė morale ndaj saj dhe ndaj vlerave tė lirisė”. Por origjina shqiptare nuk duhet absolutizuar. Gonxhja u bė qytetarja e botės, e popujve, feve dhe e qytetėrimeve.

    Ndėr titujt qė i janė dhėnė Nėnė Terezės pėrmenden: Pamada Shir; Gjoni XXIII pėr Paqe, tė cilėn ia dorėzoi personalisht Papa Pali VI; Samaritani i Mirė, nė Boston; Shpėrblimi Ndėrkombėtar John Kennedy, nė Uashington; Nėna e tė Gjitha Nėnave, Balzan; Ēmimi Nobel pėr Paqen; Medalja e Lirisė, shpėrblimi mė i lartė amerikan; Medalja e Paqes, shpėrblimi mė i lartė i Rusisė; etj.


    Ndėrkohė nė Maqedoni ėshtė botuar njė monografi qė paraqet Nėnė Terezėn si maqedonase! Sipas gazetės Washington Post, 16 tetor 2003, deklarohet qartė se Nėnė Tereza ka lindur nė Shkup nė kohėn kur nuk kishte FYROM dhe Shkupi ishte qytet i perandorisė otomane. Mė tej rikujtohet fjala e Nėnė Terezės qe sipas gjakut ajo ishte shqiptare. Nė librin e Kathryn Spink tė pėrkthyer nė gjermanisht, biografi qė ėshtė e autorizuar nga Nėnė Tereza, thuhet se babai i Nėnė Terezės ishte njė nacionalist shqiptar i cili angazhohej pėr bashkimin e Kosovės me Shqipėrinė dhe krijimin e Shqipėrisė sė Madhe, pėr kėtė ai kishte shkuar ne Beograd tok me konsullin italian. Kishte shkuar atje me njė shėndet shumė tė mirė dhe qe kthyer prapa i shtrirė pėr vdekje. Ai i kishte 45 vjet kur vdiq. Mjeku dhe anėtarėt e familjes ishin tė bindur se Kola ishte helmuar nė Beograd.

    Referenca
    ^ PBS Online Newshour (5 shtator 1997). Mother Teresa Dies, E rimarrė gusht 2007
    ^ a b "Blessed Mother Teresa". (2007). Encyclopędia Britannica. Retrieved 4 July 2010.
    ^ Mae Elise Cannon: Just Spirituality: How Faith Practices Fuel Social Action (English). InterVarsity Press 25 janar 2013, ISBN 9780830837755 (Lexuar mė 3 shtator 2016) „When asked about her personal history, Mother Teresa said: "By blood, I am Albanian. By citizenship, an Indian. By faith, I am a Catholic nun. As to my calling, I belong to the world. As to my heart, I belong entirely to the Heart of Jesus."“
    ^ From Sister to Mother to Saint: The journey of Mother Teresa (English). The New Indian Express. 31 August 2016. Retrieved 3 September 2016. ""By blood, I am Albanian. By citizenship, an Indian. By faith, I am a Catholic nun. As to my calling, I belong to the world. As to my heart, I belong entirely to the Heart of Jesus," once said the Mother, who came to India in 1929 after deciding on a religious life the previous year and stayed the rest of her 87-year-long life mostly in Calcutta/Kolkata where she founded the Missionaries of Charity in 1948."
    ^ Mary Poplin: Finding Calcutta: What Mother Teresa Taught Me About Meaningful Work and Service. InterVarsity Press 28 janar 2011, ISBN 978-0830834723 „Remember, brother, I am a missionary and so are you“
    ^ Muggeridge (1971), chapter 3, "Mother Teresa Speaks", pp. 105, 113
    ^ Gabim referencash: Etiketė e pavlefshme; asnjė tekst nuk u dha pėr refs e quajtura miracle2
    ^ Pro-Life Heroine Mother Teresa Will be Canonized: "Abortion is the Greatest Threat to Peace". Life News (18 dhjetor 2015).
    ^ Eric Metaxas (4 shtator 2015): The secret of Mother Teresa's greatness. Fox News.
    ^ Mother Teresa. "'Whatsoever You Do...': Speech of Mother Teresa of Calcutta to the National Prayer Breakfast, Washington, DC, February 3, 1994". Priests for Life. Unknown parameter |access-date= ignored (help)
    ^ Remarkable Pro-life Women. Feminists for Life of America (1999).
    ^ Smoker 1980, pp. 11, 28
    ^ Hitchens 1995, pp. 31f., 53, 55–57, 59
    ^ Hitchens 2003: "ultra-reactionary and fundamentalist even in orthodox Catholic terms"
    ^ Loudon, Mary. (1996)The Missionary Position: Mother Teresa in Theory and Practice, Book Review, BMJ vol. 312, no. 7022, 6 January 2006, pp. 64–5. Retrieved 2 August 2007.
    ^ Fox, Robin (1994). "Mother Theresa's care for the dying". The Lancet 344 (8925). doi:10.1016/S0140-6736(94)92353-1. (fee-based)
    ^ Saints' Blessing Lester, Meera (2004). Fair Winds. p. 138. 2008-12-14.
    ^ "Mother Teresa of Calcutta (1910–1997) Vatican News Service. 30 maj 2007.
    ^ Edhe pse disa burime thonė se ajo ishte 10 vjeē kur i vdiq i ati, nė njė intervistė me tė vėllanė, dokumentet e Vatikanit e paraqesin si "rreth tetė" vjeē.
    ^ Nene Tereza duke thene Punen e Pendimit shqip
    ^ Mother Teresa of Calcutta (1910–1997)Vatican news services retrieved 30 April 2012
    ^ "Blessed Mother Teresa". Encyclopędia Britannica. Retrieved 13 September 2012.
    ^ Bindra, Satinder (7 September 2001). "Archbishop: Mother Teresa underwent exorcism". CNN Retrieved 30 May 2007.
    ^ "Indianborn nun to succeed Mother Teresa". cnn. 13 March 1997. Retrieved 13 September 2012.
    ^ "Lights Out for Mother Teresa". Bernardgoldberg.com. 23 August 2010. Retrieved 25 March 2012.
    Lidhe tė jashtme[redakto | redakto tekstin burimor]
    Lutja e Nėnė Terezės - Film dokumentar

    https://www.google.se/url?sa=t&rct=j...Ap0nYxUK5-sQUg


    -Ish Presidenti i Shteteve tė Bashkuara Ronald Reagan duke e dekoruar Nėnė Terezėn me ēmimin Medal of Freedom 1985
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura    
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga Akuamarini : 29-04-2017 mė 14:22

  20. #80
    i/e regjistruar Maska e Akuamarini
    Anėtarėsuar
    19-02-2015
    Postime
    2,565

    Pėr: Figura Te Shquara Shqiptare

    Odhise Paskali

    Odhise Paskali, (22 Dhjetor 1903-13 Shtator 1985) ishte skulptor shqiptar.

    Odhise Paskali lindi nė Pėrmet. Studioi pėr Letėrsi dhe Filozofi nė Torino tė Italisė, ku mė pas vazhdoi studimet pėr histori arti nė vitin 1927. Vite mė vonė, nė 1931 krijoi shoqėrinė "Miqtė e artit". Nė periudhėn 1932-1937, nė disa qytete tė Shqipėrisė, u ngritėn disa monumente skulpturore, punime tė autorit. Skulptori i Popullit, Odhise Paskali mund tė cilėsohet pa frikė si themeluesi i skulpturės shqiptare dhe njė nga personalitetet mė tė rėndėsishme tė artit shqiptar. Odhisea lindi nė vitin 1903 nė Pėrmet. Ai u rrit dhe u edukua nė njė mjedis arsimdashės. Qė nė rini spikati zgjuarėsia, shkathtėsia dhe vullneti i tij pėr studime, aftėsi qė i bėnė tė mundur fitimin e sė tė drejtės sė studimit tė shkollės sė mesme nė Itali, ku u shqua si njė ndėr studentėt mė tė mirė. Po kėshtu, pėrfundon me rezultate tė mira edhe Fakultetin e Letėrsisė e Filozofisė nė Torino dhe mė pas studion edhe pėr histori arti. Qė nė vitet e hershme, Odhisea dallohet pėr shpirtin e iniciativės. Ai u bė nismėtar pėr krijimin e shoqėrisė “Studenti shqiptar” nė Torino dhe pėr botimin e revistės sė studentėve shqiptarė tė atjeshėm nė vitet ‘20. Ndėrsa nė vitet ‘30 e shohim nismėtar tė shoqatės “Miqt e Arbrit”; si organizator tė sė parės ekspozitė tė arteve figurative dhe tė ēeljes sė Shkollės sė Vizatimit nė Tiranė.
    Hapat e para tė karrierės sė Odhisesė janė nė fushėn e publicistikės. Ai u shqua nė estetikė dhe kritikė arti. Shkroi artikuj tė ndryshėm me mendime e meditime pėr artin nė mjaft organe shtypi tė vendit apo tė huaja. Nėse mund t’u hedhėsh njė sy artikujve tė tij tė viteve ‘20, mund tė vėsh re aktualitetin e tyre edhe sot. Sikur kėto shkrime tė autorit tė mblidheshin, mund tė bėhej njė botim i veēantė mbi publicistikėn e tij. Odhisea dinte t’u pėrshtatej me shumė zgjuarsi situatave nė ēdo kohė. Duke gjykuar se vendi nė vitet ‘20-‘30 kishte mungesė skulptorėsh, me tė mbaruar fakultetin dhe studimet pėr artin, i pėrvishet punimeve plastike, pra artit tė skulpturės pranė ateliesė sė njė skuptori italian realist e monumentalist tė Torinos. Kėshtu ai bėhet skulptori i parė profesionist shqiptar. Me pushtimin fashist tė vendit, Odhisea si erudit nė fushėn e artit, caktohet anėtar i Institutit tė Studimeve tė atėhershme, por nė mungesė edhe tė porosive tė mjaftueshme, pėr ngritje shtatoresh, detyrohet tė ēelė njė punishte pėr pėrgatitje shkumėsash pėr nevojat e shkollave tė vendit. Me ēlirimin e Shqipėrisė nga pushtuesit nazifashistė, krahas vazhdimit tė krijimeve skulpturore pėr figurat e rilindasve, nė tematikėn e punimeve tė tij zėnė vend edhe heronjtė e popullit dhe dėshmorėt e Luftės Antifashiste Nacionalēlirimtare. Edhe pse Odhisea jetoi nė Pėrmet vetėm 14 vjet dhe shumicėn e jetės 82-vjeēare e kaloi nė Itali dhe nė Tiranė, ai ishte i lidhur me vendlindjen. Pėrveē ecejakeve tė herėpashershme pranė familjes nė periudha tė ndryshme para djegies sė shtėpisė sė tij nė korrik tė vitit 1943 nga fashistėt, ai krijoi nė vendlindje njė sėrė veprash, midis tė cilave skulpturėn e “Partizantit Ēlirimtar”, punėn e grupit skulpturor “Shokėt” nė varrezat e dėshmorėve tė Pėrmetit; bustin e Naimit; tė Nonda Bulkės dhe tė Fanjo Ēiēakos nė qytet; bustet e vėllezėrve Frashėri nė sheshin para Shtėpisė Muze nė Frashėr, bustin e dr. Refat Frashėrit, etj. Kompleksin e varrezave tė dėshmorėve tė Pėrmetit, ai e plotėsoi me tri figura pėr tė pėrjetėsuar edhe tre kushėrinjtė e tij tė parė (Harallamb Papa, Gaqi Vinjau e Foti Adhami). Nė shtėpinė e piktorit tė merituar Aristotel Papa, qė ka mė shumė se njė vit qė ėshtė ndarė nga jeta, ndodhet edhe njė bust i vėllait tė tij, dėshmorit Harallamb Papa, punuar e dhuruar nga Odhisea vite mė parė. Ndoshta ky bust mund tė mos jetė evidentuar nga Galeria Kombėtare e Arteve Figurative. Odhisea, duke iu kushtuar kryekėput krijimtarisė sė tij, nuk ishte i prerė pėr ēėshtje administrative. Kur u emėrua drejtor i Galerisė sė Arteve aty nga vitet ‘60, ai nuk kishte dėshirė as t’i vinin telefon nė zyrė, pasi zilja e tij e shqetėsonte dhe nuk e linte tė punonte. Pėrveē punimeve konkrete, ai mbante shpesh shėnime nė formė ditari, qoftė pėr meditime mbi artin qoftė edhe kujtime historike, gjė qė bėri tė mundur, qė njė vit pas vdekjes sė tij mė 1986, tė botohej libri “Gjurmė jete”, njė material nė fakt i shkurtuar e i cunguar. Ndėrsa janė ngritur mjaft shtėpi muze pėr figura tė shquara tė vendit tonė qė nga Mic Sokoli e Luigj Gurakuqi nė veri dhe tė Vangjush Mio e Hasan Tahsini nė jug ( pavarėsisht se disa prej tyre janė shkatėrruar nga varrmihėsit e kombit) do tė ishte mirė qė kėtij rrjeti muzeor t’i shtohet edhe shtėpia –muze e Odhise Paskalit. Ministria e Kulturės, Rinisė e Sporteve ndoshta duhet tė marrė njė vendim pėr tė rindėrtuar shtėpinė e tij nė qytetin e Pėrmetit - njė shtėpi dykatėshe me pak dhoma - dhe nė njė kohė tė pėrshtatshme ajo tė kthehet nė shtėpi muze (ndoshta pėr tė dy skulptorėt e popullit, pėrfshi dhe Janaq Pacon - tė dy pėrmetarė dhe bashkėpunėtorė nė themelimin e skulpturės shqiptare). Krijimi i njė shtėpie tė tillė muze do tė kishte mė shumė vlerė tė bėhej tani qė jetojnė njerėz nga brezi i vjetėr dhe njohin strukturėn e dikurshme tė asaj shtėpie, aktualisht e rrafshuar. Nė kėtė mėnyrė do tė plotėsohej edhe njė dėshirė e Odhisesė, tė cilėn e ka shprehur aty nga vitet ‘60 nė mjediset e Ministrisė sė Arsimit e Kulturės. Ai shfaqi dėshirėn qė nė oborrin e shtėpisė sė tij nė Pėrmet, tė vendosej autoportreti i tij, tė cilin e kishte gati. Por kjo ishte e pamundur nė atė kohė, pasi nomenklatura moniste lejonte qė vetėm pėr udhėheqėsin kryesor tė vendoseshin buste e shtatore pėr sė gjalli. Sot Odhisea kujtohet nga veprat e tij skulpturore, tė cilat flasin vetė dhe kuvendojnė pėrditė me kalimtarėt. Ndoshta njė shtėpi muze, ku tė tregohej historia e jetės dhe veprave tė tij do tė pėrjetėsonte pėr brezat e ardhshėm imazhin e plotė tė kėtij personaliteti tė madh tė artit shqiptar.
    Skulptori i Popullit ėshtė i njohur pėr rreth 600 vepra nė skulpturė, por mbi tė gjitha nė krijimtarinė e vet tė larmishme janė tė njohura veprat:
    Veprat artistike[redakto | redakto tekstin burimor]
    "I urituri",
    "KETI",
    "Malėsori",
    "Lufėtari Kombėtar",
    "Themistokli Gėrmenji", nė Korēė;
    "Ushtari i panjohur",
    "Naum Veqilharxhi", bust nė bronx , nė Korēė;
    "Partizani fitimtar" (Mathauzen, Austri) 1968;
    Monumenti i Skėnderbeut nė Tiranė me bashkautorė;
    "Naim Frashėri"
    "Jeronim De Rada"
    "Vojo Kushi"
    "Fan Noli"
    "Onufri"
    "Ahmet Zogu"
    "Enver Hoxha"
    "Ēerēiz Topulli"
    "Zef Skirņ"
    "Pashko Vasa"
    "Migjeni"
    "Isa Boletini"
    "Idriz Seferi" e shumė vepra tė tjera.

    Pėr tė gjithė ata qė e kanė vlerėsuar, vepra e tij mbetet njė shkollė e vėrtetė arti.
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura    

Faqja 4 prej 7 FillimFillim ... 23456 ... FunditFundit

Tema tė Ngjashme

  1. Sulė Hotla (1875-1947), Njė Jetė Pėr Shqipėrinė
    Nga strong_07 nė forumin Bashkėpatriotėt e mi nė botė
    Pėrgjigje: 8
    Postimi i Fundit: 29-04-2019, 16:32
  2. Ortodoksia Shqiptare sot
    Nga Orientalist nė forumin Komuniteti musliman
    Pėrgjigje: 2
    Postimi i Fundit: 08-09-2010, 10:11
  3. Letersia Shqiptare
    Nga new-man nė forumin Gjuha shqipe
    Pėrgjigje: 0
    Postimi i Fundit: 16-01-2009, 12:28
  4. Brukseli: Zgjedhjet e 2005, shansi juaj i fundit
    Nga Brari nė forumin Tema e shtypit tė ditės
    Pėrgjigje: 32
    Postimi i Fundit: 12-04-2005, 14:53

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •