Bankat, fitim komod me bono thesari

[ganoid]

Sistemi Bankar

Adriatik Kotorri - 07/10/2004

Bankat, fitim komod me bono thesari




Kredia që bankat i japin buxhetit të shtetit është katër herë më e lartë se sa kredia që merr biznesi privat. Kërkesa e madhe e shtetit për financime ka bërë që bankat ta ndjejnë veten rehat nga fitime të kënaqshme dhe pa risk nëpërmjet bonove të thesarit. Konkretisht, kredia dhënë biznesit privat, për vitin 2003 ka kapur nivelin e 50 miliardë lekëve, përkundrejt 205 miliardë lekëve që është niveli i bonove të thesarit financuar nga sistemi bankar.
Tashmë në Shqipëri është fakt orientimi i bakave drejt blerjeve të bonove të thesarit. Nga 274 miliardë lekë që ka qenë borxhi qeveritar mbledhur me bono thesari në fund të vitit 2003, 205 milionë janë financuar nga bankat e nivelit të dytë. Kjo përbën mbi 75 për qind të totalit të bonove. Për më tepër ecuria në vite tregon se ka pasur një rritje të vlerës së bonove që janë blerë nga sistemi bankar. Kështu, nga 87 miliardë lekë që ka qenë niveli total i bonove blerë nga sistemi bankar në vitin 1994, ai ka arritur në 205 miliardë lekë në vitin 2003.


Pse blejnë bankat bono thesari?
Normalisht, një bankë orienton një pjesë të caktuar të fondeve të saj në bono thesari. Kjo më tepër se sa një fitim joshës është një mënyrë e mirë për të pasur një investim të sigurtë si dhe për të përfituar një normë të interesit në një periudhë të shkrutër kohore (brenda vitit) për fonde të cilat mund të mos kenë alternativë tjetër investimi. Kjo normë (YELD) që sigurohet prej bonove, në një ekonomi me një sistem financiar të konsoliduar, është më e ulët se sa norma e interesit e depozitave. Pra, praktikisht, një bankë nuk siguron një fitim të pastër nga blerja e bonove të thesarit pasi për fondet me të cilat janë blerë bonot paguhet një interes më i lartë (interesi i depozitave). Por pavarësisht nga kjo, bankat investojnë në bono një pjese të caktuar të portofolit të tyre të investimeve.


Pse blejnë bankat shqiptare bono thesari?
Duke mos përjashtuar shkaqet e mësipërme, bankat shqiptare kanë një arsye më shumë për të investuar në bono thesari. Madje kjo është një arsye e tillë sa që i shtyn një pjesë prej tyre që të investojnë më tepër se gjysmën e fondeve të tyre në bono thesari. Konkretisht, arsyeja është e thjeshtë: Bonot e thesarit në Shqipëri kanë një normë interesi më të lartë se sa norma e interesit e depozitave. Pra një bankë, paratë që mbledh nëpërmjet depozitave i investon në bono thesari me një normë më të lartë. Aktualisht norma e mesatare e ponderuar e ankandit të fundit të bonove të thesari ishte 8.45 për qind, normë kjo më e lartë se sa norma mesatare e depozitave në tregun bankar.


Pse ekziston kjo diferencë?
Realisht ata që finacojnë në të vërtetë borxhin e brendshëm janë individët. Na rastin e bonove të thesarit bankat thjesht sa luajnë rolin e ndërmjetësit mes individëve dhe qeverisë. Në kushtet e Shqipërisë ku tregu financiar është primitiv dhe për pjesën më të madhe të indivitëve nuk ekziton koncepti i investimit financiar, por vetëm ai i depozitimit në bankë, ndodh që pjesëmarrja e individëve në ankadet e bonove të thesarit të jetë shumë e vogël. Kjo bën që këtë boshllëk ta plotësojnë bankat të cilat, natyrisht, për këtë ndërmjetësim do të kërkonin fitimin e tyre. Këtë fitim ato e realizojnë duke kërkuar një normë më të lartë interesi për bonot që kërkojnë të blejnë.