Kontributi i muslimaneve ne Shqiperi dhe formimi i Komunitetit Musliman Shqiptar

[INDRITI]

Të flasësh për muslimanët në Shqipëri dhe nw veçanti për Komunitetin Musliman Shqiptar është një vështirësi e dyfishtë. Në rradhë të parë, vështirësia vjen nga rrjedha historike. Kjo pasi shumë figura të ndritura islame në Shqipëri janë zhdukur nga faqet e historisë, ose më e vogla pasojë është se kontributi i tyre është minimizuar në maksimum, dhe e tërë kjo erdhi prej dhunës ideologjike dhe institucionale të ushtruar nga partia-pushtet (komuniste).

Në rradhë të dytë vështirësia vjen se ato figura të ndritura që dhanë jetën e tyre janë tashmë të ndara prej nesh dhe në shumicën e tyre kanë shkuar tek Krijuesi. Kështu burimi i njohurive për të kaluarën mbetet në dokumentet që ata kanë lënë, ose në kujtesën e bashkëkohësve të tyre.
I gjithë populli ishte i ndërgjegjshëm se me shkëputjen prej Perandorise Osmane do të shkëputej edhe një pjesë e historise së vet popullit shqiptar. Ne ishim të parët dhe mbase të vetmit që u shkëputëm prej Kalifatit në 1912 dhe kjo për një arsye të thjeshtë. Jo për shkak të kontradiktave siç do të garonin historianët e komunizmit që të argumentonin, por për shkak se shumica e popullsise shqiptare, në tërësi ajo që ishte muslimane nuk po e ndjente më dëshirën për fenë e saj. Turqit ishin përpjekur disa herë që të mos lejonin popullin që të mësonte gjuhën e tij kombëtare dhe me këtë ata kujtonin se do të ruanin jovetëm shtetin osman por edhe fenë islame. Një përpjekje kjo që kishte si destinacion dështimin. Pse? A mund që ta mësonte një popull fenë e vet nëse gjuha turke për ta ishte e pakuptueshme kur shumica ishin analfabetë? A mund ta mësonte një musliman fenë e vet nëse për ta mësuar atë ai duhej të largohej drejt Stambollit ose universiteteve të tjera islame të Lindjes se Afërme? A mund të kuptoheshin ligjëratat fetare, kur ato pothuajse të gjitha ishin në gjuhën turke? A mundtte një hoxhë që kishte mësuar gjithë jetën në Stamboll që të ishte i kuptueshëm për bashkëfshatarët e tij ose qytetarët e qyteteve të mëdha? Sigurisht që ndryshimi kulturoro-social nuk ishte i madh por ai gjuhësor, po.
Këtë situatë mundi që ta kuptoje vetëm një pakicë prej hoxhallarëve të nderuar. Në fillim mund të përmendim përpjekjet e Hafiz Ali Korçës për t’i mësuar popullit të tij gjuhën shqipe, gjuhë me të cilën ata do të kuptonin fenë islame, gjuhë me të cilën ata do të lexonin fletet e Kur’anit, gjuhë me të cilën ata do t’i mësonin fëmijëve të tyre islamin. Për këtë Hafiz Aliu u internua disa herë, me shkakun se po “devijonte” popullin prej Islamit, por hoxha e kuptonte shumë mirë se ai vetëm se po i mësonte atyre fenë, po i gjallëronte ndjenjat dhe dëshirat e humbura. Në të njëjtin mendim me të ishte edhe patrioti, mësuesi i mirënjohur dhe hoxha i nderuar Hafiz Ibrahim Dalliu. Edhe ky e kishte kuptuar që e vetmja rrugë për t’i kthyer popullit dëshirën e humbur për fenë, ishte që t’i mësonin atyre gjuhën shqipe. Por Dalliu e dinte se ashtu si Hafiz Aliu edhe ai nuk do t’i shpëtonte përndjekjeve dhe burgosjeve. Në të njëjtën mënyrë ai u burgos dhe u torturua disa herë prej turqve të rinj (Xhonturqve). Dy të parëve do t’i shtohej edhe dijetari e prijësi i muslimanëve të Shqipërise Haxhi Vehbi Dibra, me përpjekjet e të cilit më pas do të formohej edhe bërthama e Komunitetit Musliman të Shqipërise. Ky triumvirat do ta shoqërojë historinë e muslimanëve në shqipëri deri në vitet 1950-1960. Ata i mbijetuan sprovave të kohës, por sprova më e rëndë për ta ishte ajo e regjimit komunist. Si Hafiz Aliu tek “Bolshevizma çkatërrimi i njerëzimit” (1925) dhe “Shtatë ëndërat e Shqipërisë” (1924), ashtu edhe Ibrahim Dalliu tek “Patriotizmi në Tiranë” e patën paralajmëruar popullin shqiptar për të këqijat e ideologjisë komuniste, por ishte e kotë,se askush nuk i vuri re paralajmërimet e dy hoxhallarëve (në të vërtetë edhe shumë hoxhallarw dhe muslimanë të tjetë patën lajmëruar popullin për të këqijat e atij regjimi). Murtaja e shekullit XX përfshiu edhe Shqipërinë. Feja islame u mbulua me hi brenda një periudhe 22 vjeçare (nga 1945 deri në 1967). Në 1967, Islami dhe objektet e kultit islamik – ashtu si edhe fetë e tjera – u shpallën anti-ligjore dhe anti-ideologjike në frymën komuniste. Shqipëria u bë shteti i dytë (së bashku me Kubën) i deklaruar si ateist në botë.
Në 1912 me shpalljen e pavarësisw së shtetit Shqiptar, u arrit një ndër objektivat kombëtare, ndërsa objektivi i dytë fetar u la mbas dore. Prandaj Vehbi Dibra duke qenë caktuar në atë kohë kryetar i Pleqësisw së Shtetit Shqiptar, që udhëhiqej prej Ismail bej Qemalit (prej familjes së Vlorajve), vendosi ta linte postin e tij dhe t’i përkushtohej detyrës që kishte një jetë që e kryente, asaj islame. Të gjithë e njihnin atë për dijen e shumtë dhe formimin e gjerë fetar që kishte, prandaj në momentin më të vështirë, atëherë kur duhej ndihma e tij, ai dha fetvanë për shkëputjen prej Perandosise Osmane dhe shpalljen e pavarësise. Në 30 mars, kur Ismail Qemali në krye të një delegacioni shkoi në disa kryeqytete të Evropës për të sensibilizuar opinionin evropian në favor të çështjes shqiptare, atij iu besua detyra e kryesimit të Qeverisw së Përkohshme.
Siç u theksua më sipër, Vehbiu iu përkushtua (pas shpalljes së pavarësise) fesë me mish dhe me shpirt. Në fund të vitit 1912 pasi la detyrën e kryetarit të Senatit, ai u shpall prej qeverise shqiptare si Kryemyfti i muslimanëve dhe kishte detyrë që të organizonte njësinë administrative për vakëfet, shkollat islame dhe xhamitë. Në 1916 u krijua Këshilli i Nalt i Sheriatit në krye të të cilit u vendos vet Haxhi Vehbiu. Ai u shqua për organizimin, drejtimin dhe mbarëvajtjen e Komunitetit musliman, si dhe për krijimin e marrëdhënive të reja me Shejhul Islamin e Stambollit, tashmë si një njësi politike autonome në rang shteti, por e njëjtë fetare-islame.
Shqipëria është rajoni i vetëm ballkanik, sëbashku me Bosnjën, ku Islami arriti të vendosej me një bashkësi që është shumicë në krahasim me besimtarët e feve të tjera. Më 1937 muslimanët ishin 69.3% e popullsisë, sipas statistikave shqiptare të cilat e vlerësonin numrin e tyre në rreth 720.000. Sipas një regjistrimi të bërë më 1945 nën qeverinë e re komuniste, ata përbënin 72% të popullsisë. Shtimi në përqindje mund të shpjegohet me shkëmbimin e detyrueshëm të ortodoksëve me çamët që ngelën në territoret e Greqisë.
Më 1921 bashkësia sunite shqiptare shpalli shkëputjen prej Shejhul Islamit. Zyrtarisht kjo shkëputje u krye në shkurt-mars të 1923, me rastin e kongresit të parë të muslimanëve në Tiranë, duke zgjedhur si kryetar të bashkësis Kryemyftiun e deriatëhershëm Vehbi Dibrën. Në tetor të 1923 fillon botimin revista e parë zyrtare e Komunitetit Musliman e titulluar “Zani i Naltë”. Në të vërehen tonet patriotike dhe atdhetare të autorwve që lanë në të shënimet dhe shkrimet e tyre.
Më 1 prill 1928 në Shqipëri hyn në fuqi kodi civil i bazuar në modelet perëndimore të kodeve francezë, italianw, gjermanw dhe zviceranw, duke i bashkangjitur atyre disa nga normat dhe zakonet kanunore shqiptare, si dhe disa ligje egjiptiane përsa i përket tokave dhe pronave vakufore. Shteti përvetësoi statusin laik. Me këtë shumë gjyqtarë (kadinj) u hoqën nga puna dhe në fund të 1928 u përfundua kushtetuta e re monarkiste. Qysh në 1924 mbreti Zogu I kishte nxjerrë një dekret sipas të cilit të gjitha komunitetet fetare duhet që të pajiseshin me statutet përkatëse. Sipas dekretit, shteti duhet të kishte një kontroll të plotë mbi komunitetet fetare, dhe këto të fundit nuk duhet që të subvencionoheshin nga shtete të tjera jashtë territorit shqiptar.
Një vit pas dekretit, në 1929 u mblodh një kongres i dytë i muslimanëve sunitw, në të cilin u ra dakord që të plotësoheshin kërkesat e dekretit mbretëror. Një ndër kërkesat ishte që të mbylleshin të gjitha ato xhami të cilat ishin të tepërta dhe ishin të papërdorshme. Në 1933 ministri i atëhershëm Mirash Ivanaj ndërmori një reformë arsimore, ku sipas saj me dekret mbretëror u mbyllën të gjitha shkollat e huaja – në të cilat mësimi jepej në gjuhë të huaj – me këtë shteti i atëhershëm kërkonte që të godiste shkollat greke në jug dhe ato katoliko-jezuite në veri (Shkodër) në të cilat mendohej se veprimtaria antikombëtare ishte shumë e madhe. Me këtë reformë u goditën edhe disa medrese, por në krahasim me komunitetet e tjera, komuniteti musliman nuk pati humbje të konsiderueshme. Në 1935 gjendja u rikthye në normalitet pasi me vendim të organeve ndërkombëtare shteti shqiptar u detyrua që të rihapw disa nga shkollat e mbyllura. Një tjetër dekret po kaq polemizues ishte edhe ai për heqjen e perçeve në 1937 ( persisht: shamive të fytyrës ). Kundërshtime të ashpra pati prej popullit të Shkodrës që nuk lejonte zbatimin e vendimit. Gjendja vazhdoi e tensionuar deri në 1938 kur çdo gjë ra në qetësinë e përkohshme. Një vit më vonë fillon Lufta e Dytë Botërore. Me fillimin e saj, gjërat do të ndryshonin kryekëput për popullin shqiptar.

[ATMAN]

ISLAMIZIMI I SHQIPTAREVE

Per shume arsye te njohura dhe te panjohura, Islamizimi i Shqiptareve eshte nje nga ceshtjet me pak te ditura dhe te trajtuara ne historine e Shqiptareve dhe te kontinentit Evropian. Disa nga arsyet qe kane ndikuar ne mos ditjen e shkaqeve dhe ndodhive te sakta te Islamizimit te Shqiptareve kane te bejne me faktoret se:

a) Shume pak literature dhe dokumenta Osmane kane mberritur ne ditet tona per ceshtjen ne fjale, dhe kjo vjen pjeserisht nga shtrirja shume e madhe e Shteteve Osmane dhe mungesa e infrastruktures se duhur nga Komonwealthi Pan-Islam i asaj kohe per te bere nje dokumentim te tille, dhe nga ajo qe vete Shqiptaret ashtu si ne lashtesi, historine e tyre nuk e kane rekorduar ne leter dhe ne forme te shkruar.

b) Nga ana e histografeve Evropian, urrejtja mesjetare kishtare ndaj Islamit dhe Arnauteve (Shqiptareve) qe prej tyre shiheshin si mbrojtes te Islamit dhe si pushtues te tokave krishtere Evropiane (shembujt jane Hungaria, Austria, Italia, Serbia etj…) i ka bere historianet mesjetare Evropian, qe ashtu si ne rastin e perrallave dhe mashtrimeve te tyre ndaj Turqise e cila sipas tyre ishte vend i “haremeve”, edhe ne rastin e historise se Shqiperise te bejne sikur harrojne per fenomenin marramendes qe trevat Shqiptare zune ne qe nga vitet 1000 a.d. e deri me 2000 me hapjen e shpejt dhe te madhe te Islamit mes Shqiptareve, apo ne rastin tjeter te shpikin historira “konvertimesh me dhune” nga “pushtuesi aziatik”.

c) Edhe pas copetimit te Komonwealthit te Shteteve te Bashkuara Islame (Osmane) me lindjen e “Pyetjes Lindore”, dhe me krijimin e Shqiperise se vogel, historianet Shqiptare te asaj kohe, nen presionet e eksterminimit nacional, vendosen qe temen e te kaluares se tyre ta lene ne harrese (apo me qarte u “detyruan” qe ta harrojne). Shume nga Shqiptaret e Shqiperise se vogel pas-Osmane, ne vend qe te dokumentonin historine e tyre nen presionet e fuqive te huaja, dhe pas eksterminimit te Revolucioneve Popullore te Bekir Ages, Haxhi Qamilit dhe internimet ndaj Ismail Qemalit (qe kishin prirje kombetare-Islame) nga forcat Pan-Evropiane, vendosen qe te “harrojne” te kaluaren e tyre, dhe ne vend te saj perpara hordhive pushtuese Evropiane te nxjerrin moton e katolikut Ottoman Vaso Pasha qe thoshte: “Feja e Shqyptarit asht Shqyptaria”, keshtu duke i dhene ne dukje me rendesi nacionalizmit te varfer sekular, sesa atij origjinal Islamo - Shqiptar.

d) Nje faktor tjeter, mjaft domethenes ne mos dokumentimin e sakte te Islamizimit te Shqiptareve ka te beje me ate se edhe pas luftes se II boterore, Shqiperia si republike e 7te e Sllavizmit ne plan programin e saj, pervec revolucionit proletare kishte perfshire edhe “vellazerimin e Shqiptareve me Serbet”, dhe pasi Serbet si komb fondamentalist Ortodoks nacionalizmin e tyre e kishin ngritur mbi urrejtjen absolute ndaj fese Islame, klika komuniste Shqiptare duhej qe patjeter popullsine e “krahines te 7te Serbe te Shqiperise” ta c’Islamizonte me c’do kusht ne menyre qe “vellezerve” te Beogradit.dhe te Metohise tu behej qejfi.

Islamizimi i Shqiptareve, qe nga koha e renies se Komonwealthit Islam te Ballkanit e deri ne ditet e sotme, perben nje tabu per pushtetaret dhe “mendimtaret” ex-comunist Shqiptar. Kjo tabu e rrenjosur ne mendjet e shume prej tyre eshte si pasoje e:

a) kercenimit psikologjik qe ekziston mes Shqiptareve, te cilet mendojne se nese do te behemi si te paret tane (Musliman) Evropa do te na vrasi sic beri ne Bosnie & Hercegovine,

b) edukimit te inteligjences Shqiptare neper institucione qe nuk jane produkt Shqiptar, por qe jane gjithmone produkt krishtjan (produkt Serb, Komunist, Sorros-ist, Italian, Grek etj…) dhe si pasoje mesimi i tyre me historite e “pushtimeve turke”

c) dhe si rrjedhoje e presionit intelektual qe inteligjenca Shqiptare ka ne lirine e saj te mendimit dhe te shprehjes si rrjedhoje e kontrollimit te plote te shtetit Shqiptar nga klikat e huaja jo - Shqiptare, te cilat kane investuar dhe investojne miliona ne shtremberimin e historise Shqiptare (shembulli me i fundit eshte perpjekja e Grekeve per te shkruar historine e Shqiperise per shkollat Shqiptare), si ne institucionet edukative (si shkolla, libra shkollor, literature etj…) ashtu edhe ne kulturen Shqiptare, ne media, ne art dhe ne sport, ne menyre qe cdo gje qe te prodhohet ne kulturen Shqiptare te mos jete me Shqiptare por te jete Perendimore, apo mundesisht sekulare dhe e cveshur nga cdo origjinalitet Shqiptar religjioz.

Kjo esse e shkurter do te mundohet, qe ne pak pika te permbledhe disa nga faktet kryesore te ceshtjes me grandiose te historise se Shqiperise qe eshte: ISLAMIZIMI I SHQIPTAREVE. Jam koshient qe kjo esse per arsye mjaft te ditura nuk do te mund kurre qe te permbledhe ne ‘te te gjithe faktoret e ceshtjes ne fjale.

ISLAMIZIMI

Edhe pse shume viktima te propagandes se luftes mesjetare kishtare Latine, ne menyre te hapur sot e kesaj dite, hedhin propagande urrejtje nxitese mes Shqiptareve, e cila sipas tyre synon te de-Islamizoje dhe te shkaterroje Shqiperine Etnike duke sjell mes Shqiptareve nje dhune religjioze dhe urrejtje anti - Islame, ku si rrjedhoje pakicat krishtere do te jene ato qe do te marrin postin e despotit ne Shqiperi, ashtu sic historia shenoi ne krimet e Libanit, Islamizimi i Shqiptareve eshte, ka qene dhe do te jete nje nga proceset me paqesore dhe komb formuese mes Shqiptareve.

Sic e theksova edhe ne nje artikull timin te meparshem ne “Pyetje dhe pergjigje rreth “pushtimit” Osman ne Shqiperi”, ceshtja e Islamizimit te “Arnautli Landit” per Shqiptaret ka qene faktori me i shendetshem dhe jetik ne historine komb formuese te Shqiptareve. Islamizimi dhe hyrja e Shqiperise ne konferencen pan-Islame Osmane te mesjetes, edhe njehere kombit Shqiptar i cili qe prej 1400 vjetesh jetonte nen dhunen e hordhive barbareve Evropiane, keto Greke, Serbe, Latine, Franke dhe Gjermane i dha shansin e ringjalljes nacionale, shpirterore dhe ekonomike, ky nen flamurin e Islamit.

POR ceshtja me e rendesishme qe vlen te shihet ne kete shkrim tonin ka te beje me PYETJEN e madhe HISTORIKE sesi u Islamizuan, dmth si u pranua Islami nga Shqiptaret?

Predikuesit e hershem

Ndermes shume teorive ekzistente te koheve te ndryshme nje gje eshte mese e qarte per historianet Islam Shqiptar; qe dawa (thirrja) Islame e filluar qe ne kohe te Profetit a.s. ka vazhduar me hov dhe panderprere mes Muslimaneve gjate gjithe koheve. Zbulimet me te fundit historiografike dhe faktet e mirenjohura historike kane treguar se Islami, shume kohe perpara se ta arrinte mes Shqiptareve Evropian ka qene fe e Sicilianeve, Spanjolleve, nje pjese te Frankeve, fiseve Hungareze etj…

Persa i perket Islamizimit te Shqiptareve fakti me i pranueshem mes mendimtareve Islam Shqiptar eshte se Islami per here te pare ne trevat e kolonizuara Shqiptare eshte sjelle nga misionet Islamike te Dawas se Turqve para-Osmanik ne trevat e Turqise Aziatike rreth viteve 1000 te eres Romane. Gjeneralizimi i fakteve i ka cuar historianet qe te besojne se per here te pare misioni me i qendrueshem (dhe me qarte i dokumentuar) i perhapjes se Islamit mes Shqiptareve i ka perkuar apostullit turk te Islamit Sari Salltikut.

Pervec teqeve te shumta dhe vendeve perkujtuese qe sot e kesaj dite ekzistojne neper Shqiperi dhe Kosove dhe qe dokumentojne qarte ardhjen dhe predikimin e Sari Salltekut, mes Shqiptareve, fenomenin Sari Salltek, ne cuditerisht e gjejme edhe ne shume vende te tjera te Evropes qe u Islamizuan nga “Sari Sallteku” i cili duket qe te kete qene me shume se nje “Sari Salltek”.

Nexhat Ibrahimi ne studimin e tij rreth Sari Salltekut ne librin “ISLAMI NË TROJET ILIRO-SHQIPTARE GJATË SHEKUJVE” ka vene ne dukje:

Konsiderohet se paraqitja e Sari Salltikut dhe puna misionare e tij paraqesin një periudhë shumë të rëndësishme në përhapjen e besimit islam në Rumelinë e atëbotshme, e veçanërisht në trojet tona shqiptare, para ardhjes së osmanlinjve.

Sipas legjendave që gjenden në “Sejjahet-namen” (Udhëpërshkrimin) e Evlija Çelebiut, Sari Salltuku në Turkestan mori urdhrin nga Hoxha Ahmed Jeseviu: “I dashuri Salltuk Mehmeti im! Ty të dërgoj në tokat e Rumit. Shko në vendin e shtatë mbretërive dhe bëhu njeri me famë e i njohur.” Pas marrjes së këtij urdhri, Sari Salltuku me 700 dervishë të vet, lojalë idesë së tij, ka ardhur në Anadoll…Po ashtu, sipas legjendave, Sari Salltuku e mori urdhrin nga hazreti Muhammedi: “Çliroje Edirnen dhe bëre atë muslimane. Ymeti im mos ta braktisë këtë vend”. Pas marrjes së këtij urdhri, dervishët e tij luftëtarë u nisën drejt detit dhe për herë të parë arritën në brigjet e Rumelisë.

Por pervec versionit Suffi qe shume Bektashi kane dashur qe ti hedhin Daiut (Predikuesit) te Pare te Islamit ne trevat Shqiptare, N.Ibrahimi ve ne dukje se Sari Sallteku ka qene Sunni Musliman ne:

Mirëpo, sipas versionit tjetër, Sari Salltuku paraqitet si sunit i vërtetë. Abu’l-Hajr Rumiu, në “Salltuk-namen” e vet të shkruar rreth vitit 1450, Sari Salltukun e paraqet me origjinë prej familjes së Muhammedit a.s. ... dhe se ky i ka takuar medhhebit hanefit. Edhe në shumë burime (kronika) të kohës, Sari Salltuku nuk ceket se ka qenë bektashi. Mbështesim mendimin e H. Kaleshit se bektashinjtë dhe tarikatet tjera e kanë përvetësuar Sari Salltukun për vete, për shkak të autoritetit të tij në popull dhe qëllimit të tërheqjes së popullit pas tyre.

Por sic eshte e ditur fenomeni “teqe e Sari Salltekut” mes Shqiptareve eshte nje fenomen mjaft i njohur, gje qe na le te besojme se perhapja e hershme e Islamit mes trevave Shqiptare nuk ka patur te beje me nje Sari Salltek POR ME NJE VAZHDE TE MADHE MISIONARESH Islam, te cilet POPULLI SHQIPTAR I KA GJENERALIZUAR ME TERMIN: SARI SALLTIK.

Sic edhe N. Ibrahimi ka vene ne dukje ne librin e tij “ISLAMI NË TROJET ILIRO-SHQIPTARE GJATË SHEKUJVE” dawa Islame e te pareve Sari Salltek ne trojet Shqiptare te cilat ishin nen kolonizimin Sllavo - Latin dhe qe perjetonte dhunen inkuizitore kishtare, ka qene nje dawa e fshehte dhe e mundimshme ne Shqiperine e terrorizuar nga hordhite latine-serbo-greke saqe legjenda e Sari Salltekut tregon se:

Sipas historianit H. Inalxhikut, Sari Salltuku … i veshur me rasë murgjish të krishterë, predikonte Islamin nëpër kisha …

POR fenomeni Islamizues Shqiptar para - Osman “Sari Salltek” qe e ka sjelle Islamin mes Shqiptareve ka qene nje process i dhembshem per shume Muslimane te hershem pasi qe Shqiptaret duke jetuar nen inkuizicionet Sllave dhe Venedikase kane qene te ndaluar qe te ndjekin fene e lirise, Islamin.

Si pasoje e kesaj mos lirie fetare dhe dhune religjioze kishtare, shume Muslimane te hershem kane qene te shtypur, nje shtypje qe ka shkuar aq larg saqe edhe ndertimi i xhamive dhe falja e xhumave mes Muslimaneve te hershem Shqiptar ka qene nje pamundesi. Kjo gje me qarte mund te shihet qarte edhe sot e kesaj dite ne trevat Shqiptare (te pakten mes hanefive te vjeter Shqiptar) te cilet perpara clirimit Osman, kane patur per zakon qe ne dite te xhumase te falnin ne vetmi 2 rekatet e xhuma namazit sebashku me namazet e zakonshme te ylese, keshtu qe namazi i xhumase ne trevat tona sot shkon deri ne 10 rekate namaz, dhe jo 2, 4 apo 6 qe gjendet ne vendet e tjera (ky fakt eshte vene ne dukje nga Haxhi Hafiz Sabri Koci ne nje nga hytbet e tij ne xhami te Sharres, Tirane, 1995). Ky lloj “sunneti shqiptar” i hershem ruhet edhe sot e kesaj dite mes pleqve hanefi Shqiptar dhe mund te verehet mjaft lehte neper xhamite e Shqiperise.

Çlirimi Islam

Prej evropianëve më së shumti Islamin e pranuan shqiptarët, dhe boshnjakët të cilët fenë e vërtetë e pranuan nëpërmjet çlirimtarëve të shtetit Osman. Ata (boshnjakët) janë patriotë të përkryer, mirëpo numri i tyre nuk e kalon një milion e gjysmë. [perhapja e islamit,Sami Frasheri. fq.22]

Clirimi i tokave Shqiptare nga hordhite Sllave dhe Venedikase, unifikimi i Shqiperise Etnike dhe pranimi i Shqiperise ne Komonwealthin Islam Osman, pervec te mirave nacionale, padyshim qe luajti nje rrol suprem ne ndihmimin e procesit Islamizues te Shqiptareve.

Duke qene se Shqiptaret vinin nga nje sistem mjaft i prapambetur feudal Evropian, ne nje sistem mjaft te avancuar shteteror te kohes te cilin Osmanet e gezonin ne kohet e tyre, ku liria e religjionit, e individit dhe mireqenia sociale ishin ato qe mbizoteronin ne sistemin Islamik Osman, shume Shqiptar feudal te kohes me deshire dhe kureshjte iu afruan fese se re Islame, e cila ishte nje nga komponentet kryesor te ketij civilizimi magjepes shtetesh Islame.

Nen sistemet bursare te kohes (Devshirme) qe shteti Islam Osmali u orfonte shtetasve te tij per edukim dhe karrier ne Komonwealthin e Bashkuar Osman, mjaft feudal Shqiptar nxituan qe te shfrytezojne keto mundesi edukative duke derguar bijte e tyre me studime ne Stamboll (New Yorkun e kohes) dhe neper anet e tjera te Shteteve Osmane. Por dergimi i mjaft i bijve te familjeve krishtere Shqiptare neper keto institucione te dijes Islame dhe asaj bashkekohore, i la mjaft nxenes te ketyre institucioneve qe te bien ne kontakt me dijen e paster Islame, keshtu qe ata te pranonin fene e dijes se vertete religjioze boterore, Islamin.

Te njejtet studente Shqiptare, tashme te edukuar neper keto banka shkollash edukative Islame, ishin ata qe me vone u kthyhen ne tokat Shqiptare per te ndertuar institucionet e fese Islame, e cila me vone do te kthehej ne fene mbare kombetare te popullit Shqiptar.

Studentet e bankave te ketyre institucioneve te hershme Islame te Shteteve te Bashkuara Islame, do te ishin ata qe me pas do ti predikonin mbare popullit Shqiptar fene Islame. Per kete i derguari i Papes, Marino Bizzi qe vizitoi Shqiperine me 1610 shkruante se:

Perhapja e Islamit mes Shqiptareve nga “hoxhallare te zellshem dhe mullahe te sinqerte eshte eksploduese dhe teper entuziaste”. Ndermjet viteve 1620 dhe 1650 me teper se 300.000 Shqiptare te Krishtere pranuan Islamin. (citati marre nga A. Bogdan, Leter ne Islamizimin e Shqiptareve, IIU Pakistan)

Per temen e Islamizimit te Shqiptareve ne kohet e mesjetes, historiane Evropian me fame boterore si T.W. Arnold dhe te tjere kane vertetuar ne shume raste se Islamizimi i Shqiptareve ka qene nje proces paqesor dhe i kerkuar nga vete Shqiptaret, kjo ide eshte ne kundershtim me “war propagand-en” e sotme te disa lunatikeve mesjetar te cilet mundohen te shtremberojne historine e popullit Shqiptar, duke u munduar te “bindin” popullin Shqiptar se Islami eshte “fe e turkut”.

Ne te kundert, pervec faktoreve te lartepermendur te Islamizimit te Shqiptareve, nje faktor mjaft i rendesishem qe ka kontribuar ne Islamizimin total te Shqiptareve ka qene karakteri luftarak qe Shqiptaret kane patur gjate gjithe historise. Kete faktor te cilin mjaft fatkeqesisht edhe shume historian Shqiptar shihet qe ta harrojne eshte kontributi militar qe SHQIPTARET KANE DHENE NE trupat speciale luftarake Islame te mesjetes: JENICERY KOMANDOT dhe neper rradhet e tjera te ushtrive dhe reparterve militare Osmane.

Shqiptaret duke qene luftetaret dhe nje nga rracat me te mira, zgjuara dhe te forta ne Unionin Islamik te Osmaneve, gjithnje jane shikuar me admirim dhe kane zene poste te rendesishme ne shtet. Keshtu qe shume Shqiptare qe kane sherbyer ne Garden Jeniceri, kane pat qene Shqiptar te ftuar ne ate Unit Militar nga Sulltanet Osman, te cilet (Shqiptaret) pas edukimit te tyre laik dhe religjioz kane pranuar fene Islame, dhe keshtu jane bere bodyguardat besnik te numrit Nje te shteteve Osmane, Sulltanit.

Pas mbarimit te sherbimit te tyre ne Shtet, shume nga keta Shqiptare te cilet kane qene “ruajtesit” dhe “Mbrojtesit e Islamit” (titull per Sulltanin) jane kthyer te pasuruar dhe te ndritur me dije Islame ne trevat e tyre Shqiptare, dhe si pasoje kane ISLAMIZUAR TREVAT E TYRE SHQIPTARE, nga ku ata kane rrjedhur. shumica e Jenicereve ishin Shqiptare … Pavlo Giovio (1541)

Nje prej tyre ishte nga Butrinti, pasi pranoi Islamin dhe morri edukim ne gjuhen Arabe, ne kohe te Sultan Sulejman Kanunit, u be i famshem i njohur si Ibrahim Pasha (Giovio 1555).

Nje tjeter Shqiptar qe rridhte nga nje familje e thjeshte me origjine nga malet e Artes dhe qe u rrit hap pas hapi per tu bere gjeneral i famshem ishte Sinan Pasha (Chalcondile 1662).
[citimet marre nga E. Jacuqes, 1995]

Procesi i Islamizimit te Shqiptareve gjate historise Islamizuese te Shqiptareve ka patur nje progress me te shpejte ne qytete sesa ne fshatra. Ne Shqiperi (Republiken krijuar nga Londinezet) nder qytetet qe me shpejt u Islamizuan ishin ato te Elbasanit, Shkodres, Prizrenit, Vlores, Delvines dhe Ohrit. Kurse neper vendet e thelleta malore si ato neper malet e veriut Alpin te Shqiperise procesi Islamizues ishte me i avashte dhe i vonet.



Edited by: katundari