Shtetasit Shqiptar i mbeshteten bashkeatdhetaret Kosovare:

[Kryeplaku]

Ish-shefi i shtatmadhorisë së shtrisë kosovare Spiro Butka tregon për ditët kur drejtoi operacionet e përgjakshme mbi serbët. Si shkoi nga Tirana për të luftuar në Kosovë

Unë oficeri nga Tirana që stërvita UÇK-në


--------------------------------------------------------------------------------

Fatos Veliu


Lufta çlirimtare e Kosovës, e cila u zhvillua pas operacionit shfarosës që ndërmorën mbi të forcat serbe nëpërmjet operacionit të famshëm "Patkoi", hyri në histori si lufta më e organizuar që është zhvilluar ndonjëherë nga kosovarët kundër armikut të tyre tradicional. Ajo bëri që për herë të parë të tërhiqej aq shumë vëmendja dhe angazhimi i diplomacisë botërore për vetë faktin e rezultateve dhe të profesionalizmit të zhvillimit të saj. Por cilat janë detajet e zhvillimit të kësaj lufte? Si u organizua Ushtria Çlirimtare dhe stërvitja e profesionalizuar e saj? Pjesëmarrja e shqiptarëve nga territori ynë, sidomos i ushtarakëve të përgatitur në atë luftë, që mori përmasa të mëdha? Këtyre dhe shumë pyetjeve tepër interesante që lidhen me atë situatë, u përgjigjet sot në intervistën e mëposhtme dhënë për gazetën tonë, njëri prej ushtarakëve tanë tepër të përgatitur, i quajtur Spiro Butka, i cili ka qenë një nga kuadrot kryesorë të asaj ushtrie. Ai konkretisht ka qenë ndër drejtuesit më kryesorë të operacionit më të madh disamujor të ndërmarrë në shkallë vendi nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës, i quajtur "Shigjeta" . Më pas kolonel Butka arriti deri në krye të ushtrisë së Kosovës, duke drejtuar për një kohë të gjatë dhe shtabin e përgjithshëm të saj.


Zoti Spiro? Kur ju lindi ideja për të shkuar në luftën e Kosovës?
Ishte vjeshta e vitit 1998 , kur si rezultat i operacionit famëkeq "Patkoi", të filluar nga ushtria serbe ndaj popullit të Kosovës, këta të fundit erdhën masivisht në Shqipëri. Në atë periudhë si të gjithë edhe unë pata takim me shumë kosovarë që kishin arritur deri në Tiranë për t'u strehuar. Aty m'u forcua dëshira e lindur prej kohësh për të luftuar ndaj atyre që po digjnin të gjallë gra dhe fëmijë të pambrojtur.

Si arritët të lidheni me autoritetet e luftës?
I kërkova një mikut tim kosovar të quajtur Emin Kelmendi që të më lidhte medoemos me komandantin e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, Azem Sulën.

Po pse të lindi pikërisht atëherë ideja për të ndihmuar kosovarët?
Mendova se ai ishte momenti më i volitshëm që ne me të vërtetë të mendonim për bashkimin kombëtar.

E takuat Azem Sulën?
Patjetër që e takova. Qëllimi im personal ishte se në qenien time kishin lindur më shumë se kurrë ndjenjat patriotike. Në një kohë që unë isha nga njerëzit që kisha një arsim të plotë ushtarak, përfshi dhe shkollën e mesme apo akademinë e shtabit të përgjithshëm, nuk mund të rrija ashtu duarkryq kur kishte ardhur momenti për të treguar aftësitë e mia ushtarake në interes të bashkëkombësve të mi. Edhe para se ta takoja Shefin e Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së unë kisha filluar që të ndihmoja konkretisht. Deri në muajin dhjetor, flasim për vitin 1998, merresha me sensibilizimin e situatës sidomos mes kolegëve të mi ushtarakë në Tiranë. U apasionova kaq shumë pas këtij problemi, saqë kjo u bë çështja ime e ditës.

A dha rezultat kjo lloj ndihme?
Dha shumë. Atë periudhë kanë shkuar për të luftuar në Kosovë vetëm nga Tirana me dhjetëra e dhjetëra veta, midis të cilëve dhe shumë oficerë, madje dhe të mirëpërgatitur në akademitë tona më të larta.

Kur e takuat komandantin e UÇK-së?
Për herë të parë me komandantin e UÇK-së Azem Sula u takova në nëntorin e vitit 1998. Atje mora udhëzime të tjera në drejtim të sensibilizimit për të dërguar sa më shumë njerëz në luftë dhe i raportova ndërkohë për punën e kryer deri në ato momente. Më udhëzoi veçanërisht se duheshin të radhiteshin pranë UÇK-së njerëz të përgatitur ushtarakisht për të drejtuar strategjitë e luftimit. Pas atij takimi erdhi takimi i dytë i bërë më datën 20 janar 1999. Pikërisht në atë takim unë u vura në dijeni për operacionin më të madh që do të niste në shkallë të gjerë nga forcat çlirimtare të Kosovës, i cili ishte emëruar "Shigjeta". Atje komandant Sula më kërkoi që unë të shkoja fizikisht në Kosovë për të marrë pjesë në drejtimin kryesor të atij operacioni, që më pas do të mbushte me lavdi Kosovën. Kur më kërkoi përgjigjen për atë çka më kishte propozuar, unë pa e bërë të gjatë i thashë se isha shumë dakord me propozimin e bërë. Madje i shtova se këtë ia kisha kërkuar unë që në takimin e parë.

Pas atij momenti?
Ishte pikërisht koha kur unë u nisa për në Kosovë.

Nga kaluat dhe si?
Ishte fundi i marsit. Unë u nisa menjëherë për në Tropojë. Ka qenë periudha pas fillimit të bombardimeve nga forcat e NATO-s mbi zonat serbe. Fillimisht u mblodhëm në Krumë të Kukësit. Kur arritëm atje, gjetëm edhe Azem Sulën, i cili kishte ardhur bashkë me një përfaqësues të UÇK-së, i cili quhej Xheladin Gashi, dhe që më mbrapa mësova se e kishte pseudonimin " Plaku". Që të nesërmen e asaj dite, aty erdhi edhe shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë, Byslim Zyrapi, me të cilin, ashtu si dhe me komandantin e UÇK-së, pata takim tepër vëllazëror.

Çfarë bëtë pasi shkuat aty?
Sa u takova me udhëheqjen më kryesore të Ushtrisë Çlirimtare, u njoha hollësisht me planin e operacionit që pritej të zhvillohej së shpejti mbi ushtrinë serbe, i titulluar "Shigjeta".

Sa ndenjët në Krumë?
Ndenja rreth një javë. Atje kam zbërthyer dhe kam llogaritur në detaje të gjithë planizimin e luftimit të atij operacioni, që do të hynte në historinë e Kosovës si një nga operacionet më të organizuara që është zhvilluar në trevat e saj në atë periudhë. Çdo gjë u llogarit dhe u dokumentua në mënyrën më shkencore.

Erdhën shumë njerëz në Krumë ato ditë?
Brenda asaj jave erdhën aq shumë njerëz nga Shqipëria, midis tyre jo pak oficerë, saqë nuk na i kishte marrë mendja. Pas gjithë kësaj dyndjeje, nuk na ngelej gjë tjetër veçse të emocionoheshim për këtë solidaritet midis bashkëkombësve.

Keni emra oficerësh që arritën ato ditë nga Shqipëria?
Ishin shumë. Nga sa më kujtohen, kanë qenë p.sh. Maliq Doçi, Arqile Mandro, Dritan Dervishi, Ermir Bega, Agim Sallaku etj.

Ku shkuan këta?
Këta u përqendruan menjëherë në qendrën stërvitore në Heshtan të Krumës. Sepse aty u bë një qendër e madhe stërvitore me njerëzit që vinin nga Shqipëria. Ne shkuam pas një jave.

Pse u bë grumbullimi i njerëzve në Heshtan?
Nuk mund t'i çonim në luftë pa organizuar procesin e përshpejtuar stërvitor të gjithë atij masiviteti njerëzish që shtoheshin përditë.

Përgjithësisht, nga ishin njerëzit që vinin në Heshtan?
Kryesisht ishin nga rrethet e Veriut. Të gjitha ato forca të shumta që po zgjeroheshin dita-ditës në Heshtan do të merrnin pjesë pikërisht në operacionin "Shigjeta", i cili do të fillonte sa të merrnim urdhrin, ndërkohë që gjithë planizimin, siç ju thashë, e kishim bërë duke studiuar çdo element të luftimit mbi baza të thella shkencore.

Zoti Butka, sa arriti numri i forcave në atë qendër stërvitore?
Në atë qendër u arrit të grumbullohen mbi 6000 ushtarë. Veç njerëzve që po vinin nga Shqipëria, kishte edhe kosovarë që arrinin nga Perëndimi, ku kishin shkuar në emigrim. Ky numër u rrit aq shumë, saqë nuk mund të mbaheshin më në një qendër stërvitore, kështu që u vendos të krijohej një qendër e tillë e re.

Ku e vendosët këtë qendër?
U hap jo një, por tre qendra stërvitore, konkretisht në Burrel, në Feken të Tiranës dhe një qendër në Kolsh të Kukësit. Në secilën prej tyre kishte jo më pak se një mijë persona që stërviteshin intensivisht.

Në sa faza u planifikua operacioni "Shigjeta"?
Ai operacion u planifikua në dy faza, të cilat u quajtën "Shigjeta 1" dhe "Shigjeta 2".

Çfarë u caktuat ju në atë operacion?
Unë u caktova zëvendëskomandant, ndërsa komandant u caktua Byslim Zyrati nga Kosova.

Dhe kur filloi saktësisht operacioni?
Ishte saktësisht ora 03.30 minuta duke u gdhirë 9 prilli i 1999-s, kur erdhi urdhri urgjent për të filluar faza e parë e operacionit "Shigjeta". Në atë fazë do të përdoreshin vetëm forcat e qendrës stërvitore të Heshtanit, të cilat ishin të reshtuara në formacion luftimi që në vijën e kufirit përballë zonës së Kosharës. Unë konkretisht kam qenë në vendkomandën e drejtimit. Sa morëm urdhrin luftarak, u nisëm menjëherë për të kaluar matanë kufirit. Kuptohet që lëvizja bëhej në mënyrën më të organizuar, pasi tashmë ishim orientuar dhe kishim krijuar që në qendrën stërvitore strukturat.

Sa forca ishin?
Ishin 1500-2000 forca, apo tre brigada këmbësorie, të cilat ishin organizuar dhe vendosur në mënyrë të tillë për të dhënë goditje në tre drejtime taktike.

Sa zgjati kjo fazë?
Kjo fazë ka zgjatur nga 9 prilli, kur na ka ardhur saktësisht urdhri i luftimit, dhe vazhdoi deri në 20 maj të 1999-s. Gjatë asaj periudhe kemi pasur luftime të përditshme dhe tepër të përgjakshme.

Si ishit me humbjet në fushën e luftës?
Në krahasim me ushtrinë serbe, ne kemi pasur humbje të pakta. Madje, po doni të dini saktësisht, mund t'ju them se raporti i humbjeve ka qenë një me dhjetë (1:10) në favorin tonë.

Cilën keni konsideruar ditën më të përgjakshme?
Ka qenë një ditë që unë nuk e kujtoj saktësisht si datë, por mendoj se ka rëndësi fakti që janë vrarë 22 serbë, ndërsa nga ana jonë kemi pasur 1 ose 2 të vrarë në javë.

Cili ka qenë rasti më i dhimbshëm?
Ka qenë një rast kur na goditën forcat e NATO-s. Ata gjoja ngatërruan objektivin dhe goditën në Koshare. Predha ra tamam brenda përqendrimit të forcave tona. U vranë 5 persona menjëherë. Ndërsa rast tjetër ishte në fazën e dytë të operacionit, ku u vranë 6 veta dhe u plagosën rëndë 7 të tjerë. Të plagosurit i trasportuam me helikopter për në Tiranë dhe Kukës, sipas shkallës së dëmtimit që kishin.

Mund të ma shpjegoni situatën kur u vranë 22 serbë?
Ishte një situatë e krijuar në Koshare, siç dhe të tregova. Përballë nesh ishte një brigadë serbe me 1500-1800 forca, që quhej "Brigada elitë". Ata ishin të vendosur në formacion luftimi të shtrirë gjatë gjithë vijës së kufirit. Ne ishim përballë tyre po në formacion luftimi me brigadën e 138 të këmbësorisë, e cila kishte rreth 1800-2000 forca. Ne, që në momentin e zbardhjes së ditës së re, kemi dhënë një goditje taktike në mënyrën më të befasishme dhe me një intensitet të paparë. Që në momentin e parë, përballë entuziazmit të jashtëzakonshëm të forcave tona, serbët u tërhoqën në panik.

Sa larg u zmbrapsën serbët nga sulmi juaj?
Ata u zmbrapsën mbi 1.5 km, ku lanë dhe 22 të vrarët. Ndërsa siç ju thashë, ne lamë dy të vrarë.

Zoti Spiro, si i identifikonin objektet forcat ajrore të NATO-S kur bënin bombardimet?
Ata kishin një shtab operacional të vendosur pranë forcave tona, të cilët më mbrapa u zhvendosën në Kukës. Ndërkohë, bashkëpunonin me ne për llojin e objekteve dhe i konstatonin dhe vetë në terren. Për të qenë informacioni i garantuar, e dërgonin atë në dy drejtime. E dërgonin një herë në komandën e NATO-s, e cila kishte filluar operacionin ajror, si dhe e dërgonin gjithashtu dhe në Uashington. Ishte data 25 maj kur, sa mbaruan bombardimet, ne u hodhëm në një sulm në mënyrën më të befasishme, me të gjitha forcat që ishin përgatitur në të gjitha qendrat stërvitore në Shqipëri. Drejtimi i tij u organizua mbi zonën e Pashtrikut. Në këtë moment kishte filluar të zbatohej faza e dytë e operacionit.

Sa zgjati kjo fazë?
Kjo fazë zgjati deri në 9 qershor, se pas kësaj u nënshkrua "Traktati i Kumanovës", ku forcat serbe pranuan të tërhiqen totalisht nga Kosova, për t'ua lënë vendin forcave të NATO-s.

Cili ishte bilanci i të rënëve në atë luftë?
Serbët lanë në atë luftë mbi 180 veta, ndërsa ne lamë 22 persona, të cilët menjëherë u shpallën dëshmorë.

Pas përfundimit të luftimeve, çfarë bënë forcat e operacionit "Shigjeta"?
Ndoqën serbin këmba-këmbës deri në kufi me Serbinë. Gjatë asaj ndjekjeje kemi pasur edhe dy të vrarët e fundit, që ishin vëllezërit Bytyçi, të cilët kishin ardhur që nga Amerika për të luftuar.

Me çfarë personalitetesh keni pasur rastin të takoheni gjatë kohës së qëndrimit tuaj në Kosovë?
Gjatë luftës kam pasur kontakte me Hashim Thaçin, Azem Sulën, Byslym Zyratin, Fatmir Limën etj.

Si vijoi aktiviteti juaj pas përfundimit të asaj lufte?
Pas luftës kam qenë në Ministrinë e Mbrojtjes të Qeverisë së Përkohshme të drejtuar nga HashimThaçi, ndërkohë që ministër i Mbrojtjes ishte Azem Syla.

Çfarë detyre kishit?
Isha në Drejtorinë e Politikës së Mbrojtjes. Pastaj, në fund të dhjetorit të vitit 1999, kur u shpërbë Qeveria e Përkohshme e Kosovës, kalova në Shtabin e Përgjithshëm të Trupave Mbrojtëse të saj, ku ndenja deri në korrik të vitit 2002. Aty, deri në vitin 2001, drejtova Departamentin Operativ, dhe nga viti 2001 deri në korrikun e 2002-shit u komandova në detyrën e shefit të Shtabit të Përgjithshëm të Kosovës, ku zëvendësova Agim Çekun, i cili u emërua Komandant i Trupave Mbrojtëse.

Kur erdhët në Shqipëri?
Në korrik të 2002-shit, me vendim të KFOR-it, unë u shkarkova dhe kështu erdha në Shqipëri, ku rri tashmë pa punë.

Gazeta Shqiptare 7/9/04