Melhemi vullnetar

[Dita]

I fituari

(Me mirënjohje të thellë për George Orwell)

Dhe hije shtrihen mbi mendjen tënde, ti nuk di ç'të bësh përpos të kthesh kokën majtas e djathtas në kërkim të syve që kërkojnë të të fiksojnë. Deri në çmendje. Pastaj kur veten e ke parë me sytë e të tjerëve, kur je shtrënguar të mbyllesh në brendi për të ruajtur të paktën intimitetin nga pangopësia e syve të huaj, kupton, se gjithçka është e kotë; momenti më i lumtur është ai i njohjes së forcës kontrolluese mbi ty dhe i pranimit, se ajo aty do të jetë në një formë apo në një tjetër, megjithë denoncimin tënd. Por nuk duhet të kënaqesh me këtë njohje që të kalon nga gjendja e frikës nën përgjimin në atë të çlirimit nga mania e persekutimit. Dil përpara „vëllezërve të mëdhenj“ e thirrju mesa ke në kokë: E di që jeni aty, e aty do të mbeteni. Frikë prej jush s'kam, lepuj fushash të ajërta, trajta të pashquara me fytyrën e mbuluar me cohë lëkure të shformueshme. Të tillë do të mbeteni në një jetë dyngjyrëshe, të bardhë e të zezë, me detyrimin e ndërhyrjes në ylberin e ndjenjave dhe mendimeve për t’i cënuar, gjymtuar, shkatërruar në shërbim të shtrimit e kultivimit të një shoqërie, ku e dëmshmja ndahet me thikë nga e dobishmja, viktima të një pushteti që qëndron mbi ju, idesë vete, pavarësisht se sjellës në jetë të idesë mund të keni qenë ju vetë. Rrjeta e merimangës ju ngërthen edhe ju dikur e në përpjekje për t’u shqitur prej saj lëkurët ju çirren njëra pas tjetrës e dikur mbeteni vetëm ju dhe mungesa, mungesa e lirisë, e shpirtit, identitetit.
A duhet të kem mëshirë për ju “vëllezër të mëdhenj”, qeniet që sikurse unë do të bini dikur në rrjetën e idesë (pastë ajo cfarëdo emri të ndërlikuar apo të thjeshte, qoftë e thurur ajo në formë shkronjore në faqet e nje libri apo në fytyrat e njerëzve që u gjymtuan prej jush e ndoshta gjenden nën tokë), për ju merimangat e vockla punëtore?
Për merimangat thonë se janë të shenjta. Duke u nisur ndoshta nga kjo e thënë, nuk kam guxuar të vras ndonjë deri më sot, dikur madje kam provuar të mbaja një merimangë si kafshë shtëpiake (pavarësisht se mundi më deshtoi, sepse harrova ta ushqej). Rrjetat e tyre kanë magjinë e të pashpjegueshmes, që vendos të lidhë me një fill qoshe jete, teksa përkund kokrriza pluhuri e rreze drite që i bien përmbi. Si vrojtuese magjish nuk e kam me dëshirë zhdukjen e tyre, megjithatë të ulem t'i studioj nuk kam mundur akoma. Ose më mirë të themi e kam shtyrë për një kohë të pacaktuar. Ashtu siç duket më ndodh dhe me përpjekjen e studimit që ju kushtohet juve, „vëllezër të mëdhenj“. Por më shumë se për studim, prania juaj jo e magjishme (sepse vjen si pasojë e një procesi mendimi) ka nevojë për jetën e një fshese që të ketë forcën të ngrihet, kur ju mundoheni të na zini dritën e të na shuani frymën. E më e fuqishmja fshese mbi rrjetën tuaj është jeta vetë; sado të mundoheni ta rrjetëzoni atë, ajo do të vazhdojë të mos vdesë.
Për aq kohë sa të kem gjuhën mjet në mendjen time, për mua ju do të mbeteni thjesht thurës të nënshtruar. E nëse dilni mbi Zotin (a natyrën për jo-besimtarët) e arrini të ma shuani këtë frymë që më fal lirinë? Nuk ka gjë vëllezër të shtrenjtë, më së shumti do të vdes, me dijeninë shpresëplotë, se me fundin tim do t’ju duhet të vdisni edhe vetë.



===

Me pare ne "Natori i persiatjeve" .... Nderim per nismetarin e temes se parapermendur. Ftohen qe ecurine e saj ta ndjekin te gjithe ata qe do te ndalen dhe ne kete teme.

[Dita]

(nga "Eksperimente me heshtjen")

Të qeshësh a të qash


Vëlla i dashur, kur me fjalë ndodh të vrasim,
Kur mërzisë së ditëve zemrat i zbrazim,
Pa kuptuar në fund, përballë njëri-tjetrit presim.

Të qeshësh a të qash, për njëri-tjetrin frymë e gjak.
I falur je për gjithçka sot e në mote të vijë,
Vëlla i dashur, për ty do të flijohesha me shpirt.



Mbërthyer të dy në një dhomë ku një film gëzon,
Në ekranin e atij qe njerëzit budallalleps thonë.
“Dikush që nga larg po na sheh”, me vjen zëri në vesh,
“E vetme s’qenkam me të tilla mendime”, me zë të lartë qesh.
Sa mirë kur në hapësirën miliardëshe aq i vogël je,
Sa në flagrancë private s’kujtohet kush të të gozhdojë,
A veç varfëri prej burracakësh kjo që shpirtin ta pushton?
Ngujuar të mëdhenjtë nëse këtë ide fikse e çojnë në kokë,
A ndoshta hiç s’e vrasin mendjen, se ka të tjerë pafund,
Që për flagrancat e tyre u duhet të heqin mund.
Big Brother*, gjigand i satelitëve që ndrisin frikën si kometë,
Do të biesh ti, a pa përjashtime veten ta ngujojmë përjetë?



Të qeshësh a të qash,
Të mbyllësh gojën a të shpërthesh në maraz,
Më e lehtë sytë drejt ekranit t’i mbash.

Çudi, dhe bijë e vetme të ndodhë të jesh,
e sigurtë se me mijëra Big Brothers**,
i ke pas vetes duke të ndjekur në jetë.



*Big Brother - Vëlla i Madh
**Big Brothers - Vëllezër të Mëdhenj



(Qershor 2003)

[Dita]

E ardhme e shkruar me gërma te vogla

Kritiku B.B. kish marrë në dorë veprën më të re të shkrimtarit të përfolur I.K. Ishte në një ankth të madh. A do të arrinte t’i gjente dhe t’i dënonte siç duhej të gjithë gabimet ideologjike brenda saj? I kish lexuar dhe stërlexuar teoritë mbi surrealizmin, ekzistencializmin e gjithë rrymat e tjera, në të cilat ky shkrimtar përflitej se notonte, madje kish nisur të shihte ëndrra me trajta të pashquara që shpreheshin në figura letrare, ku ai ish i detyruar të ndërhynte në çdo rast dhe të gjente, se cilës rrymë i përkiste cila figurë dhe se cili duhet të ishte qëndrimi më i rreptë ideologjik ndaj secilës prej tyre. Zgjohej dhe çante errësirën me fjalë që tmerronin të shoqen që i rrinte shtrirë përbri. Ajo çohej pastaj të fliste me të. "Do të bëhem i madh, do të bëhem i madh. Do të kenë fund një ditë këto ëndrra”, ishin fjalët që përsëriste në mënyrë të ngjashme për çdo natë, por të shoqes nuk guxonte t’i tregonte, se për çfarë ëndrrash bëhej fjalë. Babai i saj ishte kuadër i lartë i komitetit ekzekutiv dhe ai dyshonte, se ajo do të shkonte t'i tregonte gjithçka, me dëshirën ndoshta për ta hequr qafe. Ajo nuk e kish dashur ndonjëherë, martesa e tyre kishte ndodhur si pasojë e një marrëveshjeje mes familjeve të të dyve dhe pikërisht duke u nisur nga kjo mungesë dashurie, ai kishte frikë se ajo do ta spiunonte dhe kushedi se si do të shkonin punët më pas.
Ishte i lumtur që nuk fliste në gjumë. Ia kishte thënë ajo dhe miq të vet në kohën, kur ishte student e jetonte në konvikt. Të paktën kështu nuk e tradhëtonte veten.
Ndërkohë që e shoqja ish ngritur dhe kish ndezur dritën e abazhurit, ai qëndronte ulur, i mbuluar me kuvertën e rëndë që ia kishte sjellë i vjehrri nga jashtë dhe i ish kthyer ankthit të vet, a do të arrinte t’i gjente dhe t’i dënonte siç duhej të gjithë gabimet ideologjike brenda veprës më të re të I.K. Përpara i qëndronte e ardhmja dhe suksesi që do të kishte në çdo drejtim, ndonjë specializim jashtë shtetit dhe femra përqark që do të punonin me të. Do të kishte mundësinë të kompensonte dhe të ftohtin që ndjente për çdo herë që gjendej vetëm në praninë e bashkëshortes së vet. Iu kujtua urrejtja e përcjellë nga I.K. në faqet e romanit "Dimri" për punen e kritikut në shtetin socialist shqiptar. „Ke për ta parë o I.K.! Do ma dëgjosh emrin!“, tha me vete, ndërsa e shoqja pasi e pa të qetësohej disi në fytyrë, mbylli sërish abazhurin dhe u shtri pranë tij pa u ndjerë.



(Me perjashtim te pak permiresimeve, te cilat u bene sot shkrimi mbetet po ai qe e solla dje ne enciklopedine ..... duke u nisur nga shkrimi me germa te medha qe ka sjelle DD ne temen "pjese nga dosja K")

[Dita]

Melhemi vullnetar

Sot ishte rradha ime për ta fituar llotarinë. Sa mirë që na ra në prag të vitit të ri. Do të kemi mundësine t'i blejmë fëmijve nga një lodër, Adria ka muaj që më lutet për t'i blerë një kukull e më vjen keq që për ditëlindje nuk ia blemë dot, kurse Joni e di që dëshiron me zemër një top, por ashtu i mbyllur siç është në vete e kursimtar sikur të ish një kurnac i regjur, nuk e thotë me zë. Po e kam parë si i ndrisin sytë kur sheh topin e shokut të vet Erionit. Erionin madje siç e kam parë ndonjëherë kur dal në ballkon për të kontrolluar fëmijët se ç'bëjnë e fusin në lojë dhe më të mëdhenjtë, sepse ai iu sjell topin me vete. E ka babanë polic dhe ai i ka thënë Jonit, se topin ia ka sjellë dhuratë një shoku i babit. Po, po, patjetër një shok. Të keqen mami, e shoh kur rri aty mënjanë bashkë me tre shokë të tjerë e sheh me zili Erionin se si luan. Po ai nuk di të luajë fare, kështu që në fushë e sheh gjithnjë si një shtesë të panevojshme. Joni me shokët e vet qeshin teksa e shohin, por nuk e di se nga e kane gjetur atë pjekuri sa asnjëri nuk e tall Erionin pas lojës. Ndoshta iu duket si për gjynah, se është shumë i dobët. Eh, bir i dashur, që s’kam mundësi të të jap më shumë. Më dëgjon teksa ia them këto dhe më pyet, se çfarë lojërash kemi bërë kur kam qenë unë e vogël. Mezi pret që të vijnë çaste të tillë, kur gjendet dhe i ati dhe unë aty pranë e nis na pyet të dyve. Nuk e di djalka im sesa më të vështirë e kemi pasur ne fëmijërinë e as nuk guxojmë t'ia themi, se mos e tregon padashje, kur është mes shokësh dhe e merr vesh ndonjë prind i tyre se si e edukojmë ne fëmijën. Ndodh që bien në veshët e ndonjë operativi lagjeje e pastaj të na hapet ndonjë telash më i madh. Ime bijë, Adria, bëri një gabim të tillë para ca kohësh. Kemi vënë një antenë dhome, kanoçe sic njihet së fundmi mes njerëzve dhe me të arrijmë të shohim programin e kanalit të parë shtetëror të Italisë. Adria u kënaq. Ka filluar të mesojë italisht prej filmave vizatimorë, ashtu pak fjalë deri tani, po kur ia thotë të atit, ai qesh me shpirt dhe i thotë: Të keqen babi, talent je për gjuhë. E ajo në vazhdim qesh akoma më shume dhe e përqafon fort. Sa të mire janë fëmijët, një fjalë të mire t'iu thuash ta kthejnë kënaqësinë të shumëfishuar. E di që duhet t’i shijoj tani sa janë të vegjël, se kur të rriten e di që mendtë do t'u lodrojnë në lëndina të tjera e jo në këtë që bashkë me Uranin po iu qëndisim me mund. Paçin fat më të mirë se ç'e patëm ne. E kështu Adria një ditë prej ditësh teksa po luante me shoqet me litar, më degjoi tek po e thërrisja nga ballkoni. Hajde shpejt në shtëpi se filluan filmat vizatimorë. Ishte ora gjashtë e gjysëm pasdite, kohë në të cilën në televizionin tonë kishte filluar një film që asaj i pëlqente shumë, me ujkun piktor dhe demin e ngratë. Adria imitonte pas ujkut, pa brirë ti je mbret, pa brirë, ti je pasha, pa brirë është dhe moda dhe qeshte me zë të lartë. Kur kishte dalë nga rradha e vet, (po luanin lokomotivën me vagonat) pyeti mesa zë kishte në fyt, O ma, po ku janë filmat, tek Kavaja? Mua më iku gjaku. Në ballkone mund të ishin të gjitha plakat e shkallës sonë dhe ato të shkallës ngjitur, të gjitha pothuajse me burrat oficerë, apo oficerë në pension. Dilnin për të pirë kafenë e mbasdites duke pasur si muzikë në sfond britmat e fëmijëve që luanin para pallatit. Ato me siguri e kishin dëgjuar të gjitha. Adriës i kishim thënë se stacioni ku shihte filmat në italisht ishte Kavaja e për gjuhen nuk i tregonim sesi quhej. Lije lojën dhe hajde shpejt lart, dëgjon çfarë po të them, i bërtita nga lart. O ma po çfarë filmi është, përsëriste ajo gjithë naze. Brenda dy minutash ishte ngjitur lart dhe teksa po i hapja derën, një shuplake u përplas mbi fytyrën e saj të skuqur nga dielli. Ajo shpertheu në të qara e vrapoi në dhome, zhyti kokën në jastëk dhe dëneste pa pushim. M'u dhimbs shumë e desha t'i qëlloja edhe vetes, por, o Zot që nuk ta them dot emrin, si mundesha t'i shpjegoja se çfarë kishte bërë. Duhej të rritej edhe pak, pa t'i flisja më gjerë e t'i kërkoja falje. Aty për aty m'u desh të vazhdoja me tonin e ashpër. Sa herë të kemi thënë bashkë me babin, që mos ta përmendësh me zë të lartë që sheh filma tek Kavaja, sa herë? Askush nuk duhet ta dijë. Po më pyesin shoqet o mami, tha ajo me zërin e mbytur nga përplasja me jastëkun e me trupin që kish filluar t'i dridhej nga lemza. Mos i trego fare që sheh filma vizatimorë, mos i trego fare, asgjë. Eshtë sekreti ynë. Ajo ngriti kokën dhe me sytë që i shkëlqenin më tha: Sekret? Sekret mami? Ajo e dinte që fjala sekret ishte shumë e madhe, pa e kuptuar se ç'fshihej pas saj. Për kokën e babit, më tha, që nuk do t'i them më asnjë njeriu. Unë u ula pranë saj dhe ajo m'u hodh në qafë e më kërkoi falje. Teksa i fshija me ngadalë lotët nga sytë e bukur, mendoja sesi po e edukonim këtë vajzë, të ruhej vetë e të na ruante dhe ne nga e keqja që pa mbushur akoma shtatë vjeç dhe mbi të gjitha pa e ditur se cila ishte e keqja. Solla dhe njëherë ndërmend benë dhe qesha me vete, edhe benë e bën ashtu siç ia kemi mësuar bashkë me Uranin, ndërkohë që shoqet e veta të pallatit bënin be Për ideal të Partisë. Degjo dhe një gjë të keqen mami, i thashë në fund. Nesër kur të dalësh të luash prapë me shoqet, do t'u thuash që Kavajën nuk na e kap më televizori. U prish dhe ne tani shohim vetëm Tiranën. Mirë mami, tha Adria duke qeshur, Kavajën nuk na e kap më. Ia putha sytë dhe e mora në krahë për të shkuar në kuzhinë. Nuk kam marrë akoma ndonjë vërejtje prej ndonjërës prej plakave. Arsyet që më vijnë ndërmend për këtë janë disa, po tani po kthehem edhe njëherë tek pikënisja, llotaria.
Në zyrë kemi pesë vjet që e zhvillojmë llotarinë. Jemi 6 punonjës dhe për çdo tre muaj vendosim nga dymijë lekë të vjetra në një arkë të përbashkët. Në fund të çdo gjashtëmujori paratë e mbledhura (2 mijë lekë për shoq në çdo tre muaj * 2 tremujorë * 6 persona = 24 mijë lekë të vjetra në çdo gjashtë muaj) i jepen njërit prej nesh. E kam harruar tani se kush e ka patur radhën i pari, por kemi zgjedhur fundin e qershorit dhe fundin e dhjetorit, përpara sezonit të plazhit e para Vitit të Ri, që të paktën njëri prej nesh të ketë fatin të përballojë shpenzimet e plazhit (nëse merr fletë autorizimi), apo ato te festës së fundvitit. Urani qesh me fjalën që kemi gjetur (a thua se e kemi gjetur ne vërtet) për ta cilësuar këtë lëvizje parash me rotacion, llotari. Çfarë do të thotë llotari e dashur, më pëshpërit në vesh, kur jemi vetëm. Melhem vullnetar për varfërinë tonë Uran, ia kthej dhe unë me pëshpërimë. Sa e gjatëëëëë, thotë dhe qesh me zë….Shshshsh, i them unë, se do ta shkurtojnë gjuhën e bashkë me të dhe jetën tonë. I vendos gishtat mbi buzë dhe ai m'i puth lehtaz. Fëmijët nuk janë në shtepi, përndryshe asnjë pipëtime nga këto që na shpëtuan, nuk do të ishte ndjerë. Njëri në kolltuk e tjetri në divan do të kishim folur për punën, punët e shtëpisë, shkollën e Adrias, ditën e Jonit në kopsht e njerëzit e fisit. Do të plotësonim tablonë e familjes së lumtur në realizmin socialist. Na kanë kthyer në robotë o Zot!