Bektashet shqipetare: Nacionalistet me te medhenj te kombit

[lis]

RELIGJIONET NE BALLKAN
Dossier Tirane:

PEISAZHI FETAR PLURALIST I SHQIPERISE
FATOS LUBONJA


Pergjithesisht elita kulturore shqiptare ka vazhduar traditen e kundervenies ndaj tentativave, qofte nga brenda, qofte nga jashte, per te njesuar fene me kombesine tek shqiptaret.

Në informimet, disinformimet, spekulimet dhe hamendjet e transmetuara lidhur me sulmin e 11 shtatorit të terrorizmit islamik mbi SHBA media botërore përmendi edhe botën shqiptare. U fol deri edhe për lidhjet e shqiptarëve me njerëz të Bin Ladenit, u fol se ai i qarkullonte paratë në Amerikë nëpërmjet shoqatash bamirëse shqiptarësh, për përfshirje të fondamentalistëve arabë në UÇK. Këto zhurma më shumë se nga faktet dukej se amplifikoheshin nga ideja se Shqipëria (krahas Bosnjes) është i vetmi vend në Evropë që konsiderohet mysliman përsa i përket fesë. Mirëpo, ndërkaq, anketimet qu u janë bërë shqiptarëve si në Shqipëri ashtu edhe në Kosovë tregojnë se ata i mbështesin bombardimet në Afganistan jo vetëm më shumë sesa evropianët perëndimorë, por edhe më shumë sesa vetë amerikanët, pra më lart se 90-%! Si shpjegohet ky paradoks? Përveç se me trashëgiminë komuniste të mënyrës homogjene të të menduarit në Shqipëri, si dhe me servilizmin tradicional ndaj aleatëve të mëdhenj, ky paradoks ka edhe një shpjegim që lidhet me historinë e fesë në Shqipëri dhe Kosovë.

Një perceptim sipërfaqësor i pejsazhit fetar
Kur pyetet për pejsazhin fetar të vendit të tij përgjigja e parë që jep çdo shqiptar i Shqipërisë, sadopak i mësuar, është se në vendin e tij ka 70% myslimanë, 20% të krishterë ortodoksë dhe 10 % të krishterë myslimanë. Mirëpo fill pas kësaj atij i vjen nëpërmend ideja se kjo është shifra e pejsazhit fetar të Shqipërisë në kohën e mbretit Zog ose edhe në mbarim të Luftës së Dytë. Një ide tjetër që do të shtonte ai duke folur për fetë në Shqipëri është se shqiptarët nuk njihen për ndjenja të forta fetare, dhe do të përmendte faktin se regjimi komunist i Enver Hoxhës arriti në vitin 1967 t'i eliminonte krejtësisht institucionet fetare dhe ta shpallte Shqipërinë të parin apo të vetmin vend ateist në botë. Duke folur për paskomunizmin ai do të thotë se feja u lejua përsëri, se në vendin e tij u rihapën kishat dhe xhamijat, u ngritën të reja si dhe u futën edhe shumë fe të tjera të çuditshme (rreth 60) që shqiptarët nuk ua kishin dëgjuar emrin më parë, si mormonët, bahajt, scientologët, por shqiptarët mbetën larg së frekuentuari masivisht faltoret e tyre pasi imagjinatën kolektive e kanë të drejtuar për kah simbolet e botës perëndimore e perceptuar kjo kryesisht si botë e konsumit, luksit dhe e qejfeve të tilla nga ato që fetë, si të krishtera , ashtu edhe myslimane, nuk para i pëlqejnë.

Feja dhe nacionalizmi në Shqipëri; mitet fetare dhe nacionale
Duke dashur t'i japim një shpjegim konstatimeve sipërfaqësore, por përgjithësisht të sakta, të përmendura më sipër duhet të kthehemi më së pari të shpjegojmë raportin e fesë me nacionalizmin në Shqipëri.

Përgjigja e pyetjeve pse shqiptarët kanë ndjenja të dobëta fetare lidhet fort me karakterin e lëvizjes nacionaliste shqiptare. Në ndryshim nga vendet fqinje si Serbia dhe Greqia, ku nacionalizmi lindi si një lëvizje antiturke duke thirrur në ndihmë fenë deri në atë pikë sa nacionalizmat serb dhe grek dhe kishat ortodokse serbe dhe greke vështirë se do të mund të ndaheshin asokohe nga njëra tjetra, nacionalizmi shqiptar lindi në një kontekst tjetër historik dhe fetar. Nacionalizmi shqiptar, si lëvizje politike, nisi pas Luftës Ruso Turke me Lidhjen e Prizerenit (1878) para së gjithash si nevojë e bashkimit të shqiptarëve në mbrojtje nga rreziku i ndarjes së tokave të tyre mes Serbisë dhe Greqisë. Në këto toka banonin shqiptarë të tre besimeve të përmendura në krye të këtij shkrimi, (madje për saktësi duhet thënë katër pasi pjesa e muslimanëve ndahej midis sunitëve dhe bektashinjve).

Në këtë kontekst lëvizja nacionaliste shqiptare e pa veten përballë disa problemesh jo fort të lehta për t´u zgjidhur, madje edhe të mbarsura me kontradikta të mprehta: nevoja e krijimit të një identiteti kombëtar që t'i bashkonte të gjithë shqiptarët ndeshej me katër identitete fetare; nevoja që ky identitet të ishte i ndryshëm nga identiteti serb apo grek përsa i përket fesë i çonte më shumë nga muslimanizmi, por, nga ana tjetër, nevoja që ky identitet t'i ndante ata nga identiteti turko-mysliman - pasi tashmë ishte bërë e qartë se perandoria otomane qe në shpërbërje dhe shqiptarët rrezikonin të zhdukeshin sëbashku me të, sikur të mos forconin identitetin e tyre të ndryshëm nga ai i turqve - i shtynte larg muslimanizmit. I largonte nga muslimanizmi edhe nevoja për t'iu afruar Perëndimit që, siç e tregoi Traktati i Berlinit, ishte shumë i rëndësishëm për vendosjen e fatit të tyre; por, nga ana tjetër, afrimi me fenë e Perëndimit ndeshej me vështirësinë e të qënit të pjesës më të madhe të popullsisë me fe muslimane. Nuk duhet të harrojmë se asokohe shqiptarët që banonin në Kosovë dhe Maqedoninë perëndimore, shumica e të cilëve ishin muslimanë sunitë, e ngrinin në shifra edhe më të larta se 70% botën muslimane shqiptare.

Kësisoj përpjekja për farkimin e identitetit shqiptar përtej identitetit etno-gjuhësor, pra përsa i përket identitetit fetar, ishte një proces që ndoqi rrugë të ndryshme nga ai i vendeve të tjera ballkanike.

Përpjekja bektashiane e Naim Frashërit
Kur flitet për përpjekjet për të shenjtëruar nacionalizmin shqiptar nuk mund të mos përmenden figurat që kanë dhënë ndihmesën më të madhe, të cilët kanë marrë emrin rilindas. Më i shquari ndër ta është Naim Frashëri i cili sot konsiderohet poeti kombëtar shqiptar. Ai ka shkruar dy poema epike që synonin të krijonin mitet përbashkuese të shqiptarëve. Poemën Qerbelaja si dhe poemën Historia e Skënderbeut - të dyja të botuara më 1898. Me poemën Qerbelaja që i këndon një beteje të humbur në shekullin e parë të historisë muslimane, betejë që u bë miti themelues i shiizmit, ai tentoi të krijojë betejën e humbur të shqiptarëve, ashtu siç kishin serbët betejën e humbur të Kosovës në qendër të mitologjisë së tyre nacionaliste. Në fakt që të dy mitet, ai serbo-ortodoks rreth Betejës së Kosovës dhe miti shiit rreth Betejës së Qerbelasë janë shumë të ngjashëm në përmbajtje dhe në stil. Në të dy rastet skenari i ngjarjes është përqëndruar rreth një beteje të humbur padrejtësisht, çka i bën ato shembuj të asaj që Elias Canetti e ka quajtur "fe të ankimit". Synimi i Naim Frashërit, i cili i përkiste edhe vetë fesë bektashiane ishte që, meqënëse të gjitha nacionalizmat e ballkanit kishin një lidhje të fortë me fenë, aq sa parrulla nacionaliste e asaj kohe e theksuar edhe nga Naim Frashëri ishte "nuk ka komb pa fe", feja përbashkuese e shqiptarëve duhej të bëhej bektashizmi. Naimi u përpoq të mobilizonte orientimin shiit dhe antisunit të bektashinjve për të shprehur kundërshtimin e tij ndaj sundimit otoman dhe për të artikuluar një identitet (musliman) të veçantë për shqiptarët. Ai shpresonte që bektashinjtë, duke qenë heterodoksë dhe sinkretistë do të mund t'i kapërcenin ndarjet fetare në Shqipëri dhe të vendosnin një urë ndërmjet diferencave të Islamit dhe Krishtërimit. Ai me shkrimet e tij u përpoq të përgjithësonte natyrën josektare dhe ndërfetare të Urdhërit të Bektashinjve ku, përveç theksimit të tolerancës fetare, ai gjithashtu nënvizonte orientimin kombëtar si një nga aspektet kryesore të doktrinës bektashiane: "jo vetëm ndërmjet tyre, por dhe me të gjithë njerëzit e tjerë bektashinjtë janë vëllezër shpirtërorë. Ata e duan fqinjin si veten, qoftë musliman apo i krishterë dhe sillen njësoj, duke e paraqitur veten të shënjtëruar me të gjithë njerëzit. Por mbi të gjitha ata duan vendin e tyre dhe bashkëkombësit, sepse ky është virtyti më i lartë". (Hasluck 1929-II: 556). Kjo shpjegon edhe rolin e rëndësishëm që kanë luajtur bektashinjtë shqiptarë në kapërcyell të shekullit 19 në lëvizjen nacionaliste shqiptare. Faltoret bektashiane shqiptare (teqetë) - shpesh vende lutjesh edhe për muslimanët, edhe për të krishterët - në përgjithësi njiheshin si qendra të veprimtarisë nacionaliste shqiptare. Veç kësaj Urdhëri luajti një rol shumë të rëndësishëm në krijimin e shkollave ilegale dhe përhapjen e librave shqip duke u dhënë njëkohësisht mbështetje aktive grupeve të armatosura nacionaliste. Është e njohur tashmë që bektashinjtë, kur diskutohej çështja e alfabetit shqiptar, mbështetën përdorimin e shkrimit latin, ndryshe nga muslimanët e tjerë, të cilët mbështetnin përdorimin e shkrimit arab.

Skënderbeu dhe "feja e shqyptarit asht shqyptaria"
Ndërkaq kjo përpjekje e Naimit dhe e bektashinjve duket se nuk zuri rrënjë për disa arsye, së pari sepse feja bektashiane ishte në minorancë edhe përsa i përket pjesës islame të popullsisë: 55% sunitë dhe 15% bektashinj (pa llogaritur Kosovën); së dyti sepse shqiptarët duhet të kishin një faktor më të fortë përbashkues që t'i afronte nga Evropa e krishterë që do të vendoste për fatin e tyre. Së treti edhe për shkak të lidhjeve të forta që një pjesë e shqiptarëve kishin me Turqinë e cila, nga një pjesë e rëndësishme e atyre që nisën lëvizjen nacionaliste shqiptare me Lidhjen e Prizrenit, ende konsiderohej si mbrojtëse e interesave të shqiptarëve nga synimet serbe dhe greke. Megjithatë si frymë e nevojës për tolerancë fetare dhe bashkëpunim të të gjithë shqiptarëve në emër të kombit përpjekja e Naimit duket se triumfoi, ndonëse nën të tjera simbole dhe heronj. Konteksti i përmendur më sipër bëri që në procesin e ndërtimit të identiteti nacional shqiptar të marrë përparësi një tjetër mit i ekzaltuar nga poema tjetër e Naim Frashërit "Historia e Skënderbeut" kombinuar me thirrjen e një tjetër rilindasi, katolik ky që i shërbente perandorisë otomane në atë kohë, Vaso Pasha: ai në thirrjen tij nacionaliste iu drejtua shqiptarëve me poemën "O moj Shqypni" (botuar më 1878-1880) që shërbeu pastaj për të ngritur fenë shekullare të nacionalizmit shqiptar: Mos shikjoni kish a xhamija, / feja e shqyptarit asht shqyptaria. Ky mit apo konstrukt historik u bashkua me mitin e Skënderbeut i cili kishte luftuar në shekullin e 15 kundër turqve. Ky hero i krishterimit u rimor nga nacionalistët shqiptarë, por duke iu zhveshur pak nga pak përmbajtja fetare dhe duke u kthyer në një hero shekullar të nacionalizmit shqiptar, si një luftëtar që kishte luftuar për çlirimin e mëmëdheut. Në këtë frymë është trajtuar ai edhe nga Naim Frashëri në poemën e tij Historia e Skënderbeut. Krujë o qytet i bekuar / prite prite Skënderbenë / po vjen si pëllumb i shkruar / të shpëtojë mëmëdhenë. Kur trajtohet miti i Skënderbeut si mit përbashkues i shqiptarëve nuk duhet injoruar edhe argumenti sipas të cilit fakti që Skënderbeu kishte pasur edhe fe të krishterë edhe muslimane i jepte figurës së këtij heroi një ambiguitet që e bënte më të pranueshëm për të gjithë shqiptarët edhe nga pikpamja fetare.

Shqipëria e pavarur
"Shqiptarët e fillimshekullit, shkruan Abaz Ermenji në librin "Vendi që ze Skënderbeu në historinë e Shqipërisë", ishin të grupuar rreth ndjenjës fetare ose krahinore, e njihnin vehten të Krishterë ose Myslimanë, Gegë ose Toskë, Dukagjinas a Kurveleshas dhe jo bij të nje kombi në kuptimin e sotshëm të fjalës".

Shekulli i XX, veçanërisht pas shpalljes së pavarësisë më 1912, është shekulli i procesit të ngjizjes nacionale të shqiptarëve në frymën e Naim Frashërit, Vaso Pashës dhe rilindasve të tjerë përkrah tyre. Përsa i përket raportit të fesë me nacionalizmin, ky proces karakterizohet nga dobësimi i ndjenjave të identitetit fetar e krahinor në favor të identitetit nacional. Ky proces u krye qoftë nëpërmjet dobësimit të ndjenjave fetare në favor të fesë shekullare të nacionalizmit qoftë nëpërmjet vënies së klerikëve më të rëndësishëm në shërbim të çështjes kombëtare.

Ortodoksët shqiptarë panë në krye të tyre Fan Nolin i cili ishte njëherësh njeri politik dhe njeri i penës dhe konsiderohet si figura që luftoi më shumë se kushdo tjetër për krijimin e kishës autoqefale ortodokse shqiptare. Pasi Shqipëria u bë e pavarur, mbreti Zog mbështeti krijimin e kishave autoqefale "kombëtare", me qëllim që të dobësonte ndikimin e huaj (veçanërisht grek). Po ashtu katolikët shqiptarë, kampioni i të cilëve mund të konsiderohet Gjergj Fishta, nuk e ndanë asnjë çast veprimtarinë e tyre fetare nga ajo politike në favor të çështjes kombëtare. Poema epike e Fishtës "Lahuta e Malësisë" i ngre hymn luftrave të shqiptarëve kundër "shkjaut", armikut serbomalazez në Veri, aq sa deri në periudhën komuniste Fishta konsiderohej si poeti kombëtar ndër shqiptarët e Veriut.

Edhe në Kosovë, ku mbi 90% e shqiptarëve janë myslimanë dhe ku përkatësia fetare muslimane ka luajtur një rol më të rëndësishëm sesa në Shqipëri për t'i dalluar shqiptarët nga serbët e krishterë, ka mbizotëruar kjo frymë. Edhe atje pakica katolike e shqiptarëve gjatë gjithë historisë së shekullit XX që konsiderohet ende i pambyllur në Ballkan përsa i përket çështjeve kombëtare, e ka ndjerë veten pjesë e përpjekjeve të shqiptarëve muslimanë të Kosovës që luftonin për pavarësi ndaj sllavëve të krishterë.

Feja dhe komunizmi
Ai që e çoi në ekstrem frymën e mitit "Feja e shqiptarit është shqiptaria" ishte bash Enver Hoxha. Në ethen e tij për pushtet absolut ky diktator u udhëhoq nga dy ideologji, ajo nacionaliste dhe ajo komuniste. Madje dora dorës që komunizmi si fe përbashkuese dhe frymëzuese e humbi fuqinë e vet, Hoxha i mëshonte gjithnjë e më shumë elementit kombëtar në propagandën e tij. Sipas historianit Bernd Fisher me gjithë pikpamjet radikale staliniste të Enver Hoxhës, thelbi i politikave të tij ishte nacionalizmi: trajtimi i tij i ashpër ndaj komuniteteve fetare duhet parë së pari në këtë drejtim. Në fakt, pas prishjes me Bashkimin Sovjetik, ai e hoqi monumentin e Stalinit nga sheshi qendror i Tiranës dhe vendosi aty monumentin e Skënderbeut. Në luftën e tij propagandistike gjithnjë e më shumë i mëshonte idesë së rezistencës së popullit shqiptar ndaj perandorive të mëdha historike. Në vitet '60 Hoxha kreu përpjekjen më radikale për çrrënjosjen e fesë nga skena politike. Moton e Vaso Pashës ai e aplikoi ad literam dhe e bëri Shqipërinë të parin shtet "ateist" në botë. Nën regjimin e tij lufta ndërmjet "dasive fetare", siç quhej në propagandën e kohës, u kthye në një luftë kundër fesë në tërësi, luftë në të cilën integroi edhe elementin ideologjik marksist me vizionin ateist të botës dhe thënien e famshme të Marksit "feja është opium për popullin". Duke patur për qëllim zëvendësimin e përkatësive të ndryshme fetare me një besnikëri të plotë ndaj Partisë dhe ideologjisë së saj nacional - komuniste Hoxha predikonte vazhdimisht se katolicizmi, islamizmi dhe ortodoksia ishin filozofi të huaja të futura në Shqipëri nga elementë të huaj, të cilat në thelb të tyre kërcënonin integritetin e kombit. Priftërinjtë dhe hoxhallarët u përqeshën si relike prapanike të së kaluarës të rekrutuar si agjentë të fuqive të huaja për të minuar nacionalizmin shqiptar. Më 1967 komunistët shqiptarë ndaluan të gjitha praktikat fetare, duke mbyllur kisha dhe xhami të shumta dhe duke i kthyer ato në kinema, salla sportive, bar-restorante dhe magazina. Duhet vënë në dukje se jo të gjitha komunitetet fetare u trajtuan në të njëjtën mënyrë: në mënyrë të veçantë kisha katolike u përndoq më rreptësisht, ndërsa sulmi mbi islamin dhe kishën ortodokse ishte shumë më i frenuar. Kjo jo aq për arësye të përkatësisë fetare myslimane të origjinës së Hoxhës dhe shumicës së shqiptarëve (në fakt Hoxha në qëndrimet ndaj klerit katolik në një farë mënyre radikalizoi një qëndrim që e kishte mbajtur edhe Mbreti Zog ndaj kishës katolike) sesa për shkak se kleri katolik kishte mbajtur qëndrime të forta antikomuniste gjatë Luftës së Dytë si dhe pasi ishte më i mirëorganizuari dhe më i lidhuri me botën perëndimore që konsiderohej si armik kryesor i komunizmit, ndërkohë që kleri musliman dhe ai ortodoks qëndroi më pranë komunistëve gjatë Luftës së Dytë dhe nuk kishte lidhje jashtëshqiptare, madje thuajse nuk kishte asfare personalitete me rëndësi dhe karizëm.

Periudha post - komuniste
Është vështirë të përcaktohet qartë se si i gjeti shqiptarët rënia e komunizmit nga pikpamja se si e perceptonin ata veten përsa i përket besimit. Gjatë kohë së Enver Hoxhës kishte pasur shumë martesa të përzjera të të tre feve si dhe shumica, veçanërisht ata të lindur dhe edukuar në regjimin komunist, kishin një vizion shekullar dhe materialisto ateist për botën.

Gjithsesi, pas përmbysjes së komunizmit, besimi fetar rifitoi pjesërisht rëndësinë e tij në jetën e shqiptarëve të zakonshëm, në ndonjë drejtim duke ringjallur edhe ndarjet e vjetra fetare. Megjithatë miti i ri që zuri vend në imagjinatën kolektive të shqiptarëve ishte ai "E duam Shqipërinë si gjithë Evropa!", parullë kjo që u hodh në kohën e lëvizjes studentore të vitit 1990. Intelektualët dhe politikanët në Shqipëri patën një orientim të përgjithshëm se aleati kryesor i Shqipërisë duhej të ishte Perëndimi veçse jo i perceptuar nga pikpamja e identitetit të tij fetar të krishterë, por si një sistem politiko shoqëror i demokracisë dhe lirisë së besimeve dhe ideve. Kjo nuk pengoi edhe njëfarë debati lidhur me raportin - përsa i përket fesë - që duhet të mbante Shqipëria me Perëndimin "e krishterë" apo me Turqinë dhe Lindjen e Mesme "muslimane". Në këtë drejtim ranë në sy edhe dy qëndrime radikale të përkundërta: Pati grupime që e trajtuan ndalimin e fesë nga Hoxha edhe si një të keqe që kishte pasur një të mirë të madhe, sepse tani të gjithë shqiptarët do të mund dhe duhej të ktheheshin në fenë e të parëve, krishtërimin. Por pati edhe qëndrime, të ndezura mjaft nga konflikti në Kosovë, që mbrojtën tezën e kundërt se identiteti fetare musliman i shqiptarëve kishte qenë një faktor i rëndësishëm për ruajtjen e tyre nga asimilimi sllavoortodos, se prandaj shqiptarët muslimanë ishin më shqiptarë sesa ata të krishterë; teza që dikush i çoi deri në idenë se heroi kombëtar i shqiptarëve nuk duhej të ishte Skënderbeu që i kishte luftuar Turqit, por nipi i tij Hamza Kastrioti që u kishte shërbyer turqve kundër Skënderbeut dhe aleatëve të tij të krishterë. Edhe lëvizja e ish presidentit Berisha, që e bëri Shqipërinë anëtare të Organizatës së Konferencës Islamike në dhjetor 1992, ndezi shkëndijën e kontradiktave. Opozita e atëhershme dhe pjesa më e madhe e botës intelektuale shqiptare e dënoi këtë pjesëmarrje. Një faktor i rëndësishëm që ndikoi në këtë dënim ishte se shqiptarët e quanin ende të pambaruar procesin e tyre të rifitimit të identitetit evropian si dhe fakti që fqinjët aspak dashamirës (ortodoksë) të Shqipërisë janë përpjekur ta perceptojnë identitetin e shqiptarit jo vetëm në kuadrin etno-gjuhësor, por gjithashtu edhe në kuadrin fetar, duke i etiketuar shqiptarët si një komb "musliman" ose si "fondamentalistë muslimanë", një proçes ky i cili e vuri nën presion karakterin shekullar të identitetit shqiptar e që, nga ana tjetër, rrezikonte të komprometonte përpjekjet e shqiptarëve në Kosovë për pavarësimin e tyre nga serbët. (Shqipëria i ka ngrire marredheniet me kete organizatë që nga janari 1999).

Përgjithësisht elita kulturore shqiptare si ajo në Shqipëri ashtu edhe ajo në Kosovë dhe Maqedoni ka vazhduar traditën e kundërvënies ndaj tentativave qoftë nga brenda qoftë nga jashtë për të njesuar fenë me kombësinë tek shqiptarët, duke propaganduar shekullarizmin dhe "ekumenizmin" shqiptar si të vetmen rrugë shpëtimi ndaj ndarjeve të brendshme fetare (ose përpjekjeve të një feje të vetme (islame)). "Në se zbrazëtia që la pas komunizmi mund të mbushet me diçka, nga ndonjë lloj bindjeje ose besimi kombëtar, ky duhet të jetë besimi që shqiptarët janë një komb i ekumenizmit, që çojnë përpara traditën e njerëzve si Naim Frashëri, Fan Noli dhe Gjergj Fishta", shkruan Shkëlzen Maliqi më 1997. Edhe elitat politike shqiptare, e orientuar kah një pragmatizëm politik në funksion të rimëkëmbjes së vendit ajo në Shqipëri dhe kah çështja kombëtare ajo në Kosovë dhe Maqedoni, i kanë mëshuar këtij drejtimi shekullar proevropian të shqiptarëve.

Pas gjithë gjasave kjo prirje shekullare, ekumenike me vështrim nga Perëndimi, do të mbetet prirja dominuese edhe në kohët e pritme në botën shqiptare.

[IllyrianWarlord]

postimi nuk paska kurrfare lidhje me titullin

[lis]

Ilirian, shkrime te tilla nuk lexohen me pasion sepse keshtu e keqinterpretojme historine shqipetare.

Sami Frasheri eshte babi i kombit shqipetar sepse ai eshte njeri nga themeluesit kryesore te alfabetit shqip si dhe alfabetit turk.
Ai ka ngrohur te gjithe shqipetaret me fjalet e tij te mencura dhe akoma sot gjen vend shprehja e tij e famshme: "Nuk ka gje per te cilen shqipetaret duhet te kujdesen me teper, kjo pa ndryshim eshte dituria"
Stambolli eshte qendra e nacionalizmit shqipetar.
Vellezerit Frasheri, Jani Vreto e te tjere botuan fletoren "Drita" dhe perdoren alfabetin latin.
Me kete alfabet jane shkruajtur nga Sami Frasheri "Abetarja, Gramatika dhe Gjeografia".
Shqipetaret nuk kane pasur kurre alfabet dhe perandoria Osmane i ngriti vlerat shqipetareve dhe i beri ata te njohur ne bote dhe u beri dhurate shqipetareve nje alfabet te ngjashem me ate te popullit vela turk.
Megjithese Sami Frasherin e internuan ne Stamboll dhe i dhane nje post te rendesishem ne ministrine e arsimit, ai perseri nuk e pushoi luften per ceshtjen kombetare.
Naim Frasheri dhe vellezerit e tij moren mesime te Allahut nga hoxha i Frasherit.

Naim Frasheri mbas shkollimit te tij ne gjimnazin grek te Janines i dha dhe nje gjuhe te re dhe nje kulture te re Turqishtes, Persishtes, Arabishtes.

Disa nga veprat me te shquara kombetare te Naim Frasherit te cilat nuk ka arritur kush deri me sot ti realizoje dhe ndoshta edhe per 5 shekuj te tjera, jane "Bageti e Bujqesi", Lulet e Veres si dhe "Qerbela e Bektashizmit".

Populli turk eshte miku me i madh i kombit shqipetar.
Ne kemi udheheqesa te medhenj qe do te rikujtohen vazhdimisht sepse ata ishin njerezit me te larte te perandorise Osmane, ata luftuan per perandorine Osmane dhe Shqiperine.
Dhe perandoria Osmane jo vetem qe e vleresoi kontributin shqipetar, por te gjithe ata njerez te begate qe dhane per perandorine Osmane, u shperblyen denjesisht.
Ne kemi ndare me popullin turk buken dhe nderin tone si shqipetare.
Populli turk kurre nuk do te harroje ndihmen e pacmueshme qe dhane populli vella shqipetar, gjate shekujve te Mesjetes.

Postimi ka lidhje me titullin dhe cdo bektash shqipetar do te ndihet krenar per Naimin, Samiun dhe Abdyl Frasherin, keta gjeni te shquar, keta nacionaliste dhe babalare te kombit shqipetare.
Le te mos u mbylle syte ideologjia dhe injoranca me te cilen ju Ilir dhe kushdo tjeter, jetuat ne periudhat e ndryshme te historise.

[Hyllien]

Me cfare matet Nacionalizmi?
Dmth "pakicat kombetare" fetare nuk qenkan dhe aq nacionaliste.

[IllyrianWarlord]

oooooq kuqesh bre...


se bektashet jane nacionalista dhe luftetar te forte kjo eshte nje gje e cila dihet, eshte aprovuar dhe nuk ka nevoj te diskutohet.
se vellezerit frasheri jane bektash, dihet.

une kur fillova leximin fillova me shpres se do te shkruash dicka ma shume reth bektasheve, ndonje personazh pak ma te panjohur se vellezerit frasheri apo ndonje gje tjeter reth ndikimt te bektasheve ne qeshtjen kombtare, kurse ti po shkruan gati 3 faqe vetem analiz per perkatsi fetare te shqiptarve.

nejse kete here po ta fali, por ne ket postimin tend te fundit e bere *** krejt.
me trego te lutem perse ne luftuam kunder turqis, ndoshta vetem per qejf se i kishim te gjitha gjerat e rregulluara?? dmth. gjith ky gjak i derdhur per qlirimin e trojeve tona ka qene per asgje?

nacionalizmi mund te lind ku te do, por pa nacion nuk ka asnje vlere...

[lis]

Bektashizmi eshte nje sekt mistik i Fese Islame qe u themelua nga Hunqar Haxhi Bektash Veliu.
Haxhi Bektashi bazat e ketij sekti i mori nga Misticizma Islame,te adoptuara nga i madhi Ali,i cili u frymezua nga Profeti Muhamed.
Haxhi Bektashi lindi ne Nishabur te Horasanit ne Persi ne vitin 1248 pas Krishtit,ridhte nga nje familje e madhe persiane qe ne ate kohe qeveriste nje pjese te madhe te vendit.
Kur arriti ne moshe madhore pasi i ati i tij ndroi jete, Haxhi Bektashi nuk pranoi te zinte vendin e mbetur vakand qe i perkiste si trashegim dhe ju pergjigj popullit me keto fjale:"DASHURIA NDAJ ZOTIT ESHTE PER MUA FRONI ME I LARTE"
I keshilluar nga udheheqesi i tij shpirteror Hoxha Ahmed Jaseviu ai shkon ne Anatoli
per te drejtuar njerezit ne rugen e mbaresise dhe persosmerise.
Para se te shkonte ne Anatoli Ai viziton tyrbene e te Madhit Ali ne Nexhef te Irakut,mau-zeoleumin e Profetit Muhamed ne Medine dhe varet e Profeteve te tjere ne Palestine Damask dhe Alep.Shkoi gjithashtu edhe ne Mekke per te plotesuar urdherin e Haxhillekut
Islam,pas te cilit mori edhe titullin Haxhi.
Haxhi Bektashi arriti ne Anatoli ne vitin 1281 ne vendin e quajtur Suluxhe Kara Ujuk,qe me vone mori emrin e Tij ,Haxhi Bektash.
Ky vend ndodhet ne pjesen veri-lindore te Turqise se sotme.
Pas nje viti dhe pikerisht ne 1282,Haxhi Bektashi themeloi te paren Teqe Bekatshiane ne bote.Ne te njejten kohe organizoi edhe ceremonite e sherbesave fetare dhe vuri ne zbatim rregulla qe zbatohen me rigorozitet edhe sot neper teqete bektashiane.
Bektashizmi filloi te perhapej me shpejtesi ne te gjithe Turqine.
Fama e Haxhi Bektashit ariti gjer ne Oborin e Sulltan Orhanit,i cili u nis ta vizitoje.
Nga biseda me Haxhi Bektashin ,Sulltan Orhani i tha:"BURRE I VERTETE,FJALA
JUAJ ME BERI AQ PERSHTYPJE SA NUK ME VJEN TE LARGOHEM", ndersa Haxhi Bektashi ju pergjegj:"PO TE JESH SHPIRTERISHT ME MUA,EDHE NE
JEMEN SIKUR TE JESH,JE PRANE MEJE.PO TE MOS JESH SHPIRTERISHT ME MUA,EDHE PRANE MEJE TE JESH,JE NE JEMEN"
Haxhi Bektash Veliu jetoi 93-vjec dhe ndroi jete
ne 1341pas Krishtit.U varros me nje ceremoni madheshtore ne Teqene qe vete Themeloi e cila mban emrin e Tij.
Porosia e tij e fundit per besniket e vet ishte kjo:NE IKIM,POR MISIONI YNE MBETET GJITHNJE I GJALLE DHE I PAVDEKSHEM.

[lis]

Une nuk e dija me pare se vellezerit Frasheri ishin Bektashe te sektit mistik te fese islame por ajo qe me dha me shume kurajo per te hapur nje teme ne forumin "Historia e Shqiperise" eshte se keta njerez te dijes dhe penes, ishin aq hyjnore saqe ata duhet te lartesohen ne qiell.
Pastaj une nuk mund te udhetoj ne jete me parimin se ti di dhe neqoftese une nuk e di, nuk ka rendesi
Kam shfletuar disa forume ketu dhe nuk kam arritur te gjej ndonje material per vellezerit Frasheri.
Gjithesesi neqoftese moderatoret e shohin te panevojshme temen qe kam hapur ketu, le ta levizin dhe dhe ta vene diku tjeter ose ta fshijne fare.
Megjithate une kam disa materiale ne lidhje me veprimtarine e vellezerve Frasheri per kontributin e pacmueshem te tyre per ceshtjen kombetare.
Persa i perket nacionalizmit te Frashellinjeve, veshtire se mund te gjeja nacionaliste te tille kaq te perpunuar, neqoftese do te krahasoja figurat shqipetare qe i kane dhene kombit shqipetar.

[shkodra13]

Lis,
mos po identifikon Perandorine Osmane me Bektashizmin?!

"...perandoria Osmane i ngriti vlerat shqipetareve dhe i beri ata te njohur ne bote dhe u beri dhurate shqipetareve nje alfabet te ngjashem me ate te popullit vela turk..."

[lis]

IliriaWorld lexo dhe njehere dhe mos u mundo te perdhoseh figurat shqipetare qe i dhane kombit shqipetare vlerat me te medha ne historine e kombit shqipetar.
Ti kur thua se i njeh bektashinjte dhe jane nacionalistet me te medhenj te kombit, atehere perse nuk hape nje faqe per veprimtarine tyre, por ti me fjalet tuaja mundohesh te perdhosesh cdo fjale qe buron nga zemra e shqipetareve bektashinje.
Dhe per te mbytur ironine tende dhe sarkazmen qe dominon ne qenien tende, une do te nenevizoj me bold aty ku flitet nga i nderuari dhe i persekutuari zoti Fatos Lubonja, ajo cfare eshte e vertete.
Bektashinjte jane artieria kryesore e nacionalizmit shqipetar.
Sot ka ardhur dita qe bektashinjte te krijojne partine e tyre dhe te marrin ne dore ceshtjen kombetare se ciles i ka humbur dinjiteti.

PEISAZHI FETAR PLURALIST I SHQIPERISE
FATOS LUBONJA


Pergjithesisht elita kulturore shqiptare ka vazhduar traditen e kundervenies ndaj tentativave, qofte nga brenda, qofte nga jashte, per te njesuar fene me kombesine tek shqiptaret.

Në informimet, disinformimet, spekulimet dhe hamendjet e transmetuara lidhur me sulmin e 11 shtatorit të terrorizmit islamik mbi SHBA media botërore përmendi edhe botën shqiptare. U fol deri edhe për lidhjet e shqiptarëve me njerëz të Bin Ladenit, u fol se ai i qarkullonte paratë në Amerikë nëpërmjet shoqatash bamirëse shqiptarësh, për përfshirje të fondamentalistëve arabë në UÇK. Këto zhurma më shumë se nga faktet dukej se amplifikoheshin nga ideja se Shqipëria (krahas Bosnjes) është i vetmi vend në Evropë që konsiderohet mysliman përsa i përket fesë. Mirëpo, ndërkaq, anketimet qu u janë bërë shqiptarëve si në Shqipëri ashtu edhe në Kosovë tregojnë se ata i mbështesin bombardimet në Afganistan jo vetëm më shumë sesa evropianët perëndimorë, por edhe më shumë sesa vetë amerikanët, pra më lart se 90-%! Si shpjegohet ky paradoks? Përveç se me trashëgiminë komuniste të mënyrës homogjene të të menduarit në Shqipëri, si dhe me servilizmin tradicional ndaj aleatëve të mëdhenj, ky paradoks ka edhe një shpjegim që lidhet me historinë e fesë në Shqipëri dhe Kosovë.

Një perceptim sipërfaqësor i pejsazhit fetar
Kur pyetet për pejsazhin fetar të vendit të tij përgjigja e parë që jep çdo shqiptar i Shqipërisë, sadopak i mësuar, është se në vendin e tij ka 70% myslimanë, 20% të krishterë ortodoksë dhe 10 % të krishterë myslimanë. Mirëpo fill pas kësaj atij i vjen nëpërmend ideja se kjo është shifra e pejsazhit fetar të Shqipërisë në kohën e mbretit Zog ose edhe në mbarim të Luftës së Dytë. Një ide tjetër që do të shtonte ai duke folur për fetë në Shqipëri është se shqiptarët nuk njihen për ndjenja të forta fetare, dhe do të përmendte faktin se regjimi komunist i Enver Hoxhës arriti në vitin 1967 t'i eliminonte krejtësisht institucionet fetare dhe ta shpallte Shqipërinë të parin apo të vetmin vend ateist në botë. Duke folur për paskomunizmin ai do të thotë se feja u lejua përsëri, se në vendin e tij u rihapën kishat dhe xhamijat, u ngritën të reja si dhe u futën edhe shumë fe të tjera të çuditshme (rreth 60) që shqiptarët nuk ua kishin dëgjuar emrin më parë, si mormonët, bahajt, scientologët, por shqiptarët mbetën larg së frekuentuari masivisht faltoret e tyre pasi imagjinatën kolektive e kanë të drejtuar për kah simbolet e botës perëndimore e perceptuar kjo kryesisht si botë e konsumit, luksit dhe e qejfeve të tilla nga ato që fetë, si të krishtera , ashtu edhe myslimane, nuk para i pëlqejnë.

Feja dhe nacionalizmi në Shqipëri; mitet fetare dhe nacionale
Duke dashur t'i japim një shpjegim konstatimeve sipërfaqësore, por përgjithësisht të sakta, të përmendura më sipër duhet të kthehemi më së pari të shpjegojmë raportin e fesë me nacionalizmin në Shqipëri.

Përgjigja e pyetjeve pse shqiptarët kanë ndjenja të dobëta fetare lidhet fort me karakterin e lëvizjes nacionaliste shqiptare. Në ndryshim nga vendet fqinje si Serbia dhe Greqia, ku nacionalizmi lindi si një lëvizje antiturke duke thirrur në ndihmë fenë deri në atë pikë sa nacionalizmat serb dhe grek dhe kishat ortodokse serbe dhe greke vështirë se do të mund të ndaheshin asokohe nga njëra tjetra, nacionalizmi shqiptar lindi në një kontekst tjetër historik dhe fetar. Nacionalizmi shqiptar, si lëvizje politike, nisi pas Luftës Ruso Turke me Lidhjen e Prizerenit (1878) para së gjithash si nevojë e bashkimit të shqiptarëve në mbrojtje nga rreziku i ndarjes së tokave të tyre mes Serbisë dhe Greqisë. Në këto toka banonin shqiptarë të tre besimeve të përmendura në krye të këtij shkrimi, (madje për saktësi duhet thënë katër pasi pjesa e muslimanëve ndahej midis sunitëve dhe bektashinjve).

Në këtë kontekst lëvizja nacionaliste shqiptare e pa veten përballë disa problemesh jo fort të lehta për t´u zgjidhur, madje edhe të mbarsura me kontradikta të mprehta: nevoja e krijimit të një identiteti kombëtar që t'i bashkonte të gjithë shqiptarët ndeshej me katër identitete fetare; nevoja që ky identitet të ishte i ndryshëm nga identiteti serb apo grek përsa i përket fesë i çonte më shumë nga muslimanizmi, por, nga ana tjetër, nevoja që ky identitet t'i ndante ata nga identiteti turko-mysliman - pasi tashmë ishte bërë e qartë se perandoria otomane qe në shpërbërje dhe shqiptarët rrezikonin të zhdukeshin sëbashku me të, sikur të mos forconin identitetin e tyre të ndryshëm nga ai i turqve - i shtynte larg muslimanizmit. I largonte nga muslimanizmi edhe nevoja për t'iu afruar Perëndimit që, siç e tregoi Traktati i Berlinit, ishte shumë i rëndësishëm për vendosjen e fatit të tyre; por, nga ana tjetër, afrimi me fenë e Perëndimit ndeshej me vështirësinë e të qënit të pjesës më të madhe të popullsisë me fe muslimane. Nuk duhet të harrojmë se asokohe shqiptarët që banonin në Kosovë dhe Maqedoninë perëndimore, shumica e të cilëve ishin muslimanë sunitë, e ngrinin në shifra edhe më të larta se 70% botën muslimane shqiptare.

Kësisoj përpjekja për farkimin e identitetit shqiptar përtej identitetit etno-gjuhësor, pra përsa i përket identitetit fetar, ishte një proces që ndoqi rrugë të ndryshme nga ai i vendeve të tjera ballkanike.

Përpjekja bektashiane e Naim Frashërit
Kur flitet për përpjekjet për të shenjtëruar nacionalizmin shqiptar nuk mund të mos përmenden figurat që kanë dhënë ndihmesën më të madhe, të cilët kanë marrë emrin rilindas. Më i shquari ndër ta është Naim Frashëri i cili sot konsiderohet poeti kombëtar shqiptar. Ai ka shkruar dy poema epike që synonin të krijonin mitet përbashkuese të shqiptarëve. Poemën Qerbelaja si dhe poemën Historia e Skënderbeut - të dyja të botuara më 1898. Me poemën Qerbelaja që i këndon një beteje të humbur në shekullin e parë të historisë muslimane, betejë që u bë miti themelues i shiizmit, ai tentoi të krijojë betejën e humbur të shqiptarëve, ashtu siç kishin serbët betejën e humbur të Kosovës në qendër të mitologjisë së tyre nacionaliste. Në fakt që të dy mitet, ai serbo-ortodoks rreth Betejës së Kosovës dhe miti shiit rreth Betejës së Qerbelasë janë shumë të ngjashëm në përmbajtje dhe në stil. Në të dy rastet skenari i ngjarjes është përqëndruar rreth një beteje të humbur padrejtësisht, çka i bën ato shembuj të asaj që Elias Canetti e ka quajtur "fe të ankimit". Synimi i Naim Frashërit, i cili i përkiste edhe vetë fesë bektashiane ishte që, meqënëse të gjitha nacionalizmat e ballkanit kishin një lidhje të fortë me fenë, aq sa parrulla nacionaliste e asaj kohe e theksuar edhe nga Naim Frashëri ishte "nuk ka komb pa fe", feja përbashkuese e shqiptarëve duhej të bëhej bektashizmi. Naimi u përpoq të mobilizonte orientimin shiit dhe antisunit të bektashinjve për të shprehur kundërshtimin e tij ndaj sundimit otoman dhe për të artikuluar një identitet (musliman) të veçantë për shqiptarët. Ai shpresonte që bektashinjtë, duke qenë heterodoksë dhe sinkretistë do të mund t'i kapërcenin ndarjet fetare në Shqipëri dhe të vendosnin një urë ndërmjet diferencave të Islamit dhe Krishtërimit. Ai me shkrimet e tij u përpoq të përgjithësonte natyrën josektare dhe ndërfetare të Urdhërit të Bektashinjve ku, përveç theksimit të tolerancës fetare, ai gjithashtu nënvizonte orientimin kombëtar si një nga aspektet kryesore të doktrinës bektashiane: "jo vetëm ndërmjet tyre, por dhe me të gjithë njerëzit e tjerë bektashinjtë janë vëllezër shpirtërorë. Ata e duan fqinjin si veten, qoftë musliman apo i krishterë dhe sillen njësoj, duke e paraqitur veten të shënjtëruar me të gjithë njerëzit. Por mbi të gjitha ata duan vendin e tyre dhe bashkëkombësit, sepse ky është virtyti më i lartë". (Hasluck 1929-II: 556). Kjo shpjegon edhe rolin e rëndësishëm që kanë luajtur bektashinjtë shqiptarë në kapërcyell të shekullit 19 në lëvizjen nacionaliste shqiptare. Faltoret bektashiane shqiptare (teqetë) - shpesh vende lutjesh edhe për muslimanët, edhe për të krishterët - në përgjithësi njiheshin si qendra të veprimtarisë nacionaliste shqiptare. Veç kësaj Urdhëri luajti një rol shumë të rëndësishëm në krijimin e shkollave ilegale dhe përhapjen e librave shqip duke u dhënë njëkohësisht mbështetje aktive grupeve të armatosura nacionaliste. Është e njohur tashmë që bektashinjtë, kur diskutohej çështja e alfabetit shqiptar, mbështetën përdorimin e shkrimit latin, ndryshe nga muslimanët e tjerë, të cilët mbështetnin përdorimin e shkrimit arab.

Skënderbeu dhe "feja e shqyptarit asht shqyptaria"
Ndërkaq kjo përpjekje e Naimit dhe e bektashinjve duket se nuk zuri rrënjë për disa arsye, së pari sepse feja bektashiane ishte në minorancë edhe përsa i përket pjesës islame të popullsisë: 55% sunitë dhe 15% bektashinj (pa llogaritur Kosovën); së dyti sepse shqiptarët duhet të kishin një faktor më të fortë përbashkues që t'i afronte nga Evropa e krishterë që do të vendoste për fatin e tyre. Së treti edhe për shkak të lidhjeve të forta që një pjesë e shqiptarëve kishin me Turqinë e cila, nga një pjesë e rëndësishme e atyre që nisën lëvizjen nacionaliste shqiptare me Lidhjen e Prizrenit, ende konsiderohej si mbrojtëse e interesave të shqiptarëve nga synimet serbe dhe greke. Megjithatë si frymë e nevojës për tolerancë fetare dhe bashkëpunim të të gjithë shqiptarëve në emër të kombit përpjekja e Naimit duket se triumfoi, ndonëse nën të tjera simbole dhe heronj. Konteksti i përmendur më sipër bëri që në procesin e ndërtimit të identiteti nacional shqiptar të marrë përparësi një tjetër mit i ekzaltuar nga poema tjetër e Naim Frashërit "Historia e Skënderbeut" kombinuar me thirrjen e një tjetër rilindasi, katolik ky që i shërbente perandorisë otomane në atë kohë, Vaso Pasha: ai në thirrjen tij nacionaliste iu drejtua shqiptarëve me poemën "O moj Shqypni" (botuar më 1878-1880) që shërbeu pastaj për të ngritur fenë shekullare të nacionalizmit shqiptar: Mos shikjoni kish a xhamija, / feja e shqyptarit asht shqyptaria. Ky mit apo konstrukt historik u bashkua me mitin e Skënderbeut i cili kishte luftuar në shekullin e 15 kundër turqve. Ky hero i krishterimit u rimor nga nacionalistët shqiptarë, por duke iu zhveshur pak nga pak përmbajtja fetare dhe duke u kthyer në një hero shekullar të nacionalizmit shqiptar, si një luftëtar që kishte luftuar për çlirimin e mëmëdheut. Në këtë frymë është trajtuar ai edhe nga Naim Frashëri në poemën e tij Historia e Skënderbeut. Krujë o qytet i bekuar / prite prite Skënderbenë / po vjen si pëllumb i shkruar / të shpëtojë mëmëdhenë. Kur trajtohet miti i Skënderbeut si mit përbashkues i shqiptarëve nuk duhet injoruar edhe argumenti sipas të cilit fakti që Skënderbeu kishte pasur edhe fe të krishterë edhe muslimane i jepte figurës së këtij heroi një ambiguitet që e bënte më të pranueshëm për të gjithë shqiptarët edhe nga pikpamja fetare.

Shqipëria e pavarur
"Shqiptarët e fillimshekullit, shkruan Abaz Ermenji në librin "Vendi që ze Skënderbeu në historinë e Shqipërisë", ishin të grupuar rreth ndjenjës fetare ose krahinore, e njihnin vehten të Krishterë ose Myslimanë, Gegë ose Toskë, Dukagjinas a Kurveleshas dhe jo bij të nje kombi në kuptimin e sotshëm të fjalës".

Shekulli i XX, veçanërisht pas shpalljes së pavarësisë më 1912, është shekulli i procesit të ngjizjes nacionale të shqiptarëve në frymën e Naim Frashërit, Vaso Pashës dhe rilindasve të tjerë përkrah tyre. Përsa i përket raportit të fesë me nacionalizmin, ky proces karakterizohet nga dobësimi i ndjenjave të identitetit fetar e krahinor në favor të identitetit nacional. Ky proces u krye qoftë nëpërmjet dobësimit të ndjenjave fetare në favor të fesë shekullare të nacionalizmit qoftë nëpërmjet vënies së klerikëve më të rëndësishëm në shërbim të çështjes kombëtare.

Ortodoksët shqiptarë panë në krye të tyre Fan Nolin i cili ishte njëherësh njeri politik dhe njeri i penës dhe konsiderohet si figura që luftoi më shumë se kushdo tjetër për krijimin e kishës autoqefale ortodokse shqiptare. Pasi Shqipëria u bë e pavarur, mbreti Zog mbështeti krijimin e kishave autoqefale "kombëtare", me qëllim që të dobësonte ndikimin e huaj (veçanërisht grek). Po ashtu katolikët shqiptarë, kampioni i të cilëve mund të konsiderohet Gjergj Fishta, nuk e ndanë asnjë çast veprimtarinë e tyre fetare nga ajo politike në favor të çështjes kombëtare. Poema epike e Fishtës "Lahuta e Malësisë" i ngre hymn luftrave të shqiptarëve kundër "shkjaut", armikut serbomalazez në Veri, aq sa deri në periudhën komuniste Fishta konsiderohej si poeti kombëtar ndër shqiptarët e Veriut.

Edhe në Kosovë, ku mbi 90% e shqiptarëve janë myslimanë dhe ku përkatësia fetare muslimane ka luajtur një rol më të rëndësishëm sesa në Shqipëri për t'i dalluar shqiptarët nga serbët e krishterë, ka mbizotëruar kjo frymë. Edhe atje pakica katolike e shqiptarëve gjatë gjithë historisë së shekullit XX që konsiderohet ende i pambyllur në Ballkan përsa i përket çështjeve kombëtare, e ka ndjerë veten pjesë e përpjekjeve të shqiptarëve muslimanë të Kosovës që luftonin për pavarësi ndaj sllavëve të krishterë.

Feja dhe komunizmi
Ai që e çoi në ekstrem frymën e mitit "Feja e shqiptarit është shqiptaria" ishte bash Enver Hoxha. Në ethen e tij për pushtet absolut ky diktator u udhëhoq nga dy ideologji, ajo nacionaliste dhe ajo komuniste. Madje dora dorës që komunizmi si fe përbashkuese dhe frymëzuese e humbi fuqinë e vet, Hoxha i mëshonte gjithnjë e më shumë elementit kombëtar në propagandën e tij. Sipas historianit Bernd Fisher me gjithë pikpamjet radikale staliniste të Enver Hoxhës, thelbi i politikave të tij ishte nacionalizmi: trajtimi i tij i ashpër ndaj komuniteteve fetare duhet parë së pari në këtë drejtim. Në fakt, pas prishjes me Bashkimin Sovjetik, ai e hoqi monumentin e Stalinit nga sheshi qendror i Tiranës dhe vendosi aty monumentin e Skënderbeut. Në luftën e tij propagandistike gjithnjë e më shumë i mëshonte idesë së rezistencës së popullit shqiptar ndaj perandorive të mëdha historike. Në vitet '60 Hoxha kreu përpjekjen më radikale për çrrënjosjen e fesë nga skena politike. Moton e Vaso Pashës ai e aplikoi ad literam dhe e bëri Shqipërinë të parin shtet "ateist" në botë. Nën regjimin e tij lufta ndërmjet "dasive fetare", siç quhej në propagandën e kohës, u kthye në një luftë kundër fesë në tërësi, luftë në të cilën integroi edhe elementin ideologjik marksist me vizionin ateist të botës dhe thënien e famshme të Marksit "feja është opium për popullin". Duke patur për qëllim zëvendësimin e përkatësive të ndryshme fetare me një besnikëri të plotë ndaj Partisë dhe ideologjisë së saj nacional - komuniste Hoxha predikonte vazhdimisht se katolicizmi, islamizmi dhe ortodoksia ishin filozofi të huaja të futura në Shqipëri nga elementë të huaj, të cilat në thelb të tyre kërcënonin integritetin e kombit. Priftërinjtë dhe hoxhallarët u përqeshën si relike prapanike të së kaluarës të rekrutuar si agjentë të fuqive të huaja për të minuar nacionalizmin shqiptar. Më 1967 komunistët shqiptarë ndaluan të gjitha praktikat fetare, duke mbyllur kisha dhe xhami të shumta dhe duke i kthyer ato në kinema, salla sportive, bar-restorante dhe magazina. Duhet vënë në dukje se jo të gjitha komunitetet fetare u trajtuan në të njëjtën mënyrë: në mënyrë të veçantë kisha katolike u përndoq më rreptësisht, ndërsa sulmi mbi islamin dhe kishën ortodokse ishte shumë më i frenuar. Kjo jo aq për arësye të përkatësisë fetare myslimane të origjinës së Hoxhës dhe shumicës së shqiptarëve (në fakt Hoxha në qëndrimet ndaj klerit katolik në një farë mënyre radikalizoi një qëndrim që e kishte mbajtur edhe Mbreti Zog ndaj kishës katolike) sesa për shkak se kleri katolik kishte mbajtur qëndrime të forta antikomuniste gjatë Luftës së Dytë si dhe pasi ishte më i mirëorganizuari dhe më i lidhuri me botën perëndimore që konsiderohej si armik kryesor i komunizmit, ndërkohë që kleri musliman dhe ai ortodoks qëndroi më pranë komunistëve gjatë Luftës së Dytë dhe nuk kishte lidhje jashtëshqiptare, madje thuajse nuk kishte asfare personalitete me rëndësi dhe karizëm.

Periudha post - komuniste
Është vështirë të përcaktohet qartë se si i gjeti shqiptarët rënia e komunizmit nga pikpamja se si e perceptonin ata veten përsa i përket besimit. Gjatë kohë së Enver Hoxhës kishte pasur shumë martesa të përzjera të të tre feve si dhe shumica, veçanërisht ata të lindur dhe edukuar në regjimin komunist, kishin një vizion shekullar dhe materialisto ateist për botën.

Gjithsesi, pas përmbysjes së komunizmit, besimi fetar rifitoi pjesërisht rëndësinë e tij në jetën e shqiptarëve të zakonshëm, në ndonjë drejtim duke ringjallur edhe ndarjet e vjetra fetare. Megjithatë miti i ri që zuri vend në imagjinatën kolektive të shqiptarëve ishte ai "E duam Shqipërinë si gjithë Evropa!", parullë kjo që u hodh në kohën e lëvizjes studentore të vitit 1990. Intelektualët dhe politikanët në Shqipëri patën një orientim të përgjithshëm se aleati kryesor i Shqipërisë duhej të ishte Perëndimi veçse jo i perceptuar nga pikpamja e identitetit të tij fetar të krishterë, por si një sistem politiko shoqëror i demokracisë dhe lirisë së besimeve dhe ideve. Kjo nuk pengoi edhe njëfarë debati lidhur me raportin - përsa i përket fesë - që duhet të mbante Shqipëria me Perëndimin "e krishterë" apo me Turqinë dhe Lindjen e Mesme "muslimane". Në këtë drejtim ranë në sy edhe dy qëndrime radikale të përkundërta: Pati grupime që e trajtuan ndalimin e fesë nga Hoxha edhe si një të keqe që kishte pasur një të mirë të madhe, sepse tani të gjithë shqiptarët do të mund dhe duhej të ktheheshin në fenë e të parëve, krishtërimin. Por pati edhe qëndrime, të ndezura mjaft nga konflikti në Kosovë, që mbrojtën tezën e kundërt se identiteti fetare musliman i shqiptarëve kishte qenë një faktor i rëndësishëm për ruajtjen e tyre nga asimilimi sllavoortodos, se prandaj shqiptarët muslimanë ishin më shqiptarë sesa ata të krishterë; teza që dikush i çoi deri në idenë se heroi kombëtar i shqiptarëve nuk duhej të ishte Skënderbeu që i kishte luftuar Turqit, por nipi i tij Hamza Kastrioti që u kishte shërbyer turqve kundër Skënderbeut dhe aleatëve të tij të krishterë. Edhe lëvizja e ish presidentit Berisha, që e bëri Shqipërinë anëtare të Organizatës së Konferencës Islamike në dhjetor 1992, ndezi shkëndijën e kontradiktave. Opozita e atëhershme dhe pjesa më e madhe e botës intelektuale shqiptare e dënoi këtë pjesëmarrje. Një faktor i rëndësishëm që ndikoi në këtë dënim ishte se shqiptarët e quanin ende të pambaruar procesin e tyre të rifitimit të identitetit evropian si dhe fakti që fqinjët aspak dashamirës (ortodoksë) të Shqipërisë janë përpjekur ta perceptojnë identitetin e shqiptarit jo vetëm në kuadrin etno-gjuhësor, por gjithashtu edhe në kuadrin fetar, duke i etiketuar shqiptarët si një komb "musliman" ose si "fondamentalistë muslimanë", një proçes ky i cili e vuri nën presion karakterin shekullar të identitetit shqiptar e që, nga ana tjetër, rrezikonte të komprometonte përpjekjet e shqiptarëve në Kosovë për pavarësimin e tyre nga serbët. (Shqipëria i ka ngrire marredheniet me kete organizatë që nga janari 1999).

Përgjithësisht elita kulturore shqiptare si ajo në Shqipëri ashtu edhe ajo në Kosovë dhe Maqedoni ka vazhduar traditën e kundërvënies ndaj tentativave qoftë nga brenda qoftë nga jashtë për të njesuar fenë me kombësinë tek shqiptarët, duke propaganduar shekullarizmin dhe "ekumenizmin" shqiptar si të vetmen rrugë shpëtimi ndaj ndarjeve të brendshme fetare (ose përpjekjeve të një feje të vetme (islame)). "Në se zbrazëtia që la pas komunizmi mund të mbushet me diçka, nga ndonjë lloj bindjeje ose besimi kombëtar, ky duhet të jetë besimi që shqiptarët janë një komb i ekumenizmit, që çojnë përpara traditën e njerëzve si Naim Frashëri, Fan Noli dhe Gjergj Fishta", shkruan Shkëlzen Maliqi më 1997. Edhe elitat politike shqiptare, e orientuar kah një pragmatizëm politik në funksion të rimëkëmbjes së vendit ajo në Shqipëri dhe kah çështja kombëtare ajo në Kosovë dhe Maqedoni, i kanë mëshuar këtij drejtimi shekullar proevropian të shqiptarëve.

Pas gjithë gjasave kjo prirje shekullare, ekumenike me vështrim nga Perëndimi, do të mbetet prirja dominuese edhe në kohët e pritme në botën shqiptare.

[IllyrianWarlord]

se pari une kame respekt ndaj bektashve shqiptar.

por une nuk kame respekt ndaj tradhtarve si ti, te cilet mendojne se turqija na pruri te miren.
nuk kame respekt ndaj personave, te cilet nacionalizmin dhe atdhedashurin e vellezerve frashri e spjegojn me perkatsin e fes.

dicka per bektashet:

deri ne ardhjen e everit ne pushtet qendra botrore e bektashve ka qene ne tirane.
bektashet kane qene te detyruar ta leshojn turqin mbasi janiqaret tentuan ta mbarin pushtetin mbi veti, udhheqsi i atehershem deklaroj reformim te ushtrise turke ne stil evropian dmth. janiqaret ishin detyruar te zhduken dhe nuk do te luashin kurrfare roli ne politiken turke..... etc etc

nese nuk e dine cka kane qene janiqaret
janiqaret kane qene njesi speciale per mbrojtjen e sullatanit dhe per ndonje betej ma te veshtire. ne fillimin e kesaj njesije shumica kane qene te huaj dmth. femij te zgjedhur dhe te vjedhur nga shqiprija dhe nga vende tjere ne te cilet sundojshin osmanet. i kane edukuar me nje qellim se sulltani eshte baba i tyre dhe te bejne qdomos per te.... etc etc

por me siguri ti i di te gjitha kto gjera se je bektashian dhe ardhurues i turqis.
ko-q-et e turqeve po te presin nxito e puthi

[kastriot]

Bektashianet, Nacionalistet me te medhenj te Kombit????????


Si matet Nacionalizmi ose Patriotizmi??

Dhe pse nuk qenkan katoliket nacionalistet me te medhenj??
Pse nuk qenkan myslimanet e tjere nacionalistat me te medhenj???
Po me ortodokset si qendron puna, pse nuk jane ata nacionalistet me te medhenj??


Apo edhe ne kete teme si ne tema te tjera ketu ne Forum kerkohet indirekt te arrihet percarja mbi bazen fetare????

Se eshte jo vetem afer mendjes por tashme e vertetuar katerciperisht qe myslimanet,katoliket, ortodokset etj kur kane luftuar per Shqiperine kane luftuar si shqiptare dhe jo si myslimane,katolike apo ortodokse.

PRANDAJ DO TE ISHTE MIRE QE PERPJEKJET PER TE PERCARE SHQIPETARET NE KETE FORUM POR EDHE TJETERKUND TE MERRNIN PERGJIGJEN QE MERITOJNE.

Por sic duket administratoret e forumit ja kane vene detyre vehtes nje gje te tille se ndryshe nuk ka se si te shpjegohet larmia e perpjekjeve per te ngjallur Fondamentalizmin fetare dhe me kete percarjen e shqipetareve mbi baza fetare ne shume tema te hapura ketu.

[lis]

Shqipetaret bektashinje kane kontribuar shume dhe kontributin e bektashinjve nuk mund ta mohoje asnjeri nga ata qe vijne ketu edhe fundosin nacionalizmin shqipetar per te ngritur ate katolikocentrik.
Kastriot katolicizmi te ka mbyllur syte dhe je bere me keq se Papa i Romes.
Duhet te arrish te kuptosh se bektashinjte ishin majsa e perandorise osmane ne te cilen shqipetaret e jetuan per 500 vite me rradhe.
Eshte fat i madh qe shqipetaret kane nje alfabet thuajse te njejte me ate turk dhe mos haro se jemi ne shqipetaret qe kontribuam ne themelimin e Turqise se sotshme.
Turqia eshte partner i shqipetareve dhe shqipetaret kane besim te patundur per te mirat qe ne i dhame perandorise osmane, kesaj mbreterie te botes per 600 vitet e kaluara.

[shkodra13]

Lis,

vazhdo temen. Shkruej per patriotet shqiptare te sektit bektashij.
Vetem keshtu i nderon e ban qi shqiptaret e sotem me u njofte me to.

Budallalleqet si : "...katolicizmi te ka mbyllur syte dhe je bere me keq se Papa i Romes..." (edhe ma i keq se Papa i Romes!!! Shume e ke fye!) sic i drejtohesh ndokujt, nuk i sherbejne qellimit te cilit kjo teme duhet me i sherbye.

Po citoj dicka prej nji shkrimit te Mergim Korces per Baba Rexhebin:
"...Duke biseduar një ditë me Baba Rexhebin rreth besimeve të ndryshëme fetare si edhe normave të feve të ndryshëme, hidhet një zonjë dhe thotë : Gjatë një viti që banova në Itali, me që përkundruall shtëpisë ku banoja ndodhej një kishë e vogël katolike, shkoja herë mbas here në kishë, i lutesha Zotit dhe ndizja ndonjë qiri. Kam bërë gjynah duke vepruar kësisoji ? Baba Rexhebi vuri buzën në gaz dhe i përgjigjet : Aspak moj bija ime. Të gjitha besimet monoteiste besojnë në të njëjtin Zot dhe i luten të njëjtit Zot. Edhe ti i je lutur po atij Zot, të Vetmit, të Madhnueshmit dhe Mëshirëplotit ! Edhe kisha ku i je lutur ti, është Shtëpia e Tij, shumë mirë ke bërë. Ti nuk kishe as teqe e as xhami ku të luteshe. Dhe mbani vesh të gjithë, na u drejtua neve, Zoti është një dhe i njëjtë për të gjithë besimtarët monoteistë dhe janë veç njerëzit e ashtuquajtur fetarë që, për qëllime të caktuara pushteti, mbjellin përçarje edhe konfuzion në mëndjet e njerëzve duke predikuar dasira ndër ta..."

[manoklla]

O Lis o klluf njeri, a e di ti se gjurmet e para te shqipes se shkruar shkojne pas ne shekujt 15-16? A k degjuar ti per Mesharin e Gjon Buzukut (1455 me duket) ose per Formulen e Pagezimit dhe Fjalorin e Fon Harfit? A ke ber shkolle ti o njeri apo jeton ne shpelle?

Turqia eshte zanafilla e te te gjitha keqijave qe ka shqiperia sot. Ata na pushtuan dhe mbollen injorance per 500 vjet kurse ti thua qe i kemi miqte me te mire. Sipas kesaj logjike idiote edhe serbomalazezet qe pushtuan veriun e shqiperise gjate luftes se pare boterore i kemi aleate te mire!!