Dervish Shaqa

[Davius]

DERVISH SHAQA ( 1912-1985 )

U lind në Llukë të Epërme të Deçanit më 1912. Rapsod i shquar popullor dhe i njohur në të gjitha trevat shqiptare. Devish Shaqa deri në vitin 1956 jetoi në Kosovë, mirëpo në këtë vit ju deshtë të lëshonte Kosovën përshkakë të përndjekjes nga aksioni i njohur "mbledhja e armëve" që ndërmerrte në atë kohë Sigurimi i Punëve të Brendshme i Jugosllavisë (UDB-ja) kundër shqiptarëve. Ai së bashku me kolegun e tij të këngës Demush Neziri, u vendosën në Rashbull afër Durrësit. Aty e vazhdojë shprehjen e ndjenjave nëpërmjet këngës që për të ishte e vetmja mënyrë e shprehjes së dhimbjes që kishte për familjen dhe vendlindjen që për të ishin të ndaluara. Këtë e shprehë në këngën "Kur ta ktheva Kosove shpinën, e lame bore e gjetem dimen...".

Devish Shaqa në Shqipëri e vazhdojë traditën e këndimit të historisë së vendlindjes së tij. Në vargjet e këngëve të tij të për cjelluara me çifteli përshkruhen kullat e gurta të Dukagjinit, figurave kombëtare, patrioteve te devotshëm, trimave, luftëtareve te atdheut...

Në Rashbull Devish Shaqa arrin të themeloj e të udhëheqë grupin e rapsodit. Po më këtë grup në vitin 1968 prezantohet për herë të parë në Festivalin e Folklorit Kombëtar ne Gjirokastër. Që nga kjo kohë së bashku me kolegun e tij rapsodin Demush Neziri prezantojnë një vargë këngësh të cilat për disa gjenerata ende janë të njohura si p.sh.: “Ç`jane keto gjame qe i bjen era”, “Prej Prokuplje deri n`Nish”, “Moj e mira porsi bora”, këngët për Azem dhe Shote Galicën, Nak Berishen e shume e shume te tjera...

Pjesa më e madhe e regjistrimeve muzikore të bëra nga Dervish Shaqa dhe kolegu i tij gjenden në arkivin e Radio Tiranës.

Përpos këngëve popullore dhe të përpunuar nga ai vetë, për Devish Shaqen ka kompuzuar edhe kompozitori Tish Daija si këngën “Feste te madhe ka sot Shqipëria” që për disa vite ka dominuar në përsëritjen e saj në Radio Stacionin e Tiranës

Populli ku ai kalojë pjesën më të madhe të jetës së tij e mbanë në mëndë si këngëtar të lindur që këndon për këngën dhe jo për para


RAPSODET.com

[Dorontina]

te isha lutur, nese mundesh me me tregu si me gjete kengen e Shaban Polluzhes
te kenduar nga Dervish Shaqa, te falemnderit,
Jetoni

[Dorontina]

Brari shum e vertet historiku i Dervish shaqes se babi im e njifte shum mirê....

[dielli qe lind]

Per te birin e Dervish Shaqes ne ate kohe me kane thene se e ka spiunuar ai vete (D.Shaqa) tek sigurimi .
Shpresoj qe mos te jete e vertete sepse nuk do te kishte monstruozitet me te madh.

[Dorontina]

jo kurr ky asht propagand pa lidhje, cili bab spijunon djalin ?.........
sidomos qe ai sklishte askend ne shqiperi , ai kishte nevoj per nji mac e jo per djel te vet...

[Tevelizori]

per nje njeri qe si i vetem ne dhe te huaj e fillonte diten me kenget e dervish shaqes te emetuara aso kohe nga radio tirana ose radio shqiperia ne ora 5 te mengjesit (besoni qe isha mese 1000 km larg dhe nje transistor i vogel i kapte ato vale, ndersa kur isha ne Kosove as 100 km larg nuk mund ti degjoja), pra per nje te ri si une ne dhe te huaj i vetem ne mes te nje lufte qe nuk ishte e imja, kenget kreshnike te tij, kenget atdhetare te tij, kenget patriotike te kenduara ne ate menyre qe te behej sikur po akteret po luanin ngjarjen para syve tu, normalisht se kishin nje vlere te madhe qe eshte e pamundur te pershkruhet me fjale, por.....
edhe sot per nje njeri si puna ime, ne vend timin qe me ne fund eshte i lire dhe sovran, i rrethuar me nga kaq shume njerez qe i dua dhe me duan, prape se prape perjetimi nga degjimi i kengeve te dervish shaqes eshte i pamundur te pershkruhet me fjale :

http://www.rapsodet.com/Dervish%20Sh...sh%20Shaqa.htm

[USA NR1]

i ngrati bac dervish.. jetonte ne rrashbull.. nji fshat afer rruges tiran-durres.. i banuar kryesisht me kosovare te ikur nga moti nga jugosllavia e pashiqve..
baca dervish jetonte ne nji shpi perdhese me nji dhom e nji si furrik-kuzhine.. me pak oborr me lloc e ne shpi te tij ish nji minder i vjeter e nji kasetofon ose manjetofon qe ja kish sjell nga jasht ndoj kosovar diaspore dashamir i tij ose i biri qe e kish lan te vogel ne kosov kur kish ik..i cili sic duket kish emigrue ne zvicer ne koh te titos..
ishte fukara baca dervish si krejt fshataret e shqiperise.. vec se dallonte prej nji kostumi qe dhe ate ja kishin sjell kosovaret nga jasht.. e prej kapucit (qeleshes) e cila dallonte se ish ma e bardh se e kafta.. krahasue me kosovaret vendas qe u ish ba e zez a kaf prej viteve e fukarallikut..
baca dervish kish nji grue..sheqere i thoshin.. e urte puntore e fukara ne kulm..
ajo i kish dy fmi..nji qik e nji djal.. nga martes e pare.. e fmija u rriten tuj njoft per bab bacen dervish..
baca dervish e mbajke kryet lart sepse populli aty e dojshin po dhe autoritet lokale e nderojshin si rapsod qe u knon luftrave e heronjve e partis por dhe se.. disa kosovar qe punojshin per shokin kadri hazbi..sikurse shoki ajet e shoki shater e ndoj tjeter.. i vijshin ndoj her per vizit nji her ne 5 a 10 vjet.. e kjo ish gja e mire at kohe.. me te ardh nji oficir i partis ..edhe katundi te nderonte ma shum..
mirpo nji dit sdi cka ndodhi e djalin e sheqeres.. e te baces dervish.. e arrestojne..
nuk i kish ai djal besoj as 20 vjec..
kuptohet se u arrestue per politik..
e kuptohet sekjo asaj kohe ishte nji tmerr nji termet nji tragjedi..
qindra te zeza i vijshin asaj shpije qe nji pjestar te saje e fuste sigurimi ne burg..
prej asaj dite..baca dervish shkoj teposhte.. si ne shendet si ne humor..e kuptohet dhe ne kange.. pra e vran per se gjalli..

e keshtu me kte brenge e hall i mbytun ne fukarallik.. iku nga kjo bote i ngrati baca dervish..

..

kam pyet vite ma von.. nji djal te atij katundi e kojshi me bacen dervish.. cfar faji bani i biri dervish shaqes.. a ban me tregue..
kurgja tha ska ba.. ka qen djal shum i mire tha.. vec se kish dasht me shkue ne kukes tek do kusherij.. e ne rrug e arrestojn dhe e akuzojn se..ke dasht me u arratis ne kosov e jugosllavi.. dhe e denojn me burg.. sic dinte me denue ai regjmi flliqt enverist..


..

Brari edhe une jam nje fans i baces Dervish Shaqes por keto informata te tuajat kurre si kam degjuar interesant,Pershendetje

[fegi]

Mik i Dervish Shaqës dhe i Selman Kadrisë
Shkruan: Mustafë RUGOVA
Brahim Uka - bardi i Podgurit (1)
Duke i përkujtuar njerëzit e shquar, qëndrestarët e popullit tonë, ata që, në rrugëtimin e tyre jetësor, kishin përjetuar edhe ferrin e botës së përtejme, vetëm për të mos u gjunjëzuar me shpresën se mosdorëzimi i tyre do t’i ndrise brezat që vijnë, ne, pasardhësit e tyre, duhet të ndihemi krenarë që i patëm dhe të bëjmë çdo gjë që emri i tyre i mirë të mos vdesë kurrë.
Talenti i papërsëritshëm
Njëri prej tyre ishte Brahim Ukë Kabashi, nga Gurrakoci. Ai u rrit në kullën fisnike të Kabashve, ku gjithe jetën e tij nuk iu ndanë rrufetë e frikshme zeusiane.
Gjenerata që e kujton Brahim Ukën, po shuhet; e me të edhe shembëlltyra e tij e paepur. Janë të pakët ata që sot u kujtohet kënga e tij kushtrimtare, tingulli i çiftelisëe dhe mbi të gjitha talenti i papërsëritshëm.
Nuk ishte e lehte prandaj që të mbledhim dëshmi të bollshme, por falë kujtesës së Brahim Sadri Kabashit, të njohur si Brahim Qorri, falë motres se Brahim Ukës, Nanës Time nga Tomoci, falë Avdyl Arif Kabashit dhe Sejdë Halil Rugovës nga fshati Cerrollukë, po nxjerrim nga pellgu i harresës këto rrëfimë origjinale për të zbardhë e për të ngjallë para gjeneratave të reja personalitetin e Brahim Ukës, burrit të fortë dhe këngëtarit të papërsëritshëm.
Ne disa raste, për hir të origjinalitetit dhe mbetjes besnik rrëfimit, e kemi ruajtur të folmen e kujtesetarëve.
Dervish Shaqa: kënga e tij i çon në këmbë edhe varret…
Brahim Uka u lind rreth vitit 1905. Ishte djali i madh i Ukë Kabashit, i njeriut që një pjesë të mirë të jetës e kaloi me pushkë në dorë. Për dallim nga i ati shtatvogël, Brahim Uka ishte i madh sa një lis dhe i bukur si djemtë e përrallave.
Derisa nuk u bë burrë, ai nuk këndoi nëpër oda e dasma, por kur ia filloi, askush që e njihte nuk dëshironte të organizojë dasma e gëzime, pa e pasur Brahim Ukën aty. Te shumtën ai nuk këndoi vetëm. Ka pasur plot këngetarë të shquar që kënduan me të: Hysen Osmanaj, Sali Sadiku, Ali Kabashi, Dervish Shaqa, Azem Vrraga, Dan Xhaferi, Zenun Muja, Ramiz Muçolli e të tjere.
Shpesh e thoshte se, prej Qafës së Morinës e deri në Shalë të Bajgores, prej Rozhaje e deri në Korishë “nuk ka vend që nuk kam kënue… “
Kur Dervish Shaqa iku në Shqipëri, në atë dimër të egër, pasi e dëgjojnë duke kënduar, disa mjeshtër të këngës në Malësi, i thonë: Mëkat që e ke braktis Kosovën, sepse ajo sot më shumë se kurrë ka nevojë për këngën tënde!
Dhe këngëtari i pavdekshëm u përgjigjet: Po më nderoni, po edhe më plagoni me këtë që thoni, por sikur ju ta kishit dëgjuar Brahim Ukë Kabashin, nuk do të thoshit kështu. Ai është atje dhe kënga e tij i çon në këmbë edhe vorret…
Brahim Uka kishte dy shokë të ngushtë: Selman Kadrinë, nga Cërrca dhe Bardhok Miroshin nga Gurrakoci. Kanë qenë miq të pandashëm. Kur ëahtë vrarë Miliq Kërsta, njerëz të informuar pohojnë se në momentin e vrasjes Brahim Uka ishte me Selman Kadrine, sepse, me gjasë, eliminimin e gjakpirësit të shqiptarëve e kishin planifikuar së bashku.
Sipas marreveshjes, menjehere pas vrasjes Brahim Uka shkon në Loxhë, ku e kishin ftuar në një dasmë, ndërsa Selmani si duket fillimisht ia ka mësy Junikut, për ta kaluar kufirin, por pa sukses.
Menjëherë pas vrasjes së Selman Kadrisë, xhandarët e arrestojnë Brahim Ukën dhe e dërgojnë në stacionin e policisë në Dubovë.
Ne favor te tij dëshmojnë 60 krushqit e Logjes, por edhe te dy defatoret qe ishin në dasmë.
Njëren prej defatoreve, Xhemilen, të njohur për bukuri të rrallë, e fusin në burg dhe e torturojnë disa ditë rresht dhe, me ne fund, e detyrojnë ta vë gishtin nën deklaraten që u duhej xhandarëve, në mënyrë që të ishte kundërthënëse me atë të Brahim Ukës. Ishta fjala për përcaktimin e kohës se kur ai kishte mbërri në Loxhë.
Kur e dërgojnë defatoren te gjykatesi hetues, ai e pyet pse ke deklaruar me ndryshe kur ke qenë në polici?
Ajo e zhvesh kurrizin dhe i thote: Po ta bënin kështu, siç ma bënë mua, edhe ti kishe thënë atë që kanë kërkuar prej teje ta thuash!
Pas një kohe e lirojnë Brahim Ukën. Kur shkon në shtëpi dukej si kufomë, duart e tij ende ishin të enjtura dhe të nxira krejt, sepse ia kishin futur gjilpërat nën thonj për ta detyruar të pranonte pjesëmarrjen në vrasje. Afër një vit nuk ka mundur të vijë në vete nga torturat. Prej atëhere e tutje shendeti i tij merr teposhtëzen.
Si duket edhe Selman Kadrinëe, meqë e kanë zënë ende te gjallë, edhe ashtu të plagosur për vdekje, e kanë torturuar që të tregojë se kush ishte me të, por nuk kanë mundur t’ia nxjerrin asnjë fjalë.
Ka të ngjarë që komploti ka qenë më i gjerë, pas Miliqit ishte paraparë që të vriten edhe serbë të tjerë, pjesëmarrës aktivë në zullumet kundër shqiptarëve.
Këndonte këngë nga të gjitha krahinat shqiptare dhe të shumë zhanreve
Brahim Uka kishte një cikël të tërë këngësh të të gjitha krahinave shqiptare që i këndonte me një zë të mrekullueshëm.
Njera prej këngëve të preferuara të tij ishte kënga kushtuar Salih Shabanit, trimit që vrau kapitetin e ushtrisë malazeze i cili, gjatë luftërave ballkanike, udhëhoqi me terrorin serbomalazez në pjesën juglindore të Dukagjinit, sidomos në aksionin për ndryshimin e përdhunshëm të fesë:
Kush a’ burrë qe’ do vatanin
Ta shjen mren’ Sali Shabanin,
Qe e vrau Spir’ kapetanin…
Brahim Uka ia kishte ndryshuar dy vargjet e para të këngës, sepse në krye të herës ajo këndohej kështu:
Kush a turk q’e fale Bajramin
Qe gjinon ramazanin,
T’ma shtjen mrend Sali Shabanin…
Ai mëtonte që këngëve të veta t’ua jepte përmbajtjen e saktë historike, sepse ndryshimi i fesë, ishte vetëm pretekst për terror. Sepse njëkohësisht dhe me metoda të njëjta barbare ishte bërë dhe konvertimi i shqiptareve katolikë.
Kënga për Ahmet Delinë dhe për Kamer Loshin gjithashtu bënin pjesë në këngët e tij të zemrës.
Brahim Uka e dinte përmendësh krejt Lahutën e Malcis’, vargun hyjnor të popullit, këngën e “Shqipnise Etnike” dhe, shpeshherë, jo vetëm nëpër dasma, këndonte pjesë të saj, duke perzier në keto raste mekamin e Podgurit me atë të lahutarëve malësorë. Vinin pastaj këngët për Isa Boletinin, Jakup Ferrin, Mahmut Dacin, Shaqir Grishen, Bec Sinanin, Ahmet Shtimen, Bajram Currin dhe për ngjarje historike si për rrethimin e Shkodres, luftërat e Lumës, Dibrës etj…
Brahim Uka kendonte edhe këngë humoristike:
Shpia t’mira maroi zogu,
Veç prej kashte e prej berllogu
Brahim Uka krahas trimërisë së burrave të pathyeshëm, u këndonte edhe vuajteve (hjekave) të njerzëve. Motra e tij, Tima, nje grua 91 vjeçare e martuar ne Tomoc, rrëfen se kur ai e kendonte këngën për vërshimin e përroit në bjeshket e Shtedimit, me ç’rast vershima pati mbytur me dhjetera femije, burra e gra, ishte e pamundur t’i mbaje lotët:
Hyn drangoni nër podvallë
Mori Ramën me gjithë djalë…
Flok’t e femijeve, n’Bistrice ran’!
…
Po bojn’ çikat na të ngratat
Na shkuen krojshet, shkuan çorapat;
(vijon)

[fegi]

Lufta me çetnikë për mbrojtjen e Sanxhakut
Shkruan: Mustafë RUGOVA
Brahim Uka - bardi i Podgurit (2)
Në luftën e Pazarit të Ri, djemtë e Podgurit dhe të Mitrovicës i shkuan në ndihmë popullit të Sanxhakut që rrezikohej seriozisht nga çetnikët e Drazha Mihajlloviqit sipas kërkesës që kishte bërë prefekti i Pazarit.
Në vargun e veprimeve atdhetare të Brahim Ukës duhet përmendur edhe pjesëmarrja e tij në luftën e Pazarit të Ri, kur djemtë e Podgurit dhe të Mitrovicës i shkuan në ndihmë popullit të Sanxhakut që rrezikohej seriozisht nga çetnikët serbë.
Ndihmën e njerëzve të Kosovës e kërkon prefekti i Novi Pazarit, respektivisht babai i ekonomistit të njohur Ismet Gucia.
Shqiptarët e fituan luftën
Në luftërat e përgjakshme atje, Brahim Uka u shqua për trimëri të pashoqe, kur bashkë me shokët e tij ua rrëmbeu serbëve dy kamionë me armë moderne, marrja e të cilave e determinoi luftën, duke i nxjerrë shqiptarët fitimtarë.
Kjo luftë u perjetesua edhe në vargjet popullore:
Janë bashku burrat shqiptarë,
Kokan nisë për në Pazar,
N’ato maje kur kanë dalë,
Me pa krenë e bajraktarë…
Para u shkojnë dy hoxhallarë;
Mulla Zeka n’gjog të bardhë
Kish me vete Haxhi Jahjanë
Mulla Ilazi po u mban fjalë (Gjyshi i Faruk Spahiut)
Merrni vesh vllazën u ka thanë
Sot po shkojmë n’luftë, n’Pazar,
Ndaçi lufta m’ju shku mbarë,
Mallin shkaut mos me ia marrë,
asht haram për çdo shqiptarë!
Në përfundim të Luftës së Dytë Botërore, Brahim Uka, një kohë del kaçak, sepse e kërkonin partizanët. Më vonë, përmes një miku, shkon në brigadën e Malë Sadikut, të cilën de fakto e udhehiqte Tomë Zhariqi famekeq. Në atë brigadë ishte edhe Dervish Shaqa…
Një ditë prej ditësh, partizanët i hetojnë 3 ushtarë të Shaban Polluzhës që ishin fshehur në një bunker dhe kishin vendosur të mos dorëzohen të gjallë. Atyre u afrohet një shqiptar i rrethit të Istogut dhe u thotë se nëse nuk keni bërë krime mund të dorëzoheni në besë. Ata e besojnë dhe dorëzohen. Mirëpo pas tri ditësh, Tom Zhariqi, kërkon nga Brahim Uka që t’i ekzekutojë djemtë që ishin dorëzuar. Brahimi e kundërshton kategorikisht. Tom Zhariqi e kërcënon edhe me pushkatim nëse nuk e zbaton urdhërin. Brahim Uka ngushtohet dhe i tregon shokut te tij, Musë Mehmetit të Mehmet- Smajlqëve nga Kashica. Ndërkaq Musa flet me Sadri Xhemën e Musë-Brahimëve, nga i njejti fshat , një trim që “ i ka thënë edhe dreqit ku e ka shtëpinë…” Sadri Xhema i premton se nëse rrezikohet Brahim Uka, ky do ta vriste aty për aty Tom Zhariqin.
Të nesërmen e rreshtojnë brigadën dhe Zhariqi kërkon prej Brahimit ta ekzekutojë urdhërin. Ndërkaq Brahimi i thote: Nuk e ke gjetë njeriun që i vret vellaznit e vet. Toma e sheh se “ka marre puna frymë” dhe tërhiqet. Në fakt ai që i kishte nxjerrë në besë prej bunkerit ushtarët e Shabanit, duke zbatuar urdhërat e Tom Zhariqit, përpiqet që përgjegjësia për veprën e shëmtuar të pushkatimit të njerëzve që ishin dorëzuar në besë t’ia faturonte Brahim Ukës.
Këtë faqezi të gjithë e kanë ditur për burrë të mirë e patriot, ndërsa Brahim Ukës “i dhimbnin sytë” kur e shihte…(rrëfim i Brahim Sadri Kabashit (Qorri)
Pushteti i frikësohej këngës së Brahim Ukës
Pas Luftës së Dytë Botërore, me sa dihet në Prishtinë, u mbajt nje festival, ku u bë përzgjedhja e këngëtarëve më të mirë. Çdonjëri prej tyre kishte kënduar nga një këngë.
Brahim Uka qëllimisht e këndon këngen për Miftar Demën, djalin e kaçakut te njohur Demë Ali Pozhari:
Haj medet çka na ka kanë,
Miftar Demën e kanë nxanë…
E kanë nxanë po donë me’e gri,
Që tri ditë nguju n’xhami;
Bukë pa nganë e ujë pa pi…,
Ka shti kryet në një franxhi,
Sheh kah vjen n’i shoq i tij,
A po vjen se kam besi,
Kam besi me u besatu
Dej te nana a don me mshku’!
Mos past bukë, me ma gatu !
I thuj qentë mos me i zhvillu…
Ali Hima iftirexhi,
Kish pas mbledh nje truç rini,
Ia kish qitë tri pritë mbi shpi…
N t’parën prite kish kapërcy,
Kur ish hi në t’dytën pritë
Ik Miftar, në mujsh me ikë!
Qyqja Nana e Miftarit,
Që ia qan tri vjet’t e malit,
Që ja qan në borë e n’shi
I pa ngane e i pa pi…
Prej atëherë e tutje Brahim Ukës ia kanë mbyllur të gjitha dyert si këngëtar, duke e cilësuar publikisht si armik. Ndoshta ketu duhet kërkuar shkakun kryesor pse nuk ka mbetur asnjë këngë e incizuar e tij. Ka edhe të afërm të tij që thonë se edhe kur ndokush ka kërkuar t’ia incizonte kënget, ai u ka thënë: Kur të vdes, me mua le të vdes edhe zëri im.
Por më afër të vërtetës duhet të ketë qenë arsyeja e parë, sepse në atë kohë manjetofon mund të kishin vetëm institucionet e shtetit; e shtetit që njerëzit si Brahim Ukën i shpallnin dhe i trajtonin si armiq derisa i çonin në varr.
“Të ruejtë Zoti, more djalë, qysh t’paska fal kaq të mirë”- i kishte thënë mbreti Zog
“Djalë ma t’mirë, djalë ma azgan edhe ma të hijshem nuk ka pase. Ne te tana punet o kan’ i zoti. T’kajke me pa qysh e lidhke shaminë, qysh e veshke kmishen e pelhurs, e n’i kmishë t’larme permi. Sa mirë i rrishin tirqit; tirqit e vodencit, boje kafe…, thojshe ti, ami edhe ni parë sy me e pa ma mire”.
“Shkova niherë, vazhdon rrëfimin e saj, nana Time, me i nimu me i ngjit kijet. Ish kanë shtramu zhegra. Unë i thashë- baci Brahim t’u pasak shtramu zhegra. Ai m’tha -hajt n’mujsh me dite ku mu ka shtramu zhegra? -I thashë, -e, po ku muj me ditë une. Me tha e kam rreh ni shka t’Lugut se o kanë shumë qafir edhe shumë zullumçar”.
Baci Brahim i ka pasur edhe dy kushërinj që nuk ndahej kurrë prej tyne, Rrustem Nimanin dhe Haxhi Smajlin që “s’ka guxu kush me ua prishe. Ata kanë dit’ me ruejt’ rrethin e vet, katunin dhe miqasinë. Shkijet, edhe pse në pushtet, s’kane guxu cik me iu ba, po tutën ia kanë pase babës Ukë niherë e masanej edhe bacit Brahim”, rëfen Timja. Haxhi Smajl Kabashi kishte shkuar në Shqiperi dhe ishte takuar me Ahmet Zogun. Ne bisedë e sipër Zogu i kishte pas thënë Haxhiut: “A ke lanë naj djalë ma t’mirë se veten n’Kosove?! Po, i thote ky, kam lanë plot, po dy djem që i kam lanë e që nuk ndahna kurrë prej tyne janë Brahim Uka dhe Rrustem Nimani. Atëherë Zogu ia kish pas dhënë një grusht napolona. Dhe i kishte thënë: T’rujt Zoti, po qysh t’paska falë kaq t’mire!
Ne ato kohë te vështira kishte edhe plot momente tragjikomike. Në vitet tridhjetë mbaheshin një palë zgjedhje për deputetë. Dhe njerëzit ishin të detyruar te votojnë! Në njësine zgjedhore në Dobrushë në një masë të madhe njerëzish kërcet dajaku në mes serbëve dhe malazezëve. Brahim Uka qëllon mu në mes dhe s’i mbetet tjetër veçse ia merr flamurin njërit dhe per fat shtiza ëe flamurit kishte qenë hu i njomë thane. E kish pas ça rrethin me hu.
Rrahje të tillë kishte pasur edhe ne Gurrakoc dhe pasi qetesohet gjendja Hysen Sadiku (Osmanaj) i kish pas qitur në këngë:
Zot ç’u ba Ukë Bajrami,
O dal n’kodër, te bunari!
E ka rrok; hunin sa llastari!
Një parti prej Zabllaqi
Bajnë pushim të Bllagaqi.
Po bërtet Imer Haxhia
Haj medet m’ka hup partia !
Te çekiqët u bo mbledhia…
Banjoviqi, bythpamuku (Komandanti i policise)
Po i qet hapat sikur uku!
(vijon)


Dervish Shaqa, e çmonte Brahimin si rapsodin më të mirë shqiptar

[fegi]

Kënga e tij-ditar i kalvarit të gjatë të shqiptarëve
Shkruan: Mustafë RUGOVA
Brahim Uka - bardi i Podgurit (3)
Me një rast, komandanti i stacionit të xhandarmërisë ne Gurrakoc e kishte rrahur Ukë Bajramin 80 vjeçar, - babain e Brahimit. Pas disa ditësh, Uka dhe i biri, Brahimi, ia zënë priten atij komandanti serb. “Brahimi, o kan si me krah, e kap cofile komandantin dhe e qet pas shkolle në do shkurre dhe ti hin hû dej sa nuk e kish pas kapë ma. Të nesërmen i paska pa thanë dikush komandantit mos gabo me e marr Ukën në stacion, se e kish sos me të vra, ‘sha Zotën ish kanë tutë shkau e s’kish pa ba mà zà”, tregojnë sot bashkëkohanikët e tij që i përendëm në fillim të këtij shkrimi.
Edhe këtë ngjarje Hysen Sadiku e kishte pas qit në këngë:
Banjoviq, more kodosh
çka ke lypë në Gurrakoc?
S’janë kompirat e Rakoshit
Po janë hujt e Gurrakocit?
“Trim o kanë Brahim Uka, po edhe ma trim o kanë baba i tij, Ukë Bajrami. Me një rast Miliq Kersta i kish pasë djegë e ba kërdi shqiptarët e Drogolefcit, dhe kishte premtuar se së shpejti ka me shku edhe në Gurrakoc me i ba të njëjtat mizori. Ukë Bajrami shkon te Ars Peroviqi edhe i thotë: Miliqi po bën kërdi kudo që po shkon, kemi ndigjue që e kish ndermend me ardhë edhe në Gurrakoc. Unë po të tham ty, edhe po ta jepi një besë të Zotit, mos e le me ardhë n’ket vend se flakë e verdhë ka me shku n’tana anët! Na ashtu e kështu t’maruem jemi, por edhe shka i gjallë n’Gurrakoc nuk do të lamë. Arsi, duke qenë venali dhe duke e njohur mirë Ukë Bajramin, i çon fjalë Miliqit, rri rahat e mos na rreziko edhe neve”, tregon Brahim Kadri Kabashi.
6.
Brahim Uka kishte dy femije: Gjylshahin dhe Ramën. Ky i fundit jeton në Austri.
Këngëtari i shquar ishte shumë i lidhur me vajzën e tij, që ishte tepër e sëmurë. Ajo jetoi vetëm 16 vjet, sepse e mbyti tuberkulozi. Prej atëherë e derisa vdiq, i ati e këndonte rregullisht, sidomos kur ishte vetëm, këngën e Minires, një kënge té dhimbshme për një vajzë të re, që gjithashtu e kishte mbytur veremi.
M’jep minilin nane,
Se unë kam verem,
Zemra ma ka ni
Se nuk kam ma jetë…
Minire, moj bijë,
Shamine kuq e zi,
Hajde dalim n’bashqe,
hjekim pak merzi.
Sa ju luta babës,
Për mem çu n’Shqipni,
S’ka kush t’bon hyzmet,
Minire, moj bijë.
Sa ju luta nanes,
Për me m’çu n’Tiranë,
S’ka kush t’ban hyzmet,
Minire, moj Nanë.
Sa ju luta vëllait
Për me m’çu ne Shkoder;
S’ka kush t’bon hyzmet,
Minire, moj moter.
Natyrisht këtë këngë ai e këndonte vetëm në shtëpi, kur e përvëlonte malli për të bijën , por kurrë nëpër dasma. Në një dasmë e kish pas pyet njeri: “Pse Brahim nuk po këndon këngë dashnie” ? Ai i përgjigjet “o vjen edhe ajo ditë, por unë e ti nuk do të jemi gjallë, sepse sot me lyp hallvë, kur nuk kemi as bukë me ngrënë nuk na ka hije!
Këtu duhet kërkuar përgjigjen pse i gjithë këndimi i Ttj ishte ditari i kalvarit të gjatë të Kosovës, i vuajtjeve dhe i qëndresës së popullit tonë.
Me të shkoi edhe zëri i tij magjik
Brahim Uka vdiq në mesin e muajit shtator të vitit 1964, pas një sëmundjeje të rëndë. Kërkesa e tij e fundit drejtuar vëllait Hevziut ishte që ta vendosë në qerre te kuajve dhe ta shëtisë nëpër Gurrakoc për t’u përshëndetur përgjithmonë me njerëzit, me fushat dhe me drunjtë e vendlindjes. Ai iku në prag te ndryshimeve të mëdha në Kosovë, që u mundësuan me ndryshimin e konjukturave politike në Federatë, kur ra nga pushteti serbi i gjithëfuqishëm e antishqiptari i thekur, Aleksandar Rankoviq.
Ndërkaq, ne qe jemi gjallë e që duam t’ia japim mirënjohjen tonë modeste për këngën, për guximin, për veprën e mirë dhe për gjithçka që ka bërë, konsiderojmë se asnjë shprehje, asnjë fjalë nuk do t’i rrinte më hijshëm dhe më domethënshëm në rrasen e varrit të harruar se sa fjala e moçme latine: "Shkëlqen mungesa e tij".
Ndërsa kolegëve të tij këngëtarë, atyre që kanë talent dhe mëtojnë për kujtesë historike u mbetet t’i dalin hakut njërit prej rapsodëve më të shquar shqiptarë të shekullit njëzet. Ja rasti për ta provuar veten. Janë vargjet e një pinjollit të Brahim Ukës:
N’Dukagjin e në Podgur,
Një bilbil ka k’ndu dikur;
Brahim Uka, djalë si zana
Deri n’qiell iu ndijke kanga.
Brahim Uka i Gurrakocit,
Ka qenë burrë e zog sokolit.
K’ndojke mirë e k’ndojke fort,
Me t’u rrëqeth flokët në kokë.
Kur i binte ai çiftelisë,
Mbanin vesh dhe trentë e shpisë.
Ai ka pas do shokë te mirë;
Kangatar dhe burra t dlirë,
Njani ish Selman Kadria,
Trim që e njeh e gjithë Shqipnia;
Se atë ditë kur vrau Miliqin.
Aty pranë e kish Brahimin.
Me te kënduan në gzime e dasma
Hysen Sadiku e Azem Vraga,
Djalë kaçaku e trim zi zana;
Me ta ishte dhe Alia,
Kusheri hajgarexhia…
Sali Sadiku e Dervish Shaqa,
Që kudo u jehoi kënga…
Në çdo kullë, në Dukagjin,
Ata kënduen dhe mbollën gezim;
Mbollën gëzim e krenari,
Tu ngjallë burra e histori;
Tu kujtu heronj me name,
N’kohë të vshtira e n’kohë me gjame!
Brahim Uka, burrë si lis,
Fort i binte çiftelisë;
Brahim Uka i Gurrakocit,
Djalë kaçaku e burrë i motit,
Ngjallte pushk’t e Kamer Loshit;
Ngjallte lufta e heronj,
Me bajloza e me dragonj…
Vargu i Fishtes, lapidar,
N’gojë t’Brahimit bëhëj zjarr;
Bëhëj zjarr, bëhéj kushtrim,
Për qëndresë e për tërbim,
Me pushtues e me tradhtarë,
Me besëthyes e me zagarë!
Në nje vakt e kohë të vështirë,
Udba e zezë e kish pas thirrë;
E kish thirrë me e përpunu,
Për me e tutë tuj e kërcenu,
Tuj diktu çka mund me k’nu.
Brahim Uka kurrë nuk thehej,
As nuk shitej, as nuk blehej,
Ballë për ballë u kish pas thanë;
Pa me kajt e zeza nanë,
Askush kangen s’mund ma ndrron,
S'mund ma flliq, s’mund ma helmon.
Prej atë ditë e dej të vorri,
S’ju nda dhuna e s’ju nda zori…
Për ma zi e pér ma keq,
Mbasi vdiq e mbasi u tret
Kangt e Tij u zhduken krejt.
Sepse UDB-a e komiteti,
Beogradi dhe krejt shteti;
Kanget që i pati incizu,
I kanë djegë e i kanë faru.
Porse n’oda t’Dukagjinit,
Kurrë s’u ndal kanga e Brahimit;
Kanga e vjetër e trimnisë,
Habertarja e lirisë…