Shqiptar
(10/26/00 3:50:11 pm)
Reply Enver Hoxha i preu kokėn nipit ballist, Abaz Omari
--------------------------------------------------------------------------------
Materiali eshte shkeputur nga gazeta shqiptare
----------------------------------------------

Nė 1993-in, eshtrat e tij u gjetėn pa kafkėn nė periferi tė
Beratit, njeriu qė bėri krimin dėshmon: "Kisha urdhėr"

Diku nė rrethinat e Beratit, nė verėn e vitit 1993, njė grup familjarėsh arritėn tė gjejnė vendndodhjen e njė varri tė pėrbashkėt, ku nė korrikun e vitit 1945, ishin pushkatuar dhe groposur pesė kundėrshtarė tė komunizmit. Mbasi u gjendė vendndodhja e varrit tė humbur pėr gjysėm shekulli, filluan gėrmimet dhe eshtrat e tė pestėve filluan tė konturohen pak e nga pak. Por, tek pesė skeletet e gjetura mungonin krejtėsisht kafkat e kokės.

Tė nesėrmen e asaj dite, nga gėrmimet e tjera, rreth gropės sė madhe, disa metra larg saj u gjetėn dhe kafkat qė mungonin nga skeletet. Kush ishin ata tė pestė dhe pse ishin pushkatuar? Pėrse eshtrat e trupave gjendeshin nė njė gropė tė pėrbashkėt dhe kokat e tyre tė prera mė tej? Pas ekzaminimeve tė bėra, nga tė afėrmit u zbulua se midis tyre ishte dhe Abaz Omari. Ky ish avokat i njohur, ishte nipi i numrit Njė tė Shqipėrisė komuniste, Enver Hoxhės (djali i vajzės sė xhaxhait) dhe katėr tė tjerėt shokė dhe bashkpuntorė tė tij.

Kush ishte Abaz Omari?

Abaz Omari kishte lindur nė qytetin e Gjirokstrės nė vitin 1906 dhe fėmijria e tij kishte kaluar tek shtėpia e Hoxhatėve, pranė gjy@#%$ tė tij Hysen Hoxhės. Nė kėtė shtėpi tė madhe Abazi i vogėl luante me shokun dhe kushėririn e tij Enver Hoxhėn qė ishte vetėm dy vjet mė i vogėl nga ai. Ai nė fillim shkoi nė shkollė aty nė qytetin e lindjes sė bashku me Enverin, pėr tė vazhduar mė tej mėsimet nė Leēe tė Italisė. Pas kthimit nga Italia, Abazi dėrgohet nga familja pėr tė vazhduar mėsimet nė Liceun Francez tė Korēės dhe pasi e mbaron shkėlqyeshėm atė, fiton njė tė drejtė studimi pėr nė Paris dhe Grenobėl tė Francės. Abazi pasi u diplomua nė shkencat Juridike nė Montpelje nė vitin 1939, kthehet nė Paris ku studjoi dhe mori leksione nė njė kurs tė gjatė pėr Histori Arti pranė Akademisė sė Arteve tė Bukura tė kėtij qyteti. Gjatė atyre viteve tė qėndrimit nė Paris, Abazit i erdhi nė dhomėn ku banonte, kushėriri i tij Enver Hoxha i cili kishte qenė pėr studime nė Montpelje. Abazi me Enverin pėrveē shkollės fillore nė Gjirokastėr, kishin studjuar bashkė dhe nė Korēė nė Liceun Francez. Arsyeja e vajtjes sė Enverit pėr tek Abazi nė Paris, ishte sepse nė Montpelje ku kishte studjuar pėr gjashtė muaj, qeveria shqiptare ja kishte prerė bursėn pasi ai nuk kishte mundur tė shlyente dot asnjė provim. Abazi e mbajti Enverin pėr disa muaj nė dhomėn e tij, ku tė dy jetonin vetėm me kursimet qė ai kishte lėnė mėnjanė gjatė atyre viteve qė studjonte nė Paris. Lidhur me kėtė gjė nė kujtimet e tija vite mė vonė Enver Hoxha do tė shkruante:"…Pasi kishim ngelur nė njė gjendje tė vajtueshme bashkė me kushėririn tim Abaz Omarin, shkonim nė restorante kineze tė Parisit dhe hanim vetėm pilaf." Duke parė gjendjen e keqe financiare nė tė cilėn kishte ngelur Enveri pas prerjes sė bursės, Abazi pėr ta ndihmuar sadopak, ndėrhyri tek Eqerem Libohova, (Ambasadori i Mbretėrisė shqiptare nė Francė) qė ishte miku i ngushtė i Bahri Omarit. Ambasadori shqiptar Libohova e rregulloi studentin gjirokastrit Enver Hoxhėn, qė tė fillonte punė si sekretar i Konsullit tė Nderit tė Shqipėrisė nė Bruksel. Konsulli qė ishte njė milioner hebre-belg, e mbajti Enverin pėr disa muaj nė punė dhe mė pas e pėrzuri. Pas kėsaj Enveri i ngelur pa asnjė mjet jetese nė gjendje tė mjerueshme, si ngeli gjė tjetėr veēse tė kthehej nė Shqipėri.


eri nė Fier pėr tė eleminuar Abazin

Nė vitin 1939 pasi Abaz Omari pėrfundoi studimet dhe u diplomua nė Francė, u kthye nė Shqipėri ku filloi punė si Jurist nė Ministrinė e Financave. Pasi punoi pėr disa muaj nė Tiranė, ai u kthye nė qytetin e Fierit ku ishte vendosur familja e tij pas shpėrnguljes nga Gjirokastėra. Me tė vendosur nė kėtė qytet, Abazi u lidhė me disa nga intelektualėt e njohur antifashistė qė kishin filluar tė grupoheshin. Lidhur me kėtė Veli Frashėri pėrkthyesi (anglishtes) i Mithat Frashėrit nė kujtimet e tija dėshmon:"Nė shtėpinė e Abaz Omarit nė Fier, ne formuam grupin e rezistencės kundėr pushtuesėve italianė qė nė vitin 1939. Nė kėtė grup, pėrveē Abazit bėnin pjesė dhe Myzafer Trebeshina, Tefik Cfiri e ndonjė tjetėr. Grupimi ynė i rezistencės kishte ide dhe program social-demokrat dhe mė vonė ne u bashkuam me grupin e Vlorės qė drejtohej nga Skėnder Muēo". Pas formimit tė Grupit tė Rezistencės nė qytetin e Fierit, me iniciativėn direkte tė Abazit u krijua ēeta e parė antifashiste e Mallakastrės e pėrbėrė prej 7-8 vetėsh. Veli Frashėri, Abaz Omari dhe Nexhat Peshkėpia, (burri i motrės sė Abazit) nė vitin 1942 u lidhėn dhe me Skėnder Muēon nė Vlorė dhe formuan njė grupim social-demokrat qė njė vit mė vonė nė 1943-in arritėn ta kristalizonin si parti. Asokohe ata nxorrėn nė Fier dhe numrat e parė tė gazetės sė tyre "Zėri i Lirisė" tė cilėn e drejtonte intelektualja e njohur Musine Kokalari (ishte lauruar nė Romė pėr Filozofi) ku shkruanin Prof. Jusuf Luzaj, Abaz Omari, Skėnder Muēo etj. Nė shtatorin e vitit 1943, Enver Hoxha u nis pėr nė qytetin e Vlorės. Qėllimi i atij udhėtimi sipas kujtimeve tė mėvonėshme tė Hoxhės, ishte "likujdimi i grupit franksionist tė Xhepit e Qorrit" Anastas Lulės dhe Sadik Premtes nė qarkorin e partisė sė Vlorės. Gjatė atij udhėtimi pėr nė Vlorė, Enver Hoxha qėndroi disa ditė nė qytetin e Fierit duke u strehuar nė shtėpinė e Llaz Sukut. Gjatė atyre ditėve nė shtėpinė e Sukut, Enver Hoxha u informua rregullisht pėr tė gjithė veprimtarinė e Abaz Omarit dhe grupimit social-demokrat qė vepronte nė atė qytet.

Dėshmitarė tė asaj kohe pretendojnė se atėhere ka pasur dhe njė plan tė inicuar nga Enver Hoxha pėr eleminimin e Abaz Omarit. Lidhur me kėtė gjė, Mėrkur Omari vėllai i Abazit (partizan, ish ekonomist i lartė i internuar pėr vite nė fshatrat e Lushnjes) dėshmon: Nė shtėpinė e Llaz Sukut ku ishte strehuar, Enveri thėrriti Rakip Kryeziun njė gjirokastrit shumė i varfėr qė ishte komandant i Njesiteve Guerile tė Fierit, tė cilit i parashtroi planin e eleminimit tė Abazit duke i thėnė se ajo ishte "porosi e udhėheqjes sė partisė". Nė mbremjen e asaj dite teksa po rrija para shtėpisė mė thėrriti Rakip Kryeziu dhe mė tha qė tė shkoja nė shtėpinė e tij se do tė mė jepte njė porosi pėr Abazin. Unė pa dyshuar e ndoqa prapa dhe kur shkuam nė dhomėn e tij, ai sė bashku me njė tjetėr qė ishte aty, mė thanė qė atė darkė ta lija portėn e shtėpisė tė hapur pa ēelės, pasi ata do vinin pėr ta marrė Abazin pėr njė problem qė kishin. "Tė japim fjalėn e komunistit se Abazit nuk i bėjmė asgjė", mė thanė ata. Unė kisha ngelur i shtangur dhe nuk pranoja, kurse Rakipi mė kėrcėnonte me njė revole qė kishte nė dorė dhe mė thoshte se po ta bisedoja me njeri atė gjė, isha i dėnuar me vdekje. Unė portėn nul e lashė tė hapur dhe nga frika atė natė nuk i thashė gjė Abazit. Tė nesėrmen i tregova gjithshka dhe ai mori masa pėr tu mbrojtur. Pas tre ditėsh ata e kuptuan se unė i kisha treguar Abazit dhe na dėrguan fjalė se ishim tė dėnuar nga partia me vdekje tė dy. Pas dėshtimit tė kėtij plani, pėr rrėmbimin dhe ekzekutimin e Abazit, Enver Hoxha mori masa qė gjithshka tė mbetej e fshehtė. I vetmi njeri qė mund ta dekonspironte atė aksion ishte Rakip Kryeziu, i cili ato ditė u rrethua nė njė shtėpi nė periferi tė Fierit nga forcat balliste tė Bajrush Kosovės dhe u vra prej tyre si shkak pėr aksionin e rrėmbimit tė Abazit."


Enver, incidenti nė shtėpinė e Omarit

Nė kohėn qė Enveri qėndroi nė Fier pėr tė eleminuar Abazin, lidhjet me tė i kishte ndėrpreė qė pas ardhjes nga Franca. Nė fakt pėr herė tė fundit ata ishin takuar nė Tiranė nė shtėpinė e Bahri Omarit aty nga fundi i viti 1941.Lidhur me kėtė takim nė librin e tij "Kur hidheshin themelet" Enver Hoxha dėshmon:" Jam zėnė keq njėherė me Abaz Omarin, njė kushėririn e Bahriut nga i ati, por dhe i yni sepse xhaxhai im Hysen Hoxha e kishte nip (djalin e vajzės) Njiheshim qė fėmijė, kur ishim tė rinj vinte shpesh nė shtėpinė tonė. Edhe ai kishte bėrė Liceun e Korēės dhe kishte vajtur nė Paris, por pasi kishte qėndruar nja katėr vjet me paratė e babait qė e kishte pronar tė madh tokash dhe tregtar tė madh nė Fier, ishte kthyer pa diplomė nė Shqipėri dhe ca kohė ushtroi zanatin e tė jatit. Mė vonė ai mori njė grua me prikė (pasuri) tė madhe dhe me tė hollat e saj u kthye nė Francė e mori diplomėn nė Drejtėsi dhe erdhi e u bė avokat. Kisha kohė qė nuk isha pjekur me tė, sa njė ditė pas pushimit e gjeta tek motra ime Fahrija. U puthėm e u ngalasėm dhe e urova e pas bisedave tė zakonėshme filluam ato politike. Mbaja mėnd se dikur Abazi shfaqej si antifeudal demokrat i majtė. Por ē` tė shihja, kur fola pėr luftėn, pėr domosdoshmėrinė e saj, na doli se Abazi nga i majtė na ishte bėrė i djathtė, nga demokrat na ishte bėrė njė mbrojtės i madh i tė pasurve, me njė fjalė kishte ndėrruar lėkurėn. U grindėm e kushedi se si do tė kishte mbaruar grindja, po tė mos kishte ndėrhyrė nė mes motra ime Fahrija. Mė nuk e pashė kėtė njeri qė u bė njė qen zinxhiri i Ali Beut (Kėlcyrės) e u bė ballist e bashkpuntor i gjermanėve". Por sot pas kaq vitesh njerėz tė afėrt tė Enver Hoxhės japin version tjetėr nga ai episod qė shkruan ai. Kėtė gjė e konfirmon dhe Mėrkuri vėllai i Abazit. Nė atė darkė Bahriu kishte ftuar dhe Nexhat Peshkėpinė dhe Abazin. Gjatė darkės Enveri filloi tė bėnte propagandė komuniste dhe ende pa mbaruar fjalėn, Abazi i kthehet atij:" Si s` tė vjen zor qė flet nė kėtė mėnyrė, ti je pėrzier mė njė grup aventurierėsh antishqiptarė e vagabondė, qė kudo qė shkoni bėni propagandė bolshevike". I prekur rėndė nga fjalęėt e Abazit, Enveri nxehet keq dhe i` a kthen:" Kur tė fitojė Stalini, ne komunistėt do t`iua presim kokėn ju mutistėve". Fjalėt qė tha Enveri i shoqėroi dhe me xheste tė duarėve. Pas kėsaj, Abazi mori njė pjatė dhe qėlloi drejt Enverit i cili largoi kokėn dhe pjata u thye nė mur. Darka u prish dhe Nexhat Peshkėpia e mori me vete Enverin nė shtėpinė e tij pėr tė mbyllur sherrin. Ky ishte dhe takimi i fundit qė patėn dy kushėrinjtė, tė cilėt ndonėse ishin rritėr nė njė shtėpi, kishin mėsuar nė tė njejtat shkolla, kishin ndjekur drejtime tė ndryshme nė jetė.


Enveri: Ekzekutoheni

Nė fillimin e vitit 1944, Abazi vjen nė Tiranė dhe nė njė takim qė Balli Kombėtar bėri me intelektualėt e Tiranės nė Kinema "Kosova" , pas Abaz Ermenjit e mori fjalėn dhe ai ku midis tė tjerave tha:"Nėse komunizmi vjen nė vatrat tona, meritė e tij do tė jetė mjerimi dhe pėr popullin uria. Njerzit do tė vihen nė rresht pėr njė copė bukė. Kam jetuar shumė vjet nė Francė. Atje librat pėr komunizmin mbeten rrugėve se nuk i lexon njeri. Kėtu njerzit tė gėnjyer nga disa aventurierė po pėrkrahin komunistėt. Ata do tė kujtojnė Siberinė ruse me kampet e pėrqėndrimit qė do hapin" Nė vjeshtėn e 1944-ės kur komunistėt ishin afėr triumfit, shumė nacionalistė u grupuan nė Shijak pėr tu larguar me anė te detit nga Shqipėria. Nė njė takim tė madh qė u mbajt atje, Abazi ju bėri thirrje atyre qė tė mos largoheshin, por ta vazhdonin luftėn deri nė fund. Pak ditė pas atij takimi Omari arrestohet nga partizanėt nė Shijak sė bashku me shokun e tij Qazim Shehun tė cilėt i sjellin nė Tiranė nė njė shtėpi qė ishte kthyer si burg pranė rrugės "Qemal Stafa". Pasi u mbajt pėr tre muaj aty, Abazi u dėrgua nė Berat pėr tė dalė nė gjygj. Njė muaj pas arrestimit, motra e tij Ferro, (gruaja e Nexhat Peshkėpisė) bashkė me vėllanė e vogėl Mėrkurin, shkuan dhe trokitėn nė shtėpinė ė Enver Hoxhės (vila e Shefqet Vėrlacit) i cili pasi u lajmėrua nė telefon i ftoi tė hynin brenda. Pasi ata hynė nė shtėpi, Enveri qė po hante bukė i priti shumė ftohtė. Ferro me Mėrkurin duke parė atė situatė nuk e hapėn fare muhabetin e Abazit. Enveri rėndė rėndė ju drejtua Mėrkurit:"Hė mor ballist, si i ke punėt sikur ta kam lexuar emrin nė gazetė?" Mėrkuri ngeli i habitur e nuk dinte se ti pėrgjigjej (nė fakt Mėrkuri kishte qenė partizan). Nė atė kohė nė shtėpi hyri Nako Spiro dhe Enveri u largua bashkė me tė pa i pėrshėndetur dy kushėrinjtė. Pas disa ditėsh Ferro shkoi dhe njėherė tek shtėpia Enverit i cili ja preu shkurt:"Abazin ne do ta dėnojmė, se nesėr mund tė vritet djali yt". Ferro u largua nga ajo shtėpi pa e kuptuar kurrė kuptimin e atyre fjalėve fatale qė i tha kushėriri i saj dhe njėkohėsisht Kryetari i shtetit Shqiptar, i cili i kishte arrestuar vėllanė dhe priste ta ekzekutonte.

Sipas fjalės qė i tha kushėrirės Ferros, pėr vėllanė e saj, mė 7 korrik 1945 gjashtė muaj mė vonė, Enver Hoxha do e mbante "premtimin". Nė njė radiogram, dėrguar Gjykatės Ushtarake tė Korpusit tė IV-tė nė Berat ai shkruante:" Nė pėrgjigjie tė shkresės suaj nr.140. dt.7.VI.1945 aprovohet dėnimi me vdekje i Abaz Omarit me shokė. Na lajmėroni datėn e ekzekutimit". Komandanti i Pėrgjithshėm Gjeneral-kolonel Enver Hoxha. Pas pak ditėsh ajo Gjykatė Ushtarake me Prokuror M.Bllaci. e gjygjtar M. Karafili, F. Bedeni e N. Lekdushi, sipas porosisė sė Komandantit zbatuan detyrėn. Pas pushkatimit njė dorė e stėrvitur (K.D. nga Kallarati i Vlorės) me njė sėpatė tė rėndė ju preu kokat duke i groposur nė njė gropė tė veēantė pak mė larg trupave. Vetėm 48 vjet mė vonė ai njeri do tė pohonte :" Kisha urdhėr, po tė mos j`ua prisja unė, bashkė me kokat e tyre do shkonte dhe e imja".