Close
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 19
  1. #1
    i/e regjistruar Maska e Shpresmiri
    Anëtarësuar
    16-04-2002
    Vendndodhja
    Zagreb (CRO)
    Postime
    405

    TË DREJTAT E NJERIUT në Lindje dhe në Perëndim

    Pasi e lexova këtë artikull që më erdhi në postën elektronike e pashë të arsyeshme që ta sjell edhe këtu që të diskutohet edhe për këtë problem që nuk është i vogël. Le t`i paraqesim dyshimet tona, mendimet tona, qëndrimet tona ashtu si mendojmë pa anim që t`ua imponojmë të tjerëve qëndrimin tonë, por, sipas mundësisë, le të flasë vetëm e vërteta .



    Zef AHMETI, Universiteti St.Galen, janar 2004.


    Historia e të Drejtave të Njeriut në Perendim

    Historia e të Drejtave të Njeriut, ndonese jo ne kuptimin e sotëm, ka rrënjët që në antikën greke. Nga atëherë të Drejtat e Njeriut dhe kuptimi i tyre kanë ndryshuar rrënjësisht në formën e tyre. Të Drejtat e Njeriut, të cilat i njohim ne sot, janë rezultat i ngjarjeve dhe proceseve të gjata historike.

    Në botën perendimore shkenca vlerëson se të Drejtat e Njeriut fundamentin e kanë në aktin e Virginia Bill of Rights (1776), pastaj pason Deklarata e shpalljes së Pavarsisë së Amerikës (1776). Në këto dy dokumente, që trajtohen si bazament i të Drejtave të Njeriut, kemi elemente shumë interesante që garantonin të drejtat e individit përballë shtetit, por kishte edhe elemente që mund të klasifikohen si të drejta sociale psh. e drejta për fat dhe e drejta sigurisë.[1]

    Hapi më i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të të Drejtave moderne të Njeriut ishte Deklarata franceze për të Drejtat e Njeriut dhe Qytetarit (1789). Dhe këtu gjejnë vend shumë elemente që garantonin të drejtat e njeriut, individit.

    Në gjysmën e dytë të shekullit të kaluar të Drejtat e Njeriut kanë gjetur një shtrirje gjithënjë e më të madhe në botë. Pas Luftës së Dytë Botërore, presidenti i Amerikës, Rosvelti, proklamon në fjalimin e tij para Kongresit katër liritë shumë të njohura, prej të cilave liria shprehjes së mendimit dhe liria e fesë kanë gjetur mbështjetje të madhe edhe jashtë Amerikës. Pas luftës së Dytë Botërore dhe pas themelimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, duke nxjerrë mësime nga lufta në fjalë, kjo organizatë nxjerr Deklaratën e përgjithshme të Drejtave të Njeriut më 10. 12. 1948, që konsiderohet dhe vlersohet si dokumenti më i popullarizuar në botë.[2] Sa i përket të Drejatave të Njeriut sot kemi një numër të madh deklaratash, konventash, marrëveshjes, protokole etj.


    Konventat rajonale e të Drejtave të Njeriut

    Pas nxerrjes së Deklaratës Univerzale të të Drejtave të Njeriut nga Organizata e Kombeve të Bashkuara (OKB), anëtarët e Këshillit të Evropës, dy vite me vonë, kanë proklamuar Konventën Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore (4.11.1950). Forma e parë e konventave rajonale e paraqitur për mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut, para asaj evropiane, është në Amerikë e njohur si Deklarata Amerikane për të Drejtat dhe Detyrimet e Njeriut në vitin 1948.[3] Konventa të tilla rajonale për mbrotjen e të Drejtave të Njeriut kanë nxjerrë edhe Organizata e Shteteve të Afrikës në vitin 1961. Pastaj në civilizacionin islam kemi poashtu disa deklarata mbi të Drejtat e Njeriut, të cilat këtu janë temë që do të trajtohen më gjërsisht.

    Deklaratat më të njohura që njihen në botën islame janë: Deklarata e Kairos për të Drejtat e Njeriut në Islam (1990), Karta Arabe për të Drejtat e Njeriut e proklamuar në vitin 1994, dhe një deklaratë e mëhershme, që është bërë nga një organizatë joqeveritare me qendër në Londër, Deklarata e Përgjithshme Islamike e të Drejtave të Njeriut e vitit 1981.


    Çka është Islami ?

    Që të mund të kuptojmë më mirë trajtimin e temës që kemi zgjedhur, fillimisht duhet të kuptojmë dhe shtjellojme atë se çka kuptojmë me Islam. Në të vërtetë një definicion i përgjithshëm mbi Islamin nuk ekziston, apo që të jemi më të saktë, një përkufizim i Islamit në një definicion është i vështirë. Andaj ne këtu po japim dy kuptime themelore që do të shpjegojnë fjalën Islam. Me Islam kuptojmë së pari një koncept që përfshinë një fe, dhe së dyti kuptojmë një civilizacion.[4]

    Në botë kemi afër 1.3 milion njerëz të besimit mysliman me një traditë prej 14 shekujsh. Sa i përket shtrirjes se Islamit, kjo fe e ky civilizacion shtrihet nga Maroko deri në Indonezi, që nga Kazastani e deri në Senegal.[5] Në Evropë sot jetojnë afër 20 milion mysliman, ndërsa prej tyre 12 milion janë imigrant.


    Të Drejtat e Njeriut në civilizacionin perendimor dhe atë islam

    Në të vërtetë të trajtoshë një temë të tillë që është aq e gjërë dhe njëkohësisht edhe poaq e ndishme, kërkon një përkushtim të theksuar dhe një qasje reale, duke mbajtur qëndrim sa më larg nga paragjykimet që të mos përfundohet në asnjë mënyrë në teorinë e konspiracionit, e që shpesh bëhet nga autorë të ndryshëm kurë trajtojnë këtë temë e kjo ndodhë posaqërisht pas ngjarjeve të 11 shtatorit. Dhe kjo është kështu jo vetëm në arenën ndërkombëtare, por edhe në atë rajonale psh. në pjesën e Ballkanit shumicën e rasteve argumentet jepen gjithnjë me elemente ose tërësisht në bazë të teorisë së konspiracionit.


    Ashtu si pamë më lartë, historia dhe qasja ndaj të Drejtave të Njeriut për civilizimin perendimor ndryshon shumë nga ai në Islam. Ne në vijim do përpiqemi që lexuesit shqiptar t`i paraqesim një krahasim modest që të mund të kuptojë dallimet dhe qëndrimet e këtyre dy civilizacioneve përballë të Drejtave të Njeriut. Si i kuptojnë ato të drejta këto dy civilizime? Nga cili prizëm këto civilizime japin vlersimet për të Drejtat e Njeriut?

    Aktin më të përhapur në botë, Deklaratën e Kombeve të Bashkuara mbi të Drejtat e Njeriut, përveq shteteve perendimore, atë e kanë nënshkruar edhe gati të gjitha vendet islamike edhe pse me shumë kushtëzime të cilat gjatë leximit të këtij punimi do të mund t`i kuptojmë arsyet e këtyre kushtëzimeve.

    Shpesh në mediat e ndryshme njoftohemi për shkeljen e të Drejtave të Njeriut në botën islame. Pse është kjo kështu? Në të vërtetë veprimet që në botën perendimore trajtohen si shkelje e të Drejtave të Neriut, a janë të drejta, a trajtohen si të drejta thembësore për individin edhe në botën islame?

    Për të kuptuar më mirë botën islame dhe mënyrën e të menduarit të tyre në relacion me të Drejtat e Njeriut duhet të hyjmë dhe analizojmë gjërat nga botëkuptimi i tyre, dhe të bëjmë një vlerësim nga pespektiva e tyre e të menduarit. Shtetet islamike jo vetëm se kanë nënshkruar Deklaratën për të Drejtat e Njeriut të OKB-së, por ato edhe kanë nxjerrë aktet e tilla islamike të tyre për mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut, në qendrën e të cilave të drejta nuk qëndron individi, por kolektivi kulturorë.[6]


    Kundërshtimet e shteteve islamike kundër univerzalitetit të të Drejtave të Njeriut të OKB-së

    Shtetet islamike përherë dhe gjithnjë e më shumë po ngrisin pakënaqësit e tyre kundër legjitimitetit universal të të Drejtave të Njeriut të OKB-së. Ato janë të mendimit se regjimi i të Drejtave të Njeriut që përfaqësohen nga Kombet e Bashkuara janë të natyrës perendimore dhe hegjemoniste dhe se ato paraqesin përzierje në suverenitetin e shteteve.[7]

    Shkencëtari i njohur i Islamit nga Damasku, që vepron në Gjermani, Basam Tibi, në librin e tij të njohur « Luafta e Civilizimeve » pohon se demokracia dhe të Drejtat e Njeriut janë ngusht të lidhura ndërmjet veti dhe se ato janë të pandashme, dhe shton mëtutje duke shënuar : « myslimanët fundamentalist përfaqësojnë mendimin, se demokracia perendimore po i lejojka armiqt që atë ta shkatërrojnë me mjetet e tyre; ndërsa Sheriati sipas tyre në këtë drejtim është shumë më i kujdesshëm: Sheriati nuk po e lejojka kundërshtarin » ![8] Se çka është Sheriati do të kthehemi përsëri.

    Organizata e Shteteve Islamike që prej viteve të nëntëdhjeta paraqitet në gremiumet e OKB-së dhe sjell në këto gremiume “pozicionin e saj islamik”.[9] Në diskusionet që zhvillohen lidhur me perspektivën islamike përballë të Drejtave të Njeriut të OKB-së, përfaqësohet mendimi, se të Drejtat e Njeriut veq qenkan prezente dhe se ato përherë kanë qenë të pranishme në Islam. Kjo mënyrë e argumentimit në të vërtetë tregon poashtu se shtetet islamike në rend të parë qëndrojnë në mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut të legjitimuara në Islam. Dhe në këtë drejtim vlenë të theksohet se Arabia Saudite dhe Organizata e Shteteve Islamike e arsyetojnë këtë pozicion duke e argumentuar me “vlerat aziatike” dhe duke tërhequr vëmendjen edhe për “veçoritë kulturore” të tyre.[10]

    Kështu myslimanët që kanë kundërshtuar univerzalitetin e të Drejtave të Njeriut të OKB-së, kanë marrë inisiativa dhe kanë nxjerrë deklaratat islamike për të Drejtat e Njeriut.



    Deklarata e përgjithshme islamike e të Drejtave të Njeriut (1981) [11]


    Si reakcion përballë kritikës perendimorë në adresën e botës islamike për mosrespektimin e të drejtave themelore të njeriut shpallet “Deklarata e Përgjithshme Islamike e të Drejtave të Njeriut” nga një organizatë joqeveritare e ashtuquajtur “Këshilli Islam për Evropën” me qendër në Londër. Ky Këshill Islam nuk ka ndonjë ndikim të madhë te myslimanët dhe se kjo deklaratë nuk lidhë juridikisht myslimanët, dhe nuk ka fuqi juridike, por është vetëm një deklaratë.

    Në preambulën e kësaj Deklarate thuhet, se të Drejtat e Njeriut janë në pajtueshmëri me Islamin[12] dhe se në Islam të Drejtat e Njeriut janë prezente shumë më herët se në Perendim, dhe kjo ka ndodhur që në fillim të ekzistimit të Islamit si fe.[13]

    Kjo deklaratë cekë të drejtat mbrojtëse përballë shtetit, të drejtën për jetë dhe liri (neni 1 dhe 2), të drejtën për procedurë të drejtë gjyqësore (neni 5), mbrotjen nga arrestimet e padrejta dhe kallëzimeve si dhe mbrojtjen nga turtura (neni 7). Martesat e bëra me dhunë, sipas kësaj Deklarate, të moshave jomadhore mund të spallen si të pavlefshme (neni 9 lin. I). Mirëpo keto dhe të drejtat tjera të cilat kjo Deklaratë i numron si të Drejta të Njeriut kanë vlerën e tyre derisa ato nuk bien në kundërshtim me të drejtën islamike, Sheriatin (neni 20).

    Kjo Deklaratë në përgjithësi vlerësohet nga perendimi, se ajo në fushën e të drejtave të grave, lirisë së fesë, barazisë mes myslimanëve dhe jomyslimanëve, është shumë mbrapa të drejtave që garanton Deklarata e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut.



    Deklarata e Kairos për të Drejtat e Njeriut në Islam (1990)

    Deklara më e njohur islamike për të Drejtat e Njeriut vlersohet ajo e Kairos. Kjo Deklaratë është nxjerrun më 5 gusht 1990 nga mbi 50 Ministrat e Punëve të Jashtme të shteteve islamike në emër të anëtarëve të Konferencës Islamike, që njihet si Organizata e shteteve (vendeve) Islamike.[14]

    Sipas nenit 1 të Deklaratës së Kairos “të gjithë njerzit janë të barabartë në dinjitet, detyra dhe përgjegjësi, dhe kjo pa dallim rase, ngjyre, gjuhe, gjinie, feje, qëndrimeve politike, statusit social apo arsyeve tjera”. Kjo që thuhet në nenin 1 të kësaj Deklarate në të vërtetë duket e ngjashme me Deklaratën e OKB-së për të Drejtat e Njeriut, mirëpo në nenet tjera të mëvonshëm kjo ngjashmëri përfundon me kufizimet që i bëhen. Kështu në nenin 25 thuhet se të gjitha të drejtat dhe liritë i nënshtrohen Sheriatit islamik, i cili (Sheriati) caktohet si “i vetmi burim kompetent për zbatimin dhe shpjegimin e çdo neni të kësaj Deklarate”.[15]

    Ashtu si është e njohur, një nga pikat më diskutabile në botën islame është pozicioni i gruas në shoqëri. Edhe deklaratat islamike kanë trajtuar këtë çështje. Ngjajshëm si në Deklaratën e Përgjithshme Islamike për të Drejtat e Njeriut, edhe në Deklaratën e Kairos barazia e gruas përkufizohet me sa vijon: “Gruaja në dinjitetin e saj njerzorë është e barabartë me burrin dhe ka të drejtat dhe detyrat; ajo gëzon të drejtën e qytetarit në mënyrë të pamvarur dhe pavarsi financiare…” (neni 6 a). Si e drejtë themelore që gëzon gruaja sipas kësaj Deklarate kuptohet e drejta e saj që të kujdeset (mbahet) nga burri i saj, ndërsa si detyrë kryesore ka ajo t`i përfillë dëshirat, përkatësisht ta ndëgjoj burrin.

    Në nenin 2 të Deklaratës është e dhënë mbrotja e integritetit të trupit dhe shënohet “…është detyrë e shtetit që ta siguroj këtë të drejtë dhe ndalohet që kjo të shkilet pa ndonjë arsye të dhënë në Sheriat”. Sipas këtij formulimi shkelja e integritetit të trupit mund të lejohet nëse për një gjë të tille ka arsyetim sipas ligjit islamik, Sheriatit.

    Të Drejtat e Njeriut sipas kuptimit perendimorë në botën islamike, por edhe vetë të Drejtat islamike të Njeriut, bazuar në realitetin që ekziston në shumicën e vendeve ku shtrihet civilizacioni Islam, është ende shumë larg asaj që të flitet për rrespektim të të Drejtave të Njeriut.

    Në Deklaratën e Kairos, pos të tjerash, është e dhënë edhe e drejta e lirisë së mendimit, besimit por këto liri vlejnë vetëm derisa nuk bien në kundërshtim me ligjin e Sheriatit dhe përderisa ato liri praktikohen në kornizat e ligjit islamik (khs. neni 12 I Deklaratës së Kairos mbi të Drejtat e Njeriut në Islam). Në përgjithësi mund të thuhet se Deklarata e Kairos është shumë larg nga pikat signifikante të konventës së të Drejtave të Njeriut të OKB-së, e në veçanti në pikëpamjen e raporteve ndërgjinore por edhe në drejtim të denimeve trupore dhe lirive tjera.[16]

    Është për t`u potencuar poashtu edhe fakti se Deklarata e Kairos në shumicën absolute të neneve të saj citon elemente nga libri i shenjtë i zivilizacionit Islam, pra Kuranit dhe kufizimet i bënë duke u mbështetur në ligjin e Sheriatit. Dhe për dalim civilizacioni perendimor, pikëpamjes dhe çasjes perendimore që i bëhet përballë të Drejtave të Njeriut dallon shumë nga ai islam edhe për vetë faktin, se perendimi bazohet në filozofinë natyrore dhe nuk e shtin në lojë Biblën për të mbështetur arsyetimet dhe legjitimimin e të Drejtave të Njeriut. Pra, kemi një ndarje të fesë edhe në raport me të Drejtat e Njeriut, ndërsa Deklarata e Kairos mbështet kryesisht në Kuran dhe ligjin islamik Sheriatin.



    Karta Arabe mbi të Drejtat e Njeriut (1994)[17]

    Përpjekje tjera për të formuluar dhe proklamuar të Drejtat e Njeriut në civilizacionin Islam, përkatësisht në rajonin arab ka pasur që nga fundi i viteve të gjashtëdhjeta. Karta Arabe për të Drejtat e Njeriut e vitit 1994 (Arab Charter on Human Right) është rezultat i përpjekjeve të këtij rajoni të bëra vite me radhë. Kjo Kartë është nxjerrë nga gremiumi më i lartë, Këshilli i Lartë i Ligës Araba.[18]

    Në preambulën e Kartës Arabe formulohet një referim normativ në paktet e OKB-së dhe njëkohësisht edhe në Deklaratën e Kairos. Mëtutje kjo Kartë bazohet edhe, si thuhet, në principet e Islamit dhe në të arriturat e civilizuese të rajonit kulturorë arab. Kjo Kartë arabe në përgjithësi tregon një përshtatje formale në të Drejtat ndërkombëtare (të OKB-së vër.) të Njeriut.

    Karta garanton mbrotje me avokatët (neni 7), dëgjimi nga një gjykatës në proceset gjyqësore (neni 8), dëmshpërblim për arrestime dhe mbajtje të kundërligjshme në burgje (neni 16), barazi para ligjit (neni 19), ndalon turturën (neni 13 a), poashtu kjo Kartë ndalon edhe denimet me vdekje për “vepra penale politike”, për moshat e papjekura dhe gratë shtatzëna (neni 11 dhe 12).

    Janë të dhëna edhe liritë, si ajo e besimit, shprehjes së mendimit (neni 26), liria e ushtrimit të fesë (neni 27), të cilat edhe këtu mund të kufizohen në bazë të ligjit. Për dallim nga Deklaratat tjera, kjo Kartë nuk jep reference nese fjala është për ligjin islamik Sheriatin që lejon kufizimet.

    Të gjitha këto Deklarata mbi të Drejtat e Njeriut në Islam nuk kanë fuqi juridike dhe nuk lidhë shtetet në emër të të cilave janë shpallur këto Deklarata.



    Çka kuptojmë me Sheriatin?

    Që tema të cilën po e trajtojmë të jetë edhe më e kuptueshme, ne duhet të ndalemi e të japim edhe disa sqarime të vogla mbi konceptin e Sheriatit. Sheriati është e drejta materiale islamike, apo thënë më saktë, është mësimi i detyrueshëm islamik që ka ngritur në ligj praktikimin e principeve kuranore të rregullimit të jetës. Sheriati nuk është një ligj islamik i nxjerrun nga një instancë ligjdhënëse, por më tepër është një praktikim i rregullave kuranore të organizimin e jetës e që janë bërë si e “drejtë zakonore” e më pas kjo praktikë e rregullimit të jetës shoqërore në bazë të principeve kuranore është ngritur në ligj të aplikueshëm.


    Sheriati si ideal i të gjitha zakoneve religjioze përfshin gjithë rrethin e ekzistencës së njeriut, para se gjithash regullat religjioze të pastërtisë dhe të ritit, pastaj pesë shtyllat e islamit, organizimin e shtetit, të drejtën publike[19] sëbashku me të drejtën penale, të drejtën e familjes, të drejtën trashigimore, të drejtën e skllavërisë, të drejtën e sendeve, procedurat por edhe vetë jetën e njeriut, kodeksin e zakoneve dhe gjithë përditshmërinë e jetës së njeriut,[20] thënë më shkurtë të gjitha veprimet që i bënë njeriu.[21]

    Sipas kësaj të drejte gruas i është e ndalueshmë që të veprojë në instancat fetare, të gjykoj apo të marrë pozicion udhëheqë në politikë. Vlera e gjakut të gruas ka vlerën sa gjysma e gjakut të burrit, dëshmia e një gruaje para gjykatës në vendet ku Sheriati rregullon jetën e shoqërisë, ka fuqi, vlerë poashtu të përgjysmuar dhe në shumë raste dëshmia e gruas s`luan fare peshë. Dhe nëse krahasojmë me logjikën perendimore të të Drejtave të Njeriut, atëherë shifet qartë se kemi një diskriminim ndërgjinor.

    Gratë në të drejtën familjare, zivile, penale trajtohen si të klasës së dytë. Sa i përket shprehjes së mendimit kjo kufizohet shumë poashtu nga islamistët tradicional dhe bie në kundërshtim të madhë me lirinë e shprehjes së mendimit të dhënë në Konvetën e të Drejtave të Njeriut. Nje besimtari mysliman i është e ndaluar që elemntet bazore të religjionit të tij t`i vëj në pikëpyetje, dhe aq më pak që të kalohet në një besim tjetër. Dhe hapi i tillë, personit që do të ndërrmerrte dicka të tillë, do ti kushtonte shumë, ai merrë dënimin më të rëndë ose dënim me vdekje.[22]

    Në ato vende ku qeverisin tradicionalistët islamik të drejtën e shprehjes së mendimit, zgjedhjen e besimit dhe vetë të Drejtat e Njeriut në përgjithësi nuk kanë fare peshë. Dhe një nga problemet kryesore që ekziston në këto shtete me udhëheqësi tradicionaliste islamike është fakti se në qendër të diskutimit nuk qëndron individi, por Zoti dhe besimi.[23] Dijetarët islamik nuk janë të orientuar në argumentimin e të drejtave dhe lirive të njerëzve, individit, por ata janë të koncentruar në detyrimet që kanë për ti kryer besimtarët përballë Zotit. [24]



    Praqitja në mënyrë tabelare e akuzave dhe kundërakuzave mbi të drejtat e njeriut në raportin orient-oksident[25]


    Qëndrimet e botës islamike
    Qëndrimet e botë perendimore


    Deklarata e përgjithshme islamike e të Drejtave të Njeriut (1981)

    Deklarata e Kairos për të Drejtat e Njeriut në Islam (1990)

    Karta Arabe mbi të Drejtat e Njeriut (1994)




    Deklaratën e përgjithshme të Drejtave të Njeriut (1948)

    Konventa Evropiane për Mbrotjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore (1950)

    Akuza
    Të Drejtat e Njeriut i shërbejnë (kulturës) iperializmit perendimorë për zgjërimin e: ekonomisë së tregut, sekularizimit, pluralizmit, individualizmit. Dhe për këtë ato janë instrumente për luftimin e islamit.


    Kulturë globale;
    Të Drejtat e Njeriut vlejnë për gjithë botën dhe janë të lidhshme për të të gjithë

    Kulturë individuale;
    vlerat, zakonet e një kulture kanë përparësi përballë univerzalitetit të të Drejtave të Njeriut.


    Akuza;
    Relativizimi i të Drejtave të Njeriut

    Islam: shtete Islamike
    Perendim: Shtete kushtetuese

    Të gjitha të drejtat themelore dhe me këtë të gjitha të Drejtat e Njeriut vlersohen në bazë të rekomandimeve të shpallura nga Zoti dhe më këtë njëkohësisht detyrojnë krijimin e një shoqërie islamike; dmth. se të drejtat e njeriut duhet t`i nënshtrohen Sheriatit.


    Të Drejtat e Njeriut nuk i përgjigjen (detyrohen) asnjë feje. Vlerat themelore bazohen në lirinë dhe dinjitetin e individëve dhe jo në vlerat e mundshme të shtetit.



    Deklarata e përgjithshme islamike e të Drejtave të Njeriut (1981)

    Deklarata e Kairos për të Drejtat e Njeriut në Islam (1990)

    Karta Arabe mbi të Drejtat e Njeriut (1994)

    Akuza

    Këto Deklarata mbi të Drejtat e Njeriut bazohen në të drejtën islamike. Qëllimi i këtyre të drejtave është krijimi i një bote islamike. Të Drejtat e Njeriut i janë nënshtruar Sheriatit. Dhe pasi që populli arab është vënë në qendër të këtyre të drejtave, të Drejtat e Njeriut po instrumentalizohen për qëllime politike për bashkimin e gjithë arabëve, krijimin e shtetit të Palestinës dhe shkatërrimin e Izraelit.


    --------------------------------------------------------------------------------

    [1] Khs. Bielefeldt, Heiner, Philosophie der Menschenrechte: Grundlagen eines welweiten Freiheitsethos, Dramstadt 1998, fq. 25-44. Brugger, Winfried, Liberalismus, Pluralismus, Kommunitarismus, Baden-Baden 1999, fq. 87-122.

    [2] Denninger, Erhard, Menschenrechte zwiswchen Universalitätsanspruch und staatlicher Souverenität, në: Der gebändigte Leviathan, Baden-Baden, 1990, fq. 249-265.

    [3] Khs. Sven Bernhard Gareis/Johanes Varwick, Die Vereinigten Nationen, Opladen 2002, fq. 143-170.

    [4] Khs. Prof. Bernard Levis, profesor i historisë së Lindjes së Mesme, Allahs heilige Armee në: Spiegel (gazetë gjermane) 2/2003, fq. 10. Si fe islami në çdo aspekt është shumë më afër judaizmit dhe krishtenizmit se sa feve të tjera të mëdha aziatike si hinduizmi, buddizmi, konfucianizmi (po aty). Khs. Endreß, Gerhard: Der Islam. Eine Einführung in seine Geschichte. München: C. H. Beck, 3. Aufl., 1997.

    [5] Po aty.

    [6] Khs. Bassam Tibi, Krieg der Zivilisationen, Politik und Religion zwischen Vernunft und Fundamentalizmus, botimi i tretë, München 2001, fq. 128, poashtu B. Tibi, Im Schatten Allahs. Der Islam und die Menschenrechte, München 1994.

    [7] Anna Würth, Dialaog mit dem Islam als Konfliktprävention? Zur Menschenrechtspolitik gegenüber islamisch geprägten Staaten, Deutsche Institut für Menschenrechte, shtator 2003, në: www.institut-fuer-menschenrechte.de. Khs. Bassam Tibi, Krieg der Zivilisationen, fq. 127.

    [8] Bassam Tibi, Krieg der Zivilisationen, fq. 130. Argumenti i fundamentalistëve islamikë, sipas Tibit, lidhur me temën është: „Mbase Sheriati ngre kufijtë e qartë mes kolektivit të vet dhe bashkësive tjera, nuk mund të atakohen nga brenda.” Duke parë dallimet mes dy zivilizacioneve Tibi vlerëson se duke pasë parasysh qëndrimet e ndryshme duhet që të merret vesh për një konsenzus ndërkombëtar për normat dhe vlerat. Khs. Der Islam neigt zum Totalitären, Spiegel Spezial 2/2003, fq. 20/21. Tahar Ben Jelloum, 58, autor i njohur i librit „Maghreb“ që jeton në Paris që nga viti 1971, lidhur me demokracinë ai shprehet në intervjun dhënë gazetës që cekëm, se demokracia nuk ka kuptim në një shoqëri të organizuar në fise, sepse në fise individi nuk ka fare rëndësi. Ai shton mëtutje se në botën arabe nuk ka vend për demokraci. Fundamentalizmi nuk diskuton fare, ai nuk lejon fare mendimet e të tjerëve që të kenë peshë, dhe se ata mbahen (mendojnë) se posedojnë të vërtetën absolute. Khs. Anton Christen, Die Furcht der Araber vor der Demokratie- Keine Trennung zwischen Staat und Religion, në: Neue Zürcher Zeitung, 2 gusht 1997.

    [9] Anna Würth, Dialaog mit dem Islam als Konfliktprävention?...

    [10] Anna Würth, Dialaog mit dem Islam als Konfliktprävention?...

    [11] Deklarata e përgjithshme islamike e të Drejtave të Njeriut, verzioni në gjuhën gjermane, në:

    http://www.humanrights.at/images/new...im%20Islam.doc

    [12] Khs. Mënyra e interpretimit të të Drejtave të Njeriut sipas logjikës Islame, në: Die Menschenrechte in Islam, http://www.al-islaam.de/pdf/Menschenrechte.pdf. Khs. Menschenrechte - Wie der Islam sie versteht, në: http://www.lausannerbewegung.de/index.php?p=22.

    [13] Anna Würth, Dialaog mit dem Islam als Konfliktprävention?...

    [14] Po aty. Khs. Batzli, Stefan; Kissling, Fridolin; Zihlmann, Rudolf (Hg.): Menschenbilder, Menschenrechte. Islam und Okzident: Kulturen im Konflikt. Zürich: Unionsverlag, 1994.

    [15] Khs. Karl Hafen, 10 Jahre Kairoer Erklärung für Menschenrechte- Islamische Staaten missachten die eigenen Ziele. Khs. Dr. Chr. Schirrmacher, Islam, Menschenrechte und Christenverfolgung, in: http://www.lebenszeichen.net/Redesig...enrechte.gtml.

    [16] Khs. Anna Würth, Dialaog mit dem Islam als Konfliktprävention?...

    [17] Karta e përkthyer në gjuhën gjermane të interesuarit mund ta gjejnë në: http://www.un.org/Depts/german/menschenrechte/arab.pdf

    [18] Khs. Anna Würth, Dialaog mit dem Islam als Konfliktprävention?. Khs. Sabine Ripperger Menschenrechtsdiskurs als politisches Instrument, Deutsche Welle 2003.

    [19] Khs. Hans-Georg Ebert, Islam und Scharia in den Verfassungen der arabischen Länder, në: Zeitschrift für Religionswissenschaft, 1/1998, prej fq. 3.

    [20] Sqarime mbi Sheriatin shiko këtë faqe interneti: http://www.evangelium.de/weltmission...s/scharia.htm.

    [21] Khs. Th. W. Juynboll, Handbuch des islamischen Gesetzes nach der Lehre der schäfitischen Schule, Leipzig 1910. Për Sheriatin mund të lexohet prej fq. 54 e deri në 62. Është një libër shumë interesant që jep shpjegime thelbësore për të kuptuar islamin.

    [22] Khs. Islam und Menschenrechte - ein Dauerkonflikt? Ein iranischer Kleriker leistet eine unbequeme Analyse, në: Neue Zürcher Zeitung, 5. 11. 2003.

    [23] Po aty.

    [24] Po aty.

    [25] Shih: M. Forstner, Menschenrechte in Islam, në: http://wir-sind-kirche.de/fulda-hana...enrechten.htm.
    IHS

  2. #2
    i/e regjistruar Maska e Shpresmiri
    Anëtarësuar
    16-04-2002
    Vendndodhja
    Zagreb (CRO)
    Postime
    405

    Feja Islame ndalon kalimin ne nje fe tjeter?

    I ftoj besimtaret muslimane qe te japin mendimin e tyre rreth asaj qe shkruhet me poshte:

    Gratë në të drejtën familjare, zivile, penale trajtohen si të klasës së dytë. Sa i përket shprehjes së mendimit kjo kufizohet shumë poashtu nga islamistët tradicional dhe bie në kundërshtim të madhë me lirinë e shprehjes së mendimit të dhënë në Konvetën e të Drejtave të Njeriut. Nje besimtari mysliman i është e ndaluar që elemntet bazore të religjionit të tij t`i vëj në pikëpyetje, dhe aq më pak që të kalohet në një besim tjetër. Dhe hapi i tillë, personit që do të ndërrmerrte dicka të tillë, do ti kushtonte shumë, ai merrë dënimin më të rëndë ose dënim me vdekje.


    Per mendimin tim nje shtet qe nuk i konsideron te gjithe njerezit te barabarte eshte shteti me i padrejte kunder qytetareve te cilet e perbejne shtetin. Rast konkret kemi pase komunizmin qe per shkak te shtetit ka pre koka.

    Perse nje besimtar musliman nuk guxon ta ve ne pikepyetje elementin bazor te fese se vet, kur ne kete forum te gjithe besimtaret muslimane kerkojne prej te tjereve nje gje te tille. A thua kjo vlen vetem per te tjeret?!

    Me cudit fakti se sa here qe i kam pyetur besimtaret muslimane lidhur me ceshtjen e kalimit ne nje fe tjeter, perse ndalohet rreptesisht ne fene Islame qe dikush te kaloje ne nje fe tjeter, gjithemone kam hasur ne veshe te shurdher. Ndoshta nenkuptohet se eshte dicka normale, mirepo per mua kjo eshte diskriminim i lirise fetare?!
    IHS

  3. #3
    Perjashtuar nga Mod. Maska e Klevis2000
    Anëtarësuar
    21-02-2003
    Vendndodhja
    Ne jeten reale
    Postime
    1,120
    Historia e të Drejtave të Njeriut në Perendim

    .
    Qe mos me hash shume kohe mund te klikosh ketu dhe je ne rregull
    http://www.forumishqiptar.com/showth...threadid=26896

    Megjithese do ti kthehem dhe njehere ketij shkrimit tend se ka nevoje per komentim dhe analize.Por duhet te dish ti dhe kush do tjeter se karta e drejtave njerzore gjendet vetem ne kuran sipas natyres njerzore qe Zoti i ka krijuar ato dhe jo sipas mendjes se njerve qofshin keto arabe ose joarabe qofshin shkencetare ose injorante.megjithate une do ti bie ty te gjithe te drejtat njerzore ne kuran per femren dhe mashkullin.

  4. #4
    i/e regjistruar
    Anëtarësuar
    02-01-2004
    Postime
    46
    Postuar më parë nga klevis2000
    Qe mos me hash shume kohe mund te klikosh ketu dhe je ne rregull
    http://www.forumishqiptar.com/showth...threadid=26896

    Megjithese do ti kthehem dhe njehere ketij shkrimit tend se ka nevoje per komentim dhe analize.Por duhet te dish ti dhe kush do tjeter se karta e drejtave njerzore gjendet vetem ne kuran sipas natyres njerzore qe Zoti i ka krijuar ato dhe jo sipas mendjes se njerve qofshin keto arabe ose joarabe qofshin shkencetare ose injorante.megjithate une do ti bie ty te gjithe te drejtat njerzore ne kuran per femren dhe mashkullin.
    Problemi yt ne pergjithesi ne kete forum eshte se ti s'ke asnje mendim tendit personal (mjeshter i copy/past) dhe te heq trunin me botime te gjata, referime nga lloj lloj shkrimesh obskure qe ushqejne vetem egon tende!

    Ajo qe thote hapesi i temes eshte e vertete: te kalosh nga islami ne nje fe tjeter eshte absolutisht e ndaluar. E kunderta eshte normale, madje eshte nje nga bazat e fondamentalizmit: BOTA DUHET TE JETE ISLAMIKE!

  5. #5
    Perjashtuar nga Mod. Maska e Klevis2000
    Anëtarësuar
    21-02-2003
    Vendndodhja
    Ne jeten reale
    Postime
    1,120
    loll Degjo jo qe une skam shkrim timin ne forum porsetoj te shkruaj te gjithe ate analize megjithate meqe ti e do keshtu okkkk sta prish ty une se me je qepur mbrapa.Por do ti analizoj fjale per fjale.

  6. #6
    HUNDLESH Maska e altin55
    Anëtarësuar
    01-02-2003
    Vendndodhja
    Vlore Al
    Postime
    1,324

    Re: Feja Islame ndalon kalimin ne nje fe tjeter?

    Postuar më parë nga Shpresmiri
    Me cudit fakti se sa here qe i kam pyetur besimtaret muslimane lidhur me ceshtjen e kalimit ne nje fe tjeter, perse ndalohet rreptesisht ne fene Islame qe dikush te kaloje ne nje fe tjeter, gjithemone kam hasur ne veshe te shurdher. Ndoshta nenkuptohet se eshte dicka normale, mirepo per mua kjo eshte diskriminim i lirise fetare?!
    o shpresmir me sill fakte ku bibla lejon ndryshin e fese

    Ti ke hapur nje teme qe tema si keto jane diskutuar shume here ne forum

    Pra sill FAKTE si e trajton bibla femren dhe un do te sjell nga Kurani
    SUKSESI ME I MADHE QE NJERIU MUND TE ARIJ NE KETE JETE! ESHTE BINDJA NDAJ ALLAHUT TE MADHERUAR

  7. #7
    Perjashtuar nga Mod. Maska e Klevis2000
    Anëtarësuar
    21-02-2003
    Vendndodhja
    Ne jeten reale
    Postime
    1,120
    MESONI NJEHERE TE DY SE CESHTE E DREJTA DHE DREJTESIA PASTAJ DO I ANALIZOJME FJALET LART

    SE SIPAS SHPRES MIRIT EDHE E DREJTA E HOMOSEKSUALIZMIT ESHTE E LEJUESHME SEPSE ESHTE NE LIGJET E BUKURA PERENDIMORE.DHE E DREJTA PER TE PIRE DROGE E DREJTA PER TE USHTRUAR AKTIVITETIN E BIXHOZIT E DREJTA PROSTUTICIONIT
    E DREJTA E PIRJES SE DUHANIT DHE DEMTIMIT TE SHENDETIT



    RREGULL UNIVERSAL

    E DREJTA PER TE VENDOSUR TE DREJTEN OSE LIGJET SIPAS MENDJES SE NJERIUT ESHTE PADREJTESI.


    -E DREJTA PER TE VENDOSUR PER TE DREJTAT E NJERIUT DHE LIGJET PER RREGULLIMIN E JETES SE TIJ SHOQERORE DHE INDIVIDUALE I TAKOJNE VETEM ZOTIT SEPSE VETEM AI ESHTE I DREJTI ABSOLUT DHE NUK I BEN PADREJTESI ASKUJT



    PRA LEXONI NJEHERE KETE PASTAJ DO TE KALOJME TEK TE DREJTAT E GRUAS ISLAME .



    Drejtësia



    Padrejtësitë e mëdha që ndodhin në jetën tonë të përditshme në nivel individual dhe kolektiv, në ate lokal dhe global, në mesin e muslimanëve dhe në mesin e jomuslimanëve dhe dhe padrejtësia që e bajnë jomuslimanët ndaj muslimanëve na detyron të flasim për drejtësinë, sipas kritereve të fesë së shndëritshme Islame.

    Kjo drejtësi nuk kërkohet vetëm prej armiqve tanë, por edhe nga muslimanët. Madje ata prej të cilëve kërkohet më së shumti drejtësia janë ithtarët e kësaj feje, e cila fillim e fund mbështetet në drejtësi.

    Sigurisht se nuk amnestohen as ata që vazhdimisht i këndojnë drejtësisë, mirëpo të cilën e kanë rezervuar vetëm për vehte, dhe nuk vlen edhe për popujt tjerë.


    Definicioni i drejtësisë


    Në gjuhën arabe drejtësisë i thuhet adlun
    Gjuhësisht drejtësia i ka disa domethënie, përdoret si emër dhe cilësi. Si kriter dhe gjykim i drejtë. (Shiko: Mekajisul-Lugati, 4/ 246; Es-Sihah, 5/ 1760; Lisanul-Arabi, 5/ 2838 dhe Mufredatur-Ragib, fq. 325).


    Në aspektin fetar (terminologjik) drejtësia është definuar në disa forma:

    - Ibn Hazmi e ka definuar si: “T’i kryejsh detyrat dhe t’i marish obligimet”. (Mudavatun-Nufus, fq. 82).

    - Xhurxhaniu thotë: “Drejtësia është mesi mes ekstremizmit dhe liberalizmit”. (Et-Tarifat, fq. 153).

    - Disa të tjerë e kanë definuar si: “Dhënia e të drejtave obligative dhe barazia në të drejtat e atyreve që i meritojnë të drejtat e tyre”. (Er-Rijadun-Nadire, Sadiu, fq. 253).


    Drejtësisë në gjuhën arabe i thuhet edhe El-Kistu (

    All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:

    “All-llahu vërtetoi se nuk ka zot tjetër përveç Tij, e dëshmuan edhe engjëjt e dijetarët, dhe se Ai është Zbatues i drejtësisë. Nuk ka zot përveç Tij, Fuqiplotit e të Urtit”. (Ali Imran: 18).

    Dhe es-siratul-mustekim,

    All-llahu [subhanehu ve teala] duke treguar për Hudin [alejhis-selam], i cili i drejtohet popullit të vet, të cilët iu kërcënuan dhe e frikësuan me idhujt e tyre, u tha:


    “Ne nuk themi tjetër vetëm se dikush prej zotave tanë të ka goditur me çmendje! Ai tha: "Unë dëshmitar e kam All-llahun, e ju dëshmoni se unë jam larg nga ajo çka ju i shoqëroni. (larg adhurimit) Pos Tij. Ju pra, të gjithë përpiquni kundër meje e mos më jepni afat. Unë iu kam mbështetur All-llahut, Zotit tim dhe Zotit tuaj, pse nuk ka asnjë nga gjallesat, e që Ai të mos e ketë nën sundim, vërtet Zoti im është i drejtë”. (Hud: 54- 56).
    -

    Vlera e drejtësisë dhe njerëzve të drejtë


    Vlera e drejtësisë del në shesh duke folur rreth këtyre elementeve:


    1- Drejtësia është qëllimi për të cilin All-llahu ka dërguar pejgamberët dhe ka zbritur librat. All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:


    “Ne i dërguam të dërguarit Tanë me dokumente të qarta dhe Ne zbritëm me ata librin dhe drejtësinë që t'i përmbahen njerëzit të së drejtës…”. (Hadid: 25).


    Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:

    “All-llahu [subhanehu ve teala] i ak dërgaur pejgamberët dhe i ka zbritur librat që njerëzit të zbatojnë drejtësinë, në bazë së cilës janë ngritur qiejt dhe toka. Atje ku dalin në shesh shenjat e drejtësisë dhe shihet qartë, atje është Ligji dhe Feja e All-llahut. All-llahu [subhanehu ve teala] nuk ka përkufizuar rrugët, argumentet dhe shenjat e drejtësisë në një formë e të ketë mohuar rrugët, argumentet dhe shenjat tjera, të cilat janë si ato ose më të fuqishme se ato. Madje ka sqaruar se qëllimi i rrugëve të caktuara me fe është zbatimi i drejtësisë dhe praktimi i tij në mesin e njerëzve. Andaj secila rrugë që nxjer në shesh drejtësinë ështe prej fesë. Andaj nuk thuhet se është në kundërshtim me fenë. Poashtu nuk thuhet se politika e drejtë është në kundërshtim me atë që e ka thënë feja, por është në përputhje me te, madje është një pjesë e sajë. Ne e emërtojmë politikë, duke pasuar terminologjinë e tyre, sepse ajo është ligj (sherijat) i vërtetë”. (Bedaiul-Fevaid, 3/ 674).


    2- Është shkak i bereqetit në furnizime.

    Në një depo të Emevitëve është gjetur një qese me një kokër gruri sa bërthama e hurmës, në të cilën shkruante: “Kjo mbinte në kohën e drejtësisë”. (Ibn Kajjimi në “Zadul-Mead”, 4/ 363, thotë: “Këtë tregim e ka treguar Imam Ahmedi pas një hadithi që e ka transmetuar”. Shiko “Musnedin” e Imam Ahmedit, 2/ 292).


    3- Drejtësi të shpien deri te dashuria e All-llahut [subhanehu ve teala].

    All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:

    “…mbani drejtësinë, se vërtet All-llahu i do të drejtit…”. (El-Huxhurat: 9).

    Pra, All-llahu [subhanehu ve teala] e do drejtësinë dhe njerëzit e drejtë.


    4- Drejtësia është shkak që i ndihmon njeriut të arrijë grada të larta te All-llahu [subhanehu ve teala].

    Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë:


    “Të drejtit te All-llahu do të jenë në kolltuqe nga drita, në të djathtë të All-llahut [Azze ve xhel-le]. Që të dyja dyart e All-llahut janë të djathta. Ata që janë të drejtë gjatë gjykimit, ndaj familjes dhe ndaj atyreve që i sundojnë”. (Muslimi).


    5- Drejtësia është shok i pandarë i tevhidit në librin e All-llahut, sepse monoteizmi është drejtësia më e madhe, ashtu sikurse shirku është padrejtësia më e madhe.

    All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:


    “All-llahu vërtetoi se nuk ka zot tjetër përveç Tij, e dëshmuan edhe engjëjt e dijetarët, dhe se Ai është Zbatues i drejtësisë. Nuk ka zot përveç Tij, Fuqiplotit e të Urtit”. (Ali Imran: 18).


    Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:

    “Shirku është zullumi më i madh, kurse drejtësia më e madhe është Tevhidi (monoteizmi). Pra, drejtësia është shok i pandarë i monotezimit, kurse zullumi shok i pandarë i shirkut, andaj All-llahu [subhanehu ve teala] i përmedn të bashkuara mes vehte në këtë ajet. Dhe në ajetin tjetër:


    “…sepse idhujtaria është padrejtësi më e madhe!”. (Lukman: 13)”. (El-Fevaid, 81).


    6- Drejtësia është shkak për ngritjen e shteteve, shoqërive dhe sekreti i sigurisë së tyre.


    Ibn Tejmiu [rahimehull-llah] thotë:

    “Çështjet e njerëzve në dunja zhvillohen me drejtësi, edhe pse bëjnë llojlloj mëkatesh, ma mirë se sa me zullum në të drejtat e njerëzve, edhe nëse nuk bëjnë llojlloj mëkatesh. Andaj është thënë: “All-llahu e ngrit nëj shtet të drejtë, edhe nëqoftëse është jobesimtare dhe nuk ngrit një shtet zullumqar edhe nëqoftëse është muslimane”. Poashtu thuhet: “Dunja vazhdon me drejtësi dhe kufër, mirëpo nuk mundet të vazhdojë me zullum dhe islam”. (El-Fetava, 28/ 146).


    Drejtësia Hyjnore


    Drejtësia është prej cilësive me të cilat cilësohet All-llahu sipas të gjitha ligjeve dhe feve. Madje të gjith njerëzit, ithtarë të të gjitha librave qiellor e konfirmojnë drejtësinë hyjnore.

    Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:

    “All-llahu [subhanehu ve teala] është i Drejtë, i Cili nuk bën tirani e zullum, kurse robërit e Tij nuk frikohen prej Tij se mund t’ju bëjë zullum. Në këtë janë të pajtuar të gjitha librat dhe të dërguarit. Është rregull i përsosur, dhe nuk lejohet të vijë ndonjë ligj në kundërshtim me te. Asnjë pejgamber nuk flet gjëra të kundërta me te”. (Hidajetul-Hajara, fq. 159).

    Prej emrave të bukur të All-llahut është edhe emri “I drejtI” –; , sepse All-llahu është i cilësuar me drejtësi absolute. Është i Drejtë në gjykimet e Tija të kësaj dhe asaj bote. Është i Drejtë në gjykimet e Tija fetare dhe kosmologjike.

    Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] duke e komentuar pjesën e hadithit:

    “…gjykimi Yt ndaj meje do të realizohet, caktimi Yt për mua është i drejtë…” thotë:

    “Kjo pjesë e hadithit ngërthen në vehte dy baza kryesore, në të cilat mbështet tevhidi. Njëra: konfirmimi i Kaderit (Caktimeve të Zotit) dhe se gjykimet e Zotit detyrimisht realizohen te njeriu, nuk mund të iket prej tyre e as që ka forcë për ti shtyrë ato. E dyta: All-llahu është i drejtë në këto gjykime e nuk i ban zullum njeriut. As që del nga kornizat e drejtësisë dhe bamirësisë. Sepse zullumi lind nga nevoja e zullumqarit, injoranca ose mendjelehtësia, andaj është e pamundshme të ndodhë kjo nga Ai që e Di çdo gjë, nga Ai që ska nevojë për asgjë, kurse të gjitha krijesat kanë nevojë për Te, nga Ai i Cili është Gjykatësi më i mirë. Asnjë grimcë e cila nën sundim të All-llahut nuk mundet të del nga urtësia dhe falënderimi i Tij, ashtu sikurse nuk mundet të del nga Caktimi dhe Vullneti i Tij. Urtësia e All-llahut është e pranishme aty ku është i pranishëm Vullneti dhe Fuqia e Tij”. (Medicina Pejgamberike, 161- 162).

    All-llahu [subhanehu ve teala] nëse denon, denon me drejtësi, e nëse shpërblen, shpërblen në bazë të Bujarisë dhe Dordhënies së Tij.

    Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:

    “Urtësia e Tij nuk vjen në kundërshtim me Mëshirën e Tij. Por Mëshirën, Bamirësinë dhe Mirësinë e vëndon në vendin e duhur, kurse edhe Denimin, Drejtësinë, Hakmarjen dhe Persekutimin e Tij në vendin e duhur. Që të dy veprimet ndodhin në përputhje me Krenarinë dhe Urtësinë e Tij, sepse është Krenari dhe i Urti. Nuk i përket Urtësisë së Tij që ta vëndon Kënaqjen dhe Mëshirën e Tij në vendin e Denimit dhe Hidhërimit, kurse Hidhërimin dhe Denimin e Tij në vendin e kënaqjes dhe Mëshirës së tij. Nuk duhet kthyer te thënia e atij që ka perde të trashë mes tij dhe All-llahut, i cili thotë se të dy veprimet për All-llahun janë të barabarta dhe në origjinë nuk ka dallim aspak. Por na qenka Vullneti i All-llahut, i cili ndodh pa shkak dhe pa urtësi”. (Bedaiul-Fevaid, 2/ 347).

    All-llahu [subhanehu ve teala] nuk i denon mosbesimtarët në ahiret përpos pas konfirmimit të tyre, dhe dëshmisë së natyrës së tij dhe shpalljes kundër tyre.

    Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:

    “All-llahu [subhanehu ve teala] për shkak të Mëshirës dhe Bamirësisë së Tij të plotë nuk denon askend përpos pas dërgimit të pejgamberëve te ata, edhe po t’i bëjnë ato vepra që e meritojnë qortimin dhe denimin. All-llahu ka përgaditur dy argumente kundër tij, nuk e denon derisa nuk janë të pranishme. Njëri: natyra e pastër në të cilën e ka krijuar, siç është konfirmimi se All-llahu është Zoti, Pronari, Krijuesi dhe se ka detyra ndaj Tij. I dyti: dërgimi i pejgamberëve me detajizime të këtyre rregullave, konfirmim dhe plotësim të tyre. Kështu që ky njeri gjindet mes dëshmisë së natyrës së pastër dhe sherijatit, dhe pranon se është mosbesimtar, siç na tregon All-llahu [subhanehu ve teala]:

    “... dhe ashtu dëshmuan kundër vetvetes se me të vërtetë e refuzonin (të vërtetën)”. (El-Enam: 130).

    Pra, nuk është shqiptuar denimi para se të pranojnë gabimin dhe të dëshmojnë këta dy dëshmitar. Kjo është kulmi i drejtësisë”. (Ahkamu Ehlidh-Dhimmeti, 2/ 1013- 1014).

    Nga plotësia e drejtësisë së All-llahut është se ai nuk ban zullum as sa një grimcë e atomit në Ditën e Kijametit. All-llahu [subhanehu ve teala] gjykon mes robërve dhe secilit ia jep hakun e vet, nga Mëshira, Bujaria, Fisnikëria dhe Dhuntitë e Veta, një obligim të cilin All-llahu ia ka bërë vetvetes. Ai cilin do e denon me Drejtësi, askujt si ban zullum. Ai gjykon drejt mes tyre pa marur parasysh distancëen kohore dhe hapësinore mes tyre, llojllojshmërinë e gjendjes dhe situatës së tyre, divergjencat e ligjeve dhe feve të tyre, dallimin e gradave dhe arsyetimeve të tyre. Këtë s’mund ta bëjë askush përveç All-llahut [subhanehu ve teala].


    Drejtësi ka vetëm nën hijen e fesë së vërtetë


    Drejtësia është kërkesë e individëve dhe shoqërive. Të gjith e kërkojnë drejtësinë dhe mundohen ta realizojnë ate. Mirëpo shumica e njerëzve bëjnë zullum duke synuar të drejtën, ban padrejtësi duke menduar se është duke vepruar drejtë. Kjo vjen nga shkaku i largimit nga gjykimi me ligjet e All-llahut, i cili i tëri është drejtësi, bamirësi, mëshirë dhe interes. Sepse All-llahu më së miri e njeh krijesën e tij, është më i Mëshirshëm ndaj tyre se sa nëna ndaj fëmijës. Eshtë gjykatësi më i mirë. Ai urdhëron vetëm gjërat në të cilat ka mirësi dhe interes për njerëzit.


    Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:

    “Veprimet e Zotit [tebareke ve teala] burojnë nga Emrat dhe Cilësitë e Tija, kurse emrat dhe cilësitë e njerëzve burojnë nga veprat e tyre. Veprimet e Zotit [tebareke ve teala] janë nga plotësia e Tij, kurse plotësia e njerëzve është prej veprimeve të tyre, ka marur emra, pasiqë është plotësuar me veprim. Zoti çdo herë ka qenë i plotë, andaj veprimet e Tija burojnë nga plotësia e Tij, sepse është i Plotë në Qenien dhe Cilësitë e Tija. Pra, veprat burojnë nga plotësia e Tij. Zoti ka qenë çdo herë i plotë andaj ka vepruar, kurse njeriu vepron që të plotësohet, ashtu siç i takon atij…Informatat përveç Tij ose janë krijesë ose urdhër i Tij. Ose dije e gjërave që ka krijuar ose dije e gjërave që ka caktuar. Burimi i krijimit dhe urdhërit është nga Emrat e Tij të bukur. Janë të ndërlidhura në mënyrë kauzale. Urdhëri buron nga Emrat e Tija të bukur, andaj edhe urdhëri, i tëri është i mirë, domethënë nuk del nga interesi, mëshira, dhimbsuria dhe bamirësia ndaj njerëzve, duke i plotësuar me urdhëra dhe ndalesa. Urdhëri i Tij është i tëri interes, urtësi, butësi dhe bamirësi, sepse buron nga Emrat e Tij të bukur.. edhe veprimet e Tija nuk dalin nga kufinjtë e Drejtësisë, Urtësisë, interesit dhe mëshirës, sepse burojnë nga Emrat e Tij të bukur. Andaj nuk ka dallim mes krijesave e as kotësira, sepse All-llahu nuk i ka krijuar krijesat për kot, për asgjë dhe për lojë”. (Bedaiul-Fevaid, 1/ 170- 171).

    Nëse e kemi të qartë se ska drejtësi të plotë përpos se në hije të sherijatit të All-llahut, atëherë duhet ta dimë se nëse ithtarët e sherijatit nuk janë aktiv në shpalosjen e drejtësisë, Mëshirës dhe interesit që gjinden në fenë dhe gjykimin e All-llahut, në jetën e kësaj dhe asaj bote, atëherë kjo mangësi do t’i shtyen ithtarët e të kotës të shpikin për vehte politika dhe ligje, për të cilat mendojnë se janë të drejta, mirëpo në realitet ato janë vetë zullumi.

    Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:

    “Ky është vendi shumë rëshqitës, një pozitë shumë e ngushtë dhe një rrugicë shumë e rëndë. Një grup shkoi në skaj dhe i eliminoi denimet e fesë, i humbën të drejtat e njerëzve, kriminelët i stimuluan të bëjnë çorodi, kurse sherijatin e banë të mangut, duke mos pasur mundësi të realizojë ineteresin e njerëzve, ia mbyllën vehtes shumë rrugë nga rrugët e njohjes së të vërtetës nga e kota, madje i eliminuan ato, edhe pse ata bindshëm e dinë, po edhe të tjerët e dinë se janë argumente të vërteta, duke supozuar se kundërshtohen me rregullat e sherijatit. Ajo që i shpiu deri këtu, ishte mangësia në njohjen e sherijatit. Kur pushtetarët panë se nuk mund të rregullohet jeta e njerëzve përveç se me gjëra plotësuese nga ajo që kuptuan këta njerëz prej fesë, shpikën ligje dhe politika me të cilat do të rregullojnë çeshtjet e botës. Andaj nga mangësia e tyre në sherijat lindën shpikjet që i shpikën ata një e keqe e gjatë dhe një çorodi e gjërë. U zmadhua kjo çeshtje saqë u bë e pamundshme tejkalimi i sajë. Kurse grupi tjetër bëri gabimin tjetër duke ia mveshur fesë gjëra që janë në kundërshtim me gjykimin e All-llahut dhe të Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]. Që të dy grupet gabuan për shkak të mangësisë në njohjen e asaj që ia ka dërguar All-llahu Pejgamberit të Tij”. (Bedaiul-Fevaid, 3/ 674).


    Keqkuptime mbi drejtësinë



    Ithtarët e të kotës kanë shumë metoda për t’i larguar njerëzit nga e vërteta. Prej këtyre metodave është edhe përdorimi i termeve të lavdëruara fetarisht dhe të dashura për natyrën e pastër dhe mendjen e shëndosh, mirëpo me domethënie të kundërtë dhe me te emërtojnë gjëra të kota, gjëra të cilat dëshirojnë t’i përhapin në mesin e masës së gjërë.

    Në kontekstin e temës sonë, të parët që e kanë bërë këtë hap janë Mutezilitët, të cilët shumë e kanë lavdëruar drejtësinë, saqë e kanë bërë një prej shtyllave krysore të besimit të tyre. Mirëpo ata kanë për qëllim një domethënie shumë të fëlliqur, e që është mohimi i caktimit të All-llahut.

    Ibn Tejmiu [rahimehull-llah] thotë:

    “Prej drejtësisë e kanë bërë faktin që ajo që ndodh të mos jetë nga Vullneti i Tij dhe të ndodhin gjëra që Ai nuk i Dëshiron dhe se Ai nuk i ka krijuar veprat e njerëzve. Ata me këtë mohuan Mundësinë, Vullnetin dhe Krijimin për të konfirmuar drejtësinë. Ata nga Mëshira kanë bërë mohimin e disa gjërave që i ka krijuar All-llahu, sepse nuk kanë njohur urtësitë që gjinden në to”. (Dakaikut-Tefsir, 2/ 144).

    Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:

    “Ata mohuan disa cilësi, me të cilat All-llahu ka cilësuar Vetveten, dhe këtë e kanë emërtuar Tevhid. Ia përgjanë Zotin krijesave duke i dhanë të drejtë njeriut të jep vlerësimet absolute për të mirën dhe të keqen, e këtë e emërtuan drejtësi. E thanë: ne jemi ithtar të tevhditi dhe drejtësisë. Drejtësia e tyre na qenka mohimi i Mundësisë dhe Vullnetit të përgjithshëm dhe absolut, nga i cili nuk asgjë nga krijesat, qeniet, cilësitë dhe veprat e tyre. Kurse tevhidi i tyre është mohim i Emrave të bukura të Tij dhe deformim i domethënieve të tyre, nga kuptimi i tyre i vërtetë. Ashtuqë ky tevhid i tyre ishte asgjësim, kurse drejtësia e tyre idhujtari”. (Bedaiul-Fevaid, 2/ 392).

    Këtë rrugë e kanë pasuar edhe Xhebritët, sipas të cilëve drejtësi është çdo gjë e mundshme.

    Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:

    “Një grupacion supozon se drejtësia është çdo gjë e mundshme, kurse padrejtësia është vetvetiu e pamundshme. Ata thonë: sepse zullum është të veprosh në pronën e dikujt tjetër, kurse All-llahu është pronar i çdo gjëje, andaj veprimi i All-llahut në krijesat e Tij është i tëri i drejtë. Nëj grupacion tjetër thonë: drejtësi është që mos të denon për gjërat që i ka Caktuar All-llahu. Andaj kur e dimë se kanë ndodhur denime për mëkate, kjo tregon se këto gjëra nuk futen në Caktimin e All-llahut, andaj sipas tyre drejtësi na qenka shpërblimi për mëkatin me denim ose qortim, ose në dunja ose në ahiret. Ata e kishin të vështirë të bashkojnë mes drejtësisë dhe caktimit, duke pretenduar se ai që e konfirmon Caktimin e All-llahut, nuk mundet të flet për drejtësi, ashtu sikurse ai që flet për drejtësi nuk mundet të flet për Kader. Ata e kishin të vështirë edhe të bashkojnë mes tevhidit dhe konfirmimit të Cilësive të All-llahut…ashtuqë tevhidi i tyre ishte mohimi i cilësive, kurse drejtësia përgënjeshtrim i Kaderit. Kurse Ehli Sunneti i konfirmojnë që të dyja gjërat. Sepse zullum te ata është mos vendimi i gjërave në vendin e vet, siç është denimi i mirbërësit dhe atij që ska mëkate. Nga ky veprim All-llahu e ka pastruar Vetveten në disa vende në Kur'an. Ai edhe pse e devijon cilin Dëshiron dhe gjykon për tu bërë mëkate dhe padrejtësi ndaj cilit Dëshiron, kjo është thelbi i drejtësisë, sepse devijimin dhe dorëzimin e ka vënduar në vendin e duhur dhe të merituar. Prej emrave të Tij atë bukur është “I drejti”, që domethënë se të gjitha veprimet dhe gjykimet janë drejtësi, saktësi dhe e vërtetë. All-llahu e ka sqaruar rrugën, i ka dërguar pejgamberët, i ka zbritur librat, i ka larguar defektet dhe ka ofruar mundësinë e udhëzimit dhe veprave të mira me dëgjim, shikim dhe mendje. Kjo është drejtësia e Tij. Atë që ka Dëshiruar i ka dhënë edhe më tepër kujdes, i ka ndihmuar dhe i ka dhënë sukses, e kjo është prej Dhuntisë së Tij, kurse ate që se meriton dhuntinë dhe suksesin e Tij e ka dorëzuar, e ka lërë para vetes së vet pa ndihmës, nuk ka Dëshiruar All-llahu që ta orientojë, andaj ia ka ndërprerë të mirat, mirëpo nuk e ka privuar nga drejtësia…Qëllimi është të themi se fjala e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]:


    “Gjykimi Yt ndaj Meje do të realizohet, kurse Caktimi Yt për mua është i Drejtë”.

    I kundërshton që të dyja mendimet, të cilët mohojnë gjithpërfshirshmërinë e Caktimeve të All-llahut për njeriun dhe nxjerin veprat e njeriut nga rrethi i Caktimit të All-llahut dhe e konsiderojnë se kjo ka të bëjë me urdhërin dhe ndalesën. I kundërvihet edhe Xhebritëve, të cilët thonë: çdo e mundshme është drejtësi, sepse atëherë ska domethënie fjala: “..kurse Caktimi Yt për mua është i Drejtë”, sepse drejtësi te ata është çdo gjë që mund të veprohet, kurse padrejtësia është e pamundshme të ndodh vetvetiu. Sipas këtij supozimi, kuptimi i këtij hadithit do të ishte: “Do të realizohet Caktimi Yt për mua”, e kjo është qinqërqind domethënia e pjesë së parë të hadithit”. (El-Fevaid, fq. 24- 26).

    Prej keqkuptimeve bashkëkohore të drejtësisë është edhe kampanja që e bëjnë mosbesimtarët, shekullaristët dhe mbrojtësit e të drejtave të njeriut për drejtësinë, të cilës i japin domethënie të kundërta me fenë e vërtetë Islame, madje disa domethënie janë në kundërshtim edhe me fetë e deformuara. Psh ata e quajnë drejtësi barazinë e dy gjërave të kundërta. Nën këtë rregull hynë shumë forma, siç është barazimi në të drejtat politke mes elitës dhe njerëzve të thjeshtë, mes dijetarëve dhe mendjelehtëve, mes specialistëve të një lëmie dhe pleqve, që s’dinë asgjë më tepër se ajo që e kanë brenda shtëpisë së tyre. Zërat e të gjith këtyre i bëjnë të barabarta, nën pretendimin e drejtësisë. Kjo është kulmi i zullumit dhe është në kundërshtim me logjikën e shëndoshë.

    Shuma mosbesimtar edhe pasues të tyre i akuzojnë disa rregulla të fesë Islame, me preteks se janë në kundërshtim me drejtësinë, duke futur dyshime në këtë mënyrë rreth Islamit. Siç është rasti i (dijes) shpagimit për gruan, i cili është sa gjysma e shpagimit për mashkullin, ose trashëgimia e saj është përgjysmë me të mashkullit, e për shumë vendime tjera të cilat i ka caktuar All-llahu sub, Gjykatësi më i Drejtë.


    Ata kanë njerëz që para tyre janë futur në këto ujëra të ndyta.

    Tregohet se Ebul-Ala el-Mearri kur ka shkuar në Bagdad, ka dashur tu paraqet një çeshtje delikate fukahave, e ajo është fakti se sasia e denimit për tu prerë dora është një çerek dinar. Ai për këtë mendim thurri edhe një poezi ku tregonte injorancën dhe mendjelehtësinë e tij, ku mes tjerash thotë:

    Një dorë e cila me pesëqind deve shpaguhet

    Si ka mundësi që të pritet për çerek dinari

    Kundërthënie, para së cilës duhet vetëm të heshtim

    Dhe të strehohemi te Zoti ynë nga zjari

    Kur u përhapj ky mendim i tij, e kërkuan fukahatë, mirëpo ai iku prej tyre. Dijetarët i kanë dhënë përgjigje kësaj dileme që është paraqiur nga ky poet. Njëri prej përgjigjeve, ishte ajo e gjykatësit, Abdul-Vehab Malikiut, i cili mes tjerash i tha:

    “Kur ishte besnike, ishte e shtrenjtë, e kur tradhtoi, i ra vlera”.

    Disa të tjerë kanë dhënë përgjigje duke thënë:

    “Kjo është plotësia e urtësisë, interesit dhe sekreteve të sherijatit të madh. Në kapitullin e kundërvajtjeve meriton të zmadhohet vlera e dorës deri në pesëqind dinar ari, që askush mos të mer guximin ta nëpërkëmbë ate, kurse në kapitullin e vjedhjes, është e arsyeshme që sasia për të cilën pritet dora të jetë çerek dinari, që mos të nxitojnë njerëzit në vjedhje të pasurisë së huaj. Kjo është kulmi i urtësisë tek njerëzit e mençur. (Ibn Kethiri, 2/ 56- 57).
    Ndryshuar për herë të fundit nga Klevis2000 : 08-02-2004 më 18:30

  8. #8
    Perjashtuar nga Mod. Maska e Klevis2000
    Anëtarësuar
    21-02-2003
    Vendndodhja
    Ne jeten reale
    Postime
    1,120
    Të drejtat elementare dhe liritë e njeriut sipas jurisprudencës islame

    E drejta e jetës

    Definicioni i përgjithshëm i jetës nënkupton se ajo është dhunti e Allahut xh.sh. dhuruar krijesës së tij - njeriut, prandaj askush nuk është kompetent për marrjen apo mohimin e saj, veçse me të drejtë të përcaktuar. Jeta është e drejtë kolektive e të gjithëve. Allahu xh.sh. lidhur me këtë thotë: ”Pa dyshim Ne japim jetë dhe vdekje dhe ne jemi trashëgimtarë.”(El Hixhr, 23).

    Për këtë arsye çdo kërcënim (armiqësi) ndaj një personi, konsiderohet kërcënim ndaj tërë shoqërisë: “Kush mbyt ndokënd i cili s’ka mbytur askënd, ose atë që nuk ka bërë krime (çrregullime) në tokë, është sikur të mbytë tërë njerëzimin.” (El-Maide, 32).

    Armiqësia ndaj vetvetes me vetëmbytje konsiderohet krim, meqenëse këtu tejkalohet drejtpërdrejtë përcaktimi i Allahut dhe fuqia e tij e për këtë arsye në botën tjetër meriton dënim të tmerrshëm “Mos mbytni vetveten tuaj …dhe kush e bën këtë nga armiqësia e dhuna, Ne pastaj atë do ta hedhim në zjarr”. (En-Nisa, 29-30).

    Në pjesën “e drejta për jetën dhe ruajtjen e saj”, kemi disa rregulla, ndër të cilat janë:

    Në pjesën “e drejta për jetën dhe ruajtjen e saj”, - kemi disa rregulla, ndër të cilat.

    1. Çdo element që lidhet me jetën dhe ruajtjen e saj konsiderohet si obligim për aplikim në jetën e përditshme, si p.sh.: ruajtja e shëndetit, shërimi nga sëmundjet, luftimi i virusëve nga organizmi i njeriut, janë detyrime për ruajtjen e jetës.

    2. Çdo gjë që e shkatërron trupin dhe pengon zhvillimin e jetës normale, si e tillë, është e ndaluar (haram), p.sh.: të dehurit dhe çdo gjë tjetër që përdoret në dëm të shëndetit.

    Muhamedi a.s. thotë: “Ndaj vetes sate ke obligim, ndaj trupit tënd ke obligim…[1] d.m.th. vetvetja jote është dhuratë e Tij, andaj mëshiroje atë.[2]

    3. Çdo gjë që është imune ndaj jetës, konsiderohet obligim. Si p.sh. ruajtja nga ushqimi i tepërt. Allahu xh.sh. thotë: ”hani e pini e mos e teproni” (El-Earaf, 31).

    4. Çdo gjë që e largon vdekjen nga njeriu, të vepruarit e tillë është e pëlqyeshme (mubah)[3].

    E drejta e lirisë


    Islami garanton të drejtën e lirisë për çdo njeri që nga lindja e tij. Për çdo njeri e drejta e lirisë është gjë e natyrshme e lindur. Omeri (knaqësia e Zotit qoftë mbi të) thotë: “Si mund të robërohen njerëzit, kur nënat e tyre i kanë lindur të lirë”. Nuk mund t’i mohohet njeriut liria përveç në raste të veçanta që t’i detyron koha. f.v. kur armiku mposht ushtrinë islame, e një pjesë të tyre i robëron. Në këtë rast, nëse edhe ushtria islame triumfon ndaj asaj të armikut, atëherë mund t’i robëroni ata. Për këtë arsye në fillim të Islamit ka qenë i lejuar robërimi. Të veprosh me ata (armiqtë) ashtu si veprojnë ata me ne. Ky qëndrim i Islamit ishte i përkohshëm.

    Juristët islam e definuan robërinë si domosdoshmëri të përkohshme e jo të përjetshme.

    Me fjalën – Njeri i lirë nënkuptojmë të mohuarit e çdo robërie nga faktori njeri apo nga ndonjë faktor tjetër i kësaj jete, përveç Allahut, i cili është Një.

    E këtu bazohet maksima islame “la ilahe il-la ll-llah” nuk ka zot përveç Allahut, po ashtu edhe simboli i muslimanit është “ijake nabdu ve ijake nesteainë”- vetëm Ty të adhurojmë dhe vetëm nga Ti ndihmë kërkojmë”. Këtë muslimani, e thotë tridhjetë herë mbrenda ditës në lutjen e tij, e me këtë njeriu lirohet nga çdo prangë e djallit, lirohet nga epshet e jetës. Të robëruarit nga epshi është lloji më i keq i robërisë, e këtë më së shumti e urren Kur’ani që thotë:

    “A e ke parë ti atë, që për zot të vetin e ka epshin i tij” (el-Furkan, 43)

    Baza e lirisë është të menduarit e lirë, adresa e lirisë është të besuarit e lirë. Thotë Allahu xh.sh: “Nuk ka dhunë në fe” (El-Bekare, 256). Dhe liria e njeriut në atdheun e tij. Thotë Allahu xh.sh.: “Ne kemi dashur t’u japim të mira (liri) të shtypurve në tokë e t’i bëjmë udhëheqës dhe trashëgimtarë”(el-Kasas, 5).

    Atdheu nuk ka vlerë nëse banorët e tij mbahen të robëruar dhe të shtypur.

    “Atyre që ua marrin shpirtin engjëjt, duke qenë ata mizorë të vetvetes, Ata (engjëjt) u thanë ku ishit? Thamë kemi qenë të shtypur në tokë. Thanë: A nuk ishte toka e Allahut e mjaftueshme që të gjenit, strehim në të? dhe liria e atdhetarit për kritikë shoqërore “Atyre të cilët, nëse u japim pushtet në tokë – kryejnë namazin, japin zeqatin, urdhërojnë për të mirë, e ndalojnë nga e keqja” (En-Nahl, 41).

    Liria e tij për të kritikuar mendimet dhe për të zgjedhur më të mirin mendim. Allahu xh.sh. thotë “Përgëzoji ata të cilët dëgjojnë fjalën, e pasojnë atë që është më e mirë”. Këto liri janë të kushtëzuara me interesin e përgjithshëm si gjithë liritë dhe të drejtat e tjera elementare, të cilat Islami i vë në shërbim të interesit shoqëror.

    E drejta e shkollimit

    Islami e obligon shkollimin për të gjithë njerëzit.

    “Kërkimi i diturisë është obligim për çdo musliman“[4]. Injoranti duhet të pyesë të diturin për atë që nuk di. “Pyetni të diturit për atë që nuk dini” (En-Nahl, 43). Islami nuk do të ketë në shoqëri përveç dijetarë dhe nxënës. Injoranti nuk ka vend në këtë shoqëri.

    Njerëzit ndahen në dy grupe: dijetarë dhe nxënës. Nuk ka dobi përveçse prej këtyre të dyve“.[5] Kur’ani në një mënyrë mohon praninë e të menduarit të injorantit.

    "Dhe, këta shembuj, ne ua paraqesim njerëzve, por këta nuk i logjikon kush pos dijetarit” (El-Ankebut, 43)

    Islami nuk pranon që injorantët të rrinë pasivë, atyre u rekomandon të jenë të lidhur vazhdimisht me dijetarët. E këta t’i udhëzojnë injorantët.

    Një ditë i Dërguari a.s. u ngrit dhe mbajti një fjalim, ku tha: “Çfarë janë këta njerëz, që fqinjët e tyre nuk u shpjegojnë, e as nuk i mësojnë, e as nuk i këshillojnë, e as nuk i udhëzojnë për të mirë, e as nuk i ndalojnë nga të këqijat. Çfarë janë këta njerëz që nuk mësojnë nga fqinjët e tyre e as nuk marrin shpjegime, e as nuk pranojnë këshilla. Për Allahun, njerëzit duhet t’i mësojnë patjetër fqinjët e tyre e t’u shpjegojnë e t’i këshillojnë e t’i urdhrojnë për të mirë, e t’i ndalojnë nga e keqja”.

    Njerëzit duhet të mësojnë nga fqinjët e tyre, t’i pranojnë shpjegimet dhe këshillat, ose së shpejti do t’u vijë dënimi. Pastaj zbriti Pejgamberi a.s. E kuptuan shokët e tij se Ai kishte për qëllim esharijintë.- njerëz që posedojnë dituri, e fqinjët e tyre ishin të paarsimuar, ngase ishin endacakë.

    U arriti lajmi esharijinjve, dhe erdhën deri tek i Dërguari s.a.v.s. e i thanë: “O i dërguar i Zotit, ke përmendur disa njerëz për të mirë e ne na ke përmendur për të keq, çfarë është çështja jonë?

    Pejgamberi a.s. tha: “Patjetër njerëzit duhet t’i mësojnë fqinjët e tyre …. Dhe njerëzit duhet patjetër të mësojnë prej fqinjëve të tyre …ose do t’u vijë dënimi! përsëriti të njejtat fjalë, pastaj e pyetën atë se fjala “njerëzit duhet patjetër t’i mësojnë” a është një apel që ka për qëllim ne? E përsëriti të njejtin apel në përgjithësi. Me këtë u dha shenjë që t’ia fillonin, pa përcaktuar grup të veçantë e as kohë të përcaktuar. Por ky ishte apel për çdo grup në çdo kohë. E pasi u bindën për atë, thanë: na përcakto njëvit, dhe ua përcaktoi.[6] Pastaj Pejgamberi a.s. e lexoi ajetin “U mallkuan ata që nuk besuan prej Beni israilëve në gjuhën e Davudit dhe të Isait – të birit të Merjemes, ngase nuk dëgjonin dhe kishin kaluar kufirin, dhe njëri-tjetrin nuk e pengonin nga veprat e këqija që punonin …” (El-Maide, 78)

    Ky është argument i qartë, se Islami injorancën e konsideron të urrejtur dhe shteti nuk ka të drejtë ta mbështes atë. Shteti duhet t’i përkrahë dijetarët për diturinë, e injorantët që të mësojnë. Nëse njëri prej këtyre, obligimin e vet e lë anash atëherë shteti është i obliguar të marrë masa ndëshkuese, që t’i detyrojë dijetarët të kontribuojnë në zhdukjen e analfabetizmit, e injorantët të mësojnë. Siç e dimë, kjo ishte lufta e parë në historinë e njerëzimit, luftë që apeloi për zhdukjen e analfabetizmit, në krye të së cilës qëndronte Pejgamberi.

    Juristët islamë janë të mendimit se dituria për të cilën ka nevojë të patjetërsueshme njeriu në fenë dhe jetën e tij, është obligim personal. Ndërsa shkencat që janë nevojë e përgjithshme e shoqërisë, mbeten si obligime të përgjithshme dhe nëse një pjesë e shoqërisë merret me to, atëherë obligimi hiqet prej të tjerëve. P.sh. shkencat ekzakte, si matematika, kimia etj.

    Duke pasur parasysh se dituria është një prej të drejtave elementare, juristët islamë furnizimin e nxënësit me ushqim, veshmbathje dhe banim e shohin si obligim që bie mbi prindërit ose të afërmit e tij[7]. Gjithashtu të theksojmë se nuk ka zekat për librat që janë të nevojshëm për nxënësin, pavarësisht se sa arrin vlera e tyre. (nëse nuk janë për tregti).

    Ibn Abidi, duke komentuar këtë, thotë se injoranca për dijetarët islamë konsiderohet si shkatërrim (gjenocid)[8].

    Dëshiroj të paraqes se dituria që e pranon Islami, është ajo që përmban saktësi që për burim ka tri rrugë:

    1. Pejgamberin a.s.,

    2. Eksperiencën (që u nënshtrohet argumentimeve shkencore)

    3. Mendjen dhe logjikën.

    Këtë e dëshmon ajeti i Kur’anit “Mos iu qas asaj ane nga ajo që nuk ke dituri për të, se me të vërtetë të dëgjuarit, të pamurit dhe zemra (mendja), të gjitha këto janë përgjegjëse për atë (që ka ndodhur).” (El Isra: 36)

    Nga kjo shihet se Islami për herë të parë diturinë e zhveshi prej iluzioneve dhe paragjykimeve. Dhe ishte i pari që diturinë e ndërtoi mbi rregullat eksperimentale, mendjen dhe saktësinë (vahjin).

    E drejta e nderit (respektit)

    Allahu xh.sh. thotë: ”Ne vërtet nderuam Bijtë e Ademit (njerëzit) u mundësuam të udhëtojnë në tokë dhe në det, duke i furnizuar me ushqime të mira dhe i kemi dhënë përparësi të madhe ndaj shumicës nga ata që i kemi krijuar”. (El-Isra:70)

    Ky është tekst i qartë që tregon se njeriu është krijesë e nderuar me shumë përparësi ndaj krijesave të tjera. Nderimi ndaj tij qëndron në faktin se ai është njeri pavarësisht nga feja, gjeneza, gjuha, rrethi, kombi etj.

    Alusi në komentimin e këtij teksti thotë: Si të mirin ashtu edhe të keqin, i kemi nderuar, respektuar dhe dekoruar.[9] Ky nderim për pasardhësit e Ademit, kushtëzon barazinë në çdo pikëpamje njerëzore, si në ruajtjen e nderit, autoritetit, jetës, respektit etj. Njeriu nuk e nënçmon njeriun, e as nuk e poshtërson. Allahu xh.sh.thotë:

    “O ju që keni besuar, nuk bën të tallet një popull me një popull tjetër… dhe mos e nënçmoni njëri-tjetrin, dhe mos e etiketoni njeri-tjetrin, me llagape të këqija” (el Huxhurat, 11).

    Të gjithë njerëzit kanë një babë dhe një nënë. Pejgamberi a.s. thotë: “O ju njerëz, Zoti juaj është një dhe Babai juaj është një, të gjithë ju jeni prej Ademit, e Ademi prej dheut”[10]. Nëse ata (njerëzit) kanë dallime nga dituria, origjina dhe gjuha, rruga e kësaj distance dhe ndryshueshmërie është bashkëpunimi e jo ndasia-përçarja. Këta njerëz para drejtësisë dhe ligjit janë të barabartë. Allahu xh.sh. thotë: ”O ju njerëz, Ne me të vërtetë ju krijuam ju prej një mashkulli dhe femre, dhe u bëmë juve popuj dhe fise për t’u afruar (njëri me tjetrin) - më i nderuari tek Allahu është ai që më së shumti është i devotshëm” (El-Huxhurat, 13).

    Fjala Et –takva: i devotshëm, nuk përfshin vetëm namazin dhe agjërimin, por ajo përmban të gjitha veprat e mira dedikuar vetvetes dhe njerëzve në përgjithësi. Ai që më së shumti i bën mirë vetëvetes dhe shoqërisë, ai tek Allahu është më i vlefshëm. Pejgamberi a.s. thotë: “krijesat, që të gjitha janë të varfërit e Allahut, prej më të dashurit të tij janë ata që i ndihmojnë të varfërit e Tij “[11]

    Njerëzit mund të kenë dallime njëri ndaj tjetrit në mençuri, punë dhe në veprimtari të përgjithshme jetësore. Kjo është në kontekst me ajetin “dhe ngriti në një shkallë më të lartë disa nga ju mbi të tjerët, për t’ju sprovuar për atë që ju ka dhënë” (El-En`am, 165). Por kjo përparësi duhet të merret si përparësi morale bamirëse, që këta njerëz (të avancuarit) këto përparësi t’i shfrytëzojnë në shërbim të shoqërisë dhe interesave të saj. Sa i përket ligjit, të gjithë para tij janë të barabartë.

    Nëse i dituri e vret një injorant, do të mbytet për të, dhe nuk merret parasysh dituria e tij si veçori. Edhe injoranti nëse mbyt një të ditur, mbytet për të vetëm ai e jo edhe dikush tjetër. Allahu xh.sh. thotë “personi mbytet për person” (El-Maide, 45).

    Këtu nuk merret parasysh ngritja personale me ide, kulturë ose cili ka qenë më i devotshëm e cili më pak për shoqëri, por këtu shikohet vetëm personi që ka mbytur personin. Këto ndryshime, ngritje ndaj njëri tjetrit si në urtësi, mençuri, në të menduar, në kompetencë, në natyrën fizike, mundësi etj., janë prej ligjeve të jetës.

    Kështu njerëzit janë të ndërlidhur me njëri-tjetrin. Për ketë flet edhe ajeti i Kur’anit: “Ne, furnizimin e kësaj jete e kemi ndarë në mes tyre dhe kemi ngritur disa në shkallë më të lartë (për nga pozita dhe pasuria) se të tjerët, që të shfrytëzojnë njëri-tjetrin për shërbime”.

    E me këtë sigurohet bashkëpunimi shoqëror me të gjitha klasët dhe nivelet që e përbëjnë atë, që të gjithë të jenë të barabartë në obligimet shoqërore dhe në të drejtat njerëzore pa kurrfarë përjashtimi. Në Islam nuk ka njerëz të shenjtë, të cilët nuk i nënshtrohen ligjit. Nuk ka njerëz të lartësuar, të cilët nuk i kryejnë obligimet. Nuk ka, në të, mbretër të cilët nuk kontrollohen nga pushteti; nuk ka pasanikë të cilët nuk shpenzojnë dhe nuk paguajnë zekat. Por i gjithë populli është një dhe ligji është i njëjtë për të gjithë. Maksima e pushtetit është ashtu siç e ka deklaruar Ebu Bekri ditën kur kishte ardhur në pushtet – kalif: “Më keni zgjedhur ju, por nuk jam më i mirë se ju,…i forti tek ju, tek unë është i dobët derisa t`i merret e padrejta që ka bërë. I dobëti tek ju, tek unë është i fortë derisa t’i kthehet atij e drejta që i takon”.[12]

    E drejta e posedimit të pasurisë

    Kur parasheh për secilin njeri të drejtën e jetës, lirisë, shkollimit, dinjitetit. Islami vërteton se çdo gjë në këtë botë është vendosur në shërbim të të gjithë njerëzve: ”Allahu është Ai që për ju ka nënshtruar detin, që nëpër të me urdhrin e Tij të lundrojnë anijet për t’i kërkuar dhuntitë e Tij, e ndoshta ju do ta falënderoni. Dhe për ju ka nënshtruar ç’gjendet në qiej dhe ç’gjendet në tokë, të gjitha janë (krijuar) prej Tij.” (El Xhathije: 12-13).

    Pos kësaj, Islami parasheh edhe të drejtën e posedimit të pasurisë.

    Vetë jeta e përditshme që zhvillohet dhe ndërtohet, e nxitë njeriun që të punojë për të fituar, në mënyrë që njeriu të krijojë bazat e jetës. Pa punë, as një e mirë e kësaj jete nuk paramendohet. Njeriu varësisht nga angazhimi, përpjekja, kompetencat dhe puna, arrin zhvillimin e tij.

    Allahu xh.sh. thotë: ”dhe se njeriut nuk i takon tjetër, vetëmse për atë që ka nxituar (ka bërë përpjekje)”. (En-Nexhm, 39). Ajo që arrin njeriu me përpjekjet e tij, është vetëm e drejtë e tij, nuk i merret me dhunë e as nuk i grabitet.

    Ligjet që i rregullojnë këto të drejta

    Kur jeta shoqërore – islame parasheh këto pesë të drejta elementare për çdo njeri, ajo vendos edhe ligjet përkatëse që rregullojnë secilën prej këtyre të drejtave dhe garanton sigurimin e tyre për çdo njeri në formën më të përshtatshme dhe të plotë. Prej këtu shohim se rrjedh edhe ligji i aplikimit të dënimeve, ligji i sigurisë shëndetësore, që përmban rregullimin e së drejtës së jetës, ligjet qeveritare dhe udhëzuese të shoqërisë, ligji universal ndërkombëtar që përmbanë të drejtën e lirisë, ligji i shkollimit dhe edukimi që rregullon të drejtën për shkollim, shumë ligje të tjera që garantonë të drejtën e nderit dhe respektit, ligjet ekonomike, bazuar në shitblerje, financim, qira etj., që përmbajnë të drejtën e posedimit të pasurisë. Gjithashtu parashikon dënimet e ndryshme për atë që shkel një prej këtyre të drejtave. Me fjalën ligj nënkuptohen një vargë dispozitash (që kanë të bëjnë, ose janë) të lidhura me një tematikë.[13]

    Trajtimi fundamental i pronësisë

    1 - Gjithçka në ekzistencë është e Allahut xh.sh.


    Allahu xh.sh.thotë: ”Allahu është pronar i qiejve dhe tokës” (Esh-Shuara, 49), “vetëm të Allahut janë ç’ka në qiej dhe Tokë” (El-Bekare, 284). Këto ajete dhe shumë të tjera tregojnë se çdo send që gjendet në hapësirë prej pasurisë, toka, ujërat, detet, pyjet, Dielli, Hëna dhe çfarëdo tjetër janë pronësi e Allahut pa rivalitet. Në këtë pronësi Allahu nuk kërkon farë rezultati që duhet të dalë nga obligimet, por qëllimi i pronësisë është i lidhur ngushtë me realizimin e dy gjërave të domosdoshme në këtë drejtim-kornizë:

    I pari: Mposht çdo mashtrim që krijohet në zemrat e njerëzve që posedojnë pasuri, se pasuria është gjithçka në këtë jetë. E ky mashtrim është bazë e shkatërrimit të jetës në shoqëri. E kur besimtari ka parasysh se pronar i vërtetë është vetëm Allahu, është i qetë shpirtërisht dhe i shmanget çdo mashtrimi.

    I dyti: Njerëzit i detyron t’u përmbahen kodeve të jurisprudencës së Sheriatit për pasuri në përputhshmëri të plotë me pronarin e saj të vërtetë, që është Allahu xh.sh.

    2- Ekzistenca është në shërbim të njeriut

    Allahu xh.sh. thotë: ”Për ju vuri në shërbim anijet, të lundroni me to nëpër dete me autorizimin e Tij e në shërbim tuaj vuri edhe lumenjtë. Për ju nënshtroi (vuri në shërbim)diellin dhe hënën që udhëtojnë vazhdimisht. Për ju përshtati(për shfrytëzim) edhe natën e ditën“. (Ibrahim:32-33)

    “Dhe për ju nënshtroi gjithçka në qiej dhe në tokë“ (El-Xhathije:13).

    “A nuk e sheh se Allahu për ju nënshtroi çdo gjë që gjendet në tokë“ (El-Haxh, 65)

    Linguistët kanë thënë: fjala “Es-seharetu” d.m.th. t’i shërbesh pa pagesë dhe vlerë, gratis. Allahu i vuri në shërbim devetë d.m.th. i krijoi të përshtatshme dhe të lehta për ngarkim, udhëtim etj.[14] pa na kërkuar kompensim.

    Vënia e ekzistencës në shërbim të njeriut nga Allahu xh.sh., ka dy qëllime:

    I pari: i tregon njeriut se gjithçka që është në hapësirë, mund të shfrytëzohet nëse punon, mendon dhe di, por me vullnet, dëshirë, ambicie të larta për punë. E pasi Allahu këtë ekzistencë e vuri në shërbim të njeriut, atëherë për njeriun mbetet vetëm të përfitojë nga angazhimi i tij, dhe të financojë në të mirat që janë nënshtruar për të.

    I dyti: Të gjithë njerëzit janë të barabartë sa i përket përfitimit nga këto të mira të tokës dhe qiejve, ngase thirrja u bëhet gjithë njerëzve pa dallime race, ngjyre, klase. Allahu i krijoi këto gratis për të gjithë njerëzit.

    3 - Pasuria është mjet për mirësi

    Pasuria në vetvete nuk është synim final, ajo është mjet që shërben për këmbimin e të mirave dhe kryerjen e nevojave. E kush e trajton pasurinë si synim final, ajo është në dëm të tij dhe shoqërisë, njëherësh paraqet rrezik për vetë pronarin e saj, e në shoqëri hap dyert e korrupsionit. Për këtë fenomen të rrezikshëm sinjalizon edhe Kur’ani, që fitimin dhe shfrytëzimin e pasurisë i pranon vetëm nëse arritja dhe shpenzimi i saj kanë qenë përmes rrugëve dhe mënyrave të lejuara.

    Allahu xh.sh. thotë: Ju është bërë obligim testamenti, kur ju afrohet vdekja, nëse le diçka të mirë (pasuri) pas vetes, të ndahet me të drejtë ndaj prindërve dhe farefisit.“ (El-Bekare, 180)

    Komentatorët kanë thënë: Fjala Hajre – mirësi – ka domethënien e pasurisë. Me këtë fjalë –mirësi – Kur’ani aludon pasurinë[15]. Me këtë, nuk ka dyshim se Kur’ani ua tërheq vërejtjen se fitimi i pasurisë bëhet përmes mjeteve të lejuara, njëkohësisht edhe shpenzimi i saj bëhet në rrugë të lejuar. Këtë e vërteton edhe Pejgamberi a.s., i cili thotë: “Më e mira pasuri është te personi i mirë[16]

    Pasuria e mirë është ajo që është fituar pa mizori dhe mashtrim. Person i mirë është ai që e shpenzon atë në rrugë të dobishme dhe për qëllime paqësore.

    Kur’ani sinjalizon se njerëzit në shumicë, pasurinë e konsiderojnë si mjet dëfrimi për epshet. “U është zbukuruar njerëzve, dashuria ndaj të këndshmeve, si ndaj grave, ndaj fëmijëve, e ndaj pasurisë së grumbulluar prej ari dhe argjendit…” (Ali Imran, 40).

    Këtë mënyrë të trajtimit të pasurisë e arrin Islami dhe e konsideron këtë si shkak të mosmarrëveshjeve ndërmjet popujve.

    4- Varfëria sëmundje shoqërore

    Kur të mirat e tokës, që të gjitha janë në shfrytëzim të njeriut, dhe për çdo njeri në këtë ekzistencë Allahu xh..sh. ka caktuar furmizimin nga begatitë e tokës “Nuk ka asnjë gjallesë në tokë që Allahu të mos ia ketë garantuar furnizimin e saj“ (Hud, 6).

    Dhe nëse pasuria përdoret si mjet për mirësi e lehtësim të nevojave, atëherë mbetet obligim për njeriun që të punoje për të arritur dhe fituar furnizimin e tij, dhe nuk ka kurrfarë arsyeje për mospunë se Allahu ia ka caktuar varfërinë, ose paaftësinë, ose rrethanat e jetës t’i përshkruajë si të vështira, që pengojnë punën dhe angazhimin. Pra varfëria është sëmundje shoqërore e jo përcaktim i Allahut xh.sh., që nuk mund të largohet me nxitim, angazhim dhe punë.

    Kur’ani na urdhëron që të nxitojmë për të fituar në viset e tokës.

    “Ai është që juve tokën jua bëri të nënshtruar (të përshtatshme), andaj ecni nëpër viset e saj, dhe shfrytëzoni përcaktimin e tij…” (El Mulk:15)

    Në bazë të kësaj del se varfëria është pasojë e dy shkaqeve: e përtacisë, e cila nuk zë vend në Islam, dhe e pamundësisë për punë, si pasojë e humbjes së lidhjeve me punën, e për këtë Islami parasheh ligje që mjaftojnë për sigurinë e shoqërisë nga vuajtjet dhe varfëria duke i ruajtur njeriut nderin dhe autoritetin e tij. Legjislacioni islam urren varfërinë, bazuar në fjalën e Profetit a.s. “Varfëria mund të jetë mosbesim (kufër)“[17]. Prej lutjeve të tij ishte: ”O Zoti im, më ruaj nga varfëria, (kufri), mosbesimi dhe mëkatet…”[18]

    Në fund të lutjeve, Profeti thoshte: ”O Zoti im, me të vërtetë kërkoj udhëzim, devotshmëri, falje dhe pasuri”[19]

    Këtu hasim një transmetim nga një gjendje me (përmbytje) që është varfëria, në një gjendje me qëndrim pozitiv, e kjo është pasuria. Kërkimi i pasurisë nga Profeti a.s. është argument i qartë i antiasketizmit në këtë botë.

    5 - Puna mjeti kryesor për arritje të pasurisë

    Për të arritur pasurinë ka shumë mjete (mënyra). Sipas Islamit, më kryesorja është puna. “Profeti a.s. thotë: Fitimi më i vlefshëm i njeriut është ai nga duart e tij “[20]. Nuk i lejohet askujt të shtrijë dorën e lëmoshës nëse është i aftë për punë ose ka mundësi fitimi. Prandaj puna ka një trajtim të merituar në Islam, ajo mbetet nder dhe obligim.

    6 - Sigurimi i elementeve të domosdoshme

    Profeti a.s. thotë në fjalën e tij autentike: “Në tri gjëra njerëzit janë pjesëmarrës (të barabartë):në ujë, bimë dhe zjarr” (në një thënie tjetër përfshin edhe kripën). Këtu shihet qartë se këto tri elemente janë të domosdoshme për jetën e njeriut, si në të kaluarën, ashtu edhe sot. Ky tekst i profetit nuk i përkufizon vetëm këta gjëra, ngase legjislacioni Islam parasheh se çdo gjë që është e ngjashme me këto elemente, është e domosdoshme për shoqërinë. Dhe këto elemente assesi nuk duhet të lihen (në dorë të individit) në mbikëqyrje private, ngase për to lidhen nevojat e shoqërisë. Ato patjetër duhet t`i mbikëqyrë, t’i rregullojë e t’i financojë për shoqërinë vetë pushteti.

    7 - Rrugët –Mënyrat e fitimit të pasurisë

    Çdo rrugë që shpie tek fitimi i pasurisë është e lejuar, përveç këtyre:

    1 - Mizoria - zullumi, andaj Islami ka ndaluar kamatën, bixhozin, dhunën, korrupcionin, vjedhjen dhe çdo gjë që është e ngjashme me këto.

    2 - Mashtrimi, andaj Islami e ka ndaluar ndërhyrjen e palës tjetër gjatë shitblerjes, ashtu siç e ka ndaluar fshehjen e të metave të sendit që është për t’u shitur, gënjeshtrën gjatë akteve shitblerëse edhe shumë shitje e marrëveshje të tjera që përmbajnë mashtrim dhe tradhti.

    3 - Dëmet që janë pasojë për individin, shoqërinë ose shtetin, andaj Islami e ka ndaluar fitimin e rebelit, tregtinë me alkool, tregtinë me armikun etj.

    8 - Pasuria është çështje shoqërore

    Islami, ashtu siç parasheh kujdesin që duhet të kemi ndaj shoqërisë gjatë fitimit, posedimit, gjithashtu parasheh edhe kujdesin që duhet të kemi pas fitimit të pasurisë, ngase pronësia e vërtetë i takon vetëm Allahut, e njeriu është vetëm kujdestar i saj.

    Allahu xh.sh.thotë: ”Dhe jepni nga ajo që Ai ju bëri trashëgues-kujdestar në të…” (El-Hadid, 7). Në bazë të këtij ajeti njeriu është vetëm trashëgues - kujdestar e jo pronar. Allahu xh.sh. pasurinë e bëri mjet për mirësi dhe ajo assesi nuk duhet shpenzuar përveçse në të mira.d.m.th. në interes të shoqërisë. E kjo do të thotë se pronësia private – idividuale, sipas islamit, është çështje shoqërore.

    9 - Ngrirja e pasurisë për mendjelehtët

    Islami i kushton rëndësi të veçantë që individi pasurinë e tij ta shpenzojë për nevojat e tij deri në një masë të caktuar, pa e tepruar me shpenzime dhe pa u bërë dorështrenjtë në dhënie. ”Hani dhe pini e mos e teproni“ (El-Earaf, 31)

    Sepse shpenzimi dhe derdhja e pasurisë pas epsheve dhe kënaqësive në mënyrë të tepruar e të pakontrolluar, obligon ngrirjen e pasurisë së tij, se ai është paraqitur i paaftë – mendjelehtë në veprimet e tij. Me fjalën ngrirje nënkuptohet: imponimi nga ana e pushtetit që personi të veprojë me pasurinë e tij si gjithë të mençurit. Dhe të krijohen disa kushte që pengojnë në manipulim e orientojnë për të vepruar drejt.

    Kjo për bazë ka fjalën e të lartësuarit – Allahut xh.sh.: ”Dhe mos u jepni mendjelehtëve – plangprishësve pasurinë tuaj që Allahu e bëri për ju mjet ekzistimi (mëkëmbjeje)…” (En-Nisa, 5). Vini re se në këtë ajet pasuria e plangprishësve –mendjelehtëve konsiderohet si pasuri e shoqërisë, dhe pastaj cilësohet si mëkëmbje për shoqërinë. Ky është edhe një argument i qartë që vërteton fjalët e lartpërmendura se pronësimi është çështje shoqërore e jo individuale.

    10 – Mohimi i mbetjes së pasurisë në duart e disa personave

    Islami me të madhe urren dhe refuzon mbetjen e pasurisë pronë e disa personave të caktuar (feudalë) në shoqëri, se kjo shpie në keqpërdorimin e pasurisë, manipulim, korrupcion, shfrytëzim të njëri tjetrit. Mu për këtë, Allahu xh.sh. obligon që një pjesë nga pasuria t’u jepet të varfërve. “Në mënyrë që ajo (pasuria) të mos mbetet vetëm në mesin e pasanikëve tuaj” (El-Hashr, 7).

    Këtu gjejmë edhe mospajtimin që ndodhi në mesin e sahabëve për ndarjen e tokave të Irakut dhe Shamit për çlirimtarët (ushtarët) në periudhën e sundimit të Omerit. Mendimi i tij ishte që toka të mos ndahej, por të mbetej në duart e atyre që humbën betejën (të pushtuarit), dhe ata të nxjerrin nga pasuria e tyre atë pjesë që u takon të varfërve. Këtë mendim e pëlqeu edhe Muadhi, i cili i tha Omerit: “Nëse e ndan atë (pasuri), pjesa më e madhe do të mbetet në duart e atyre (ushtarëve, çlirimtarëve), e pastaj ata (ushtarët) vriten në beteja, dhe toka mund t’i mbetet një personi ose një gruaje.”[21]

    D.m.th. islami nuk pranon që pasuria të mbetet vetëm në dorën e disa personave, po ajo të jetë e gjithë popullit.

    11 - Pasuria e fituar me të drejtë është e garantuar

    Nëse pasuria është krijuar përmes rrugëve të lejuara, dhe atë pronari i saj e ka shpenzuar aty ku (duhet) është paraparë, ajo pjesë e pasurisë që ka mbetur në duart e pronarit të saj duhet ruajtur dhe siguruar nga shteti përmes ligjit, po ashtu edhe shoqëria duhet ta sigurojë atë.

    Allahu xh.sh. thotë: “Dhe mos e hani pasurinë e njëri-tjetrit me të padrejtë!”. (El-Bekare, 188).

    Dhe shteti atë pasuri do ta përdorë për popullin dhe nevoajt e shoqërisë.

    12 - Ligji i trashigimisë

    Nëse pronari që vdes, pas vetes lënë pasuri, këtë pasuri e trashëgojnë të afërmit e tij. Këtu gjejmë edhe ligjin e trashëgimisë, i cili sqaron mënyrën e ndarjes së pasurisë nga trashëgimtarët. Por në ligjin e trashëgimisë në Islam bëjnë pjesë një numër i madh i të afërmve që u takon nga një pjesë e pasurisë së mbetur. Kjo pasuri e mbetur nuk përkufizohet vetëm për një klasë të caktuar, siç ndodh tek shoqëritë jo islame.

    Ky qëndrim i islamit mundëson që pasuria sado të jetë e madhe, të ndahet, dhe përmes ndarjes të krijohen prona që bëhen pjesë e një numri të konsiderueshëm të njerëzve. Në ligjet evropiane, nëse pronari nuk ka trashëgimtar të parë, atëherë pasuria e tij kalon drejtpërsëdrejti në pronë të kishës. Në këtë mënyrë kisha për një kohë të shkurtë mbledh pasuri të mëdha, e në anën tjetër krijohen shtresa të varfra të popullsisë, që është pasojë e uzurpimit të pasurisë nga kisha përmes ligjit që është në fuqi.

    13- E drejta e deponimit të përgjithshëm

    Nëse pronari vdes, dhe pas vetes nuk lë trashëgimtar, pasuria e mbetur kalon në duart e shtetit, dhe ajo do të jetë bazë që shërben për sigurimin shoqëror.

    Nga ajo që u përmend më parë lidhur me të drejtat elementare dhe fundamentet e pronës, mund të konkludojmë se Islami parasheh të drejta përmes të cilave realizohet një barazi sociale në mesin e njerëzve, sepse shteti mban përgjegjësinë e mbikëqyrjes së pasurisë, shpenzimit dhe përdorimit të saj.

    E këtë Islami e parasheh si ngjarje praktike në shoqëri, dhe këtu qëndron edhe synimi i Islamit që është barazia sociale me veçori krejtësisht të tjera nga drejtime dhe ideologji të tjera joislame. Kjo më së miri shihet në ligjet e sigurimit shoqëror.
    Ndryshuar për herë të fundit nga Klevis2000 : 08-02-2004 më 18:37

  9. #9
    Perjashtuar nga Mod. Maska e Klevis2000
    Anëtarësuar
    21-02-2003
    Vendndodhja
    Ne jeten reale
    Postime
    1,120
    Gruaja ne Islam: Te drejtat dhe pergjegjesite e saj






    Ne kohet e sotme njerezit mendojne se grate u bene te lira vetem ne Perendim dhe se lirimi i grave si levizje shoqerore filloi ne shekullin e 20. Ne te vertete kjo levizje per lirimin e gruas nuk eshte filluar nga grate, por u shpall nga Zoti permes te Derguarit te Tij - Muhamedit as - qe ne shekullin e shtate.

    Kur'ani dhe tradita e Profetit as (Hadithet dhe Suneti i tij) jane burime ne te cilat cdo grua muslimane gjen te drejtat dhe detyrat e saj.



    I. Te Drejtat Njerezore


    Katermbedhjete shekuj me pare Islami e beri gruan njelloj pergjegjese para Zotit ne madherimin dhe adhurimin per Te, duke mos vendosur asnje limit ne progresin e saj moral. Gjithashtu Islami vendosi barazine e gruas ne humanitetin e saj me burrat.

    Ne Kur'an ne ajetin e pare te Sures En-Nisae (Kaptina e Grave), Allahu thote:
    "O ju njerëz! Kinie frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e saj, e prej atyre dyve u shtuan burrra shumë e gra. Dhe kinie frikë All-llahun që me emrin e Tij përbetoheni, ruajeni farefisin (akraballëkun), se Allahu është mbikëqyrës mbi ju." (Kur'an, 4:1)



    Duke qene se burrat dhe grate u krijuan nga e njejta esence, ata jane te barabarte ne humanitetin e tyre (si njerez). Pra, gruaja nuk mund te jete e keqe 'nga natyra' sic e tregojne disa besime. Ne menyre te ngjashme asnje gjini nuk mund te jete superiore sepse do te ishte nje kontradikte me barazine mes tyre.



    II. Te Drejtat Civile


    Ne Islam gruaja gezon te drejten baze te zgjedhjes dhe shprehjes, qe bazohet ne njohjen e personaltetit te saj individual. Se pari, ajo eshte e lire te zgjedhe fene e saj. Ne Kur'an thuhet:
    "Në fe nuk ka dhunë. Është sqaruar e vërteta nga e kota." (Kur'an, 2:256)



    Grate inkurajohen ne Islam te kontribojne me opinionet dhe iderat e tyre. Ka shume te dhena nga tradita e Profetit as qe na tregojne per raste ne te cilat grate i kane drejtuar pyetje direkte Profetit dhe kane dhene opinionet e veta ne lidhje me fene, ekonomine dhe ceshtjet shoqerore.

    Gruaja muslimane ka te drejte te vendose per bashkeshortin e saj. Po ashtu pas marteses ka te drejte te mbaje mbiemerin e saj. Deshmia e gruas eshte e vlefshme ne ceshtjet ligjore.



    III. Te Drejtat Sociale


    I Derguari i Allahut - Muhamedi as - ka thene: "Kerkimi i diturise eshte detyre per cdo Musliman (burre dhe grua)". Kjo perfshin dituri per Kur'anin dhe Hadithin si dhe dituri te tjera. Si burrat ashtu edhe grate kane kapacitet per te mesuar dhe kuptuar gjerat. Po ashtu meqenese grate e kane per detyre te perkrahin sjelljet e mira dhe te denojne ato te keqiat ne te gjithe fushat e jetes, gruaja Muslimane duhet te marre edukimin e pershtatshem per te kryer kete detyre ne perputhje me talentin dhe interesat e saj.



    Mirembajtja e shtepise, mbeshtetja e burrit, si dhe rritja dhe mesimi i femijeve jane nder rolet me te rendesishme dhe me shperblim te madh tek Allahu xh.xh. Ne qofte se ajo ka mundesi mund te punoje jashte shtepise per te miren e komunitetit, persa kohe qe i realizon detyrat e saj ne familje.



    Islami i njeh dhe kujdeset per dallimet natyrore mes burrit dhe gruas megjithe barazine e tyre. Disa lloj pune jane me te pershtatshme per burrat dhe te tjera pune jane me te pershtatshme per gruan. Kjo ne asnje menyre nuk e ben punen e njerit me te madhe apo me fitimprurese se te tjetrit. Allahu do te shperbleje te dy gjinite njelloj per vleren e puneve te tyre, edhe pse mund te mos jete i njejti aktivitet.



    Persa i perket nenes, Profeti as. ka thene: "Xhenneti eshte nen kembet e nenes." Kjo nenkupton se suksesi i nje shoqerie mund te kerkohet tek nenat qe e rriten ate (shoqeri). Influenca e pare dhe me e madhe mbi nje person vjen nga ndjenja e sigurise, dashurise dhe mesimit qe merr nga nena. Prandaj nje grua qa ka femije duhet te jete e arsimuar dhe e ndergjegjshme per te qene nje prind i mire.



    IV. Te Drejtat Politike


    E drejta per te votuar i eshte dhene grave muslimane nga Zoti para 1400 vjetesh. Per cdo ceshtje publike, nje grua mund te ngreje mendimet/opinionet e saj, dhe te marre pjese ne politike. Ne nje rast ne Kur'an (60:12) Muhammedit as. i thuhet se kur grate besimtare te vijne tek ai dhe te japin betimin e tyre per Islamin, ai duhet ta pranoje ate. Kjo vendosi te drejten e grave per te zgjedhur udheheqesit e tyre dhe ta deklarojne kete ne publik. Dhe se fundi, Islami nuk e ndalon nje grua per te patur pozite te rendesishme ne qeverisje. Abdur-Rrahman Ibn Auf konsultoi shume gra para se te rekomandonte Osmanin (Ibn Afan) si Kalif.



    V. Te Drejtat Ekonomike


    Ne Kur'an thuhet: "Pasha Atë që krijoi mashkullin e femrën! Vërtet, veprimi juaj është i lloj-llojtë." (92:3-4)

    Ne keto ajete, Allahu deklaron se Ai krijoi burrin dhe gruan qe te jene te ndryshem, me role, funksione dhe aftesi te vecanta/unike. Ashtu si ne shoqeri ka nje ndarje te puneve edhe ne familje vlen e njejta gje. Cdo anetar ka detyra te ndryshme. Ne pergjithesi Islami i jep gruas rolin perkujdeses, dhe burrit rolin e kujdestarit/mbrojtesit. Prandaj, gruas i eshte dhene e drejta e mbeshtetjes financiare tek burri. Ne Kur'an thuhet:

    "Burrat janë përgjegjës për gratë, ngase All-llahu ka graduar disa mbi disa të tjerët dhe ngase ata kanë shpenzuar nga pasuria e tyre." (4:34)

    Pergjegjesia per kujdestari/mbrojtje dhe pergjegjesia financiare i eshte dhene burrit, cka kerkon qe burrat t'u sigurojne grave jo vetem mbeshtetje financiare por edhe mbrojtjen fizike, si dhe te sillen mire dhe me respekt ndaj tyre.



    Gruaja muslimane ka te drejte te fitoje para, ka te drejte te kete pasuri/prona, te hyje ne kontrate ligjore dhe t'i menaxhoje gjithe pasurite e saj ashtu sic i pelqen asaj. Ajo mund te kete biznes te vetin, dhe askush nuk ka te drejte mbi te ardhurat e saj, perfshi ketu edhe burrin. Ne Kur'an thuhet:
    "Mos lakmoni në atë, që Allahu gradoi disa nga ju mbi disa të tjerë. Burrave ju takon hise nga ajo që fituan ata dhe grave gjithashtu ju takon hise nga ajo që fituan ato. Allahut kërkoni nga të mirat e Tij. Allahu është i dijshëm për çdo send." (4:32)



    Nje grua mund te trashegoje edhe nga te afermit e saj. Ne Kur'an thuhe:

    "Meshkujve ju takon pjesë nga pasuria që e lënë prindërit e të afërmit (pas vdekjes), edhe femrave ju takon pjesë nga ajo që lënë prindërit e të afërmit, le të jetë pak ose shumë ajo që lënë, ju takon pjesë e coaktuar (nga Zoti)." (4:7)



    VI. Te Drejtat e Gruas


    Ne Kur'an thuhet: "Dhe nga faktet (e madhërisë së) e Tij është që për të mirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), ashtu që të gjeni prehje te ato dhe në mes jush krijoi dashuri dhe mëshirë. Në këtë ka argumente për njerëzit që mendojnë." (30:21)

    Prandaj martesa nuk eshte vetem nje nevoje fizike dhe emocionale, por ne te vertete nje shenje nga Zoti. Eshte nje maredhenie e te drejtave dhe detyrimeve te ndersjellta qe bazohet ne nje udhezim te shenjte. Zoti krijot burrat dhe grate qe te plotesojne njeri tjetrin, dhe ne Kur'an Allahu zbriti nje sistem ligjesh qe mbeshtesin bashkeveprimin harmonik mes dy gjinive.
    "...ato janë prehje për ju dhe ju jeni prehje për ato..." (Kur'an, 2:187)



    Per te ushqyer dashurine dhe sigurine qe vjen me martesen, grate muslimane kane nje sere te drejtash. E drejta e pare e gruas eshte ndaj Mehrit, dhurata nga burri e cila eshte pjese e kontrates se marteses dhe kerkohet qe martesa te ligjerohet.



    E drejta e dyte e gruas eshte mirembajtja. Edhe ne qofte se ajo mund te kete pasurine e vet, burri i saj e ka per detyre te siguroje ate me ushqim, shtepi dhe veshmbathje. Por ai nuk detyrohet ta beje kete pertej mudesive te tij dhe gruaja e tij nuk ka te drejte te kerkoje gjera qe nuk jane te arsyeshme.
    "Ai që është i pasur, le të shpenzojë sipas mundësisë së vet, e ai që është ngusht nga pasuria, le të japë nga ajo që i ka dhënë Allahu, e Allahu nuk ngarkon askë, vetëm aq sa i ka dhënë." (Kur'an, 65:7)



    Allahu na tregon se burrat jane kujdestare/mbrojtes ndaj grave prandaj u eshte dhene udheheqja e families. Ai e ka per detyre te udhezoje familien e tij te jene te bindur ndaj Zotit.

    Gruaja ka edhe te drejta te tjera pervec atyre materiale. Ajo ka te drejte qe te trajtohet mire nga burri i vet. Profeti as ka thene: "Besimtari me i persosur eshte ai qe ka sjelljet me te mira. Dhe me i miri nder jush eshte ai qe eshte me i mire me gruan e tij." Zoti krijoi palet dhe leshoi dashuri, meshire dhe qetesi mes tyre. Burrat dhe grate kane nevoje per njeri tjetrin, ndaj martesa ka qellim t'i plotesoje keto nevoja.


    VII. Detyrat e Gruas


    Me te drejtat vijne edhe detyrimet. Keshtu grate kane disa detyrime ndaj burrave te tyre.

    "Prandaj, me atë që Allahu i bëri të ruajtura, gratë e mira janë respektuese, janë besnike ndaj të fsheftës."(Kur'an, 4:34)



    Gruaja duhet te ruaje sekretet e burrit te saj dhe te mbroje jeten private martesore. Ceshtje qe jane private ose gabimet e burrit qe mund ta ç'nderojne ate nuk duhet te ndahen me te tjeret, ashtu sikunder burri pritet te mbroje nderin e se shoqes.



    Gruaja po ashtu duhet te kujdeset per mbrojtjen e pasurise se burrit te saj. Ajo duhet te ruaje shtepine dhe pasurine e tij, me sa mundet qe te mos vidhet apo demtohet. Ajo duhet te menaxhoje punet e shtepise me kujdes, si dhe ajo nuk duhet te lejoje ne shtepi asnje njeri te cilin burri i saj nuk e pelqen apo te beje shpenzime per te cilat burri i saj nuk i aprovon. Gruaja muslimane duhet te bashkepunoje dhe koordinoje punet me burrin e vet.



    Perfundim

    Ne Kur'an thuhet:

    "Kur Allahu ka vendosur për një çështje, ose i dërguari i Tij, nuk i takon (nuk i lejohet) asnjë besimtari dhe asnjë besimtareje që në atë çështje të tyre personale të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetër. E kush e kundërshton All-llahun dhe të dërguarin e Tij, ai është larguar shumë larg së vërtetës." (33:36)



    Gruas Muslimane iu dha nje rol si dhe detyra e te drejta 1400 vjet me pare, te cilat edhe sot shume gra ne bote nuk i gezojne. Keto dispozita jane vendosur nga Zoti dhe qellimi i tyre eshte te ruhet balanca e shoqerise.

  10. #10
    Perjashtuar nga Mod. Maska e Klevis2000
    Anëtarësuar
    21-02-2003
    Vendndodhja
    Ne jeten reale
    Postime
    1,120
    Gruaja nga aspekti i krijimit.

    “Se askush nuk bart peshën e (mëkatit) tjetrit. Dhe se njeriut nuk i takon tjetër vetëm se ajo që ka punuar”.*

    Krijimi i gruas sipas Biblës

    Sipas Biblës krijimi i nënës Havë ndodhi kështu:“Atëherë Zoti, Perëndi e vuri njeriun në një gjumë të rëndë. Gjatë gjumit i nxorri një brinjë dhe vendin e saj e mbushi me mish. Nga brinja që i mori njeriut, Zoti Perëndi bëri gruan dhe ia solli njeriut. Kur e pa njeriu, tha: “Më në fund ja një tjetër nga gjinia ime - eshtra e nxjerrur nga eshtra ime dhe mishi i nxjerrë nga mishi im. Grua e ka emrin sepse nga njeriu doli.”
    Në Dhiatën e Vjetër, (Zanafilla: 3), nga druri i ndaluar i Xhennetit, gjarpëri e detyroi Havën ta lëshojë rrugën (e drejtë). Së pari Hava, pastaj me insistimin e saj, Ademi hëngrën nga pema e ndaluar. Dhe në freskun e ditës, duke shëtitur nëpër kopsht, kur dëgjuan zërin e All-llahut, Ademi dhe gruaja e tij, u fshehën ndërmjet drunjëve të kopshtit, duke i ikur ballafaqimit me Zotin. Kur e pyeti Zoti Ademin përse hëngri fruta nga druri i ndaluar, ai tha: “Gruaja që ma fale si shoqe, më dha (frute) nga ky dru dhe unë i hëngra”. Atëherë All-llahu iu drejtua Havës: “Do t’i shtoj mundimet e shtatzanisë, me mund do të lindësh fëmijë dhe do të jesh e lidhur me burrin tënd, e ai do të ketë pushtet ndaj teje”-E Ademit i tha: “Pasi e dëgjove gruan edhe pse të urdhërova të mos hash nga druri i ndaluar, ti hëngre, prej sot është e mallkuar toka për shkakun tënd...”
    Fajin që Bibla ia ngarkoi së pari Havës e përmes saj Ademit, si mëkate të prindërve të parë, sipas besimit të tyre nga të gjitha anët bartet prej gjenerate në gjeneratë. Për këtë arsye të gjitha gratë e botës janë të njollosura dhe të gabueshme.

    Krijimi i gruas sipas Islamit

    Ajeti nga Kur’ani Famëlartë që flet për krijimin e gruas është si vijon:
    “O ju njerëz, ! Keni frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e tij, e prej atyre dyve u shtuan shumë burra e gra. Dhe keni frikë All-llahun në emër të Cilit përbetoheni... !”
    Në hadithin e Pejgamberit a.s. është thënë:
    “Dëgjoni porosinë time, ndaj grave bëjuni të kujdesshëm, sepse ato janë të krijuara nga brinjtë. Briri anën më të lakuar e ka pjesën e epërme. Po deshe ta drejtosh, ai do të thyhet, e po e le ashtu siç është, do të ngelë i lakuar. Dëgjojeni pra porosinë time për gratë!”
    Hadithi i lartpërmendur flet për atë se gruaja sipas natyrës është nervoze dhe si e tillë ajo nuk mund t’u përgjigjet të gjitha kërkesave të burrit. Për këtë arsye me të duhet sjellur në mënyrë xhentile, të mos nënçmohet dhe të pranohet ashtu siç është. Kjo mund të hetohet edhe në një hadith tjetër:
    “Gruaja është si briu, nëse dëshiron ta drejtosh, ai thyhet, e nëse dëshiron të jetosh në lumturi, duhet të pajtohesh me shërbimet e saj.”
    Kur flitet për “drurin e ndaluar” në Xhennet, në Kur’anin Famëlartë rrëfimi u takon dy personave. Djalli, edhe Ademit edhe Havës u fali luhatje (dyshim), i bëri të jenë të ndryshueshëm dhe i detyroi të shërbehen nga “Druri i ndaluar”. Madje edhe në suren “Ta-ha” (ajetet 116-122) është treguar se Ademi ishte bashkëbisedues i vërtetë i Zotit dhe person me përgjegjësi, meqë pranoi urdhërin e All-llahut madje edhe ndalesat. Ai ka mundur ta detyrojë Havën për një sjellje tjetër.
    S’është gjarpëri ai që i bëri të dyshojnë Ademi dhe Hava. Ai që i shtyu ishte shejtani. Fahreddin Raziu, në tefsirin e vet e mohon rrëfimin për gjarpërin.
    Feja Islame gabimin e prindërve të parë e shikon me një tolerancë të madhe. S’është ky ndonjë gjunah (mëkat) që nuk falet, s’është kjo ndonjë njollë për njerëzinë. S’është ajo siç është filozofuar në krishterizëm dhe siç është shpjeguar në Bibël. Është e vërtetë se Ademi ka gabuar, por kërkoi falje.
    “Ai ia fali (gabimin). Ai është Mëshirues dhe Pranues i pendimit.”

    Lidhur me gabimin e njeriut të parë, muslimanët kanë mendim krejt tjetër nga mendimi pesimist i të krishterëve. Largimi i Ademit a.s. nga Xhenneti dhe zbritja e tij në botë me urdhër të All-llahut xh.sh. është një bëmirësi. Me këtë bota nuk u mallkua, por iu mundësua që të banohet. U bë skenë e civilizimeve të shumta. Sa të dërguar i ka bartë në kurriz dhe i ka ruajtur. I Dërguari a.s. thotë kështu:
    “Dita më fatlume në të cilën lind dielli është dita e xhumasë, është kjo dita kur u krijua Ademi. Atë ditë u vendos në Xhennet dhe pikërisht atë ditë u përjashtua nga ai. Edhe Dita e Gjykimit do të ndodhë ditën e xhuma.”
    :
    Qëllimi i këtyre të thënave nuk ishte ta arsyetojë mëkatin, por ta lavdërojë pendimin, e me të edhe kthimin kah Krijuesi.
    Feja Islame me asgjë nuk e fajëson gruan e parë, nënën tonë Havën. Gabimin e prindërve të parë nuk pranon se përcillet mbi fëmijët e tyre dhe gjeneratat që pasojnë. Në Kur’an rreth kësaj thuhet:
    “Ishin ata një popull besimtar. Erdhën e shkuan. Tërë atë që fituan është e tyre, ndërsa e juaja është ajo që është e juaja. Ju nuk do të përgjigjeni për veprat e tyre.”

    II.
    Barazia femër - mashkull,
    revolucioni Islam


    Deri në lindjen e Islamit, respektivisht deri në shekullin e VII gruaja askund në botë s’kishte kurrëfarë të drejtash. Pyetja, se është gruaja qenie njerëzore ose nuk është ishte temë diskutimi që i nxiti ligjëdhënësit dhe mendimtarët.
    Ndërsa, në anën tjetër, feja Islame i erdhi në ndihmë gruas së shkelur. Të gjithë njerëzit, pa marrë parasysh gjininë e racën, në momentin e lindjes janë të njëjtë:
    “O ju njerëz, vërtetë Ne ju krijuam juve prej një mashkulli dhe një femre, ju bëmë popuj e fise që të njiheni ndërmjet vete, e s’ka dyshim se tek All-llahu më i ndershmi ndër ju është ai që më tepër është ruajtur ( nga të këqijat), e All-llahu është shumë i dijshëm dhe hollësisht i njohur për çdo gjë. “O ju njerëz! Kini frikë Zotin që ju ka krijuar prej një veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e saj, e prej atyre dyve u shtuan shumë burra e gra. Dhe kini frikë All-llahun që me emrin e Tij përbetoheni, ruajeni farefisin (akraballëkun), se All-llahu është mbikqyrës mbi ju”.
    Në Islam gruaja zë vend të jashtëzakonshëm. Pejgamberi a.s. kur solli besimin e vërtetë dhe kur e shpalli atë, së pari i besoi një grua.
    “All-llahu me Hatixhen nuk më dha grua më të vyeshme. Kur askush prej njerëzve nuk më besonte, ajo më besoi. Kur njerëzit iknin prej meje, ajo më ndihmoi me pasuri. Dhe Zoti mua më fali fëmijë, jo me gratë tjera por me të.”
    Gruaja, në të njëjtën kohë është edhe shehidja e parë e Islamit. Nëna e Amarit, Sumejja, qe martirja e parë e Islamit, u bë sakrificë e maltretimeve më të mëdha. Vetë kurejshët ate, të shoqin e saj Jasirin dhe të birin, Amarin, i veshën me rroba të hekurta dhe në rërë përvëluese i lëshuan të përcëllohen në diell. Kur i pa i Dërguari i All-llahut u tha: “Keni durim, familja e Jasirit! Vendi i juaj në ardhmëri është Xhenneti.” Dhe në fund, Sumejja plakë lëshoi shpirtin nën shtizat e Ebu Xhehlit. Ishte kjo shehidja (dëshmorja) e parë e Islamit.
    Sa shembuj të mirë tregon dhe Pejgamberi a.s. kur flet për dashurinë, mëshirën dhe respektin ndaj gruas. Ai thotë:
    “Mua më është falë të më pëlqejë çdo gjë e pastër dhe e bukur në botë siç janë edhe gratë. Ndërsa momenti më i lumtur i imi është kur lidhem në namaz.”
    Derisa bota krishtere shekuj me radhë e llogariste gruan si një ndytësirë dhe nuk e lejonte të hyjë nëpër tempuj, një grua ia tregoi rrugën e drejtë ‘Umerit r.a., rrëfimin e të cilit e treguam pak më lartë. Halifi i dytë ‘Umeri r.a. një ditë, në Medine, në minberin e të Dërguarit të Zotit hipi dhe mbajti hutbe para të pranishmëve. Në hutbe ‘Umeri r.a. të pranishmëve u tha dicka ne kundershtim me urdherat e Islamit .Një zonjë shtatëgjatë u veçua nga xhemati dhe iu drejtua ‘Umerit r.a.:
    “O ‘Umer, nuk ke të drejtë kur thua ashtu”. Kështu i tha dhe si argumente ia tregoi ajetet e Kur’anit Famëlartë (en-Nisa 20, 21). Halifi u çudit duke shqiptuar “All-llah,
    All-llah, një grua diskuton me ‘Umerin dhe atij ia mbyll gojën”

    Zakonet e gabuara dhe bestytnitë eliminohen.

    All-llahu rreptësisht ndalon vrasjen e fëmijëve të gjinisë femërore:
    “Ju mos i mbytni fëmijët tuaj duke iu frikësuar varfërisë, se ne ua sigurojmë furnizimin e tyre dhe juve, e mbytja e tyre është mëkat i madh.”
    Ai gjithashtu kritikon rreptë babanë i cili ndjen turp nga robërimi i saj (vajzës) në luftë, ose nga ajo se femra do t’i bëhet dikujt grua:
    “Kur ndonjëri prej tyre lajmërohet me (lindjen) vajzë, fytyra e tij nxihet dhe bëhet plot mllef. Fshihet prej njerëzve për shkak të asaj së keqeje me të cilën u lajmërua (e konsideron bela, e jo dhuratë prej Zotit). Mandej, (mendon) a do ta mbajë atë, ashtu i përulur, apo do ta mbulojë atë (të gjallë) në dhe. Sa i keq është ai gjykim i tyre”.
    Kur përshkruhet frika e Ditës së Gjykimit, në Kur’an thuhet:
    “Dhe kur të pyeten ato vajza të varrosura të gjalla, për çfarë mëkati janë mbytur...”
    Në realitet edhe vajzën edhe djalin njeriut ia falë Zoti. Robi i All-llahut këtu nuk ka kurrëfarë roli. Veprat e Krijuesit nuk mund të jenë të turpshme e të këqia:
    “Vetëm i All-llahut është pushteti në qiej e në tokë. Ai krijon çka të dojë; ai i falë femra atij që do, e i falë vetëm meshkuj atij që do. Ose u falë çifte, meshkuj e femra, por atë që do, e lë pa fëmijë (steril); ai është i Dijshimi e i Fuqishmi.”
    Pejgamberi a.s. thotë:
    “Ai që ushqen dy vasha deri sa të arrijnë në moshën e pubertetit, në Ditën e Gjykimit do të jemi së bashku kështu (dhe i bashkoi gishtin tregues dhe të mesëm).”
    Idhujtarët e Mekkës mendonin se melekët janë bijat e Zotit. Deri sa ata mendonin se vajzat janë krijesa të thjeshta, bijnë në kundërthënie të palogjikshme duke i krahasuar engjëjt me Zotin. Përgjigje u dha Zoti në Kur’an:
    “E Ti (Muhammed) pyeti ata (idhujtarët): A të Zotit tënd janë vajzat, kurse të tyre djemtë? Apo ne i krijuam melekët femra, e ata ishin dëshmitarë (kur thonë se melekët janë femra)?! Vini re se si ata janë gënjeshtarë (kur thonë se engjëjt janë bijat e Zotit)”. A thua vajzat ai i ka bërë më të zgjedhura se djemtë?”
    Idhujtarët me një shikim të sëmurë meshkujt i konsiderojnë të vetët ndërsa femrat të Zotit. Një krahasim i këtillë në Kur’an quhet “ndarje e padrejtë”

    Barazia shpirtërore

    Sipas Islamit besimi në Zotin (imani), fitimi i shpërblimit dhe i dënimit, (konform respektimit) të urdhërave dhe ndalesave të Zotit xh.sh. lidhur me botën dhe ahiretin (bota e amshimit), hyrja në Xhennet ose Xhehennem, në të gjitha këto midis gruas dhe burrit nuk ka asnjë dallim. All-llahu i është drejtuar edhe Ademit a.s. edhe Havës në të njëjtën mënyrë. Ashtu si hëngrën bashkarisht fruta nga pema e ndaluar, ashtu edhe u penduan bashkarisht.
    Gruaja dhe burri, i varfëri dhe i pasuri, i ziu ose i bardhi, pa kurrfarë përjashtimi në qiej e në tokë, Ditën e Gjykimit do të dalin para All-llahut xh.sh. veç e veç, si një rob dhe nuk do të ketë asnjë dallim.
    Zoti premton se kush beson dhe bën vepra të mira qoftë mashkull ose femër, do të kalojnë jetë shumë të mirë. E, duke hyrë në Xhennet, do të jetojnë në lumturi të amshueshme.
    Gruaja e kurorëzuar, po s’pati filluar të besojë, burri i saj edhe po të jetë i mirë, edhe po të jetë pejgamber i Zotit, s’do të ketë kurrëfarë dobie. Shembull për këtë janë Nuhu dhe Luti a.s. të cilët ishin dy besimtarë të mirë të Zotit e në të njëjtën kohë ishin edhe pejgamberë, ndërsa gratë e tyre i tradhëtuan ata. Nëse gruaja beson e burri nuk beson, atëherë vepra e keqe e burrit nuk do ta dëmtojë gruan; ai do të shkojë në Xhehennem ndërsa ajo në Xhennet. Shembulli është gruaja e faraonit në kohën e Musait a.s., e cila si përgjigje të sjelljes zemrake të faraonit kur u tha egjiptasve: “Unë jam zoti më i madh” ajo i besoi Musait a.s. dhe luti Zotin: “Zoti im, më bën një vend pranë mëshirës sate në Xhennet dhe më shpëto nga faraoni dhe brutaliteti i tij nga populli mizor!”

    Kur’ani dhe gruaja

    Nga aspekti i krijimit, besimit, lirisë së ndërgjegjës dhe jetës në botën e amshueshme, kur ia caktojmë vendin gruas në Islam, duhet përmendur se përveç sures “en-Nisa” (gratë) ekziston edhe një sure me emrin “Merjem” kushtuar nënës së Isait a.s. Në Kur’an, në mënyrë shumë të përshtashme përmend emrat e nënës së Isait dhe Musait a.s.
    Në Egjipt, faraoni, bijtë e izraelitëve i mbyste ndërsa vajzat e tyre i linte të jetojnë. Kur Musa a.s. erdhi në këtë botë e ëma e tij u shqetësua:
    “Ne, nënën e Musait e inspiruam t’i japë atij gji, e kur të kesh frikë për të atë hidhe në lum, e mos u frikëso dhe mos u pikëllo, se Ne do ta kthejmë të ty dhe do ta bëjmë atë nga të dërguarit”.
    Pas këtij urdhëri nëna, e cila e hodhi atë në Nil, derisa nuk mori vesh për të, kaloi çaste të dhimbshme e shqetësuese! Kur’ani e përshkruan ndjenjën fisnike të nënës kështu:
    “E zemra e nënës së Musait agoi e zbrazët...”
    Ndërsa në lidhje me Merjemen, sureja që mori emrin e saj shpjegon në mënyrë të jashtzakonshme sjelljen e prindërve. E liron Merjemen nga të gjitha shpifjet dhe akuzat. Kur’ani shfrytëzon shprehjen “Buhtanun adhim” (shpifje e madhe) për akuzat e hebrenjve lidhur me siç shprehen ata prostitucionin e Merjemes. Përsëri në Kur’an shfrytëzohet në mënyrë më gjentile, në mënyrë letrare dhe në mënyrë më të lartë shprehja për Merjemen. Shembulli më i mirë për këtë është edhe sureja Merjem. Engjëjt bisedojnë me Merjemen:
    “Përkujto kur engjëjt i thanë: Oj Merjeme, All-llahu të dalloi ty (me besim e karakter), të pastroi (nga shpifjet hebreje) dhe të lartësoi mbi gratë e botës.”

    III.

    Mendimet e disa dijetarëve të Perëndimit lidhur me të drejtat e gruas në Islam

    Stanley Lane-Poole thotë se:
    “Atë që ka bërë Muhammedi për çështjen e ndryshimeve relevante në favor të gruas, nuk e ka bërë asnjë ligjdhënës.”
    Ndërsa Will Durant, sa i përket gruas, shkruan:
    “Muhammedi i dha fund vrasjes së fëmijëve të gjinisë femërore tek arabët. Në punët ekonomike dhe juridike, gruan e solli në pozitë të barabartë me mashkullin. Gruaja mund të mirret me çdo profesion ligjor. Mund të disponojë me fitimin e vet, mund të trashëgojë pasuri dhe me pronësinë e vet mund të udhëheqë si të dojë ajo personalisht. Muhammedi a.s. gjithashtu e ndërpreu edhe zakonin tek arabët që siguronte trashëgiminë e grave prej të jatit në të birin. Grave u pranohet gjysma e të drejtës trashëgimore të burrit.”
    Për barabarësinë midis gruas dhe burrit, profesori nga instituti islamik, Jascques C. Risler thotë:
    “Në proçeset juridike gruaja është ngritur në status të barabartë me burrin. Prej atëherë gruaja filloi t’i gëzojë të drejtat për trashëgimi, të lë trashëgimi, dhe të punojë ndonjë punë ligjore.”
    Gaudefroy-Demombynes mendimin e vet e paraqet duke konstatuar se të drejtat e gruas në jurisprudencën islame janë në nivelin më të lartë se sa në ligjet evropiane:
    “Ligjet e Kur’anit janë në shkallën më të lartë në favor të gruas dhe sigurojnë, së paku teoretikisht, pozitë më të mirë nga ajo që gruas i sigurojnë ligjet evropiane. Gruaja islame ka të drejta për kapital të veçantë në transakcionet financiare. Ajo deri në fund të jetës disponon me pasurinë që e ka fituar si dhuratë ose me trashëgimi, apo me mallin e fituar me djersën e vet personale. Edhe pse në realitet realizimi i këtyre të drejtave është i vështirë, asaj i janë siguruar varësisht nga pozita e saj, ushqimi, strehimi dhe kujdesi për të.”
    Filozofi frëng, Voltaire, thotë:
    “Vëllait tim turk, do t’ia thoja këtë: Feja jote më duket se meriton respekt. I falesh vetëm një Zoti. Je i obliguar që një herë në vjet pjesën e 40 të fitimit ta japësh si zeqat dhe, në ditën e Bajramit të pajtohesh me armiqtë e tu. Priftërinjtë tanë ndoshta më mijëra herë ju akuzojnë para botës se ndoshta e keni aprovuar atë besim, vetëm për shkak se ajo i ka pranuar kënaqësitë. Këta të mjerë e kanë gënjyer tërë botën. Feja e jote është fe mjaft bujare.”
    I njëjti filozof për martesën me më shumë se një grua thotë:
    “Problem i vërtetë i priftërve tanë ishte me turqët muslimanë. Duke mos mundur që me ndonjë mënyrë tjetër t’u kundërvihen pushtuesve të Stambollit, ata filluan të shkruajnë me qindra letra kundër tyre. Shkrimtarët tanë që në numër ishin më shumë se jeniçerët, u munduan që t’i përvetësojnë gratë. Gjoja Muhammedi nuk e llogaritte gruan si qenie intelegjente. Gjoja në ligjet e Kur’anit të gjitha gratë janë robëresha. Se nuk paskan kurrfarë të drejta ndaj s’kanë vend as në Xhennet.
    Të gjitha këtyre gënjeshtrave, në fillim u besohej. Por, mjafton të lexohet sureja e III dhe e IV e Kur’anit dhe të zhveshen këto gënjeshtra.
    Duket se pozita e gruas nuk është e keqe siç tregohej. Gjithsesi se si të krishterë nuk do ta argumentojnë se secila fjalë e Kur’anit është e vërtetë. Por, s’do të themi asnjë fjalë kundër doktrinës që e shtroi Islami për Zotin e vetëm, All-llahun. Që të pushtojë tërë Lindjen, më tepër se shpata, shërbyen këto fjalë të 122 sureve:
    “Thuaj: Ai, All-llahu është Një. All-llahut i mbështetet gjithçka. Nuk ka lindur e as është lindur. Atij asgjë nuk i gjason.”

    Ndarja e obligimeve

    Në institucionin familje, feja Islame ka bërë ndarjen e obligimeve midis gruas dhe burrit sipas mundësive materiale dhe shpirtërore të tyre. Secilës palë ia ka dhënë detyrën që mund ta kryej dhe e ka respektuar aftësinë e tyre. Gruas i ka dhënë detyra që mund t’i kryej, e nuk e ka ngarkuar me përgjegjësi që nuk mund t’i bartë. Në Kur’an Zoti xh.sh. më shpesh njerëzve u drejtohet vetëm në gjininë mashkullore. Kjo rrjedh nga specifika e gjuhës arabe. Në arabisht përdoret gjinia mashkullore, kur i drejtohemi një grupi grash e burrash, për shembull edhe paraqitja “ja ejjuhel ledhine amenu: o ju besimtarë” është në gjininë mashkullore. Nga aspekti i përbërjes dhe kuptimit, i përfshin të gjithë besimtarët, pa marrë parasysh gjininë.
    Para Islamit, ashtu si edhe në vendet tjera të botës, në Arabi, gruaja nuk kishte të drejta. Feja Islame gruas i solli të drejtat e merituara dhe e vendosi në pozitën e saj të lartë. Në një liri të këtillë që erdhi nga kjo reformë e papritur dhe e jashtëzakonshme, gratë mundeshin në mënyrë të haptë t’i shprehnin mendimet e tyre. Siç u theksua më lartë, edhe pse në Kur’anin Famëlartë shprehjet përgjithësisht janë në gjininë mashkullore për shkak, siç u theksua, të specifikës gjuhësore, gratë kërkonin të zbresin edhe ajete të atilla në të cilat do të përmenden edhe ato. Një ditë, zonja Ummi Umare nga muslimanët ensarë erdhi te i Dërguari a.s. dhe i tha:
    “O Pejgamber i Zotit, shikoj se çdo gjë është për meshkujt, pse vallë nuk përmenden gratë?”
    Më pas zbriti ky ajet:
    “Nuk ka dyshim as për muslimanët dhe muslimanet, besimtarët dhe besimtaret, adhuruesit dhe adhurueset, të sinqertit dhe të sinqertat, durimtarët dhe durimtaret, të përvuajturit dhe të përvuajturat, sadakadhënësit dhe sadakadhënëset, agjëruesit dhe agjërueset, ruajtësit e nderit dhe ruajtëset e nderit, shumëpërmendësit e All-llahut e shumëpërmendëset e All-llahut, All-llahu ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblimi të madh.”
    Edhe një muslimane që dëshiron barazi totale me burrin nga aspekti i vlerës para Zotit, shpërblimin shpirtëror dhe sevapin... Nëna e jonë, gruaja e Pejgamberit a.s. Ummi Seleme shprehet: “Ç’do të bëhej sikur të ishim meshkuj, do të luftonim si ata, do të fitonim shpërblime si ata!” më pas zbret ky ajet:
    “Mos lakmoni në atë, që All-llahu gradoi disa nga ju mbi disa të tjerë. Burrave ju takon hise nga ajo që fituan ata dhe grave gjithashtu ju takon hise nga ajo që fituan ato. All-llahut kërkoni të mirat e Tij. All-llahu është i dijshëm për çdo send.”
    Mashkulli nuk mund të bëhet si femra

    Nëna e Merjemes, Hanne, kur ishte shtatezene (me Merjemen) duke e paramenduar si djalë, ia përkushtoi fëmijën Shtëpisë së Shenjtë (Bejt-ul Mukaddes). Por, kur i lindi vajzë, e brengosur shprehu brengën duke thënë: “Zoti im, unë e linda femër!?”. All-llahu që shumë mirë e dinte ç’kishte lindur Hanne, urdhëroi: “Mashkulli nuk është si femra”. Pra, djali që e deshe ti nuk mund të jetë si vajza që ta dhash Unë, djali nuk mund të jetë i suksesshëm në shërbim të Shtëpisë së Shenjtë.


    Të drejtat dhe obligimet e ndërsjella të bashkëshortes dhe bashkëshortit
    “...ashtu siç ju keni të drejta ndaj grave, edhe ato kanë të drejta ndaj jush.”
    Muhammedi a.s.

    Në Kur’anin Famëlartë bashkësia bashkëshortore quhet “hududullah: kufinjë që i ka caktuar All-llahu”. Martesa s’është vetëm një ngjarje që ndodh midis dy personave. Ajo e përbën themelin e familjes. E familja është shtylla kryesore e shoqërisë. Martesa përveç anës së rëndësishme humane e juridike, ka edhe anën hyjnore fetare. Kushtet e nevojshme për zgjatjen e lumturisë dhe paqës janë “kufinjt që i ka caktuar All-llahu”. Vazhdimësia e martesës është e mundur me ruajtjen e këtyre kufijve. Shkelja e tyre, në realitet, është shkatërrimi i martesës.
    “Kush i tejkalon kufijtë (e përcaktuar nga ana) e All-llahut, pikërisht të tillët janë zullumqarë.”
    I Dërguari i All-llahut përgjegjësitë e bashkëshortes dhe të bashkëshortit në bashkësinë bashkëshortore i thekson kështu:
    “Keni kujdes, sepse çdokush nga ju është një bari dhe përgjigjet për ata që janë nën pushtetin e tij. Gjithashtu edhe burri është bari i anëtarëve të familjes dhe përgjigjet për ta. Gruaja, në shtëpinë e bashkëshortit si dhe për fëmijët, është një bari. Është përgjegjëse për ta. Shërbëtori është rojtar i mallit të pronarit të shtëpisë dhe është përgjegjës për të. Në fund, secili nga ju është bari dhe secili është përgjegjës për atë që ruan.”
    Të drejtat e bashkëshortes

    Kur e kanë pyetur se çfarë të drejta ka gruaja ndaj burrit, i Dërguari a.s. është përgjegjur kështu:
    “Kur të hash vetë, do ta ushqesh edhe atë, kur të vishesh vetë, do ta veshish edhe atë. Mos ia përkujto qëllimisht të mirat që ia ke bërë. Mos e quaj atë dhe punët e saja të shëmtuara, kur t’i hidhërohesh, të mos e lësh në vetmi, por brenda në shtëpi (një kohë të caktuar mund t’i rrish larg).”
    Në një hadith tjetër thuhet kështu:
    “U jepni atyre nga ajo që hani, veshni ato sikur që visheni vetë, mos i rrahni, mos i quani të shëmtuara, mos përdorni fjalë të këqia.”
    1) Nevojat materiale dhe shpenzimet kryesore të gruas janë në përgjegjësi të burrit. Kjo ndryshon varësisht nga gjendja materiale e burrit. Ç’është me rëndësi, kjo duhet të realizohet sipas nivelit të burrit. Siç u theksua më sipër, nga aspekti juridik gruaja nuk është e obliguar të punojë as në shtëpi. Por, s’ka kurrëfarë dyshimi se puna në shtëpi është e vlefshme nga aspekti i dashurisë, intimitetit dhe ndieshmërisë (senzibilitetit), nëse mund të kryhet. Por, sipas mendimit të Imam Malikut dhe disa të tjerëve nga as’habët dhe tabbiinët, nëse burri është i varfër gruaja duhet të punojë. Nëse burri është koprrac dhe nuk e shpenzon atë që është faktike dhe e zakonshme, gruaja ka të drejtë që për vete dhe për fëmijën e saj, të shpenzojë atë pa e lajmëruar (informuar) burrin. Pejgamberi a.s. e ka lejuar këtë gjë.
    2) Të mos degradohet (nënçmohet) gruaja. Kjo don të thotë se as ajo dhe as punët e saja të mos quhet të shëmtuara. Të mos shprehet (nga ana e burrit) mospëlqimi. Siç dihet, ofendimi më i madh ndaj gruas është kur atë do ta quash e shëmtuar. Gruaja është e dhënë vazhdimisht me shpirt që burrit t’ia tregojë bukurinë dhe prezencën e saj. Është sjellje xhentile që asaj t’i thuhet se është e bukur.
    Veç kësaj që u tha më sipër, në hadithe ekzistojnë këshilla që burri të mos i hidhërohet gruas, të mos braktiset ajo. Mirësjellja me gruan është shpallur edhe në Kur’an:
    “Çoni jetë të mirë me to. Nëse i urreni ato, bëni durim, se ndodh që All-llahu të falë shumë të mira në një send që ju e urreni.”
    Për këtë çështje flasin shumë hadithe të Pejgamberit a.s.:
    “Në lidhje me gratë, njëri tjetrin ta këshilloni me mirësi...”
    “Një besimtar një besimtares të mos i hidhërohet kur është i nevrikosur. Nëse nuk i pëlqen ndonjë veti e saj, ndoshta do të jetë i kënaqur me vetitë tjera.”
    Me të vërtetë nuk është e thënë të na pëlqejë çdo veti dhe çdo punë e ndonjë njeriu. Por, një njeri i sinqertë, me siguri do të gjejë shumë veti që do t’i pëlqejnë tek të tjerët, e sidomos tek gruaja. Me ato ai duhet të kënaqet dhe të jetë i lumtur. Një hadith tjetër i të Dërguarit a.s. thotë:
    “Besimtarë, më të pjekur në iman janë ata që kanë moral më të lartë. Nga ju, më i vlefshmi është ai, që ndaj grave sillet më mirë dhe është më xhentil.”
    Të përsërisim se është e ndaluar të hidhërohesh me gruan, të mos i flasish asaj .Gruaja dëshiron që burri të interesohet për të... Ndjen nevojë shpirtërore që vazhdimisht të pranohet prezenca dhe vlera e saj nga ana e burrit. Nëse nuk mund të gjejë një interesim të këtillë nga ana e bashkëshortit, ajo do të jetë e brengosur. Është vërtetuar me anketa se njëri ndër shkaqet më të rëndësishme për kërkesën e kënaqësisë shpirtërore e seksuale, është pikërisht një gjendje, siç u theksua më lartë.
    3) Argëtimi në shtëpi me bashkëshorten ose vëzhgimi i përbashkët i ndonjë ngjarjeje argëtuese, është njëra nga të drejtat e gruas ndaj burrit. Nëna jonë, Aisheja bënte gara në vrapim me të Dërguarin a.s.; ndonjëherë ajo e tejkalonte të Dërguarin e Zotit, ndonjëherë e tejkalonte ai. Në Mesxhidin e Medines (një xhami e vogël) ushtarë nga Abisinia ushtronin lojra ushtarake me shtizat e tyre. Pejgamberi a.s. dhe Aisheja i vëzhgonin nga porta e tyre. I Dërguari a.s. e mbuloi me shaminë e tij Aishen dhe kështu, deri sa nuk u mërzit ajo, vazhduan t’i përcjellin ushtarët. Rrëfehen fjalët e Ibën ‘Abbasit:
    “Si unë që dëshiroj që bashkëshortja ime të rregullohet për mua, ashtu më pëlqen edhe rregullimi im për të. Meqë All-llahu ka urdhëruar:
    “Si kanë të drejtë burrat ndaj grave, ashtu edhe ato kanë të drejtë ndaj burrave.”
    I Dërguari a.s. në një hadith thotë:
    “Të gjitha lojrat që i bëjnë njerëzit janë të kota. Përjashtim bën hedhja e shigjetës me hark, ushtrimi me kalë dhe të luajturit me gruan. Janë këto reale dhe të drejta.”
    4) Të mos rrihet gruaja, duke i pasur parasysh gratë, Pejgamberi a.s. thotë:
    “Mos i rrihni robëreshat e Zotit.”
    Erdhi ‘Umeri r.a. dhe u ankua se gratë kanë filluar të rebelojnë kundër burrave të tyre. Pas kësaj, i Dërguari i All-llahut lejoi që gratë të rrihen. Kësaj radhe u shtua numri i grave që erdhën tek gratë e Pejgamberit a.s. të cilat u ankuan nga burrat e tyre. Në fund Pejgamberi a.s. tha:
    “Shumë gra po vijnë tek familja ime e po ankohen nga burrat. Ata që i rrahin gratë e veta, s’ka dyshim se nuk janë të hajrit.”
    Në Islam, kreu i familjes është burri. A mundet që kreu i familjes ta rrahë gruan për t’a kthyer disciplinën, me kusht që ajo rrahje të mos jetë shumë e dhembshme? Nëse gruaja është rebele ose, nëse ka rebeluar kundër burrit dhe, nëse ka filluar që në mënyrë të drejtëpërdrejtë ta shkatërrojë bashkësinë familjare, burri mund ta rrahe atë por jo ta tejkaloje kufirin. Jashtë këtyre arsyeve, burri nuk ka të drejtë ta rrahë të shoqen. Pejgamberi a.s. thotë:
    “Asnjë nga ju s’duhet ta rrahë gruan si rrihet robëresha. Ndoshta në fund të jetës do të kthehet dhe do të bëjë marrëdhënie me të.”
    5) Nuk duhet bërë gruan lëndë shpirtëkeqësie duke e kontrolluar atë befasisht. S’duhet bërë kontrollime sekrete.
    Vetëm nëse disponon me argumente të forta dyshimi, mund ta bëjë atë. Në një hadith thuhet: Nëse dikush është larg familjes, mos të kthehet pa u lajmëruar më parë.
    Burri nuk duhet aty për aty t’u besojë thashethënave lidhur me gruan e tij dhe s’duhet të japë gjykime të ngutshme. Njëri ndër mëkatet më të mëdha është, të ndërmjetësuarit në keqësimin e marëdhënieve mes gruas dhe burrit. Pejgamberi a.s. thotë:
    “Ai që spiunon gruan tek burri i saj dhe atë e prezenton si femër të keqe, nuk është prej nesh (musliman).”
    Njëra ndër arsyet përse nuk është e preferuar që burri befas të hyjë në shtëpi ose në ndonjë rast tjetër, është pamundësia e përgatitjes së gruas të dalë para burrit të vet, e jo diç tjetër e papëlqyer.
    6) Nuk është e lejuar që bashkëshortët t’i zbulojnë sekretet lidhur me marëdhëniet seksuale dhe me çështjet tjera.Apo ti bejne mardheniet e tyre teme bisedash apo dikutimesh me shoke e shoqe kafenefe apo tregjeve. Një sjellje e këtillë, mund ta prishë ndjenjën e turpit te gruaja dhe t’ia dobësojë emocionet, ndaj është jomorale. Këtë gjë i Dërguari i All-llahut e shpjegon kështu:
    “Ditën e Gjykimit, para All-llahut, në vendin më të keq do të gjenden edhe ata që zbulojnë sekretin e gruas së vet pas mardhënieve me të.”
    Normalisht, edhe gruaja duhet të respektojë këtë parim në të njëjtën mënyrë.

    Shkurorëzimi në Islam

    Në Kur’an shpallet se duhet kaluar mirë me gratë, edhe nëse ato nuk na pëlqejnë. Nëse i durojmë asaj që nuk na pëlqen, ndoshta All-llahu në diç të këtillë ka caktuar ndonjë hajr të madh për ne. Kur njerëzve nuk u janë të njëjta gjymtyrët dhe organet, të ndryshme u janë edhe bota shpirtërore dhe dëshirat. As gruaja nga burri e as ky nga gruaja s’duhet të kërkojnë që të mendojë pala tjetër siç mendon vet. Marrëveshja dhe kënaqësia lindin bashkë me flijimin, dhe vetëm me flijime mund të vazhdohet. Pejgamberi a.s. ka thënë:
    “Të mos kërkojë arsye një burrë besimtar për të mos e dashur një besimtare. Nëse nuk i pëlqen një veti e saj, do t’i pëlqejnë vetitë tjera.”
    Bashkëshortët duhet të flijohen dhe të respektohen, po deshtën të kalojnë mirë. Përkundër kësaj do të përfundojnë me një pikë, e ajo është rebelimi kundër All-llahut. Flijimi dhe respektimi i ndërsjellë, nuk duhet të jetë kundër urdhërave të All-llahut. Fjalët e Pejgamberit a.s. që vijojnë janë parime të forta të Islamit:
    “S’ka bindje për ata që janë rebelë kundër Krijuesit.”
    “Nuk ka bindje për të pabindurit ndaj All-llahut, bindja mund të jetë në punë legale (të lejuar sipas normave Islame).”
    E kjo ka përjashtim. Edhepse gënjeshtra është gjë e keqe në Islam, , Pejgamberi a.s. e lejon këtë në tri raste:
    “Është e lejuar gënjeshtra në luftë, në pajtimin e të hidhëruarve, armiqësuarve dhe gënjimi i gruas që i bën burrit dhe i burrit që i bën gruas (për të mbretëruar qetësia në familje)”.
    Gënjeshtra është lejuar jo për ta tradhëtuar njëri tjetrin në pikëpamje nderi, por, të gënjejnë për gjëra më të vogla me qëllim qëtë ruhet rendi familjar.
    Zënkat bashkëshortore dhe ndërmjetësimi për zënka më të mëdha, është gjë shumë e keqe. Detyra e një muslimani është, që të pajtojë besimtarët, veçanërisht bashkëshortët dhe t’i përmirësojë marëdhëniet midis tyre. Pejgamberi a.s. thotë:
    “Një njeri që e ven në gjendje të keqe gruan duke i bartë gabimet e saj tek bashkëshorti i saj, nuk i takon rradhës sonë.”

    Moskuptimi midis bashkëshortëve

    Pa marrë parasysh sa mendojmë në mënyrë optimiste, ekziston një realitet që s’mund të mohohet, se në jetën bashkëshortore midis bashkëshortëve ka mosmarrëveshje. Evitimit të një sëmundjeje të këtillë, në Kur’an, i kushtohet kujdes. Shkohet nga ajo që kjo sëmundje të evitohet nga ana e vetë bashkëshortëve. Nëse nuk ka sukses, atëherë problemi hidhet që të gjykojnë dy familjet. Kur as kjo nuk ndihmon, zgjidhja e fundit është shkurorëzimi.
    Nëse mosmarrveshja del nga ana e gruas; ajo u shmanget obligimeve të gruas, s’e dëgjon burrin e vet në të drejtat (kërkesat) e tij të pamohueshme dhe legale, i takon një procedurë në tri kategori.
    a) Këshillimi- do t’i jipen këshilla që ndikojnë në të dhe do të thirret ajo të jetë e dëgjueshme. Do t’i flitet për punët e mira të burrit dhe dashurinë e tij ndaj saj. Sipas situatës mund të përdoret ndonjë mënyrë më e ashpër e mund t’i thuhen fjalë me të cilat i tërhiqet vërejtja. Mënyra e këshillimit varet nga botëkuptimi i saj. Por, me siguri ky do të jetë një instrument i mirë.
    b) Nëse nga këshillimi nuk ka sukses, etapa e dytë është izolimi - të ngelë vetë në krevat. Begatia më e madhe e gruas është feminizmi. Është dënim i madh për të bojkotimi nga ana e burrit. Ajo nuk mund të qëndrojë kësaj mase disciplinore. Por, zgjatja e kësaj mase është e rrezikshme.
    c) Nëse edhe kjo masë nuk jep asnjë rezultat, burri mund ta aplikojë edhe rrahjen e gruas nga pak. E kjo masë është qortim i gruas nga ana e burrit, meqë ai është kreu i familjes. Por, me këtë nuk duhet tepruar, respektivisht nuk duhet shkuar deri në sakatimin dhe shkaktimin e dhembjeve të mëdha, pasi ai as që ka kaq të drejtë. Po i tejkaloi kufinjtë, do të ketë kundërmasa. Erdhi një as’hab tek i Dërguari a.s. dhe u ankua nga gjuha e ndytë e gruas: E Pejgamberi a.s. tha:
    -Shkurorëzohu. - as’habi tha:
    -Atë e kam shoqe të jetës dhe me të kam edhe fëmijë. -atëherë Pejgamberi a.s. i tha:
    -Urdhëroje atë të sillet mirë, këshilloje. Nëse ka mirëkuptim, do ta realizojë urdhërin tënd. Atëherë mos e rrih (siç rrihet robëresha)”
    Në një hadith tjetër thuhet:
    “Askush nga ju të mos e rreh gruan siç rrihen robëreshat, ndoshta në fund të ditës do të keni edhe marrëdhënie.”
    Në një atmosferë të tendosur, nëse burri tregon durim në marrëdhëniet me gruan, do të pajtohen. Që ta qetësojë burrin gruaja disponon me aftësi të ndryshme. Këtë më së miri e din vetë ajo. Dhe kështu do t’u konvenojë. Në krahasim me natyrën më të vrazhdë të burrit, gruaja ka natyrë të butë dhe të qetë. Gruaja në karakterin e vet disponon me fuqi që ta zbusë e ta qetësojë burrin, që me të të jetojë në lumturi e paqë.

    Shkurorëzimi si zgjidhje e fundit

    Konflikti ndonjëherë s’mund të mënjanohet edhe pse bëhen përpjekje me qëllime të mira. Në këtë rast shtëpia dhe familja shndërrohen në ferr të vërtetë. Një brengë e këtillë t’i shkaktohet qenies njerëzore nuk përkon me mëshirën. Në Kur’an, pas theksimit të masave dhe metodave për pajtimin e bashkëshortëve, emrimit të arbitërve, më pastaj, dhe punës së tyre, thuhet:
    “Por, nëse ndahen prej njëri tjetrit, All-llahu begaton me mirësinë e Tij secilin prej tyre. All-llahu është Bujar i Madh, i Plotëdijshëm”.
    Në sistemet juridike të civilizimeve të vjetra ka ekzistuar shkurorëzimi dhe kjo e drejtë më së shpeshti i takonte vetëm burrit. Në krishterizëm, kisha katolike duke e pranuar parimin se “bashkëshortët janë një trup e jo dy dhe se, atë që e ka bashkuar Zoti nuk duhet ta ndajë njeriu”, me shekuj e kanë ndaluar shkurorëzimin. Por, siç thekson juristi i madh gjerman, Kohler në veprën e tij “Filozofia juridike”, “me të vërtetë kurora që s’ka shans të ruhet nuk do të ngelë vetëm si një burim i mundimit dhe torturës, por do ta pengojë zhvillimin shpirtëror të njeriut dhe aftësitë e tij të mëdha do t’i zbresë në zero.”
    Në një gjendje të këtillë, siç e përshkruam, nuk mund të ketë asnjë mirëkuptim moral e social që do ta bind ose ta detyrojë njërin për vazhdimin e kurorës. Që kjo të përfundojë sa më shpejtë, është domsdoshmëri sociale e kulturore. Por, një pikëpamje e këtillë e kishës katolike, nga çdo aspekt, është problematike.
    Kështu dalëngadalë populli u mundua të shpëtojë nga një rend i këtillë i kishës katolike që nuk i përgjigjet nevojës së popullit dhe realitetit social. Kisha katolike qe e detyruar të bëjë lëshime në gjykimet e veta, varësisht me dëshirat që mbretëronin asaj kohe. Këto rregulla që kisha i quante “gjendje ku kurora nuk ka vlerë - validitet” nuk ndryshonin shumë nga gjyqet për shkurorëzim. Në realitet, lidhur me këto çështje më parë e solli reformën kisha protestante dhe, me arsye të caktuar e aprovoi shkurorëzimin.
    Ndalimi i shkurorëzimit është edhe një rezik që shkakton pasoja të zvogëlohen kurorëzimet. Kur njeriu e din se nuk do të ketë mundësi të shkurorëzohet, do t’i mbyllen dyert kah ka hyrë, si do të dëshirojë të hyjë nëpër to. Zvogëlimi i kurorëzimeve do të shpie kah zgjerimi i prostitucionit, kah shkatërrimi i familjeve dhe vrasjet. Në fund, të gjitha këto, përsëri e dëmotjnë gruan.
    Gjykimi rreth shkurorëzimit
    Në të drejtën islame, shkurorëzimi është zgjidhja e fundit, kur më nuk ekzistojnë mundësi për vazhdimin e jetës familjare. Në Kur’an ndalohet shkurorëzimi i pashkas me këto fjalë:
    “...e nëse ju respektojnë, atëherë mos u sillni keq ndaj tyre. All-llahu është më i Larti, më i Madhi.”
    Pejgamberi a.s. thotë:
    “Martohuni por mos u shkurorëzoni, meqë All-llahu nuk i don ata të cilat varen nga kënaqësia e tyre (pasioni).”
    E një hadith tjetër thekson:
    “Për All-llahun gjëja më e urrejtur, por e lejuar është shkurorëzimi.” Juristët u dakorduan se shkurorëzimi pa asnjë shkas nuk mund të jetë i drejtë.
    Sipas hanefijve, esenca e shkurorëzimit është haram. Meqë për shkurorëzimin u thanë shumë hadithe, ky në të njëjtën kohë është edhe shkatërrimi i bashkësisë familjare që është gurthemeli i shoqërisë, është edhe shqelmim i nimetit të kurorës. Ndaj, shkurorëzimi i panevojshëm është haram.
    Lidhur me shpjegimin e shkurorëzimit, në hadith thuhet:
    “Gjëja e lejuar, por më e urrejtur tek All-llahu është shkurorëzimi.”

    Trashëgimia dhe gruaja para Islamit

    Tek egjiptasit e vjetër edhe vajzat edhe djemtë barabartë i trashëgonin etërit e tyre. E djalit më të madh i takonte pak më shumë. Sipas ligjeve të Hamurabit, pasuria e babait ndahej midis djemve ndërsa vajzat nuk mund të trashëgonin gjë. Në të drejtën kineze, nga fillimi, vajzat nuk mund të trashëgonin. Më pastaj u bë një ndryshim me të cilin vajzave u pranohej kjo e drejtë, po s’kishte trashëgimtarë nga meshkujt. Trashëgimia nuk bartej në prindët e të ndjerit. Tek japonezët, djemt e trashëgonin nga një e vajzat nga gjysmë pjese. Në të drejtën e vjetër brahmane, djemtë merrnin pjesë të barabarta të trashëgimisë, por djali i madh merrte diç më tepër. Vajzat nuk kishin të drejtë trashëgimie. Në të drejtën e vjetër iraniane, djemtë dhe vajzat e pamartuara pa testament trashëgonin pjesë të barabarta.
    Për vajzat e martuara, paja që e merrnin nga babai, llogaritej një pjesë e trashëgimisë.Në të drejtën romake, nëpërmjet të testamentit pasuria ndahej midis trashëgimtarëve legal. Vajzat dhe djemtë merrnin pjesë të barabarta. E drejta e trashëgimisë hebreje, vajzat totalisht i shmangte nga trashëgimia. Por, sipas gjykimeve të Dhiatës së Vjetër:
    “Nëse dikush vdes dhe pas vetes lë një djalë, vajzat nuk mund të jenë trashëgimtare. Por, nëse nuk lë djalë pas, atëherë trashëgimia hidhet në vajzat.
    Por, vajza që merr trashëgim nga i ati, s’mund të martohet me njerëz të tjerë veç atyre nga farefisi, meqë nuk lejohet që trashëgimia nga një fis të kalojë në tjetër. Çdo fis duhet të mbajë trashëgiminë e paraardhësve të tyre (gjyshërve, stërgjyshërve etj.)”
    Para Islamit, tek arabët, ata që nuk ishin të aftë të bartin armën, fëmijët e vegjël dhe gratë që s’ishin në gjendje ta mbrojnë vendin, nuk mund të ishin trashëgimtarë. Pronësia e të ndjerit duhej të trashëgohej nga mashkulli (burri) më i afërt, që mundej të luftojë.


    Gruaja në të drejtën trashëgimtare islame

    Islami, me ajetin e 7 të sures en-Nisa i shpëtoi fëmijët e vegjël si dhe gratë nga një padrejtësi e madhe - ngelja pa të drejtën e trashëgimisë. Si mund të jenë trashëgimtarë burrat ashtu mund të jenë edhe gratë. Në kohën e Pejgamberit a.s. gratë dhe dy vajzat e Sa’d b. Rebias që ra martir në Uhud, erdhën para të Dërguarit a.s. dhe i thanë:
    -O i Dërguar i All-llahut, këto janë të bijat e Sa’dit. Babai i tyre ra martir në luftën e Uhudit, e xhaxhai i tyre ua ka grabitur pasurinë dhe nuk u ka lënë asgjë. Këto vajza nuk mund të martohen pa kurrfarë prone. Pejgamberi a.s. u përgjegj:
    -All-llahu për këtë gjë do të na shpallë gjykimin e vet. Më pastaj zbriti ajeti mbi trashëgiminë.
    Kur zbriti ajeti për trashëgiminë dhe i caktoi fëmijët dhe prindërit për trashëgimtarë, muslimanët duke i parë tendencat e përgjithshme në shoqërinë e vet deri në atë kohë edhe tek vendet fqinje, u çuditën shumë, bile edhe u brengosën. Si mund t’i jepet gruas një e katërta ose një e teta pjesë, vajzës një e dyta pjesë, madje edhe djali i vogël të gëzojë trashëgiminë. Askush nga ata nuk dilte që të luftojë kundër armikut dhe të fitojë pre lufte. Kjo tregon madhësinë dhe rëndësinë e revolucionit që e bëri Islami lidhur me trashëgiminë.

    Sistemi i ndarjes dy me një

    Sipas ajeteve që bëjnë fjalë për trashëgiminë, rrugët themelore të trashëgimisë (trashëgimia nga prindërit, nga bashkëshorti ose bashkëshortja), një burrë merr sa dy gra. Një ndarje e këtillë dy me një i zmadhoi kritikat e atyre që thonë se Islami gratë i pranon si “gjysmë krijesa” të parëndësishme. Para se të shpjegojmë arsyen e kësaj çështjeje të rëndësishme, duhet të theksojmë një gjë që do t’i ndriçojë të gjitha vështirësitë që do të dalin para nesh.
    Shkencëtarët Islam, thonë se do të na çuditte ajo sikur t’i analizonim gjykimet e fesë Islame nga lëmenjë të ndryshëm duke zgjeruar disa prej tyre dhe t’i shqyrtojmë të nxjerrura jashtë sistemit të përgjithshëm. Si s’mundemi ta montojmë një pjesë të orës së murit në orën e dorës, ashtu nuk mundemi ta shqyrtojmë vetëm të drejtën islame, në krahasim me sistemet tjera juridike dhe problematikën e gjykimeve islame vetëm brenda në sistem, por duhet bërë krakasime me ndonjë sistem tjetër. Ky është një parim i përgjithshëm. Pa qenë të njohtuar sa duhet për institucionin - familje, në të drejtën islame, nuk do të mund të kuptonim as parimin
    “Pjesa e një burri është sa pjesa e dy grave”.
    Më pastaj, çështjet tjera siç janë: Shkurorëzimi, poligamia, mbulesa, prostituciuoni janë të ngjajshme. Të nënvizojmë se problemet sociale që paraqiten në shoqërinë, ku nuk është aplikuar Islami (si një tërësi e bazave të besimit, gjykimet e ibadetit dhe moralit), nëse nuk mund të evitohen me vendime e formulime të veçanta, për një gjendje të këtillë nuk mund të fajësohet dhe përgjigjet feja Islame. Në veprën e vet të titulluar “Huxh-xhetu’llahu’l baliga” Shahu Velijullah ed-Dihlevi (fq. 671 dhe vazhdimi) ku i numëron bazat e të drejtës së trashëgimit në Islam, shënon edhe këtë: tërë puna dhe mundi i njeriut në botë, është që të kujdeset dhe të rritë një zëvendës (pasardhës) që do ta mbaj vendin pas tij dhe do t’ia trashëgojë emrin dhe gjininë (fisin).
    Kjo për të, është një dëshirë e përhershme. Siç dihet, as gruaja, as vajza, as motra nuk mund ta ruajnë fisin dhe emrin familjar. Këtë mund ta bëjë djali, e ndoshta edhe vëllau. Gruaja, mundet që, pas vdekjes së burrit të martohet me ndonjë burrë tjetër. Edhe vajzat edhe motrat do të martohen dhe do ta vazhdojnë fisin tjetër. Vetëm djali është ai që do ta vazhdojë rendin dhe punën e bërë me nder e djersë të të ndjerit dhe do ta bartë emrin e babait. Për këtë arsye i jipet pjesa më e madhe që të mos dëmtohet rendi i formuar juridikisht dhe dëshirat e pronarit, respektivisht të të ndjerit, Në Islam, trashëgimia është caktuar sipas nevojave dhe përgjegjësisë së invdividëve. Kështu, trashëgimia prej bashkëshortit në bashkëshortin ose nga prindërit në fëmijë, faktor kryesor i ndarjes së saj është parimi - një burrit sa dy pjesë të grave.
    a) Nëse vajza s’është e martuar, është vetëm një njeri. Përveç personalitetit të vet, s’ka kë të mbikëqyrë tjetër. Po qe e martuar, detyra e burrit të saj është që t’ia plotësojë të gjitha nevojat, jo vetëm asaj por edhe fëmijëve të vet. Por, për këtë gjë kemi folur më parë. Më pastaj, kur të martohet, do të merr mehrin dhe shumë dhurata tjera. Po u bë fjalë për vëllain që do të merr dy fish më tepër, ai është ose i martuar ose do të martohet. Në të dyja rastet është përgjegjës t’i shikojë shumë anëtarë dhe të kujdeset për ta, ose, së paku duhet të kujdeset për veten dhe bashkëshorten. Kur të martohet, ai do të japë mehrin dhe do të ketë shpenzime tjera. Malli, gruas së martuar nuk do t’i zvogëlohet fare, madje, me autorizimin që i është dhënë nga e drejta islame, duke qarkulluar kapitali i saj, ai edhe do të smadhohet. Nga ana tjetër alimentcioni, po pati nevojë për të, është në kurriz të burrit. Ndërsa vëllau do të shpenzojë trashëgiminë e ngelur nga babai, që të kujdeset për fëmijët e vet. Veç kësaj, motra e pamartuar, po s’mundi të kalojë me trashëgiminë që ia ka lënë babai, do të ketë ndihmë nga i vëllai.
    b) E njëjta gjë vlen edhe për gruan që ka trashëguar bashkëshortin. Nëse ajo ngel vejushë, do të jetë vetëm një individ dhe mund të jetojë me trashëgiminë që e ka marrë nga burri, madje ndodh që të trashëgojë edhe nga prindërit. Nëse martohet rishtazi kësaj radhe për nevojat e saja do të kujdeset burri i ardhshëm.
    Duket qartë se në një sistem të këtillë, u është dhënë kujdes i duhur obligimeve.
    Barabarësia midis gruas dhe burrit, që qartë duket në disa situata, përveç këtyre dy rrugëve themelore të trashëgimisë, vërteton se gruaja në trashëgimi nuk llogaritet si “e parëndësishme, gjysma e burrit.”
    “Në qoftë se ai (i vdekuri) ka vëllezër, nënës së tij i takon vetëm një e gjashta.”
    “Në qoftë se (i vdekuri) është mashkull ose femër, e trashëgohet nga ndonjë i largët, pasi nuk ka as prindër as fëmijë por ka një vëlla ose një motër (nga nëna), atëherë secilit prej tyre u takon një e gjashta”
    Në këto dy raste, marrin pjesë të barabarta edhe babai edhe nëna që janë grua e burrë, madje edhe vëllau edhe motra nga e njëjta nënë. Nuk ka ndryshim midis tyre. Por, kjo s’është rruga kryesore e trashëgimisë. Gruaja nëse llogaritej absolutisht si gjysma e burrit, në këtë rast duhej të merrte gjysmën e pjesës në krahasim me burrin.
    Ajetet që flasin për trashëgimi, në Kur’anin Famëlartë, përfundojnë kështu;
    “Këto janë (dispozita) të caktuara prej All-llahut. Kush i bindet All-llahut (urdhërave të tij) dhe të dërguarit të Tij, atë e dërgon në Xhennete, nën të cilët burojnë lumenj. Aty do të jenë përgjithmonë. E ky është shpëtim i madh.”

    E drejta për arsimim

    “...A janë të barabartë ata që dijnë dhe ata që nuk dijnë?”
    Arsimimi është kusht i parë që gruaja ta kuptojë humanizmin e vet. Gjatë historisë, në periudha dhe mjedise të ndryshme, gruaja ishte trajtuar në mënyrë të ndryshme. Gruaja nga Perëndimi, të cilës i ishin marrë të gjitha të drejtat mdaje edhe trajtimi si njeri, luftën e vet e filloi me arsimim. Ajo dinte t’i kërkojë të drejtat e veta dhe vendosmërisht e vazhdoi luftën e vet. Sa i përket gruas nga Lindja islame edhe ajo duke i lakmuar shoqes së saj nga Perëndimi, dëshiroi ta shfrytëzojë armën e njëjtë. Por, pozita e saj si njeri ishte e pranuar me të drejtat e saja të njohura nga Islami. Ajo këtë nuk e dinte dhe kishte nevojë që ta kuptojë.
    Urdhëri i parë i Kur’anit Famëlartë që është shpallur para katërmbëdhjetë shekujsh për ta shpëtuar njerëzinë nga errësira, është:
    “Lexo, me emrin e Zotit tënd, i cili krijoi (çdo gjë). Krijoi njeriun prej një gjaku të ngjizur (në mitrën e nënës). Lexo! Se Zoti yt është më bujari! Ai që e mësoi (njeriun) të shkruaj me penë. I mësoi njeriut atë që nuk e dinte.”
    Edhe gruaja, sikurse burri është rob i All-llahut. Ajo do të dënohet ose do të lavdërohet për veprat e veta:
    “...Unë nuk ia humbë mundin asnjërit prej jush, mashkull qoftë apo femër.”
    “Kush bën ndonjë nga punët e mira, qoftë mashkull ose femër duke qenë besimtare, të tillë hyjnë në Xhennet dhe nuk u bëhet farë padrejtësie.”
    Nga kjo rrjedh se edhe gruaja sikurse burri është e obliguar që aktivitetet e veta t’i realizojë sipas urdhërave të All-llahut dhe të mos dalë jashtë këtyre kornizave. Për këtë arsye, ajo duhet t’i mësojë urdhërat e Tij. Sepse:
    “All-llahut ia kanë frikën nga robërit e Tij, vetëm dijetarët.
    dhe:
    “A janë të barabartë ata që dijnë dhe ata që nuk dijnë?”
    “O ju që besuat, ruani veten dhe familjen tuaj prej zjarrit (Xhehennemit)!”
    Aliu r.a. ajetin e Kur’anit Famëlartë me këtë kuptim e komentoi si vijon:
    “Edukoni fëmijët tuaj e jepuni dituri.”

    Rëndësia e arsimimit për gruan

    Gruaja është edukatorja më e përsosur e fëmijëve. Që t’i japë fëmijës, në një periudhë të gjatë, gjatë zhvillimit të tij një edukim të përsosur, ajo duhet të jetë e arsimuar, të ketë përvojë dhe edukatë morale. Secilit i është e ditur rëndësia e shprehive që i fiton fëmija në moshën më të re. “Ajo që hyn në djep, del në varr”.
    Gruaja e arsimuar dhe e edukuar, është më e dashur për burrin, të cilit i ndihmon në punët e tij. Pejgamberi a.s. për Hatixhen r.a. thotë:
    “Betohem se All-llahu xh.sh. nuk më ka falë grua më të aftë se atë: Atëherë kur nuk më besonin njerëzit, ajo më besoi. Derisa mua nuk më pranonin, ajo më afirmoi. Derisa më lanë të varfër, ajo më ndihmoi me mallin e saj.”
    Thuhet se kinse arsimimi e dërgon gruan në amoralitet!
    Kjo nuk është e vërtetë. Por, para së gjithash duhet të thuhet se injoranca nuk mund të jetë më e vlefshmme dhe më e dobishme se dituria. Veçanërisht në kohën tonë arsimimi është i nevojshëm edhe për burrin edhe për gruan.
    Dituria, arsimimi dhe edukimi në kuptimin absolut të fjalës nuk kanë asnjëfarë lidhje me amoralitetin. Por, në institucionet arsimore që janë larg parimeve morale, disiplinës dhe rregullit, morali i të rinjëve që janë në moshën e zhvillimit mund të vijë në rrezik. Arsimimi i gruas në shoqërinë islame, nuk don të thotë se ajo duhet të qëndrojë bashkë me shokët meshkuj, të flertojë me ta ose, nuk don të thotë shëtitje të përbashkët të femrave me meshkuj nëpër mësonjtore, korridore dhe vende të tjera. Dituria nuk e arsyeton stolisjen si një valltare, të bëjë grim si një aktore. Përkundrazi ajo duhet të gërditet nga ato. Të theksojmë këtë se kur flasim për arsimimin dhe edukimin, mendojmë në shoqërinë islame si një mjedis. Në institucionet arsimore të një shoqërie të këtillë, ballafaqoheni jo me epsh por me dituri dhe vlera relevante

    Arsimimi i gruas nga prizmi i tradites profetike
    .
    Fjalët që vijojnë dhe që pa të drejtë i mvishen Pejgamberit a.s. e që kanë këtë kuptim:
    “Gratë mos i ulni nëpër qoshke, ato mos i mësoni të shkruajnë e të lexojnë, por i mësoni të tjerrin dhe të lexojnë suren Nur” janë të trilluara dhe jo të vërteta - nuk kanë të bëjnë fare me hadithin. Fjalë të tilla, prej gojës së të Dërguarit a.s. nuk kanë dalë. Përkundrazi, i I Dërguari a.s., e ka nxitur dhe e ka urdhëruar arsimimin e grave. Kështu Shifahatunit, një gruaje nga as’habët i kishte urdhëruar që gruas së Pejgamberit, Hafsasë, t’ia mësojë shkrimleximin dhe disa gjëra tjera.
    Në një hadith të tij thotë:
    “Ai që e edukon mirë dhe i jep një sjellje dhe arsimim robereshes së tij, nga ana e All-llahut shpërblehet sevap të dyfishtë.”
    Nëse kjo gjë është sevap për gruan jo të lirë, është sevap edhe për femrat tjera.
    Në Medinetu’l-Munevvere ishin tubuar gratë dhe kishin shkuar tek i Dërguari a.s.:
    “Burrat vazhdimisht po vijnë tek ti dhe mësojnë dituri. Po mësojnë atë që nuk e dijnë, duke mos na dhënë rast që të vijmë tek ti. Na cakto një ditë kur të vijmë të të dëgjojmë dhe t’i mësojmë ato gjëra që nuk i dijmë.”
    I Dërguari a.s. u kishte caktuar një ditë. Atë ditë ai u kishte mbajtur va’z dhe i kishte udhëzuar. Në komentin e këtij hadithi, Ajni e arsyeton diskutimin e grave dhe bisedën e tyre me meshkujt lidhur me problemet fetare.
    Kështu në Medine, gratë muslimane, për të gjitha problemet e tyre janë këshilluar dhe kanë marrë mësim nga Pejgamberi a.s. Sikur t’ishte mëkat arsimimi dhe edukimi i grave, vallë a do ta bënte këtë Pejgamberi a.s.? Aisheja thotë:
    “Sa të mira janë gratë ensare, turpi nuk i ka penguar të mësojnë për fenë e vet.”
    Njëra nga gratë të kohës së Pejgamberit a.s. që i kishte dhënë rëndësi diturisë, ishte edhe gruaja e të Dërguarit a.s. Aisheja. Ajo mirrej me dituri, kur dëgjonte diç që deri atëherë nuk e ka ditur, pyeste përsëri derisa nuk do ta mbante në mend atë. As’habi Ebu Musa thotë kështu:
    “Nuk ekzistonte problem i rëndë për ne (as’habët) për të cilin Aisheja nuk do të gjente zgjidhje.”
    Një as’hab tjetër, Musa b. Talha thotë:
    “Nuk kam parë dikë tjetër të flet më qartë dhe haptazi se sa Aisheja. Dihet se i transmeton dy mijë e dyqind e dhjetë hadithe të Pejgamberit a.s.”
    Përveç Aishes edhe Fatimja, vajza e Ebu Bekrit, Esma dhe Ummu’d - Derda janë të njohura si gra që kanë dhënë fetva.
    ‘Umeri, në kohë të halifatit të vet, një ditë del në minberin e të Dërguarit të Zotit dhe i këshillon muslimanët që në martesë të mos japin mehër të madh. Nga xhemaati i femrave një grua e lartë del duke thënë:
    -‘Umer, nuk ke të drejtë të flasish kështu!; dhe citoi ajete nga Kur’ani Famëlartë, ‘Umeri tha: All-llah, All-llah! Një grua diskuton me ‘Umerin dhe atij ia mbyllë gojën; dhe e tërhoqi fjalën. Një ditë tjetër duke ecur në rrugë me shokët e vet, takohet me vajzën e Malikut, Havlen dhe e përshëndet. Pasi e pranon përshëndetjen, Havleja e këshillon kështu halifin dhe e mëson si duhet ta kryejë detyrën e burrështetit: Prit ‘Umer! Të njoh prej kohës kur në panairin e Ukazit të thërrisnin ‘Umer i vogël dhe kur me shkopin tënd i frikësoje fëmijët. Pas kalimit të një kohe filluan të të thërrasin ‘Umer. Prap pasi nuk kaloi shumë kohë e more titullin emirul-mu’minin (udhëheqës i besimtarëve, kryetar shteti). Frikësohu prej Zotit për njerëzit që i udhëheq! Dije mirë se për atë që frikësohet nga dënimi i All-llahut, Dita e Gjykimit që duket larg, i vjen shumë shpejt. Ai që i frikësohet vdekjes shqetësohet prej zhdukjes... Pas këtyre fjalëve njëri nga shoqëria e ‘Umerit, Xharudi, i drejtohet Havles: Zonjë, shumë e zgjate me Emirul-mu’minin! ‘Umeri menjëherë ia tërhoqi vërejtjen Xharudit: Lere, a s’e njohe Xharud? Kjo është gruaja e Ubade b. Samitit, Havleja, ankesën e së cilës All-llahu e ka dëgjuar nga shtatë qiejt. Sa i përket ‘Umerit, i betohem All-llahut se jam i detyruar ta dëgjoj. Edhe në periudhën pas as’habëve, në botën islame, numri i grave që janë arsimuar dhe kanë bërë va’z e kanë dhënë fetva, ka qenë i madh. Në veprën e rahmetli haxhi Zihni Efendiut “Meshahiru’n-nisa” kanë vend biografitë e shumë prej tyre. Midis tyre ajo e Fatime Fakihes dhe Fatimes nga Bagdadi, janë shumë të njohura.


    Jeta e lirë – nëpunësia

    “Dhe rrini në shtëpitë tuaja e mos shfaqni bukurinë tuaj si shfaqej në injorancën e hershme...”
    Një grup mendimtarësh për problemin e gruas, e mbrojnë mendimin që ajo të jetë tërësisht e lirë jashtë kontrollit. Por këta nuk bëjnë fjalë për virtytet e gruas, për ruajtjen e tyre. Ata i mbyllin sytë para bukurive, siç janë: ecjes së hapur (të pambuluara), përdorjes së alkoolit, bixhozit dhe pjesëmarrjes në argëtime si dhe përzierjes së gruas me burrin në këto aktivitete. Dhe, kështu kinse do të arrihet civilizimi i Perëndimit, do të jetohet një liri e tipit perëndimor. “Gruaja në Perëndim, doli në treg, kaloi në sokaqe, shkoi nëpër fabrika, hyri nëpër lokale nate duke fituar për jetën e saj. Me këtë ajo u shfrenua. Gruaja u keqpërdor në tregëti. U bë shitëse dhe manekene. Për të holla femëria dhe personaliteti i saj u nxorr në treg. U zhduk nderi dhe respekti i saj. Tani është një robëreshë e lirë nën kamxhikun e nevojave dhe varfërisë, e sjellur në tregun e robëreshave. Jo si në kohën e lashtë kur shitej si shërbëtore nëpër familje, tash shitet për të punuar në tregëti, afarizëm. Atje, për një copë bukë që ta evitojë urinë e saj, ajo e ofron, si një femër, gjenë më të çmueshme të saj, si mallin.”
    Grupi tjetër i mendimtarëve e shikojnë anën e kundërt të problemit, kështuqë nuk e lënë gruan as të merr frymë. Meqë këta nuk kanë një teori të caktuar dhe numri i tyre nuk është i madh, këtë nuk do ta shqyrtojmë më tepër.
    Midis këtyre dy ekstremeve qëndron një mendim i tretë, ky është mendimi Islam. Sipas tij, gruaja nuk është qenie satanike, e cila me kënaqësitë fizike e shfrytëzon çdo rast. Ajo paraqet një qenie të pafajshme njerëzore me ndjenja të holla dhe me fizikus delikat. Por, shumë e lehtë është që të nxirret nga rruga e drejtë dhe të keqpërdoret.

    Gruaja dhe nëpunësia

    Detyrat e vërteta të gruas, jeta e lirë dhe nëpunësia janë gjëra që nuk pajtohen me natyrën fizike dhe psikike të saj. Një grua që largohet nga rrethi familjar, i humb karakteristikat e gruas, vendin e punës dhe detyrën e saj të punëtores, i shndërron në atmosferë shtëpiake. S’janë pak ato gra, që në vendin e punës, vazhdimisht flasin për fëmijët e tyre dhe në kohë të punës bëjnë punëdore.
    Situata e grave të zbuluara dhe e meshkujve në jetën e lirë ose në vendet e punës është shqyrtuar në pjesën e deritanishme të kësaj vepre. Nuk ka pengesa që gratë të mirren me asilloj pune ku nën udhëzimet e Islamit do të jenë të sukseshme. Të themi edhe këtë se flasim për “gruan islame” në kuptimin absolut të fjalës. Nuk e marrim parasysh ndonjë shtet konkret islam të kohës sonë. Islamin e paramendojmë si një totalitet. Kur flasim për “Shoqërinë islame” mendojmë për shoqërinë ku zbatohen normat islame. Në një shoqëri të këtillë, nuk ka asnjë arsyetim që gruaja të mos bëhet tregëtare, mjeke... Por, duhet të përsërisim se duke i zbatuar këto detyra, ajo medoemos duhet t’i respektojë rregullat e moralit islam.
    Jeta është specializim. Rezultatet më të mira arrihen, kur secili merret me punë në përputhmëri me natyrën e tij.
    Shifahatuni, prej kurejshëve, që u përkiste muslimanëve nga Meka, ishte njëra prej muhaxhireve të para dhe njëra nga gratë më të njohura të kohës së Asri-Saadetit. Ajo e kishte mësuar Hafsanë të shkruajë e të lexojë. Halifi ‘Umer r.a. i jep rëndësi mendimit të saj, e pyeste për shëndetin, ia dinte vlerën dhe i jipte për detyrë t’i kontrollojë tregjet

    Ushtria - lufta dhe gruaja

    “Në betejën e Uhudit, duke shikuar majtas dhe djathtas, e pashë Ummi Umaren si po luftonte.”
    Muhammedi a.s.

    Sipas të drejtës islame, gruaja nuk është e obliguar të shkojë në luftë e të luftojë. Për meshkujt vlejnë si udhëzim fjalët:
    “Xhenneti është nën shkëlqimin e shpatës”.
    Ndërsa për gruan:
    “Xhenneti është nën këmbët e nënave.”
    Në realitet, gruaja është krijesë që punon më së shumti dhe më sinqeritet në mbrotjen e atdheut. Ajo e përgatitë “fuqinë njerëzore” të një populli dhe ia dhuron atdheut të vet. Ato janë krijesa të cilat në parzmat e veta ruajnë mundimet që i sjellin mobilizimet dhe humbjet që ato i shkaktojnë.
    Në kohën e të Dërguarit a.s. muxhahidët islam derdhnin gjakun e vet në mënyrë të pakursyeshme, duke flijuar edhe jetën, me qëllim që të bëhen “shehidë”, si gjënë më të lartë pas “pejgamberisë” (nubuvvetit).
    Ato (gratë) ishin tubuar dhe dërguan njerën te i Dërguari i All-llahut:
    “-O i dërguar i Zotit! Unë jam përfaqësuese e grave. Nuk ka grua të njohur e të panjohur që nuk dëshiron të dalë para jush. All-llahu është Rabbi dhe Zoti edhe i burrave edhe i grave. Ndërsa ti je i Dërguar i All-llahut, i Dërguar edhe për meshkujt edhe për femrat. All-llahu i Lartësuar, xhihadin e fali si farz për meshkujt. Nëse ata e luftojnë armikun dhe nuk mbyten, bëhen gazi. Do të fitojnë dhurata dhe sevape. Nëse bëhen shehid, nuk do të llogariten si të vdekur, por, përkundrazi si të gjallë, do të shpërblehen nga All-llahu xh.sh. Ç’kanë femrat të ngjashme me këtë aktivitet të burrave?
    I Dërguari a.s. u përgjigj kështu:
    Duhet t’i respektoni burrat dhe duhet t’i dini detyrat dhe obligimet, e pak kush nga ju e bën këtë!”
    Një grua nga familja Kudaa kërkoi leje nga i Dërguari a.s. që ti bashkohet mobilizimit ushtarak. Ai refuzoi. E gruaja i tha:
    -Nuk dua të luftoj. Vetëm dua t’i shëroj të plagosurit dhe të sëmurëve t’u jap ujë. Ja, për këtë dua të marr pjesë. Pejgamberi a.s. iu përgjigj kështu:
    -Do të lejoja sikur kjo të mos bëhej traditë dhe sikur të mos flitej se filan gruaja shkoi në luftë. Por, megjithatë, ti duhet të ngelish në shtëpinë tënde.”
    Këto hadithe flasin se në kushte normale gruaja nuk është obliguar të shërbejë në ushtri dhe të shkojë në luftë. Por, kjo s’duhet kuptuar se gruaja në asnjë mënyrë nuk duhet të marrë pjesë në kësi lloj aktivitetesh.
    Sipas juristëve islam, nëse armiku ka shkelë në vendin e tyre dhe nëse vjen në pyetje ekzistenca, atëherë edhe gratë, pa marrë parasysh se a ua lejojnë këtë burrat dhe etërit, shkojnë në luftë.
    Në kushte tjera nëse gratë shprehin dëshirën dhe këtë ua lejojnë të afërmit mund të marrin pjesë vullnetarisht në luftë. Gruaja nuk është luftëtare, prandaj gruaja e armikut nuk vritet në luftë. Pejgamberi a.s. gjatë dërgimit të muxhahidëve në luftë, u jipte këto instruksione:
    “Shkoni në emër të All-llahut duke u mbështetur në All-llahun dhe në fenë që predikon i Dërguari a.s. Mos i vritni pleqtë e dërmuar, fëmijët dhe gratë. Mos e grabitni pasurinë shtetërore. Bashkojeni prenë. Zbatoni Islamin. Bëhuni të ndershëm. Bëni të mira! All-llahu i don ata që bëjnë vepra të mira.”
    Por, nëse gruaja në mënyrë ideore ose aktive merr pjesë në luftë, atëherë (gruaja e armikut) mund të vritet.

    Gruaja në ushtrinë islame

    Nga koha e Pejgamberit a.s. e deri në ditët tona, gruaja islame, i ka rritur luftëtarët më të guximshëm dhe trimat më të drejtë për ushtrinë, dhe, kohëpaskohe edhe vetë është pjesëmarrëse në luftë. Në kohën e Pejgamberit a.s. gratë dhanë shehidin e parë për Islam. Në periudhën e “vështirë të Mekkës”, gruaja bashkë me të shoqin u përballoi të gjitha mundimeve. Emigroi në shtetet e huaja. U pikëllua nga dhembja e madhe e krijuar nga skenat e vdekjes së burrave gjatë rrethimit të muslimanëve dhe nga periudha e urisë. Në bisedat e fshehta politike dhe fetare që në fund të periudhës së Mekes i bënë qytetarët e Medines dhe i Dërguari a.s. morën pjesë edhe gratë.
    Ajo mori pjesë në Hixhretin për në Medine dhe mbrojti Islamin gjatë tërë jetës. Gruaja mori pjesë në shumë ekspedita të armatës islame dhe në transportimin dhe shërimin e heronjëve, në bartjen e shehidëve, në hapjen e varrezave, në përgatitjen e ushqimit, në sjelljen e ujit, në ruajtjen e rezervave ushqimore dhe shumë aktivitete tjera. Veç kësaj, ajo vetë personalisht përdori shpatën dhe shtizën. Vrau armiq dhe vetë u bë heroinë dhe shehide.
    Ummi Umare nga ensarët mori pjesë në betejën e Uhudit. Gjatë një luftimi, në radhët e ushtrisë islame, midis dhjetë vetëve që gjendeshin pranë të Dërguarit a.s. ishte edhe kjo, burri i saj dhe të dy bijtë. Kjo, me shpatë në dorë luftoi pranë të Dërguarit a.s. Në këtë rast vrau një kalorës të armikut dhe u plagos edhe vetë, madje në disa vende. Pejgamberi a.s. thotë:
    “Ditën e betejës në Uhud, në çdo shikim majtas e djathtas, e shikoja Ummi Umaren si luftonte pranë meje.”
    Ummi Umare mori pjesë në disa beteja. Kur kuptoi se Pejgamberi i rrejshëm, Musejleme ia vrau djalin, Halidin, ajo u betua se do të luftojë kundër tij dhe mori pjesë në betejën kundër murtedëve (renegatëve) në Jemame nën komandën e Halid b. el-Velidit. Në këtë luftë ia prenë dorën dhe kishte marrë dymbëdhjetë plagë. Musejleme u vra në këtë luftë dhe kështu fjala e Ummi Umares erdhi në vend. Në historinë islame ka shumë raste të ngjashëm me këtë të Ummi Umares.
    Nuk është lëndë e kësaj vepre të flitet për këtë gjë. Për gratë muxhahide të kohës së Asri-Saadetit, hadithe transmetuan këta muhaddithë: Buhari, Muslim, Ebu Davud, Tirmidhi, Ibën Maxhe, Ebu Nuajm, Abdurrezak dhe Taberani.
    Veprat e grave muxhahide në ushtrinë islame në periudhën e mëvonshme gjinden në faqe të arta të historisë. Ende janë të freskëta kujtimet për heroizmin e muxhahideve në luftërat çlirimtare si p.sh. gratë algjeriane.

  11. #11
    i/e regjistruar
    Anëtarësuar
    03-01-2004
    Vendndodhja
    ulqin
    Postime
    27
    njera nder pyetjet e shpresemirit kesaj rradhe eshte PSE NUK I LEJOHET MUSLIMANIT TE KALOJE NE FENE TJETER PRA PSE DENOHET NESE KALON NE FENE TJETER dhe sipas tij gjithhere ka hasur ne vesh te shurdher pyetja e tij

    pasiqe nuk kam shume njohuri reth fese dhe nuk kam asnje funskion ne bashkesite apo keshillet e bashkesise islame kjo qe do te them me poshte do te jete mendimi im personal.

    shpeshhere gjate jetes dallojme te miren e te keqen por ndodh qe ndonjehere perkrahim te miren e ndonjehere nga interesi yne apo mosdija perkrahim ate qe eshte e keqe e qe per momentin nuk e dime se ne te vertete eshte e tille. shembull per kete kemi nxenesin ne shkolle ku meson dhe merr shperblim por kemi edhe te tille qe jane te dobet. ne kete rast neve na vleresojne ata qe jane me te dijshem dhe duke e konsideruar te demshem mosarsimimin tone na denojne ne menyra te ndryshme.

    gjithashtu edhe prinderit tane gjate jetes nese zgjedhim ate qe nuk eshte e mire edhe pse me deshiren tone ata na ndeshkojne duke e ditur se jane pergjegjes per ne dhe na deshirojne te miren.

    edhe forcat e rendit gjithashtu na denojne nese bejme ndonje kundervajtje apo shkelim ligjin

    dhe me kete duke e konsideruar islamin fe te vertete nuk lejojne qe ndokush prej besimtareve muslimane te largohet nga islami

    sikur njerezit ta kishin te lejuar te konvertonin atehere do te lindte pyetja pa pergjigje te drejte PSE NA THERISNI NE ATE QE AS VETE NUK KENI FUQI SHPIRTERORE TA KONSIDERONI SI TE VERTETE SEPSE PO TE KISHIT NUK DO TI LEJONIT NJEREZIT TE KONVERTOJNE???!! kjo eshte pyetje qe pergjigja e saj ne kete rast nuk mund te jete JANE TE LIRE TE ZGJEDHIN DIC ME TE MIRE sepse nese ke nje gje dhe zgjedh nje tjeter atehere don te thot se tjetra eshte me e mire por pasi qe nuk ka fe tjeter te vertete atehere nuk ke se cfare te zgjedhesh me te mire se islamin prandaj nuk lejohet konvertimi (dhe raste te tilla kemi ne jeten tone te perditshme) sepse po te lejohej nuk do te kisha te pakten per pergjigje asnje rresht

    nese ne nje shtet nuk vendos sheriati (ligji islam) atehere cdokush qe don te konvertoje eshte i lire dhe nga muslimanet tjere nuk i rrezikohet jeta ndersa ne shtetin islm ai qe konverton nuk e di se si denohet dhe cfar denimi ka

    pejgamberi ka thene : nuk lejohet gjaku i njeriut pervec ne tri raste : 1.njeriu per njeri ( mbytet per te mbyturin, dhe kete te drejte e ka sheriati nese nuk falet gjaku), 2.i martuari lavir ( personi qe eshte i martuar dhe ben maredhenje seksuale jashtmartesore, dhe 3 leshuesi i fese qe largohet nga xhemati (konvertuesi)

    kaq kesaj here ju pershendes , do shoh postimet tjera dhe nese di me teper do te shtoj ndonje gje

  12. #12
    i/e regjistruar Maska e Shpresmiri
    Anëtarësuar
    16-04-2002
    Vendndodhja
    Zagreb (CRO)
    Postime
    405

    DREJTËSIA MË E MADHE = PADREJTËSI MË E MADHE

    klevis2000, e çmoj angazhimin tënd, por më duket se nuk ke pasur nevojë që të gjitha këto shkrime t`i sjellësh menjëherë, pasi e rëndojnë shumë diskutimin. Mbi të gjitha forumin nuk e kam "numër një" në jetën time! Shkaku: koha nuk premton t`i lexoj të gjitha. Duke u nisur nga kjo unë ndoshta do të pyes diçka që tashmë e ke thënë, ty të mbetet ta përsëritësh përgjigjen.

    //Të këshilloj që mos të më citosh gabim, sepse askund nuk e kam përkrahur legalizimin e drogës apo prostitucionit, homoseksualizmin...! Po ta bëj me dije që ta kesh parasysh se keqinterpretimi dhe deformimi i qëndrimeve dhe asaj që ka thënë dikush tjetër në realitet do të ndëshkohej me ligj (së paku në shtetet perendimore, nuk e di në shtetet arabe si është)!//

    Unë do të mbështetem vetëm në disa tekste që më duken se janë të rëndësishme për debat.
    Ke thënë:

    E DREJTA PER TE VENDOSUR TE DREJTEN OSE LIGJET SIPAS MENDJES SE NJERIUT ESHTE PADREJTESI.

    -E DREJTA PER TE VENDOSUR PER TE DREJTAT E NJERIUT DHE LIGJET PER RREGULLIMIN E JETES SE TIJ SHOQERORE DHE INDIVIDUALE I TAKOJNE VETEM ZOTIT SEPSE VETEM AI ESHTE I DREJTI ABSOLUT DHE NUK I BEN PADREJTESI ASKUJT.

    Sipas teje, shpresoj edhe fesë Islame, çdo ligj që tashmë ekziston në shtetet joislame që nuk është i bazuar në Kuran është padrejtësi! Ky përfundim rrjedh kullueshëm nga logjika e lartëpërmendur. Çdo ligj dhe deklaratë tashmë e sjellë në botën joislame qenka padrejtësi sepse është e sjell sipas mendjes së njeriut dhe jo sipas Kuranit që është Alfa dhe Omega. Nuk më çuditë fakti se këtë ligj medoemos duhet luftuar. Me të vërtetë një ligj që është padrejtësi duhet luftuar. Këtu edhe unë jam dakord, vetëm se nuk jam dakord për Drejtësinë e Kuranit që nuk njeh vullnetin e lirë të njerëzve. Sepse sipas Kuranit drejtësia duhet të vëhet në botë medoemos, madje edhe duke përdorur forcën dhe shpatën. Kjo për arsye se e do Drejtësia! Nëse pra Zoti është i drejti apsolut ai paska të drejtë të bëjë edhe padrejtësi vetëm e vetëm që drejtësia të mbretërojë në botë! Ku është këtu vullneti i Zotit që njerëzit me vullnet të lirë t`i nënshtrohen vullnetit të Tij. Pra, Zoti qenka i reduktuar në njëfarë polici që sjell drejtësinë në botë dhe asgjë më shumë. Vetëm zbatimi i Ligjit do të na shpëtojë. Në fakt nuk do të na shpëtojë Zoti por shteti i bazuar në Sheriat.

    Në krishtërim vullneti i Zotit ndaj krijesës është më shumë se vetëm drejtësi. Në të vërtetë Vullneti i Tij është edhe drejtësi edhe mëshirë: drejtësia e tij nuk "detyron patjetër" që të bëhet një akt i caktuar, psh. që të kërkojë dëmshpërblim të plotë. Në lirinë që ia ka dhënë Zoti njeriut, Zoti mundet si gjykatës dhe shpërblyes të përgjigjet në fajin e lejuar të njeriut si kundërshti e vërtetë ndaj vullnetit të tij të shenjtë si dhe ta shpërblejë meritën e dhuruar të hirit të tij si "gjykatës i drejtë".

    Përndryshe ku do ta zinte vendin toleranca për të cilën aq shumë flitet. Ku është këtu ndërgjigjja e individit, të cilën secili duhet ndjekur. Nëse mua ma thotë ndërgjegjja se ky besim është e vërteta unë jam i obligueshëm që ta ndjek, sepse ndërgjegjja është zëri i Zotit në shpirtin e njeriut. Nëse në fenë time nuk e gjej harmoninë ndërmjet brendësisë dhe anës së jashtme të personit tim unë duhet ta ndrroj fenë, jam i obligueshëm para Zotit që jetoj në pëlqim me bindjen time, ndërgjegjën time. Në ndërgjegje i flet Zoti krijesës së vet. Aty besimtari takohet me Zotin dhe vetëm Zoti e di se çfarë drejtësie apo padrejtësie ka bërë dikush. A nuk është e vërtetë se nganjëherë as vetë ne nuk jemi në gjendje të themi se a kemi vepruar drejtë apo padrejtë në një situatë të veçantë.
    Të gjitha krijesat janë prej Zotit dhe të gjitha në vehte mbartin Ligjin që Zoti ua ka shkruar në krijim. Me mëkat natyra e njeriut është plagosur dhe nuk është në gjendje që gjithmonë të gjykojë drejtë.
    Të krishterët flasin për tolerancën. TOLERANCA rrjedh, drejt e kuptuar dhe e zbatuar, jo prej njëfarë indiference skeptike ndaj së vërtetës në përgjithësi. Kur themi se duhet qenë tolerant nuk do të thotë se të gjitha fetë kanë një rregullsi objektive të barabartë, por këtë e themi nga dashuria krishtere, nga nderimi para ndërgjegjës së tjetrit dhe prej zgjuarsisë që pranimi i besimit në mënyrë të rregulltë, të saktë, sipas thelbit të tij nuk mund të detyrohet me forcë, madje do të ishte edhe e pamoralshme të provohet kjo gjë apo të detyrohet me përdhunë ndonjë besim mashtrues i jashtëm. Njeriu sipas thelbit posedon kërkesën për një hapësirë lirie që ia mundëson që konkretisht t'a realizojë vendimin e lirë të vet të brendshëm. Meqenëse e vërteta konkretisht kurrënjëherë nuk posedohet statikisht, por gjendet në proceset historike, nuk mëkaton Kisha kurrë kundër së vërtetës (po ashtu jo statikisht) që i është besuar, nëse shikon në një hapësirë të këtillë lirie si legjitime. Kjo hapësirë lirie i ka kufijt e vet në të drejtën e personit tjetër. Lejimi dhe kufizimi i njëkohësishëm i hapësirës së lirë çojnë për këtë arsye deri në probleme me të cilat s'do të mund të mbretëronin asnjë sistem totalitar i forcës as liberalizmi apsolut, kurse zgjidhja e tyre është e nënshtruar ndryshimit të kohës (kështu që mënyrat e mëparshme të tolerancës dhe jotolerancës është e nevojshme t'i shqyrtojnë me kujdes) sepse si të konkretshëm mund të zgjidhen vetëm praktikisht me durim, guxim dhe zemërgjerësi.

    Që mos ta rëndoj shkrimin dhe që ai t`i ngjajë dialogut dhe jo monologut, po e lë me kaq.
    IHS

  13. #13
    i/e regjistruar Maska e Shpresmiri
    Anëtarësuar
    16-04-2002
    Vendndodhja
    Zagreb (CRO)
    Postime
    405

    A mund të imponohet e vërteta?!

    medjen, Të falënderoj për sinqeritetin Tënd dhe që më je përgjigjur ashtu siç ke menduar dhe që më ke besuar se unë mund të diskutoj me Ty si mik e si shqiptar edhe pse ndoshta mund të kemi qëndrime të kundërta!

    Po diskutojmë si shokë!
    Ke thënë:
    "... sikur njerezit ta kishin te lejuar te konvertonin atehere do te lindte pyetja pa pergjigje te drejte PSE NA THERISNI NE ATE QE AS VETE NUK KENI FUQI SHPIRTERORE TA KONSIDERONI SI TE VERTETE SEPSE PO TE KISHIT NUK DO TI LEJONIT NJEREZIT TE KONVERTOJNE???!! "

    Sigurisht se Ti e ke qëllimin e mirë kur mendon se në këtë botë ekziston e drejta, e mira, rregulli që duhet dalluar nga e keqja, dhe se nuk jemi në botë rastësisht, pa asnjë cak. Me këtë jam dakord. Mirëpo nuk jam dakord me mënyrën se si të mbretërojë e mira në botë.
    Po mundohesh ta mbrosh të vërtetën, fenë Islame si të vërtetën apsolute... dhe si e tillë si universale. Tash më thuaj Të lutem, si të pëlqehet kjo me atë thënjen në Kuran "në besim nuk ka dhunë" dhe ajo tjetra "e vërteta flet vet"? Këto i kam të paqarta. Nëse mundesh shkruaj diçka, Të lutem!
    IHS

  14. #14
    i/e regjistruar
    Anëtarësuar
    03-01-2004
    Vendndodhja
    ulqin
    Postime
    27
    se pari te pershendes dhe dhpresoj qe te pakten ndermjetvedi te mos kemi ofenidime dhe sharje. keshtu na meson edhe zoti se ne rrugen e tij duhet thirut me butesi,dashuri, keshilla te mira etj etj
    une kam nje bindje qe as une e as ti sdo te konvertojme (e as anetaret e tjere te forumit ngase ne nuk e kemi studiuar fene ne ndonje fakultet te mire dhe nuk kemi arritur njohuri te shumta dhe secili prej nesh duke e konsideruar te vertete fene e vet nganjehere edhe nese nuk din te pergjigjet me vete mendon se sikur dijetareve te fese tu behej kjo pyetje ata do te pergjigjeshin fare lehte(ndoshta vetem une e kam kete bindje).

    sa per ate thenjen e verteta flet vet nuk e di se per cfare behet fjale dmth nuk e di se a e ke fjalen per ndonje fjale te urte apo e ke lexuar ne kur`an dhe nuk e kuptoj se ku e nderlidh me citatin tjeter qe e shenove me pare
    NE FE NUK KA DHUNE - ta them sinqerisht dhe pres qe te me besosh por nese jo mund te pyesesh ata qe dijne se per te komentuar kur`anin duhet te plotesohen disa kushte paraprake nga kjo don te thot se as une qe jam musliman nuk kam te drejte te komentoj kur`anin nese nuk kam njohuri te plota rreth disa shkencave islame. une keto gjera nuk i di mjaft ne hollesi por te gjithe ata qe komentojne kur`anin kane njohuri rreth gjujes arabe dhe gramatikes,njohin kur`anin, njohin thenjet e pergamberit (hadithet) njohin shkaqet e zbritjes se citateve te ndryshme etj.
    sa i perket atij citati "nuk ka dhune ne fe" me pak fjale (ndoshta sepse nuk di me shume...) te them qe eshte fjala per jomuslimanet dhe ndaj atyre nuk kemi asnje te drejte qe ti kthejme me dhune ne fene islame edhe pse eshte feja e vertete (sipas nesh) dhe me kete pajtohen ndermjet vedi komentatoret e kur`anit e edhe sikur jomuslimanet te jetojne ne shtetin islam ata nuk detyrohen ne kthehen ne islam por duhet te respektohen sepse edhe pejgamberi a.s. kur ka kaluar nje grup njerezish hebrenje qe e percillnin per ne varr nje hebre eshte cuar ne kembe dhe ka thene, pasi qe eshte pyetur pse, - edhe ky njeri eshte krijese e All-llahut. pra me kete ajet jomuslimanet jane te siguruar qofshin ata ne shtetin islam apo jo.

    pra: nga ky ajet nuk kuptohet qe nuk ka dhune ne fe dhe njerezit te thone (sikurse disa mendjelehte ketu qe sdua ti ofendoj) - i besoj zotit por fese jo(ne te vertete zoti besohet dhe jo feja por keta njerez deklarojne keshtu dhe mendojne se jane besimtare te drejte e hedhin poshte fene per te mos pasur asnje obligim), apo ne emer te fese te bejne gjera te ndryshme ne kundershtim me realitetin fetar.

    nese ndonje gje ke te paqarte do te mundohem ta sqaroj ndonje here tjeter kuptohet nese di tash te pershendes ty dhe te gjithe te tjeret

  15. #15
    i/e larguar
    Anëtarësuar
    03-02-2004
    Vendndodhja
    Tr
    Postime
    32

    Atehere cfare eshte liria.

    Çështë Liria?

    Njëra prej të drejtave themelore, pronar i së cilës është njeriu prej lindjes së vet, është liria. Ne këtë shkrim do të mundohem që të bëj perceptimin e termit liri në aspekt pedagogjik, si dhe të bëj konstatimin e pozicionit të këtij termi në arsimin dhe edukimin islam.

    Liria është:

    1. Gjendje e të mos qenurit rob, apo shpreh gjendjen e ndonjë personi i cili nuk është nën mbisundimin total të ndonjë personi të tretë,

    2. Të qenurit pronar i të drejtës së plotë për vetvendosje, ose thënë ndryshe prezenton gjendjen e një populli i cili në asnjë mënyrë nuk është nën sundumin e ndonjë fuqie të huaj apo të ndonjë sundimi brutal,

    3. Sigurim i tërësishëm i të drejtave në lëmi të caktuara; prezenton gjendjen e mospërzierjes së politikës apo të ekzistimit të ndonjë presioni mbi ndonjë çështje,

    4. Prezenton pavarësinë e përshtatshmërisë së gjendjes më të lartë në aspekt ligjor të njohurive të të drejtave të një grupi shoqëror,

    5. Sjelljen e çfarëdo vendimi pa kurrfarë presioni ose nënshtrimi të ndonjë faktori; shpreh gjendjen e dikujt i cili nuk është nën ndikimin e paragjykimeve apo të mbeturit nën ndikimin e ndonjë force tjetër,

    6. Prezenton mundësinë që individi në bazë të vetzgjedhjes dhe njohurive të veta të vetvendosë për një çështje pa mos e konsultuar dikend ose pa konsultimin e ndonjë autoriteti dhe pa kërkimin leje prej dikujt për ndonjë veprim; sqarohet si liri.

    Liria shpjegohet edhe si gjendje “e të menduarit ose të vepruarit duke mos qenë i mvarur prej ndonjë lloj kufizimi ose ngushtimi të hapësirës”, “Liria është pozicion në të cilën nuk haset ndonjë gjendje e presionit të huaj”.

    Ka edhe të atillë të cilët lirinë ndaj asaj që e prezentojnë e definojnë si gjendje e “përcaktimit të vet individit, kontrollimit, udhëzimit dhe vet rregullimit”. Sqarohet edhe si “mundësi marrjeje vendimi për një veprim të caktuar pa kurrfarë presioni dhe ndikimi të huaj apo të jashtëm, në bazë të vet motivimit të vet dhe idealeve të veta pa kurrfarë shtypje dhe i pavarur prej të gjitha preferimeve të huaja”, ose:

    a. Sjellje me vet dëshirë, çlirim prej çdo presioni të padëshiruar, por me kusht që mos të jeshë pengesë e lirisë së të tjerëve,

    b) Gjendje e cila reflekton dëshirën e individit për t’u shpërngulur ku të dojë, të jetë pjesmarrës i aktiviteteve të cilat ai i pëlqen dhe të ketë lirinë e të shprehurit,

    c) Pavarësi,

    ç) Autonomia e njerëzve me mendje të shëndoshë në filozofi ose principi i sjelljes vendim për veten i lirë dhe i pavarur.

    Kuptimi i fjalës liri në gjuhën arabe lidhet me fjalën Hurrijet, kurse kjo fjalë më së tepërmi mban kuptimet liri, zgjedhje, pavarësi, fuqi, vullnet për vetzgjedhje, vullnet i pjesërishëm etj. Ndërsa në gjuhën frënge përdoret fjala Liberte, Anglisht Liberty, Freewill.

    Franz Rosenthal, në lidhje me mendimet e dijetarëve islam në lidhje me termin liri, shprehet kështu: “Liria, në terminologjinë e pasuesve të hakk-ut (të së vërtetës) tregon gjendjen e çlirimit prej të gjitha formave të robërimit ndaj krijesave dhe shkëputjen e njeriut prej lidhjeve dhe varshmërive të ndryshme”. Në bazë të salikëve (pasuesve të rrugës), liria është shkëputje e intelektit të njeriut nga të gjitha lidhjet përpos All-llahut”. Sipas tyre, robi lartësohet apo vjen në pozitë të lirisë atëherë kur tek ai nuk ngel ndonjë kuptim i kësaj bote dhe kur fare nuk ekziston frikë prej kësaj dhe botës tjetër. Sepse, nëse ka gjëra prej të cilave varesh ti, atëherë je shërbëtori i saj”. Në bazë të këtij botëkuptimi, liria është forma më e lartë e të shprehurit të devotshmërisë (robërimit) ndaj Krijuesit.

    Prej gjitha këtyre sqarimeve që u ofruan më lartë, mund të konkludojmë se liria, të qenurit i lirë, apo marrje vendimi në bazë të vet vullnetit, tregon gjendjen dhe aftësinë e individit për sjellje vendimesh dhe veprim në bazë të vullnetit të vet të lirë.

    Liria, për robin shpreh pozitën e atij i cili nuk është i zënë rob, ose për shërbëtorin të mos qenurit shërbëtor. Për ta quajtur një njeri të lirë, duhet që ai të ketë mundësitë e zhvillimit të lirë në lidhje me aftësitë, prirjet dhe gjërat të cilat i pëlqejnë atij që t’i zhvillojë lirshëm.

    Në edukimin dhe arsimimin islam ka një relacion shumë të përafërt mes vullnetit dhe lirisë. Për arsye se në Islam vullneti me lirinë është duke fituar një vlerë të vërtetë. Një vullnet i cili nuk posedon liri nuk ka kurrfarë vlere morale. Vullneti në këtë gjendje dallon prej dëshirave. “Liria është e kundërta e detyrimit. Nëse një individ nuk posedon lirinë për zgjedhje të ndonjë pune ose në lidhje me ndonjë profesion, atëherë ai njeri është me detyrim në të. Nëse ka lirinë e zgjedhjes mes kryerjes apo mos kryerjes së ndonjë pune, atëherë do të thotë që është i lirë”.

    Liria është mundësia për zgjedhje mes disa obcioneve të ofruara. Nëse njeriu kryen ndonjë veprim pa vullnetin e tij, kjo do të thotë që ky njeri nuk është i lirë. Njeriu është i lirë atëherë kur pa kurrfarë presioni të ndonjë individi apo grupi është në gjendje të kryejë ndonjë veprim.

  16. #16
    i/e larguar
    Anëtarësuar
    03-02-2004
    Vendndodhja
    Tr
    Postime
    32
    Ç’ka nuk është liri?

    Liri nuk është vetëm kur njeriu dëshiron të bëjë diçka në bazë të dëshirës së tij. Liria është një disciplinë dhe preferon disciplinën. Ndërsa disciplina është një sistem (kompozicion) rregullash. Jeta e cila nuk varet prej rregullave nuk mund të ketë liri. Kjo çështje bile është e padiskutueshme. Në atë jetë ku nuk funksionojnë rregullat dhe ku çdo kush vepron sipas qejfit të vet, kësaj i thuan anarki. Andaj themi që: Demokracia e lirive është një regjim rregullash. Çështje më e theksuar dhe më aktuale e këtyre rregullave është se “çdokush ka një hapësirë të lirive të veta”. Dhe askush nuk ka të drejtë të përdhunojë liritë e dikujt tjetër.

    Mu për këtë themi që, në edukimin dhe arsimimin islam vullneti dhe liria e njeriut janë të kufizuara. Sepse vullnet të pavarur dhe liri absolute ka vetëm All-llahu i Madhërishëm. Vullnetit të pakufishëm të All-llahut i thuan Kulli irade, ndërsa vullnetit të kufizuar të njeriut i thuan xhuz’i irade.

    Njerëzit, edhe gjatë përdorimit të të drejtave të tyre, janë të obliguar që t’i përdorin në mënyrë të drejtë ato. Mu për atë jemi të detyruar që liritë që i kemi si e drejtë e jona, që të dimë se ku, në ç’kohë dhe në cilin vend do t’i përdorim ato. Nga brendia jonë mund të ndjejmë nevojën për të kënduar. Këtë mund ta shohim edhe si një e drejtë normale e jonë. Mirëpo nuk mund që të këndojmë këngë në ndonjë faltore ose të dalësh në ballkon në mesnatë dhe me sa fuqi që ke të thërrasësh dhe të këndosh këngë. Ose, nuk mundesh që në çdo vend të ngresh zërin e mjetit muzikor që ke me vete deri në skaj. Nëse marim guximin dhe bëjmë një gjë të tillë, atëherë gjithsesi që kemi shkelur dhe përdhunuar të drejtat e të tjerëve. Paramendojeni se çdo të ndodhte nëse çdo kush dhe në të njejtën kohë, sipas qejfit të vet, e hap radion dhe ia ngren zërin deri në maksimum; menjëherë do të vërenim se në çfarë lloçi të anarkisë ka çatisur rrethi ynë. Këto rregulla ka nevojë t’i përhapim në çdo sferë të jetës sonë. P.sh, nuk mundemi që bërllogun tonë ta gjuajmë çdo kund; nuk mund të pështymë në çdo vend; nuk mund ta parkojmë makinën ku të duam ne, nuk mund të bëjmë piknik në çdo hapësirë; nuk mund që në rast lufte në vendin tonë të themi se nuk mund të ndihmojmë etj.

    Më lartë përdorëm termin “liri demokratike”. Ngase këta dy terma janë plotësues të njëri-tjetrit. Nëse njëri nuk është, tjetri nuk mund të zhvillohet. Ajo që ka rëndësi të posaçme këtu, është mënyra se si do të përdoren këta dy terma. Këtë do ta arrinim vetëm se nëpërmjet mësimit dhe arsimimit. Edhe atë duke filluar me arsimimin e fëmijëve që nga foshnjëria e tyre. Fëmijëve tanë, nga njëra anë, duhet servuar sjellje shembullore, ndërsa në anën tjetër t’ju sqarojmë dhe t’i mësojmë me rregullat e shenjta të lirive të njeriut. Gjithashtu, t’ju mësojmë atyre që liria dhe demokracia nuk janë kokë më vete dhe regjim anarkie, nuk janë të pakufizuara në vete. Këtë temë e përfundojmë me një thënie të respektuar pejgamberike: “Nuk është besimtar i vërtetë asnjëri prej jush, derisa një gjë që e dëshiron për vete nuk e dëshiron edhe për vëllanë e vet të fesë”. Liria, aq sa është për ty e vlefshme dhe e nevojshme, po aq është e nevojshme dhe e vlefshme edhe për të tjerët.

  17. #17
    i/e larguar
    Anëtarësuar
    03-02-2004
    Vendndodhja
    Tr
    Postime
    32
    Rëndësia e lirisë

    Ashtu edhe siç potencuam në fillim, se liria është e drejtë themelore e njeriut që nga lindja e tij, njerëzit të cilët janë të privuar nga kjo e drejtë, ashtu siç nuk mund të jenë të kënaqur, nuk mund të jenë as të suksesshëm. Për arsye se në një vend në të cilin nuk ka liri, humbet rrethi apo mjedisi i krijimit të një konkurrence të mirëfilltë, shkatërrohen imagjinatat dhe shpresat, kurse gjërat që i pret, bëhen inekzistente. Humbet vetëbesimi, humbet vetëdija për marrjen e obiligimeve. Nuk ngel kurrfarë ndjenjë flijimi (sakrifikimi). Njerëzit edhe materialisht edhe shpirtërisht ngelin të uritur. Njerëzit të cilët ngelin të uritur, ashtu siç nuk mund të jenë të gëzuar, as që mund të jenë të suksesshëm në jetën e tyre.

    Principi gjeneral i Islamit, në lidhje me lirinë, është ky: “Nuk ka dhunë në fe”. “Obligimi parësor i yti (o pejgamber) bazohet në arsimim (thirrje)”. Vërejmë qartë se edhe në praktikë ka përshtatshmëri ndaj këtij rregulli. Ashtu siç potencon Kur’ani Famëlartë se shumicën e njerëzve e përbëjnë ata të cilët ndjekin një rrugë jashta rrugës së All-llahut dhe njëkohësisht mundohen që edhe të tjerët t’i largojnë prej asaj rruge. Mirëpo, sikur të donte All-llahu, që të gjithë ata do t’i udhëzonte në rrugën e Vet. Nuk veproi ashtu, ngase njerëzit i la të lirë në zgjedhjen e tyre. Edhe nëse ndaj ekzistimit të rrugës së All-llahut njerëzit me zgjedhjen e tyre shkojnë në rrugë të gabuar, kjo nuk prezenton pamundësinë e All-llahut. Muhammed Ikballi shprehet kështu: “Uni absolut (All-llahu), gjithsesi që unat tjerë, duke mos i dëmtuar personalitetet dhe të drejtat e tyre, i ngërthen (rrethon) në vete”. All-llahu i Madhërishëm i ka kufizuar mundësitë e Gjithmundësisë së Vet me qëllim të ekzistimit të vullnetit të lirë të njeriut. Sipas tij, një gjithmundësi që ekziston por që nuk shfrytëzohet, është e përbërë prej një kufizimi i cili kurrë nuk dëmton perfekcionin. Ikballi në veçanti potencon mos nevojën për ndonjë shqetësim fetar në lidhje me “përkufizimin” e All-llahut, për arsye se “përkufizimi ka lindur nga vet Krijimtaria e Tij e lirë dhe e Plotfuqishme; Ai, që të gjithë këta una që kanë një përfundim, i ka zgjedhur që të jenë një lloj shoqërimi në jetën, Plotfuqishmërinë dhe Lirinë e Týj të pakufishme”. Edhe Whithead me thënien e tij se “Zoti nuk i detyron qeniet të cilët janë të lirë por i bind ata”, por edhe Hartshorne në potencimin e tij se “Zoti qeniet tjera nuk i mban nën presion”, ndajnë të njëjtin mendim me Ikballin.

    Sipas Ikballit, me vet përcaktimin e All-llahut për kufizim të Kudretit të Tij me qëllim të ekzistimit të lirisë së njeriut, tregon vlerën që All-llahu i jep njeriut.

    Ky botëkuptim lirie në Islam, qoftë në kohën e Resulullahit, po qoftë edhe pas tij, vërejmë qartë se vazhdon të jetë prezent. I njëjti botëkuptim, ashtu siç vlen për muslimanët, me të njëjtat kritere vlen edhe për jomuslimanët. Kur Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ishte i shtrirë në shtratin e vdekjes porositi që “garancionin dhe mbrojtjen të cilën u kam siguruar jo muslimanëve ua lë emanet që me një përkushtim të madh të ruani atë”, me çka vërtetohet kuptimi i asaj që thamë më lartë. Ndërsa në një transmetim të cilën na përcjell Ebu Davudi, Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Kushdo që dëmton (bën zullum) mbi ndonjë individ të grupit të jo muslimanëve, le ta dijë që ditën e kijametit do të më ketë mua në pozitën e prokurorit”. Muhammed Hamidullahu na përcjell një transmetim të el-Bahr’ur-Raik’ut, në të cilin thuhet: “Kockat e të vdekurve jo musliman (dhimmijve) duhet respektuar sikur kockat e të vdekurve musliman; nuk tolerohet ndonjë mosrespekt ndaj tyre, për arsye se nga vet garanca që u është dhënë atyre, ashtu siç ka qenë e ndaluar që të dëmtohen ata duke qenë të gjallë, është e domosdoshme dhe mbrojtja e të vdekurve të tyre nga ndonjë dëm eventual”.

    Ky botëkuptim islam kurrë nuk ka ngelur vetëm në teori, por ai edhe në praktikë ka përjetuar respektin dhe aprovimin e kujdesshëm nga ana e muslimanëve. P.sh. në kohën e Omerit [radijall-llahu anhu] disa muslimanë kishin uzurpuar tokën e një çifuti dhe kishin ndërtuar një xhami aty. Pasi informohet kalifi, menjëherë urdhëron që të prishet xhamia dhe t’i kthehet toka pronarit që i është uzurpuar. Një profesor i krishterë me emrin Xhardahi, në vitin 1933 duke ligjëruar në Universitetin e Hagës “Të drejtën e Posaçme Islame” në lidhje me shtetet, ka potencuar se akoma ajo shtëpi e atij çifuti ekziston dhe mban emrin Bejt el-Jehud (shtëpia e çifutit) dhe se këtë gjë e dinë që të gjithë. Si përfundim mund të themi se: Feja islame ju ka siguruar lirinë e besimit jomuslimanëve dhe në formën më të rreptë ka ndaluar presionin ndaj tyre me qëllim të kthimit të tyre në fenë islame. Mendimi dhe ndërgjegja e lirë kanë qenë themelet e përgjegjësive, natyra e njeirut është lënë e lirë. Është pranuar qartë se, ashtu sikur detyrimi për besim që nuk do ta bëjë atë njeri besimtarë të denjë, poashtu edhe detyrimi për të bërë mirë nuk do ta bëjë dikend person të përkryer me virtyte të larta.

  18. #18
    i/e larguar
    Anëtarësuar
    03-02-2004
    Vendndodhja
    Tr
    Postime
    32
    Faktorët të cilët ndikojnë në lirinë

    Lirinë e njeriut mund ta ndikojnë shumë faktorë. Neve do të mjaftojmë që në lidhje me këtë të potencojmë dy sosh:

    1. Egoja e vet njeriut.

    Ekziston mundësia që disa njerëz t’i kufizojnë liritë e tyre. Një pjesë e këtyre këtë e bëjnë në emër të lirisë që e gëzojnë. Sipas tyre, vet plotësimi apo realizimi i disa dëshira dhe prirjeve - çfarë do që të jenë ato - është liri. Mirëpo dorëzimi i tërësishëm i një njeriu deshirave dhe kërkesave të tija nuk është liri, por robëri (shërbëtori). Përkulja e një njeriu para kërkesave të dikujt nuk ka kurrfarë dallimi me përkuljen e njeriut ndaj çdo kërkese të egos së vet. Të qenurit e një njeriu i varur prej dikujt tjetër nuk është aq nënçmim i madh, se sa të jetë i varuri i vetvetes. Për arsye se shumë më lehtë është që njeriu të lirohet prej varshmërisë së dikujt tjetër se sa të lirohet nga varshmëria e vetvetes. Mu për këtë, për të tillët të cilët kanë zënë rob vetveten, në Kur’anin Famëlartë thuhet: “O Muhammed, a nuk e pe atë i cili epshin e vet e zgjodhi për zot të vetin? A mos do t’i bëhesh ti atij mbrojtës?”; “A e ke parë ti (Muhammed) atë që duke e ditur, dëshirën e vet e respekton si zot të vetin; atë All-llahu e ka humbur, ia ka mbyllur të dëgjuarit dhe zemrën e tij, i ka vënë perde mbi të parit e tij; më thuaj, pos All-llahut, kush mund ta udhëzojë atë? A nuk merrni mësim?”

    Fjalën mund ta përfundojmë duke konstatuar se: Trimëri e vërtetë është shpëtimi (çlirimi) i vet njeriut prej robërisë së dobësive të veta.


    2. Rrethi i njeriut.

    Me rreth nënkuptojmë të gjitha kushtet e një mjedisi. Megjithatë, ka nevojë që të potencojmë në veçanti segmentet e dy çështjeve: Shoqërinë dhe Shtetin. Woltaire Oscar Linderberg është ai i cili thotë se, me gjithë atë që të ariturat shkencore janë gjëra të cilat na drejtojnë kah argumentimet të cilat vërtetojnë ekzistimin e Zotit, për ata të cilët lëvizin në drejtime të kundërta të besimit në një Zot shkaktarë janë ateizmi shtetëror apo shoqëror që mbretëron në ndonjë rreth. Kjo tezë tregon se ka mundësi që njeriu të kufizohet edhe nga mjedisi i tij në të cilin jeton. Sipas Andro Ginovay’it, të drejtat të cilat njeriut ia ka dhënë Zoti, askush nuk ka të drejtë t’i merr nga duart e tij. Mirëpo disa nga ato të drejta të cilat njeriut ia ka dhënë apo siguruar vëllau i tij, njeri, nëpërmjet institucioneve të cilat i ka formuar vet ai dhe nëpërmjet obcioneve tjera politike, ka mundësi që t’i merr ato të drejta prej tij pa kurrfarë pengese dhe zori. Historia është e përplotë me raste lufte mes atyre të cilët e duan lirinë dhe atyre të cilët nuk ua japin atë.

  19. #19
    i/e larguar
    Anëtarësuar
    03-02-2004
    Vendndodhja
    Tr
    Postime
    32
    Përfundim:

    Liria nuk është term i cili sa lehtë që shpjegohet, edhe të realizohet në praktikë. Mu për atë është i hapur për përjashtime të aspektit pozitiv dhe të atij negativ. Ky term i ngjan neshterit (skalperit): ashtu siç në duar të mjekut mund që të shpëtojë jetë njeriu, poashtu mundet që në duar të ndonjë injoranti të shkatërrojë jetën e dikujt. Mu për këtë arsye ka nevojë që njeriu që nga fëmijëria e tij të kalojë përmes arsimimit të lirisë.

    Arsimimi i lirisë fillon në familje, vazhdon në shkollë, kurse në mjedisin shoqëror arrinë pjekurinë e vet.

    Ata të cilët japin mësim në lidhje me liritë, ka nevojë që të jenë të kujdesshëm ndaj shumë gjërave. Mes tyre për ne më me rëndësi janë:

    1. Njeriu duhet të jetë i lirë, në mënyrë që të gjitha të drejtat e veta të mund t’i përdorë si i lirë. Disa njerëzve, megjithatë, që ju jepen liritë, ata veten e konsiderojnë si të varur (ngushtuar). Mu për aq sa është e rëndësishme që njeriut t’i jepen liritë, po aq e nevojshme është që ai njeri veten ta ndjejë të lirë.

    2. Një njeri i cili ka kaluar përmes arsimimit të lirive, në rast nevoje duhet t’i mbrojë liritë e veta, por edhe liritë e të tjerëve nëse nevojitet një gjë e tillë.

    3. Liria nuk ka kuptimin e realizimit të çdo ideje apo mendimi që i rrotullohet në kokë njeriut. Nuk mund të bëjmë përdhunimin e hapësirës së të drejtave të tjerëve në emër të realizimit të lirive tona.

    4. Gjatë shpjegimit që ju bëhet fëmijëve në lidhje me liritë, ka nevojë që t’ju potencohet atyre se liria është një sisitem i qartë dhe i harmonishëm, i pajisur me rregulla dhe ligje të caktuara, dhe se askush nuk ka të drejtë që këto rregulla t’i thejë apo mos t’i respektojë. Thënë ndryshe, liria është çështje e pandarë prej termeve disciplinë dhe përgjegjësi, pa të cilët edhe ajo vetë nuk mund të paramendohet. Nëse disciplinën e kuptojmë si sistem rregullash dhe pajtimin e njeriut që të mbajë përgjegjësinë e veprimeve të veta, atëherë themi se pa këto nuk mund të paramendohet liria. Prandaj çdokush i cili ka marrë arsimim në lidhje me lirinë, ka nevojë që në asnjë mënyrë mos të bëjë dallim mes këtyre tre termeve bazë të lirisë: liri – disciplinë – përgjegjësi, dhe është e nevojshme që këta t’i trajtojë si trinjak të pandarë.

    5. Arsimimi tretës apo përvetsues është proses i komplikuar arsimor. Nga vet ky fakt, është e nevojshme që të fillohet me te që nga fëmijëria, duke i ofruar fëmijut njohuri teorike në lidhje me lirinë, disciplinën dhe përgjegjësinë, kurse, në anën tjetër, duhet bërë çmos që këto nohuri teorike të realizohen në praktikë dhe të përfitohen në jetën e fëmijut. Ngase, nëse që të gjitha këto njohuri të cilat i merr ngelin vetëm si teori në kokën e tij, atëherë nuk mund të presim rezultate të duhura nga ky arsimim.

    6. Edukimi dhe arsimimi islam janë të hapur ndaj një sistemi të botëkuptimeve të këtilla të lirisë. Ata të cilët pohojnë të kundërtën e kësaj ose bëjnë praktikimin e kundërt, të tillët konsiderohen se nuk e dijnë, nuk e praktikojnë ose nuk e parapëlqejnë Islamin si botëkuptim të jetës së tyre. Fjalën ta përfundojm në këtë mënyrë: “E ti pra, këshillo, se je vetëm përkujtues. Ti ndaj tyre nuk je ai që do të përdorë detyrim”.

Tema të Ngjashme

  1. Sofra Çame
    Nga Lekë Rezniqi në forumin Bashkëpatriotët e mi në botë
    Përgjigje: 373
    Postimi i Fundit: 17-12-2014, 12:16
  2. Te drejtat e njeriut perplasin partite
    Nga white-knight në forumin Tema e shtypit të ditës
    Përgjigje: 0
    Postimi i Fundit: 10-12-2008, 16:01
  3. Islami dhe liria
    Nga forum126 në forumin Komuniteti musliman
    Përgjigje: 3
    Postimi i Fundit: 27-04-2006, 15:25
  4. Përgjigje: 8
    Postimi i Fundit: 18-04-2006, 18:06
  5. Të drejtat e njeriut në Islam
    Nga ORIONI në forumin Komuniteti musliman
    Përgjigje: 0
    Postimi i Fundit: 02-02-2005, 17:11

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund të hapni tema të reja.
  • Ju nuk mund të postoni në tema.
  • Ju nuk mund të bashkëngjitni skedarë.
  • Ju nuk mund të ndryshoni postimet tuaja.
  •