Surroi: Për vendosjen e një kornize sigurie dhe në vendosjen e një procesi negociator efikas, në fillim delegacioni kosovar ishte i gatshëm për çdo gjë.
Milosheviç: Ju pra pohoni se vendimi kryesor ishte që të mos përdoret forcë kundër Jugosllavisë?
Surroi: Jo, por nuk di sesi lidhet e tërë kjo situatë me faktin se në Kosovë atëbotë kishim eskalim dhune brenda forcave policore, ushtarake serbe, kemi në kontinuitet vrasjen e civilëve, duke përfshirë fëmijë, gra shtatëzëna, njerëz të paarmatosur.
Milosheviç: Ky takim praktikisht shënonte fundim e komunikimit me delegacionin e Serbisë dhe përgatitjen për Rambouillet, e më vonë edhe për luftën, të paktën kur kemi fjalën për kronologjinë e ngjarjeve. A po jo?
Surroi: Ju personalisht jeni takuar me të dërguarin Hill, i cili ka transmetuar mendimet e padiskutuara dhe delegacioni kosovar është takuar me ambasadorin Hill, i cili na ka transmetuar qëndrimet e palës serbe. Ky ka qenë një proces negociator për të cilin ju vetë jeni pajtuar
Milosheviç: Por pas kësaj, në takimet që ka marrë pjesë delegacioni serb, ju nuk jeni përgjegjur e as nuk jeni paraqitur për të folur?
Surroi: Qeveria serbe erdhi në disa takime demonstrative dhe ftesa e tyre ishte “urbi et orbi” për takim me shqiptarët. Në asnjë moment nuk ka pasur ftesë ndaj ndonjë delegacioni dhe kjo nuk ishte e lidhur fare me zhvillimet e atëhershme. Në këtë takim do të mund të shkonte, sipas kësaj ftese të delegacionit të qeverisë serbe, dhe Shoqata e Pllumbaxhinjve të Kosovës, ku shumica janë shqiptarë e përfaqësonte një pjesë të popullatës kosovare.
Milosheviç: Kur flisni për një shoqëri të parëndësishme e keni fjalën për përfaqësuesit e komuniteteve të tjera etnike, po apo jo?
Surroi: Po e kam fjalën për shqiptarët.
Milosheviç: Për Selimin, Haradinajn, për atë çfarë kanë bërë ata, për vrasjet që i kanë bërë ndaj ushtarëve, civilëve, sipas mendimit tuaj a është një krim ky?
Surroi: Unë mendoj se këtë çështje e kaluam dje, apo jo. Gjykatësi May: Këtë temë e kemi diskutuar dhe nuk ka kuptim që të vazhdojmë.
Milosheviç: Po sulmin e NATO-s mbi Jugosllavinë a e konsideroni krim apo jo?
Gjykatësi May: Me këtë temë do të merret dhoma e jo dëshmitari.
Milosheviç: Po dëshmitari paraqet mendimin e tij...
Gjykatësi May: Dëshmitarin mund ta pyetni vetëm për qëndrimin e tij personal ndaj sulmit, por nuk është e njëjta gjë çfarë po pyesni ju.
Milosheviç: Po pikërisht për këtë po e pyes, a e konsideron këtë sulm si krim?
Gjykatësi May: Mund ta pyetni nëse shqiptarët e kanë mirëpritur këtë sulm, a e kanë konsideruar atë si një shpëtim, këtë mund ta pyetni po të dëshironi? Kosova e pavarur?
Milosheviç: Lidhur me takimin serbo-shqiptar që e organizoi organizata gjermane që vepron në kuadër të Unionit Evropian për Integrime. A e keni fjalën për një bashkëjetesë me shqiptarët e Shqipërisë?
Surroi: Kemi qenë për koekzistencën multietnike në Kosovë. Ishte çështje për vendosjen e një procesi, më në fund nëse ky proces do të rezultonte me pavarësinë e Kosovës aq më mirë. Mirëpo iniciali ishte vendosja e një procesi i cili do ta normalizonte situatën për një moment dhe do të mundësonte hapjen e bisedave për statusin e Kosovës.
Milosheviç: Thatë se në këtë keni pasur përkrahjen nga ministritë e brendshme. A patët përkrahje edhe nga politikanët e tjerë serbë?
Surroi: Nuk është se kisha përkrahje, unë thashë se njëri prej pjesëmarrësve ishte anëtar i partisë së ministrit të tanishëm z. Mihailoviq. Isha i lidhur personalisht me takimet me z. Mihailoviq. Ai gjithmonë është angazhuar për një zgjidhje paqësore. Në këtë listë njerëzish janë evidencuar me vite të tëra shumë njerëz nga opozita e atëhershme e Serbisë.
Milosheviç: Në po të njëjtin program keni përmendur se tendosjet në Kosovë janë shkaktuar nga hegjemonia serbe. A e trajtoni Kosovën si pjesë të Serbisë kur është fjala për hegjemoni?
Surroi: Nuk e kam trajtuar kurrë Kosovën si pjesë të Serbisë. Milosheviç: Sipas kësaj logjike a mund të flitet edhe për hegjemoninë tek baskët...
Gjykatësi May: Jo z. Milosheviç, ne tani merremi me Kosovën.
Milosheviç: Në dhjetorin e 1997 keni marrë pjesë në diskutimet në Washington për paqe. Ju thatë se e ndiqni politikën e paqes të z. Rugova?
Surroi: Politika e z. Rugova si politikë paqësore ka qenë politikë pasiviteti.
Milosheviç: Me këtë gjë a keni nënkuptuar se në Kosovë dhe Metohi kishte nevojë për një politikë të dhunës?
Surroi: Unë isha i mendimit se politika paqësore, e rezistencës paqësore nënkupton aktivitet joviolent. Unë mendoj se një pasivitet jo vetëm që devalvon politikën paqesore por sjellë manifestimin e dhunës.
Milosheviç: Ju jeni nënshkrues të memorandumit të ashtuquajtur momorandum të grupit të 23 intelektualëve. Solana me këtë rast kërkoi intervenimin në NATO. A është kështu apo jo?
Surroi: Nuk di për këtë, por kërkesa ime ka qenë gjithnjë eksplicite për intervenim ushtarak në Kosovë, në mënyrë që të mbrohen qytetarët e Kosovës.
Milosheviç: Në konferencën për Kosovën në Athinë ju thatë që procesi i dezintegrimit i Jugosllavisë duhet të marrë fund, me shkëputjen e Malit të Zi dhe Kosovës, si dhe me shkatërimin e Jugosllavisë. A është e vërtetë kjo apo jo?
Surroi: Nuk besoj se kam përmendur diç për Serbinë, por unë mendoj se rrjedha e natyrshme e dezintegrimit të Jugosllavisë është që të pavarësohen Kosova dhe Mali i Zi.
Milosheviç: Ju gjithashtu përmendët shpërbërjen e Serbisë. A e dini plani i kujt është ky?
Gjykatësi May: Nuk po flasim për Serbinë. Këshilltarët e shqiptarëve
Milosheviç: Morton Abramovitz a ishte këshilltar i Thaçit në Rambouillet.
Surroi: Ai ka qenë këshilltar i delegacionit të Kosovës me ftesën time.
Milosheviç: A ishte ai si individ apo në listën e Grupit Ndërkombëtar të Krizës, duke përfshirë Albright, Clark, Ashdown, i cili ishte këtu në këtë dhomë para disa ditëve, apo e keni fjalën për atë personalisht?
Surroi: Albright nuk mund të ishte këshilltare jona, sepse ishte sekretare e shtetit, Clark ishte komandant i NATO-s, kështu që as ai nuk ka mundur të jetë këshilltar yni. Z. Abramovitz ka qenë i ftuar në cilësinë e tij personale.
Milosheviç: A keni qenë në dijeni për takimin ndërmjet tij dhe Thaçit gjatë konferencës së Rambouilletsë?
Surroi: Jo vetëm të z. Thaçi, por edhe të anëtarëve të tjerë të cilët ishin nga përbëria e UÇK-së.
Milosheviç: Do të thotë edhe anëtarët tjerë janë takuar me të gjatë Rambouilletsë?
Surroi: Ai ka takuar njerëz të Rambouilletsë por përpjekje themelore e z. Clark ishte që të bindet kjo pjesë e delegacionit se ishte e nevojshme jo vetëm të nënshkruhet kjo marrëveshje, por edhe të merren hapa për transformimin e UÇK-së në jetën civile.
Milosheviç: Në takimin e vitit 1997 në Munih ju thatë se ishte e domosdoshme që formohen institucionet ligjore shqiptare. A menduat se institucionet e Kosovës do të përbëheshin vetëm nga shqiptarët?
Surroi: Nuk jam shprehur ndonjëherë për institucionet legale shqiptare. Unë atje kam folur për institucionet legale kosovare ku shumicën e përbëjnë shqiptarët.
Milosheviç: Duke marrë parasysh atë që po ndodh tash, ku ka një spastrim etnik. A mendoni se kjo është një ideologji...
Gjykatësi May: Në lidhje me dëshminë e dëshmitarit ju mund ta pyesni për ato që ndodhën më 1998 e tutje.
Milosheviç: A ishte kjo ideologji, fazë e së cilës, përqëndrimi më i madh ngritet në llogari të Kosovës, në Mitrovicë pikërisht?
Gjykatësi May: Mos iu përgjigjni kësaj pyetjeje.
Milosheviç: Mirë. Ju thatë në dhjetor të vitit 1997 në Washington... Si keni arsyetuar terrorizmin në Kosovë?
Surroi: Jo, ky nuk ka qenë arsyetim i asgjëje, fshehje e gjendjes reale. Pasi dihet se konferenca e Daytonit solli në tryezë negociatore ata që kishin ushtruar dhunën madje shpërbleu me formim të shtetësisë një lëvizje, e cila në thelb ishte fashiste dhe gjenocidale.
Milosheviç: Ju pohoni se Republika serbe u krijua në baza gjenocidale?
Surroi: Kjo shtetësi është krijuar duke dëbuar njerëzit nga shtëpitë e tyre, duke vrarë fëmijë, familje të tëra, duke shkatërruar fshatra të tërë. Dhe kjo gjykatë tashmë e ka konfirmuar ekzistimin e gjenocidit në Bosnjë e Hercegovinë.
Milosheviç: Dhe ju konsideroni se serbët e kanë zbatuar këtë gjenocid?
Gjykatësi May: Për këtë gjë do ta konstatojë gjykata e jo dëshmitari. Katastrofa humanitare
Milosheviç: T’i kthehemi Kosovës, a dini për qindra mija serbë të dëbuar, shumë të zhdukur, të vrarë. A keni marrë ndonjë deklaratë publike apo keni marrë ndonjë qëndrim publik lidhur me këtë?
Surroi: Qëndrimi im ka qenë eksplicit dhe përdorimi i fjalëve të mia ka qenë eksplicit, lidhur me atë ideologji, e cila nëse ekziston në mendjet e njerëzve pretendon të dëbojë nga Kosova serbët apo joshqiptarët e tjerë. Me këtë ideologji, e cila, nëse ekziston, grupe të organizuara e kanë quajtur fashiste dhe kam thënë se ai që pretendon ta bëjë këtë punë do ta kopjojë ideologjinë fashiste të Milosheviçit.
Milosheviç: Më 22 mars, dy ditë para agresionit të NATO-s, ju thatë se shqiptarët e Kosovës kanë frikë nga serbët me rastin e sulmeve të NATO-s. Nga kjo del se shumë kosovarë do të kishin frikë se sulmet e NATO-s do të ktheheshin kundër tyre dhe se vendi do të përballej me një katastrofë humanitare. Më vonë doli, sipas raporteve të OSBE-së, se nuk kishte katastrofë humanitare para bombardimit, që u shkaktua pas dhe gjatë bombardimit. Kështu është apo jo?
Surroi: Nuk mund të konsiderohet se në Kosovë nuk ka pasur katastrofë humanitare. Momentin para vendosjes së misionit verifikues në Kosovë kishte së paku 250.000 refugjatë të brendshëm. Unë kam parë me sytë e mi, jo vetëm në Prishtinë por në të gjitha vendet e Kosovës, sesi lëviznin njerëzit nga fshatrat e shkatërruara. Vlerësimi im doli se ishte i drejtë më 22 mars në Reuters, sepse menjëherë pas fillimit të bombardimeve filluan luftimet, filloi hakmarrja e forcave serbe...
Krijoni Kontakt