Close
Faqja 2 prej 2 FillimFillim 12
Duke shfaqur rezultatin 21 deri 29 prej 29
  1. #21
    Ngelem unė! Maska e DI_ANA
    Anėtarėsuar
    30-12-2006
    Vendndodhja
    France.
    Postime
    5,874
    "Faktorėt e jashtėm" tė shfaqjes sė hipertensionit

    Stresi, menopauza, jeta sedentare, ushqimi, janė kėto disa nga "shkaktarėt e jashtėm" tė shfaqjes sė hipertensionit arterial.

    Sėmundja e hipertensionit arterial prek tė gjitha moshat qė nga ajo fėminore deri nė moshat e rritura. Hipertensioni qė shfaqet nė moshat e reja para 50 vjetėve ka tė bėjė mė shumė me hipertensionin arterial sekondar, kurse pjesa tjetėr qė haset nė moshat e rritura mbi 50 vjeē, ėshtė hipertension arterial primar. Nė pėrgjithėsi konsiderohet si sėmundje e moshės sė rritur, por vihet re se ėshtė mjaft e pėrhapur nė moshat e reja. “Fajtorėt” pėr kėtė duhen kėrkuar te trashėgimia, por dhe stili i jetės, aktiviteti i ulėt fizik dhe regjimi ushqimor me kalori tė tepėrta dhe pa vlera ushqimore.

    Stresi konsiderohet si njė nga faktorėt qė ndikojnė nė shfaqjen e hipertensionit. Kjo sepse stresi krijon njė dominante nė sistemin nervor e cila shton prodhimin e adesteronit nė veshka, e pėr pasojė ēon nė ngushtimin e enėve tė gjakut dhe shfaqjen e hipertensionit.

    Te gratė menopauza konsiderohet si njė nga faktorėt qė ndikon nė shfaqjen e sėmundjes. Kjo lidhet me ēregullimet nė prodhimin e hormoneve,sidomos estrogjenit qė ndihmon nė mbrojtjen e enėve tė gjakut nga arteriosklerozat. Nė moment qė kėto hormone janė nė nivele tė ulta, nis formimi i arteriosklerozave,e pėr pasojė hipertensionin.

    Jeta sedentare ėshtė cilėsuar si njė ndėr faktorėt kryesorė tė rrezikut pėr shfaqjen e sėmundjeve kardiovaskulare. Zemra ėshtė organ muskulor dhe si i tillė, ajo duhet mbajtur nė formė. Me njė aktivitet fizik tė rregullt zemra bėhet mė e fortė dhe i reziston lodhjes. Nga ana tjetėr, shtohet kėrkesa pėr oksigjen nga ana e trupit dhe shtohet puna e zemrės dhe mushkėrive, duke bėrė qarkullimin e gjakut mė tė lehtė, e pėr pasojė uljen e vlerave tė presionit tė gjakut. Nė tė njėjtėn kohė mbajtja nėn kontroll e presionit tė gjakut ul rrezikun pėr shfaqjen e sėmundjeve kardiake apo hipertensionin.

    Nikotina qė pėrmban duhani ēon nė ngushtim tė enėve tė gjakut, e pėr pasojė rritjen e presionit tė gjakut dhe shfaqjen e hipertensionit.

    Marrja e kripės nėpėrmjet ushqimeve nė sasi tė tepėrt, depozitohet nė muskulaturėn e mureve tė enėve tė gjakut, i fryn ato dhe shkakton rritje tė tensionit tė gjakut.

    Hipertensioni arterial ėshtė ngritja e presionit nė enėt e gjakut. Kjo shkaktohet nga disa shkaqe dhe pėr kėtė arsye ndahet nė dy grupe tė mėdha: a) hipertension arterial esencial, i cili edhe pse bėhen njė sėrė ekzaminimesh nuk arrin tė kuptohet se nga vjen. Kjo shpesh ka origjinė trashėgimie ose stresi, pra ka origjinė tė brendshme.
    Grupi i dytė ėshtė hipertensioni arterial sekondar, qė tregon se ka njė shkak tė ndryshėm qė mund tė jetė njė person qė ka vuajtur nga veshkat, gjendrat e tiroides, diabeti, tumori i gjendrave mbiveshkore, etj.
    "Carpe Diem"

  2. #22
    Mitro Maska e titi-a
    Anėtarėsuar
    22-02-2008
    Vendndodhja
    Mitrovicė
    Postime
    287

    Unhappy Alarmi, 700 mijė tė prekur nga hipertensioni

    Alarmi, 700 mijė tė prekur nga hipertensioni

    02.12.2008 12:07 Shendeti - Burimi: Shekulli Shendeti


    Shefi i Mjekėsisė Interne, Tase, pohoi se hipertensioni ėshtė vrasėsi i parė i popullatės. Ja shkaqet dhe pasojat
    ”Ėshtė vrasėsi i parė, krahasuar me tė gjitha llojet e sėmundjeve tė tjera. Ka kosto tė lartė mjekimi dhe, pėr fat tė keq, pacientėve u mungojnė medikamentet. Bėhet fjalė pėr sėmundjen e hipertensionit, e cila paraqitet me shifra alarmante nė vendin tonė”, - tha Shefi i Shėrbimit tė Mjekėsisė Interne nė Qendrėn Spitalore Universitare, ”Nėnė Tereza”, i cili drejtoi dje konferencėn pėr Hipertensionin. Ndėrkohė, ai shpjegoi shkaqet dhe pasojat e sėmundjes.
    Sėmundja
    Hipertensioni arterial ėshtė vrasėsi i parė, krahasuar kjo me tė gjitha sėmundjet e tjera. Kėshtu u shpreh doktor, Mihal Tase, duke theksuar se shifra e tė prekurve ėshtė tepėr e lartė nė vendin tonė, por nuk bėjnė pėrjashtim as vendet etjera tė botės. ”Nė Shqipėri, shifra e tė prekurve ėshtė tepėr e lartė, rreth 700 mijė vetė. Pra, ėshtė mbi 25-30 % e popullsisė adulte, mbi 18 vjeē, qė vuajnė nga hipertensioni”, - thekson ai, duke shtuar se kjo sėmundje, tashmė, mund tė quhet edhe epidemia e shekullit. Sipas tij, pikėrisht pėr arsyen qė ka njė kosto tė madhe shėndetėsore, por dhe kostot e mėdha qė u shkakton tė sėmurėve, mjekėt janė tė detyruar qė ta njohin sa mė mirė, pėr tė pakėsuar dhe frenuar kėtė epidemi.
    Shkaqet dhe pasojat
    Sėmundje tė zemrės, hemorragji cerebrale, madje edhe fund fatal me vdekje. Kėto janė disa nga pasojat qė sjell hipertensioni ku, sipas doktorit, Mihal Tase, vijnė nga disa shkaktarė, duke filluar qė nga stresi, e deri tek mėnyra e ushqyerjes. ”Niveli i lartė i presionit tė gjakut nė organizėm, mund tė ēojė nė shfaqjen e kėsaj sėmundjeje. Mund tė ketė dy lloje hipertensionesh, qė varen nga faktorėt shkaktues. Mund tė jenė edhe shkak i ndonjė sėmundjeje tjetėr, si ato tė veshkave, tė zemrės, mbipesha etj”, - pohon Tase, duke shtuar se pjesa tjetėr shkaktohet si pasojė e ērregullimeve tė ndryshme qė krijohen nė organizėm, tė cilat ēojnė nė krijimin e vėshtirėsive tė qarkullimit tė gjakut nėpėr pjesė tė ndryshme tė trupit. Njėkohėsisht, dėmtohet dhe funksioni i zemrės pėr pompimin e duhur tė gjakut. Faktorėt qė ēojnė nė krijimin e sėmundjes sė hipertensionit janė nga mė tė ndryshmit. Shfaqja e saj bėhet nga faktorė shumė dimensionalė, tė cilėt ndikojnė nė rėndimin e sėmundjes dhe nė faza tė mėvonshme. Kėshtu, njihen si shkaktarė tė hipertensionit, faktorė tė tillė si, stresi, mbilodhja, mungesa e aktiviteteve fizike. Qė tė tėrė kėta elementė japin efektet e tyre negative nė shėndetin e pacientėve. Ndėrkohė qė, dhe mėnyra e tė ushqyerit, luan njė rol vendimtar nė shfaqjen e hipertensionit. Marrja e ushqimeve tė shumta, sipas mjekėve, gjatė ditės qė kanė pėrmbajtje tė lartė yndyrash, kripėrash dhe elementė qė me vėshtirėsi shpėrbėhen nga organizmi, atėherė ėshtė e sigurt qė mund tė ēojnė nė krijimin e kėsaj sėmundjeje. Gjithashtu, obeziteti e diabeti, janė faktorė qė ēojnė nė lindjen e hipertensionit dhe tė pasojave fatale qė ajo mund tė mbartė nė shėndetin e pacientėve. Predispozues tė tjerė janė dhe konsumimi i alkoolit e duhanit dhe tė bėrit e njė jetė sedentare. Qė tė gjithė kėta faktorė, janė tė lidhur me njėri tjetrin nė mėnyrė tė pashmangshme dhe prishja e njė ekuilibri mund tė ēojė nė shfaqjen e sėmundjes.
    Godo: Kėrkohet njė diagnostikim unik pėr hipertensionin
    Duhet tė ketė njė qėndrim unik diagnostik dhe terapeutik pėr ēdo problem, me tė cilin tė pėrballet patologjia e hipertensionit. Kėshtu u shpreh dje ministrja e Shėndetėsisė, gjatė punimeve tė Kursit tė Dytė Master pėr Hipertensionin. ”Nė ēastin qė kėto protokolle diagnostike-terapeutike jepen tė shkruara nga Qendra Spitalore Universitare, apo nga Shoqata e Hipertensionit dhe Kardiologjisė, atėherė kėto bėhen tė detyrueshme nė rang kombėtar pėr ēdo mjek, i cili do tė trajtojė njė pacient me probleme tė hipertensionit dhe kardiologjisė", - pohon Anila Godo, duke shtuar se ēėshtja e hipertensionit nė kėtė kurs, shihet nė shumė drejtime, nė tė gjitha ato probleme, me tė cilat haset njė mjek, i cili do tė menaxhojė njė pacient hipertensiv. Ndėrkohė, ajo ritheksoi se duhet tė arrijnė qė ēdo shėrbim, nė tė gjithė vendin, tė jepet me tė njėjtėn cilėsi dhe tė tentojnė nė atė qė quhet standardizim i shėrbimeve nė rangje rajonale. "Ēdo shėrbimi, ēdo diagnoze, duhet t’i vihet pėrbri njė ēmim, nė mėnyrė qė tė pėrgatitet shitja e tyre, fillimisht tek Instituti i Sigurimeve tė Kujdesit Shėndetėsor, mė pas ēdo instituti sigurimesh, apo strukture tjetėr, qė do tė dojė tė jetė blerės", - pohon Godo. Ndėrsa doktor Mihal Tase, theksoi se mjekimi i hipertensionit ėshtė detyrė e mjekut tė pėrgjithshėm, tė cilėt, janė tė kualifikuar pėrkėtė, ndonėse kualifikimi ėshtė njė problem i pėrhershėm.
    Simptomat
    Dhimbje tė forta koke
    Gjendje tė fikėti
    Marrje mendsh
    Gjakderdhje nga hundėt
    Skuqje fytyre
    Luhatje tė humorit
    Zhurmė nė vesh
    Shkaktarėt
    Stresi, alkooli dhe duhani
    Shfaqja e mbipeshės
    Sėmundja e diabetit
    Faktorėt gjenetikė
    Regjimi jo i rregullt ushqimor
    Mbilodhja e krijuar gjatė ditės
    Mos bėrja e aktiviteteve fizike
    Forcojeni ju Islamin nė zemrat tuaja qė Allahu ta forcoj atė nė tokė

  3. #23
    i/e regjistruar Maska e Xhuxhumaku
    Anėtarėsuar
    19-11-2003
    Vendndodhja
    sopr'un'curva
    Postime
    13,379

    Gjendet geni i hipertensionit

    Gjendet gjeni i hipertensionit

    14/12/2010


    Hipertensioni godet njė miliardė e gjysmė persona nė botė. Shumė prej tyre u duhet tė pinė ilaēe pėr gjithė jetėn. Por, njė studim italian ka zbuluar se gjetja e gjenit pėrgjegjės mund tė bėjė qė ēdo njeri tė ketė kurėn e tij
    Ja si mund tė luftohet


    Mė thuaj ēfarė gjenesh ke, tė tė them se ēfarė ilaēesh duhet tė marrėsh pėr tė ulur tensionin. Mund tė jetė kjo pėrgjigja e mjekut pėrballė njė personi qė vuan nga hipertensioni. Kjo, sepse falė studimit tė gjenomės sė njė individi tė veēantė, mund tė vlerėsohet lloji i ilaēeve qė i duhen dhėnė pėr tė qenė efikase. Ky zbulim, qė ka pėr qėllim personalizimin e terapisė, i takon mjekėve italianė. Studimi i publikuar nė “Science Trasnlational medicine” ka pėrshkruar mekanizma specifikė molekularė aktive nė disa pacientė me tension tė lartė, dhe jo tek tė tjerėt; ka identifikuar treguesit gjenetikė, falė tė cilėve ėshtė e mundur t’i gjesh me njė kampion gjaku, dhe i trajtoi me njė ilaē eksperimental tė quajtur rostafuroxin, i studiuar pėr tė ndėrhyrė nė mekanizmat molekularė pėrgjegjės pėr sėmundjen nė atė grup pacientėsh dhe i aftė tė veprojė nė mėnyrė selektive mbi tensionin e lidhur me mutacionin e gjeneve. Edhe pse njė pjesė e vogėl e pacientėve ka kėtė karakteristikė gjenetike, studimi inauguron njė rrugė tė re, sepse tregon se ėshtė e mundur tė mendosh pėr krijimin e ilaēeve tė reja pėr sėmundjet kardiovaskulare. Kėto sėmundje me numrin mė tė madh tė pacientėve pėrbėjnė njė biznes tė shndritshėm pėr industritė farmaceutike, qė prej disa vjetėsh nuk ka janė nė gjendje tė propozojė terapi tė reja pėr miliona tė sėmurėt tė prekur nga kėto patologji, ndėrsa shumė prej ilaēeve tė vjetra nuk janė mė efektive. Nga hipertensioni sot vuajnė dhe kurohen rreth njė miliardė e gjysmė njerėz, 7 milionė prej tė cilėve humbin jetėn ēdo vit.

    Studimi

    Me pak fjalė, miliona persona qė marrin miliarda ilaēe pėr shumė e shumė vite me radhė. Ai qė vendos sot se cilat ilaēe janė tė pėrshtatshme pėr pacientin, ėshtė mjeku, dhe jo gjenetika. Mjekėt, nė bazė tė karakteristikave klinike tė tė sėmurit, pėrcaktojnė terapinė qė duhet ndjekur, duke gjetur, mes ilaēeve tė shumta qė janė tė disponueshme, cilat janė mė tė mirat pėr tė ulur tensionin. Terapitė e mundshme shkojnė nga diuretikėt, qė favorizojnė eliminimin e natriumit dhe tė lėngjeve tė tepėrta, tek beta-bllokuesit, qė veprojnė mbi receptorėt e katekolaminės, substanca si adrenalina dhe noradrenalina, tė afta tė bėjnė ndryshime fiziologjike tė pėrgjithshme dhe tė ulin rritjen e rrahjeve kardiake dhe tensionit, ashtu siē bėjnė alfa-bllokuesit. Shpesh mjekėt zgjedhin edhe kombinim ilaēesh tė ndryshme pėr tė pasur rezultate mė tė mira nė kontrollin e tensionit tė lartė tė gjakut. Ato qė udhėheqin zgjedhjet terapeutike janė praktikat klinike dhe studimet e popullsisė. Nė tė ardhmen mendohet se do tė jetė efikase harta gjenetike e secilit prej nesh. E nė Amerikė tregu ka filluar tė lėvizė: jo me shumė dollarė mund tė njohėsh profilin tėnd gjenetik. Megjithatė, pėr momentin nuk ka ende siguri mbi efikasitetin e kėtyre testeve pėr tė pėrcaktuar mjekimin e duhur pėr ata qė kanė diferenca tė veēanta nė profilin gjenetik, nė krahasim me pjesėn tjetėr tė individėve.

    Kripa

    Pėr shumė prej atyre qė vuajnė nga kjo sėmundje, ėshtė armiku kryesor qė duhet eliminuar. Megjithatė, rregulli i parė pėr tė arritur nė shifrat 12/8, qėndron nė zakonet e mira tė jetesės. Para sė gjithash duhet ndaluar pirja e duhanit, sepse ēdo cigare e pirė shkakton njė ngushtim venash. Njė tjetėr armik ėshtė edhe stresi: tensioni i madh nervor mund tė ēojė nė prodhimin e tepruar tė hormoneve tė quajtura katekolaminė, qė po ashtu shkaktojnė ngushtimin e enėve tė gjakut dhe rritjen e numrit tė rrahjeve tė zemrės. Pastaj, vėmendje u duhet kushtuar edhe kileve tė tepėrta. Nė format mė tė lehta tė hipertensionit, rėnia nė peshė mund tė mjaftojė pėr ta ēuar atė nė vlera normale. Nė tavolinė, mė mirė t’i lėsh mė shumė hapėsirė produkteve tė freskėta bimore qė pėrmbajnė pak kalori dhe shumė fibra, tė cilat janė tė pasura me vitamina dhe veprim antioksidues, qė luftojnė dėmtimin e qelizave dhe tė enėve tė gjakut. Pastaj duhet kujtuar se tensioni i lartė dhe mbipesha janė shkaktarėt kryesorė tė kolesterolit tė lartė. Pėrveēse duhet kontrolluar doza e yndyrave, u duhet dhėnė pėrparėsi atyre me origjinė bimore, si vaji i ullirit dhe konsumimi i peshkut, i pasur me omega3. Por, siē e thamė, armiku mė i tmerrshėm ėshtė kripa, sepse kloruri i natriumit priret qė t’i mbajnė lėngjet nė gjak, duke rritur kėshtu punėn qė i duhet tė bėjė zemra pėr tė “shtyrė” gjakun nė organizėm. Duhet evituar kategorikisht qė t’i shtohet kripė ushqimeve dhe tė reduktohet konsumi i ushqimeve tė pasura me tė, si pėr shembull djathėrat e konservuar. Nė vend tė saj mund tė pėrdoren erėza. Studimet e fundit kanė treguar se borziloku, rigoni, rozmarina, pėrveēse i japin shije ushqimeve, favorizojnė mirėqenien e tij. Nė fund aktiviteti aerobik, por edhe noti, vrapi i lehtė, shėtitjet nė ajėr tė pastėr mund tė ndihmojnė nė uljen e vlerave tė larta tek kėta tė sėmurė. Gjithsesi, mjekėt nė tė gjithė botėn pėrballen sot me njė shqetėsim: shumė prej personave me tension tė lartė nuk janė trajtuar si duhet: vetėm njė nė pesė persona tė tillė trajtohet si duhet, edhe pse pi ilaēet e bezdisshme pėr tė gjithė jetėn. “Kėto tė dhėna tregojnė se sa tė rėndėsishme janė terapitė individuale. Gjithsesi, deri sa kjo tė bėhet e zakonshme, duhet tė gjemė zgjidhjen e duhur me ilaēet qė kemi nė dispozicion”, - pėrfundojnė mjekėt. Pėr ta, trajtimi nuk duhet tė ndihmojė vetėm nė uljen e vlerave tė larta, por tė ruajė sa mė shumė tė jetė e mundur enėt e gjakut dhe organet e ndryshme nga dėmtimet e mundshme tė lidhura me kėtė proces.

    shqip
    --- La Madre dei IMBECILI e sempre in cinta...

    ---voudou.. ---

  4. #24
    Shpirt Shqiptari Maska e Albo
    Anėtarėsuar
    16-04-2002
    Vendndodhja
    Philadelphia
    Postime
    30,122
    Postimet nė Bllog
    17
    Hipertensioni, 50% e vdekjeve nė Shqipėri nga sėmundja e “fshehur”

    Mbi 50% e vdekjeve nė vendin tonė shkaktohen pėr shkak tė Hipertensionit. Njė nė katėr shqiptarė mbi moshėn 50 vjeē vuan nga sėmundja. Dje, nė Ditėn ndėrkombėtare kundėr hipertensionit, Instituti i Shėndetit Publik dhe Ministria e Shėndetėsisė zhvilluan njė sėrė aktivitetesh sensibilizuese. “Matni vazhdimisht presionin arterial. Ushtroni aktivitet fizik. Konsumoni perime dhe reduktoni kripėn”, janė kėto disa nga kėshillat e dhėna nga specialistėt. Hipertensioni njihet zakonisht si “presion i lartė i gjakut”. Ai ėshtė kondicion shėndetėsor kronik, nė tė cilin presioni i gjakut qėndron i rritur. Hipertensioni nuk ka simptoma specifike dhe quhet “vrasėsi i heshtur”. Rreth 900 mijė persona nė vendin tonė vuajnė nga probleme tė hipertensionit, duke e renditur kėtė sėmundje ndėr mė kryesoret. Kjo shifėr kap mbi 25-30 % tė popullsisė adulte. Pėr parandalimin e hipertensionit mjekėt rekomandojnė jetesė tė shėndetshme, mospėrdorimin e ushqimeve me yndyrna, bėrjen e njė jete sa mė aktive, uljen e peshės sė tepėrt dhe nė rastet e nevojshme marrjen e medikamenteve qė duhen pėrdorur nė mėnyrė tė rregullt. Hipertensioni arterial konsiderohet vrasėsi i parė, krahasuar me tė gjitha sėmundjet e tjera dhe numri mė i madh i personave qė vdesin kanė nė mė tė shumtėn e rasteve si shkak hipertensionin arterial. Duke qenė se mjekimi i tij ėshtė detyrė e mjekut tė pėrgjithshėm, kualifikimi i tyre ėshtė problem i pėrhershėm, konsiderojnė mjekėt specialistė. Nė 95% tė rasteve nuk dihen shkaqet dhe flitet vetėm pėr rreziqet e hipertensionit. Tė sėmurėt nė pėrgjithėsi janė tė grupmoshės sė mesme, me trashėgimi gjenetike, me mbipeshė, diabet, qė kanė stres fizik, ose psikik tė pėrditshėm, qė janė pėrdorues tė duhanit, konsumues tė tepėrt tė kripės dhe alkoolit, qė bėjnė njė jetė sedentare (pa ushtrime fizike).

    Simptomat

    Nė shumicėn e rasteve, nuk ka shenja shqetėsuese pėr vite me radhė tė hipertensionit ose ato janė mjaft tė pakta dhe tė paqarta. Rritja e tensionit bėhet gradualisht dhe i lė kohė trupit tė njeriut tė adaptohet me kėtė gjendje. Shenjat dhe shqetėsimet mund tė jenė dhimbje koke, apo qafe, ndjenjė djegieje, skuqjeje dhe temperaturė nė fytyrė, shtypje, apo dhimbje gjoksi, nevojė dhe pamundėsi pėr t’u mbushur mė frymė.

    Statstika

    700 mijė njerėz nė vendin tonė vuajnė nga hipertensioni

    50% e vdekjeve nė vendin tonė shkaktohen nga hipertensioni

    1 nė 4 shqiptarė mbi moshėn 50 vjeē vuan nga sėmundja

    25 pėr qind e popullsisė nė moshė madhore vuajnė nga sėmundja e hipertensionit.

    65 pėr qind e tė sėmurėve me hipertension vuajnė edhe nga sėmundjet e zemrės.

    7 pėr qind e tė sėmurėve janė adoleshentė

    Panorama

  5. #25
    i/e regjistruar Maska e inez
    Anėtarėsuar
    09-09-2012
    Vendndodhja
    Ne fantazi.
    Postime
    1,779
    si ta mjekojme nje krize hipertensive kur jemi ne shtepi, apo ne rruge apo larg spitalit ? Kam degjuar qe perdorimi i adalatit nen gjuhe e kontrollon, por po keshtu kam degjuar qe kjo mund te jete e rrezikshme.

  6. #26
    cherry blossom girl
    Anėtarėsuar
    14-05-2010
    Postime
    6,095
    Citim Postuar mė parė nga inez Lexo Postimin
    si ta mjekojme nje krize hipertensive kur jemi ne shtepi, apo ne rruge apo larg spitalit ? Kam degjuar qe perdorimi i adalatit nen gjuhe e kontrollon, por po keshtu kam degjuar qe kjo mund te jete e rrezikshme.
    linjat udhezuese aktuale nuk e keshillojne perdorimin e adalatit (nifedipina) sepse mund te shkaktoje probleme te renda si iktus dhe infarkt sidomos ne te moshuarit, pra eshte shume e rrezikshme, ne rast nevoje te domosdoshme me mire te perdoret i shkrire ne uje sesa direkt nen gjuhe. zakonisht perdoren lasix (e preferueshme ne dhenie ev, por edhe im ben efekt), captopril, sartanet, catapresan (clonidina). pastaj duhet bere dallimi midis krizes hipertensive pa deme te organit dhe krizes hipertensive me deme te organit. e dyta eshte nje emergjence ku zakonisht presioni diastolik arrin nivele 120-130 mmHg, dhe personi duhet derguar patjeter ne spital.
    terapi te tilla duhet t'i jape vetem mjeku, sepse eshte ne gjendje te dalloje mire problemit, rrezikun dhe ilacin me te pershtatshem per ate person, ne baze edhe te semundjeve te tjera qe ka ai person.
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga broken_smile : 07-12-2012 mė 14:37

  7. #27
    i/e regjistruar Maska e inez
    Anėtarėsuar
    09-09-2012
    Vendndodhja
    Ne fantazi.
    Postime
    1,779
    Citim Postuar mė parė nga broken_smile Lexo Postimin
    linjat udhezuese aktuale nuk e keshillojne perdorimin e adalatit (nifedipina) sepse mund te shkaktoje probleme te renda si iktus dhe infarkt sidomos ne te moshuarit, pra eshte shume e rrezikshme, ne rast nevoje te domosdoshme me mire te perdoret i shkrire ne uje sesa direkt nen gjuhe. zakonisht perdoren lasix (e preferueshme ne dhenie ev, por edhe im ben efekt), captopril, sartanet, catapresan (clonidina). pastaj duhet bere dallimi midis krizes hipertensive pa deme te organit dhe krizes hipertensive me deme te organit. e dyta eshte nje emergjence ku zakonisht presioni diastolik arrin nivele 120-130 mmHg, dhe personi duhet derguar patjeter ne spital.
    terapi te tilla duhet t'i jape vetem mjeku, sepse eshte ne gjendje te dalloje mire problemit, rrezikun dhe ilacin me te pershtatshem per ate person, ne baze edhe te semundjeve te tjera qe ka ai person.
    Edhe une i kam lexuar te gjitha keto efekte, madje e kishin perjashtuar si linje te pare mjekimi te krizes qe ne 98 ne mos gaboj, por sot rastisa ne nje rast ku dhane adalat nen gjuhe tek nje subjekt hipertensiv qe pesoi krize por pa deme organore.
    Mjeku u justifikua me faktin qe ajo iu ndodh per momentin dhe kjo ishte zgjedhje me e mire sesa ta lije fare pa mjekim. Sa mundesi konkrete ka qe nje person hipertensiv i pamjekuar, te pesoje nje komplikacion nga perdorimi vetem 1 her i adalatit ne 1 rast krize... ?

  8. #28
    cherry blossom girl
    Anėtarėsuar
    14-05-2010
    Postime
    6,095
    Citim Postuar mė parė nga inez Lexo Postimin
    Edhe une i kam lexuar te gjitha keto efekte, madje e kishin perjashtuar si linje te pare mjekimi te krizes qe ne 98 ne mos gaboj, por sot rastisa ne nje rast ku dhane adalat nen gjuhe tek nje subjekt hipertensiv qe pesoi krize por pa deme organore.
    Mjeku u justifikua me faktin qe ajo iu ndodh per momentin dhe kjo ishte zgjedhje me e mire sesa ta lije fare pa mjekim. Sa mundesi konkrete ka qe nje person hipertensiv i pamjekuar, te pesoje nje komplikacion nga perdorimi vetem 1 her i adalatit ne 1 rast krize... ?
    duke lexuar se c'thote ne detaje literatura , problemi i nifedipines eshte qe akoma nuk ekzistojne studime te gjera te kontrolluara qe vleresojne nga analiza e nje kazistike te gjere raportin rrezik/dobi qe vjen nga perdorimi i ketij ilaci (efektet e tij ne uljen e tensionit jane shume te paparashikueshme: varen nga gjendja klinike e pacientit, nese tensionin e ka te larte kronik apo zakonisht eshte normotensiv, prezenca apo jo te shenjave dhe simptomave te hipertensionit). ndaj cdo keshille bazohet ne studime te vogla, te dhena fiziopatologjike dhe ne sinjalizime te efekteve anesore nga mjeket. kjo eshte edhe arsyeja pse nuk eshte i ndaluar rreptesisht perdorimi i nifedipines. ngelet ne pergjegjesine e mjekut perdorimi, nese ndodh nje komplikacion fatal eshte mjeku vete qe duhet te jape shpjegime dhe te justifikoje pse veproi ne ate menyre; dhe mire eshte qe cdo mjek para se te perdore ilace per te cilat evidencat shkencore nuk jane te qarta, te kete nje autorizim te shkruar nga pacienti pasi t'i kete shpjeguar ketij te gjitha efektet anesore, per te mos pasur me vone probleme me ligjin.

    ne te shumten e rasteve, pa shenja dhe simptoma edhe pse tensioni eshte shume i larte, nuk eshte e nevojshme nje ulje e tij e menjehershme, madje nje gje e tille sjell vetem deme. tjeter gje e rendesishme eshte qetesia e pacientit ne ato momente, madje mund te perdoren edhe mjekime qetesuese.

  9. #29
    i/e regjistruar Maska e Xhuxhumaku
    Anėtarėsuar
    19-11-2003
    Vendndodhja
    sopr'un'curva
    Postime
    13,379

    Pėr: Hipertensioni: tensioni i larte i gjakut

    UPLEMENT/ Zemra dhe tensioni nė stinėn e verės, kėshillat e mjekėve
    19 Maj, 2012 | Kategoria: Flash,Suplemente | U postua nga: T.O

    Zemra rrezikohet mė shumė nė stinėn e verės. Mjekėt janė tė predispozuar tė kėshillojnė pacientėt qė tė kujdesen mė tepėr pėr shėndetin e tyre nė stinėn e nxehtė. Pėr shkak tė temperaturave tė larta zemra ėshtė mė e rrezikuar pėr tė shfaqur probleme, sidomos te mosha e thyer. Zemra “vret” thuajse mė shumė se ēdo sėmundje tjetėr. Nė vendin tonė vdekshmėria pėr shkak tė sėmundjeve kardiovaskulare zė jo pak, por rreth 50 pėr qind tė gjithė sėmundjeve tė tjera. Pėr kėtė qėllim nė suplementin e sotėm gazeta “Tirana Observer”, shpjegon faktorėt e riskut qė ndikojnė nė sėmundjet kardiovaskulare, hipertensionin, kolesterolin dhe nivelin e sheqerit nė gjak. Temperaturat e lartė gjatė stinės sė verės bėhen shkak pėr shfaqjen e trombozave dhe ishemive, problemeve kardiake e tensionit tė gjakut. Mė tė predispozuar pėr tė pasur dėmtime koronare janė ata qė pinė shumė duhan, alkool e janė nėn ndikimin e stresit. Kėshtu nė numrin e sotėm ju do tė mėsoni si ta kontrolloni vetė hipertensionin arterial, si tė shmangni problemet kardiake. Mjekėt rekomandojnė tė pini sa mė shumė lėngje pėr tė shmangur dehidratimin e organizmit, e pėr rrjedhojė, pėr tė luftuar trombozat. Frutat dhe zarzavatet mbrojnė kapilarėt e gjakut, peshku ul tensionin e gjakut, duhani shkakton ēarjen e kapilarėve, lėngu i limonit ul tensionin, vera e kuqe ul rrezikun e atakut. Cilat janė simptomat qė shfaq hipertensioni, ataku kardiak. Cilat janė grupmoshat mė tė rrezikuara nga sėmundjet kardiovaskulare, kush preken mė shpesh meshkujt apo femrat? Kėto dhe shumė kėshilla e rekomandime tė tjera tė mjekėve, nė suplementin e sotėm prej gjashtė faqesh, pėr tė mbrojtur zemrėn nga ataku.



    Kėshilla shmangur problemet kardiake gjatė stinės sė verės

    - Pini vazhdimisht ujė, deri nė 2 litra nė ditė, nė mėnyrė qė tė arrini ta bėni gjakun mė fluid.

    - Nėse djersini shumė, pėrdorni pėrbėrės tė kripės.

    Shmangni ekspozimin nė diell gjatė orėve mė tė nxehta.

    - Mos praktikoni aktivitete fizike intensive, sidomos nėse dielli ėshtė i nxehtė.

    - Mos e teproni me ushqime dhe preferoni perimet, frutat dhe brumėrat.

    - Pėr personat e predispozuar kėshillohet pėrdorimi i antikoagulantėve, por gjithmonė nėn rekomandimin e mjekut specialist.

    - Pėrpiquni tė ruani tė njėjtin racion ditor. Mund tė tregoheni maniak, vetėm pas lėngjeve dhe frutave.

    - Pini sa mė shumė ujė natyral apo tė gazuar. Kėshillohet dhe pak limon ose mente, sipas preferencės.

    - Pėrdorni sa mė shumė sallata tė freskėta me perimet e stinės, veēse pėrdorni sa mė pak vaj.

    - Nė restorant, porosisni peshk ose mish me garniturė perimesh dhe nė vend tė makaronave merrni fruta deti.

    - Hani sa mė shumė fruta, por mos e privoni veten dhe nga akulloret.

    - Lėvizni sa mė shumė, bėni sa mė shumė shėtitje, not dhe aktivitet fizik.

    - Mos i lini pas dore lėngjet. Uji ėshtė ndihmėsi mė i mirė pėr t“i shpėtuar vapės, sepse vera ėshtė stina qė than mė tepėr lėngjet e trupit.

    - Pini sa mė shumė edhe lėngje tė tjera natyrale (qumėsht, ēaj, lėng supe).

    - Shmangni ushqimet e rėnda dhe hani sa mė shumė perime, sallata dhe fruta. Lajini me kujdes .

    - Dilni sa mė pak nė diell mes orėve 10.00-16.00. Ėshtė mirė qė tė sėmurėt me tension, fėmijėt dhe tė moshuarit tė mos dalin fare jashtė nė kėto orare.

    - Mbani sa mė shpesh kapele dhe syze dielli.

    - Vishni rroba tė lehta dhe tė pambukta, qė t’ju pinė djersėn.



    Zemra dhe qarkullimi i gjakut

    Zemra ėshtė njė organ muskulor qė gjatė kontraksionit me ritėm bėn tė mundshėm qarkullimin e gjakut nė tė gjitha organet e trupit tė njeriut. Jeta pa zemėr nuk ėshtė e mundshme. Zemra ėshtė njė prej organeve tė para qė formohet nė trupin e njeriut gjatė zhvillimit embrional. Zemra ėshtė pompa. Nė mėnyrė qė pompa (zemra) tė kryejė funksionin e saj, duhet qė muskuli i zemrės tė jetė shėndoshė e mirė. Duhet qė sistemi elektrik i zemrės tė koordinojė tkurrjen e valvulave dhe tė barkusheve si dhe duhet qė muskuli tė furnizohet rregullisht me gjak. Gjatė tkurrjes (sistolės) sė barkushes sė majtė, presioni brenda barkushes natyrisht ėshtė mė i lartė sesa presioni nė aortė. Kjo e pengon qarkullimin e gjakut nė shtratin koronar. Gjithashtu, fillesa e arterieve koronare gjatė sistolės mbyllet nga kuspet e valvulės sė hapur tė aortės. Si rrjedhojė, enėt koronare nuk mund ta furnizojnė me gjak barkushen e majtė gjatė sistolės. Barkushja e majtė furnizohet me gjak vetėm gjatė diastolės. Nėse diastola shkurtohet, barkushja e majtė ka mė pak kohė pėr t’u furnizuar me gjak. Valvulat e zemrės duhet tė jenė tė afta tė hapen plotėsisht dhe tė mbyllen plotėsisht.



    Angina e qėndrueshme

    Kjo shkaktohet nga arterioskleroza. Ngushtimi nga ateroma bėn qė gjatė sforcimit zemra tė mos mund tė furnizohet me aq gjak sa i duhet. Shenjat e simptomat janė dhembje si shtrėngim nė gjoks qė pėrhapet te krahu i majtė, te nofulla e poshtme, nė shpinė, etj. Dhembja lehtėsohet nga pushimi dhe nga nitroglicerina. Nė EKG shihet ulje e segmentit ST dhe pėrmbysje e valės T. Simptomat klasike si mė sipėr shpesh nuk vihen re te diabetikėt dhe te tė moshuarit (pėr shkak tė neuropatisė). Diagnoza ėshtė klinike dhe bazohet nė simptomat si mė sipėr dhe praninė e faktorėve rrezikues. Angiografia e vendos diagnozėn pėrfundimisht. Trajtimi me operacion njihet edhe si “bypass”. Qėllimi i operacionit ėshtė anashkalimi i pjesėve tė ngushtuara tė arterieve koronare. Gjatė operacionit hapet gjoksi, ēahet dėrrasa e kraharorit dhe zemra ndalohet, ndėrsa gjatė kohės kur zemra ėshtė e ndalur gjaku kalon nė njė aparat tė veēantė qė e oksigjenon dhe kryen funksionin e pompės.



    Angina e paqėndrueshme

    Simptomat janė si tė anginės sė qėndrueshme, por janė mė tė shpeshta, ndodhin me sforcim fizik mė tė pakėt, ose edhe pa lėvizur aspak. Angina e paqėndrueshme shkaktohet nga bllokimi kalimtar i koronareve prej trombeve qė formohen mbi ateromė. Nė qoftė se trombet shkrihen, kemi tė bėjmė me anginė tė paqėndrueshme. Nė qoftė se trombi nuk shkrihet, zemra pėson infarkt. Gjatė anginės tė paqėndrueshme nė EKG shihet ulje e segmentit ST dhe sheshim i valės T. Nėse mė pas shihet ngritje e segmentit ST, pacienti po pėson infarkt. Enzimat e zemrės (CK-MB, troponina) nuk janė tė ngritura zakonisht. Trajtimi duhet tė jetė i shpejtė e i fuqishėm pėr tė parandaluar infarktin: Heparinė intravenoze dhe aspirinė. Aspirina duhet tė vazhdohet edhe pasi pacienti del nga spitali. Nitroglicerinė; Beta-bllokues, etj. Pasi tė stabilizohet, pacienti duhet t’u nėnshtrohet analizave (provės sė biēikletės, etj.) dhe pastaj tė vendoset nėse trajtimi do tė jetė me barna, me ballon apo me operacion.



    Infeksioni i miokardit

    Rrallėherė shkakton sėmundje nė njerėzit pa mangėsi imuniteti. Infeksioni mė i shpeshtė ėshtė nga viruset (miokardit viral). Shkaktarėt mė tė shpeshtė tė miokarditit viral janė viruset e tipit Coxsackie A ose Coxsackie B. (Coxsackie-viruset, bashkė me echoviruset dhe polioviruset janė enteroviruse.) Infeksioni me Coxsackie-virus ėshtė zakonisht sėmundje e lehtė qė nuk lė pasoja. Proteaza enterovirale 2 mund tė dėmtojė proteinėn e quajtur distrofinė (dystrophin) dhe kjo mund tė dėmtojė aftėsinė tkurrėse tė miokardit. Viruse tė tjera si virusi i fruthit, gripit e i poliomielitit mund tė shkaktojnė miokardit, por edhe kėto shkaktojnė rrallė sėmundje klinike. Nė pacientėt me SIDA (AIDS) miokarditi mund tė shkaktohet nga citomegaloviruset, Histoplazma, Toxoplazma, etj.





    Aneurizmi i aortės

    Sėmundja e arterieve koronare nuk ėshtė e limituar vetėm pėrbrenda zemrės, por mund tė vihet re edhe nė pjesė tė tjera tė trupit. Aorta ėshtė arteria mė e e madhe e trupit tė njeriut. Ajo ėshtė arteria nga e cila i gjithė gjaku qė pompohet nga zemra shkon nė tė gjitha organet vitale si pėr shembull, nė tru, veshka e mėlēi. Shkaku kryesor i aneurizmit tė aortės ėshtė ajo qė e quajmė arteriosklerozė. Kjo nėnkupton depozitimin e yndyrave nė muret e aortės duke i bėrė ato mė pak fleksibėl dhe mė tė dobėta. Aneurizma e aortės ėshtė njė zgjerim nė kėtė pjesė tė dobėsuar tė aortės. Shumica e aneurizmave diagnostikohen nėpėrmjet radiografisė sė kraharorit dhe radiografisė sė abdomenit. Aneurizmat nė pėrgjithėsi nuk japin shenja deri nė momentin kur ato ēahen. Kjo mund tė shkaktojė njė dhembje tė fortė nė qendėr tė kraharorit e cila rrezatohet deri nė kurriz. Kjo ėshtė njė urgjencė qė kėrkon strehim spitalor tė menjėhershėm.



    Ataku nė zemėr

    Ataku nė zemėr ndodh kur furnizimi i pjesėve tė zemrės me gjak rrallohet apo ndoshta edhe ndalet. Kėshtu zemra nuk mund tė dėrgojė gjak nė aortė. Shkaqet qė e krijojnė janė arterie tė bllokuara nga grumbullime rezervash dhjami ose ndonjė koagulim (mpiksje gjaku) nė ndonjė prej arterieve koronare. Nga shenjat mė tė hershme tė infarktit (qė duhet tė pasohen me kontroll tė menjėhershėm tek mjeku) janė: bllokim, shtrėngim ose dhembje nė kraharor pėr mė shumė se dy minuta (dhembja nuk ėshtė e thėnė tė jetė pikėrisht nėn gjoksin e majtė). Dhembja mund tė prezantohet graduale duke u shtuar. Fillimisht mund tė jetė nė formėn e njė ndjesie tė ēuditshme e shoqėruar me shumė dhembje, por mė shumė si shtrėngim, si ngėrē nė kraharor, dhembje e fortė, therėse, marrje mendsh, rėnie tė fikėt, djersė, provokime tė vjellash ose mungesė mbushjeje me frymė. Dhembje ose ndjesi e ēuditshme nė nofulla ose krahė. Duket sikur diēka nuk shkon si duhet, sikur ka kontraktim tė lehtė tė muskujve ose gjymtyrėt nuk u binden plotėsisht lėvizjeve instinktive, megjithėse dhembja mund tė mos jetė e pranishme. Mund tė keni vėshtirėsi nė frymėmarrje, tė keni ndjenjėn e tė vjellit.



    Shkaktarėt dhe trajtimi i sėmundjeve kardiovaskulare

    Mekanizmat qė rregullojnė tensionin e gjakut dhe faktorėt qė ndikojnė nė rritjen e tij. Angiografia pulmonare, mėnyra mė e saktė pėr tė vendosur diagnozėn e embolizmit pulmonar. Pėrbėrėsit e sistemit tė qarkullimit tė gjakut janė tė gjitha enėt e gjakut qė ndodhen nė trup, zemra dhe mushkėritė. Sistemi i qarkullimit tė gjakut ėshtė njė pjesė shumė e komplikuar e trupit tė njeriut. Motori, pompa ose forca qė udhėheq kėtė sistem ėshtė zemra. Ajo peshon rreth 300 gramė, ka madhėsinė e njė grushti dhe ėshtė tepėr e fuqishme. Zemra duhet tė dėrgojė gjakun me presion tė lartė nė tė gjithė trupin njėkohėsisht, duhet ta dėrgojė dhe nė mushkėri por me njė presion mė tė ulėt. Kjo punė qė zemra ėshtė e aftė tė kryejė e bėn tė gjithė sistemin e qarkullimit tė gjakut tė pėrkryer. Zemra ėshtė e pėrbėrė nga katėr dhoma. Dhomat e krahut tė djathtė marrin gjakun tė varfėr nė oksigjen nga i gjithė trupi dhe e shtyjnė atė drejt mushkėrive (qarkullimi i vogėl i gjakut), ndėrsa dhomat e majta marrin gjakun tė oksigjenuar nga mushkėritė dhe e dėrgojnė atė me forcė nė tė gjithė trupin (qarkullimi i madh i gjakut). Atriumet pėrbėjnė pjesėn e sipėrme tė zemrės, ndėrsa ventrikujt pjesėn e poshtme. Gjaku i varfėr nė oksigjen sė pari kthehet nė atriumin e djathtė tė zemrės pėr tė shkuar mė pas nė ventrikulin e djathtė. Ndėrkohė qė ky ventrikul tkurret gjaku kalon dhe detyrohet tė shkojė drejt mushkėrive nėpėrmjet arteries pulmonare. Nė mushkėri pastrohet gjaku nga produktet e metabolizmit si pėr shembull nga dioksidi i karbonit dhe mė pas furnizohet me oksigjen, i cili lidhet me hemoglobinėn. Ky gjak i pastėr transportohet nėpėrmjet venave pulmonare pėr nė atriumin e majtė, mė pas ai kalon nė ventrikulin e majtė. Qė kėtej gjaku kalon nė aortė nėpėrmjet sė cilės transportohet nė tė gjithė trupin. Kjo do tė thotė qė ėshtė zemra qendra e tė gjithė sistemit tė qarkullimit tė gjakut.





    Sistemi i pėrēimit tė zemrės dhe EKG-ja

    Megjithėse zemra ėshtė njė organ i mrekullueshėm, ajo ka nevojė pėr stimul tė vazhdueshėm qė tė punojė siē duhet.

    Brenda saj ekzistojnė njė grup qelizash tė specializuara, tė cilat janė pėrgjegjėse pėr pėrēimin e impulseve tė vogla elektrike nė pjesė tė ndryshme tė zemrės. Nė kėtė mėnyrė, ato stimulojnė zemrėn tė luajė rolin e njė pompe. Aktiviteti i sistemit tė pėrēimit tė impulsit nė zemėr nis nga nyja sinoatriale, e cila ndodhet nė atriumin e djathtė. Kjo nyje dėrgon njė impuls elektrik, i cili kalon te njė grup tjetėr qelizash qė pėrbėjnė nyjėn atrioventrikulare, e cila ndodhet nė pjesėn e poshtme tė atriumit tė djathtė. Mė pas, impulsi kalon nėpėrmjet fibrave nervoze pėr te ventrikuli i djathtė dhe i majtė duke shkaktuar kėshtu kontraktimin e tyre. Ky kontraktim ėshtė pėrgjegjės pėr derdhjen e gjakut nė aortė dhe dėrgimin e tij nė tė gjithė trupin. Kėto impulse monitorohen nėpėrmjet EKG-sė. Kardiologėt, duke parė formėn e valėve qė prodhohen, mund tė diagnostikojnė sėmundjet dhe aritmi tė ndryshme tė zemrės.





    Hipertensioni arterial

    Tensioni arterial ėshtė presioni qė gjaku ushtron te muret e enėve tė gjakut. Ky tension varet nga ritmi dhe nga forca e tkurrjes sė zemrės, nga volumi i gjakut dhe nga rezistencat e arterieve, arterioleve, venave dhe kapilarėve qė kundėrshtojnė fluksin e gjakut. Rregullimi i tensionit arterial varet nga aktiviteti i qendrave vasomotore qė ndodhen nė tru dhe nga shumė substanca tė tjera nė organizėm. Kur, pėr ēfarėdo lloj arsyeje tensioni arterial ulet, nė veshkė prodhohet renina, qė, duke vepruar mbi angiotensinogjenin, e transformon nė angiotensin. Kjo e fundit ka njė rol vazongushtues dhe shkakton ngritje tė t.a. Angiotensina gjithashtu rrit prodhimin e aldosteronit nga gjendrat mbiveshkore. Aldosteroni mban jonet Na+ dhe thith ujė gjatė filtrimit tė urinės nė veshkė. Si pasojė e ujit tė thithur rritet volumi i gjakut qė kontribuon nė rritjen e t.a. Edhe adrenalina, noradrenalina, kortikosteroidet, hormonet e tiroides (T3 dhe T4) kanė efekt hipertensiv.



    Vlerat dhe matja e tensionit arterial

    Zemra shtyn gjakun nė mėnyrė homogjene dhe pulsante. Nė ēdo sistolė do tė nxirret nga zemra njė volum i caktuar gjaku e mė pas ka njė moment pushimi qė quhet diastolė. Gjatė diastolės zemra mbushet pėrsėri me gjak pėr tė vazhduar nė sistolėn e ciklit tė ri. Kjo mėnyrė e punimit tė zemrės me faza aktive dhe pasive shpjegon faktin pse nė vlerat e tensionit arterial kemi njė vlerė minimale qė korrespondon me diastolėn dhe njė maksimale qė korrespondon me fazėn e sistolės. Metoda mė e pėrdorur pėr tė matur tensionin arterial ėshtė me anė tė njė instrumenti qė quhet sfigmomanometėr dhe vlerat janė tė shprehura nė mmHg. Tensioni arterial pėson lėkundje tė mėdha gjatė ditės, duke arritur vlera mė tė ulėta nė orėt e para tė mėngjesit. Lėkundjet e tjera tė tensionit arterial varen nga aktiviteti fizik, nga temperatura dhe tensioni psikik. Por ka edhe lėkundje tė vlerave tė tensionit arterial nė bazė tė seksit dhe moshės. Ekzistojnė dhe raporte shumė tė ngushta midis tensionit arterial dhe sėmundjeve kardiovaskulare. Ėshtė normal njė tension arterial poshtė 140 mmHg pėr presionin sistolik dhe 90 mmHg pėr presionin diastolik dhe konsiderohen optimale vlerat 120 mmHg me 80 mmHg.





    Embolizmi pulmonar

    Rreth 95 pėr qind e embolive e ka zanafillėn nė venat e thella tė gjymtyrėve tė poshtme. Shenjat dhe simptomat e tij janė kėmbė tė enjtura, tė dhembshme, dispne dhe takipne akute, takikardi, hemoptizi, megjithatė shumica e embolive janė asimptomatikė.

    Faktorėt rrezikues: triada e Virchoė-it (dėmtim i endotelit, stazė, gjak qė mpikset lehtė); praktikisht faktorė rrezikues janė: qėndrimi pa lėvizur nė shtrat, sindroma nefrotike, koagulimi intravaskular i diseminuar, tumoret, lėngu amniotik, mungesa e antitrombinės III, mungesat e proteinave C dhe S, mungesa e faktorit V Leiden, kontraceptivėt oralė, duhani.

    Embolizmi pulmonar mund tė shkaktojė infarkt tė mushkėrisė.

    Rreth 75 pėr qind e infarkteve ndodhin nė pjesėt e poshtme.

    Nė grafi tė gjoksit shihet zona opake e infarktit qė ėshtė nė formė trekėndėshi, nė periferi tė mushkėrisė. Pėr tė pėrcaktuar diagnozėn pėrdoret EKO e kėmbėve pėr tė parė nėse ka trombozė tė venave tė thella; CT spirale e gjoksit; studim i ajrosjes dhe i furnizimit me gjak tė mushkėrive (V/Q scan). Por angiografia pulmonare ėshtė mėnyra mė e saktė pėr tė vendosur diagnozėn.

    Trajtimi i kėsaj sėmundjeje bėhet me heparinė, kumadinė, tPA pėr embolizmin masiv ose kur prishet stabiliteti hemodinamik.

    Ndėrsa pėr parandalimin e saj rekomandohen heparinė, ēizme me presion pėr kėmbėt (SCD – sequential compression device); nė embolizėm kronik mund tė vendoset filtėr nė venėn kava.



    Analizė pėr minimumin e sheqerit nė gjak

    Mendimi konvencional mes mjekėve qė merren me diagnostikimin e diabetit tė tipit 2 se sa mė i ulėt tė jetė niveli i sheqerit nė gjak aq mė mirė ėshtė. Shumė mjekė tani po e rishikojnė mendimin e tyre. Njė studim masiv pėr diabetin me rrezik tė lartė pėr sėmundjen e zemrės, i quajtur AĒORD, ka zbuluar se ulja e nivelit tė sheqerit nė gjak nė nivel qė konsiderohet normal pėr njerėzit e shėndetshėm rezultoi vdekjeprurės pėr disa pacientė. Pacientėt mė tė moshuar, qė iu nėnshtruan njė terapie intensive pėr tė arritur atė nivel sheqeri, patėn vdekje mė tė shumta sesa njė grup pacientėsh nė tė njėjtin studim, tė cilėt u trajtuan nė mėnyrė mė konservatore. “Studimi u projektua duke pyetur, nė qoftė se kontrollohet vėrtet sheqeri nė gjak, a e shmang kjo vdekjen”, – tha Faramarz Ismail-Beigi i University Hospitals Case Medical Center nė Cleveland, Ohaio, njė nga autorėt e studimit.

    Sipas tij, nė grupin intensiv pėrgjigjja ėshtė jo, sepse ulja nuk i frenon dot parainfarktet dhe infarktet. Ismail Beigi tha se pjesėmarrėsit nė studim iu pėrgjigjėn njė pyetjeje tė rėndėsishme pėr miliona pacientė tė botės me diabet tė tipit 2, njė sėmundje qė dallohet pėr sheqer tė lartė nė gjak, i cili mund tė ēojė nė shumė komplikacione tė tjera, pėrfshi parainfarktet dhe infarktet. Pacientėt e grupit nė trajtim intensiv tė studimit AĒORD synonin nivelin 6 pėr qind tė A1c ose mė poshtė. Ata arritėn njė mesatare 6,4 pėr qind, ndėrsa grupi mė konservator arriti nivelin e A1c rreth 7,5 pėr qind. Tė paktėn 170 milionė njerėz llogariten se vuajnė nga diabeti, njė numėr qė pritet tė dyfishohet deri nė 2030. Shumica kanė diabet tė tipit 2.





    Rekomandime dhe kėshilla



    1. Humbisni peshėn e tepėrt

    Mungesa e peshės ėshtė njė hap tepėr i rėndėsishėm nė normalizimin e hipertensionit. Madje nuk ėshtė e rastit qė shpesh personat qė vuajnė nga hipertensioni pėrfshihen nė kategorinė e njerėzve me mbipeshė. Rreziku nga kilogramėt e tepėrt ėshtė mė i madh kur mbipesha ėshtė grumbulluar nė disa pjesė tė trupit, konkretisht nė bark dhe kraharor. Tė mirat e mungesės sė mbipeshės janė tė shumta. Pėrveē se ajo ndikon nė uljen e tensionit tė lartė arterial, vepron edhe nė rėnien e nivelit tė kolesterolit etj. Gjithashtu ndihmon nė rregullim e niveleve tė sheqerit nė gjak nė rast diabeti. Mos harroni se kombinimi i tensionit tė lartė, i kolesterolit nė rritje dhe diabetit pėrbėn njė faktor tepėr rėndues pėr funksionimin normal tė sistemit kardiologjik.



    2. Shėtisni

    Specialistėt u kėshillojnė tė sėmurėve me tension tė lartė qė tė ecin tė paktėn 2-3 herė nė javė pėr 45 minuta (ėshtė kjo koha qė nevojitet mesatarisht pėr tė pėrshkuar njė distancė prej 4 kilometrash). Pėrkundrazi, ata ndalojnė ushtrimet me peshė pasi nė kėtė mėnyrė rritet shumė presioni arterial dhe vonon qė tė vijė nė nivele fiziologjike. Ndėrkaq, nuk pėrjashtohet qė njė i sėmurė me hipertension tė kryejė ushtrime me pesha, por kjo do tė realizohet vetėm pasi ai tė ketė nisur tashmė njė program aerobik, sipas kėshillave tė mjekut tė tij dhe nė bazė tė rezultateve tė analizave tė domosdoshme si pėr shembull, test i lodhjes etj.



    3. Lini duhanin

    Duhani shkakton ēarjen e kapilareve dhe ndikon nė humbjen e elasticitetit tė tyre. Ėshtė provuar se edhe njė cigare ėshtė e aftė tė shkaktojė ēarje dhe kjo sepse presioni i gjakut qė qarkullon nė brendėsi tė kapilarėve rritet. Pėrveē tensionit tė gjakut, shpeshtohen edhe rrahjet e zemrės pasi kjo e fundit ėshtė e detyruar tė punojė mė tepėr me qėllim qė tė mbulojė nevojat e organizmit me oksigjen. Me ndėrprerjen e duhanit muret e kapilareve bėhen mė elastike, ndėrsa zemra punon me ritėm normal dhe nuk lodhet.



    4. Kontrolloni stresin

    Megjithėse kjo kėshillė ėshtė e vėshtirė qė tė zbatohet, pasi stresi ėshtė i pranishėm nė jetėn tonė tė pėrditshme, e vėrteta ėshtė se nėse dėshironi ta pėrballoni me sukses hipertensionin duhet tė kontrolloni stresin. Me fjalė tė tjera, stresi funksionon sikurse duhani, duke ēuar nė rritjen e tensionit tė gjakut. Personat e brezit tė tretė janė mė tė prekur nga hipertensioni pasi kapilarėt e tyre janė mė tė fortė, mė shumė pak elasticitet, pėr shkak tė moshės.



    5. Regjimi ushqimor

    Preferoni peshkun. Peshqit (si sardelet, salmoni, etj.) pėrmbajnė tre pėrbėrje yndyrore, tė cilat ėshtė provuar se ndihmojnė nė uljen e tensionit tė gjakut. Studimet rreth kėsaj ēėshtjeje janė realizuar nė popuj tė cilėt konsumojnė shumė peshk, si pėr shembull, eskimezėt. Natyrisht qė efekti i kėtyre pėrbėrjeve tek ju varet nga shpeshtėsia e konsumimit tė peshkut. Mirė ėshtė qė tė preferoni tė hani peshk dy herė nė javė dhe tė kufizoni konsumin e mishit tė viēit, derrit, pulės etj., deri nė njė herė nė javė.



    6. Frutat dhe zarzavatet

    Frutat dhe zarzavatet kanė nė pėrbėrjen e tyre lėndė tė cilat ndihmojnė nė ruajtjen e kapilarėve nė gjendje sa mė tė mirė. Pjesa e brendshme e tyre “sulmohet” nga tensioni i lartė i gjakut, kolesteroli dhe diabeti. Nė sajė tė lėndėve tė vlefshme qė pėrmbajnė frutat dhe zarzavatet, kapilarėt qėndrojnė hapur duke lehtėsuar qarkullimin sa mė normal tė gjakut. Specialistėt propozojnė qė vaktet tuaja tė kenė nė pėrbėrjen e tyre fruta, zarzavate dhe pak yndyrė mishi.



    7. Rregulloni temperaturėn e shtėpisė

    I ftohti ėshtė njė faktor rėndues pėr hipertensionin, megjithėse shumė e injorojnė. Nuk ėshtė e rastit qė nė verė kardiologėt zvogėlojnė sasinė e ilaēeve kundėr hipertensionit, pėr shkak se nxehtėsia ul tensionin. Pėrkundrazi, ndenja nė tė ftohtė rrit presionin arterial. Ndaj ėshtė e rėndėsishme qė ju tė tregoheni tė kujdesshėm qė shtėpia juaj tė jetė e ngrohtė.



    8. Ēokollata e zezė e dobishme pėr zemrėn

    Kura popullore ka treguar se ēokollata e zezė ėshtė diēka e mirė pėr zemrėn. Ajo ndihmon nė forcimin e arterieve tek ata qė pinė cigare dhe ka me shumė antioksidantė nė njė gram se njė gotė verė, ēaj apo luleshtrydhet. Studimi i fundit pėr ēokollatėn tregon se ēokollata e zezė mund tė jetė mė e mirė nga ē’mendohet dhe disa mund tė hanė ēokollatė pėr arsye mjekėsore. Po tė hash ēokollatė tė zezė pėr ēdo ditė nga pak, mund tė ndihmojė nė uljen e tensionit tė gjakut. Ēokollata e zezė e ul tensionin sistolik me 2.9 pikė dhe tensionin diastolik, tensionin e ulėt, me 1.9 pikė.



    9. Kafeja njė terapi e mirė pėr zemrėn

    Kafeja kėshillohet si njė terapi e mirė edhe pėr njė sėre sėmundjesh, pėrfshi atė tė zemrės. Por, nuk ėshtė e kėshillueshme pėr gratė shtatzėna dhe tė sėmurėt me ulcerė nė stomak. Dhe kafeina nė kafe mund tė zvogėlojė rrezikun e krizave tė astmės, dhe ndihmon nė pėrmirėsimin e qarkullimit brenda zemrės. Nuk mund ta mohosh se kafeja nuk ėshtė e mirė pėr tė gjithė. Nėse pi mė shumė se ē’duhet mund tė tė bėjė nervoz, tė tė shkaktojė shpejtim tė rrahjeve tė zemrės dhe dridhje tė duarve.



    10. Kakaoja mbron nga sėmundjet kardiovaskulare

    Kakaoja mbron nga sėmundjet kardiovaskulare, stimulon neuronet, kuron gjendjen shpirtėrore. Ajo ka tė gjitha vetitė e ēokollatės. Stimuluese, antidepresive, pėr ēdo nevojė afrodiziake. Substancat intoksikuese, qė gjenden nė brendėsi tė saj, mbrojnė nga sėmundjet kardiovaskulare dhe ndihmojnė nė mbajtjen hapur tė arterieve. Pak kakao mund t‘i japė njė shtysė kujtesės. Kakaoja, si ēaji dhe kafeja, pėrmban substanca tė ngacmuese tė cilat veprojnė mbi receptorėt e sistemit nervor, duke rregulluar efektshmėrinė e qelizave. Kakaoja pėrmban Flavan-3-ols, njė pėrbėrės i cili ndihmon nė uljen e presionit tė gjakut.



    11. Kajsia ndihmon nė prodhimin e gjakut

    Nėpėrmjet konsumimit tė kajsisė, trupi i njeriut pėrfton prodhimin e gjakut. Zbukuron lėkurėn dhe bėn mirė pėr flokėt. Mbi tė gjitha ėshtė e kėshillueshme kryesisht pėr femrat, pasi mjekėt e bimėve deklarojnė se pėrdorimi i kajsisė bėn tė mundur parandalimin e kancerit.



    12. Qershia ul kolesterolin nė trup

    Duket e pabesueshme, por ėshtė e vėrtetė. Qershitė bėjnė tė mundur uljen e kolesterolit nė trup. Madje ndryshe nga shumė fruta tė tjera, pėr pėrdoruesit e qershive vjen edhe njė lajm i mirė nga Mjekėsia Popullore. Pasi ata mund tė hanė sasi tė mėdha qershisė dhe tė mos shėndoshen, pėrkundrazi ky frut bėn tė mundur rėnien nga pesha si dhe kontrollon nivelin e yndyrnave nė gjak.



    13. Dardha largon problemet nė zemėr

    Ėshtė njė ndėr frutat qė u rekomandohet tė gjithė njerėzve qė kanė probleme me zemrėn. Pasi dardha me tė gjitha pėrbėrjet e veta bėn tė mundur forcimin e damarėve tė zemrės si vendos ekuilibėr mes presionit tė ulėt tė gjakut. Pikėrisht pėr kėtė arsye, mjekėt popullorė kėshillojnė qė dardhat tė konsumohen ēdo ditė nga njerėzit qė kanė probleme me rrahjet e shpeshta tė zemrės, si dhe ata qė pėrjetojnė emocionet tė forta.



    14. Vaji i ullirit

    Vaji i ullirit ėshtė shumė i dobishėm pėr zemrėn dhe ndikon nė mirėfunksionimin e saj. Ky vaj ndikon nė uljen e sasisė sė kolesterolit nė gjak, si dhe ul rrezikun e shfaqjes sė kancerit te femrat. Tė gjitha llojet e yndyrnave, si gjalpi,margarina dhe vajrat pėrmbajnė kalori tė shumta, por qė nga organizmi i njeriut perceptohen nė mėnyra tė ndryshme. Greket e duan dhe janė pėrdoruesit e parė tė vajit tė ullirit dhe pėrdorin shumė pak gjalpin dhe margarinėn. Vaji i ullirit ėshtė quajtur ndryshe nga mjekėsia “Shoku mė i mirė pėr gruan”, pasi luan njė ndikim shumė pozitiv nė mbrojtjen nga kanceri i gjirit. Pėrmbajtja kryesore nė vajin e ullirit ėshtė Vitamina E, e cila ka vetinė e rigjenerimit. Nė pėrgjithėsi vaji i ullirit, rron gjatė, si dhe duhet tė mbahet nė ambiente tė freskėta dhe tė thata, tė mbrojtura nga drita.



    15. Qershia

    Duket e pabesueshme por ėshtė e vėrtet. Qershitė bėjnė tė mundur uljen e kolesterolit nė trup. Madje ndryshe nga shumė fruta tė tjera, pėr pėrdoruesit e qershive vjen edhe njė lajm i mirė nga Mjekėsia Popullore. Pasi ata mund tė hanė sasi tė mėdha qershisė dhe tė mos shėndoshen, pėrkundrazi ky frut bėn tė mundur rėnien nga pesha si dhe kontrollon nivelin e yndyrnave nė gjak.



    Si mund ta kontrolloni vetė hipertensionin arterial

    Ndiqni shtatė rekomandimet e specialistėve pėr tė rregulluar tensionin e gjakut pa ilaēe. Tensioni i lartė i gjakut mund tė pėrballohet duke bėrė ndryshime nė jetėn e pėrditshme si dhe nė regjimin ushqimor. Nėse interesoheni tė dini se a mund tė rregulloni tensionin e gjakut pa marrė ilaēe, pėrgjigjja ėshtė tepėr optimiste. Mė poshtė po ju paraqesim disa udhėzime tė shkurtra si tė jeni nė gjendje qė tė kontrolloni hipertensionin tuaj arterial. Sipas specialistėve, nė disa raste tensioni i lartė i gjakut, ose hipertensioni jo shumė i lartė, mund tė pėrballohet me sukses duke realizuar disa ndryshime nė jetėn e pėrditshme si dhe nė regjimin ushqimor. Tė njėjtat udhėzime vlejnė edhe pėr rastet e hipertensionit tė mesėm dhe atij shumė tė lartė, por gjithmonė nė kombinim me terapitė mjekėsore pėr tė pasur rezultat mė tė mirė. Kjo sėmundje nganjėherė shoqėrohet me arteriosklerozėn e enėve tė gjakut, qė nuk lė pa prekur enėt koronare qė ushqejnė zemrėn, ngushtimi i tė cilave shkakton dhembje nė zonėn e zemrės, vėshtirėsi nė frymėmarrje gjatė sforcimit fizik. Nė tė gjitha kėto sėmundje tė shkaktuara nga hipertensioni, lėngu i limonit jep rezultate shumė tė mira, ndaj dhe mjekėt popullorė kėshillojnė qė kjo agrume tė konsumohet sa mė shpesh pėr parandalimin e tyre.



    Hipertensioni pulmonar

    Presion pulmonar ėshtė mė shumė se ēereku i presionit sistemik. Normalisht presioni pulmonar ėshtė sa 1/8 e presionit sistemik. Hipertensioni pulmonar mund tė jetė aktiv (sėmundje primare e mushkėrisė) ose pasiv (dytėsor, shkaktuar nga sėmundjet e zemrės). Sėmundja parėsore pėrfshin sėmundjet obstruktive, sėmundjet restriktive intersticiale dhe hipertensionin pulmonar idiopatik, qė ėshtė njė sėmundje e rrallė e grave tė reja. Hipertensioni dytėsor shkaktohet nga pamjaftueshmėria kronike e anės sė majtė tė zemrės dhe shihet shpesh edhe nė infeksionin me virusin e SIDA-s (HIV). Shenjat e simptomat e tij janė: ėshtė i fortė, regurgitim trikuspidal, rale nė mushkėri, pakėsim i tingujve mushkėrorė, pulsim i mėlēisė, nė EKG shihet zmadhim i atriumit tė djathtė, nė grafi shihet zmadhim i hijes tė hiliumit. Diagnoza klinike konfirmohet me kateterizim tė zemrės. Trajtimi bėhet me oksigjen, mund tė provohen edhe diltiazemi dhe nifedipina, por rezultatet nuk janė gjithmonė tė mira. Ndėrsa prostaciklina (PGI2, epoprostenol) shpesh jep rezultate tė mira.



    Sėmundjet e valvulave tė zemrės

    Infeksioni i valvulave tė zemrės ndodh shpesh dhe quhet endokardit infektiv ose endokardit bakterial. Endokarditi nuk shėrohet kurrė vetė, por kėrkon trajtim intensiv me antibiotikė. Simptomat klinike pėrcaktohen nga ethet, mundėsia e embolisė tė trombeve septike dhe nga dėmtimi mekanik i valvulave qė shkakton zhurma karakteristike gjatė auskultimit. Kultura e gjakut (pėr tė parė nėse ka baktere nė gjak) dhe ekografia e zemrės (pėr tė parė nėse ka vegjetacione mbi valvulet) konfirmojnė diagnozėn.

    Edema pulmonare dhe sindroma e distresit respirator akut (ARDS)

    Shenjat dhe simptomat e kėsaj sėmundjeje janė dispne, takipne, hipoksi, infiltrate alveolare. Diagnoza diferenciale e edemės pulmonare: nė qoftė se PCĖP (presioni pykė – pulmonary capillary ėedge pressure) ėshtė mė pak se 12 mm Hg, atėherė kemi ARDS.

    Nė qoftė se PCĖP > 15 mm Hg, atėherė kemi tė bėjmė me edemė kardiake (astmė kardiake). Trajtimi bėhet me oksigjen, ajrosje mushkėrore me presion pozitiv. PEEP ndihmon mbajtjen hapur tė rrugėve tė ajrit, mban hapur alveolat, ruan kapacitetin rezidual funksional dhe pakėson shytet.



    Sėmundjet e zemrės dhe soja

    Shumė gra qė vuajnė nga zemra diagnostikohen gabimisht, pasi shenjat e para tė sėmundjeve tė zemrės tek gratė janė ndryshe nga ato tek burrat. Mjekėt analizuan 20 mijė paciente nė 14 vende tė ndryshme dhe zbuluan se 8 pėr qind e atyre qė ishin tė sėmura nga zemra kurrė nuk ishin ankuar pėr ndonjė dhembje nė kraharor. Interesante ėshtė se mundėsitė pėr vdekje tė atyre qė nuk kishin dhembje nė kraharor ishin 3 herė mė tė mėdha. Nė vend tė dhembjes, gratė mund tė ndiejnė mungesė frymėmarrjeje, dhembje nė shpatull, ose qafė, provojnė djersitje, tė vjella dhe ndonjėherė edhe humbje ndjenjash. Madje, shkencėtarėt hedhin poshtė idenė se soja mund t’i ndihmojė gratė pas periudhės sė menopauzės pėr tė luftuar simptomat e plakjes, siē janė humbja e kujtesės, dobėsimi i kockave dhe shtimi i kolesterinės. Gjithashtu, ata thonė se soja pėrmban edhe njė element tė ngjashėm me esterogjenin dhe se nuk ka tė dhėna qė tė tregojnė se pėrdorimi i sojės ėshtė i dėmshėm.



    Kolesteroli pėrgjegjės pėr atakun kardiak

    Kolesteroli ėshtė njė yndyrė e pranishme nė trupin e njeriut. Bėhet fjalė pėr njė substancė shumė tė rėndėsishme pėr organizmin tonė dhe nė fakt ėshtė njė pjesė shumė e domosdoshme pėr ndėrtimin e membranės qelizore, tė disa hormoneve e strukturave nervore, pėrveē faktit qė ėshtė ushqyes pėr disa tipa qelizash. Nga ana tjetėr kolesteroli njihet si pėrgjegjės pėr disa sėmundje patologjike qė kanė tė bėjnė me zemrėn si dhe ataku kardiak. Kolesteroli ėshtė i nevojshėm pėr organizmin, por ėshtė e nevojshme tė mbahet nė nivelin e duhur, sepse kur ky nivel kalohet pėr njė kohė tė gjatė, sjell probleme pėr shėndetin, duke e transformuar kėtė substancė tė rėndėsishme pėr organizmin nė njė rrezik pėr tė.



    Shkaktarėt e atakut kardiak dhe parandalimi

    Para se tė ndodhė ataku kardiak trombocit i mpiksur gjaku mbyll arterien e zemrės duke bllokuar kalimin e gjakut nga zemra pėr nė vena dhe arterie. Nė kėtė situatė muskuli I kėsaj zone fillon tė vdesė, dhe ky ėshtė ataku miokardiak. Ekzistojnė mjekime farmaceutike qė ulin mundėsitė e mpiksjes sė kėtyre trombociteve, po ashtu ka mjekime qė lirojnė arterien nga koagulimi I gjakut, si dhe ėshtė e mundur qė vena e bllokuar tė hapet me njė operacion kirurgjikal. Nė kėtė mėnyrė ataku kardiak mund tė parandalohet pėrkohėsisht. Trajtimi mund tė jetė mė shumė efikas kur ndėrhyrja kirurgjikale bėhet nė orėt e para kur shfaqen shenjat e atakut kardiak. Koha ėshtė e ēmuar dhe pėr kėtė nė momentin kur shfaqen simptomat e para, nuk duhet tė prisni mė shumė se dhjetė minuta pėr t’iu drejtuar mjekut apo pėr tė shkuar nė spital sa mė shpejt tė jetė e mundur. Por cilat janė avantazhet e njė ndėrhyrjeje tė shpejtė? Njė ndėrhyrje e shpejtė parandalon atakun kardiak si dhe ndihmon nė fillimin e njė kure sa mė tė shpejtė.



    Anoreksia e dobėson funksionin e zemrės

    Tek femrat me anoreksi dhe ato qė kanė humbur shumė shpejt peshėn e trupit mund tė lajmėrohen probleme me zemrėn, me rrezik pėr jetėn, tė cilat bėhen tė dukshme gjatė ushtrimeve, pohojnė ekspertėt. Dihet se tek femrat e sėmura nga anoreksia paraqiten probleme nė zemėr, tek tė cilat paraqiten tė rrahura tė pakta nė zemėr dhe dėmtim tė muskulit tė zemrės. Pėrveē kėsaj, shkencėtarėt besojnė se vdekja e menjėhershme nė rastin e tė sėmurėve nga anoreksia kryesisht ėshtė rezultat i problemeve nė zemėr. Njė grup shkencėtarėsh kanė studiuar punėn e zemrės tek 36 vajza me moshė prej 11 deri 18 vjet, tė cilat trajtoheshin nė spital pėr shkak mosushqyerjes, tė shkaktuara nga anoreksia. Kėto femra paraqiteshin me probleme serioze me funksionin dhe shpeshtėsinė e rrahjeve tė zemrės.



    Llojet e infarktit dhe simptomat qė shfaqen

    Me fjalėn infarkt nėnkupton vdekja e njė organi (lat. Nekrozė) pėr arsye tė mungesės sė oksigjenit, si pasojė e mungesės me furnizim me gjak (lat.Ishhemi). Nė shumicėn e rasteve ndodh infarkti si pasojė e bllokimit tė pjesshėm ose tė plotė tė enėve tė gjakut, si pasojė e njė tromboze ose embolie. Dallohen dy lloje tė infarktit: Infarkti anemik (indi mbetet pa gjak ose “infarkti i bardhė”) dhe infarkti hemorragjik (indi pėrmbytet nga gjaku ose “infarkti i kuq”). Shfaqja e tij shoqėrohet me dhimbje tė gjoksit. Shpesh mund tė pėrshkruhet si njė dhimbje substernale, e paqartė, shtypėse nė gjoks, djegėse dhe ndonjėherė edhe e mprehtė. Njė dhimbje qė zgjat rreth 30 min. Rrezatimi nė krahun e majtė edhe nė qafė ndodhin nė isheminė miokardiale. Dhimbja e gjoksit mund tė shoqėrohet me nauze, tė vjella, lodhje.



    Vera e dobishme pėr sėmundjet e zemrės

    Pirja e dy gotave verė ēdo ditė i bėn mirė zemrės sė grave. E ndihmon “tė mbajė ritmin”, i lejon tė pėrshtatet mė shpejt nevojave tė ditės. Aspekt shumė i rėndėsishėm ky, qė tregon shėndet shumė tė mirė dhe ul rrezikun e infarktit. Nė kėto pėrfundime kanė arritur studimet mjekėsore nga shkenca dhe mjekėt kardiologė. Studimi, i udhėhequr nga Instituti “Karolinska” nė Stokholm, ka pasur subjekte 120 gra nėn 75 vjeē, tė mbijetuara nga tė njė infarkt ose bllokim venash. Efektet ndryshojnė nėse vera zėvendėsohet me birrė ose njė pije superalkolike. Ndėrsa vera, e cila ka njė efekt relaksues mbi sistemin nervor, i mundėson zemrės “ta marrė me qetėsi” punėn e saj. Ka mundėsi qė kėto efekte lidhen me faktin se kush pi verė bėn njė gjumė mė tė qetė, duke i lejuar zemrėn tė punojė mė qetė.



    Funksioni i zemrės dobėsohet nga dieta

    Tek femrat me anoreksi dhe ato qė kanė humbur shumė shpejt peshėn e trupit mund tė lajmėrohen probleme me zemrėn, me rrezik pėr jetėn, tė cilat bėhen tė dukshme gjatė ushtrimeve, pohojnė ekspertėt. Dihet se tek femrat e sėmura nga anoreksia paraqiten probleme nė zemėr, tek tė cilat paraqiten tė rrahura tė pakta nė zemėr dhe dėmtim tė muskulit tė zemrės. Pėrveē kėsaj, shkencėtarėt besojnė se vdekja e menjėhershme nė rastin e tė sėmurėve nga anoreksia kryesisht ėshtė rezultat i problemeve nė zemėr. Njė grup shkencėtarėsh kanė studiuar punėn e zemrės tek 36 vajza me moshė prej 11 deri 18 vjet, tė cilat trajtoheshin nė spital pėr shkak mosushqyerjes, tė shkaktuara nga anoreksia. Kėto femra paraqiteshin me probleme serioze me funksionin dhe shpeshtėsinė e rrahjeve tė zemrės.



    Niveli i lartė i proteinės C, vdekjeprurės

    Shenja e parė e sėmundjes sė zemrės nė 50 pėr qind tė rasteve vihet re vetėm kur zemra pushon sė rrahuri. Megjithatė njė analizė e thjeshtė e gjakut mund tė shpėtojė jetėn e shumė njerėzve tė rrezikuar nga ataku kardiak. Analiza e gjakut quhet CRP ose Proteina Reaktive C, e cila mund tė zbulojė mjaft herėt problemet nė venat e gjakut duke krijuar kėshtu mundėsi pėr kurim tė suksesshėm. Shkencėtarėt besojnė se prekja e arterieve tė zemrės ėshtė shkaktari nxitės i shumė goditjeve nė zemėr. Kjo ėshtė edhe arsyeja qė njė nivel i lartė i Proteinės reaktive C mund tė jetė vdekjeprurės, edhe kur niveli i kolesterolit ėshtė i ulėt. Njė analizė paraprake e gjakut mund tė jetė tregues i qartė i nivelit tė kolesterolit dhe proteinės C.



    Moshat mė tė prekura nga problemet nė zemėr

    Kohėt e fundit ėshtė konstatuar se problemet me zemrėn zėnė vendin kryesor tė sėmundjeve mė tė shfaqura nė popullsinė shqiptare. Nuk ėshtė i pakėt numri i pacientėve drejtuar qendrave spitalore pėr tė diagnostikuar dhe kuruar problemet me zemrėn. Nuk janė tė pakta rastet e vdekjeve nga ataku kardiak tek pacientėt qė kanė probleme me zemrėn. Mė tė prekur janė tė moshuarit, por nuk janė tė rralla rastet kur edhe persona nė moshė tė re paraqiten me probleme tė tilla. Vetėm njė nė katėr persona tė rrezikuar me atak kardiak arrin tė kurohet brenda njė ore pasi ėshtė shqetėsuar. Kėta janė ata tė sėmurė me sėmundje zemre tė cilėt janė prezantuar nga mjekėt kardiologė nė kursin e fundit tė kongresit tė mbajtur pėr trajtimin e sėmundjeve tė zemrės.





    Dieta e ushqimeve, ja ushqimet dhe frutat

    qė i bėjnė mirė zemrės dhe ato qė i bėjnė dėm

    Pėrdorni njė dietė tė pasur me fruta, perime, drithėra, peshk qė mbrojnė zemrėn. Limitoni konsumimin e yndyrave, si mish, djathė, gjalpė, qumėsht. Pėrdorni groshėt dhe thjerrėzat nė vend tė mishit. Frutat dhe perimet janė parandaluesit kryesorė jo vetėm tė sėmundjeve tė zemrės por edhe tė kancerit, shprehet kardiologėt.



    Ushqimet e skuqura dėmtojnė zemrėn

    Ushqimet e skuqura, tė shpejta dhe me shumė kripė mund tė shkaktojnė atak nė zemėr. Kėshtu, pakėsoni nė mėnyrė tė konsiderueshme ushqimet e skuqura, apo ato qė shiten nė fast food-e, pasi duke i zėvendėsuar me perime dhe fruta, mund tė ulni deri nė 30 % mundėsinė njė infarkti nė zemėr. Ėshtė konkluzioni qė kanė nxjerrė njė grup studiuesish nga njė studim mbi zakonin e tė ushqyerit, i cili ka pėrfshirė mbi 16 mijė persona nė 52 shtete. Dieta tipike e botės perėndimore ėshtė shumė e pasur me yndyrna, mish dhe kripė, tė gjitha kėto ushqime venė nė rrezik shėndetin kardiovaskular.



    Vera e bardhė ndihmon zemrėn

    Deri mė tani ėshtė menduar se vera e bardhė, ndryshe nga vera e zezė, nuk ka ndikim pozitiv deri nė atė shkallė, pasi qė pulpa e rrushit nga e cila prodhohet vera e bardhė nuk pėrmban rezervatrol, sikurse korja nga e cila prodhohet vera e kuqe. Nuk ėshtė vetėm vera e kuqe ajo qė e mbron zemrėn. Njė studim i ri ofron qetėsi pėr tė gjithė dashamirėt e verės sė bardhė, pasi qė shkencėtarėt kanė njoftuar se vera e bardhė e mbron zemrėn ngjashėm sikurse edhe vera e zezė. Deri me tani ėshtė menduar se vera e bardhe, ndryshe nga vera e zezė, nuk ka ndikim pozitiv deri nė atė shkallė, pasi qė pulpa e rrushit nga e cila prodhohet vera e bardhė nuk pėrmban rezervatrol, sikurse korja nga e cila prodhohet vera e zezė.



    Zemra ka nevojė pėr hekur

    Njė studim i shkencėtarėve amerikanė tregon se konsumimi i hekurit ndihmon nė kontrollin e shtypjes sė gjakut dhe faktorėve tė tjerė tė dėmshėm pėr zemėr. Rezultatet e studimit, qė thonė se hekuri ėshtė i dobishėm pėr zemėr, mund tė shpjegohen me veprimin e antioksiduesve, tė pranishėm nė hekur. Studimi ka zgjatur 18 javė dhe ėshtė bėrė nė kafshė laboratorike. Krahas uljes sė shtypjes sė gjakut, konsumimi i hekurit ėshtė parė se ēon edhe deri te zvogėlimi i proceseve inflamatore nė organizėm, duke mbrojtur edhe muskulin e zemrės. Analizat shtesė kanė treguar se hekuri e mbron zemrėn mė shumė sesa ilaēet pėr zbritjen e shtypjes sė gjakut, thuhet nė revistėn “Journal of Gerontology”.



    Porosit biftek zgare

    Mendon se tė bėn keq pėr zemrėn, por gabohesh. Bifteku pėrmban selen, i cili rrit imunitetin, si edhe vitamina B, qė pakėsojnė homocisteinėn (aminoacid nė gjak, prania e tepėrt e tė cilit shkakton sėmundje nė zemėr). Masa e yndyrės deri nė 50 % ėshtė varietet i shėndetshėm pėr zemrėn.



    Pi mė shumė ēaj

    Meshkujt qė pinė 2 filxhanė ēaji nė ditė kanė 25 % mė pak mundėsi pėr tė vdekur nga sėmundjet e zemrės sesa ata qė rrallė e vėnė nė gojė. Arsyeja: flavonoidet nė ēaj, jo vetėm pėrmirėsojnė aftėsinė e enėve tė gjakut pėr t’u qetėsuar, por gjithashtu hollojnė gjakun, duke reduktuar koagulimin.



    Zvogėlo marrjen e kripės

    Kripa e tepėrt shkakton rritjen e presionit tė gjakut, gjė qė rrit rrezikun e zhvillimit tė sėmundjeve koronare tė zemrės. Rri larg ushqimeve tė kripura dhe shikoji gjėrat para se t’i blesh, nėse kanė pėrmbajtje tė lartė tė kripės. E ndoshta edhe gjėrat qė na duken tė shėndetshme kanė sasi tė lartė tė kripės, kėshtu qė shikoni pėrmbajtjen e tyre.



    Hani fruta dhe perime

    Njė dietė e shėndetshme ju ndihmon tė zvogėloni rrezikun e zhvillimit tė sėmundjeve tė zemrės, dhe gjithashtu mund t’ju ndihmojė tė rrisni mundėsinė e mbijetimit tė sulmit tė zemrės. Duhet tė provoni tė keni dietė tė balancuar qė pėrmban sasi tė mėdha frutash dhe perimesh, peshk, dhe ushqimet si: buka e zezė apo e plotė, pasta dhe oriz. Rri larg ushqimeve siē janė biskota, torta, brumėrat e ndryshme, produkteve tė qumėshtit qė janė me dozė tė lartė tė yndyrės sė ngopur (saturated) dhe sheqerit.



    Ndryshimi i ushqimit dhe efektet

    Njė prej veprimeve qė duhet tė bėni pėr ta parandaluar sulmin nė zemėr ėshtė ndryshimi i ushqimit. Duhet tė merrni tė gjitha ushqimet, por dominues duhet tė jetė ushqimi vegjetarian, i pėrbėre nga frutat dhe perimet e freskėta, tė cilat pėrmbajnė vitamina dhe minerale. Merrni njė lugė vaj ulliri nė ditė bashkė me sallatė dhe pėrdorni mė shpesh mishin e peshkut, i cili pėrmban acide tė shumta yndyrore omega-3, qė zvogėlojnė kolesterolin dhe si rrjedhojė, edhe rrezikun pėr sėmundje kardiovaskulare. Disa vezė nė javė nuk janė tė ndaluara. Edhe mishi lejohet, por pa dhjamė dhe nė sasi mė tė vogėl. Po ashtu mund tė merren nė sasi jo tė tepėrt edhe arrat, bajamet, lajthitė, por nė kokrra tė plota.



    Substancat qė zgjerojnė enėt e gjakut

    Ka artikuj ushqimorė qė pėrmbajnė substanca tė cilat shkaktojnė zgjerimin e enėve tė gjakut nė tru, e ky ėshtė shkaku i dhembjes nė tėmthat. Fajtorėt kryesorė janė nitritet, shtesat qė i qiten mishit tė konservuar dhe disa llojeve tė sallameve, si dhe disa pėrbėrės tė tjerė qė u qiten kryesisht artikujve tė konservuar. Kujdes tė posaēėm duhet kushtuar kafesė: kafeina ngushton enėt e gjakut, mirėpo personat qė janė mėsuar tė konsumojnė disa kafe nė ditė, nė rast tė mungesės sė rastėsishme shkaktohet reaksioni i kundėrt, pėrkatėsisht zgjerimi me dhembje i enėve tė gjakut.



    Rreziku qė sjell tepria me kripėn

    Natriumi, pėrkatėsisht kripa, sigurisht ėshtė armiku mė i madh i personave qė vuajnė nga hipertensioni. Shkaku shpesh shpjegohet me faktin se kripa e tepėrt shton sasinė e lėngjeve nė gjak dhe “zgjeron” arteriet, gjė qė shkakton ngritjen e tensionit. Sasia mesatare e kripės qė fusim nė organizėm, sillet prej 10-15 gramė nė ditė, gjė qė ėshtė tepėr, nėse e dimė se nuk duhet tejkaluar 4-5 gramė nė ditė. Kėtė sasi nuk ėshtė e vėshtirė ta arrijmė sepse shumė artikuj ushqimore pėrmbajnė kripė, e shprehia qė ushqimi tė “kriposet” gjatė zierjes ėshtė tepėr e pėrhapur.



    Kaliumi aleat i zemrės

    Pemėt dhe perimet janė tė pasura me kalium, mineral i cili ka aftėsi pėr zgjerimin e arterieve. Mjafton qė tė shtohet nė ushqim dhe qė tensioni tė kthehet nė normale. Nė mesin e artikujve mė tė pasur me kalium janė pemėt ekzotike, lėngu prej kumbullave, bananeve, dredhėzave, patates, majdanozi dhe domatja.



    Ushqimet qė duhen evituar

    Mishi i konservuar ose i tharė, sallamet, djathėrat e vjetėr, peshku nė vaj, brumėrat me vezė, ėmbėlsirat, ēokollata, sasitė mė tė mėdha tė alkoolit, gjalpi, dhjami, frutat e konservuara dhe ushqimi i thartė.



    Proteina qė shmang problemet kardiake

    Sekreti i rinisė sė pėrjetshme pėr zemrėn mund tė jetė i fshehur te njė proteine. Zbulimi vjen nga njė ekip i Universitetit tė Albertas, nė Kanada, tė cilėt kanė studiuar mėnyrėn sesi kalimi i viteve i transformon mekanizmat ku funksionin muskuli kardiak, pėr tė prodhuar energji duke u nisur nga “karburante” tė ndryshme, lėndė ushqyese. Njė zemėr e re dhe nė njė shėndet tė mirė, normalisht pėrdor njė sasi tė caktuar dhe tė mjaftueshme tė fibrave, sheqernave, drithėrave, yndyrave, proteinave, kripėrave, etj. Kėto “karburante” dhe energji nevojiten pėr tė rikarikuar zemrėn pėr tė rrahur dhe pėr tė pompuar gjakun me mjaftueshmėri tė plotė. Zbulimi i kėsaj proteine, hap perspektiva pėr rritjen e mirėfunksionimit tė zemrės dhe shmangien e problemeve kardiake.



    Nevojat e zemrės pėr natrium

    Mungesat mė tė mėdha tė kaliumit vijnė si rezultat i konsumit tė tepėrt tė natriumit pėrmes kripės. Nė fakt, kaliumi dhe natriumi nė organizėm, janė nė ekuilibėr mes tyre. Perėndimorėt harxhojnė tri herė mė shumė natrium (pėrmes kripės) se sa kalium. Ky ēekuilibėr midis dy mineraleve ėshtė nė origjinė tė hipertensionit arterial, tė shqetėsimeve kardiake apo cerebrale, tė humbjes sė kalciumit, tė gurėve nė veshka apo tė osteoporozės. Mė pak tė rėnda, por po aq shqetėsuese, janė shenjat paralajmėruese tė mungesės sė kaliumit si lodhja, ngėrēet, fryrjet e barkut, vėshtirėsia intestinale.



    Ushqimet qė pėrmbajnė kalium pėr zemrėn

    Pėr tė zgjidhur problemin dhe rivendosur njė ekuilibėr rreth harxhimit tė tepėrt tė natriumit, popujt e vendeve perėndimore duhet tė konsumojnė mė shumė kalium. Mire do tė ishte qė tė konsumohej 4 herė mė shumė kalium se sa natrium. Njė ushqim i ekuilibruar mund tė sjellė vendosjen e njė ekuilibri tė duhur. Ja pse konsumi i natriumit duhet ulur dhe tė mos kalojė 2,5 g nė ditė. Duhen shmangur sallamėrat, supat e pėrgatitura nė mėnyrė industriale, gjellėt e fabrikuara dhe qė kanė shumė kripė, etj.



    Barishtet dhe frutat pėr zemrėn

    Minerali i kaliumit ėshtė i pranishėm nė bimėt. Mė tė pasura me tė janė zarzavatet (si fasulet, thjerrėzat, etj); frutat e thata (hurmat e Arabisė, fiqtė, etj); arrat, bajamet; patatet, zarzavatet jeshile, si spinaqi; frutat e freskėta, etj; tė cilat janė njė burim i mirė nė kalium. Por kujdes, pasi gatimi me ujė bėn qė zarzavatet tė humbasin 50-70 % tė kaliumit qė kanė. Ja pse duhet pėrdorur gatimi me avull, ose frutat dhe zarzavatet tė konsumohen tė gjalla.



    Vaji i ullirit parandalon infarktin

    Konsumimi i rregullt i vajit tė ullirit, mund tė pėrbėjė njė luftė natyrore kundėr infarkteve dhe tumoreve, sepse pengon oksidimin e ADN-sė dhe plakjen e qelizave. Tė paktėn ky ėshtė pėrfundimi i dy studimeve paralele tė kryera nga studiuesit italianė. Studimet e kryera mbi dy kampione tė ndryshme, kanė treguar se funksioni antioksidues i fenolėve, agjentėve kimikė natyralė qė ndodhen te ullirit, ėshtė i tillė qė ka veti mbrojtėse si ndaj sėmundjeve kardiovaskulare (infarkti, iktusi dhe trombozat), ashtu dhe mbi sėmundjet degjenerative (tumoret, sėmundja e Alzhaimerit). Studimet janė kryer nga dy ekipe tė ndryshme. Studimet kanė hedhur dritė mbi efektin mbrojtės tė fenolėve mbi sistemin kardiak dhe parandalimin e tumoreve.



    Vera e dobishme pėr sėmundjet e zemrės

    Pirja e dy gotave verė ēdo ditė i bėn mirė zemrės sė grave. E ndihmon “tė mbajė ritmin”, i lejon tė pėrshtatet mė shpejt nevojave tė ditės. Aspekt shumė i rėndėsishėm ky, qė tregon shėndet shumė tė mirė dhe ul rrezikun e infarktit. Nė kėto pėrfundime kanė arritur studimet mjekėsore nga shkenca dhe mjekėt kardiologė. Studimi, i udhėhequr nga Instituti “Karolinska” nė Stokholm, ka pasur subjekte 120 gra nėn 75 vjeē, tė mbijetuara nga tė njė infarkt ose bllokim venash. Efektet ndryshojnė nėse vera zėvendėsohet me birrė ose njė pije superalkoolike. Ndėrsa vera, e cila ka njė efekt relaksues mbi sistemin nervor, i mundėson zemrės “ta marrė me qetėsi” punėn e saj. Ka mundėsi qė kėto efekte lidhen me faktin se kush pi verė bėn njė gjumė mė tė qetė, duke i lejuar zemrėn tė punojė mė qetė.
    --- La Madre dei IMBECILI e sempre in cinta...

    ---voudou.. ---

Faqja 2 prej 2 FillimFillim 12

Tema tė Ngjashme

  1. Jeta Normale e krishterė
    Nga Matrix nė forumin Komuniteti protestant
    Pėrgjigje: 23
    Postimi i Fundit: 04-05-2010, 07:34
  2. Pėrgjigje: 4
    Postimi i Fundit: 04-04-2010, 03:20
  3. Tensioni i ulėt i gjakut
    Nga dudu62 nė forumin Mjeku pėr ju
    Pėrgjigje: 11
    Postimi i Fundit: 11-07-2006, 08:55
  4. Fetva te dijetareve islame ne lidhje me ceshtjet Islame
    Nga aluando nė forumin Komuniteti musliman
    Pėrgjigje: 9
    Postimi i Fundit: 29-03-2005, 14:50
  5. Pėrgjigje: 0
    Postimi i Fundit: 11-08-2004, 19:05

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •