Libra te rinj

[Diabolis]

DIN MEHMETI DHE MEHMET KRAJA FITOJNE CMIMIN "AZEM SHKRELI"

Prishtine - Organizuar nga Ministria e Kultures, Rinise dhe Sportit, ne Bibiloteken Kombetare dhe Universitare ne Prishtine u zhvillua ceremonia e dhenies se Cmimit Letrar Azem Shkreli per veper jetesore dhe per vepren me te mire letrare brenda vitit.

Cmimi Kombetar Azem Shkreli per veper jetesore ne vlere prej 5.OOO eurosh iu dha poetit tone te mirenjohur Din Mehmeti, nderkaq Cmimi per vepren me te mire letrare ne vlere prej 3.OOO eurosh, te botuar brenda vitit 2OO4, iu dha Mehmet Krajes per romanin "Edhe te cmendurit fluturojne".

Keshtu ka vendosur keshilli peseanetaresh, me shumice votash, pasi kishte vleresuar disa propozime per keto dy cmime.

Cmimi "Azem Shkreli" eshte themeluar vitin e kaluar nga Ministria e Kultures me qellim nxitjen e krijimtarise letrare ne Kosove. Nderkaq Cmimi per vepren jetesore u jepet krijuesve qe kane permbyllur krijimtarine e tyre letrare.

Ky Cmim tash e tutje do te jete tradicional dhe do te jepet me 1O shkurt ne diten e lindjen se shkrimtarit Azem Shkreli.

[Brari]

gaz korrieri

---

Monolog me fetusin

E Diele, 13 Shkurt 2005

"Sikur Ana...", rikthen ne vemendjen e lexuesve autoren Rudina Xhunga. Nje tjeter liber per dashurine, ku si sfond ka sherbyer viti '97, fajdet, revoltat, mbrapshtesia. Nje vajze 22 vjecare, qe ne mes te ketij mallkimi, pret nje bebe dhe flet me te perdite. Vetem ne dy dite nga dalja e romanit, shtepia botuese "Dudaj" ka shperndare 800 kopjet e para, te librit qe synon te marre targen e nje best-selleri

Anduela NIKA

Monologu me fetusin per Rudina Xhungen nisi ne gusht. Pasi vetem atehere mund te gjente kohe per veten dhe krijesen e saj te re letrare. Nuk ka me nje liber me mesazhe sms, por nje monolog i nje nene me fetusin e saj, i nje dashurie te ndare ne tresh. E ka shkruar per nje muaj te vetem, e ngarkuar emocionalisht, aq sa ndonjehere e vinte instiktivisht doren mbi bark, duke menduar se ishte shtatezene, ashtu sikurse personazhi i saj. "Kur ne dhome endej ndonje mushkonje, mendoja: -ah kjo do ti beje keq femijes dhe menjehere vija doren mbi bark", thote. Por ne fakt fetusi ishte vetem ne librin e ri te saj "Sikur Ana...". Nje tjeter liber per dashurine. Kete here si sfond ka sherbyer viti '97, fajdet, revoltat, mbrapshtesia. Nje vajze 22 vjecare, qe ne mes te ketij mallkimi, pret nje bebe dhe flet me te perdite. Gjithe libri eshte ditari i saj me te bijen, Anen. "Ajo e ndien qe eshte nje vajze dhe ndaj qe ne fillim e quan Ana. Eshte nje emer qe e kam dashur, qe kur kam lexuar Kadarene. Eshte nje marrje hua per librin tim", pohon autorja. Personazhi i saj jeton ne nje shtepi me te dashurin dhe gjithe ditari qe mban, ne te vertete, rrefen perpjekjet e saj, deshiren dhe pamundesine per te mbajtur te dashurin dhe Anen. Gjuha e librit, eshte e thjeshte, e perditshme, nepermjet saj autorja percjell kujtime te femijerise te personazhit, drama ne vite te familjes se saj dhe te dashurit te saj, ku nuk mungon humori dramatik. "Ky liber eshte nje monolog i gjate me fetusin me nje lumturi te pabazuar, e cila duke si e mbetur pezull brenda realitetit", shprehet Nasi Lera, redaktor i librit. Edhe pse ngjarja zhvillohet ne nje sfond historik te nje viti te rende per shqiptaret, autorja nuk ndalon gjate ne rrefimin e tij, duke e percjelle ne nje menyre naïve prej personazhit qe i flet se bijes, per gjera te cilat nuk i kupton as vete. "Qellimi im nuk eshte te zbardhe vitin '97, sesa te rrefeje per dashurine. Dashurine e nje 22 -vjecareje per Anen dhe babin e saj", pohon Xhunga.

"Sikur Ana...", eshte libri i trete i autores dhe romani i dyte. Ne janar te vitit 1997, shtepia botuese "Onufri" hodhi ne treg librin e pare; "Te dua per sfond". Libri nuk pati publicitet dhe pak kopje u hodhen ne treg, per shkak te kohes, e cila perkoi me falimentimin e firmave piramidale. Ne shkurt 2004, shtepia botuese "Ombra GVG", solli per lexuesin romanin "Preja e nje martese te lodhur". Libri i quajt best-seller nga kritika letrare per shkak te numrit te madh te shitjeve ne Shqiperi, Kosove dhe Maqedoni. "Sikur Ana...", vjen per lexuesin nga shtepia botuese "Dudaj", vetem nje vit pas "Preja e nje martese te lodhur". Kjo shtepi botuese ka nxjerre ne qarkullim 2 mije kopje te librit dhe vetem ne dy ditet e para te daljes se tij jane shperndare 800 kopje. Nje kopertine e thjeshte dhe intriguese me nje corape, qe Ana s'mundi ta veshe kurre...

Fragment nga romani

1 mars, mbremje

Beb, mire je ti? U trembe, u merzite shpirt? Jo, nuk ndodhi gje. Mami vec sa beri pak fjale me babin tend. Ah, shpirti im, ai ende nuk e kuptonsa ankth mbart une per ty, mos te lendoj, mos te prek. Ai te do, nuk e kishte me te keq, kur tha se ti ishe ca therrime mishi qe s'te gjente gje, pot e benim dashuri. Me beso, nuk e kish me te keq dhe mbase kishte te drejte. Une doja vetem qe tit a dije me pare se c'eshte te besh dashuri e te mos trembeshe si une, kur me treguan si lindnin bebet. Atehere me kapi nje ngasherime dhe me erdhen nder sy gjithe anetaret e Byrose Politike te asaj kohe, pse nuk me besohej se edhe ata benin gjera kaq te turpshme. Pastaj nisa te pergjoja cdo nate nga vrima e celesit se mos kapja dhe babin e mamin, duke bere kesi turpesh.Por, me lodheshin syte pa pare kurre asgje, derisa lindi motra ime dhe une nuk e morra vesh si erdhi, kur te mite nuk e bene ate gjene qe me kishin treguar shoqet ne shkolle. Zhemra ime, une nuk dua qe ty te t'I tregojne gjerat e ndaluara, ne ne ndonje cep klase, pese vajza koke me koke, e as te me shohesh e tmerruar ne shtepi apo te me ndjekesh me sy, kur hyj ne dhome te gjumit, as te me pergjosh mua dhe babin tend. Nuk dua qe per ty te kete gjera te ndaluara. Ti duhet t'i dish te gjitha. Te besh dashuri eshte bukur, beb, eshte te jesh shtrire te shtrati i madh i dhomes, ku jam tani, prane ketij burri te nevrikosur heperhe, por qe zakonisht i ngjitem e gjitha dhe e puth e me puth, me prek dhe e nuhas, me perkedhel dhe e gudilis, derisa nuk jemi me dy, por nje. Tani jam me e qete qe ti e di se c'do te ndodhe, kur une te kem reshtur se shkruari. Te te te them "naten e mire" dhe do t'i afrohem babit tend, tinez, do te bej sikur me ngaterrohen kembet, do t'i terheq pak carcafin dhe do t'ia mbush kurrizin me kafshime te vockla e te meketa, derisa te zgjohet, te kthehet dhe te me shtrengoje fort, foooort.





korrieri



------

ore kjo Rudja e Xhungajve a eshte martuar mo?

ne se jo ..pse nuku martonet me ate Ad Krasten qo?

te dy jan si tenxherja me kapakun me duket..

[StormAngel]

Të ftuar Kadare dhe Tufa


E. Demo

Lajcig, panairi i librit një vend për letërsinë shqipe
Dialogu mes atmosferës gjermane të letrave dhe Evropës Qëndrore e Lindore është në fokus të vazhdueshëm të Panarit të Librit në Lajpcig. Ky panair që nis nga dita e sotme deri në 20 mars, këtë vit ka programuar të ketë në fokus katër vende të Evropës Qëndrore e Lindore: Shqipëria Lituania, Polonia dhe Ukraina të cilat sipas konceptit “Autorë të sotëm të famshëm dhe shkrimtarë të rinj të ardhshëm” do të përfaqësohen me dy shkrimtarë. Shqipëria prezantohet aty me Ismail Kadarenë dhe Agron Tufën i cili do të lexojë në gjuhën shqipe një fragment nga romani i fundit “Fabula rasa”. Të pranishmit do t’i ndjekim leximet në 19 mars nga përkthimi gjermanisht i përkthyesit të shqipes në botën gjermanofolëse, Joachim Roehm.
Panairi i Lajpcigut është një nga më të mëdhenjtë që mbulojnë manifestimet e librit për Evropës Qëndore e Lindore, me pjesëmarrjen e 2 mijë botuesve nga 30 vende të botës dhe të rreth 100 mijë vizitorëve.

[Diabolis]

Përkthyer nga Robert Elsie, botohet nga Northwestern Universsity Press në Çikago

E para antologji e tregimit bashkëkohor shqiptar në Amerikë


E.Demo
Në fillim të vitit 2006 përkthyesi i letërsisë shqipe në anglisht Robert Elsie premton se do t’i ofrojë lexuesit amerikan të parën antologji të tregimit bashkëkohor shqiptar. Në fakt është më shumë se një premtim, pasi botimi duket një gjë e sigurtë tashmë, pra do të bëhet nga Northwestern Universsity Press në Çikago. Është gjetur dhe titulli që do të përmbledhë në një tregimin modern shqiptar: “Balkan Beauty, Balkan Blood”, (Bukuria ballkanase, gjaku ballkanas). Sa për parathënie deri tani kjo antologji prezantohet si vëllim që dëshmon për një letërsi që po krijon një traditë duke i pasur rrënjët të thella në krijimtarinë e mëparshme, edhe pse “proza në këtë vend është më së shumti fenomen i shek. XX, që ashtu sikur letërsia e vjetër në Shqipëri u ndërpre nga regjimi otoman dhe shtypja, shfaqjet e saj të mëvonshme u prishën dhe u rrëgjuan nga politika staliniste dhe propaganda”.
“Kjo antologji parashikohet të bohohet në janar të vitit tjetër pas një vonese të gjatë. Dorëshkrimin e kisha dërguar për shtyp në vitin 2002! Do të jetë antologjia e parë e tregimit bashkëkohor shqiptar me 12 tregime nga 9 autorë bashkëkohorë”,- pohon përkthyesi dhe studiuesi i letërsisë shqipe Robert Elsie. “Libri do të botohet nga Northwestern University Press ne Cikago. Përveç kësaj, kam në duar një tjetër histori të letërsisë shqiptare anglisht, me titullin “Albanian Literature: a Short History” (Letërsia Shqiptare: një Histori e Shkurtër). Ky libër do të botohet në Londër në qershor/korrik të këtij viti. Pas kësaj vjen, po ashtu në Londër, përkthimi im anglisht i “Lahutës së Malcisë”.
“Balkan Beauty, Balkan Blood”, ky vëllim i tregimit bashkëkohor shqiptar që përfaqëson tre dekadat e fundit të letërsisë shqipe, ka të veçantë sidomos “vrullin e krijimtarisë në lirinë e kohëve të fundit të 1990-s. Lexuesi do të ndeshet me vepra që pasqyrojnë paradoksin letrar të Evropës Lindore në fund të shek.XX: origjinalitetin befasues, peshën e historisë; sofistikimin dhe druajtjen e modernitetit të vonuar ose postmodernes, martuar me thjeshtësinë e një letërsie që për herë të parë po zbulonte shprehjen e saj”. Mes autorëve të njohur shqiptarë përfshi Dritëro Agollin, Ismail Kadarenë, Teodor Laçon, dhe Eqrem Bashën shfaqen në këtë antologji telente të rinj si Ylljet Aliçka, Mimoza Ahmeti, Elvira Dones, Lindita Arapi, dhe Kim Mehmeti, duke i dhënë lexuesit në anglisht një vështrim shpjegues dhe interesant për historinë bashkëkohore dhe të së ardhmes të letërsisë kombëtare.
Para disa muajsh, përkthyesi Elsie do të shprehte publikisht në takimin e Tiranës të përkthyesve të letërsisë shqipe në botë, se sa e vështirë të paktën në botën anglishtfolëse të gjesh botues për letërsinë shqipe. Dy muaj pas kësaj, ai u vlerësua me “Penda e argjendtë” si përkthyesi më i mirë i letërsisë shqipe në anglisht për vitin 2003-2004. Me botimin e antologjisë së parë të tregimit bashkëkohor shqiptar Elsie pret që së shpejti vepra “Leksiku i Kulturës Popullore Shqiptare”, një përkthim shqip i librit anglisht të botohet nga “Skanderbeg Books” në Tiranë dhe më pas një përkthim anglisht i poezisë së Azem Shkrelit, i cili pritet të dalë në Amerikë.

[Diabolis]

Mbi rrëfimin poetik të Dritëro Agollit


Alketa Ylli
Revista shijehollë italiane e letërsisë së huaj “In forma di parole” po gatit për botim librushkën e Dritëro Agollit, “Nëna ime, e bukura Hatixhe”. Përmban tekste poetike, të cilat, përgjatë krijimtarisë pesëdhjetëvjeçare të poetit kanë shijuar dritën e botimit shqip ndër përmbledhje të ndryshme. Kësaj radhe botohen në italisht, për herë të parë e me tekstin origjinal përbri. Po e quajmë peng nderimi ndaj atij që cilësohet ndër poetët më të mëdhenj europianë të këtij pesëdhjetëvjeçari. Vijojmë më poshtë me shënimin hyrës të kësaj përmbledhjeje, punuar nga Ennio Grassi e Alketa Ylli.



Ennio Grassi
Dritëro Agolli është ndër ata që natyra i ngjizi poetë. Kur themi kështu, kemi parasysh gatinë e tij, aspak miturake, madje të hollë e të lëvruar, për të udhakuar shenjën hirplotë të fjalës poetike, pa iu shmangur kurrnjiçast truallit të vetvetes. Realizmi i tij ka fundemaje përmasat e atij që nuk “skicon”, nuk riprodhon. Parapëlqen më fort të rrëfejë, e duke rrëfyer, shpërthekon ndjesitë e ua beson atyre sendërgjimin e formave të jetës, pa u kërkuar t’i japin domethënien e përkryer, por thjesht ta ndihin t’i kuptojë e të pranojë shtjellat e tyre lojcake e njerëzore.
Rrëfimi poetik i Dritëro Agollit endet, pra, në realizmin jashtëkohor, në paradoksin e bukur poetik, që i buron, sikundër thotë, nga ndikimi që në moshë të hershme prej eposit baritor shqiptar e prej rrëfenjave ballkanase (shtojmë këtu edhe ndikimin e mësimeve të Vladimir Proppit, nxënës i të cilit qe në Shën Petërburg). Gjithë kjo gjurmë sjell me vete qerthujt e përjetshëm të ngjarjeve vetjake e kolektive.
Me stil ironik çarmatosës e thuajse proverbial, Agolli shkruan poezi duke përdorur ndjesi e fjalë të së përditshmes, e cila përshkohet butë nga lidhje e pritje, sakur dje dhe sot e gjithmonë. Ekzistenca pështjell të sotmen, sikundërherë të djeshmen. Agolli këtë mëton të rrëfejë, këtë ekzistencë pa kallëpe e sinorë, thellësisht laike dhe e bën gjithë pas mënyrës së vet e të dallueshme, duke iu avitur çiltër e me mençuri qelave të saj: jetës, vdekjes, vetmisë, xanxave të përditshme, miqësive, lidhjeve familjare, takimeve, erosit. I sërendit ato pranë sho-shoqes, pa hierarki e pa caktuar radhë. A nuk bënë kështu edhe klasikët e mëdhenj të letërsisë antike, të poezisë arabe, të shkollës siqeliane, apo rusi Eduard Georgeviç Bagrickij, skocezi Robert Burns dhe romanjoli Tonino Guerra? Kjo librushkë vlen si ksombël dëshmie për sa u tha pikërisht se përzgjedhja në të është fare rastësore. Mund të bjerë në sy se realizmi i tij priret dorajdorën të marrë përmasa natyraliste, por kemi të bëjmë me një natyrë të posaçme, që nuk rrëzohet kurrë në prehër të idilit, shpirtit bukolik, ëndrrës së zalisur. Poeti i shmanget lajkatimit estetizues të jetës së zamanit, madje edhe atëherë kur kujton me dashuri Devollin e fëmijërisë, është i ndërgjegjshëm për rrezikun që i qaset poezisë, vërtetësisë poetike të tij. Arti i epërm i Agollit nuk shugurohet dhe aq nga mbikëqyrja e ndjesive dhe mbresave, sesa nga shpërthimi i tyre së brendmi, ku nuk bjerret gjë prej gjëje. Shkimëzat mbeten. Te këto shkimëza, tek imminutio i zërit poetik, zë që mjaftohet t’i shkojë në kor ndjenjës së përbashkët, kësaj rrugëtareje të pandashme të ekzistencës, aty do kërkuar forca autentike dhe e pamatë e poezisë së Agollit:

“Pa eja tek unë, o qengj i argjendtë,
Dhe në vesh ngadalë blegërimë,
Të blegërij edhe unë me ty sa të luaj nga mendtë
Se malli aq më ka marrë për fëmijërinë […]”

(“e allora vieni a me, agnello d’argento,
e all’orecchio, piano belami,
Che beli anch’io con te fino ad impazzire
Perchè tanto m’ha preso il mal d’infanzia […]”)
Tiranë-Rimini, qershor 2005

Përktheu Ledi Shamku-Shkreli

[Diabolis]

* *
------------------------------------------------------------------------

Udhetimi neper Itali i Komisarit Memo
E Shtune, 11 Qershor 2005
Nga Ylli POLOVINA
Perkthyesja Mimma Aloisi, pasi lajmeroi ne telefon se do te behej diskutimi ne komunen e saj te Mineos, ne Sicili, i librit te porsabotuar ne italisht "Komisari Memo" te Dritero Agollit, me ne fund na dergoi nga ky takim letrar edhe nje zarf me dy foto. Gjendej brenda zarfit edhe nje flete e nje reviste, te titulluar "La Piazza", ku ne gjysmen e faqes 20 spikatnin ngjyre vishnje fjalet e titullit "Prezantimi i librit "Komisari Memo". Qe ne rreshtat e pare te saj thuhej se veprimtaria kishte ndodhur me 12 mars 2005.
Pra gjer ne nisjen apo mberritjen e zarfit kishte kaluar ca kohe. Tashme edhe te shkruaje dicka per ate qe kishte ndodhur mbase ishte vone. Pastaj lajmi kishte mberritur kur Shqiperia ndodhej e perfshire nga ethet e forta elektorale. Kandidatet per deputete dhe partite neper gazeta dhe revista kerkojne vemendje, ngulmojne hapesira botuese, neper ekrane duan nevojshem minutazhe.
Pastaj vete Dritero Agolli gjendet si kandidat per deputet ne listen proporcionale te nje partie. Ndokush nje shkrim te mundshem per ngjarjen letrare te ndodhur ne Itali mund ta interpretonte si propogande ne favor te nje formacioni te caktuar politik. Mirepo e vecanta e asaj qe kishte ngjare ne Mineo nuk mund te rrinte dot pa u bere publike. Ne zarfin e ardhur vone, mbase per ndonje shkujdesje rutinore te sherbimeve postare, kishte disa surpriza. Ne veprimtarine e organizuar ne vendlindjen e perkthyeses, pasi per librin shqiptar u kishin folur pjesemarresve Profesor Antonio Di Silvestro dhe Doktor Xhuzepe Baldaci, ne salle ishte celur dhe peruruar edhe nje ekspozite fotografike. Kjo e fundit ishte homazh per ushtaret italiane te qytezes se tyre te Mineos, te cilet kishin marre pjese neper bote ne Luften e Dyte Boterore. Per fat te keq jo si clirimtare, por si pushtues. Diktatori i tyre fashist, Benito Musolini, i kishte degdisur qe nga Etiopia e deri ne poshte Uraleve per te sunduar popujt e tjere te globit. Pikerisht keta fatkeqe, nje pjese te rene ne beteja me rezistencen vendase dhe te tjeret ende gjalle, ishin portretet e ekspozuara ne sallen ku u bisedua per romanin e Dritero Agollit.
Ne galerine e gjate te portreteve gjendeshin edhe ata ish- ushtare pushtuese italiane, te cilet kishin qene te pranishem ne vendin tone. Madje kater prej tyre kishin te shenuar simbolikisht poshte fotove edhe emrat e viseve ku ne Shqiperi kishin kryer operacione ushtarake apo banuar ne kazerma. E vecanta ne keto kater raste ishte se organizatoret vendndodhjet ua kishin zgjedhur e shenuar ekskluzivisht nga ato qe citoheshin tek libri "Komisari Memo".
Sic njoftonte revista "La Piazza" nuk kishin munguar ne kete ekspozite edhe disa foto nga familja e presidentit italian Karlo Axelio Campi, i cili e ka treguar publikisht se atekohe bente pjese ne nje repart qe u nis per ne Shqiperi. Organizatoret e falenderonin Presidencen italiane per dergimin e materialit fotografik.
Ja keshtu partizani dhe komisari shqiptar Memo, krijim e veper e pavdekshme e Dritero Agollit, u gjend ne te njejten salle me ish- pushtuesit e vendit te tij. Me 1943 komisari Memo Meto dhe portretet e nderura ne fotoekspozite ishin armiq deri ne vdekje, me 2005 ishin mbledhur te rrinin bashke ne ate salle konferencash te Mineos, ne bregun lindor mesdhetar te Sicilise. As partizani shqiptar Memo nuk e kishte hequr shallin e kuq nga qafa dhe as ushtaret italiane kasketat ushtarake apo helmetat. I vetmi ndryshim ishte se partizanet shqiptare lirine reale e fituan nje gjysem shekulli me vone, kurse te dytet, edhe pse humben betejen luftarake me shqiptaret, kete liri e siguruan qe me 1945. Ne te njejten kohe te paret hyne ne nje diktature, kurse te dytet dolen e shpetuan prej saj.
Si munden te dy palet te rrinin e "bashkebisedonin" si miq te vjeter? Merite e perkthyeses? Vlere e qyteterimit aktual te popullit fqinj? Tradite e deshire e vjeter miqesie mes dy popujve? Te gjitha nga pak, por kontributin kryesor e ka dhene romani i Dritero Agollit. "Komisari" i tij. Vete Driteroi. Sekreti? Humanizmi i madh qe deperton cdo rresht e varg te vepres se agolliane. Humanizmi si cilesi e vete personalitetit krijues dhe e njeriut Dritero Agolli. Humanizmi si virtut i shqiptareve. Njerezorja si dhunti e shqiptareve dhe si talent i Agollit per ta spikatur artistikisht.
Udhetimi i Komisarit Memo neper Itali, pasi lapidari i tij simbolikisht e kreu udhetimin e vet edhe ne Shqiperi, eshte nje mesazh qe mund te mirekuptohet nga kjo fushate e rrepte zgjedhore. Atje, ne vendin fqinj, mbi supe librin e mban perkthyesja dhe shkrimtarja Mimma Aloisi, botuesi Renato Brukoli, fitues i cmimit "Manfredonia 1998", Profesori Antonio Di Silvestro, Doktor Xhuzepe Baldaci. Sic shkruante revista "La Piazza" nje pjese te te ardhurave nga shitja e librit, duke falur edhe shpenzimet e tij, botuesi i vuri ne dispozicion te viktimave te Tsunamit ne ishujt e Indonezise. "Komisari Memo" shkoi si kontribut per nje veper tjeter humane. Tashme edhe ne ishujt e Indonezise lapidarin e komisarit shqiptar e mbajne ne supe banore qe ne permbytjen e madhe te oqeanit kane humbur te dashurit e tyre.
Sjellja e mbrapesht e regjimit qe u vendos ne Shqiperi pas luftes antifashiste, cnjerezorja e tij, nuk mund te beje te mohohet dhe harrohet humanizmi i luftetareve te rezistences gjashte dekada me pare. Edhe te atyre "shallekuq". I mencur eshte nje popull qe di ta flake nga govata ujin e piste, por jo femijen. Televizioni "Klan" sapo perfundoi nje nga aksionet e tij mediatike me te suksesshem artistikisht dhe nga me simboliket ne kumtin e vet social. Duke realizuar spektaklin "100 kenget e shekullit" dhe risjelle ne vitin 2005, per t'i ristartuar edhe per nje shekull tjeter, kenget me te spikatura te periudhes se diktatures, ky televizion shpetoi "femijen". Na riktheu pasurine e humbur neper labirinthe luftrash te verbera politike. Na riktheu historine. Sepse pesedhjete vitet e "djegur" nuk i takojne asnje personi te vecante, asnje partie te vetme, asnje shteti totalitar. Ajo histori u takon shqiptareve. Ne te ka faje, ka gabime, ka edhe krime, por ka edhe shume kryevepra, mjaft thesare, humanizem te mbijetuar me aq sakrifica.
Italiania Mima Aloisi kreu, sigurisht ne permasen e mundesine e vet, ate qe beri sefundi TV "Klan". Kjo ndodhi sepse afro shtate dekada me pare Mimma, sic e ka treguar ne librin e saj "Luis, historia e nje familjeje me shtate femije", vitet e feminise dhe rinise se pare i ka kaluar ne Shqiperi. Me 7 prill 1939 Injacio, babai i saj dhe njekohesisht prindi i shtate femijeve, mori pjese ne pushtimin e Shqiperise. Ishte ne kolonen marshuese mbi Durres. Me pas reparti i tij ndoqi rrugen dhe u vendos ne Pogradec. Ne fillim te vitit 1940 te gjithe ata ushtare qe ishin te ditelindjes 1906 sipas ligjit u liruan. U cmobilizua edhe Injacio, italiani i thirrur nga shqiptaret Luis (nje shkurtim i mbiemrit Aloisi). Kur u be gati te hidhte ne shpine canten e madhe te udhetimit dhe te merrte rrugen e rikthimit per ne atdhe, ne Pogradec mberrit Vaselli, pronari i firmes se ndertimit me te njejtin emer, me te cilin kishte punuar para lufte ne Bari. Ky kishte siguruar nga qeveria italiane te drejten e rindertim- zgjerimit te rruges Pogradec- Korce dhe e mori ne pune. Injacio i beri leter te shoqes qe te vinte ne Pogradec bashke me femijet. Ketu Aloiset u ribashkuan dhe sebashku me nje vendali hapen nje bar, te cilin e quajten "Caffé Napoli- Llazi Vani". Pastaj ndodhi lufta italo-greke. Per pak kohe Aloiset u shperngulen ne Itali dhe u kthyen me t'u "stabilizuar" gjendja. Me vone nisi rezistenca per clirimin e vendit, lufta ne male, erdhi clirimi i Shqiperise dhe vetem me 9 shtator 1949 familja e madhe Aloisi la Pogradecin dhe hipi ne anijen qe do t'i sillte per ne atdheun e tyre.
Qe atehere Mimma Aliosi e flet shqipen ne menyre te kulluar. Ky shpirt i saj shqiptar e orientoi tek "Komisari Memo" i Dritero Agollit, tek misioni per t'u rrefyer italianeve humanizmin qe kane shqiptaret, njerezit me te cilet ajo bashkejetoi ne vitet e tyre me te veshtira. Dhe e siguroj lexuesin se per kete pjese te jetes se saj, Mimma Aloisi edhe tani ndihet e lumtur.

[Brari]

KULTURA

Drejtori i rekomanduar për Degën e Librit në këtë
institucion, Gentian Çoçoli, tha për median se “ky
konkurs mbetet evenimenti kryesor në Shqipëri, në të
cilën konkurojnë vlerat më përfaqësuese të letërsisë
bashkëkohore shqiptare” dhe theksoi se kjo është një
traditë që do të vazhdojë. Pasi ka shpallur afatin e
fundit të pranimit të veprave të botuara nga autorët
gjatë vitit 2004 në të gjitha gjinitë, afat që skadon
pas datës 15 tetor, 2005, Gentian Çoçoli tha se “I
ftojmë shkrimtarët, studiuesit dhe botuesit që të
paraqesin veprat e botuara pranë zyrës së
Protokoll-Arkivit të Ministrisë së Turizmit dhe
Kulturës, brenda 15 tetorit me mbi dy kopje. Veprat
konkuruese duhet të dorëzohen edhe në formë
elektronike (CD)

Ndryshe nga edicionet e tjera për konkursin në fjalë
do të ngrihet një juri e re. Nuk do të jenë më anëtarë
jurie ata që ishin vitin e kaluar në jurinë e këtij
konkursi. Çoçoli pohoi dje se për këtë vit do të jenë
si anëtarë jurie emra të njohur, të cilët për arsye të
zhvillimit normal të konkursit nuk u shpallën
publikisht. Janë emra të shquar të letërsisë dhe
kritikës, të cilët do të jenë në kontakt me zhvillimet
e letërsisë dhe marrëdhënie të vazhdueshme me librin.
Gjithashtu Gentian Çoçoli tha dje se e veçanta e
jurisë së re do të jetë që në përbërjen e saj nuk do
të ketë emra të përfaqësuesve të ministrisë së
Turizmit dhe Kulturës, gjë që ai e motivoi me ruajtjen
e etikës dhe profesionalizmit në gjykimim sa më të
drejtë të veprave që konkurojnë

Shpallet Konkursi Kombëtar i Letërsisë “Pena e Artë
dhe Pena e Argjendë 2005”

Juria do të ndërrohet, emrat sekret

Dhurata Hamzai

Dje në Ministrinë e Turizmit dhe të Kulturës është
shpallur Konkursi Kombëtar i Letërsisë “Pena e Artë
dhe Pena e Argjendë 2005”. Drejtori i rekomanduar për
Degën e Librit në këtë institucion, Gentian Çoçoli,
tha për median se “ky konkurs mbetet evenimenti
kryesor në Shqipëri, në të cilën konkurojnë vlerat më
përfaqësuese të letërsisë bashkëkohore shqiptare” dhe
theksoi se kjo është një traditë që do të vazhdojë.
Pasi ka shpallur afatin e fundit të pranimit të
veprave të botuara nga autorët gjatë vitit 2004 në të
gjitha gjinitë, afat që skadon pas datës 15 tetor,
2005, Gentian Çoçoli tha se “I ftojmë shkrimtarët,
studiuesit dhe botuesit të paraqesin veprat e botuara
pranë zyrës së Protokoll Arkivit të Ministrisë së
Turizmit dhe Kulturës, brenda 15 tetorit me mbi dy
kopje. Veprat konkuruese duhet të dorëzohen edhe në
formë elektronike (CD). Gjithashtu u pohua dje se pika
më delikate e këtij konkursi është afati shumë i
shkurtër kohor, ndërsa dëshira për pjesëmarrje është
shumë e lartë. Ndryshe nga edicionet e tjera për
konkursin në fjalë do të ngrihet një juri e re. Nuk do
të jenë më anëtarë jurie ata që ishin vitin e kaluar
në jurinë e këtij konkursi. Çoçoli pohoi dje se për
këtë vit do të jenë si anëtarë jurie emra të njohur,
të cilët për arsye të zhvillimit normal të konkursit
nuk u shpallën publikisht. Janë emra të shquar të
letërsisë dhe kritikës, të cilët do të jenë në kontakt
me zhvillimet e letërsisë dhe marrëdhënie të
vazhdueshme me librin. Gjithashtu Gentian Çoçoli tha
dje se e veçanta e jurisë së re do të jetë që në
përbërjen e saj nuk do të ketë emra të përfaqësuesve
të ministrisë së Turizmit dhe Kulturës, gjë që ai e
motivoi me ruajtjen e etikës dhe profesionalizmit në
gjykimim sa më të drejtë të veprave që konkurojnë.
Sipas tij, takimet e jurisë do të bëhen larg
influencave të drejtorëve apo nëpunësve të kësaj
ministrie. Duke premtuar se këtë vit në shpërndarjen e
këtyre çmimeve do të ketë një rikonceptim të mënyrës
se si do të gjykohet, Çoçoli njofton se për këtë vit
është paraqitur për konkursin edhe libri më i fundit i
shkrimtarit të madh Ismail Kadare “Çështje të
Marrëzisë”, i cili sapo ka dalë këto ditë në treg.

Çmimet që u dhanë për “Penda e Artë dhe Pena e
Argjendtë 2004”:

Çmimi “Penda e Artë”, iu dha një vit më parë Fatos
Kongolit për romanin e tij “Lëkura e qenit”. Çmimi iu
dha shkrimtarit me motivacionin si libri që ka shënuar
një nga sukseset më të mëdha të autorit edhe në botë,
i përkthyer në gjuhë të huaj. Romani është botuar në
vitin 2003, dhe është ribotuar sërish në vitin 2004.
Në motivacionin e çmimit të karrierës për shkrimtarin
e njohur Fatos Kongoli ishte shënuar edhe fakti që ky
libër ka qenë një nga librat më të shitur gjatë gjithë
kësaj kohe, ndër veprat e letërsisë shqipe. Vepra e
Kongolit është botuar edhe në Sllovaki e Gjermani.
Fatos Kongoli ka qenë dy herë fitues i “Pendës së
argjendtë” me romanet “Dragoi i fildishtë” në 1999 dhe
“Endrra e Damokleut” në 2002.
Ndërsa çmimet e “Pendës së argjendtë”, një vit më parë
u ndanë përkatësisht:
1. Zyhdi Morava, me romanin “E veçanta e një
dashurie”. Çmimin e MKRS për prozën më të mirë e fitoi
shkrimtari Zyhdi Morava, i cili u vlerësua me
motivacionin për ndjenjë dhe frymë poetike në prozë,
për pastërti të stilit dhe teknikë të pasur letrare.
2.Sokol Zeka, me vëllimin poetik “Vepra fantastike”.
Çmimin e MKRS për poezinë më të mirë, e fitoi një vit
më parë, një autor jo shumë i njohur në fushën e
letrave shqipe. Në vlerësimin e veprës së tij
motivohej për figuracion të pasur dhe për një gjuhë
lakonike dhe metaforike në lëvrimin e poezisë.
3.Idlir Hazizi me përkthimin e “Uliksit” në shqip.
Çmimin për përkthimin më të mirë nga gjuha e huaj në
shqip, e fitoi përkthyesi Idlir Hazizi. Në
motivacionin e këtij çmimi shprehej vlerësimi për
punën tepër të përkushtuar të Hazizit, i cili për vite
me radhë u mor me këtë libër, derisa e solli në
mënyrën me formën më të pastër përkthimore në gjuhën
shqipe.
4.Studiuesi kanadez Robert Elsie, për përkthimin e
veprave shqipe në gjuhë të huaj. Një nga çmimet që u
prit me entuziazëm, ka qenë marrja e çmimit për
përkthim nga gjuha shqipe në gjuhë të huaj, nga
studiuesi dhe miku i letrave shqipe, kanadezi, Robert
Elsie. Robert Elsie u vlerësua nga juria me
motivacionin për përcjelljen e letërsisë shqipe në
Europë me cilësi të lartë përkthimi për kryeveprën e
Gjergj Fishtës “Lahuta e Malsisë”, dhe për faktin që
ka bërë të mundur përkthimin për herë të parë të kësaj
vepre në gjuhën angleze. Elsie ka qenë gjithmonë i
informuar për vlerat e kësaj vepre, dhe ka njohur
historishkrimin e saj. Robert Elsie njihet si autori i
shumë veprave të tjera të përkthyera në këtë gjuhë dhe
anglishtja nuk është e vetmja gjuhë që ai njeh.
Anglishtja është për të gjuha amëtare.
5.Stavri Pone, për letërsinë për fëmijë. Çmimin për
letërsi për fëmijë e ka marë një autor jo shumë i
përmendur në letrat shqipe. Ai është vlerësuar nga
MKRS me motivacionin se është një nga autorët që
kupton shumë mirë botën psikologjike të fëmijëve dhe
ka ndihmuar me thjeshtësinë e shprehjes, t’i bëjë ato
më të perceptueshme për moshat e vogla
6.Alfred Uçi, për veprimtarinë studimore dhe kritikën.
Çmimin për kritikën, essetë dhe studimet më të mira,
MKRS ia dha Alfred Uçit me motivacionin se është një
nga autorët që ka kontribuar në studimet e letërsisë
shqipe, ka sjellë frymën e debatit dhe diskutimit, dhe
ka lidhur urat me letërsinë shqipe jashtë kufijve.


nga Tema

[Veshtrusja]

Eshtë mbyllur dje Panairi i tetë i Librit “Tirana 2005”. Krahas prezantimit dhe shitjes së librave, janë ndarë edhe gjashtë çmime për shkrimtarët, përkthyesin dhe shtëpitë botuese më të mira

“Tirana 2005”, panair çmimesh


Alma Mile
www.shekulli.com.al

Më shumë se për gjithçka tjetër, Panairi i tetë i Librit “Tirana 2005” do kujtohet për iniciativën e çmimeve. Tre shtëpive botuese, “Toena”, “Ombra GVG” dhe “Albas” iu dhanë diploma cilësie, ndërsa Fatos Kongoli, Skënder Hasko dhe Edit Dibra morën diplomën e shkrimtarit dhe kjo e fundit të përkthyesit të vitit. Panairit, këtij aktiviteti një javor, i cili u shqua nga një dyndje masive njerëzish, të interesuar, ose jo për librin, ku u zhvilluan aktivitete e prezantime veprash të autorëve të njohur e periferikë, ku nuk munguan edhe autografët e dhënë edhe nga politikanët, i duhej patjetër një tjetër nxitje përveç asaj të prezantimit e të shitjes. Që para çeljes së panairit, organizatorët lëshuan një sfidë të re, por që ndryshe nga ç’ ndodh rëndom, në garë nuk u vunë vetëm shkrimtarët e përkthyesit, por edhe vetë botuesit, në lidhje me cilësinë e librave, jo vetëm përmbajtësore, por edhe për estetikën, prezantimin, etj. Tre juri të përbëra nga lexues e profesionistë kanë ndarë gjashtë çmime. Një grup prej 21 fëmijësh të përzgjedhur nga Drejtoria Arsimore e Tiranës dhe Shoqata e Shkrimtarëve për fëmijë kanë përzgjedhur si librin më të mirë për fëmijë “Gjashtë muaj nga jeta e Besianit”, shkruar nga shkrimtari Skënder Hasko. Tri çmime që kishin të bënin me cilësinë e “produktit” dhe të prezantimit të tij, u ndanë nga juria e ngritur nga Shoqata e Konsumatorit. Çmimi për cilësinë më të mirë të librit, iu dha Shtëpisë Botuese “Ombra GVG”. Sipas kryetarit të Shoqatës së Konsumatorit, Altin Goxhaj, në kriteret e këtij çmimi hynte cilësia e letrës, e faqosjes, kopertinë, libërlidhja e elementë të tjerë që garantonin pamjen estetike dhe jetëgjatësinë e librit. Një tjetër çmim, ku përfshiheshin të njëjtat kritere vlerësimi, ishte edhe ai për librin didaktik, cilësia e të cilit është shumë e rëndësishme, për shkak të përdorimit të përditshmë nga ana e nxënësve. Ky çmim iu dha Shtëpisë Botuese “Albas”. Ndërsa çmimin për prezantimin më të mirë të librit në panair, duke përfshirë stendën, mënyrën e vendosjes së librit, promovimeve e konferencave e meritoi Shtëpia Botuese “Toena”. Krahas çmimeve të ndara nga konsumatorët u ndanë edhe dy çmime të tjera nga një juri e përbërë nga shtatë botues, mes të cilëve Fatmir Toçi, Petrit Ymeri, Luan Pengili, Xhevair Lleshi, etj. Bëhet fjalë për çmimin e shkrimtarit më të mirë dhe përkthyesit më të mirë. Mes disa kandidaturave, ku ata më të votuarit ishin Ismail Kadare, Visar Zhiti, Mehmet Kraja, etj, çmimin e shkrimtarit më të mirë e mori shkrimtari Fatos Kongoli. Si kriter për përzgjedhjen e fituesit ishin titujt e botuar, shitja e librave, pritja nga ana e lexuesve, vendi që ka zënë në faqet e medias dhe kritika. Sa i përket çmimit për përkthyesin e vitit, me votim unanim ai iu dha përkthyeses Edit Dibra, e cila bashkëpunon më së shumti me Shtëpinë Botuese “Dituria”. Ajo ka përkthyer së fundmi 12 libra nga tre gjuhë të ndryshme.

Më shumë lexues, më shumë probleme
Janë shitur rreth 100 mijë libra, që do të thotë që interesimi për librin nuk ka qenë i pakët këtë vit. Por krahas interesit të lexuesit këtë herë është parë edhe një rritje interesi nga ana e botuesve për të realizuar stenda sa më tërheqëse për vizitorët, duke iu afruar disi panaireve të mëdha, si ai i Frankfurtit. Po kështu edhe cilësia e librave vjen duke u përmirësuar. Kopertina interesante, të forta, cilësi më e lartë letre… Kryetari i Shoqatës së Botuesve, Fatmir Toçi, nuk preferon të japë shifra vizitorësh. “Me shifrat abuzohet. Duke mos qenë një panair me bileta e kemi të vështirë të themi një numër vizitorësh, megjithatë mund të them që interesimi ka qenë i madh”, - thotë Toçi. Sipas tij, mendohet që të jenë shitur rreth 100 mijë libra dhe të ketë qarkulluar një shumë parash prej 40-45 milionë lekësh të reja. Por edhe pse interesimi i lexuesit vjen në rritje prej panairit të parë, tek ai i teti, vetë libri vazhdon të ketë probleme. “Krahas problemeve të vazhdueshme që lidhen me taksat, apo me qarkullimin e librit në trevat shqipfolëse, në këtë panair doli një tjetër problem, ai i piraterisë, që për mendimin tim, sa vjen e merr përmasa më shqetësuese, si dhe konflikti mes shkrimtarëve dhe botuesve”, - thotë Toçi. Dhe në të vërtetë në këtë panair nxorrën krye dy raste të tilla, ai i piratimit të librit të nobelistes Elfride Jelinek, “Pianistja”, botuar nga Shtëpia Botuese “Scanderbeg book” dhe konflikti mes shkrimtares Rudina Xhunga dhe shtëpisë botuese “Ombra GVG” për librin “Preja e një martese të lodhur”. Sipas Toçit, ky konflikt nuk do ekzistonte nëse do të kishte “rregulla të qarta loje” në kuadrin fiskal, në lidhje me librat e botuar, të shitur, detyrimet ndaj shtetit, etj. “Kështu do merrnin fund dhe abuzimet për librat më të shitur”, - vazhdon ai, duke shtuar se nesër do zhvillohet një takim me zv/ministrin e Kulturës, për të gjitha problemet që kanë botuesit e që panairi i ka vënë më në dukje.

Panairi i tetë
Libra të shitur rreth 100 mijë
Shuma e parave të qarkulluara 40-45 milionë lekë të reja
Aktivitete 100
Tituj të prezantuar 20 mijë
Tituj të rinj 1500
Shtëpi botuese 130
Hapësira e panairit 2600 m2

Çmimet e Panairit
Çmimi për shkrimtarin më të mire, Fatos Kongoli
Çmimi për………………………………….. shkrimtarin më të mirë Edit Dibra
Çmimi për cilësinë e librit “Ombra GVG”
Çmimi për cilësinë e librit didaktik “Albas”
Çmimi për prezantimin më të mirë “Toena”
Çmimi për librin më të mirë për fëmijë Skënder Hasko

Fatos Kongoli, shkrimtari i vitit, jo vetëm në shqip
Vetëm dy muaj më parë, “Endrra e Damokleut” u………………………….. tregua greqisht, ndërsa “Dragoi i fildishtë” iu dhurua edhe italianëve. Dje, në ditën e fundit të Panairit të tetë të Librit “Tirana 2005”, Shoqata e Botuesve i ka dhënë shkrimtarit Fatos Kongoli diplomën e shkrimtarit më të mirë të vitit. I befasuar nga ky çmim, Kongoli nuk ka mundur të thotë asgjë tjetër veçse “Faleminderit!”. Gjatë viteve të fundit, emri i Kongoli dhe veprat e tij kanë qenë tepër të lakuara në qarqet letrare e në faqet e mediave. Me romanin “I humburi”, Kongoli, heq dorë nga të gjitha angazhimet politike-intelektuale për të hyrë seriozisht në letërsi, duke sjellë me radhë ciklin e romaneve “Burgjet e kujtesës”, “Lëkura e qenit” dhe në fillim të këtij viti, romanin “Te porta e Shën Pjetrit”. Shtëpia botuese “Rivages” me qendër në Paris, ka botuar nga ky autor “I humburi” (Le Paumé), 1997, “Kufoma” (L´ombre de l´autre), “Dragoi i fildishtë”, “Ëndrra e Damokleut” (Le rêve de Damoclès), madje këto dy tituj të fundit janë ribotuar në format xhepi po nga “Rivages”, të përkthyera në frëngjisht nga Edmond Tupja. Me këtë roman ai është shpallur edhe fitues i Çmimit “Ballkanika 2003”. Momentalisht në gjuhët e Evropës Lindore e Qëndrore si Polonia, Sllovakia e Gjermania, po i përkthehet me ritëm të shpejtë romani “Lëkura e qenit” me të cilin Kongoli fitoi “Pendën e Artë”, në vit më parë.

Edit Dibra, pas tre vjetësh më e mira
Ka filluar të përkthejë vetëm tre vjet më parë, megjithatë ka merituar çmimin e përkthyeses më të mirë. Edit Dibra është shpallur nga Shoqata e Botuesve si përkthyesja e vitit me 12 tituj të përkthyera nga tre gjuhë të ndryshme. “Kam përkthyer një gamë të gjerë shkrimtarësh, që nga emrat më të njohurit për publikun shqiptar si Stefan Zvajgu, Frojdi, Karl Gustav Jungu deri tek emra më pak të njohur, por jo më pak të rëndësishëm si shkrimtari holandez Harry Mulisch, që ka ardhur në shqip me veprën “Procedura”, e shkrimtarë të tjerë”, - tregon përkthyesja Dibra, duke shtuar se libri i saj më i dashur është “Agjentët”, me të cilin ka nisur udhën e përkthimit. E ka përkthyer këtë libër në vitin 2002 e ka vijuar më pas dhe me një dyzinë librash të tjerë, të cilët i ka përkthyer nga tri gjuhë të ndryshme. Përkthen kryesisht nga frëngjishtja, për të cilën është diplomuar në vitin 2002 në Tunizi, por edhe nga italishtja e anglishtja. Përkthimet e saj i gjen të botuara nga Shtëpia Botuese “Fan Noli” e më së shumti “Dituria”. “Me “Diturinë” kam më shumë një lidhje shpirtërore, pasi ishin ata që më zbuluan dhe më dhanë besim, gjë që është shumë e domosdoshme në fillim, kur nuk je askush dhe ndërkohë kur ka shumë përkthyes dhe shumë të rinj që i janë futur rrugës së përkthimit”, - thotë përkthyesja. Më tej Dibra ka bashkëpunuar edhe me Shtëpinë Botuese “Fan Noli”, e cila sipas saj, gjithashtu ka luajtur rol të rëndësishëm në formimin e saj si përkthyese, duke i besuar vepra të rëndësishme të letërsisë botërore si “Novelat” e Zvajgut, apo edhe vepra të tjera në fushën e mendimit dhe psikologjisë me Frojdin e me Jungun.

07/11/2005
KATEGORIA: Kulture

[Veshtrusja]

E Merkure, 02 Nentor 2005
Koha Jone

"SHQIPTAREVE IU MUNGON LITERATURA E NDERGJEGJES"

Interviste me botuesin dhe studiuesin Ndricim Kulla mbi Panairin e 8-te Librit dhe gjendjen e librit shqip

TIRANE - Panairi i 8-te i librit "Tirana 2005" u cel dje paradite, ne ambientet e Qendres Nderkombetare te Kultures, ne Tirane. Shkrimtari i njohur Dritero Agolli, i cili celi Panairin tha se "ky eshte nje nga aktivitetet kulturore me te rendesishme ne vend, jo vetem per prezantimin e librave nga shtepi te ndryshme botuese, por dhe per afrimin e lexuesit me kete thesar te cmuar, qe eshte libri".

Ne celje te Panairit, ishin te pranishem Ministri i Arsimit i Maqedonise, Azis Pollozhani, Ministri i Kultures, Rinise dhe Sporteve te Kosoves, Astrit Haracina, Ministri i Pakicave dhe Nacionaliteteve te Malit te Zi, Gezim Hajdanagaj dhe Ministri i Turizmit, Kultures, Rinise dhe Sporteve, Bujar Leskaj, i cili u shpreh se "kjo eshte nje dite e vecante, qe meriton te quhet Feste e Librit Shqip".

Botimet e 130 shtepive botuese nga Shqiperia dhe jashte kufijve, me rreth 20 000 tituj librash, prej te cilave 1 500 te rinj, jane ekspozuar ne pavijonet e Panairit te 8-te te Librit "Tirana 2005".

Nder aktivitetet me te rendesishme, qe do te organizohen gjate diteve te panairit deri ne 6 Nentor, jane promovimi i stendes me veprat e plota te Ibrahim Rugoves, perurimi i kolanes "Europa-Atdheu yne i perbashket", si dhe debati per problemet kryesore qe shqetesojne sot librin ne Shqiperi, qe organizohet nga MTKRS-ja me botuesit dhe gazetaret e kultures.

Panairi i 8-te i Librit "Tirana 2005" organizohet nga Shoqata e Botuesve Shqiptare, Qendra Nderkombetare e Kultures, me mbeshtetjen e Ministrise se Turizmit, Kultures, Rinise dhe Sporteve.

Edhe pse arritjet e botuesve shqiptare, te cilet te vetem kane arritur te vene shume gure te rinj ne kalane e botimeve shqiptare, edhe pse titujt duken te shumte ne vitrina, edhe kopertinat e gjithcka materiale qe perben fizikisht librin, jane bere me cilesore, po te depertosh me thelle, ne permbajtjen teresore te tyre ve re qe ka shume mangesi, pavaresisht prurjeve te konsiderueshme, te cilat ne vetvete jane jo pak te lavderueshme. Por ky cilesim nuk ploteson mungesen ende te shume veprave me rendesi themelore ne dijen njerezore. Qofte nga e shkuara e qofte nga e tashmja, sidomos ne kete te fundit gjallojne emra mjaft te suksesshem krijuesish europiane, te cilet i mungojne lexuesit shqiptare. Mjafton te permendim qe dramaturgjia e sotme europiane eshte krejtesisht e panjohur ne Shqiperi, autore gjigande si Henry Muller, problem ky qe u ngrit edhe ne Festivalin Nderkombetar te Teatrit, "Skampa", madje nga nje kritik francez, njohes i mire i Shqiperise. Edhe autoret me bashkekohore qe perkthehen ne Shqiepri pergjithesisht jane ata qe ose tashme jane shume pleq, ose kane vdekur tani vone. Por autore me te rinj, te dalluar i mjaft interesante per perdorimin e stileve me moderne ne letersi per shembull ka mjaft ne bote. E ne krahasim me vitin qe shkoi nuk duket se ky panair i ri sjell nje ndryshim te ndjeshem ne kete aspekt. Per keto probleme jep kendveshtrimin e tij botuesi dhe studiuesi Ndricim Kulla, ne nje interviste per "Koha jone", ne diten e pare te Panairit te 8-te Librit, dite qe nuk pati nje numer shume te madh

Zoti Ndricim! Si po ju duket panairi?

Libri eshte pjesa me e rendesishme e kultures, te gjitha jane te prejardhura nga libri. Libri ben ndryshime, ndricimin e njerezve. Te gjitha artet e tjera kane raporte me librin por libri eshte kryesori. Dua te kujtoj nje qendrim te Xhorxh Uashingtonit ku thote se ne nje projekt per librin qe Kongresi Amerikan nuk e aprovonte ai u tha: "Nese ju nuk aprovoni kete ligj ne do te kemi serish lufte, sepse nuk do te kemi arsye". Por ne lidhje me panairet eshte bere si postulat te thuhet: "Kemi ndryshime. Kemi ndryshime", Ne kendveshtrimin tim nuk eshte e vertete. Mund te kemi disa ndryshime, te natyrshme se shoqeria shqiptare u hap, por nuk ka libra thelbesore. Ne Shqiperi erdhen disa libra te mire, qe u subvencionuan nga fondacionet e huaja, por keto subvencione moren fund, e tani kemi nje ndalese. Me shume ka libra sensacionale, komerciale, erotike, qe ndryshe quhen libra konsumi, qe nuk e ndryshojne mendjen e njerezve. Mendjen e ndryshon nje literature qe quhet literature e ndergjegjes, ose filozofi, sociologji, qe bota ka qindra vjet qe i ka perkthyer. Me kujtohet nje botues kroat qe thoshte, "Ne dhurate nga austriaket kemi pasur ate qe ata na kane ndihmuar te botojme libra, te iluminohemi.

Ketu te ne stendat jane te mbushura vertet, por ketu mungojne librat, mungojne kolanat e filozofise boterore, ato qe krijojne konceptet e demokracise. Per shembull, ne Shqiperi nga Platoni kemi vetem "Republiken", por mungojne dhjetera libra te Platonit, Aristotelit e Sokratit. Po marr thjesht nje shembull se ka dhe shume autore te tjere edhe te mevonshem.

Lista eshte shume e madhe. Jane te gjitha shkollat filozofike qe nuk jane cikur pale me te botohen.

Sa mendoni qe reflektohet kjo mungese ne shoqerine shqiptare?

Une e shoh te politika, te opinionet, te media, qe eshte nje media pa standart kulturor, e shoh te arsimi, kultura, ku shkohet "O burra pas spektakleve tere femra!", qe jane gjera konsumi, qejfi, defrimi, E rendesishme per mua eshte te sjellim gjera qe na ndricojne, na mesojne si te bejme shtet, si te jemi qytetare

Si zgjidhet kjo gjendje?

Une nuk mund t"i them ne nje gazete. Une kam 13 vjet qe i them shtetit qe te hyj ne marredhenie me ne. Une ne koken time kam projekte, se si duhet te ndryshoje libri, por nuk ma kane hapur deren.

Projekte qe mund te perfshihen edhe te ligji "Per librin", i cili mendoni se do ta permiresoje, apo zgjidhe situaten?

Projekt-ligji i librit deri tani eshte nje perralle, genjeshter. Ne duhet qe se pari te vleresojme librin shqip. Dhe c"eshte libri shqip? Libri shqip ka nje vecori specifike, e kam thene disa here. Ne kemi nje popullsi te vogel me nje treg jounik, por te percare. Cfare do te bejme ne me 5 milion, apo 4 milion banore? Ku jane tirazhet tona? Dhimiter Pasko e ka then" qe perpara dhjetera dekadash qe shteti shqiptar duhet te kujdeset per librin, se ka popullsi te vogel, e duhet te kete projekte te vecanta, sic e bejne edhe kombet e tjera, sidomos per kolanat e rendesishme te filozofise boterore, mendimin e tradites shqiptare dhe kulturen e tradites shqiptare duhet t"i subvencionoje. Dhe nuk duan shume para sic thone. Eshte genjeshter.

Nuk behet fjale vetem per traditen shqiptare, por dhe per literaturen e zgjedhur boterore. Mendoni se perballohet?

Ta them une sa eshte fatura. E gjithe kjo qe po them nuk eshte me shume se 150 mije euro ne vit. E cdo te thote kjo per nje shtet, qe jep 200 mije euro per nje spektakel qe shfaqet dhe zhduket brenda castit.

Ka dhe probleme te tjera; libri nuk ka infrastrukture, nuk ka dyqane, pse ne dyqane dy me dy do te sillet libri, eshte turp. Ne s"kemi nje library, nje sallon libri. Keto po qe i ben shteti. Une s"kam takat te shkoj ne Frankfurt e jo me te bej librari. Dhe kaq qe bej eshte shume. Qe ne kohe te Zogut u nis nje librari qe quhej e Lumo Skendos. Shteti duhet te jape disa zgjidhje dhe nje nga zgjidhjet eshte kjo; kryetari i Qeverise, me kryetarin e Bashkise i vene kusht nje biznesmeni ne qender, duke i hequr tatimet fiskale, nje siperfaqe prej 200 apo 300 metra katrore t"i jepet nje librarie, nje supermarket libri. Dhe ajo do te mbetet. Te gjithe te huajt do thone; Shqiptaret nuk kane gjera te tjera, por ama e duan librin, kane edhe libra, iluminohen. Kjo do te ndryshoje edhe mendjet e te tjereve. Qeveritaret jane njerez te papergjegjshem sepse jane te paditur. Jane njerez qe nuk kane as nivelin mesatar te kultures dhe nuk kane per ta kuptuar kurre problemin e librit. Ka dhe indiferentizem te pakuptimte.

Do te jete vone. Nuk kam besim, sepse te gjitha rrahin pas reklames, nuk thote asnje thelbin e problemit. Ketu ka faj edhe shtypi. Tjeter problem eshte qe libri nuk leviz lirshem. Ne nuk cojme dot librat ne Kosove. Si ne kohen e Serbise libri shkon nga mali, se ka nje takse doganore 26%. Cili president, kryeminister, minister kulture ka marre nismen per ta ndryshuar gjendjen? Asnje.

Mos po ankoheni me shume se c"meriton gjendja e librit shqip, dhe ndaj nje ministri te sapoemeruar? Nuk shihni pozitivitet?

Jo, nuk shoh gjera pozitive. Me falni mos me quani skeptik une do t"i them publikisht edhe ne vend tjeter keto. Nuk shoh gjera pozitive, per sa kohe une nuk do te shoh te lancuar nje project per librin. Kur libri shqip ka probleme te renda. A e di ministri i ri i Kultures qe ne ende nuk kemi nenshkruar marreveshjen e Firences. Ata qe klikojne ne internet e dine c"eshte marreveshja e Firences. Nuk e nenshkruajne sepse nuk e njohin, e nenvleresojne.

Per sa kohe une nuk do shoh nje projekt, por do shoh gjera spontane, do te mendoj keshtu. por une dua qe projektete e qeverise te jene trasparente. Une dua qe ministri i ri i Kultures te ma mbushe mendjen mua. Une nuk e paragjykoj, duhet te thote: "Ky eshte projekti im per librin". Ai thote do t"i ve rendesi librit, por si, ku, ne hava?

Ne duhet te bejme te pamunduren te kapim kohen. Duhet te bejme te pamunduren te kapim te munduren. C"domethene kjo sa eshte emeruar? Qe ate dite qe erdhi ne zyre ai duhet te bente publik nje projekt per librin. Kam pershtypjen qe nuk e njh mire problemin e librit. Mund te kete deshiren e mire, por nuk e njeh mire. Por mendoj qe keto jane pengesa te kapercyeshme. Une kam menduar thelle personalisht dhe ne koken time kam shume ide per t"u dhene zgjidhje disave, se te gjithave eshte e pamundur.

Po Shoqata e Botuesve c"ka bere e c"mund te beje sipas jush?

Shoqata e Botuesve, nga e cila une jam larguar, mendon vetem per interesat e saj, dhe jo te librit. Une ne shenje proteste jam larguar nga kjo shoqate. Kam thene: "Eja dalim perpara Presidences, Kryeministrise, Ministrise se Kultures, Keshillit te Europes dhe t"u themi qe zoterinj qeveritare eshte turp qe ju nuk keni bere nje here objekt shqetesimi librin, i cili eshte me i rendesishmi, sepse nga libri do te ndryshoje shoqeria. Por shoqata ka rregulluar gjerat e saj individuale. Ndaj libri vajton ne kete gjendje.

Ndonje botim edhe do kete por ku jane shkollat e mendimit filozofik. Asnje. Ku jane librat e politologjise. Asnje. E te tjera. Pese libra do botohen. Do vegjetojne shtepite botuese. Per librin cilesor duhet te falenderojme mjaft fondacionet e huaja.

[Brari]

--


SHËNIME PËR LIBRIN VËSHTRONI MEDUZËN


Uran BUTKA


Romani "Vështroni Meduzën" i shkrimtares Vilhelme Vranari, shënon një sukses për shkrimtaren dhe për letërsinë e sotme shqiptare.

Vilhelma, së cilës në regjimin komunist i ishte privuar e drejta për të botuar, gjatë këtyre dhjetë vjetëve të fundit ka shpërthyer talentin e saj të lindur në një varg veprash të gjinive të ndryshme, në poezi e prozë, që janë pritur ngohtë dhe vlerësuar nga lexuesi. "Zonja shkrimtare me krijimet e veta, - thekson Dhionis Bubani,- ka venë një gur të rëndë në themelet e letërsisë shqipe. Ajo ka lindur shkrimtare, nuk u bë sot."

Pas botimeve "Loti nuk ka faj"( poezi, 1996), " Dhembje nëne" ( roman, 1998), "Mamaja" (novelë, 2000), "10 fabula" ( 2000), "Të pres"( poezi, 2000), " Kush e vrau Kaftanazin ( skica, tregime, novela- 2001), "Bëma e dhelprës"( fabula, 2001), "Jetë në udhëkryq" ( roman,2001), "Ne jemi lulet e jetës" ( fabula e gjë e gjëza, 2002), "Ringjallur si Krishti" (roman 2002), "Amanti i Arbërisë" ( roman fantastik, 2003), "Stinët" (fabula) etj, shkrimtarja Vranari del përpara lexuesit me romanin e ri "Vështroni Meduzën", pjesa ë dytë e trilogjisë me të njëjtin titull, që ngërthen e dhe romanet "Prologu i jetës" dhe "Dilema e së nesërmes". Një jetë në tri kohë. Një jetë dramatike, një luftë për të mbijetuar, një dilemë midis jetës e vdekjes, realitetit dhe ëndrës, dashurisë dhe urrejtjes.

Romani "Vështroni Meduzën" është i tipoogjisë së romaneve social-psikologjikë, shkruar me realizëm, me një stil të çlirët, me sinqeritet dhe ndjenjë , që të rrëmben e të emocionon. Në sfond të romanit janë ngjarjet e motit 1944 dhe të viteve të para të pasluftës. Në qendër të tij është familja e madhe Vranaj, pasardhëse e familjes princërore të Gjergj Arianitit, nga e cila rrjedh edhe autorja.

Nëpërmjet fatit dramatik të kësaj fmiljeje dhe të familjeve të tjera të mëdha të Vlorës si familja Sharra, Velaj, Kokoshi, Leskaj e të tjera, paraqitur në brezat e tyre, jepet edhe fati dramatik i shoqërisë shqiptare dhe i Shqipërisë në atë kapërcyell kohërash.

Viti 1944 ishte viti i fundit i luftës për liri kundër pushtuesve gjermanë, por edhe viti vendimtar i revolucionit komunist, që përmbysi gjithçka me dhunë e terror. Familja Vranari e kishte ndihmuar luftën nacionalçlirimtare, madje edhe një djalë i saj, Skënderi, u arrestua nga gjermanët dhe u internua në kampin famëkeq të Mathauzenit, ku u dogj përsëgjalli në furrat e atij kampi nazist. Xheviti, direku i familjes, kishte marrë pjesë në luftën për pavarësi dhe në ngritjen e Flamurit në Vlorë më 1912. Ai kishte kryer studimet e larta jashtë Shqipërisë dhe fëmijët e tij po ashtu. Një familje me tradita atdhetare dhe intelektuale, një familje e pasur, me prona e pasuri, të vëna nëpërmjet punës dhe ndershmërisë. Xheviti ishte një borgjez i kulturuar, i përparuar, që punonte vetë me gjithë fëmijët dhe zhvillonte pronat e tij, vreshtat, fabrikat, tregëtinë dhe ndihmonte edhe zhvillimin e vendit, edhe njerëzit e varfër e hallexhinjtë. Ai ndihmonte edhe luftën nacionalçlirimtare, i bindur se liria do ta përtërinte Shqipërinë dhe jetën e gjithë shqiptarëve.

Mirëpo nuk ndodhi ashtu.

Bartësit e revolucionit "popullor", njerëzit pa prona, pa din e pa iman, në emër të revolucionit bolshevik, nisën me urrejtje e dhunë rrëmbimin e pronave, vrasjet pa gjyqe të borgjezëve të "fëlliqur", të intelektualëve që kishin studiuar në perëndim, të nacionalistëve të ndershëm, të fëmijve të tyre e të fëmijve të fëmijve. Pas mbarimit të luftës, shteti komunist i dalë nga gryka e pushkës, u vuri pushkën jo vetëm kundërshtarëve e rivalëve të tyre politikë, por edhe atyre familjeve dhe individëve që kishin ndihmuar luftën nacionalçlirimtare, që kishin shkrirë pasurinë dhe derdhur gjakun për lirinë. Ky ishte paradoksi i parë i madh, sepse paradokse të padëgjyara u shfaqën mandej për gjysmë shekulli. Edhe familja Vranari, si edhe familjet e mëdha të Vlorës, u vunë në shënjestër, u goditën, u konfiskuan, u shpronësuan, u burgosën, u internuan, u tjetërsuan e u eliminuan si klasë e si traditë. Këtë përmbysje revolucionare, këtë dhunë të verbër antinjerëzore, këtë luftë të përbindëshme të klasave, këtë tjetërsim të shqiptarit, këtë përëndim të vlerave të krijuara me shekuj, të ideve e të njerëzve të përparuar, kapitalistë e demokratë si edhe këtë triumf të antivlerave, të terrorit e dhunës, të mashrimit e të shtypjes revolucionare kundër klasave të përmbysura, autorja e romanit e përshkruan me vërtetësi të madhe, me ndjenjë e art. Personazhe të skalitur, por edhe episodikë nga të dy anët e kësaj lufte dhe katrahure, lëvizin, përballen me ide, veprime dhe konflikte sociale deri në asgjësimin e tyre fizik apo vdekjen morale. "Lumi i jetës rrjedh në mes dritë-hijeve dhe lë pa gjurmët e lëngatës së kohës, - thotë Xheviti. - Ecën, vetëm ecën drejt së nesërmes së panjohur..A kanë të drejtë njerëzit apo shtetet që të ndërtojnë jetën e tyre mbi fatkeqsitë e të tjerëve?"

Urrejtja e hakmarrja që ka rrjedhur nga antagonizmi në luftë, godasin pa mëshirë njerëzit dhe lufta në " paqe" bëhet edhe më e egër dhe më shkatërimtare për shqiptarët. Ajo përdoret për të ushqyer dhe mbajtur pushtetin e pamerituar, pushtetin e marrë me dhunë e gjak. Shkrimtarja, që e ka provuar mbi vete, e jep këtë psikologji nëpërmjet personazheve dhe ngjarjeve gërryese. Ajo jep edhe reagimin kundër urrejtjes e hakmarrjes të njerëzve të fisëm e qytetarë, ndonëse kjo përpjekje në atë kohë nuk ndryshoi gjë, sepse sistemi i hodhi shqiptarët kundër shqiptarëve, djalin kundër babait, vëllain kundër vëllait, njëriun kundër njeriut më një urrejtje klasore të frikshme. Në këtë vend vital,- thotë autorja,- në vend të dashurisë e të vëllazërimit, u mboll urrejtja e vdekja, duke e shndërruar vendin në një varrezë të mbushur me varrë pa emër. "Bir, i thotë Xheviti, personazhi kryesor, - urrejtja është fatale, kur mbartet nga njerëzit të cilëve u mungon qytetaria. Atje ku ka qytetari dhe dashuri njerëzore, kurrë nuk hedh rrënjë urrejtja."

Jeta përmirësohet me punë dhe dashuri, mendon ai. Ai lufton që të mos shkulen këto rrënjë, vetëm kështu ndalohet shterpësia, vdekja e një populli.

Shkrimtarja ka meritën e madhe që jetën e paraqet në komleksitetin e vet, me të këqiat e të mirat, me dramat dhe gëzimet, me zhgënjimet dhe shpesën. Shpesa vdes e fundit. Në atë katrahurë, autorja ndërthur me mjeshtëri përpjekjen njerëzore për të mbijetuar, gëzimët e vogla të përditshme edhe kur ka mort apo fatkeqsi, gëzimet e mëdha të lindjeve, të dashurisë, të fejeave e të dasmave. Ajo përshkruan me hollësi dhe art zakonet, doket, ritet, mendësitë e moralin e asaj kohe dhe të asaj krahine. Madje përdor me masë e me vend edhe këngët popullore edhe ngjyrimin gjuhësor të krahinës. Kjo është pjesa më e ndritshme e romanit, që rezaton dritë mbi atë jetë të errët. Shkrimtarja është e prirë të qëmtojë e të japë me hijeshi të mirën, të bukurën, të moralshmen, njerëzoren, ndërsa të keqen, të shëmtuarën, të dhunshmen e përshkruan me dhimbje, sepse vuan edhe vetë shpirti i saj i qashtër. Ajo është grua dhe nënë. Humanizmi dhe dhëmbshuria e saj prej gruaje dhe nënë gëlon natyrshëm dhe njom të gjitha faqet e romanit, pa e bërë atë sentimental. Shkrimtarja i përfalet njerëzores dhe është në kërkim të përjetshëm të saj. Ndaj edhe poeti i mirënjohur, Xhevair Spahiu thotë për të: "Vilhelma ka ardhur në letërsi si Antigona për të shëruar shpirtërat njerëzorë"

Autorja e thekson vetë në krye të librit se romani i saj është bazuar në ngjarje dhe fakte të vërteta. Por ajo nuk ka mbetur rob i tyre, përndryshe do të ishte një kronikë e një kohe të shkuar. Gjithë materialin e pasur jetësor, që ajo e ka përjetuar vetë, e ka futur në laboratorin e krijuesit, e ka përpunuar si bleta nektarin dhe e ka nxjerrë si material artistik, si letërsi e vërtetë. Kështu, e vërteta jetësore dhe ajo artistike janë shkrirë në një dhe janë harmonizuar natyrshëm.

Gjithsesi, vërehet edhe ndonjë element që nuk ka hyrë në këtë laborator krijues dhe futet në roman jo së brëndshmi. Por kjo nuk i cënon vlerat e romanit.






"Vilhelma ka ardhur në sofrën e shkrimtarëve si një kirurg me përvojë, që me bisturi operon plagët e vjetra dhe të reja të shoqërisë. Sot Petro Marko mungon. Ja, Petro Markon e kemi sot mes nesh."

Odhise Grillo


"Zonja shkrimtare me krijimet e saj ka vënë një gur të rëndë në themelet e lëtërsisë shqipe. Vilhelma ka lindur shkrimtare, nuk u bë sot"

Dhionis Bubani


"Pavarësisht se qielli ishte i vrenjtur për të, duheshin vite që Vilhelma të thoshte fjalën e saj. Ajo ka ardhur në letërsi si Antigona për të shëruar shpirtërat njerëzorë"

Xhevair Spahiu


"Jemi në Vlorë dhe para lexuesit kemi një autore vlonjate. Sot para jush kemi "Petro Markon me fustan"

Visar Zhiti


"Miku im, Odhise! Të gjithë librat që më dërgove e kanë një mesatare, por po veçoj ato të vlonjates Vranari. Librat e mirë shkruhen rrallë…S'ke ç'i bën."

Rifat Kukaj (Kosov&#235


-----------

[Brari]

tirana observer


Kritike letrare


“Engjëjt e viteve të vështira”



------------------------------------

Miho Gjini

Ne që i kemi përjetuar ato vite teje të vështira, me leximin e romanit të Mihallaq Qillerit, rindiejmë rishtazi të njëjtën dramë tronditëse, si ajo që e hoqëm të gjithë bashkë, ku për fatin tonë të mbrapshtë, ishim dhe subjekt dhe objekt i “fantazmës së komunizmit”, siç e ka quajtur vetë Marksi, si edhe personazhet e saj kalimtarë.
Mihllaq Qilleri, shkrimtari ynë i nderuar, poeti me stof filozofik, eseist erudit dhe inxhinieri gjeolog që si njeri tepër i zakonshëm, provoi dhe jetën e hidhur të emigrantit, rishfaqet para publikut letrar e lexuesit që e ka ndjekur prej kohësh, si një nga krijuesit e talentuar të brezit të mesëm, pas 14 vjetësh heshtjeje. Dhe “kyçi” i heshtjes është pikërisht ky roman i gjatë, një roman epope do ta quaja, që përshin thuajse gjysmën e shekullit nën diktaturë dhe “thyerjen” e shtetit, duke mbërritur deri në ditët e sotme tepër evazive. Një lëndë kolosale e akumuluar, jo vetëm nga bashkëkohësit, autorë e aktorë të dramës që hoqëm e që vazhdojmë të heqim ende, po edhe nga përvoja vetjake si shkrimtar, si inxhinier gjeolog e si njeri.
Nga ky shkrimtar, emrin e të cilit e kisha dëgjuar qysh në vitet ‘70, pata lexuar vetëm romanin “Jeta Dashuri”, botuar në vitin 1978, i cili më la mbresën e pashlyeshme të një jete disi romantike të gjeologëve tanë, ku dashuria është pjesë përbërëse e asaj jete të vështirë që bënin këta njerëz që endeshin nëpër male dhe ngjiteshin gërxheve shkëmbore me një sqep e çekanë në brez. Mirëpo ky roman kishte shumë ndjenja brenda, kishte poezi, si dhe rrëfente për një penë të sigurt prej krijuesi jo dosido. Aty hynte jeta, natyra, si dhe mjedisi shoqëror politik, aq sa i lejohej shkrimtarit të saj kohe . Po tek ky autor seç kishte diçka që e kapërcente kohën e vet: shqetësimi i së ardhmes, që endej nëpër fletëzat e librit e nën to si mendim i mbyllur dhe i largët.
E, ja ku e takoj, për herë të parë, këtë njeri të veçantë, këtë krijues kaq interesant, në udhët e pafundme të emigracionit, sikundër mund të piqen dy refugjatë të njohur prej kohësh. Këtë herë zbulova se ç’ bagazh të madh kishte në vetvete ky shkrimtar, ç’ horizont të gjerë dhe erudicion të gjithanshëm. Më pat folur për romanin e tij të ri, qysh prej 5-6 vjetësh dhe me të merrej vazhdimisht, edhe pse i duhet të “hynte” tërë ditën në ca skuta të rëndomta e të rropatej në tregun e lirë të shitjes së krahëve. Dhe, duke e kapërcyer fatin tonë të mallkuar prej skllavi, na ofron këtë roman dinjitoz, sintezë e gjallë e epokës sonë të hidhur.
Duket sikur dhjetë kapitujt e romanit, në një shtrirje kohore 40-vjeçare, krijojnë një subjekt fort të shpërndarë e të copëtuar. Një kompozicion i ndarë në blloqe të mëdha, ku çdo “bllok” ishte si një digë që mban male e dete. Jeta e njeriut e njësuar me jetën e shtetit. Ngjarjet madhore të një shteti të brejtur nga brenda prej “virusit”, vdekjeprurëse të komunizmit, bëhen kësisoj edhe ngjarje të vetë heroit të romanit, Andrea Semanit, e të të gjithëve personazheve që veprojnë aty. Logjika e shembjes së shtetit të diktaturës shoqërohet, bie fjala, me një traumë njerëzore. Por qielli, si shkrimtar, realist e psikolog, di aq bukur të kapë dhe të tjerrë fillin e jetës dhe atëherë kur shenja është shkatërruar, me një asfiksi të përgjithshme. Kështu që, edhe pse shkruhet gjerë e gjatë, shpërbërja e një epoke, kur vjen puna e evidentimit të shpirtrave, hap diku një dere e diku tjetër një dritare, që të hyjë drita e së ardhmes. Është pikërisht “ajo dritare” që gjen terren tek ata heronj realë, që autori i jep si sintezë të epokës që kaloi me dhimbjen më therëse, të përmasës së gjëmave tragjike.
Duke vënë në epiqendër të romanit dy intelektualë: një piktor, me profesion inxhinier gjeolog si Andrea Semani dhe një mjeke si Loreta Kalasa, autori konsumon njëkohësisht një nga temat më të dhimbshme të kohës: fatin e intelektualëve të vërtetë nën gurin e stërmadh të “bluarjes” së një shteti diktatorial. Është me të vërtetë një gur i rëndë që të thyen kockat e pastaj t’i bluan dalëngadalë, gjer në shfarosjen e qenies njerëzore. Andrea Semani është njeriu më i mirë, i devotshëm, i pastër shpirtërisht dhe njëkohësisht një talent, fati i të cilit plekset me atë të Loreta Kalasës, që e humb rininë e freskinë e moshës në “krye të detyrës”, midis malesh të ashpra... po gjithçka mund të ishte normale, nëse shteti nuk do të ndërhynte në jetën e tyre, në njëmijë forma e stërhollime, për “t’ua plasur buzën”. Se ndihet kurdoherë “freri i kapistallit”, i një shteti që tërheq njerëzit zvarrë, gjer në humbëtirë, ashtu qorrazi e me pavetëdije të plotë. Kështu që Andrea Semani, në vend që ta shpjerë talentin e vet në apoteozat e ngjitjes, si një shumëllojshmëri e shprehjes figurative, pikërisht atëherë kur do të gëzonte sadisfaksionin e madh, sublim, të krijimtarisë së vet tepër origjinale, bashkëkohëse, si dhe të presë mbi krye shigjetat goditëse me helmin e parimit strikt të surrealizimit partiak. Ky ideologjizëm i trurit e vret atë gradualisht, aq sa jeta e tij do të hiqet zvarrë, me fshehjen e vazhdueshme të vetvetes, si edhe një martesë rastësore, brenda kornizës së moralit socialist. Një dramë e dytë plekset në jetën e këtyre njerëzve: Lidhje e jetës bashkëshortore jo me atë që duam, po me atë që na del përpara, qoftë edhe krejt rastësisht, mjafton që të jemi “brenda” atij morali sanguin që na “zë për fyti”.
Në këtë “vorbull jete”, që duket sikur i thith këta njerëz përbrenda e i përplas diku mbi brigjet shkëmbore, disa ngjarje të përmasave kombëtare, siç janë vetëvrasja e Mehmetit, vdekja e Enverit, Shembja e shtetit apo kryengritja e të Marrëve..., janë disa pika kyçe që krijojnë dhe “vorbullën e shpirtit” të heronjve tragjikë. Njeriu, sado indiferent që të jetë si një shenjë shoqërore, është i papërjashtuar nga tragjedia e kombit të vet. Ajo shpresë që diku shuhet, diku edhe ringjallet. Jeta vazhdon rishtazi e Qilleri do t’i ribashkojë të dy të dashuruarit e marrë, që bënë seks në rrethana rastësore diku në ambulancën e një fshati të largët malor, në perëndimin e jetës së tyre. Te këta dy pleq, që vendosën “ta ngrysin jetën së bashku”, për çudi ka aq shumë e dritë e jetë njerëzore, sa s’do mjaftonin poema të tëra për dashurinë e s’do të nxinte më as hapësira e një tragjedie. Dhe këtë di ta bëjë mirë Mihallaq Qilleri, brenda stofit të një shkrimtari me sens prej filozofi dhe analisti, që foli më në fund pas 14 vjetësh heshtjeje...
Kompleksiteti në ngjizjen e subjektit, gërshetimit e fateve të personazheve, pleksja e rrethanave dhe e ngjarjeve të kohës me njëra-tjetrën gjejnë një terren çlodhës kur autori i afrohet erotikës, asaj ndjenje të brendshme seksuale, që i ofron dhe i lumturon njerëzit edhe kur zymtësia e brutaliteti i politikës dogmatike bën punën e vet. Qilleri i jep vende kësaj ndjenje duke përshkruar shërimin e plotë të vetëdijes, me një “lënie të lirë” të personazheve të vet, që të bëjnë seks kur të duan ata, kur u jepet rasti, të distancuar (jo pa njëfarë frike e tmerri të trashëguar) prej tabusë së dikurshme dhe rreptësisë së moralit komunist. Po ky çlirim tërësor i ndjenjës do të bjerë ndesh, në romanin e Qillerit, pikërisht në atë moral mbytës që diktatura ua hodhi njerëzve si kular në qafë. Një personazh që e risjell këtë anë të zezë të politikës shqiptare nën diktaturë, Maxhun Sevasati, që është më i madhi i Partisë së Punës në rreth, përbën anën tjetër të medaljes: imponimin e dogmës, vanitetin, falsitetin dhe sterilitetin. Kontrasti që krijohet në roman është tepër domethënës: jeta përballë vdekjes. Shpirti i lirë i njeriut karshi bëmave djallëzore të antinjeriut. Poezia në antitezë me prozën banale... ...Mesazhe të tilla janë të pranishme në çdo faqe të këtij romani të trishtuar e gëzim ndjellës (njëkohësisht).
Përpara kësaj vlere në konceptimin tërësor të një epoke në perëndim e sipër, që i duhet pasqyrimit të saktë të historisë, jo me pak vlera ka në këtë roman konceptimi artistik e estetik...Romani, në dukje, është si një vepër prolikse, por si ndahesh prej tij të ngelet në mendje e në shpirt, tabloja e një jete, të vizatuar me penela të trasha, ku imtësia është e tretur diku brenda tablosë. Sa më shumë largohesh nga kjo tablo, aq më shumë zbulon forcën e asaj të brendshme të personazheve, si dhe atë domethënie social-filozofike e estetike. Stili i ngjeshur i të shkruarit e ai zhbirim që i bënë shkrimtarit botës së brendshme të personazheve të vetë kanë të bëjnë me përvojën e gjatë të Qillerit si shkrimtar.
Por..., kompozicioni tepër i shtrirë, që kap një hark kohor aq të madh, do të thosha që krijon dhe njëfarë lodhje të lexuesit. Jetës në diktaturë i shtohet dhe jeta e viteve të tranzicionit, që përbëjnë dy copëzime të veçanta që mund të ishin më vete, si një tjetër roman dhe jo më pak interes. Po gjithsesi, kjo është një preferencë, që nuk mund t’i imponohet një shkrimtari, i cili duket se kërkon diçka tjetër: gjetjen e një shëmbëlltyre, qielloren, jetën e disa qenieve tokësore që i torturoi koha e mbrapshtë...Ndaj e quajti romanin e vet: “ENGJEJT E VITEVE TE VESHTIRA”.


-------------------------------------
Krye

[MijnWonder]

berati e vecanta bashkjetesa e tri komuniteteve bashke

[Fiori]

.
Rreth 130 shtëpi botuese kanë filluar dje ekspozimin e librave të tyre që do zgjasë për plot tetë ditë. Edicioni i 9-të i panairit të librit “Tirana 2006” është çelur mbrëmë me pjesëmarrjen e shumë botuesve dhe autorëve të njohur. Por nuk kanë munguar as figurat politike, siç ishte kryetari i bashkisë së Tiranës dhe kreu i Partisë Socialiste, Edi Rama. Gjatë ditëve të panairit, shtëpitë botuese do të prezantojnë mbi 20 mijë tituj, ndër të cilët 1500 tituj të rinj. Shkrimtarët më të njohur shqiptarë, si dhe kritikë akademikë si Ismail Kadare, Dritëro Agolli, Rexhep Qosja, Fatos Arapi, Fatos Kongoli, Diana Çuli, Ali Podrimja, Luan Starova, Nazmi Rrahmani, Eqrem Basha, Ali Aliu etj. do të jenë të pranishëm çdo ditë në takime me lexuesit apo në stendat e botuesve që kanë botuar librat e tyre. Gjithashtu do të organizohen edhe prezantime librash, blerësit mund të marrin së bashku me librat e tyre të preferuar edhe autografet e autorëve përkatës etj. Këtë vit panairin e librit do ta vizitojnë edhe shkrimtarë e personalitete të huaj. Disa prej tyre janë shkrimtarët italianë, Alberto Bevilakua e Rafaele Nigro, shkrimtarja norvegjeze Hanne Orstavik, shkrimtari grek, Sotiris Dhimtriu, botuesi i revistës letrare më të madhe greke, Janis Baskozos, kritiku letrar dhe analisti i njohur grek, Taqis Kabilis, shkrimtari dhe përkthyesi gjerman, Michael Kleeberg, botuesi zviceran i shtëpisë botuese “Ammann”, i cili ka botuar në gjermanisht shkrimtarët shqiptarë, Ismail Kadare e Fatos Kongoli, botuesi i revistës letrare më të madhe në Austri “Lichtungen”, Markus Jaroschka, kryetari i Shoqatës së Përkthyesve të Gjermanisë, Gerlinde Schermer-Rauëolf, përkthesi i njohur nga shqipja në gjermanisht, Joachim Roch etj. Gjithashtu në panair do të ndahen edhe çmimet tradicionale të panairit të librit për shkrimtarin dhe përkthyesin më të mirë të vitit.


Tirana Observer

[Fiori]

Panairi “Tirana 2006” shënon numër të lartë shitjesh dhe vizitorësh
(Librat janë ofruar me 20-30 për qind ulje të çmimit )



Pjesëmarrja
Në panairin “Tirana 2006” marrin pjesë 123 shtëpi dhe enteve botuese në rreth 80 stenda. Pjesa më e madhe e botuesve janë nga Shqipëria, rreth 100 shtëpi dhe ente botuese, ndërsa 20 shtëpi dhe ente botuese janë nga Kosova, Maqedonia, Mali i Zi.

Më shumë se 100 mijë njerëz mendohet të kenë vizituar Panairin “Tirana 2006 ”, i çelur të mërkurën e shkuar në Qendrën Ndërkombëtare të Kulturës "Pjetër Arbnori" në Tiranë, me pjesëmarrjen e 123 shtëpive dhe enteve botuese në rreth 80 stenda. Pjesa më e madhe e botuesve në këtë Panair, ku hyrja është pa para, janë nga Shqipëria, rreth 100 shtëpi dhe ente botuese, ndërsa 20 shtëpi dhe ente botuese janë nga Kosova, Maqedonia, Mali i Zi, Greqia, Italia. I konsideruar si “një ngjarje për komunitetin kulturor shqiptar” panairi i vendosur në një hapësirë prej 2600 metra katror është vizituar gjatë të gjithë orëve të ditës, duke arritur sidomos pikun këtë fundjavë.



Takime
Shkrimtarët më të njohur shqiptarë, studiues, kritikë, akademikë etj., si Ismail Kadare, Dritëro Agolli, Fatos Kongoli, Ali Podrimja, kanë qënë gjatë këtyre ditëve në takime me lexuesit në stendat e botuesve që kanë botuar librat e tyre. Në ditët e tij në panair kanë qënë të pranishëm shkrimtarja norvegjeze Hanne Orstavik, shkrimtarja holandeze Magrit Moor, ndërkohë që kanë qënë deri më sot mbi 100 veprimtari të organizuara pa llogaritur veprimtaritë që çdo botues ka zhvilluar në stendën e tij.

Një nga organizatorët kryesorë të këtij aktiviteti, Fatmir Toçi, cilësoi për ATSH-në rritjen e interesimit për librin nga të gjithë grupmoshat, por edhe të studentëve, duke nënvizuar pozitiv faktin e preferencës për librat filozofikë, historikë, pa lënë mënjanë edhe letërsinë artistike kryesisht atë të huaj.



Shitja
Panairi ka ofruar gjatë këtyre ditëve një ulje 20-30 për qind të librave, gjë e cila ka tërhequr shitjen në masë të librave. Panairi ka promovuar gjatë këtyre ditëve vlera të qenësishme të letërsisë kombëtare,duke treguar se pavarësisht alushilacioneve, shqiptarët e duan librin.

Por Panair "Tirana 2006", rikujtoi edhe njëherë se organizimi i këtyre aktiviteteve është një shtysë për t’iu rikujtuar shqiptarëve se në jetë duhet edhe libri. Botues në këtë panair janë shprehur se e kanë mirëpritur organizimin e këtij panairi që mbahet pas heqjes së TVSH-së për Librin, një masë lehtësuese për këtë vlerë, e cila duhet të shkojë sa më lehtë tek lexuesi.


Koha Jonë

[Davius]

Shtëpia Botuese "Toena", në kuadrin e programit të saj promovues të librave dhe autorëve më të suksesshëm, në bashkëpunim edhe me Shoqatën Kulturore Atdhetare "Labëria", organizon paraqitjen e disa prej autorëve të saj dhe librave më të rinj që kanë dalë së fundi në qarkullim. Nën moton "Me librat tanë kudo që ka shqiptarë", "Toena" organizon paraqitje të librave në Gjirokastër, Tepelenë dhe Himarë. Bashkëpunimi i saj me shoqatën "Labëria" me këtë rast është i natyrshëm, për vetë natyrën e librave që do të paraqiten, si dhe kontributin organizativ të kësaj shoqate kombëtare, nga më të njohurat e më aktivet, e cila më 12 dhjetor feston edhe 15-vjetorin e themelimit të saj.

Objekti kryesor i këtyre takimeve promovuese me librin në të tre qytetet e njohura do të jetë vepra "Kanuni i Labërisë" i kodifikuar dhe përgatitur për botim nga Ismet Elezi, një prej figurave më të njohura kombëtare në fushën e jurisprudencës, në mënyrë të veçantë në studimet e të drejtës zakonore të të gjitha trevave shqiptare. Në këto takime do të jetë i pranishëm edhe vetë autori i librit, i cili do të kumtojë për punën e gjatë të një jete që ka kryer për daljen në dritë të kësaj vepre. Pas promovimeve në Gjirokastër dhe Tepelenë, "Kanuni i Labërisë" do të paraqitet në qytetin e Himarës, por këtë radhë bashkë më librat e shkruara dhe të botuara nga "Toena" nga autorët Lefter Çipa, një prej poetëve më të spikatur jo vetëm të Labërisë, por me vlera në letërsinë kombëtare dhe Foto Bixhili.

[Fiori]

A është Penda një sistem i hapur

Qysh prej krijimit, as një dekadë, Konkursi Kombëtar i Letërsisë Penda e Artë dhe Penda e Argjendtë, mbetet më i rëndësishmi dhe më i qëndrueshmi ndër çmimet e krijuara, ato që vazhdojnë dhe të tjerave që kanë dështuar. Pak ditë na ndajnë nga shpallja e veprave më të mira për vitin 2005. Debatet për çmimet e mëdha zyrtare në letërsi, që deri më sot kanë pasur trajtën e sulmeve pas festës, ka ardhur koha të hapen para syve të lexuesit dhe jurive vetë. Dhe debat ka atëherë kur nuk ekziston bindja se është bërë e mira, se nuk ka asgjë për të ndryshuar. Çfarë mund të përmirësohet në kriteret e vlerësimit të jurive për autorë të gjallë e të vdekur? Si mund të funksiononin më mirë juritë? Në fund të fundit a do ishte i gatshëm ky institucion i Pendës të hapej ndaj ndryshimeve, meqenëse është brenda një mekanizmi tjetër të rëndë, shtetëror, Ministrisë së Kulturës, mekanizëm shumë më i ri se letërsia, por që ecën më ngadalë se ajo, pra për paradoks më i vjetër në frymë.

Një ndër diskutimet më të nxehta javëve të fundit në median franceze, në veçanti në faqet e Le Figaro-së ka qenë pikërisht çështja e çmimeve letrare, marrë në tërësinë e konkursve franceze që organizohen gjatë vitit dhe kundërshtimeve të pashmangshme të vlerësimeve të jurisë. Ky rimerrej si një debat i vjetër në faqet e kësaj gazete qysh në vitin 1934 kur Louis Ferdinand Celine përçmonte çmimin prestigjioz Goncourt, e ironizonte dhe deklaronte se çmimet duheshin shumëfishuar sa të mundej: “Ashtu si pijetoret.”

Diskutimi është për çështjen se si mund të reformohen çmimet letrare, si mund të bëhen pjesë e aktualitetit të gjerë, qoftë dhe një herë në vit, si mund t’iu jepet përgjigje kritikave, akuzave të gjithllojshme qoftë dhe për subjektivitet të panevojshëm. A duhen vrarë çmimet letrare? Me këtë pyetjet Le Figaro mbajti gjallë një debat të hapur ku ekspertët propozonin ide për ndryshim dhe që gabimet e bëra të evitoheshin. E lehtë të thuash se këtu jemi në Shqipëri e jo në Francë, dhe as ia vlen të hiqen paralele. Po konkurset nuk ngrihen mbi urdhëresat e Moisiut, të dhëna njëherë e gjithmonë. Le të marrim një shembull. Një nga propozimet për ndryshim në vlerësimet e jurisë ishte: A mundet një çmim i madh të shpërblejë një autor të vdekur?

Këtë vit për herë të parë dëgjuam nga anëtarë të jurisë së Pendës deklaratën se nuk është e udhës që çmimi i karrierës t’i jepet një shkrimtari të vdekur, me përjashtimin kur figura e tij i thërret për ndihmë rehabilitimi ndërgjegjes intelektuale. Prandaj vitin e shkuar u quajt me vend vlerësimi i Ernest Koliqit, ndoshta nesër do të ketë një Pendë të Artë edhe për Arshi Pipën, ashtu sikur ka pasur debat për dhënien e këtij çmimi Dhimitër Shuteriqit (pas vdekjes) apo pak më larg, e kanë quajtur pa kuptim vlerësimin e Lasgush Poradecit vepra e të cilit është e botuar tashmë dhe është shijuar gjerësisht. Për herë të parë ky çmim ka edhe një vlerë në të holla, 300 mijë lekë. Diçka ka filluar të lëvizë në vizionin e jurisë së Pendës që me votën e saj në dukje të papërfillshme, kur dhe si duhet, mund t’i japë ndershmërisht peshën e duhur dhe të nevojshme letërsisë dhe autorëve të saj në opinionin e gjerë.

Por një problem ama, është juria vetë. Në vite Penda ka pasur juri të ndryshmueshme.

Këtu, modelet 100-vjeçare “made in France” që janë eksportuar edhe jashtë saj, janë të hapura për diskutim në këto pika:

Të evitohet dhënia e shumë çmimeve një autori; Juritë letrare të jenë të hapura për personalitete jo të letërsisë; Të bëhet sa më transparente zgjedhja e një anëtari jurie. Zgjedhja e një anëtari të ri të bëhet objekt i kandidaturave publike, duke dhënë kështu më shumë garanci; Përtëritja e jurisë të jetë një herë në tre vjet ku një e treta e saj ta lërë vendin, duke lejuar prurjen e një gjaku të ri dhe ruajtjen e frymës së grupit; Zgjedhja e shkrimtarëve më të mirë të një viti të motivohet publikisht. Një zëdhënës të japë argumentet që çuan në kurorëzimin e fituesit për cilësitë letrare; Vota të bëhet publike. Lexuesit dhe mediat të njihen me votën e çdo anëtari jurie.

Një moment tjetër me rëndësi është prurja e veprave në konkurrim dhe seleksionimi i tyre. Botime të panumërta janë derdhur në tryezat e specialistëve të librit në Ministrinë e Kulturës. Turrë u kanë ardhur, turrë ia dorëzojnë jurisë. Gjithçka kjo juri e nis nga zero, edhe atëherë kur i bie në dorë një libër me titullin “Ushtria e gjeneralit të vdekur”! Kufizimi i numrit të librave të seleksionuar, do ishte një problem për t’u zgjidhur. Ndoshta shtëpitë botuese do ishin një filtër i mirë.

Nëse deri tek shpallja e fituesit të vitit në letërsi do të mbërrihej në një formë më të qartë dhe jo kaotike, më të ndërgjegjshme dhe jo sipas tarafeve, më bindëse dhe jo

si një detyrë ku për një vit punohet vetëm 2 muaj, pa dyshim që librat më të mirë të vitit do ishin një festë për të gjithë ata që akoma lexojnë, edhe për ata që letërsinë shqipe e shohin inferiore. Mbase shkrimtari më i mirë për vitin 2005 nuk do të shesë pas këtij çmimi, jo tre libra më shumë, po tridhjetë dhe do të kishte ambicjen të shkruante librin tjetër, më të mirin e mundshëm, kur e di që shqiptarët e tij e blejnë dhe e lexojnë. Edhe shteti në këtë mënyrë e përmbush detyrën e tij si mecenat dhe si moralist me të drejtë.


Kandidatët e Pendës së Argjendtë për vitin 2005

Juria e Konkursit Kombëtar të Letërsisë “Penda e Artë dhe Penda e Argjendë 2005”, arriti të përzgjedhë këta pretendetë për letërsinë artistike, studimin, përkthimin (nga gjuha e huaj në shqip dhe anasjelltas) dhe letërsisë për fëmijë:



Proza
1. Zija Çela, 'Las varrezas' - roman
2. Besim Fusha, 'Pëshpërimat e kryeqytetit të shurdhëruar' - rrëfenja
3. Mehmet Kraja, 'Im atë donte Adolfin'- roman
4. Bashkim Shehu, 'Angelous Nova' - roman
5. Lazër Stani, 'Dënesje në dru' - tregime

Poezia
1. Visar Zhiti, 'Thesaret e frikës' - poezi
2. Ali Podrimja, 'Pikë e zezë në blu' - poezi
3. Agron Tufa, 'Avangardë engjëjsh' - poezi
4. Mujo Buçpapaj, 'Fitorja e padukshme' - poezi
5. Gazmend Krasniqi, 'Poema' -poema

Studimi
1. Nasho Jorgaqi, 'Jeta e Fan S. Nolit' - studim
2. Milazim Krasniqi, 'Soneti në poezinë shqipe' - studim
3. Basri Çapriqi, 'Simboli dhe rivalët e tij' - studim
4. Sabri Hamiti, 'Tematologjia' - studim
5. Luan Topçiu, 'Vetmia nostalgjike në poezi' - studim

Përkthimi nga gjuha e huaj në shqip
1. Përktheu Çelo Hoxha, 'George Orwell - "1984"' - roman
2. Përktheu Zimo Krutaj, 'Salvadore Quazimodo - "Një hark i hapur"' - poezi
3. Përktheu Aristidh Ristani, 'Elias Canetti - "Gjuha e shpëtuar"; "Pishtari në veshin"; "Loja e syve"' - trilogji
4. Përktheu Mira Meksi, 'Gabriel Garsia Markes - “Kujtim kurvash të trishta” ', -roman
5. Përktheu Edvin Shvarc, 'Isak Bashevic Singer - “I Penduari” ' , - roman

Nga shqipja në gjuhë të huaj
1. Joachim Roehm (gjermanisht)
2. Tedi Papavrami (në frëngjisht)
3. Marius Dobresku (rumanisht)

Letërsia për fëmijë
1. Xhevat Beqaraj, “Rruazat e vesës” - vjersha dhe poema
2. Flamur Topi, "Gara e jetës" - tregime
3. Dionis Bubani, "Aventurat e Çapaçulit nga Australia në Polin e Jugut" - tregime




Përgatiti Elsa Demo, për 'Shekullin'

[Brari]

Shpallen çmimet e letërsisë për vitin 2006


Çmimi i posaçëm i Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve "Penda e Artë", i jepet fratit të kujtimeve, "Nderit të Kombit" AT Zef Pllumi, për veprën e tij monumentale "Rrno vetëm për me tregue"


Trofetë:

Proza
Zija Çela "Las varrezas" roman

Poezia
Ali Podrimja "Pikë e zezë në blu" poezi

Studimi
Sabri Hamiti "Tematologjia" studim

Përkthimi nga gjuha e huaj në shqip
Gabriel Garsia Markes "Kujtim kurvash të trishta" roman përktheu Mira Meksi

Përkthimi nga gjuha shqipe në gjuhë të huaj
Marin Dobresku për veprën e Kadaresë

Letërsia për fëmijë
Xhevat Beqaraj "Rruazat e vesës" vjersha dhe poema




Veprat konkuruese

Të paktën 150 vepra janë paraqitur për të konkuruar në Konkusin kombëtar të Letërsisë "Penda e Artë" dhe "Penda e Argjendë" një konkurs- traditë në njohjen dhe përballjen e vlerave në botimet bashkëkohore shqiptare, në harkun kohor të një viti.

Juria, e përbërë nga emra të njohur të letrave shqipe, përzgjodhi fillimisht 136 vepra nga të cilat 39 vepra në prozë, 30 në poezi, 24 në fushën e studimit, 27 vepra të përkthyera, 15 vepra për letërsinë për fëmijë. Gjatë një konference për shtyp më 22 dhjetor u bënë të ditura 5 veprat e përzgjedhura për secilën gjini për çmimin "Penda e Argjendë", përkatësisht në poezi, prozë, përkthim, studim dhe letërsi për fëmijë, sipas specialistit.


Proza
Zija Çela "Las varrezas" roman
Besim Fusha "Pëshpërimat e kryeqytetit të shurdhëruar" rrëfenja
Mehmet Kraja "Im atë donte Adolfin" roman
Bashkim Shehu "Angelous Nova" roman
Lazër Stani "Dënesje në dru" tregime


Poezia
Visar Zhiti "Thesaret e frikës" poezi
Ali Podrimja "Pikë e zezë në blu" poezi
Agron Tufa "Avangardë engjëjsh" poezi
Mujo Buçpapaj "Fitorja e padukshme" poezi
Gazmend Krasniqi "Poema" poema


Studimi
Nasho Jorgaqi "Jeta e Fan S. Nolit" studim
Milazim Krasniqi "Soneti në poezinë shqipe" studim
Basri Çapriqi "Simboli dhe rivalët e tij" studim
Sabri Hamiti "Tematologjia" studim
Luan Topçiu "Vetmia nostalgjike në poezi" studim


Përkthimi nga gjuha e huaj në shqip
George Orwell 1984 roman përktheu Çelo Hoxha
Salvadore Quazimodo "Një hark i hapur" poezi përktheu Zimo Krutaj
Elias Canetti "Gjuha e shpëtuar"
"Pishtari në veshin"
"Loja e syve" trilogji përktheu Aristidh Ristani
Gabriel Garsia Markes "Kujtim kurvash të trishta" roman përktheu Mira Meksi
Isak Bashevic Singer "I penduari" roman përktheu Edvin Shvarc


Letërsia për fëmijë
Xhevat Beqaraj "Rruazat e vesës" vjersha dhe poema
Flamur Topi "Gara e jetës" tregime
Dionis Bubani "Aventurat e Çapaçulit nga Australia
"në Polin e Jugut" tregime


Çmimi i posaçëm i Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve "Penda e Artë", një çmim i lartë dhënë një personaliteti të letrave shqipe, i njehsuar edhe si Çmimi i karrierës dhe "Penda e Argjendë" u jepet personave të gjallë apo jo, dhe i dedikohet veçanërisht përkrahjes së prirjeve moderne dhe emancipuese, estetike të autorëve të mëdhenj shqiptarë, të cilët kanë luajtur një rol të rëndësishëm në jetën e shoqërisë shqiptare. Në këtë konkurs ishin të ftuar për të marrë pjesë autorët shqiptarë, që kanë botuar gjatë vitit 2005 në gjininë e prozës, poezisë, studimit, përkthimit dhe letërsisë për fëmijë në gjuhën shqipe.

Juria e këtij konkursi përbëhet nga:

• Mark Marku, Kryetar jurie-studiues
• Bardhyl Londo, shkrimtar
• Persida Asllani, studiuese
• Ibrahim Berisha, shkrimtar
• Virgjil Muçi, shkrimtar

Juria e Konkursit kombëtar të Letërsisë "Penda e Artë dhe Penda e Argjendë 2006", shpalli dje më 27 dhjetor fituesit për çmimin kombëtar "Penda e Argjendë" në gjininë e prozës, poezisë, përkthimit, studimit dhe letërsisë për fëmijë:

2006-a, vit i botimeve të rëndësishme
Bujar LESKAJ*

Është më të vërtetë gjë e veçantë dhe shumë e shënuar që sot, kur po i afrohemi mbylljes së një viti dhe po hyjmë në vitin tjetër, mblidhemi për festen e madhe të librit, mund të themi se kjo festë tashmë është bërë tradicionale duke hyrë në kalendarin artistik të shqiptarëve.

Finalizimi i konkursit "Penda e Artë dhe e Argjendë" këtë herë ka një simbolikë të veçantë, sepse është kurorëzim i një viti gjatë të cilit libri ishte kryefjalë e politikave tona kulturore, me një gjeografi aktivitetesh dhe masash mbështetëse që rregullojnë marrëdhëniet e lexuesit me librin, aq sa me të drejtë viti 2006 u quajt viti i librit.

Ky ishte vit i botimeve të rëndësishme, viti i Kadaresë, gjatë të cilit organizuam një sërë veprimtarish për nder të 70-vjetorit të shkrimtarit tonë të madh, që nga Gjirokastra në Tiranë, Prishtinë dhe Paris. Pra, tubime kombëtare e ndërkombëtare në të cilat u rikonfirmua raporti i privilegjuar që lexuesi ka me të, nga provincat e Shqipërisë gjer në metropolet botërore. Gjithashtu, ky ishte viti i panaireve alternative dhe i një ligji bashkëkohor për librin.

Këtë vit, frymëmarrja e konkursit ishte mbarëkombëtare, çka dëshmoi se kufijtë kulturorë në hapësirën shqiptare kanë rënë, duke i njohur kulturës rrolin parësor në komunikim dhe në integrim të ndërsjelltë Kosovë -Shqipëri.

Prurjet librare në këtë aktivitet janë dëshmi e një pulsimi shumë të fortë në të gjithë lamijtë e shkrimit, fakt ky që na bën optimistë për cilësinë dhe aftësinë imponuese dhe prezantuese që letrat shqipe i bëjnë shpirtit shqiptar në sistemin europian e më gjerë të vlerave të shkruara.

MTKRS, duke gjykuar se letërsia shqiptare ka nevojë për mbështetje dhe stimuj vitin tjetër, ashtu siç vepruam edhe një vit më parë me çmimin për revistën më të mirë të vitit, ne do të pasurojmë skemën e çmimeve me pendë të argjendë për gjininë e dramës dhe dy penda të tilla për prozën dhe poezinë për fëmijë, si vazhdim i këtij konkursi.

Gjithashtu, po marrim në konsideratë vendosjen e katër çmimeve të tjera që mbajnë emrat e personaliteteve të kulturës sonë kombëtare, konkretisht çmimin "Gjergj Fishta", "Ali Asllani", "Musine Kokalari" dhe "Ismail Kadare" për zhanre letrare dhe kategori të ndryshme shkrimtarësh, me kritere të përcaktuara qartë. Këto çmime do të jepen në fund të janarit.

Sot kam nderin dhe kënaqësinë e madhe të shpall para jush fituesin e "Pendës së Artë" shkrimtarin që me veprën e tij edukoi estetikisht dhe moralisht letërsinë shqipe të këtyre viteve, "njeriun që rrnoi" vetëm për të treguar dhe për të na ofruar historinë tjetër të shqiptarëve, me një qasje letrare unike e në konture filozofike që e çojnë meditimin shoqëror në shkallë sipërore. Besoj e keni kuptuar, "Penda e Artë" i jepet fratit të kujtimeve, "Nderit të Kombit" AT Zef Pllumi.

Vepra e tij monumentale "Rrno vetëm për me tregue" e të tjera si "Histori kurrë e shkrueme" janë një sinor i përjetshëm. "Ato dëshmojnë para botës se asnjë njeri nuk është i detyruar prej rrethanave të bëhet i keq, i ulët, të humbasë humanizmin e tij. AT Zef Pllumi tregon me jetën e tij se edhe ne shqiptarët mund ta kalojmë provën e zjarrit, atë që rafinon arin e kulluar dhe ndan mënjanë skorjet e kombit".

At Zefi, nxënësi i Fishtës, Harapit, Shllakut, mësuesve të përjetshëm të këtij vendi, sot më shumë se kurrë më ngjan me Diogjenin, filozofin grek, "atij s'mund t'i marrësh asgjë, pse nuk ka asgjë të vetën, dhe s'mund t'i japësh asgjë që i mungon, pse ai e ka zemrën plot e përplot me dashuri".

-----------
*Fjala me rastin e ndarjes së çmimeve të letërsisë


(Shkëputur nga RD)

[peadix]

Mbrëmbje poetike me krijuesit shqiptarë në ANGLI

--------------------------------------------------------------------------------

Gazeta "The ALBANIAN" njofton të gjithë krijuesit shqiptarë që jetojnë në Angli, si dhe të gjithë dashamirësit e Letërsisë se të dielën me datën
18 Shkurt ora:15.00
do te organizohet nje mbrembje poetike.


Jeni te mireseardhur ne:

LONDON STONE

109 CANNON STREET

EC4N 5AD

LONDON

Nearest tube cannon st or bank exit nr 8.


Për informacione të tjera kontaktoni me redaksinë e Gazetës "The Albanian"

The Albanian Newspaper

164 Fonthill Road

Finsbury Park

London N4 3HP


albania7@googlemail.com

Tel/fax:0207 2633661

[no name]

Disa nga titujt më të rinj të librave të letërsisë shqipe dhe të huaj në libraritë e Tiranës janë:
Romani "Todo modo&Konteksti" i autorit Leonardo Sciascia, shqipëruar nga Nasi Lera dhe botuar nga "Dituria".
Libri me tregime e novela i autorit Luigi Pirandelo, i përkthyer nga Amik Kasoruho, botuar nga "Dituria".

Romani "Tre metra mbi qiell", me autor Frederico Moçia, përkthyer nga Lura Baçi dhe botuar nga "Dituria".

Romani "Mbylli sytë", i autorit Raul Montanari, përkthyer nga Durim Taçe dhe botuar nga "Dituria".


Libri i gjinisë monografike "Pjetër Zarishi dhe krijimi i rruzullmit", me autor Tonin Çobani dhe botuar nga "Toena".

"Një grua", romani i autores Sibilla Alermo, përkthyer nga Sonila Kapo dhe botuar nga "Dora d'Istria".

Romani "Krikat e Narnias- Luani, Magjistarja dhe Dollapi i Rrobave", me autor C. S. Lewis, përkthyer nga Leonard Doka, botuar nga "Dudaj".

"Klienti", romani i John Grishman, shqipëruar nga Agim Danga dhe botuar nga "Dudaj"

Botimi shkencor "Të fshehtat e librit Engjëj dhe Djaj", me autor Dan Durstein e Arne de

Kejzier, shqipëruar nga Robert Anastasi dhe botuar nga "Dudaj".

Romani 'Dashuritë e një jete", me autor Zveva Casati dhe përkthyer nga Dorina Doganaj.

Studimi bestseller "Historia më e bukur e botës", e përkthyer nga Nuri Domi dhe botuar nga "Infbotues".

Libri sociologjik "Si të sillemi bukur", me autor Florence Le Bras, shqipëruar nga D. Estrefi dhe R Shiroka, botuar nga "Edfa".

"Gra që dashurojnë me shpirt", me autor Robin Norwood, përkthyer nga Aljona Papa dhe botuar nga "Edfa". ATSH

[Fiori]

Shumë ide e mirë kjo tema. Shpresoj që ju që jetoni në Shqipëri e diasporë të na sillni më shumë e më shpesh informacione mbi 'Jetën e librit' atje. Sidomos në lidhje me botimet e reja të autorëve shqiptarë.

Unë i kam humbur fare lidhjet me Shqipërinë pas kaq vitesh dhe është e vështirë të gjej informacione të tilla. Kur them unë, jam e sigurt që ka dhe shqiptarë të tjerë në Amerikë (apo më larg : )), që do ju falenderonin për informacionin...