Fragmenti mė i ‘vjetėr’ i Kur’anit gjendet nė Universitetin e Birminghanit, Angli


Akademikėt e Universitetit ishin tronditur kur testet radiokarbon treguan se ishte aq i vjetėr

Ndoshta mund tė jenė fragmentet mė tė vjetra nė botė tė Kur’anit tė cilat janė gjetur nga Universiteti i Birmingamit.

Radiokarboni tregon se dorėshkrimi ėshtė tė paktėn 1,370 vjet i vjetėr, duke e bėrė atė ndėr mė tė hershmit.

Faqet e tekstit tė shenjtė mysliman kishin mbetur tė panjohur nė bibliotekėn universitare pėr gati njė shekull.

Eksperti i Bibliotekės Britanike pėr dorėshkrime tė tilla, Dr. Muhamed Isa Waley, tha se ky zbulim emocionues do t’i bėjnė muslimanėt tė gėzohen.

Dorėshkrimi ishte mbajtur me njė koleksion tė librave dhe dokumenteve tė tjera tė Lindjes sė Mesme, pa u identifikuar si njė prej fragmenteve mė tė vjetra tė Kuranit nė botė.



Tekstet mė tė vjetra



Kur njė studiues PhD ka shikuar mė afėr nė kėto faqe vendosi pėr tė kryer njė test radiokarboni dhe rezultatet ishin befasuese.

Drejtoresha e koleksioneve tė veēanta tė universitetit, Susan Worrall, tha se studiuesit nuk e kishte pritur qė ky dorėshkrim do tė jetė aq i vjetėr.

Zbulimi se kemi pasur njė prej fragmenteve mė tė vjetra tė Kur’anit nė tė gjithė botėn ka qenė fantastik- emocionuese

Dorėshkrimi i Kur’anit nė Universitetin e Birminghamit ishte nė njė koleksion me prejardhje nga Lindja e Mesme

Testet, tė kryera nga Njėsia e Akselatorit tė Radiokarbonit e Universitetit tė Oxfordit treguan se fragmentet, tė shkruara nė lėkurė dele ose dhie, janė nė mesin e teksteve tė Kur’anit shumė tė vjetra qė kanė mbijetuar.

Kėto teste ofrojnė njė gamė tė tė dhėnave, duke treguar se, me njė probabilitet prej mė shumė se 95%, pergamenėt ishin midis vitev 568 dhe 645.

Ato, teksti i Kur’anit, ėshtė shkruar disa viteve nga koha e themelimit aktual tė Islamit, tha David Thomas, profesor universiteti pėr Krishterimin dhe Islamin.

Sipas traditės myslimane, Profetit Muhammed ju ka shpallur Kur’ani, Teksti i Shenjtė i Islamit, nė mes tė viteve 610 dhe 632, viti 622 ėshtė viti i vdekjes sė tij.

Personi i cili nė fakt ka e ka shkruat tekstin e Kur’anit mund tė ketė njohur profetin Muhammed ... ai ndoshta do ta ketė dėgjuar atė duke predikuar, tha Prof. David Thomas, i Universitetit tė Birminghamit.

Prof. David Thomas tha se lėkura ku ėshtė shkruar teksti na jep me kuptue se ėshtė mjaftė e mundshme qė personi i cili kishte shkruar tekstin do tė ketė jetuar nė kohėn e Profetit Muhammed.

Personi i cili nė fakt e ka shkruar tekstin e Kur’anit, mund ta ketė njohur profetin Muhammed. Ai ka mundėsi ta ketė parė atė, ndoshta, ai e ka dėgjuar duke predikuar. Ai mund ta ketė njohur atė personalisht. Dhe qė me tė vėrtetė janė kėto mendime qė mė sjellėn nė mendje vazhdimisht, thotė ai.



Dėshmitar tė dorės sė parė



Prof. David Thomas thotė se disa nga pasazhet e Kur’anit janė shkruar nė pergamenė, gur, gjethe palme, nė lėkura, shpatulla tė deveve - dhe njė version pėrfundimtar, i pėrmbledhur nė formė tė librit, u pėrfundua rreth vitit 650.

Prof. David Thomas thotė shkruesi i kėtij dorėshkrimi mund tė ketė dėgjuar predikimin e Profetit Muhammed

Ai thotė se pjesėt e Kur’anit qė janė shkruar nė kėtė pergamenė mund, me njė shkallė tė besimit, tė datohet nė mė pak se dy dekada pas vdekjes sė Muhammedit.

Kėto pjesė tė tekstit tė Kur’anit duhet tė ketė qenė nė njė formė qė ėshtė shumė afėr formės sė Kur’anit qė lexohet sot, duke mbėshtetur pikėpamjen se teksti ka pėsuar pak ose aspak ndryshime dhe se ajo mund tė datohet nė njė pikė shumė tė afėrt nė atė kohė qė besohet se ėshtė shpallur, zbuluar.

Susan Worrall thotė se universiteti do ta paraqesė kėtė zbulim tė rėndėsishėm ndėrkombėtar nė ekspozitė publike

Dorėshkrimi, i shkruar nė stilin Hixhazi, njė formė e hershme e shkrimit tė gjuhės arabe, bėhet njė prej fragmenteve mė tė vjetra tė njohura tė Kur’anit. Sepse radiokarboni krijon njė gamė tė moshave tė mundshme, ka njė pjesė tė vogėl tė dorėshkrimeve tė tjera nė koleksionet publike dhe private tė cilat mbivendosen. Pra, kjo e bėn tė pamundur tė thuhet se ēdo ėshtė definitivisht mė i vjetra.

Por data e fundit e mundshme e zbulimit tė dorėshkrimit tė Kur’anit nga Universiteti i Birminghamit ėshtė viti 645 – qė do tė thotė nė mesin e mė tė vjetėrve.



'Mbijetesė e ēmuar'



Dr. Waley, kurator pėr dorėshkrime tė tilla nė Bibliotekėn Britanike, tha se kėto dy fragmente tė Kur’anit, dorėshkrime tė bukura dhe ēuditėrisht tė lexueshme nė stilin e Hixhazit, pothuajse me siguri datojnė qė nga koha e tre halifėve tė parė.

Tre halifėt e parė ishin udhėheqės nė komunitetin musliman nė mes tė viteve 632 dhe 656.

Fragmentet e Kur’anit ende mund tė lexohen qartė.

Dr. Waley thotė se nė kohėn e halifit tė tretė, Uthman ibn Affan, kopje tė edicionit “devinitiv”tė Kur’anit u shpėrndanė.

Komuniteti mysliman nuk ishte aq i pasur sa tė grumbullojnė lėkurat e kafshėve pėr dekada tė tėra, dhe pėr tė prodhuar njė Mushaf tė plotė, ose kopje, nga Kurani i Shenjtė qė kėrkohet njė numėr shumė i madh prej tyre.



Kur'ani: Udhėtimi i gjatė nė jetėn britanike



Dr. Waley sugjeron se dorėshkrimin i zbuluar nga Universiteti Birmingham ėshtė njė mbijetesė e ēmuar e njė kopjeje nga ajo epokė, ose mund tė jetė edhe mė e hershme.

Nė ēdo rast, kjo - sė bashku me bukurinė absolute tė pėrmbajtjes dhe ēuditėrisht ende tė qartė pėr t’u lexuar - ėshtė njė lajm pėr t'u gėzuar zemrat muslimane.

Muhammed Afzal i Xhamisė Qendrore nė Birmingham tha se me pa durim po prźt pėr tė parė dorėshkrimin

Dorėshkrimi ėshtė pjesė e Koleksionit Mingana prej mė shumė se 3.000 dokumente tė Lindjes sė Mesme tė mbledhura nė vitet 1920-ta nga Alphonse Mingana, njė prift Kaldean, lindur pranė qytetit Mosul nė Irak.

Ai u sponsorizua nga Edward Cadbury pėr tė mbledhur dorėshkrimet nga Lindjen e Mesme.

Komuniteti lokal musliman ka shprehur tashmė kėnaqėsinė e tij pėr kėtė zbulim, nė qytetin dhe universitetin e tyre dhe thotė se dorėshkrimet do tė ekspozohen pėr publikun.

Kur i pashė kėto faqe tė dorėshkrimeve isha shumė i lumtur. Nga lumturia, gėzimi m’u mushėn sytė me lot. Unė jam i sigurt se njerėzit nga e gjithė Mbretėria e Bashkuar do tė vijnė nė Birmingham pėr t’i parė kėto dorėshkrime tė vjetra tė Kur’anit”, tha Muhammed Afzal: kryetar i Xhamisė Qendrore nė Birmingham.

Prof. Thomas thotė sė kėto dorėshkrime tė Kur’anit do t’u tregojnė banorėve tė Birminghamit se ata kanė kėtu njė thesar tė pazevdėsueshėm.


www.mediaelire.net