Close
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 5
  1. #1
    Shpirt Shqiptari Maska e Albo
    Anëtarësuar
    16-04-2002
    Vendndodhja
    Philadelphia
    Postime
    30,122
    Postimet në Bllog
    17

    Xhelil Gjoni dëshmon për rolin e tij në lëvizjen e dhjetorit 1991

    Xhelil Gjoni: Imami e Pashko konsultoheshin me mua kur u krijua PD

    Emri:  xhelil-gjoni-me-pashkon-e-imamin.jpg

Shikime: 644

Madhësia:  39.0 KB

    Se cili ishte roli i themeluesve të Partisë Demokratike në Lëvizjen studentore dhe në vetë partinë e re që u krijua, Xhelil Gjoni, ish-sekretar i Parë i Komitetit të Partisë së Punës për Tiranën, i rrëfen në pjesën e tretë të intervistës së tij për gazetën “Panorama”. Ai tregon se si konsultoheshin në Komitetin Qendror themelues të PD-së, por dhe të Partisë Republikane, për krijimin e partive të reja. Për drejtuesin e lartë të PPSH-së së Tiranës, të gjitha rekomandimet që u janë dhënë themeluesve të PD-së dhe PR-së janë zbatuar, ndërsa e ka parë problematik gjithmonë rolin e Azem Hajdarit për agresivitetin e tij.

    ***

    Në vijim të rrëfimit të tij për Lëvizjen Studentore të Dhjetorit ’90, Xhelil Gjoni tregon se edhe kjo lëvizje është ndikuar nga ambasadat e huaja, ndërsa Partia e Punës punoi që situata të mos dilte jashtë kontrollit.

    Në një intervistë ekskluzive për gazetën “Panorama”, ai tregon takimet që ka pasur në atë kohë me drejtuesit e Lëvizjes, Azem Hajdarin, por dhe Sali Berishën e Besnik Mustafajn, për të gjetur zgjidhje sa më të buta për të shmangur një përplasje të fortë mes pushtetit dhe studentëve.

    Ish-sekretari i parë PPSHsë për Tiranën dhe njëkohësisht sekretar i Komitetit Qendror të PPSH-së, e cilëson Azem Hajdarin si njeri të Sigurimit të Shtetit, jo shumë të besueshëm dhe të çekuilibruar. “Për mua lëvizja demokratike në Shqipëri më shumë i dedikohet Partisë së Punës, sepse i edukoi se si të bënin dhe organizonin lëvizjen demokratike, sesa një rrumpalle totalisht pa ide”, shprehet Gjoni në intervistën e tij.

    Sipas tij, Ramiz Alia, nga frika e një skenari si ai i Rumanisë, punonte me të gjithë protagonistët dhe themeluesit e PD-së që situatat në Shqipëri të zhvilloheshin me sa më pak përplasje, pasi informacionet e Sigurimit të Shtetit parashikonin gjakderdhje.

    Pak javë më parë festuam 24-vjetorin e Lëvizjes studentore të Dhjetorit, ju, për shkak të pozitës suaj në atë kohë, keni dijeni për to. Si nisi kjo lëvizje?

    Kur dëgjoj Dhjetoristët, më shkon mendja te dekabristët e Rusisë, viti 1825. Kjo lëvizje ishte e para lëvizje revolucionare kundër carizmit, e cila bazohej në kërkesat për demokraci kundër autokracisë cariste. Pse më vajti mendja te dekabristët?! Pasi kjo përkon me dhjetorin (dekabër), nga ka marrë dhe emrin Lëvizja Dekabriste. Por edhe lëvizja studentore e dhjetoristëve, ose e dekabristëve tanë, për të parë “ngjashmërinë” mes këtyre dy lëvizjeve, të lëvizjes së 1825 në Rusi me atë të fillimit të viteve ’90 në Shqipëri. Këto lëvizje kanë një të përbashkët, etjen për liri dhe demokraci, për fjalën e lirë. Kjo është një kërkesë universale dhe e përhershme e njerëzimit. Dekabrizmi në Rusi ishte një lëvizje e konceptuar, kishte një mendim filozofik që udhëhiqej nga këto dy ideologë. Ata kishin etjen për lirinë, për fjalën e lirë, në një Rusi të pllakosur nga rendi feudal, me kufizime të mëdha, vendi ku njeriu me ndjenjat e tij shtypej më shumë se kudo. Është për t’u theksuar me këtë rast se linja materialiste e filozofisë ruse fillon me dekabristët nëpërmjet Belinskit, Dobrolubovit e Çernishevskit. Pika e takimit mes dy lëvizjeve ishte etja për liri, sidomos për lirinë e fjalës.

    Cila ishte veçoria e “Dhjetorit” tonë?

    “Dhjetorit” tonë i mungonin këto lloj ideologësh dhe e bënin Dhjetorin tonë pak rrumpallë me një agresivitet, pa një ideologji, pa një platformë. Mund të prezantohej ndryshe e gjithë etja për lirinë e fjalës dhe veprimit, ballafaqimi me platforma alternative me pushtetin. Kishte një pjesë të madhe të udhëheqësve të Partisë së Punës, që nuk kishin kundërshti për hapjen dhe krijimin e hapësirave për pluralizëm. Djemtë e popullit ishin ata. Preç Zogaj ka të drejtë kur thotë se pluripartizmi ishte negocim dhe, mbi këtë logjikë, gjithë procesi i vendosjes së pluralizmit dhe pluripartizmit u bë përmes negocimit dhe jo përplasjes, gjakderdhjes si në disa vende të tjera. Por Zogaj nuk ka të drejtë kur thotë se ky negocim politik nisi me krijimin e PD. Vetë negocimi është politikë dhe madje ishte politikë e mençur, që çoi në krijimin e Partisë Demokratike. Politika nuk filloi me krijimin e PD, por kishte filluar që me negocimin e krijimit të kushteve, që çoi në krijimin e kësaj partie. Kjo politikë krijoi një proces normal dhe unikal për Shqipërinë.

    Ndoshta ky negocim erdhi edhe për shkak të ngjarjeve që kishin ndodhur në vendet e tjera të Lindjes, si Rumania, dhe pushteti i asaj kohe po krijonte hapësirat për shmangien e një Rumanie të dytë?

    Jo, jo, nuk ishte vetëm ndikim i jashtëm. Kishte një predispozicion të madh në shumë drejtime për ndryshime, sepse vetë komunistët ishin bërë të pakënaqur ndaj udhëheqësve të tyre dhe kërkonin ndryshime. Dhe ndryshimi erdhi nga vetë brenda sistemit. Më kurajozë u bënë vetë komunistët për të ndryshuar situatën në vend, fëmijët e tyre.

    Si lindi Lëvizja studentore, vinin te ju shqetësimet e studentëve për kushte më të mira në konvikte, energjia, ushqimi?

    Unë jam marrë me këtë punë që kur më sollën nga Dibra në Tiranë, në 1990. Kur erdha, i gjeta ambasada të mbushura. Ramiz Alia më mori në kabinetin e tij dhe më caktoi ndihmës për inteligjencën që të ndihmoja Pirro Kondin fillimisht si sekretar i Parë i Tiranës. Ambasadat ishin të mbushura me qytetarë dhe Tirana ziente.

    Çfarë produkti gjykuat në atë kohë se ishin ambasadat? Kishte një shpërthim të brendshëm apo nxitje nga jashtë?

    Nëse një ambasadë e jona në Perëndim do të ishte sjellë në atë mënyrë me qytetarët e tyre, menjëherë do të ishte ndërhyrë dhe kjo situatë do të ishte zhbërë. Në Tiranë ishin shumë agresive ambasada franceze, gjermane dhe shumë agresive për çudi dhe ambasada çeke. Ndërsa ambasada italiane ishte më e matur, por dhe ajo punonte intensivisht. Të gjithë këto, kur vijmë te Lëvizja e Dhjetorit ishin një ndikim i jashtëm në nxitjen e ndjenjave antipushtet, të revoltës. Mbushja e ambasadave ishte totalisht nën ndikimin e diplomacive të huaja dhe të agjenturave të tyre. Kryebashi i këtyre nxitjeve ishte Ambasada jugosllave në Tiranë, pasi ambasadori i saj ishte dhe dekani i ambasadorëve (më i vjetri në shërbimin diplomatik). Në Ambasadën jugosllave hynë vetëm 12 veta dhe takimet e ambasadorëve perëndimorë bëheshin në Ambasadën jugosllave. Po ta kenë të ruajtur arshivën, duhet ta kenë të dokumentuar këtë periudhë.

    A u menaxhua si duhet kjo krizë?

    Unë kujtoj se u menaxhua dhe ka qenë urtësia e njerëzve që drejtonin në atë kohë dhe nuk vajti puna te përdorimi i forcës për t’i nxjerrë njerëzit nga ambasadat. Jo pak herë është ngritur pyetja që pse në Shqipëri nuk ndodhën ngjarje të njëjta me Bullgarinë dhe Rumaninë? Ishte pleksur shoqëria shqiptare, jug-veri bashkë, ishin martuar me njëri-tjetrin dhe kishte krijuar një kompaktibilitet, që nuk ishte e lehtë ta zhbëje në atë masë që të përdorej për trazira të përgjakshme. Përkatësia fetare ishte e papërfillshme pas martesave mes të gjitha feve. Ky ishte një fat për Shqipërinë, që kishim një shtresëzim të tillë të shoqërisë që amortizonte përplasjet e dhunshme.
    Kishit negocim me ambasadat ku kishin hyrë shqiptarët në korrik 1990, çfarë kërkonin ata?
    Ambasadat ku kishin hyrë qytetarët tanë, kërkuan tri sheshe për t’i zhvendosur të ngujuarit në qendër të Tiranës. Ata kërkuan që 5 mijë qytetarët që kishin hyrë në ambasada të vendoseshin në sheshin “Skënderbej”, ku ata do të sillnin çadra, krevate, pajisjet mjekësore dhe ushqime, t’i nxirrnin nga ambientet e ambasadave. Kjo nuk u pranua. Më pas, ata kërkuan sheshin “Avni Rustemi” dhe, pasi u refuzua dhe ky shesh, kërkuan sheshin “Nënë Tereza”, para korpusit kryesor të Universitetit. Edhe kjo nuk u pranua nga ne dhe ky ishte një menaxhim i mençur. Qëllimi i tyre ishte që pranë 5 mijë të ngujuarve të ambasadave të grumbulloheshin rreth tyre dhe nga 4-5 familjarë të tyre, që do ta çonte numrin në rreth 20 mijë veta të ngujuar në sheshet e Tiranës. Agjenturat prisnin që në Shqipëri të shpërthente situata dhe kjo ishte e lehtë, sepse brenda tyre mjaftonte një provokim i vogël që të bëhej Vaterloja. Prandaj nuk u lejua një ngujim i tyre në sheshet e Tiranës, jo thjesht si rrezik për pushtetin, por për të shmangur një gjakderdhje. Për këtë rast, Ramiz Alia nuk u tregua i drejtë, sepse atij dhe më vonë zotit Moisiu, këtij të fundit i kam shkruar se njeriu që duhet të merrte medalje nderimi nga shqiptarët duhet të ishte ish-sekretari i Përgjithshëm i OKB-së në atë kohë, Perez de Kuelar. Ai dërgoi dy personalitete të OKB-së në Tiranë për të parë nga afër situatën dhe rekomandoi ambasadat që t’i pajisin qytetarët shqiptarë që kishin hyrë në to me pasaporta dhe t’i merrnin në vendet e tyre si emigrantë. Kjo ishte zgjidhja magjike e shfryrjes së atij tensioni. Këtë meritë të De Kuelar nuk e njohu asnjë nga presidentët dhe nuk e di se për çfarë arsyesh. Moisiut ia kam kërkuar unë përmes një letre dërguar me ndihmësin e tij, Xhevahir Spahiu.

    Pas tejkalimit të kësaj krize me ambasadat, ju keni zhvilluar në sheshin “Skënderbej” mitingun më të madh të zhvilluar në atë shesh. Ishte kjo një matje force apo një prezantim se pushteti qëndronte në këmbë i fortë? Madje, qytetarët e ambasadave janë cilësuar dhe si “jashtëqitje e kombit”…
    Në atë miting qytetarët nuk janë cilësuar si jashtëqitje. Historia e atij mitingu është kjo: Ramizi më kishte kërkuar që të zhvillonim mbledhje në ndërmarrje të Tiranës për të sqaruar situatën se pas ambasadave pushteti vijon të jetë i fortë dhe i konsoliduar. Unë i thashë se nuk jam dakord me takimet e vogla në ndërmarrje, por jam për një miting në qendër të Tiranës për të treguar se ne jemi në këmbë. Në fjalimin tim atakohet shumë Serbia, e cila kishte nxitur dhe vënë në lëvizje agjenturën e vet me elementët që kishte në Shqipëri. Unë e mora përsipër këtë miting, mblodha të katër rajonet e Tiranës dhe nuk u vendos asnjë detyrim për pjesëmarrje. Në këtë miting vura re që Hekuran Isai nga frika kishte futur civilë mes njerëzve, nga frika se mund të kishte provokime apo tentativa të ndryshme. Mua nuk më erdhi mirë, sepse unë kisha mobilizuar partinë që të merrej me garantimin e këtij mitingu. Pas mitingut, unë shkoj te Llambi Gegprifti, i cili ishte kryetar i Komitetit Ekzekutiv. Aty më mori në telefon Ramizi dhe më falënderoi për mitingun, duke më thënë se u mata 2-3 herë që të vija në miting. Unë i thashë se duhet të kishit ardhur sepse “juve ju donte populli, jo mua që sapo isha kthyer nga Dibra”. Qëllimi i mitingut ishte frenimi i elementëve antipushtet që ishin dhe komunistë, të cilët ishin vënë në lëvizje kryesisht nga agjentura jugosllave.
    Si u zhvilluan ngjarjet pas këtij mitingu?
    Njerëzit kërkonin qetësinë dhe u krijua ideja që ne mund t’ia dalim. Për pyetjen që ju bëni për shprehjen “jashtëqitje e kombit”, unë nuk e di se kush e ka thënë, sepse e pashë dhe Ardian Vehbiun që e risillte këtë fakt. Por unë jam dëshmitar i një fakti që nuk e luan topi: në një moment, Ramiz Alia, unë në atë kohë isha ndihmës i tij, më ka thënë: “Ore më kanë thënë që Kadare paska thënë për këta të ambasadave se janë jashtëqitje e kombit. Nuk i thua që të bëjë një poezi për këta?” Duket se Ramizit i pëlqeu kjo figurë. Unë e gjej Kadarenë në sallën e Kuvendit Popullor dhe i them se shoku Ramiz ka dëgjuar se ti ke thënë që qytetarët e ambasadave që ikën janë jashtëqitje e kombit. Ramizi më porositi të them se ai sugjeron të bësh një poezi për këtë çështje. Ismaili më tha se këto fjalë nuk i kishte thënë. Kjo është e vërteta. Se nga e dinte Ramizi, është punë e tij.


    Kriza e ambasadave i parapriu Lëvizjes Studentore të Dhjetorit 1990. Ju gjeti të papërgatitur, apo ankesat e studentëve, të cilat fillimisht ishin ekonomike kishin ardhur te ju më parë?

    Kushtet në konvikte ishin të vështira dhe kërkesat e studentëve qëndronin, ishin të drejta. Por më tepër ishte pakujdesia dhe papërgjegjshmëria e atyre që menaxhonin këtë sektor. “Hajde se djemtë tanë janë, të mësojnë e të hanë një pjatë supë, çfarë duan më shumë”, ky ishte një mentalitet mediokër dhe harrohej se njerëzit komunikonin, shikonin në TV se ç’ndodhte rreth tyre, kishin lidhje me botën e jashtme. Administratorët që merreshin me këtë punë, qoftë ata të partisë dhe qoftë atë të pushtetit, e kishin si punë dytësore këtë çështje. Ishte vendosur në atë kohë që të ndërtoheshin 5 godina të reja konviktesh, dy te Qyteti Studenti dhe tre te godinat pranë fushës së helikopterëve. Ishte marrë dhe një iniciativë nga rrethet që të ngrihej nga një konvikt i ri. Ramiz Alia më ngarkoi mua si sekretar i Komitetit Qendror që të kisha të drejtën për të thirrur sekretarët e parë të disa rretheve dhe të jepja porosi për këtë çështje. Unë u thashë atyre që vetë kryetarët e komiteteve ekzekutive të merreshin me ndjekjen e ndërtimit të konvikteve, ndërsa nënkryetarët të merreshin me punët e rretheve. Dhe kështu u bë realisht. Pesë godinat e qytetit u inauguruan në Tiranë. Çështja e mungesës së dritave dhe ujit, ishin çështje të neglizhuara qoftë nga Ministria e qoftë nga Rektorati. Ishte menaxhim i brendshëm i sektorit dhe nuk kishte lidhje me neglizhencën e pushtetit dhe partisë. Pakënaqësia e studentëve ishte krejt reale, e drejtë, por këtu kjo pakënaqësi u shfrytëzua për t’u përdorur politikisht.

    Sipas informacioneve tuaja në atë kohë, kush e shfrytëzoi pakënaqësinë e studentëve? Ambasada franceze ishte shumë aktive në atë kohë, po ashtu dhe ajo gjermane, çeke, ndërsa jugosllavja qëndronte e heshtur, edhe pse ajo i lëvizte të gjitha fijet. Mbante etikën diplomatike, por lëvizte çdo gjë. Ne i kishim informacionet që agjenturat e huaja përmes ambasadave të tyre po lëviznin dhe po shfrytëzonin çdo pakënaqësi. Kjo ishte açik, sepse ambasadori francez dhe ai gjerman dilnin hapur dhe në deklarata. Në një vend tjetër ata do të shpalleshin “persona non grata”.

    Cilat ishin masat që ju morët ndaj këtyre nxitjeve?

    Më shumë masat tona kanë qenë neutralizuese, siç ju thashë për sheshet që ambasadat kërkuan.

    U infiltruan njerëz të Sigurimit apo të Partisë te këto lëvizje?

    Absolutisht jo, sepse ishin të vetinfiltruar. Ç’ta infiltroje Berishën, Pashkon apo dhe të tjerët?!

    Fillimisht dolën studentët që udhëhiqeshin nga Azem Hajdari. Cili ishte mendimi juaj për Hajdarin?

    Ishte njeriu më pak i besueshëm, më i çekuilibruar që mund të kishte. Ishte njeriu që s’kishte as taban, as ideologji, as dinte se çfarë kërkonte dhe ku donte të shkonte. Nëse unë fola në fillim për dekabristët, që kishin ideologë dhe udhëheqës, dhjetoristët tanë nuk kishin të tillë. “Shqipëria si gjithë Europa” ishte ëndërr, por jo program dhe filozofi. Asnjë platformë se si vendi do të dilte nga ajo situatë ku ishte. “Dhjetori” ishte një lëvizje pa platformë, me parulla. “Do marrim çekun e bardhë”, kjo ishte parullë që u përdor masivisht në atë kohë, kush e kush të bënte premtimin më të bukur. Shkatërruesit më të mëdhenj të Shqipërisë, por dhe të ëndrrës së studentëve, kanë qenë tre veta: Sali Berisha, Azem Hajdari dhe Gramoz Pashko. Pashko, gjoja si ekonomist, shpjegonte se si do ndryshonte vendi nga niveli zero. Teoria zero ishte tipar i shteteve agresive që kërkonin të përmbysnin një regjim përmes shkatërrimit të ekonomisë. Por pasojat e shkatërrimit të ekonomisë rënduan në kurriz të popullit për dekada. Shumë mirë mund të ishte bërë përmirësimi i ekonomisë, modernizimi i saj, kurse atë që nuk të duhet e eliminon, por jo ta çosh në gërmadhë. Ngrihej Azemi dhe thoshte “vreshtat e Mamurrasit janë komuniste, t’i shkatërrojmë”, “stallat e Maqellarës në Dibër janë komuniste, si i mbani, si nuk i shkatërroni këto produkte komuniste”. Se ç’lidhje kishin plantacionet me komunizmin dhe prodhimi që ato jepnin, vetëm Azemi e dinte dhe ata që i shkonin nga pas si turmë!

    E njihnit Azem Hajdarin, sepse pasi janë individualizuar drejtuesit e protestës së studentëve, ju duhet të jeni vënë në lëvizje për t’i njohur dhe kontaktuar?

    Azem Hajdari ishte i të nëntëdhjetenëntave, në shërbim të Sigurimit të Shtetit. Ishte familje shumë e mirë, por nga familje të mira dalin dhe devijime. Kam dy takime me të, njërin me Ramizin, pas të cilit u la të bëhej, dhe takimi me përfaqësinë e studentëve.

    Kur e keni takuar Azemin me Ramizin?

    Ka qenë pak ditë para takimit me përfaqësinë e studentëve, rreth orës 01:00 pas mesnate në korpusin e Universitetit të Tiranës. Ishim unë, Azemi me nja dy të tjerë dhe Ramizi. Por e shikoja Azemin të ishte i paqëndrueshëm. Qëndronte gjatë gjithë takimit në këmbë dhe thoshte erdha për t’ju takuar, por nuk gjeta ato përgjigje që prisja. Në fund u la që të zhvillonte një takim me Ramiz Alinë një përfaqësi e studentëve me Skënder Gjinushin dhe Lisien Bashkurtin.

    Cilat ishin kërkesat e Azemit në atë takim?

    Ju duhet të ikni nga pushteti. Ramizi i tha se kjo punë nuk bëhet kështu me dëshirën tënde, por duke pyetur popullin, përmes zgjedhjeve, përmes platformave. Më thuaj pse duhet të iki unë?

    Po takimin e dytë me të kur e keni bërë?

    Takimi i dytë ishte në Kuvend, kur Azemi ishte deputet. U bë një kontroll nga shteti për harxhimet e ish-udhëheqjes së Partisë. Ai priste që të dilte dhe emri im në atë listë. Kryetar i këtij kontrolli ishte Genc Ruli, i cili edhe për etikë përmend të gjitha shpenzimet e drejtuesve të kohës, ndërsa emri im nuk del. Unë kisha vetëm 40 mijë lekë të vjetër për ilaçe që kisha marrë për gruan që e kisha sëmurë. Azemi në pushim më thotë: “Bravo Xhelil, nuk të doli emri asgjëkundi!”. I kthehem dhe i them se çfarë kujton ti se të gjithë njerëzit janë siç je ti?! Ky ishte takimi i dytë me Azemin. Kam dëgjuar që ka një vëlla shumë të mirë, të urtë, që merret me punët e tij dhe nuk ngatërron botën. Madje për mua vrasja e tij lidhet më shumë me tregti armësh dhe aspak me politikën. Të tjerat i kanë sqaruar vetë tropojanët. Por Sali Berisha dhe Azem Hajdari janë dy figurat që e kanë bërë lëmsh Tropojën dhe i kanë dhënë Tropojës një konotacion shumë të keq, sepse tropojanët janë malësorë të zgjuar, të cilët Enveri i ka sajdisur dhe i ka vlerësuar sa herë i është dhënë mundësia.

    Po hyrjen e Sali Berishës si e kujtoni në Lëvizjen e Dhjetorit?

    Sali Berisha më ka ardhur në zyrë kur unë isha sekretar i Parë i Partisë së Tiranës bashkë me Besnik Mustafajn kur studentët ishin në protestë. Një oficeri të policisë i ishte marrë pistoleta dhe ishin qëlluar studentët nga policia më pas me shkopinj gome. Ata erdhën te mua për të mbrojtur studentët. Në atë kohë Ministrinë e Brendshme dhe Ministrinë e Mbrojtjes ia kishim kaluar Këshillit të Ministrave e Presidentit dhe nuk vareshin më nga Komiteti Qendror. Edhe ministrat nuk ishin më nomenklaturë e Byrosë Politike, por ishin nën varësinë e Presidentit dhe Kryeministrit. Këto ishin masa zbutëse që ne kishim marrë drejt demokratizimit, duke shkëputur partinë nga shteti. Saliu më thotë se janë rrahur studentët, kam vajtur i kam parë dhe në spital të gjakosur. Unë i thashë që Hekurani nuk varet nga ne, por nga Ramizi, por do ta ndjek këtë çështje. Unë i telefonoj Ramizit, nuk e gjej dhe i lë një njoftim që dua ta takoj. Pasdite më merr Ramizi dhe i tregoj për takimin me Berishën. I them se nuk do të ishte keq që ta takonte dhe ai vetë Saliun. Nuk është për ta fshehur se ne dërgonim te studentët shumë profesorë, bile përpiqeshim të gjenin se kush ishte më me autoritet, që të flisnin me studentët me qëllimin e sinqertë që situata të mos acarohej, por të ishte nën një kontroll dhe të zhvilloheshin veprime sa më të buta për t’i çuar gjërat në një logjikë.

    Është artikuluar gjatë periudhës së Lëvizjes Studentore në Byronë Politike që situata po precipiton dhe duhet të pranojmë pluralizimin dhe pluripartizmin dhe se vendi të shkojë në zgjedhje të reja demokratike?

    Kjo erdhi gradualisht. Duhet thënë se Partia e Punës nuk ka qenë për pluripartizëm, por për pluriide dhe për zgjerimin e kompetencave të organizatave të masave. Kam qenë unë propozuesi që Fronti Popullor të ishte subjekt politik i veçantë dhe ai të nxirrte listën e kandidatëve të vet në zgjedhje. Bashkimet Profesionale propozova që të përfaqësojë interesat e punonjësve siç bënin sindikatat kudo, ose Organizata e Rinisë të bëjë oponencën e qeverisë dhe pushtetit. Ky ishte qëndrimi për pluripartizmin. Këto organizata të ktheheshin në subjekte politike. Edhe vetë PPSH u shndërrua në Parti Socialiste, kështu do të mund të ktheheshin dhe këto organizata në parti politike.

    Nuk ishte kjo një manovër për të mbajtur të pastër terrenin politik ku Partia e Punës do të konkurronte po me “pjellën” e saj siç ishin organizatat e Frontit, Bashkimeve Profesionale, të Rinisë etj.?

    Absolutisht jo. Mund ta ketë pasur Ramizi me qëndrimin e tij të dyzuar, por unë ia kam propozuar vetë këtë për të rritur konkurrencën dhe kritikën ndaj qeverisë dhe për ta bërë terrenin politik më të konkurrueshëm dhe me njerëz më të rinj. Kishte gjë më të mirë që sindikatat të shndërruara në një parti politike të përfaqësonin interesat e mijëra punonjësve?! Çfarë ishte Les Valesa…

    Po, por greva e minatorëve të Valiasit u menaxhua keq…

    Unë përsëri vij te dekabristët e Rusisë, të cilët kishin ideologët dhe platformat e tyre. Për mua lëvizja demokratike në Shqipëri më shumë i dedikohet Partisë së Punës, sepse i edukoi se si të bënin dhe organizonin lëvizjen demokratike, sesa një rrumpalle totalisht pa ide.

    Ka pasur madje një tentativë të protestuesve në atë kohë për të sulmuar dhe hyrë në ish-Bllok. Si ka qenë historia e Neritan Cekës mbi tank që devijoi turmën duke shmangur një gjakderdhje?

    Historia ka qenë e tillë. Unë kam qenë në zyrë kur më thonë se turma ka ardhur tek ura e Lanës. Më vjen Bashkim Cala, një shok i Neritan Cekës të më takojë. Azem Hajdari kishte qenë në Shkodër dhe kishte hapur fjalë se Xhelil Gjoni ka vrarë Ramiz Alinë pas ngjarjeve të 2 prillit. Bashkimi vjet për të verifikuar nëse kishte ndodhur kjo vrasje apo jo. Behari, shoqëruesi i Ramizit, më thotë se Bashkim Cala dhe një tjetër duan të më takojnë sepse janë hapur fjalët se keni vrarë Ramizin. Mua më kapi gazi, i marr e shkojmë në zyrë. Marr Ramizin në telefon dhe i them: “Shoku Ramiz, nuk jeni shtrirë në arkivol?!”. “Çfarë ke more dibran që nuk i le kunjat pa lëshuar?”. I sqarova si ishte çështja. I futa Calën dhe studentin që e shoqëronte tek i ndjeri Ramiz, biseduan por se çfarë, nuk kam dijeni.

    Mendoni se Ramiz Alia bashkëpunonte me themeluesit e PD-së dhe drejtuesit e Lëvizjes së Dhjetorit?

    Sigurisht që punonte dhe punonte zyrtarisht për t’i zbutur gjërat, por dhe nga frika se mos e pësonte si Çaushesku. Sepse plani dhe të dhënat, për aq sa jepte Sigurimi i Shtetit, ishte që zhvillimet në Shqipëri të ishin më të egra se në Bullgari dhe Rumani…

    Në Lëvizjen e Dhjetorit dhe krijimin e PD-së çfarë roli ka luajtur Gramoz Pashko?

    Kur nxori teorinë zero të ekonomisë i thashë të merrte funksionin e drejtorit të kombinatit “Josif Pashko”, ta drejtonte dhe administronte sipas njohurive. Në atë kohë ai ishte pedagog, kishte kërkuar që të bëhej anëtar i PPSH-së, por më vonë ndërroi mendje. Unë i thashë stazhin e komunistit, “bëje si drejtor të këtij kombinati, vendos ligjet e ekonomisë që ti mendon se do të kenë sukses, por me masë dhe me kujdes me njerëzit”. Nuk e mori përsipër, ndërsa bilbilonte në “Zërin e Amerikës”. Ka më mendim liberal që t’i japësh përgjegjësinë që të zbatojë ato që thotë në podiume?! Kam pasur dhe një komunikim telefonik për ngjarjet në Shkollën e Bashkuar ushtarake. Më mori i shqetësuar në telefon se ngjarjet kishin avancuar drejt një përplasjeje me armë. Me atë rast mësova se forcat që drejtonin këta ishin të armatosura. Prandaj më thotë që të ndërhyja që të mos nxirrej busti i Enverit nga shkolla e për ta çuar në sheshin “Skënderbej”. Ministria e Mbrojtjes nuk varej më nga Komiteti Qendror, por nga qeveria, dhe mundësitë e mia ishin të kufizuara. Bindja e Pashkos ishte se unë mund të ndihmoja në këtë moment. Situata u qetësua pas komunikimit tim me shefin e Shtabit të Ushtrisë, Halimin, i cili u mor seriozisht me këtë çështje.

    Si shpjegohet që në bërthamën e themeluesve të PD-së nuk gjen njerëz nga ata me “biografi të keqe”, të cilët do të donin të merrnin një revansh ndaj sistemit që i kishte shtypur?

    Por ata që e themeluan PD-në ishin pjella e PPSH-së. Duket se njerëzit me biografi të keqe, siç e thoni ju, nuk gjenin kurajë të vepronin kundër sistemit të kohës edhe për shkak të presionit të ushtruar ndaj tyre. Por u mungonin dhe kapacitetet që të merrnin pozicione drejtuese. U bënë 24 vjet që nga dhjetori i 1990-s dhe ish-të persekutuarit, ish-pronarët nuk i ke të përfaqësuar në PD. Themeluesit e PD-së ishin pinjollët e komunistëve, pasi më shumë mund të konsiderohet si luftë brezash brenda familjeve komuniste. Ishte atje një përfaqësues i denjë i së djathtës, dhe ky ishte Pjetër Arbnori. Në Parlament ai la përshtypje shumë të mira si njeri dhe politikan i matur dhe i ekuilibruar.

    Ju keni punuar me intelektualët gjatë ditëve të lëvizjes së studentëve?

    Me takimin e intelektualëve që u bë gjatë verës me Ramizin unë nuk jam marrë, por ka një histori. Mua më lajmëroi Ramizi se do të jem me të në një takim që do të zhvillonte me intelektualë. I them sekretarit të Ramizit të më njohë me emrat se cilët do të merrnin pjesë aty. Ndër të tjerë më kujtohet se ishte dhe emri i Sali Berishës, ndërsa Ramizi ka thënë më vonë se me Berishën e kam prezantuar unë për herë të parë, se nuk e njihte. Kjo tregon se ai e njihte shumë mirë vetë, prandaj dhe e kishte ftuar tek intelektualët. Kjo ishte shumë kohë para se Saliu të vinte tek unë në zyrë me Besnik Mustafajn.

    Ju ishit prezent në takimin e Ramiz Alisë me intelektualët. Cili ishte qëndrimi i intelektualëve?

    Intelektualët e thirrur në atë takim u treguan pelte.

    Pelte, çfarë do të thotë?

    Peltja është një gjellë në anët tona që nuk është as hallvë, as bakllava, d.m.th. një ushqim që e hamë për ditën e verës, që është e lehtë, dhe ne e hamë që të jemi të lehtë gjithë verës, një ushqim që nuk të bie rëndë në stomak. Ata nuk treguan asnjë peshë për të bërë ndryshimin e madh që priste vendi. Askush nuk mori iniciativën që të dalë hapur dhe të drejtonte mendimin intelektual në Shqipëri se ku duhet të shkonte vendi e çfarë ndryshimesh duheshin bërë. Ramizi u doli borxhit dhe ua kërkoi si e doni Shqipërinë, me parti apo pa parti. Askush nuk foli.

    Pas ardhjes në pushtet të PD-së, Ramiz Alia, por dhe byroistët u dënuan për abuzime me fondet publike dhe jo për sistemin që kishin ngritur dhe mbajtur për 50 vjet në këmbë. Si e vlerësoni këtë, ndërkohë që thoni që të gjithë dolën nga PPSH? Kishte një pakt që udhëheqja e PPSH-së nuk duhej prekur për çështje të sistemit?

    Jo. Njeriu i pabesë është i të pabesuarave më të mëdha që nuk ka imagjinatë që mund t’i prodhojë. Po i thosha një mikut tim letrar që është shumë i dëgjuar që po bëj një libër dhe në një nga kapitujt kam Berishën. I them se kur bëjmë analizën e Berishës nuk duhet ta lodhim trurin shumë se është një njeri i çekuilibruar dhe me të njeriun e sëmurë nga trutë nuk bëhet analiza politike dhe asnjë analizë tjetër. Miku im u hodh përpjetë dhe më tha që të mos e them këtë sepse i zhvlerëson gabimet që ka bërë se e cilëson të çmendur dhe përjashtohet nga përgjegjësitë e tij për vendin në këta 24 vjet.

    Në Komitetin Qendror gjatë Lëvizjes së Dhjetorit ju thërrisnit intelektualë të ndryshëm. Çfarë bisedonit me ta?

    Po, kemi bërë shumë takime gjatë kësaj periudhe. Po marr si shembull Partinë Republikane në krijimet e saj. Sabri Godo u thirr në dhomën 80 në Komitetin Qendror të PPSH-së, e cila ishte dhoma e delegacioneve. Meqenëse Sabriu shkonte me Sofon (Sofokli Lazrin) burrë i zgjuar, u takuan bashkë sepse do të krijonin Partinë Republikane. Me të ishte dhe Vangjush Gambeta, zv.kryeredaktor në “Zërin e Popullit”. Ata kishin nevojë që të konsultoheshin për krijimin e partisë së re. Kërkesë e tyre ishte si të formojmë një parti republikane si të kohës së Nolit.

    Por për krijimin e PD-së ka pasur konsultime me ju?

    Partia Demokratike ka qenë fund e krye e konsultuar me ne të Komitetit Qendror që i njihnim punët e partisë. Konsultimet nuk i bënte Ramizi, por i bënim ne që ishim në kontakte me ta.

    Cilat kanë qenë sugjerimet që ju i keni dhënë themeluesve të PD-së?

    Imami dhe Pashko janë takuar shpesh me mua gjatë kohës që krijohej PD dhe pas krijimit. Të gjitha mësimet që u kemi dhënë i kanë zbatuar një më një. Vetëm se na dilnin jashtë loje kur takonin elementë si Azem Hajdari, që shpërthenin kot. Ai u përkiste elementëve agresivë që krijonin situata tensioni. Një gjë dua të them: kalim më paqësor i pushtetit që është bërë në Shqipëri nuk e gjen në asnjë nga vendet ish-komuniste. Dhe kjo është meritë e Partisë së Punës dhe e njerëzve që e drejtonin atë në atë kohë.

    ARISTIR LUMEZI

    Panorama

  2. #2
    Shpirt Shqiptari Maska e Albo
    Anëtarësuar
    16-04-2002
    Vendndodhja
    Philadelphia
    Postime
    30,122
    Postimet në Bllog
    17

    Për: Xhelil Gjoni dëshmon për rolin e tij në lëvizjen e dhjetorit 1991

    Xhelil Gjoni: Ramiz Alia më kërkoi që ta largonte Nexhmijen jashtë shtetit

    Emri:  Xhelil-Gjoni.jpg

Shikime: 256

Madhësia:  49.7 KB

    Ish-sekretari i PPSH-së për Tiranën, Xhelil Gjoni, tregon në pjesën e fundit të intervistës së tij se çfarë bisedoi me Ramiz Alinë për të ardhmen e bashkëshortes së Enver Hoxhës dhe fëmijëve të saj.

    Ai tregon se ka kundërshtuar idenë e Ramiz Alisë që Nexhmije Hoxha të largohej nga Shqipëria, ndërsa tregon dhe justifikimin e Alisë për rrëzimin e monumentit të Enver Hoxhës në 20 shkurt 1991 dhe lojërat e tij me Hekuran Isain, ish-ministrin e Brendshëm për mosndërhyrjen me armë për ta mbrojtur atë.

    Si shpjegohet fakti që është evidentuar dhe nga studiues të huaj që komunizmi në Shqipëri ka qenë nga më të egrit dhe fanatik, ndërsa ndryshimi i sistemit komunist në atë pluralist dhe shumëpartiak u bë në rrugën më të butë dhe paqësore, ndërkohë që duhet të ndodhte e kundërta, shtypja e madhe duhet të krijonte dhe reaksion të madh të popullit?

    Konstatimet se komunizmi në Shqipëri ka qenë nga më të egrit në të gjithë Lindjen janë pallavra, propagandë bajate. Më agresiv se ka qenë komunizmi në Rumani apo në Poloni nuk ka pasur në të gjithë Lindjen. Edhe ndalimi i fesë që është quajtur ndrydhje e madhe shpirtërore, nuk qëndron, sepse shqiptarët në shumicë ateistë dhe paganë kanë qenë. I vetmi gabim që është bërë me fenë, ishte dëmtimi i afreskeve dhe ikonave të kishave. Dhe, kur u pa se kjo gjë po merrte përmasat e një histerie, u ndalua dhe u ngrit Muzeu i artit mesjetar në Korçë.

    Duke përmbledhur të gjitha sa thatë, shkojmë te teza që e ka hedhur dhe profesor Servet Pëllumbi se në Shqipëri është zbatuar “Katovica” e Gorbaçovit. Ka pasur një material të tillë dhe është ecur mbi këtë platformë?

    Personalisht nuk kam parë një dokument të tillë.

    E ka thënë Ramiz Alia në një nga mbledhjet e Plenumit të Komitetit Qendror që ka një material nga Gorbaçovi?

    Absolutisht jo. Në të gjitha mbledhjet që kam qenë unë, nuk është thënë një gjë e tillë. A e ka lexuar Ramizi apo jo, kjo është punë e tij. A ka veprime bazuar në platformën e Katovicës në Shqipëri në këto 24 vite, sigurisht që ka. Dhe është krejt e natyrshme nga pozicioni klasor që kanë pasur njerëzit. Edhe pse ishte liberal, Ramizi nuk donte ta lëshonte pushtetin në duar të pasigurta, të atyre që ai i quante ballistë, tradhtarë apo reaksionarë etj. Dhe kjo është e logjikshme. Nuk ka puritan në këtë vend që do të bënte ndryshe. Unë çuditem me këtë mendjelehtësi të njerëzve që nuk i gjykojnë gjërat realisht dhe materialisht. Mos vallë sot, që presupozohet se jemi në demokraci dhe në qarkullime elitash, keni parë ju ndonjë udhëheqës partie që e lëshon postin e tij në mënyrë të pakontrolluar?! Askush, për të mos thënë që nuk e ka lëshuar asnjë që nga 1990. Duam apo nuk duam, vijmë prapë tek ai dreq marksizmi. Marksi ka thënë që “luftën e klasave e kanë zbuluar të tjerët dhe jo ne. Ne e kemi kthyer luftën e klasave në diktaturë të proletariatit”. Diktaturën e proletariatit e kuptonte Marksi e jo ndonjë profesor.

    Ishte frika ndaj ndonjë revanshi, nëse pushteti kalonte në duart e ish-pronarëve apo atyre me “biografi të keqe”?

    Jo vetëm frika, por është vetë natyra e njeriut, i cili sa biologjik, aq dhe social është. Nuk është vetëm frika, por edhe nostalgjia, dashuria, siguria për t’ia lënë stafetën dikujt që nuk ka ndërmend t’i vërë kazmën, por të vazhdojë një rrugë, nëse është e mundur më të mirë se atë që ke bërë vetë.

    Më 21 shkurt, qytetarët e Tiranës rrëzuan shtatoren e Enver Hoxhës. Në dijeninë tuaj, u tolerua dhe në këtë rast për rrëzimin e saj. Si kanë qenë zhvillimet nga brenda partisë në atë kohë?
    Brenda vetes sime, kam dy njerëz që përfaqësojnë dy fenomene në lidhje me këtë ngjarje, Ramiz Alinë dhe Hekuran Isain. Ishte një situatë shumë e ndezur dhe me Ramizin kishim organizuar një mbledhje me anëtarët e Komitetit Qendror të Tiranës, sepse ishte ankuar Ramizi se ata kanë mbetur nën hije dhe nuk ndihen etj. si këto. Unë i mblodha dhe e thirra Ramizin që t’u fliste atyre. Në këtë mbledhje Hekurani nuk ishte, ishte Nexhmija dhe të tjerë anëtarë të Komitetit Qendror të Tiranës. Mbledhjen e drejtonte Ramizi, Adili dhe unë. Vjen sekretari i Ramizit dhe i sjell një letër, që Ramizi e lexon me zë:

    U rrëzua monumenti i Enverit! Në këtë kohë u ngrit Nexhmija duke qarë dhe tha: “Tani vdiq Enveri!” dhe u largua. Në Plenumin e Komitetit Qendror, të mbledhur pas rrëzimit të monumentit të Enver Hoxhës, Ministria e Brendshme dhe Ministria e Mbrojtjes i kërkuan Ramizit llogari se pse u lejua dhe nuk u ndërhy për të mbrojtur monumentin e Enverit. Ramizi është përgjigjur që i kam thënë Hekuranit që të ndërhynte me armë, por ai nuk ndërhyri. Hekurani, si peqinas dinak, tha se shoku Ramiz më tha që të qëlloja që të mbroja monumentin e shokut Enver, por unë nuk mund të qëlloja mbi djemtë tanë, nuk doja që Tirana të kthehej në Vaterlo. Në këtë mënyrë dolën pa u lagur që të dy. Që të dy gënjenin.

    Cila ishte e vërteta e këtij momenti?

    E vërteta është që Ramizi kërkoi të qetësonte krahun radikal të vjetër në parti, duke thënë se ne e kemi vetë në dorë, ata e hoqën monumentin e Enverit, ne mund ta ndërtojmë përsëri, populli do na mbështesë. Këtë Ramizi e tha në mbledhjen e plenumit.

    Cilat kanë qenë marrëdhëniet tuaja me Nexhmije Hoxhën?

    Pas ndërrimit të sistemit, më vjen Ramizi në zyrë dhe më thotë që Nexhmija kërkon t’i largojë fëmijët jashtë shtetit dhe të ikte edhe ajo bashkë me ta. Ramizi kërkonte mendim nga unë si të bëhej. Unë i thashë prerë: në asnjë mënyrë. Po ka faje, të japë llogari këtu, sepse po iku, ajo do të njollosë Enverin. Ramizi nuk e priti mirë këtë qëndrim timin dhe iku i pezmatuar. Me siguri ia ka thënë Nexhmijes, sepse ajo pas asaj periudhe ka mbajtur qëndrime shumë të pavenda ndaj meje.

    Sot, 24 vjet pas vendosjes së pluralizmit dhe pluripartizmit, si e vlerësoni Lëvizjen e Dhjetorit?

    Duke reflektuar sot, Lëvizja e Dhjetorit ishte një lëvizje pozitive, që e shkundi atë shoqëri. Mendimi im ka qenë dhe më i hershëm se, nëse nuk do të ishte Lëvizja e Dhjetorit, ajo burokraci që kishte kapur shtetin nuk do të lëvizte dot. Ishte një burokraci e vendosur prej vitesh, me dashje apo pa dashje, me klane apo pa klane. Duke kujtuar këtë lëvizje, të gjitha të tjerat janë mangësi nëse do të mohonim anët pozitive të saj, të një shoqërie që lufton për civilizim, edhe pse e varfër.

    A i ka arritur ato synime dhe qëllime apo dhe sloganin “Shqipëria si gjithë Europa”?

    Absolutisht jo. Në mënyrën se si u zhvillua, nga shmangia e përplasjeve të forta dhe ekseseve, kjo ishte pozitive. Dhe le të themi çfarë të duam sot, merita është e Partisë së Punës, e cila po të donte, mund të kishte bërë hatanë, siç bënë dhe vende të tjera. Revolucionin e kishte në dorë Partia e Punës që të ishte i kadifenjtë apo ndryshe. Por këtu hyjnë dhe një sërë faktorësh e, mbi të gjitha, ishte përzierja e shoqërisë. Shoqëria jonë nuk kishte shtresëzime të forta. Por agresiviteti i PD-së pas krijimit të saj ishte i palejueshëm, siç ishin ngjarjet e Portit të Durrësit, Shkollës së Bashkuar etj., që kërkohej edhe nën nxitjen e agjenturave të huaja që në Shqipëri të bëhej gjakderdhje e madhe. Por të mos harrojmë këtu dhe reaksionin e huaj që vepronte mbi Shqipërinë. P.sh. ambasadori amerikan Rajerson vërtet vinte nga CIA, por ai bashkëpunonte ngushtë me UDB-në jugosllave. Unë e kisha dhe mik gjoja. Kur përgatisnim kongresin e 10 të partisë, qershor 1991, Rajersoni më pyeti nëse do ta ftoja në kongres dhe unë i thashë se do ta ftoja patjetër. Pasi mbajta raportin në kongres, ai erdhi bashkë me ambasadorin italian dhe më takon në pushim, më përgëzojnë. Më thonë se kjo ishte historike. Ti zoti ambasador që më përgëzon si kongres historik, ç’më shkon si anëtar në Këshillin Kombëtar të PD-së?! Nuk i takonte një ambasadori të merrte pozicione të tilla! Ndërsa sa u takon dhjetoristëve, ata ishin djemtë tanë, që vinin nga të gjitha familjet shqiptare, komunistë, punëtorë, kuadro, fshatarë, minatorë, mësues dhe bënë ç’ishte e mundur.

    ARISTIR LUMEZI

    Panorama

  3. #3
    Shpirt Shqiptari Maska e Albo
    Anëtarësuar
    16-04-2002
    Vendndodhja
    Philadelphia
    Postime
    30,122
    Postimet në Bllog
    17

    Për: Xhelil Gjoni dëshmon për rolin e tij në lëvizjen e dhjetorit 1991

    Intervista e plotë e Imamit për Xhelil Gjonin: E ka lënë kujtesa, e kam takuar vetëm në maj ‘91

    Një nga themeluesit e Partisë Demokratike, Arben Imami, sot deputet i saj, hedh poshtë pretendimet e Xhelil Gjonit se është takuar dhe konsultuar me të gjatë ditëve të krijimit të kësaj partie, në dhjetor 1990. Ai mohon të jetë takuar me Xhelil Gjonin në atë periudhë dhe tregon vetëm një takim me të, kur është rrëzuar qeveria Nano, pas grevës së minatorëve të Valiasit.

    Imami, si protagonist i Lëvizjes së Dhjetorit, shprehet se “kemi bërë të gjitha përpjekjet që revolucioni të ishte i kadifenjtë”, ndërsa strategjia e terrorit mund t’i shkonte për shtat, sipas tij, vetëm Partisë së Punës.

    Në intervistën e tij për gazetën “Panorama”, zoti Xhelil Gjoni ju përmend ju dhe të ndjerin Gramoz Pashko se gjatë ditëve të krijimit të PD-së jeni konsultuar me të dhe drejtues të lartë të PPSH-së. Si kanë qenë ato ditë?
    Zotëria thotë një fjali që e kam takuar Imamin dhe Pashkon disa herë gjatë momenteve të krijimit të Partisë Demokratike. Ka një fakt që është i dokumentuar se unë që nga data 11 paradite deri më datë 16-17, për rreth një javë kam qëndruar pa lëvizur nga Qyteti i Studentëve, dhe më saktë nga godina ku kishim zyrën dhe flinim aty me Azem Hajdarin dhe shumë studentë të tjerë. Duket që zotërinë e ka lënë kujtesa. Problemi është se ka një përpjekje që shihet nga shumë media për t’i parë ndryshimet demokratike, të nisura apo të komanduara nga Partia e Punës. Sa i përket zotërisë, me fjalimin që mbajti në sheshin e Tiranës pas krizës së ambasadave, ishte absolutisht figura më e urryer në popull. Në fakt, nuk kishte ndonjë autoritet apo pushtet të madh, ashtu siç e rrëfen edhe brenda Partisë së Punës. Është një pozë e madhe që ka marrë në intervistë, sepse nuk ishte kaq i rëndësishëm.

    E keni takuar personalisht dhe çfarë keni biseduar?

    Unë për herë të parë e kam takuar në disa bisedime që bëheshin në fund të majit 1991, kur që të dy ishim deputetë dhe më saktësisht natën që ka rënë qeveria Nano. Ishte pikërisht ky person që e dorëzoi për 10 minuta në tavolinë qeverinë Nano. Ky ka qenë takimi i parë dhe i fundit imi me Xhelil Gjonin. Njerëz si Xhelil Gjoni janë mbeturina të komunizmit në Shqipëri dhe kredibiliteti i tyre është i mbaruar prej 25 vjetësh.

    Në atë takim keni rënë dakord për bashkim votash për rrëzimin e qeverisë së asaj kohe?

    Në kushtet e grevës së minatorëve të Valiasit, Nano u përpoq të qëndronte ende në pushtet, por kjo është një histori që i përket një çështjeje tjetër dhe, me sa duket, brenda kishte interesa ose pamundësi për ta mbajtur “qeverinë Nano”. Meqenëse Ramiz Alia ishte bërë president, Xhelil Gjoni ishte personi që përfaqësonte partinë në pushtet.

    Zoti Gjoni shprehet në intervistën e tij se shumë profesorë të Universitetit të Tiranës janë dërguar te studentët nga PPSH për t’i qetësuar ata dhe për t’i mbajtur nën një situatë të kontrolluar. Ju keni qenë pedagog, jeni kontaktuar?

    Jo, nuk jam kontaktuar dhe këto gjëra i kam sqaruar më parë. Por të mendoj se Gramoz Pashko të merrte mend nga Xhelili, nga Pali, nga Lenka kjo është e pabesueshme nga çdo njeri.

    Po themeluesit e Partisë Republikane janë konsultuar?

    Nuk kam dijeni për këtë çështje.

    Por është thënë në intervistë se i ndjeri Pashko ka komunikuar me Xhelil Gjonin për të shmangur një përplasje të armatosur në Shkollën e Bashkuar ushtarake. Keni dijeni?

    Situata ka qenë e tensionuar, s’ka nevojë të shtoj ndonjë gjë të madhe për të. Një grup ushtarakësh morën Shkollën e bashkuar dhe donin që të dilnin në qytet me bustin e Enverit dhe ta vendosnin atje ku u rrëzua shtatorja e tij. Qytetarët dolën, e rrethuan shkollën dhe për këtë ne ishim shumë të shqetësuar dhe na takonte të ishim kështu, në mënyrë që të mos krijohej një konflikt i armatosur civil me qytetarët.

    Keni negociuar?

    Kemi bërë gjithçka që kemi pasur në dorë, kemi dërguar njerëz atje, jemi përpjekur të gjejmë zgjidhje dhe fakti është se u mbyll me aq. Nuk kam qenë drejtpërdrejt i përfshirë me këtë çështje, por besoj se përpjekjet e PD-së për të mos shkuar në një përplasje të dhunshme kanë qenë pozitive.

    Ju keni qenë në takimin me Ramiz Alinë dhe përfaqësinë e studentëve të grevës. Ka pasur kërkesa tërheqjeje nga palët që situata të mos shkonte në një përplasje civile, pasi thuhet se dhe studentët ishin bijtë e popullit dhe të komunistëve?

    Ne kemi bërë të gjitha përpjekjet që revolucioni të ishte i kadifenjtë. Ky ka qenë qëndrimi ynë. Mund të ketë edhe sot kritika për këtë. Ne e kemi mbrojtur haptazi këtë dhe kemi menduar se strategjia e terrorit i shkonte për shtat Partisë së Punës dhe jo neve. Ne donim të vinim në pushtet me zgjedhje, siç edhe erdhëm një vit pas lëvizjes.

    Ishte maturi e të gjitha palëve, apo ashtu siç thotë zoti Gjoni, ishte maturia e Partisë së Punës që ndryshimi erdhi shumë i butë?

    Nëse PPSH kishte interesa personalë, ne nuk kishim çështje personi. Ishte çështje fryme që ne duhet ta çmontonim atë regjim pjesë-pjesë dhe jo me dhunë.

    Thuhet se ndryshimi ka ardhur nga brenda nga vetë sistemi dhe njerëzit e tij… I qëndroni kësaj?

    Këto janë të shkruara dhe në teori, pasi e kam thënë dhe herë tjetër; Ky është një rast tipik kur palët janë të detyruara të negociojnë, sepse përndryshe do të shkonin në konflikt dhe pala tjetër konfliktin e kishte të humbur. Kjo është një histori jo e sotme, por një histori që ka 800 vjet që bëhet në Europë. Sivjet jemi në 800- vjetorin e Kartës së Madhe. Në 1215 baronët detyruan mbretin me negociata që të njihte të drejtat e tyre për trashëgiminë, për pronën, për lirinë etj. etj. Por kjo nën presion. Është një rast klasik dhe Shqipëria nuk bën dallim.

    Por në analizën e tij, zoti Gjoni shprehet se në dallim me dekabristët rusë, Lëvizja e Dhjetorit nuk kishte ideologji dhe platformë.

    Filozofia jonë ishte e qartë: të rrëzohej sistemi komunist dhe të krijohej një sistem demokratik si në gjithë Europën. Për faktin se në Shqipëri nuk kishte të përgatitur një klasë disidentësh, për këtë faji është i PPSH-së dhe i të gjithë këtyre zotërinjve që sot shkruajnë për këtë çështje.

    Panorama

  4. #4
    Shpirt Shqiptari Maska e Albo
    Anëtarësuar
    16-04-2002
    Vendndodhja
    Philadelphia
    Postime
    30,122
    Postimet në Bllog
    17

    Për: Xhelil Gjoni dëshmon për rolin e tij në lëvizjen e dhjetorit 1991

    Preç Zogaj i përgjigjet Xhelil Gjonit: Mendësi e vjetër

    “Sot nuk ka më komandime nga ‘lart’, ligjin e bën liria”. Kështu i është përgjigjur Preç Zogaj nga Vlora, ku ka promovuar librin e tij publicistik “Fillimet”, ish-sekretarit të Parë të Rrethit të Tiranës, Xhelil Gjoni. Këto ditë Gjoni, në një intervistë për gazetën “Panorama” ka treguar edhe për krijimin e Partisë Demokratike, se si Arben Imami e Gramoz Pashko konsultoheshin me të në Komitetin Qendror, si dhe takimet me Sali Berishën e Azem Hajdarin për të pasur nën kontroll Lëvizjen Studentore. “Ishpushtetarët e kohës së para viteve ’90 kanë një mënyrë tjetër të të treguarit të ngjarjeve, me atë të mendësisë së vjetër, të “partisë-shtet”. Por ngjarjet mendonin se mund të planifikoheshin, siç planifikohej ekonomia nga Komisioni i Planit të Shtetit. Logjika e re është kjo, pos që vendoset pluralizmi, është ai që udhëheq. Jetojnë kot me iluzione se mund të komandohet nga lart. Tani e bën ligjin liria e nuk e bën më planifikimi. Ky është dallimi midis mënyrës si mendoj unë dhe mënyrës se si e mendojnë ata. Nuk planifikohen nëpër zyra zhvillimet, se është gabim në arsyetim, është gabim i nivelit të lartë”, u shpreh Zogaj. Sipas tij, tashmë ne kemi pluralizëm, që erdhi si rrjedhojë e negociatave mes palës që e kërkoi dhe asaj që iu kërkua. “Demokratët duhet t’u njohin meritën edhe palës tjetër që iu kërkua, dhe që u ul në tavolinë dhe i shqyrtuan kërkesat e studentëve e intelektualëve dhe e gjetën të arsyeshme që t’i plotësojnë ato”, tha Zogaj.

    FILLIMET ME ELITË
    Si një nga njerëzit e parë që kontribuuan në Lëvizjen Demokratike, tash, pas gati një çerek shekulli, Preç Zogaj shprehet i shqetësuar për përmasat që krimi ka marrë në Shqipëri dhe se si politikanët kanë bërë “pakt” me mediokritetin dhe antivlerën. “Si ndodh që në Shqipëri një pjesë e rëndësishme e elitës politike është më komode me mediokritetin, me antivlerën, edhe me format e krimit? Për mua është alarmante se krimi, mediokriteti e ka rrugën të hapur”, u shpreh dje në Vlorë Preç Zogaj, teksa foli për librin e tij “Fillimet” mbi Lëvizjen Demokratike. Duke u kthyer pas në kohë, me keqardhje ai kujton se dikur fillimet ishin të mbara, se ishte elita ajo që e nisi rrugën, për të degraduar më pas. “E filluam me elitë dhe nuk e vazhduam me elitë”, vëren Zogaj. “Ishte elita ajo që filloi. Në librin tim do të shikoni Parlamentin e parë, zgjedhjen e Presidentit të parë të Republikës dhe çështje të tjera të kohës. Kam cituar pjesën më pikante të deputetëve, dhe ndjehet krenar njeriu kur i sheh realisht tek flasin bukur, qartë, thellë… Edhe kur janë lart, sa u përket pozicioneve, janë afër në frymë, qofshin demokratë apo socialistë. Janë afër me atdhedashurinë, me idenë e demokracisë, dhe kur i krahason më atë që kemi dëgjuar më vonë dhe i dëgjon edhe sot, kuptojmë se për fat të keq jemi jo në evolucion, por në devolucion”, thotë Zogaj.

    ALEANCA ME KRIMIN
    Në “Fillimet” e tij ai përshkruan edhe momentin kur ndodhi ndryshimi, rënia. “Duke treguar gjithë këtë histori në detaje, në një kohë kam treguar momentin kur politika në njëfarë mënyre, ose liria, vuri kurorë me mediokritetin, me banalitetin. Vuri kurorë me vlerat mesatare dhe nënmesatare. Pra liria, ajo që na magjepsi të gjithëve, papritur, kur u bë fat i jetës sonë, “martohet” me mediokritetin. Kjo histori që na ka ndjekur gjithë këto vite, e ka ndjekur jetën tonë duke marrë trajta të ndryshme, deri në atë të kohëve të fundit, ku liria ka krijuar aleancë me format e krimit, është vazhdim i një fillimi, që degradon deri në aleancat e politikës me krimin, pasi e ka filluar me mediokritetin. Pra është ajo goditja që i është dhënë meritësmeritokracisë”, thotë Zogaj, teksa shton se në periudha të ndryshme, jo vetëm gjatë demokracisë, por edhe në komunizëm, ka pasur bujisje periodike intelektuale, për të vendosur meritën në katedrën e vlerave. “Sepse një popull drejtohet nga merita, përndryshe nuk ka fat, nuk ka shanse. Por gjithmonë për një fatalitet, kjo bujisje intelektuale, kjo përpjekje periodike për të ngjitur meritokracinë në katedrën e vlerave është goditur. Janë ndjerë më komodë liderët tanë duke jetuar brenda vlerave minimale, duke qenë adhurues të vlerave minimale, që ka degraduar deri në vlerat kriminale. Ky është problem madhor që duhet ta zgjidhim”.

    VLORE/ QEMAL BIRAKU
    Panorama

  5. #5
    i/e regjistruar Maska e SERAFIM DILO
    Anëtarësuar
    06-01-2008
    Postime
    7,488

    Për: Xhelil Gjoni dëshmon për rolin e tij në lëvizjen e dhjetorit 1991

    Kjo e Xhelil Gjonit eshte nga intervistat me te verteta qe eshte dhene gjate ketyre 20 e ca viteve.

    "Taljont" thone per intervista te tilla L'onesta intellettuale.

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund të hapni tema të reja.
  • Ju nuk mund të postoni në tema.
  • Ju nuk mund të bashkëngjitni skedarë.
  • Ju nuk mund të ndryshoni postimet tuaja.
  •