Dhuna kundėr fėmijėve ndodh nė tė gjitha vendet, qofshin ato tė pasura apo tė varfėra. Nuk ka njė faktor tė vetėm qė shpjegon pse njė person sillet nė mėnyrė tė dhunshme, por faktor tė ndryshėm mund tė luajnė njė rol tė rėndėsishėm, siē ėshtė papunėsia, varfėria, alkooli dhe keqpėrdorimi i drogės si dhe problemet tė shėndetit mental. Dhuna mund tė prek tė gjitha kategoritė e fėmijėve pa marrė parasysh personalitetin e tyre, prejardhjen, etnitetin, arsimimin, gjininė apo moshėn. Disa kategori tė fėmijėve janė posaēėrisht tė rrezikuara nga dhuna, siē janė fėmijėt qė jetojnė dhe punojnė nė rrugė, fėmijėt nga minoritetet etnike apo fėmijėt me paaftėsi.
Fėmijėt mund t’i nėnshtrohen dhunės nė mjedise tė ndryshme, duke pėrfshirė shtėpitė, shkollat, komunitetet, vendet e punės dhe institucionet e banimit. Disa prej rasteve tė dhunės tė pėrjetuara nga fėmijėt mund tė jenė tė papritura, por nė shumicėn e rasteve fėmijėt e pėrjetojnė dhunėn nga njerėzit qė i njohin dhe iu besojnė, siē janė prindėrit, tė afėrmit, mėsuesit, i dashuri/e dashura, shokėt e shkollės dhe punėdhėnėsit.
Definicionet e formave tė ndryshme tė dhunės:
- Dhuna fizike –goditja me shpullė, goditja, grushtimi dhe forma tė tjera tė pėrdorimit tė forcės
- Dhuna seksuale – prekjet seksuale, ngacmimi seksual, keqpėrdorimi seksual, dhunimi ose shfrytėzimi seksual nė prostitucion ose pornografi dhe forma tė tjera
- Dhuna psikologjike – ofendimi, kėrcėnimi, poshtėrimi, sharja, izolimi dhe forma tė tjera
- Neglizhenca – dėshtimi i njė prindi ose kujdestari t’iu sigurojė fėmijėve kujdesin dhe mbrojtjen qė kanė nevojė, siē ėshtė streha, ushqimi, veshmbathja dhe kujdesi shėndetėsor. Ajo pėrfshin poashtu edhe mos sigurimin i mbėshtetjes emocionale, ose moskujdesi pėr shkollimin e njė fėmije.
Familjet zakonisht perceptohen si vende tė besimit tė ndėrsjellė, por ndonjėherė ato mund tė jenė edhe tė rrezikshme pėr fėmijėt; tė qenit dėshmitarė apo tė pėrjetuarit e dhunės gjithmonė ndikon te fėmijėt.
Pasojat e formave tė ndryshme dhe tė qenit dėshmitarė i dhunės, mund tė pėrfshijė rreziqe mė tė mėdha pėr sėmundje ose lėndime fizike, shtatzėni tė padėshirueshme, diskriminim dhe vėshtirėsi nė shkollė. Pasoja psikologjike pėrfshijnė ērregullime nė tė ngrėnė dhe nė gjumė, ndjenja tė turpit, sjellje tė dhunshme dhe kriminale, depresion, ankth dhe pėrdorim i drogės dhe alkoolit.
Dhuna mund tė ndikojė nė jetėt e fėmijėve shumė vite mė vonė, dhe fėmijėt tė cilėt janė dėshmitarė ose kanė pėrjetuar dhunė si fėmijė janė mė tė rrezikuar tė pėrjetojnė dhunė pėrsėri mė vonė nė jetėt e tyre.
Dhuna nė familje ėshtė njėra nga rreziqet mė serioze pėr fėmijėt nė Kosovė. Nė mė shumė se gjysmėn e rasteve tė raportuara tė dhunės nė familje,janė edhe fėmijėt kanė pėrjetuar dhunė. Ndėshkimi trupor ėshtė gjerėsisht i pranuar si mjet disiplinimi pėr fėmijėt nė shkolla, dhe shoqėria e Kosovės ėshtė ende e ndikuar nga besimi se disiplinimi i vajzave i bėn ato “moralisht nė rregull” ose disiplinimi i djemve i bėn ata “mė tė fortė”. Pjesa mė e madhe e dhunės sė pėrjetuar nga fėmijėt nė pėrgjithėsi mbetet e fshehur, dhe shpesh aprovohet nė shoqėri, por nuk arsyetohet asnjėherė dhe ėshtė gjithmonė njė shkelje e tė drejtave tė fėmijėve. Tė drejtat e fėmijėve, siē ėshtė e drejta pėr njė fėmijėri tė sigurt dhe mbrojtje kundėr tė gjitha formave tė dhunės, janė tė pėrfshira nė Konventėn e tė Drejtave tė Fėmijėve, dhe nė Kushtetutėn e Kosovės. Nė mėnyrė qė tė parandalohet dhuna kundėr fėmijėve nė tė ardhmen, ėshtė me rėndėsi tė pėrfshihemi nė njė dialog tė hapur rreth besimeve lidhur me dhunėn qė i lėndon fėmijėt.
Video shokuese, nuk di nese kane marre masa institucionet qe mirren me mbrojtjen e te drejtave te femijeve ne kete rast. Te rrahin dhe te qesin ne youtube, duke lene njolle te zeze turpi per nje kohe te gjate ne jeten e atij femije. Kjo vajza ketu le qe ben kercenime por edhe e kercenon me furrje kete vajzen tjeter. Keshillohen edhe prinderit qe te kene kujdes per femijet e tyre pasi qe femijet jane krijesa te ndieshme dhe vetem nje dhune e vogel mund te lere pasoja dhe kujtime te keqija ne personalitetin e atij femije. Mbijetese e me te fortit apo dhune e denueshme jo morale. Kjo video do te shkatrroje nje dite te jetes suaj por mund te ju vetedijesoje se cfare mund te i ndodhe femijes tuaj kur del nga shtepia apo banesa.
Krijoni Kontakt