Onomastikë - Etniku dardan dhe horonimi Dardania

[Shën Albani]

Onomastikë

Etniku dardan dhe horonimi Dardania
nga Abdullah Konushevci

1. Mendime të ndryshme për kuptimin e fjalës Dardani

Në studimet alabanistike hasen mendime të ndryshme rreth dardanëve, të cilët heqin origjinën e tyre që nga kohët mitologjike, duke u dëshmuar, krahas peonëve, një fis fqinjë i tyre, siç mësojmë nga “Iliada” e Homerit, edhe në luftën e Trojës. Prandaj, zbërthimin dhe kuptimi i etimonit dard mund t’i çojë shumë larg studimet jo vetëm gjuhësore.

1.1 Hani për Dardaninë

Lidhur me kuptimin e këtij emri, Çabej vë re se është J. G. von Hani nga të parët që në Albanische Studien, I (1854) emrin e dardanëve e lidhi me apelativin e shqipes dardhë, duke shënuar në atë mes që në Shqipëri janë të shpeshta emrat e viseve të formuara nga emra drurësh, ku ai përmend bash edhe një emër katundi e mali në Shqipëri të Mesme të quajtur Dardhë. Ky dijetar, në veprën e tij Udhëtimi prej Beogradi në Selanik (Reise von Belgrad nach Salonik), botimi i dytë (1868), i risillet edhe një herë kuptimit të emrit të dardanëve dhe të Dardanisë: “Poroshtica na dha një vërtetim të papritur të shpjegimit që jemi përpjekur të japim për emrin Dardania në veprën ‘Studime shqiptare’; sepse ne, përsa mundim të shohim, pamë se sidomos shpati i saj lindor ishte i veshur plot me dardha të egra, që ne i kishim ndeshur edhe më parë, të përziera me pemë të tjera, por që kështu grumbull gjer më sot nuk i kishim gjetur me një shumicë kaq të madhe. Dardha e egër është e përhapur në mbarë Gadishullin Ballkanik, dhe, nga sa dimë ne, është e vetmja pemë frutore me farë që rritet në ato anë, dhe sikurse dihet, ajo i ka dhënë emrin një malësie të tërë që gjendet në këndin veriperëndimore të Gadishullit; kështu pra rrjedhimi i emrit Dardania prej shq. dardhë… na duket shumë afër mendsh dhe kuptimi i kryehershëm gjan të jetë ‘vend dardhash’” (f. 389). Këtë mendim, sipas Çabejt, e përkrah nga pikëpamja botanike edhe mendimi i A. Baldecit se kjo trevë është shumë e pasur me pemët e egra Pirus amygdaliformis”.

1.2 Durham për Dardaninë

Lidhur me horonimin a emrin e krahinës Dardania, nga të parët, që u mor shumë seriozisht me etimonin ‘kuptimin e vërtetë’ të saj, qe studiusja e dëgjuar angleze, Edith Durham, e njohur edhe si mbretëreshë e pakurorëzuar e Shqipërisë.

Në veprën e saj “Prejardhja e disa fiseve dhe disa kanune e zakone të Ballkanit” (më pas PFKZB), ajo, lidhur me dardanët dhe Dardaninë, thotë: “Më pas Dardaninë e gjejmë në hartat e Ptolomeut (140 e.r.). Skica nga botimi i Manxhinit më 1621, pavarësisht nga shtrembërimet, na jep një ide mjaft të mirë për pozicionin e saj, duke treguar se shtrihej në veri të Nishit. Nën Dioklecianin e gjejmë Dardaninë si provincë me kryeqytet Nishin. Vetë Diokleciani ishte nga gjak ilir, fakt i cili mund ta ketë bërë ta mbante emrin ilir. Perandori Justinian ka lindur atje dhe thuhet se ka qenë gjak vendas. I ungji (e ka fjalën për perandorin Justin, v.j.), fshatar, shkoi në Bizant dhe u regjistrua në Gardën perandorake, ku, si mjaft të tjerë të rangut të ulët, shpejt u ngrit në postin e lartë dhe pati trashëgimtar nipin e tij të ndritur.

Vetëm kohët e fundit, emri i Dardanisë është fshirë nga hartat tona. Në një që kam vetë, nga Xhon Spid i vitit 1610, e hasim këtë emër. Në një botim në Nuremburgut, më 1770, mbi një rrip toke në qendër të gadishullit shkruhet ‘Dardania deserta’. Mendoj se emri i saj nuk është shkruar në hartat e shekullit të nëntëmbëdhjetë. Këta Dardanë, që luftuan kundër Maqedonisë dhe Romës dhe nga gjaku i të cilëve ishte Justiniani, a kanë lën ndonjë gjurmë në trojet e sotme?” (f. 497-498).

Pasi shtron këtë pyetje retorike, ajo shton: “Në qoftë se fjalën ‘Dardani’ e nxjerrim me prejardhje nga fjala ilire që do të thotë ‘dardhë’ dhe që është e njëjtë me fjalën e sotme shqipe ‘dardhë’, atëherë sigurisht që kanë lënë gjurmë. Pranë Drinit ka tre vende, në Shqipëri, që quhen Dardhë. Këtu vende është tej mase malor dhe sipas të gjitha gjasave, në vazhdimësi ka qenë banuar prej një popullsie pak a shumë nga gjak ilir (shqiptar). Përtej Drinit, tokat fushore u serbizuan në fillim të mesjetës, por emri nuk humbi. Atë e gjejmë edhe në trajtat e serbishtes Krushevo, Krushevas dhe Krushenica. Një fshat, ku ka kaluar afër Prizrenit, më 1908, kishte emër të përzier: Krusha (serbisht) dhe e vogël (shqip). Ndoshta tani që u është dhënë serbëve, quhet Krusha mala (dardha e vogël).

Një tjetër shenjë që Dardania do të thotë ‘dardhishte’ gjendet në hartën e P. B. Bertius, hartograf i Luigjit III të Frnacës. Ai i shënon ‘Pirustët’ lart, mbi Drin dhe thekson se ata janë ‘shqiptarë’. ‘Pirusi’ gjithashtu gjendet në një botim të Ptolomeut që ka dalë më 1462. Duke pranuar shtrembërimet e këtyre hartave, këto vende janë të gjitha në po atë krahinë, ku janë edhe sot në Shqipërinë e sotme ato vende që quhen ‘Dardhë’. ‘Pirustë’ mund të jetë veç forma latine e emrit dardhë” (f. 498).

Dhe, në fund, me një zhbirim të habitshëm, shton: “Së fundi, emri i dardhës na vjen në një tjetër formë. Emri i familjes së të madhit Papë Sikstit (Sixtius, 1585-9) ka qenë Pereti. Ai ishte fëmijë i refugjatëve, siç thuhet, të cilët ikën ‘nga një vend në Schiavonia i quajtur Krushevo’. Një njoftim e identifikon këtë me Krushevicën në Grykat e Kotorrit. Ata u vendosën si fshatarë në Itali dhe e italianizuan emrin e mëparshëm të vendit të tyre. Do të ishte e dëshirueshme ta dinim nëse fëmija fshatar që u bë papë, ka pasur ndonjë lidhje me gjakun ilir, ashtu siç pati Justiniani, i cili u end që nga Dardania deri në fronin e Bizantit. Papa ndërtoi kolonadën madhështore të Shën Pjetrit, Justiniani ndërtoi Shën Sofinë” (f. 498).

3.1 Çabej për Dardaninë

Një analizë të thellë për dardanët, fiset dardane dhe Dardaninë na sjell edhe gjuhëtari ynë i madh, Eqrem Çabej, sidomos në punimin “Emri i Dardanisë dhe izoglosat shqiptaro-kelte”. Një rëndësi të veçantë ky gjuhëtar i jep fisit dardan Galabroi, që përkon me atë të mesapëve Calabri, si dhe dy emërvendeve Dardapara, të cilat shfaqen te Prokopi i Cezaresë, e të cilët, sipas Kreçmerit, shpiejnë në trevën gjuhësore të trakasve. Emrin e fisit tjetër dardan Thunatae gjuhëtarët e kanë afruar me atë të tinëve dhe bitinëve, ndonëse, siç vç re Çabej, në punë të sufiksit ai shkon me emrat fisnorë e etnikë ilirë më –at, -ates, si: Autariates, Delmatae, Docleates, Asseriates, si dhe me emrin e dardanëve vetë, për të cilët te Straboni, përveç trajtës Dardanoi gjejmë edhe Dardaniatai (f. 387).

Pasi një vështrimi të shkrutër historik, duke bërë fjalë konkretisht për përdorimin e dendur të këtij emërvendi në onomastikë në bazë të kërkimeve të O. Hofmanit, H. Krahes, F. Ribexos dhe të A. Majerit, Çabej thekson: “Duke kaluar tani tek emri Dardania, do shënuar se tema Dard- në onomastikën e kohës antike ka qenë e përhapur përtej caqeve të trevës dardane dhe të trevës dardane-trojane. Ajo na del më një anë te Dardas, emri i një ‘praetor Epiroatarum’, te Derdenis, emër i shpeshtë princash makedonë-elimiotë, bashkë me Derdia, emri i një qyteti në trevën elimiote, me Derdaia në Tesali, Derdenis në ishullin Lesbos, më anë tjetër në truallin italik, në Apuli, si emër i një populli Dardi të daunëve, si emër krahine Dardensis dhe si emër i një qyteti Dardanon” (f. 388-389).

Pasi cek kontributin e E. Durhamit rreth kësaj çështjeje, ai përmend edhe mendimin e V. Georgievit se Krushevaci gjendet bash në territorin e Dardanisë së vjetër.

Në vijim, Çabej rrok e trajton shtrirjen e këtij toponimi në hapësirat shqiptare, si dhe në kolonitë e ndryshme shqiptare. Kështu, ai konstanton se në Shqipëri, Dardhë si emër visesh është i shpeshtë dhe i përhapur në të gjitha anët e vendit. Pastaj, ai thekson se ky emër shfaqet për herë të parë në Kadastrën e Shkodrës të vitit 1416-17, si villa clamada Darda. “Ky emër”, vijon ai “del ndër të tjera në Veri në anët e Iballës e të Mirditës, në krahinën e Lezhës, në Shqipëri të Mesme, sikundër u tha më lart, në anët e Elbasanit, në Skrapar, në rrethin e Korçës e të Leskovikut, si emër krahine Reç-e-Dardhë në Shqipëri Verilindore, si kompozitë Dardhëzeza në Mollas afër Gramshit. Ka edhe rrjedhoja të këtij emri, si Dardhës në Fand të Mirditës dhe në anët e Përmetit në Jug, ku ka gjasë të hyjë edhe Darsi (nga një *Dardhësi, *Dardhsi), si dhe emri i krahinës Darsia në Shqipëri të Mesme, në qoftë se ai rrjedh nga një *Dardhsia. Përhapje të madhe kanë edhe emrat topikë Maj’ e Dardhës e Qaf’ e Dardhës edhe Zall i Dardhës (në Dibër), Kunora e Dardhës, emri i një kullose malore të verës në Kryezi të Mirditës. Dardha është emër katundesh i shpeshtë edhe në Greqi, veçanërisht në trajtën deminutive-kolektive Dardhëza (Ntardiza) në More Jugperëndimore, në Atikë e në Elidë, si dhe Dardhishtja në krahinën Trifilja, emra që i ka vënë elementi shqiptar që nguli në ato anë. Prej Italie hyn aty Dardhës, emri i një familjeje tashmë të shuar në katundin Kiénti të Molizës”.

4. 1 Ajeti për Dardaninë

Në artikullin me titull “Zhvillimi i gjuhësisë shqiptare në Jugosllavi”, akademik Idriz Ajeti, midis të tjerash, thotë: “… Edhe Qafa e Prushit në Shqipërinë Veriake duket të jetë një vazhdim i emrit të Pirustëve (Pirustae, Perustae) me një zhvillim të grupit st në sh, sikundër te fjala teshë prej lat. testa – ‘guaskë, gurracë, rrashtë, kokë’”(Ajeti, f. 148). Ky mendim i Ajetit, sikur përligj mendimin e F. Nopçës dhe të E. Durhamit se emri pirus (lat. dardhë) gjan të jetë një kalk latin i fjalës shqipe dardhë, sikundër që e provon dhe zhvillimi i tij nga forma antike në formën e tij të sotme, që u krye me mjetet gjuhësore të shqipes.

2. Etimologjia e fjalës Dardani

2.1 Sipas Hanit

Sipas Çabejt, me shpjegimin e emrit dardan që dha Hahni, shpjegim që – si besojmë të ketë dalë nga shtjellimet e deritashme që u bën me sipër, - është i mbështetur mirë si materialisht, si gjuhësisht, nuk mund të maten të tjerat përpjekje që janë bërë për interpretimin e tij.

2.2 Shpjegimi i A. Fickut

Nuk munguan përpjekjet që etimologjia e fjalës Dardani të lidhet me shpjegimin e Strabonit se dardanët ishin shumë të papastër. Një përpjekje të tillë bëri A. Fick, duke u munduar ta lidhë kuptimin e saj me dardanei molunei ‘ndyn’ që ka Heziku, etimologji kjo për hir të etimologjisë, siç e përcakton Çabej. Kuptimi i saj nuk mund të çohet as te rrënja indoevropiane *dhereghi ‘mbaj’, lidhje kjo që e përsërit edhe Russu.

2.3 Deçevi dhe Russu

Me shpjegimin e Hanit nuk mund të shkojnë as përpjekjet e D. Deçevit dhe të I. Russut për ta lidhur emrin dardan me gr. darda ‘bletë’, duke i cilësuar dardanët si njerëz të bletës ose si burra të heshtës, siç vepron A. J. Van Windekens. Kjo pse nuk mund të shpjegohet, sipas Çabet, me apelativa të greqishtes, një emër jogrek. Megjithatë, dukuria e emërtimit të një populli nga një popull fqinjë, nuk është e rrallë në onomastikë. Për më tepër, në “Iliadën” e Hometir peonët, një fis fqinjë i dardanëve, bashkë me të cilët marrin pjesë në luftën kundër Trojës, që kufizojnë me popullin maqedon, përshkruhen si harklakuar dhe heshtëgjatë.

2.4 Etimologjia e S. Bugges

S. Bugge, sipas Çabejt, lidhur me burimin e shq. dardhë mendon që kjo fjalë, si refleks i një forme bazë *g’hard-, është e afërt me gr. acras ‘dardhë e egër, gorricë, dardhë’ e acerdos ’dardhë e egër, gorricë, murriz’, d-ja e shqipes duke iu përgjegjur rregullisht -c-së së greqishtes, ashtu si në dimën: gr. ceima, ceimon ‘dimër’ të greqishtes. Ky mendim i S. Bugges ka pasur miratimin e G. Majerit, Holger Pedersenit, Norber Joklit, si dhe kundërshtimin ose qëndrimin skeptik të Boisacq, Walde-Pokorny, Friskut, F. Ribexos, etj.

2.5 Etimologjia e Karl Oshtirit

Çabej, ndonëse me një përçmim, nuk lë pa përmendur edhe përpjekjet e Karl Oshtirit për t’i gjetur një kuptim fjalës Dardani te fjalët e fondit paraindoevropian të gjuhëve alarodike me fjalën mad-ari, udare ‘dardhë’ të baskishtes dhe gr. acras me lit. kriauše e sll. kruša, përkrahur edhe nga Grga Novak, i cili bën çmos të hedhë poshtë argumentet e Kreçmerit se dardanët, sikundër tregojnë edhe emrat: Bato, Longari, Monuni, qenë ilirë, duke gjetur jo pak shembuj, sidomos për Baton, por jo dhe për Longarin dhe Monunin. Po në këtë frymë mundohet ta rrëzojë edhe etimologjinë e Majerit se fjala Dardani rrjedh nga apelativi i shqipes dardhë.

2.6 Mendimi i Çabejt

Sipas Çabejt, shq. dardhë mund të jetë e afërt me fjalën kelte irland. draigen “kullumbri, dardhë e egër, gorricë (kjo prej një baze *drageno), kor. e vj. drani, breton. drean, një fjalë, shpjegimi etimologjik i së cilës nga ana e Pedersenit dhe në formë të zgjeruar nga ana e J. Vendryesit, nuk ka gjetur miratim të përgjithshëm. Krahasimi shqiptaro-kelt që po japim këtu nga ana objektive-materiale përligjet për këtë arsye, se me një anë ‘drurët e njomë të dardhës së egër, të gorricës janë plot me gjemba, në të cilat janë ndruar majat e degëve drunake’, më anë tjetër kullumbria, emri botanik i së cilës është bash ‘Prunus spinosa’: ‘gjembaçe’, ‘është mbështjellë mirë me degëza gjembaçe e të shkurtëra’.

Pas trajtimit të një vargut të tërë izoglosash kelto-shqiptare, sidomos në emrat e drurëve dhe të bimëve, që janë mjaft të numërta, sikur i japin të drejtë Çabejt në punë të etimologjisë së fjalës Dardani.

Etimologjikisht, barazimi *drageno>dardhë shtron disa probleme. Së pari, po e morëm si të saktë, atëherë duhet të pajtohemi se ka ekzistuar që moti në ilirishten metateza r – a > a- r, kurse evoluimi /g/>/dh/ është i provuar për numrin më të madh të fondit indoevropian të shqipes. Megjithatë, fonetikisht është i qëndrueshëm edhe mendimi i Bugges, meqenëse evoluimin e grupit /rd/ > /rdh/ e gjejmë te një varg fjalësh të fondit indoevropian, si dhe te një numër latinizmash: khs. gr. skorda, shq. hurdhë/hudhrë, gardh (khs. sll. grad < gard), lat. surdus > shq. i shurdh, lat. veridis > ver(i)dis, khs. it. verde, shq. i verdhë. Ky zhvillim ndoqi edhe disa orientalizma mjaft të vjetër (sigurisht para depërtimit të sllavizmave dhe vencianizmave në gjuhën shqipe), si, p.sh. hordhi < ordü. Mbase nën ndikimin rrafshues të analogjisë, edhe neogreqizmi korde përjetoi evolumin /rd/ > /rdh/, siç tregon fjala kordhë. Megjithatë, shumë orientalizma, si kërdi, aor. i foljes kërmak; batërdi, aor. i foljes batërmak, nuk iu shtruan këtij evoluimi. Këtij evoluimi nuk iu shtrua edhe folja kavërdis ‘fërgoj’, etj. Po kjo mund të thuhet për fjalën levërdi, e cila mendojmë se është po ashtu një turqizëm mjaft i vjetër (me siguri shumë shekuj para se është bërë zakon të mendohet se kanë filluar të hyjnë turqizmat në gjuhën shqipe në shek. XV), sajuar nga parashtesa shqipe lë- (khs. lëbardh, lëmek, lëbyr) dhe aoristi verdi i foljes vermek ‘me dhanë’, si dhe romanizmi bastard, e cila fitoi statusin e përdorimit standard, sado që autorët tanë të vjetër e shkruajnë, ndoshta nën ndikimin rrafshues të analogjisë, si bastardh. Kur bëjmë fjalë për depërtimin e orientalizmave, në të vërtetë turcizmave, duhet të kihet parasysh fakti historik se shumë kohë para depërtimit osman, në Ballkan ka pasur dyndje të shumta të fiseve turke, sikundër janë: hunët, avarët, që në shek. VI krijuan edhe perandorinë e tyre me kryqytet Beogradin, peçenegët, bugarët, që u sllavizuan më vonë, fisi arab i saracenëve dhe shumë fise të tjera.

Prapëseprapë, mendimit të Çabjet i vjen në ndihmë hidronimi i lashtë Margus (sot Morava), të cilin ne e gjejmë të dalë nga apelativi i shqipes mardhë ‘i ftohtë, i ngrirë’, siç e dëshmon edhe kënga popullore serbe: Oj Moravo, hladna vodo…Për evoluimin /g/ > /dh/ nuk është nevoja të japim shpjegime më të hollësishme, meqenëse është një dukuri e ditur tashmë e fonetikës historike të shqipes.



B u r i m e t k r y e s o r e:

Edith Durham, Preardhja e disa fiseve dhe disa kanune e zakone të Ballkanit në Brenga e Ballkanit dhe vepra të tjera për Shqipërinë dhe shqiptarët, ribotim, Tiranë, 1998.

Eqrem Çabej, Emri i Dardanisë dhe izoglosat shqiptaro-kelte në Studime gjuhësore, IV, Rilindja, Prishtinë, 1977.

Grga Novak, La nazionalita dei Dardani in Arhiv za Arbanasku starinu, jezik i etnologiju, knj. IV, sv. 1, Prishtinë, 1969.

Idriz Ajeti, Studime gjuhësore në fushët të shqipes, I, Rilndja, Prishtinë, 1982.

[illiriani]

"oj Moravo hladna voda" konushevci neper poda... pa keto i quani ju studime linguistike? Medet, dikush ende cmallet me ata te huaj qe as qe e kane njohur shqipen (vetem duke mbledhur disa fjale si vizitore, e duke i rahasuar me latinishten e greqishten, se metutje as qe dijten gje... pune e madhe qenka te vertetohet emri Dardania, nga fjala dardhe, kur kete e dijne edhe gjyshet tona... Po metej me heret, pse eshte emri gjeografik Gryka e Dardanelleve? Pse ne mythologji thohet se biri i Zojsit (Zeusit), ishte Dardhanusi? Ne te gjitha shkrimet qe na dha ETHYMOLOGJIA (Etimologjia-etimologia sll., ku fjaloro linguistik shqiptar, duhet te dallohet nga ai sllav), na doli se Ballkani ishte toke dardhash... vetem shikoni e logjikoni cfare hamendjesh te ulta kishin disa te huaj per dardanet... nga shembujt e tyre dihet se cfare ngritje diturie kishin... Po bile jane marre me studime albanistike (malesorike, sipas linguistikes tone)...

post skript: krejt ate qe bene linguistet e huaj dhe tanet derisot, u pane e dihen, po me thelle ne historikune Shqipes se Vjeter eshte e verteta se ishte nje gjuhe e nje burim linguistik i.e e PIE! kjo nuk dyshohet vetemse priten studime te mirefillta shqiptare, ku studjuesi i shqipes duhet te jete ORIGJINAL SHQIPTAR, sepse pa e njohur fonetiken historike dhe morfologjine historike shqiptare, e pa njohjen e dialekteve e nendialekteve te SHQIPES - as qe behet fjale per ndonje studim te mirefillte shkencor, ku as authori (autor, sll.) nuk posedon zotesi te tille, e mos te flasim per trumbetaret... ! Vetem lexoni me vemendje shkrimin dhe e kuptoni te verteten e qesharaken, intrigen e mashtrimin e huaj dhe paaftesine tone!!!

[illiriani]

lexoni studimin mbi etninomin Dardan, ne Ketu (INTERVENTI CULTURALI, tek kultura) dhe do te shihni ndryshimet
per emrin Dardania, si etninom (etnonim, sll.) dhe toponom (toponim, sll.) ne dy pjese studimi...

[dodoni]

Nezir Myrta / EMRI SHQIP - DARDHANIA


ETNONOMI DARDHANIA



Pse nuk është sot toponomi – Dardhania në hartën ballkanike?


Studimet e derisotme në fushat shkencore arkeologjike, linguistike e fillologjike lidhur me emrin – Dardhania hedhin dritë vetëm në disa anë historike, të cilat janë të pakta apo edhe të njëanshme, për shkak të politizimeve ballkanike, e që nuk sajojnë një spjegim të sinqertë e besnik në lidhje me shtrirjen e toponomit – Dardhania, pasiqë ky topnom, shtrihet sot në disa vende ballkanike, respektivisht në zonat e fiseve illire të sllavizuara, sikurse janë: delmatët, liburnët, dakët, arianitët, adrianët, skordistët etj.

Meqenëse, toponomi – Dardhania shtrihet sot në gjithë pjesën veriore ballkanike, deri më 513 e.r. me ardhjën pushtuese të rashëve (lexo: rusve) përmes Karpateve, territori dardhan i pushtuar barbarisht, deri në këtë kohë ishte topografia e plotë hartografike dardhane illire.

E gjithë Antroponomia e Toponomastike dardhane, pas pushtimeve sllave, filloi të ndryshohet, të sllavizohet deri tek ky deformimi i sotëm historiografik, që reflekton këtë hartën ballkanike e cila njihet sot. Për t’i mbuluar pushtimet kryesisht ato sllave në Ballkan, sot emri – Dardhania njihet vetëm si emër hartografik i cili dikur ka ekzistuar – Dardania e dardanëve, ku kemi edhe vet deformimin në shqip, ashtu si thohet e shkruhet në sllavishtet.
Ky emër – Dardhania zhvendosë me argumente historiografike të gjithë Antroponominë dhe Toponomastikën sllave në Ballkan dhe në përgjithësi Onomasiologjinë ballkanike, ngase territoret e pushtuara ishin dardhane illire. Mu për këtë shkak të kësaj zhvendosjeje historiografike sllave, emri – Dardhania sot nuk është në Hartografinë ballkanike e që ekziston vetëm si emër historik, me të cilin etnonom origjinalisht, përcaktohen shqiptarët e sotëm të Kosovës, që vet territori kosovar i sotëm është vetëm një pjesë e pestë e territorit dardhan, të mbretërive dardhane të kohës së tyre.
Toponomi Dardhania prek dhe zhvendosë Onomasiologjinë ballkanike. Pasiqë sot janë formuar disa shtete sllave, si popuj në vete, të sllavizuar nga fiset dardhane illire, përveç shqiptarëve dardhan të sotëm, të paasimiluar të kësaj treve autoktone.
Toponomi Dardhania, i qet në shesh deformimet historiografike ballkanike, mu për këtë shkak sot nuk ekziston në hartën ballkanike.

Toponomi – Dardhania gjatë pushtimeve na paraqitet në forma të ndryshme hartografike, gjatë pushtimeve të pjesëshme, duke u zvogëluar deri tek toponomi që përcakton mbretërinë dardhane të Bardhillit, Agronit, Theutës e Gentsit, si mbretëri të njohura historikisht.
Dihet historikisht, se ka ekzistuar me dokumente Mbretëria dardhane e Bardhillit (393 – 359 p.e.r.), me kryeqytet mbretëror – Bardhilli (Beogradi i sotëm, Singinduna), - Mbretëria e Agronit (250 – 231 p.e.r.), me kryeqytet – Agrami ( Zagrebi i sotëm), - Mbretëria e Theutës ( 230 – 228 p.e.r.), Mbretëria e Gentsit ( 181 – 168 p.e.r.) – me të gjithë materialin epigrafig të Dardhanisë, i cili material ka lidhje gjenerale jovetëm me pjesën jugore illire, por ndër tjera është dëshmuar edhe nga formula e tre studjuesve (Duje-Rendiq-Mioçeviq), që vërteton si formulë tripjesëshe onomastike e konstatuar në Dalmaci, e dëshmuar me materialin epigrafik të Dardhanisë. Studjuesi, R. Katiçiqi, thekson se: “materiali linguistik i Dalmacisë së mesme me territorin e Dardhanisë, shihet edhe në ngjashmërinë e antroponomisë së sunduesve dardhan sikurse janë: Longarus, Bato, Monunius dhe Etuta.” Sipas, F Papazoglut “i gjithë materiali i gjetur në territorin dardhan mund të ndahet në dy grupe emrash:1. grupi lindor, në të cilin ekziston edhe elementi onomastik thrrakas dhe i cili përfshinë territorin ndërmjet – Shkupit, Kumanovës dhe Nishit dhe grupi perëndimor, në të cilin përfshihet territori i Kosovës dhe çka është më karakteristike, në të është dëshmuar onomastika e pastër dardhane illire.”

Onomastika ballkanike i përket krejtësisht materialit linguistik dardhan, në përmasa të thella historio-linguistike, ku e vërteton edhe sot antroponomia e toponomastika dardhane, e cila spjegohet krejtësisht përmes Shqipes së Vjetër, apo Illirishtes së Re. Ashtu, sikurse edhe sot toponomet si hidronome, të ndryshuara nga pushtuesit dihen me origjinë dardhane, të cilat i përcakton shqipja, nga zona qendrore dardhane, përmes lumenjve: Marga (Morava), Angri (Ibri), që mund të përcaktohet nga emërtimi dardhan – Ibardh (Ibar) – Ibardhi (Ibari, që thohet në sllavishtet), Drilloni (Drini i Bardhë), Narona (Neretva), Zenta (Zeta), Aksi – Vardari dardhan (Vazhdari që vazhdon), e deri tek emërtimet e lumenjve deri tek më të vegjëlit. Dardhania ishte e hapur kah bota egjeane e mediterrane – mesdhetare (spjegim nga koha neolite).

Si përgjegje e disa linguistëve, të cilët dardhanëve ua mohojnë prejardhjen illire, për qendrimet e tyre jo të realta pseudo-shkencore, e që disa sish mundohen edhe sot ta deformojnë edhe më shumë Onomasiologjinë dardhane ballkanike, është edhe konstatimi i R Katiçiqit, ku përmes analizave të shumëta methodologjike të sotme të Linguistikës Komparative të materialit linguistik, ai thekson: “Pamarrë parasyshë faktin sa është i kushtëzuar zhvillimi relativ i shoqërisë, të cilës i shërben ajo gjuhë, jovetëm që është e nëvojshme për shkak të të dhënave të gjithmbarshme, por edhe duhet që në parim të jetë e mundshme, të përcaktohen marrëdhëniet e përbashkëta të kohës historike dhe linguistike(...) Methodat e hulumtimeve të tilla ende nuk janë përpunuar sa duhet e saktë, kështuqë orvajtjet kërkimore, kanë mbetur në trajta shumë primitive, e në saje të një situate të tillë, u janë hapur dyert e koncepteve aprioristike të ndryshme, sikurse janë – nordizmi dhe mediterranizmi, të inspiruara me aktualitetin e tepërt të mentalitetit politik.” Kjo tregon kjartë, sesa shumë kanë ndikuar negativisht në shkencën reale politizimet ballkanike të pushtuesve të ndryshëm shekullor.

Toponomi Dardhania si përcaktim linguistiko-histoprik më i madh territorial ballkanik edhe si mbretëria më e madhe illire ballkanike, është filli kryesor i çdo nisme studjuese të gjurmimeve shkencore, si element linguistik, poashtu edhe si gjuhë, del e kjartë se dardhanët janë bartësit e genit e guhës (gjuhës) illire, si “bartësit e kësaj gjuhe illire në këtë territor ishin illirët dhe gjuha e tyre mund të quhet – gjuhë illire. Veç kësaj bartësit e kësaj gjuhe illire ishin bashkëkohësit e qytetërimeve kreto-mykenase qe na mijëvjeçari II-të (Dytë) para erës së re” ashtu sikur dokumenton mjaftë bindshëm, Millan Budimiri. Poashtu, M.V.Grashanini, i cili bazohet në analizat e materialit linguistik dardhan (Shqipja e Vjetër, të gjitha konkluzionet e veta linguistike shkencore , i nxierrë në përputhje të plotë me rezultatet e përmendura linguistike. Mandej, edhe “nga hapësira ky element linguistik illirian, shtrihet në një terrtor të gjërë gjeografik” rezulton Zef Mirdita, “siç provon B. Hronzy, duke i dëshifruar tabelat e argjillit nga Knososi. Këtë konstatim të B. Hronzy-t, e provon edhe prania toponomisë identike në territorin anatolo-ballkano-egjean – kështu siç verifikon Paul Kretchmer-i. F. Shahermajeri (Schachermeyer) konstaton se ky substrat ballkano-egjean është shum më i pranishëm në trevën illire, sesa në atë thrrakase” në të cilën trevë janë ballsamuar antroponomet e toponomet dardhane illire fuqimisht dhe të mbuluara me shtresin e substratit pseudo-shkencor, të cilën onomasiologji duhet nxirrë në shesh bote , si onomasiologji dardhane ballkanike.

Studjuesi, H. Krahe, duke folur për faktin i cili flet kjartë për rolin e rëndësinë e elementit paleo-ballkanik në formimin e etnisë illire, e posaçrisht kësaj dardhane, ai shkruan: “Që ky substrat paragrek është i karakterit indoeuropian e tregon edhe fakti se koha e formimit dhe e diferencimit etnik illirian, i cili tashmë është i vendosur në Gadishullin Ballkanik, bie rreth vitit 2000 p.e.r. Kështu edhe jetojnë fatin e tyre historik. Rrezistenca e tyre kundër romakëve ishte e pashoqe, sepse këta illirë nuk u asimiluan. Për një shtrirje kaq të lashtë të illirëve në Ballkan, flasin edhe emrat të cilët mbarojnë me sufiksat – issa – issos sikurse janë: Lissus, Cissus, Gissus, Naissus, Idassa, Issa, Assos, Mollossos, Orgessos, Panayassos etj. Prania dardhane ballkanike përmes këtyre emrave si toponome të cilat spjegohen përmes Shqipes dhe duhet të përsëriten disa herë në studime linguistike, pasiqë kjo përsëritje onomasiologjike është më se e nevojshme - kur kemi parasyshë aqë përsëritje të historisë mbi shqiptarët dardhan të Illirisë së lashtë.

Burimet arkeologjike dhe dëshmitë historike të derisotme edhe ato (para)historike argumentojnë se dardhanët të cilët kishin formuar shtetin e tyre , qe nga koha e bronzit dhe e hekurit, me atë kulturë materiale e shpirtërore të Dardhanisë, ishte dhe është edhe sot e kësaj dite, po kjo kulturë e shqiptarëve ballkanik, me rrjedhë gjenealogjike nga një trung e rrënjë illire. Gjithë ajo kulturë mendore, materiale e shpirtërore e dardhanëve, si dhe esencialja e të dhënave linguistike historike dëshmojnë vazhdimësinë illire-dardhane-shqiptare, në të gjitha trevat e banuara sot edhe ato të pushtuara – prej popullësisë kompakte dhe një nga vatrat e formimit nacional të shqiptarëve – djepi i kombëtarizmit dhe djepi i Shqipes – ishte pikërishtë – Dardhania.

Studimet arkeologjike dhe dëshmitë historiografike (anipse të zhdukura në masë të madhe për shkak të pushtimeve barbare shekullore) dëshmojnë për katër zona territoriale të Dardhanisë: Zona e Adriatikut, Zona Alpike, Zona Qendrore dhe Zona Jugore, të cilat përbëjnë sot vet zemrën e Ballkanit (Sërbia, Kosova, Mali i Zi, Pjesa Lindore e Bosnjës, Shqipëria Veriore nga lumi Shkumbin dhe Maqedonia Veriore. Këto zona dardhane: adriatike, alpike, qendrore, jugore dhe kalimtare, të dëshmuara në shfaqjet e hershme , nga gjurmimet në shtresat etno-kulturore të neolitit të heshëm, janë përcaktuar si zona antropo-gjeografike.

Sipas studimeve konfiguracioni i relievit ballkanik na dëshmon se vet zona qendrore e Ballkanit është Dardhania, e zemra dardhane është Kosova e sotme e shkëputur barbarisht nga trungu illir i sotëm – Shqipëria edhe me ndikimin e fuqive të mëdha që miratuan copëtimin e trojeve shqiptare të sotme...
Nga studime të mirëfillta të historianit kosovar, Zef Mirdita, grupet etnokulturore të lokaliteteve tipike dardhane në gjurmimet pjesërisht të bëra në: Stena e Kuqe në Trebishnik (Trebishnicë), në Kodrinën Kushnjakova, (Kushnjakovo), në Krapinë (Kroaci), në Risonaça në Arangjellofc, Gradac në Kragujefc, e deri tek ato në Thesali, Rumani e Bullgari etj. dëshmojnë gjetjet e zbulimet e hershme akeologjike, nga Koha e Vjetër e Gurit, se treva e Dardhanisë ishte e banuar – në kohën e paleolitit.
Në pjesën qendrore të territorit të Dardhanisë, - grupi etnokulturor i Vinçës (afër Beogradit të sotëm), paraqet një variant të posaçëm e të veçantë, i cili është i njohur si variantë kosovaro-moravian jugor. Si lokalitete të njohura të këtij varianti janë në Kosovë: Tjerrëtorja (afër Prishtinës), Vallaçi, Fafosi, Zhitkofci, në territorin e Karragaçit, në Mitrovicën e Kosovës (Mitrixi), - kurse në territorin e Moravës Jugore (Marga dardhane), janë lokalitetet e njohura arkeologjike, që na japin dëshmi historike shkencore sikurse janë: Pavllofci (afër Vranjës), Plloçniku (afër Gurshumit) Korshumlia, Mallça (afër Naissës) Nishit, etj. të cilat flasin me argumente. Figurëzat plastike – altari i vogël prej dheut të pjekur, qeramikës, elementi i gjarpërit si motiv plastik i pikturuar, - vendbanimet etnike të cilat do të bartshin strukturat kulturore të neolitit e paraneolitit. Ku të gjitha këto studime arkeologjike ishin të karakterit paleo-mesdhetar (paleo-mediterran), e paleo-kontinental – që spjegojnë gjurmimet për shtresën paraindo-europiane (Khs. M. Grashanini, E. Çershkovi, N. Tasiqi, J. Glishiqi, A. Benaci, R. Galloviqi, etj.
Mirëpo, edhepse disa mundohen ta shtrëmbërojnë origjinalitetin historiografik të gjurmimeve të faktuara dhe mundohen të dalin jasht burimeve arkeologjike të sakta – origjinaliteti tregon Etnikën e Dardhanisë.
Përkundrejt mundësisë së ndarjes së materialit onomastik të territorit dardhan, në zonat e cekura gjeografike dhe i gjithë materiali onomastik i deformuar sot gjithësesi këto fakte nuk mund të mohojnë përkatësinë illire të etnosit dardhan..



MBRETËRIA E BARDHYLLIT

(393 – 359 p.e.r.)



Bardhilli (Bardhyli) mbreti dardhan illir, i cili njihet në Historinë e Vjetër para epokës së re, si antroponom është i lidhur edhe me vet kryeqytetin e mbretërisë së tij si toponom me të njejtën karakteristikë të bardhësisë dardhane illire, që ishte Beogradi i sotëm. Vet emri Bardhill - Bardhyll përbëhet nga dy fjalë emërtuese, që kanë kuptimin – illi i bardhë – bardh + ill = Bardhill (Bardhyl), ylli i bardhë.

Themeluesi i mbretërisë dardhane illire – Bardhilli – mbretërinë e mori në vitin 393 para erës së re, deri më 359 para erës së re dhe njihet si themeluesi i kulturës dardhane me selinë e fronit mbretëror në brigjet e Donaos (Danubit), pikërisht Beogradi, që ruan edhe si toponom i sotëm variantin e emërtimit të hershëm, si vazhdimësi topografike e pandryshuar logjikisht, vetëm se në gjuhët sllave sot quhet – beo = bardh dhe në vend të fjalës – hill – ill - yll dardhane illire, është fjala – qytet – citet – grad - Bardhill – Beograd.

Bardhylli rrjedhë nga një familje e shtresës më të ultë shoqërore të kohës, nga një familje thëngjill-punuese e thëngjill-bartëse – qymyrtar, qymyrxhi, që tëvona dituria, drejtësia e guximi i tij, triumfuan me zgjedhjen e tij si mbret i Dardhanisë.
Anipse me prejardhje nga një familje e varfër nga shtresat më të vuajtura dardhane – Bardhylli si djalosh i ri, plot energji, vrull pune, si njeri i sakrificës e njohës shpirtëror i shtresave të varfëra popullore, ai gëzon sympatinë e luftëtarëve të lirisë – ku si i ri dha shënja të një njeriu të madh, që do ta shpëtonte Dardhaninë illire nga krizat e thella sociale, ekonomike e politike të kohës.

Shtypjet e paskrupullta diktatoriale, si shtypje të egra politike të mbretit paraardhës të Bardhyllit, që ishte mbreti Syra, poashtu edhe rreziqet tjera që i ishin katandisur atdheut dardhan nga pushtuesit e Lindjes me luftëra të pandërpreme, ndikuan në shpirtin e mendjën e trimit të ardhshëm – për ta krijuar një mbretëri të fuqishme dardhane të kohës.

Duke ndikuar në forcat progresive të kohës që ishin të shtypura nga mbreti Syra – përmes një grushtshteti të fuqishëm – Bardhylli mori kryesinë e kryengritësve dardhan dhe fitoi besimin e njeriut udhëheqës në front dhe e rrëxoi mbretin Syra nga froni mbretëror – për tu kurorëzuar si një nga mbretërit më të zotët të Dardhanisë.

Bardhylli duke e përjetuar jetën e vuajtur të shtresave të shfrytëzuara nga hierarkia e mbretit Syra, duke i kuptuar e ndjerë shpirtërisht interesat e të gjitha shtresave shoqërore, ishte i kalitur me një ideologji të shëndoshë progresive të kohës dhe shumë shpejt hyri në veprime politike, për ngritjen e njerëzve të shtypur dhe për formimin e një administrate të re shtetërore, në të cilën merrnin pjesë të gjitha shtresat shoqërore.
Bardhylli mori fronin mbretëror dhe u kurorëzua, mbret i Dadhanisë illire, më 393 p.e.r. ku shënon fillimin e një kariere të frytshme politike e ushtarake, gjatë katër decenieve mbretërie. Në vitin e parë të udhëheqjes së tij mbretërore, më 393 p.e.r. bëri disa luftëra me mbretëritë e Lindjes dhe me makedhonët, për zotërimin e Lynkestisë – e mundi mbretin Amyntha II dhe e detyroi të paguante tribut vjetor.
Me 369 p.e.r. theu Aleksandrin II makedhon, kurse në vitin 360 p.e.r. në një luftë të përgjakshme theu Perdiken III, në të cilën betejë u vra edhe vet mbreti Perdika III bashkë me katërmijë ushtarët e tij. Kjo ishte një ndër uftërat më të rrebëta të Bardhyllit “ngadhënjyes Bardhyllin e Perdiken thye” siç shkruan poeti ynë N. Mjeda, duke vlerësuar lartë figurën madhore ushtarake e mbretërore të tij.

Bardhylli, që ta dobësonte , ndikimin spartian e makedhon mbi Epirin, më 385 p.e.r. u lidh me mbetin e Syrakuzës, Dionisin, në marrëdhënie politike e ushtarake të kohës. Mbretëria e Bardhyllit në këtë kohë ishte në lulëzimin më të madh ekonomik, politik e kulturor, me një rregullim të mirëfilltë shtetëror, me një ekonomi të zhvilluar, me monedhë mbretërore dardhane dhe me një forcë të fuqishme ushtarake.

Bardhylli në një luftë të ashpër u mund nga Filipi II i Makedhonisë (i ati i Lekës së Madh – Aleksandrit III të ardhshëm) më 359 p.e.r.
Burimet historike antike na njoftojnë se mbreti dardhan Bardhylli gjatë përshkrimit të luftës nga authorë të kohës, në betejë luftoi mbreti plak 90 vjeçar mbi kalë deri në momentin e fundit të jetës së tij.

Mbretërinë e Bardhyllit, ia mori mbreti – Grabo më 356 p.e.r. i cili vazhdoi mbretërinë dardhane...

Sipas emrit – Bardhylli dhe hyjnizimit të emërtimit në fjalë – nga emri – ylli i bardhë, që ishte vazhdimësia historike qe nga mbreti i parë i Illirisë – Hilli – si emërtim i përcaktuar nga fjala – yll, trup qiellor, yll drite, nga mbretëria e Hillionit – Hylli Jonë, që është vet Troja e ardhshme, Troja e Hillionit, mendojmë se vet symboli stematik dhe si symbol kombëtar illirian, duhet të ketë qenë Ylli i Bardhë, i cili symbolizon bardhësinë e dritës së lirisë kombëtare, paqjen për të gjithë njerëzit, bukurinë e jetës mbi tokë – lirinë e njeriut.

Nezir Myrta / ETHYMOLOGJIA E EMRIT – DARDANIA



DARDHANIA


Erdhën me zjarr barbarët dhe na quajtën barbarë!
Erdhën pushtuesit e egjër barbarë nga të gjitha anët e horizontit në trojet dardhane illire, që as nuk dinin t’I spjegonin kultët e kulturës illire-pellgaze, formuan gjuhë e kultura të tyre nga gjeo-historia dardhane illire dhe pushtuan, barbarizuan, copëtuan ndanë e përçanë barbarisht, deformuan Historiografinë e Vërtetë, në mënyrat më të egra dhe çuditërisht, shkruajtën dhe I quajtën vendasit autoktonë – barbarë dhe gjuhën shqipe illire, Gjuhën e Perëndive të antikuitetit e quajtën gjuhë barbare!
Erdhën barbarët egërsisht dhe na quajtën barbarë!
authori


(NJË VËSHTRIM HISTORIK GJEO-LINGUISTIK)


SOT KUR THUA EMRIN – KOSOVA
– KE THËNE EMRIN - DARDHANIA

KOSOVA
ZEMRA E DARDHANISË

DARDHANIA
GJAKU I ILLIRISË

ILLIRIA

DOMETHËNIA E BALLKANIT

RRJEDHA PELLGAZGJIKE


Emërtimi – dardhan, dardhanët është emri I paraardhësve më të afërt të shqiptarëve të Kosovës së sotme dhe vet Kosova njihet zemra e Dardhanisë illire, që më së bukuri e plotëson toponomi stërgjyshor historiografik – Dardhania!

Nuk ka si mos të ndihet krenar historiani, kur shkruan për Historinë e Ballkanit illirik, kushdoqoftë ai – por, krenaria më e madhe është e shqiparit, kur shkruan me lot në sy e me plagë në zemër - Historinë e vet të drejtë dhe reale!

Por, nuk ka si mos të ndihet I zhgënjyer dhe I nevrikosur secili historian, e sidomos shqiptari vet, kur shkruan për Ballkanin Nyjen europiane, që I lidhë Dy Anët e Udhës Diellore, I shkatërruar në aqë përmasa historiografike katastrofale! Nuk ka si mos të ndihet I prekur dhe I lënduar, I plagosur shpirtërisht, sidomos shqiptari, me një Historiografi aqë të deformuar ballkanike! Pse mos të dihet Historia e Vërtetë?Përgjegjësinë, për politizimin ballkanik e mbanë më së shumëti Historiografia E Deformuar me deformuesit e saj!
Është koha të shkruhet Historiografia Reale!

Pse Ballkanit I kullojnë plagët gjak luftërash?

“Nganjë fije nëpër dhëmbë ” –

E Popullit.


ETHYMOLOGJIA E EMRIT - KOSOVA

Të marrim si fillim, prej të afërmes kah e largëta, vet emrin – Kosova, I cili emër është deformuar, politizuar, përshtatur sllavizimit, I cili emër pretendon të shqyrtohet nga dy anë ethymologjike: një anë studimi, prejardhja e emrit nga fjala – koso, që ka domethënie – sorra të zeza, me sufiksin thrrak – va , si emërtimi I përshtatur gjatë periudhave historike pushtuese mbi dardhanët illirian.

Ky emërtim – Kosova, më tepër është bërë për shkaqe politike, për ta zhdukur nga historiografia ballkanike vet emrin real – Dardhania, pas përhapjeve pushtuese – invazioneve sllave në Ballkan, për tu vendosur krejtësisht mbi tokat dardhane-illire. Emri Dardhania fuqizon prezencën shqiptare dhe lëkundë prezencën e ardhësve në Ballkan, sepse, kjo shëmangie e këtij emri, iu lejon toponome të reja deformuese në hapsirën gjeo-politike, duke e ndryshuar hartografinë ballkanike. Kjo çvendosje apo zhdukje e emërtimit real kur dihet ekzistenca e shtetit dardhan me fakte të pakontesueshme, është edhe çrregullim historiografik, ku pushtuesit formuan një hartografi fallse, duke iu shëmangur fakteve historike për etnogjenezën e vërtetë të Ballkanit.
Deformimi onomasiologjik i Ballkanit është përgjegjësi e pushtuesve mbi territoret shqiptare me harta të dhunshme topografike, me politizime të antroponomeve, toponomeve, hidronomeve dhe vet etnonomeve të vërteta dardhane arbërore illire. Pushtuesit, jovetëm që lanë gjurmë kulturore e fetare, të emërtimeve të njerëzve, që nuk janë me spjegim shqip, por e zhduken topografinë reale ballkanike, që mos të dijnë brezat e rinj ethymologjinë e vërtetë ballkanke!

Me zhvedosjen politike të termit – Dardhania, - sllavëve iu dha mundësia nga fuqitë e kohës, të shtrihen me pushtime barbare mbi tokat shqiptare dardhane. Duke mos u përmendë Dardhania, në gjuhën politike të sotme, u bë deformimi e falsifikimi më I tmerrshëm në hartografinë ballkanike dhe në historiografinë e këtij Djepi të diturisë e kulturës botërore përgjithësisht!

Deri në shek.XVII-XVIII, dihen vendasit dardhan të këtyre territoreve autoktone shqiptare me një sipërfaqe prej 110.000 km. katrore, nga këto vende shqiptare: Naissa (Nishi), Piroti, Përkupi (Prokupla), Leskoviku (Leskovci), Zharra (Pozharevci), Dardha (Krushevci), Gurshumi (Korshumlia), Tauruna (Zemuni), Singiduna (Beogradi), Samaranda (Smedereva), të rretheve të Kreshtabardhës (Kopaoniku), Albaniku (Jabllanica), Topliku (Toplica), Lugina e Margës (Morava), Bujana (Bujanovci), Pllaja (Plava), Ngucia (Gucia), Nikçi (Nikshiqi), Podguri (Podgorica), Berana (Ivangradi), Treguri (Novipazari), Skupi (Shkupi), Linkestidi-Manastiri (Bitoli), Bylazora (Velesi), Lihnidi (Ohri), Astibi (Shtipi), Korkyra (Korfuzi), që u përmenden vetëm disa toponome ndër më kryesoret…

Nga shkëputja e dhunshme e mbi 81.000 km.katrore nga atdheu arbëror (shih: Enciklopedia, Zagreb, 1973). vetëm nga shek.XVII e deri në vitët 20 të shek.XX. të gjitha këto territore, ishin të Dardhanisë illire më të vonëshme, si vetëm disa nga shumë vendbanime tjera shqiptare të shfarosura me masakra massive e spastrime etnike, siç dihen territore shqiptare (arbanase)…

Tash, - athua, emërtimi I Dardhanisë, paska mbetur të zëvendësohet me një emër – sorrash të zeza – apo të një fushe, si fushëbetejë fusha e kosave, fushë e shtruar në kosa (shpata), gjatë Luftës së Kosovës (1389)?
Ky emër aqë I dashur për rashët (lexo: sërbët), emër aqë I dhëmbshëm luftërash, paska mbetur vërtet, nga fjala – sorra e zezë, me ato epitete krenarie – vajza kosovare – kosovarja, duke ia fshirë plagët e luftës dëshmorit të vet në fushëbetejë? Ky emër aqë I dashur paska mbetur si idol artistik e symbol arti lutarak edhe historiografie, me prejardhje linguistike nga – sorra e zezë?! A Kosovarja e bukur në fushë lufte me kokën e luftëtarit në prehër, ajo kosovare qenka një sorrë e zezë?!

Kjo ethymologji deformuese u bë vetëm për shkak të injorimit indirekt, si mjet psikoze, duke e nënvleftësuar emërtimin, që në fund të fundit të të gjithave atyre përpjekjeve histerike, të mbetet, përsëri tokë sllave, si ato tjerat të lartëpërmendura... Këtu është në pyetje nënvleftësimi si mjeshtri politike: nënvleftëso e merrja vlerën me nga krejt qëllimet në prapavijë kohore.
Vet spjegimi sllav për emrin gjeografik – Kosova, bie ndesh në kundërshtim me vet veprimin çlirimtar dhe me vet etikën historiografike të asaj lufte çlirimtare nga turqit, që fatkeqësisht kjo hipothezë përkrahet edhe nga studjues të mirëfilltë…

Emri – Kosova – si emër gjeo-historik si një emërtim I ngushtë topografik, që përkufizohet në mënyrë të thjeshtë linguistike, rreth emrit të një fushe, të cilën fushë e emërtoi lufta, respektivisht realiteti historik I një fushe të shtruar në kosa, në shpata, kosa a shpata të ngrehura në fushëbetejë, ndërmjet ballkanasve dhe turqve më 28. Qërshor, 1389. Ajo luftë u thirrë Lufta e Kosovës, si luftë e përbashkët me të gjitha mjetët e luftës edhe me kosa, në vend shpatash, që ka kuptimin e shprehjes – ballkanasit në kosa me turqit, të ngritur kosaz, kosaz mbi turqit. Shprehja shqipe – kosaz është jo e rëndomtë, kur dy veta apo dy grupe njerëzish janë në kryengritje, në konflikt ndërmjet vetit, thohet shqip – po shkojnë kosaz, çka po shkoni kosaz – me kuptimin kundër njeritjetrit në hasmëri…

Fjala shqipe-illire – kosa është fjalë skipe-illire parasllave, që e morën dhe e përehtësuan si huazim linguistik vet gjuhët sllave, me të njejtin kuptim, çka është një veprim I ndërsjelltë I të gjitha gjuhëve të afërta e të largëta. Vlen të theksohet se pikërisht sërbët në Luftën e Kosovës (1389), nuk ishin as të njohur si komb e popull – sërb, por emri I tyre ishte – rashë (rus), qe nga shteti I parë sërb – Rashka, si banorë të principatës së Stefan Nemanjës të Rashkës (një princ shqiptar I sllavizuar përmes martese – Stefani I Nemuni).
Në Luftën e Kosovës, morën pjesë disa popuj ballkanik: shqiptarë, sërb, bullgarë, boshnjakë, rumunë, hungarez, kroat etj. edhe me ndihmën e vet rusëve.


HEROI I LUFTËS SË KOSOVËS – SHQIPTARI MILLESH KOPLIKU


Heroi I Luftës së Kosovës ishte shqiptari – Millesh Kopliku, princi ushtarak gjeneral, I cili e therri në thembër me shpatë a kosë të helmet, mbretin e suprfuqisë së kohës – sultan Muratin në çadër ushtarake, kur ai ia dha këmbën në shënjë përshëndetjeje, mu në sy të shtabit suprem të ushtrisë turke - kur Milleshi shkoi në bisedë me atë gjatë luftës, për të kërkuar armëpushim! Ai hero ballkanik, ishte Millesh Kopliku, sipas të dhënave historiografike shqiptare edhe nga vet gojëdhënat, këngët lirike popullore, të përciellura brezpasbrezi, që sot populli shqiptar dokumenton - shqiptari, të cilin e përvehtësuan sërbët, gjoja si Millosh Obiliqi, sërb!
Vet kënga “Lufta e Kosovës” (1389), e cila u këndua derisot me lahutë nga shqiptarët, jep spjegime interesante qe nga bestytnia e deri tek faktet reale historike. Ëndrra e Muratit, se do ta pushtonte Ballkanin, por “Hana e Dielli n’det ishin ra”, që difton vdekjen e tij në Kosovë, para nisjes për luftë – difton drojen e e pushtuesit, se pikërisht Kosova ishte gjithmonë fund I perandorive pushtuese:

Sulltan Murati andërr kish pa:
“Dy orrla mue n’krahë m’kanë ra,
Tanë yjzit pej qielli n’tokë janë ra
Tanë me tokën na ishin bashkue –
Hana e Dielli n’deti ishin ra !”
………………………………….
E Milleshi te mreti asht shkue –
Çojke kamën mreti me ia dhanë,
Ky hanxhar mretin e kish shpue
Dekun mretin e kish pa lanë!
Qaty Milleshi ish konë dalë –
Mirë atkisë n’shpinë I ka ra
Po munohen turqit m’I pre
………………………………
Ni shkinë plakë e kishin gjetë
Qaty shkina turqve u ka thanë:
Ju tha shpatat për me I shtrue

E atkisë n’guj për me I mshue

“Lufta e Kosovës” këngë “Përparimi” Prishtinë, 2/1978

Kënga rrëfen, sesi vet: “Qaty shkina turqve u ka thanë / Kurr Milleshin ju s’mundi m’I pre / Se I veshun në hekur pancir asht / Edhe atkinë e ka veshun n’hekur / Ju si n’mujshi Milleshin m’I nxanë / Kqyrni çilsat ai n’musteqe I ka….” Dhe vet vdekjën e Millesh Koplikut ua tregon ajo shkina plakë, që merret në këngë si spijune turke, për ta pre, me e vra heroin e Luftës së Kosovës!

Pas vrasjes së Sulltan Muratit, u thye ushtria turke përkohësisht, me aktin heroik të shqiptarit – Millesh Koplikut, që e falsifikuan sipas historiografisë sërbe, si gjoja Millosh Obiliqi. Sipas falsifikatorëve sërb e para tyre – atyreve grek: të gjithë trimat e heronjtë ballkanik të luftërave çlirimtare, të gjithë strategët e dijetarët na qenkan vetëm të tyre! Ashtu ndodhi me Konstantinin e Madh, me Lekën e Madh (Aleksandrin e Madh të Makedhonisë illire), gati edhe me vet Skendërbeun, që nuk e falsifikuan, po mos të ishin dokumentet historigrafike, letrare e shkencore perëndimore të kohës…


EMRI KOSOVA NGA FJALA – KOSA


Emërtimi – Kosova – origjinën e vet linguistike e ka në emrin – kosë, kosa, që është vegël pune për kositjen e barit, apo premjen e barit, kosa që kositë barin. Kosa është fjalë që përcakton një cope të gjatë e të tëholluar metalike, me përbërje çeliku e hekuri, me gjatësi thuaja sa e shpatës, e tëhholuar me maje pak të kthyer harkore, me një teh shumë të mprehtë – teh anze, si anza që të sosë, pret si anza si rrfeja synonome këto të shprehjeve shqipe. Gjërësia e kosës është pothuaj sa e shuplakës së dorës, ngjitet për një bisht druri të gjatë përmes çykës së kosës e me dorëz, si mjet kositjeje.

Kosa është përdorë edhe si mjet lufte, në mbrojtje e në sulme, duke e lidhur tehun tek çyka e kosës me një rub, harrën, për ta përdorë si dorëz shpate, dorëz kose. Çka do të thotë se kosa është përdorë edhe si mjet kositjeje të barit edhe si mjet lufte në raste eventuale…

Në Luftën e Kosovës (1389), si luftë e përbashkët e ballkanasve kundër turqve, shumica e ballkanasve, luftëtarë në atë fushëbetejë – Fusha e Kosovës – as nuk kishin armë të duhura lufte dhe në mbrojtje të Ballkanit, ata përdorën edhe kosët, kosat, si armë në vend të shpatave. Dhe si luftë gjithballkanike, ajo fushë lufte u shtrua në kosa, fushë e shtruar në kosa si emërtim me kuptimin me të gjitha mjetet e luftës së përgjithshme gjithpopullore ballkanike – kosa – kosava – kosavë dhe nga aty I mbeti edhe vet emërtimi – Kosova.

Rrënja kryesore e fjalës është rrokja – k o s – si deminutiv morfologjik e fonetiko-historik – që formoi shumë emërtime e kompozita i.e. dhe PIE. Rrënja kos kuptohet në shqip, sipas mendimit tim mund të zbërthehet në një analizë fono-morfologjike – kështu:


K=ecja, veprimi I njeriut,

O=dielli,

S=onomatopeja e lëvizjes, fishkëllima e kosës gjatë premjes së barit, si premje harkore sss, në kuptimin e emrit – kos (kosë, kosa) – premja gjarpërore, harkore, si fuqizim I dyfishtë fonetik e morfologjik – onomatopeja e veprimit të premjes, apo lëvizjes së trupit në hark, në sferë, në rreth, për tu krijuar energjia fizike apo edhe ajo energjia shpirtërore.

Rrënja e fjalës – k o s – ka kuptimin e lëvizjes harkore, lëvizjes së trupave në natyrë e deri tek lëvizja e trupave qiellorë, që formoi emrin – kosmos. Kjo rrënjë k o s – formoi kompozitat i.e. koseria, kosmetik-ë, kosmik, kosmodrom, kosmografi-a, kosmonaut-I, kosmopolit, kosmopolit-izëm, kosmovizion, etj.

Fjalëformimet i.e. e ballkanike: kosavë, kosava, kosavina, kosmaj, Kosturi, Kosmaqi, kosto-ja, kanë spjegim shqip në fjalën – premje, premje në lëvizje, diçka që prehet si me teh në lëvizje, e deri tek premja e çmimit – kos- kosto-kushtim, kusht, që duhet prerë, caktuar, çmuar sipas vlerës materiale apo shpirtërore, kur njeriu prehet në vend nga befasia, çudia, tmerri, frika, gëzimi I madh I papritur etj.
Kuptimi I emrit – Kosovë, Kosova është vend premjeje, fushë premjeje, kositje trupash, sikur kositë barin në livadh, vendpremjeje me shpata e kosa. Shprehja artistike popullore shqiptare ka ra kali me not n’gjak është shprehja më e fuqishme shpirtërore, e cila difton fushë gjaku, premje trupash si pret kosa barin…fushë e mbushur me gjak – Fushë-Gjaku – Fushë-Kosova – Kosova!
Armiku në Kosovë është pritë e pree edhe me teha kosash e shpatash në mbrojtje!


DARDHANIA

Origjina lingustike e emrit – Dardania – lidhet etnogjenetikisht, me paraardhësit e shqiptarëve të Kosovës, deri me shkatërrimin e Illirisë së Vonë, me rënien e Mbretërisë Dardane të Gencit, më 168 p.e.r. kur u lind kalendari I ri, me ditën e muajit të parë kalendor me fillin e epokës e cila quhet sot epoka e re. Ndërsa ethymologjikisht emri - Dardania solli dhe formoi emërtimin shkencor – botanomin – dardhë, dardha (Pyrrus communis L.) dru frytor gjetherënës, I gjinisë së dardhës I familjes së trëndafilorëve (Rosacea). Vet emri shkencor botanik, lidhet me fjalën skipe-illire të stërlashtë, nga Botanika illire edhe para kohës së Dardhanusit e Theucerit.

Ethymologjia e vet emrit botanik – Pyrrus – lidhet me emrin e dardhanëve të shumëhershëm paraballkanik, paragrek e paraeuropian – para emërtimit të Grykës së Dardhanelleve dardhane, para emërtimit të Dardhanisë afër Hillionit e Abidhosit, atëbotë, kur shkenca shqipe- illire (skenca skipe) ishte në kulmin e lulëzimit të saj – që ne sot e quajmë – Antikuiteti botëror, në rrafshin trekontinental azio-afriko-europian historiografik dhe në përmasa shkencore gjenerale.

Dardhania – njihet historikisht nga babai I Historisë Herodoti dhe nga tjerët authorë antik – Dardhania – si emër gjeografik dhe mbretëri e lashtë prej Mijvjeçarit të VI p.e.r. që do të thotë, tash e mbi tetëmijë vjet më parë, që ruan dëshmi e monumente arkeologjike nga Koha e Gurit, Bronxit dhe nga fillimet e neolitit. Prej atëbotë Dardhania (para)historike ishte e banuar nga dardhanët illirian të cilët bëjnë pjesë në dyndjet egjeane disa here në histori, nga Azia në Europë, nga Europa në Azi dhe anasjelltas.
Gryka e Dardhanelleve, Dardhania afër Hillionit e Abidhosit, e deri tek mbretëria dardhane e Hillit, Bardhillit, Agronit, Theutes e Gencit edhe deri tek shqiptarët e sotëm të Kosovës – janë hallka të këputura historike të cilat I përkasin një tërësie gjeo-historike e historiografike illire-pellgazgjike.

Herodoti, shkroi mjaftë për jetën e dardhanëve në Ballkan edhe tej e këndej Egjeut, por, edhepse ai ishte analizuesi I Homerit në veprën e parë europiane “Hilliadha e Odhisea” edhepse aqë shumë shkroi për heronjtë dardhanë të Hilliadhës (Iliada) – shkrimet për dardhanët u deformuan nga politizimet e shumëta të pushteteve gjatë periudhave historike mbi trojet trojane dardhane edhe vet nga authorët antik, si historianë anti-illirian të korruptuar oborresh mbretërore të mëvonshme greko-bizantine e romake.

Sipas shumë rezultateve arkeologjike “të cilat në Egjee dhe në Azi të Vogël, supozojnë praninë e një elementi para-indoeuropian dhe paragrek, duke përcaktuar me një lashtësi të hershme në Mijëvjeçarin e III-të p.e.r.” Të dhënat historiografike edhepse me disa ndryshime për shkaqe të politizimeve kohore, përsëri janë hallka hartografike të shkëputura, të cilat mund të lidhen, por me një mjeshtëri të forte, duke I gjetur të shtrëmbëruara tek disa authorë antik dhe më reale tek disa linguistë e historian të kohës së re.

R. Malteni thekson “lëvizjet dardhane, I provojnë edhe ngjashmëritë e emrave Trojan me ata illir. Ky fakt nuk dëshmon vetëm lëvizjet prej Azisë për në Europë, por edhe anasjelltas. Shtegëtimet nga Azia në Europë, do të spjegonin me një anë bredhjet e Eneut dhe të heronjve tjerë Trojan, siç janë: Paridi, Hektori, Priami, Anhisi, Asaraku etj. të cilët kishin prejardhje ballkanike dhe dardhane”, si heronj të Hilliadhës homerike.

Emri – Dardania që ka origjinë linguistike nga botanomi – dardhë, dardha – dhe që duhet të thohet drejtë shqip – Dardhania - është dirigjuar nga sllavistika, që nuk ua qet goja disonin dh, në mungesë të këtij dytingullorit – dh – është një deformim fonetik edhe vet në Shqipen e sotme, poashtu edhe në Linguistikën Shqiptare, në Albanistikë – kurse në Shqipen e Vjetër, si botanom, është ruajtur edhe si antroponom, zoonom dhe toponom – Dardhan, Dardhanë, Dardhana – Dardhania.

Toponomi – Dardhania – shtrihet në rrafshin gjeo-historik dhe historiko-linguistik aqë të madh euro-aziatik, saqë vetëm duke përkujtuar realtetin kohor një histori illire të humbur në toponomet – Dradhania e Trojës (Dardania e Troades, në jug të Hellespontit), që edhe sipas Apollodorit “dihet se në territorin e Trojes (Troades) shtrihej një krahinë me emrin Dardhania”, duke vazhduar Straboni “Dardhania, quhej sipas emrit të qytetit dardhan, që shtrihej afër Hillionit e Abidhosit”. Poashtu toponomi i sotëm - Dardhanellet lidhet direkt me emrin dardhan Gryka e Dardhanelleve (Gryka e Dardaneleve), e deri në veri të Ballkanit, me shtrimje në onomastikën ballkanike, deri mbi trevat e Delmatisë e të Dakisë, respektivisht, edhe deri tek kulti i kulturës mythologjike – Dardhanusi i Biri i Zeusit (Dadhanusi Biri i Zojsit) – Të gjitha këto të dhëna onomasiologjike antike, na japin një pasqyrë reale, por në hallka të këputura historike, të cilat dikur ishin të lidhura në një zinxhir gjeo-linguistik epokal.

Dardhanët – fisi illirian nga mbretëria e Hillit të Hillionit, si trojan nga Hillioni (Hilli Jonë – Hilli joni) formuar si mbretëri në vete, kishin bërë lëvizje në dy drejtime: në Ballkan dhe në Apenine. Historikisht për lëvizjën dardhane në Veri e në Jug , flasin me fakte historiografike sjegimet e toponomeve të ngjajshme në Azi të Vogël, në Illiri dhe në Apenine, në Pelloponez e në Sicilii.
Straboni shkruan se në Dardhani janë dy fise dardhane: galabrët e thunakët analogjia e të cilëve gjindet në Jugun e Italisë – galabrët (Galabria – galanët, të zeshktit, zeshkanët, sipas fjalës shqipe galë, gala, Galani, galanët, galabrët – galabrezët (kalabrezët e Kalabrisë), ku sipas tyre sot quhet edhe vet krahina – Kalabria, kalabrezët e Italisë së sotme. Me lëvizjen e galabrëve kah Veriu Apenin u formua edhe etnonomi - Galia, galët – Frankët – Franca e sotme.
“Galabrët dhe Daunët në Apulli, që nuk është vështirë të spjegohet kjo analogji, jo e rastësishme, kur dihet se territoret e Kalabrisë ishin të banuara nga fiset illire: mesapët e japygët që ishin vendosur atje nga Ballkani. Në këtë dyndje egjeane të elementit kulturor në siujdhesën Apenine – sigurisht kjo është pjesa e elementit etnokulturor të dardhanëve. Historiani Plini Plak shkruan për fisin dardhan, të cilin e ka shkatërruar Diomedi në Apenine.

Fjala mesap është krejtësisht fjalë shqipe-illire, e cila ka spjegimin si dyshim i njeriut dhe shprehet përmes ndafoljes ndoshta, (Ndashta, ndashti) mesapë, mesapit = me dukët, ndoshta mund të jetë... kur njeriu është dyshues në diçka, e që nuk është i sigurtë në veprimet që e rrethojnë gjatë ekzistencës së tij – mesapë – mesapit (po, jo), mesapët – Mesapia.
Lidhja gjenetike e mesapëve dhe e japygëve me illirët ballkanik – spjegohet me emrat illirë, në mbishkrimet e epitafet – issase e filalet e tyre: emri Drossus në mbishkrimet – issa e Tragurioni (gur troje) është edhe në mbishkrimet mesape në trajtë – drossihi , Blatios (Isa) – emri i një princi ushtarak nga Apullia. Në mbishkrimet mesape u dëshmua emri Blatves – Blaves (Bllatva), emri Sallas tek Issa e Tragurioni, si edhe tek katundi Lumbarda.

Emri Lumbarda, që në shqipen spjegohet – Lumbardha, lumi i bardhë, spjegon edhe vet ethymologjinë e emrit – Lombardia, krahina e Lombardisë, me kuptimin – Lumbardhia, nga dy fjalët: lum + bardh, Lumi i Bardhë, që shtrihet në luginën e lumit Po në Italinë veriore – Lombardia.

Në Korçulla që tek mesapët njihet – Salaihi, Salahiai, Sallonas, Sallontum etj, Tremeri, thekson: “një pjesë e këtyre fiseve dardhane është ndarë edhe ka kaluar në Azi të Vogël tek Frigët”. Dyndjet e dorikëve si dyndje egjeane (dorikët – dor ik, ik dorë, largohu me spjegim shqip) sipas disa historianëve, këtë lëvizje dardhane e lidhin me dorikët që u bënë në fund të shek. XIII p.e.r. dhe në fillim të shek. XII p.e.r. sipas Dabinoviqit. Kurse sipas B. Çoviqit dhe A. Benacit, (AR IV-V – JAZU 329) “lëvizjet dadhane i janë shëmangur pjesës qendrore të Illirisë (Shqipërisë Veriore, Malit të Zi, Dalmatisë(Delmatia) jugore e qendrore, Hercegovinës, Bosnjës Jugore, Rrafshit të Dukagjinit e Sanxhakut, atëherë do të thotë se, drejtimi i këtyre lëvizjeve dardhane, u bë nëpër pjesët lindore të Ballkanit”. Në kundërshtim me këtë mendim, M.V.Grashanini, thotë se: “lëvizjet e dardhanëve, si lëvizje egjeo-dorike kanë shkuar kah pjesa Perëndimore e Dardhanisë, ose në territorin e sotëm të Kosovës” duke mos e përmendë pjesën tjetër jasht Kosove, në gjithë Sërbinë, Malin e Zi, Bosnjen Lindore, Maqedoninë Veriore, vetëm për shkaqe politizimi të territoreve të pushtuara shqiptare-dardhane, anipse deridikund thejnë theorinë e Dabinoviqit, përsëri shihen lojërat politike në vend të fakteve historike.

Në dyndjet e mëdha egjeane në pjesën e saj të drejtuar kah Jugu, rol vendimtar kishte Ballkani Perëndimor dhe treva e sotme e Kosovës. Nxirren konkludime të shumëta jo vetëm në forma hipothetike, se një pjesë e madhe e formave tipike të punimeve nga guri e qeramika, që janë karakteristike më vonë për paijonët sëbashku me trajtat e caktuara metalike si forma të nxierrjës së fakteve nga punimet me dorë manifakturale – kjo formë ka depërtuar nëpër Kosovën e sotme kah Jugu, por sipas Grashaninit: “duke e lënë me siguri anash rrugën e Moravës” që ishte Marga dardhane, lumi më jetëdhënës i dardhanëve për ekzistencën e tyre deri në shek. XVIII, kur pas spastrimeve etnike mbi dardhanët, u bë vendosja barbare e sllavëve në Dardhani. Mu për këtë shkak edhe heziton Grashanini ta vëjë “rrugën e Moravës” në kontekstin dardhan.
Nga ky spjegim faktesh perifrastike duket edhe mendimi hipothetik, që këto hipotheza i forcon materiali arkeologjik i periudhës kalimtare nga bronzi, në periudhën e hekurit, që vie nga Kosova – nga territori qendror i Dardhanisë.

G. Novaku thekson: “...dadhanët ishin popull në vete, që kishin qendruar (me të njejtin emërtim etnonomi e toponomi) deri në kohën e Justinianit I (527-565 e.r.) kur në atdheun e tyre – vet Justiniani ishte edhe i lindur aty, themelon qytetin – Justiniana Prima” duke i lidhur dardhanët e Trojes (Troadës) me dardhanët ballkanik, pasi edhe kanë të njejtën etnogjenezë trashigmie të rodit të tyre apologjetik ndaj lëvizjeve të madha në të tri drejtimet e tyre veriore, lindore e perëndiore të Ballanit dhe në Apenine.

Hapësira linguistike dardhane shtrihej në gjithë territorin ballkanik, si hapsirë linguistike illire. Madje edhe nga kjo hapësirë elementi gjuhësor illirian, shtrihet në këtë territor të gjërë gjeo-linguistik, siç provon B. Hronzy, duke i dëshifruar tabelat e argjillit nga Knosusi. Këtë konstatim të Hronzy-t “...e provon edhe prania e toponomisë identike në territorin anatolo-ballkano-egjean. Ky substrat paragrek është i karakterit para-indoeuropian, e tregon edhe fakti se koha e formimit dhe e diferencimit illirian, i cili është vendosur në gjithë Ballkanin, bie shumë para vitit 3.000 p.e.r. këtu edhe jetojnë illirët me fatin e tyre historik”.

Gjithë territori dardhan i përket zonës illire etnogjenetikisht, për nga karakteri linguistik dhe formula onomastike trepjesëshe të cilën Duje-Randiqi-Mioçeviqi, e konstatojnë në Dalmaci është dëshmuar edhe me materialin epigrafik të Dardhanisë (Studime Onomastike illire). Ndër tjera kjo lidhje e përgjithshme, jovetëm jugore illire, por edhe me vet materialin linguistik të Dalmacisë së mesme në territorin dardhan, shihet edhe në analogjinë e spjegimit të antroponomisë, të atyre mbretërve dardhan sikurse janë: Longarusi, Batoa dhe Monuniusi (Monuni) e Etuta*) përfundon studimi. F. Papazoglu, në veprën Onomastika dardhane ZFF VIII – 1, thotë: “i gjithë materiali i gjetur onomastik në territorin dardhan, mund të ndahet në dy grupe emrash: 1. grupi lindor në të cilin ekziston elementi onomastik thrrakas dhe i cili përfshinë pjesën lindore – territorin ndërmjet Skupit (Shkupit),Kumanovës e Naisses (Nishit) dhe 2. grupi perëndimor, në të cilin përfshihet territori i Kosovës dhe çka është më karakteristike – në Kosovë është dëshmuar onomastika e pastër dardhane, e rrjedhimisht ajo illire, ku nuk mund të mohohet përatësia illire e etnonomit dardhan që jeton në tokën e vet.
Dardhanët jetojnë në tokën e tyre. Edhe emrat specifik , analogjia e të cilëve nuk mund të provohet as të dëshmohet jasht territorit të Dardhanisë, tregojnë për praninë e elementit paraillir (pellgazgjik)- i cili është faktori më më rëndësi në ndikimin dhe në formimin etnik, e sidomos në formimi e Onomastikonit dardhan. Ky element kohëve të fundit po identifikohet si substrat pellgazo-anatolian, idiomat e të cilit, sipas Karl Oshtirit, janë ruajtura në të folmen e gjuhës paraballkanike – në Illirishten e stërlashtë.

Dardhania duhet të konsiderohet si zonë onomastike e veçantë. Fakti se emrat illirian gjinden në gjithë territorin e Dardhanisë dhe se numri i tyre është shumë i madh edhe të dëshmuar vetëm në Dardhani, tregon se Onomastika illire në Dardhani, ka qenë gjithmonë autoktone dhe jo e marrun nga jashtë” përfundon me të drejtë historike – Fanulla Papazoglu.

Logografi Hekateu nga Mileti, shek VI p.e.r. ekzakt shkruan kështu: “Këtë po e shkruaj siç mendoj se është e vërteta. Se çka e tregojnë grekët, e shumëta e tyre është qesharake. Madje – edhe atëherë kur grekët flasin për illirët, për fiset e tyre e sidomos përmarrëdhëniet e tyre me botën, - gjithmonë flitet në kontekstin e politikës maqedone, apo romake...” Ky mendim real i Hekateut është vetëm një nga shumë dëshmi të gjalla për falsifikatorët grek, sesa e kanë injoruar gjuhën e kulturën dhe shkencën illire duke e përvehtësuar tejmase dhe njëkohësisht, këtu shihet haptazi droja greke nga ringjallja illire!

Tëvona, Hekateu nuk ngurron të shkruaj edhe kështu: “Hekateios Milesios hode mynthetai tade grafo, hos moi dokei alethea eimai gar Hellenon logoi poloi to kai geloioi, hosemoi fainontai eisin”.


Kur Apiani i Aleksandrisë jep spjegimin e tij gjenealogjik mbi fiset illire: “Kai tode moi malista, polla mytheunton hetera pollon, areskei. Illyro de paidas Enhellea, kai Autarie, kai Dardanon, - kai Miadon, kai Thaullanta, kai Perraibon genesthai kai thugateras, Parthokai Daortho kai Dassaro, kai heteras. Hothen eisi Taulantioi te kai Peraiboi kai Enhellees, kai Autarieis kai Parthenoi, - kai Dassaretioi kai Darssoi”. (Apiani: Illyria IV).


Interesante është paraqitja e fiseve illire në gjuhët i.e. greke, sllave e romane. Krejt ashtu sikurse e kanë marrë tjerët kuptimin e etnonomeve të fiseve illire edhe ashtu ka mbetë edhe jasht kontekstit të gjuhëve të tyre, në disa variante gjoja gjenerale globalisht në pikëpamje linguistike. Si pikëpamje fonetike e morfologjike – fjalën – emër illire, me pamundësi theksimi në disa gjuhë të tyre edhe për shkak politizimesh edhe me vet shkencën linguistike derisot, iu kanë imponuar popullit, me pamundësi theksimi të tingujve dhëmbëzorë (th, dh), disa grykore qiellzore (kh*, g-j, gh, gl, kl, kh, hr) sidomos kur ka mungesa të theksimit të grupeve (nd, ng, o-shkurtzëshe) janë probleme të hapura për diskutim.

LATRONËT E DARDHANISË. – njihen në histori si kryengritësit dardhan kundër pushtimeve të huaja e robërisë, nga fuqitë e të dy anëve të udhës diellore – deri tek njohja historike e dardhanëve të sotëm të fundshekullit XX-të kundër masakrave masive e pastrimeve etnike sllavo-ruse mbi territorin e ngushtë dardhan të Kosovës. Në burimet antike të shkruara, dardhanët njihen si fis i fortë i përmendur, luftëtar të fortë e të qendrueshëm në çfarëdo ekstazash tmerri luftërash eventuale - që përballuan të gjitha rreziqet shkullore e mijëvjeçare prej të huajve. Njihen mbretëritë dardhane nga Bardhilli, Agroni, Theuta e Genci. Kështu nga shek.III p.e.r. dardhanët kishin një shtet të fortë e të fuqishëm politik, ushtarak e administratinv në Ballkanin illirik. Krijuan mbretërinë me dinastinë e Llongarit dhe si fuqi e madhe politike ballkanike. Në atë kohë të Illirisë së vonë pas shumë mbretërive para epokës së re, një nga qytetet me rëndësi e qendër e madhe tregëtare xehtare e Dardhanisë ishte Damastioni, i cili ka krijuar edhe monedha te veta origjinale të mbretërisë dardhane, si dhe qytetet tjera kryesore: Skupi, Municipi, Upiana, Justiniana Prima, Naissa, Ulkinioni, Skardi, Skodra.

Skupi-Skardi-Skodra përbëjnë tretoponomshin linguistik që tregon një tërësi territoriale kompakte dardhane, njësi e pandashme antroponomike, toponomike dhe si onomasiologji unikate e një populli ashtu sikur edhe është populli i sotëm shqiptar. Shihet gjeneza e njejtë e këtyre tre toponomeve në fjalë, linguistikisht si gjenezë e përbashkët e këtyre tre emërtimeve si emra gjeografik, të cilat përbëhen nga rrënja e njejtë e fjalës me dytingullorin – SK (SC) sku – ska – sko si një tërësi gjeo-historike dhe gjeo-politike, e cila nuk mund të ndahet arbitrarisht, ashtu sikundër nuk mund të mbetet e ndarë gjeo-politikisht për shkaqe politizimesh ballkanike.
Shkupi ishte kryeqyteti i dytë i Dardhanisë pas rrudhjes gjeo-politike nga invazionet sllavo-bizantine e romake, deri me rrudhjen gjeo-politike të fundit deri tek Shkodra e Theutës dardhane illire, buzë Adriatikut (Hadriatikut illirian) si qendresa jo e fundit e genit illirian dhe Gencit si mbreti i fundit i Dardhanisë (168 p.e.r) kur ra nën pushtimin romak.

Të gjitha fiset illire: dardhanët, makedhonët, epirotët, ardianët, skordistët, delmatët, liburnët, dakët, paijonët, e deri tek fiset e hershme Thaullantët dhe Henhellejtë (Enkellejtë), me formimin e mbretërive të tyre të veçanta, disa herë historikisht u rrënuan nga luftërat ndërmjet tyre e deri tek luftërat me pushtuesit e invazionet e huaja – u rrënuan dhe u ribashkuan disa herë në histori – popullëzuan Ballkanin dhe Europën e më gjërë, duke krijuar gjuhë e kultura europiane e botërore.

Onomasiologjia europiane fillon me illirët, e nuk mund të spjegohet as vet emërtimi i saj si shkencë linguistike, pa rrënjet e Shqipes së Vjetër, sepse të gjitha gjuhët i.e. e kanë si burim të përbashkët Illirishten e Lashtë e cila sot është gjuhë e gjallë, me bijën e saj të drejtpërdrejtë – Shqipen ballkanike.

Illiriani ju falenderoj për punën që keni bërë dhe ju uroj shumë suksese në të ardhmen.
Përshëndetje dhe
Rrofshin Shqiptarët (Arbëreshët, Ilirët) e Bashkuar dhe
Shqipëria (Arbëria, Iliria) e Bashkuar

[Shën Albani]

Iliriani nuk e ka shkruar kete shkrim!

[Shën Albani]

Lexoni kete cmenduri :

Kosa është përdorë edhe si mjet lufte....
Rrënja e fjalës – k o s – ka kuptimin e lëvizjes harkore, lëvizjes së trupave në natyrë e deri tek lëvizja e trupave qiellorë, që formoi emrin – kosmos. Kjo rrënjë k o s – formoi kompozitat i.e. koseria, kosmetik-ë, kosmik, kosmodrom, kosmografi-a, kosmonaut-I, kosmopolit, kosmopolit-izëm, kosmovizion, etj.


Myrta mendon se emri i Kosoves vjen nga " Kosa", nuk di se a e din ky njeri origjinen e "KOSES"!.
Nga Kosa sipas tij nuk vjen vetem emri i Kosoves, por edhe kosmetika, kosmosi e shume emra tjere qe i ka numruar. Une nuk po i numroj sepse nuk dua te humbe kohe, per shkrime te tilla !!!

Pse ben ky gabime te tilla ?
Ky ben gabime te tilla se nuk njeh asnje gjuhe te huaj.Shenimet e rastesishme latine jane citime te huaja.

Shkrimi i Konushevcit eshte botuar para nje publiku kompetent per etimologji te fajleve. Shkrimet e Myrtes jane perralla interneti dhe askush nuk i ka pranuar per botim.

Pse jane ato perralla ?

Ja vetem dy shembuj, sepse shkrimi nuk meriton perkushtim me te gjate se eshte demagogji infantile!

Kosmetike: < kosmetikos< qe i perket zbukurimit, nga kosmein: zbukuroj.
Nderkaq ai e nxjerr fjalne kosmetike nga kosa . Cfare ka te beje kosa me zbukurimin ???? E cfare ka te beje zbukurimi me kosmetiken. Ketu nuk duhet shume mend, por pak konsultime dhe mendje analitike!!!!

Po emri kosmos ? Emrin kosmos Myrta e nxjerr nga kosa, sepse atij i tingellon si kosë, kjo analogji fonetike do t´i mjaftonte nje femije, por jo nje shkencetari. Po cka domethene fjala KOSMOS. Kosmos ne greqishte dmth. Rregull, gjithesi!!! Mirepo Myrta mendon se vjen nga kosa e kositja!!!


Do t´ishte mire sikur Myrta te mirrte guxim personalisht dhe te deklarohej per keto shkrime e jo te nderseje femijet ketu!
Po them femijet se Iliriani tha se eshet djale i tij pasi nuk dinte se cka eshte toponimi, sinonimi dhe pasiqe homonomin e konsideroi fjale latine dhe me kuptimin "NJERI"!!!!

Une nuk do te replikoje me ne keto naivitetite se paku derisa te mos vije autori i ketyre shkrimeve. Kur ai te tregoje gaditshmeri per bisdede me nivel, atehere mund te bisedohet dhe te nxirren perrallat ne shesh. Ka plot gabime tjera ne ate shkrim, gabime ne perdorimin e nocioneve lingustike qe nuk do t´i bente as nje gjimnazist. Pra nuk do te replikoje ne shkrimet e myrtave, por do te sjelle shkrime nga lingusit shqiptar qe kane dije dhe merite ne gjurmimet albanologjike!

Mos pritni se ai i argmuenton ato fjale ( kosmetiken dhe kosmosin ), jo, ai per kete nuk ka fuqi inelektuale, por do te ofendoje si herave tjera, per kete ka ky shume tituj dhe dituri!!!!

[illiriani]

dodoni

nderime!

[Pelasgian]

Illiriani,

Se pari te pershendese dhe te uroj qe ke filluar nje metode tjeter ne lidhje me provokuesit e tipit te Shen Albanit. Kjo metode injoruese si duket eshte me e mira, dhe e cila nuk qone ne ngaterrime te panevojshme.

Nese Shen Albani mendon se ka aftesi te jashtzakonshme le te mirret me zhvillimin e gjuhes, e jo me poshtersimin e qfaredo tentative per zhvillim, ndryshim, perparim te gjuhes.

Shkrimet e babait tend i kam lexuar dhe me pelqejne pamase. Arsyeja eshte se ato shkrime nuk jane te rregullta, jane shkrime qe nuk mund te gjenden neper librarit e Kosoves, apo Shqiperise. Sikur te kishte shkrime te tilla me siguri une do ti gjeja derime tash.

E kuptoj shume mire kur nje njeri diku ne anen tjeter te botes e fyen babain tend, dhe punen e tij shumevjeqare e hedde ne mbeturina, por mos u shqeteso se puna e babait tend nje dite do te dale ne sheshe, e te kuptohet nga secili njeri i rendomte.

Interesi im eshte ne histori. Jam duke u koncentruar ne kohet me te lashta (Pellazge), dhe po mundohem te gjeje sa me shume materiale. Vetem ata qe i kuptojne elemtaret e kesaj kohe mund te kuptojne shkrimet e Nezir Myrtes. Ngjarjet historike dhe ndryshimet gjuhesore jane zhvilluar krahas njera tjetres gjate historise.

Thjeshte, pa ndihmen e studjuesve te tipit te Nezir Myrtes, kurr ne nuk do ta kuptojme per prejardhjen e popullit Shqiptar, dhe natyrishte historia mbetet e cunguar.

Te lutem beri te fala babait tend ne emer timin.

[illiriani]

Nderime Pelasgian!

Shtyllet e mbajtjes se nderit e krenarise kombetare, nga cdo fushe diturie ekzistojne, e njera ngo ato jeni edhe Ju, me sa kam pare ne shkrimet e Juaja. Nuk eshte ndonje befasi, pse ka edhe shkaterrues te atyre shtyllave, qe paraqiten nen masken 'shen', e brenda kane shpirtin e djalllit, qe nje dite do te ia merr koken vet shkaterruesit!

Ne po perpiqemi, te hedhim drite diturie ne mendjen e re shqiptare, e duke e korrigjuar te vjetren tone, duke e plotesuar
zbrastiren tone historike, ku edhe lexuesi me i thjeshte mund te mesoje dicka te re. Per dikend interneti eshte vetemnje loje fjalesh per disa ''shen-a'' ne forme te djajve, por per shqiptaret e vertete dhe te sinqerte - interneti eshte nje Fuqi e pakompenzueshme, qe nuk mund te vleresohet sa e v;lershme eshte ne te vertete, ku sa hapembyll syte, kontakton me nje bote...! Te pasinqertit, hipokritet, djajte, trungujt pa krena, llafazanet e hajvanet...ekzistojne e gjoja veprojne dicka - e te gjithe energjite e tyre shihen ne dem te kombit e ceshtjes sone!

Megjithate, duke e vleresuar drejte nje veprim dinjitoz kulturpor e shkencor dhe kombetar - perfiton jovetem shqiptari - por edhe historia e botes, qe derisot eshte shkruar me prralla degjenerike dhe eshte thjeshte nje histori e politizuar, qe sa nderrohen regjimet - bijne si dushku ne vjeshte kohe pertoke...e jovetem kaq, por edhe infektojne brezat e ardhshem me politizimet e bartura nga shen-djajte!

Ai qe ben nje veper te mire, e sjelle ceshtjen deri ku mundet, e tjeret duhet ta vazhdojne udhes historike shqiptare e me gjere... E shohim haptazi, se edhe ketu jane te infektuar politikisht nga rrenjet e kalbura me te hershme politike dhe pergjegjesine e bartin vet ata personat qe e kane mbi shpinde e mendje... do te mbesin kryevarun pertoke udhes se re historike shqiptare!

Po shihet: kush ben drite, e kush ende ben terr! Po edhe ai qe ben terr, vetemsa ndez nje qiri ne diell - a ndricon qiriu neper diell? Ata qe hedhen drite ne terr, si Kristoforidhi i madh, qe shkroi me dekada Fjalorin e tij pre 50.000 fjalesh dhe kur pa se po vdiste pa e botuar, ia dergoi Majerit, pas nje semundje qe po i kercnohej dhe Majeri u be dr.shkence - e Kristoforidhi i Madh vdiq
si nje shqiptar - apo si nje gezhoje e nje fare te bimes se cmueshme, qe vet shkaterrohet e Bima e Re del mbi toke e rritet!
Megjithate, ne kemi dertyra te medha, edhe t'i nxierrim ne drite dietaret tane qe mbeten si nen pluhur kohe, pa guxuar as pa dijte te hujme ne thelbin e vepres se tyre dhe aty ku e lane thesin e thesarit - ta cojme metutje deri ne nje realizim historik!

Lexuesi yne ende nuk din, amanetin e dietareve tane qe vdiqen rrugeve te botes pa pare drite jeye me syte e tyre!

Porosia jote perciellet ne vendin e duhur!
Edhe njehere - nderime, Pelasgiani!

[Shën Albani]

Une e pata hapur kete teme per shkrime serioze dhe jo per spekulime. Pata menduar se sjellin njerzit edhe shkrime tjera, te studjuesve shqiptare.
Nuk ka pasur nevoje te sillen e risillen shkrimet e njohura qe bejne potere ne internet, por qe askund nuk botohen. Historia dhe gjuhesia shqiptare ngritet dhe rritet neper insitute albanologjike, neper akademi dhe nga studjues profesional dhe serioz. Nga ata qe dijne gjuhe te huaja dhe nga ata qe njohin gjuhe te vjetra!!! Nga ata qe jane autoritet i gjuhesise shqiptare, e jo nga ata qe kosen, kosmosin, kosmetiken dhe Kosoven i nxjerrin me origjine te perbashket, sepse ashtu ua kap veshi....

Albanologet shqiptare keto shkrime as nuk i lexojne e as nuk i marrin parasysh, rruga e vetme ka mbetur forumi, edhe ate te perplasen edhe aty ku nuk e kane vendin.

Propaganda eshte dicka tjeter, shkenca dicka tjeter. Ky eshte i pari qe i ka nxjerre serbet autokton ne Ballkan dhe i pari qe perpiqet te deshmoje lidhje gjaku ne mes serbeve dhe shqiptareve.

une nuk jan kuder ketyre perrallave, e as per to nuk jam, por qellimi i kesaj teme ishte te mirret me studime nga njerez qe dijne , e jo per shkarravina te tipit se kosmetika e kosmos vjen nga kosa, e shkiet e shqiptaret jane me origjine te perbashket...

Sqarim,
pra po ripersierise se e drejte e juaja eshte te besoni se Myrtes i duhet permendorja para Istitutit Albanologjik, e drejte e imja eshte ta besoje te verteten se ne ate Institut kete njeri nuk e njeh askush!!!
Pra, shkruani aty ku mendoni se ju lexojne, por ju lutem te mos hudhni perralla te tilla ketu, se qellimi eshte shkencor, e jo propagandistike...


Pellasg , kete ke mundur ta kursesh:

"Thjeshte, pa ndihmen e studjuesve te tipit te Nezir Myrtes, kurr ne nuk do ta kuptojme per prejardhjen e popullit Shqiptar, dhe natyrishte historia mbetet e cunguar. "

Historia e kombit shqiptar nuk din per ekzistencen e Myrtes. Keq apo jo ?

I pushtuar nga zjarmia ky mendon se po i ben jo shqiptareve mire, por edhe Planetes!

Citat:

Megjithate, duke e vleresuar drejte nje veprim dinjitoz kulturpor e shkencor dhe kombetar -: perfiton jovetem shqiptari - por edhe historia e botes, qe derisot eshte shkruar me prralla degjenerike

Dhe tani Nezir Myrta korrigjon historine dhe gjuhesine boterore!!!!

Ky beson se eshte duke ndryshuar historine e botes! e si mund te bisedohet me nje njeri ne gjendje te tille!!!

Tani nuk kuptova, ishte Myrta personalisht apo i biri!!!

Duhet te jemi serioz, se shkenca nuk behet me tendence, por me dituri! E Myrta do te bente mire sikur te kthehej prej Amerike, ku ka shkuar jo me deshire dhe si patriot qe eshte t´i dergoje shkrimet e veta ne Isntitutin Albanologjik ne Prishtine! Dhe le ta provoje fuqine e vet. Forumi nuk eshte vend i pershtatshem per studime lingustike sepse i drejtohet nje mase qe nuk ka parapergaditje te te tille, dnoshta pikerishte per kete arsye ai parapelqen kete vend....

[Pelasgian]

Shen Alban,

Qdo ndryshim, zhvillim, perparim ne fillim eshte e pazakonshme, e panjohur, prandaj e pabesueshme. Mu kjo me pelqene tek shkrimet e Nezir Myrtes. Se sa jane te sakta nuk mund te them sepse nuk jam gjuhetar.

"Historia e kombit shqiptar nuk din per ekzistencen e Myrtes. Keq apo jo ?"

Kjo nuk eshte me rendesi per tash. Ajo qe eshte me rendesi eshte te shkohet perpara. Sipas mendimit tim eshte shume heret qe te kuptohen shkrimet e Nezir Myrtes, ndoshta pas disa dekadave. Kur shkrimet e tij te kuptohen vetem atehere Nezir Myrta do ta ze vendin e tij ne histori.

Nuk di se a ke mund te veresh nje fenomen. Ata shkencetar te vertete nuk kane kohe per fame, prandaj edhe nuk jane te famshem. Shembull konkrete eshte Dr Skender Rizaj, siq thua ti "Deri me tani ishte i pafamshem, nga doli ai". Ai kurr nuk kishte kohe per fame, sepse e di qe ka shume pune per te bere per ta ndriquar qeshtjen Shqiptare.

"Dhe tani Nezir Myrta korrigjon historine dhe gjuhesine boterore!!!!"

Te lutem Shen Alban lexo vetem pak per Pellazget ne internet, nuk ka nevoj per nje studim te thelle qe te kuptohen genjeshtrat e Grekeve. Shfrytezoje kete aftesine tende te jashtzakonshme kunder atyre qe e meritojne.

Nese e bene kete do te fillosh ti kuptosh shume gjera, por me e rendesishmja eshte do te fillosh te mburresh me te kaluaren tone.

Meritat me te medha te Nezir Myrtes jane sepse ka frymezuar shume te ri, njeri nga ta jam une. Permese meje do te frymezohen me mijera tjere, sepse une kam mjetin per tu fole ne te njejten kohe miliona Shqiptareve. Qeshtja Shqiptare nuk mund te zgjedhet nga disa Shqiptar. Ajo mund te zgjedhet nga disa mijera Shqiptar.

Per kete arsye Nezir Myrta do ta ze vendin ne piadestalen me te larte te historise se Shqiptarise. Eshte nderi dhe fati im qe jam frymezuar nga Ai.

[dodoni]

Shën Albani, pamvarësisht divergjencave dhe konflikteve që mund të keni pasur ju me illirianin, dhe pamvarësisht se Nezir Myrta ende ska arritur ta fus emrin e tij aty ku i takon në një të ardhme shumë të afërt ai do të jetë një nga kryesorët nga studimet albanologjike pa asnjë dyshim, as atë më të voglin, vetëm urojmë që Nezir Myrta të mos ndaloj punën e vet në këtë drejtim si dhe shumë suksese në këtë drejtim, ashtu siç është duke pasur deri tani.
Nga kjo, përfitojmë edhe unë e edhe ju Shën Albani, e edhe gjithë shqiptarët e edhe gjithë bota me garanci të plotë, prandaj edhe puna e tij duhet vlerësuar dhe çmuar nga të gjithë.
Ne duhet të reagojmë ndaj shkrimeve të tipit të atij të çmenduri Kapllan Resulit dhe disa antishqiptarëve tjerë që janë të bazuara krejtësisht në rrena po citoj Dobrica Qosiqin (Qosjen e asimiluar) kryetar i akademisë së shkencave shkie për shumë vite duke thënë se ne shkitë gënjeshtrën e kemi gjak dhe e bëjmë këtë në mënyrë kreative, pra tipat e këtij janë që kanë fallsifikuar historinë botërore dhe këta duhet nënvlerësuar dhe nënçmuar por jo studiues serioz dhe mbi të gjitha shqiptar si Myrta, prandaj ai meriton shumë respekt dhe njohje nga të gjithë ata që i përmenda më lartë për punën dhe kontributin e tij të deritanishëm në gjuhësinë dhe historinë shqiptare që në të njëjtën kohë është gjuhësi dhe histori botërore gjë me të cilën na bjen që të mburremi dhe krenohemi të gjithë ne shqiptarët, si dhe ti urojmë Myrtës suksese në të ardhmen dhe gjithë studiuesve serioz, shqiptar por edhe botëror si tipi i Myrtës që kanë punuar në këtë drejtim dhe do të punojnë në të ardhmen.

Përshëndetje
Rrofshin Shqiptarët (Arbëreshët, Ilirët) e Bashkuar dhe
Shqipëria (Arbëria, Iliria) e Bashkuar

[AsgjëSikurDielli]

Një gjë do jua them: Lërini Myrtën, të birin e tij apo këdoqoftë dhe fokusoheni pak në temë se për grindje e thumbime nuk ka vend në këtë forum.

Unë i mbes besnik mendimit tim: Kosova dmth Fusha e Mëllenjave nga turqishtja Kos=Mëllenjë, Ova=Fushë, lëndinë.

Ky është mendimi im personal, dhe nuk ngul këmbë se kam të drejtë.

Edhe njëherë ju lus që fjalorin destruktiv dhe aspak të këndshëm ta harroni ne publik. Në mesazhe private keni mundësinë të shkruani çfarë të doni.

Ju falemnderoj qëtash

ASD

[Shën Albani]

Dodoni,

nuk di apo gabon qellimisht apo nuk po i lexon shkrimet. Une nuk kam konflikte me Myrten. Ai ka me mua. Ai ka shkruar dhe une kam gjetur gabime si te Sinonimi, Homonimi, Homonomi etj. Dhe keto gabime nuk i kam imagjinuar une...mirepo si reagoi ai kur lexoi lajthitjet e veta : shau dhe me kerkoi adresen duke thene se do te me vije koha edhe mua.
Kur vura ne dyshim origjinen e fjaleve ne vend se te argumentoje dhe te replikoje burrerisht, e din cka tha : " Do te ze dhe do t´i fuse dy kembet ne nje cizme."

Kur nje njeri reagon keshtu ai nuk ka vend as ne shkence e as ne forum. Nese dikush nuk pajtohet me mendimin tim, as nuk bie ndermend te ofendoje apo t´i kercnohem. Ky nuk eshte sjellur vetem me mua keshtu, por edhe me Toron, edhe me Bel ami. Ky i perkdhel dhe i perqafon vetem ata qe besojne " se ky po ndrron histporine boterore"!

edhe pse me ka ofenduar , me ka share ne cdo pergjigje, une nuk iu kam pergjigjur ashtu si ai e meritonte, nuk e kam bere kete sepse kam dashur t´i beje nje terapi edukative, njerzore. Sepse une besoj se njeriu mund te behet edhe kosmonaut, por ndonjehere nuk behet njeri!

Per te qene i mire per te , une duhet te besoje se KOSA ka dhene fjalen kosmetike, kosmos, Kosove etj. dhe kur une i sjell atij origjinen e rrenjeve te fjaleve greke ( si zbukurimi te kosmetika, apo gjithesi te ksozmos) ai struket dhe behet truç ne nje qoshe. Para se te deshmohet origjina e nje fjale duhet analizuar ate ne shume gjuhe dhe per te pare se te cila ndalet sematika e asaj fjale , morfologjia e fjales dhe ne funde fonetika.

Krenaria boshe qe ai po krijon eshte e njejte me ate qe Miloshevici krijonte te serbet dhe masa e pa tru i besonte se citim : "Populli serb eshte popull qiellor ". Per te thene se greqishtja e latinishtja ( gati asgje nuk kane te perbashket ) vijne nga shqipja duhet pasur shkrime, dokumente dhe deshmi te medha, ndryshe njeriu behet qesharak. Ky ka arritur te bind dikend, pro ne te njetin cast i ka bindur se albanologet shqiptare jane prosllav e progrek dhe se vetem ai eshte i mire. Ky per ta ngritur veten, nuk ka lene pa share asnje albanolog. E ata albanolog i kane kushtuar jeten shkences shqiptare, ndrsa ky nuk be gje tjeter pos se parafrazon, kritikon ...edhe ate ne dobi te vetes....Ai qe beson se Myrta nej dite behet i madh, ne nje ane tregon dashurine e sinqerte ndaj shkences shqiptare, dhe ne anen tjeter mosnjohjen e ligjeve linguistike...Myrta kurre nuk mund te behet faktor gjuhesor. Asnje shkrim i tij nuk eshte i botueshem, as per nje redaksi normale, ato shkrime prej fjalie ne fjali tregojne se jane shkrime te dalldisura, shkrime te angazhuara, qe kane per qellim nje patriotizem fallso, por jo shkence, madje as pseduoshkence jo!!!

Keto i thash duke u bazuar ne ate se forumi eshte vend ku shprehet mendimi lire, e jo vend ku ndertohen vetem permendore virtuale! Nese dikush mendon se mirekuptim eshte vetem perkulja e kokes, atehere gabohet, forumi eshte vend ku shprehet mendimi personal...dhe une perpiqem te shprehem sinqerisht, qofte per, qofte kunder...mirepo nuk dua te flase sic i pelqejne dikujt, por si mendoj une. Dhe une di te mendoj ashtu sic shkrova me larte. Ky per mua nuk eshte konflik, por bashkebisedim!

/Edituar per shkak te nje pjese parelevance/ASD

[Bel ami]

Shen Albani!
Kur dikush te shan dhe te etiketon epitete qe nuk jane per ty duhet te krenohesh,sepse ai ste ka thene ndonje te vertete.Keshtu qe ste ka gjetur gabime.E po te shikojme aftesite e personit qe ty te quan pro-sllav e mua pro-grek duhet te fleme te qete.

ASD,arsyetimi juaj eshte me vend.Hipoteza se fjala KOSOVE vjen nga Turqishtja eshte shume here i bindshem sesa nga fjala KOSE (kositese bari).Pikerisht ne fushen e mellenjave ushtrite Ballkanese u munden nga ushtrite Osmane.Kjo fushe e mbetur ne kujtesen e kronikaneve Turq dhe e shkruar ne hartat e Osmaneve ka bere qe ky emer te behet emertues i te gjithe rafshit te Dardanise.Ketu ne perhapjen e ketij toponimi ka ndikur shume pushtimi Osman qe zgjati 500 vjet duke shkatruar cdo gje dhe duke i zene frymen gjithckaje qe flitej dhe emertohej ne gjuhen Shqipe.Si kjo fjale nga Turqishtja kemi dhjetra fjale.
Shaban Demiraj thote se edhe fjala Ballkan eshte fjale turke dhe do te thote Malesi.
Te gjitha keto nuk e zbehin aspak vjetersine e Gjuhes Shqipe qe eshte gjuha pasardhese e Ilireve dhe qe eshte folur ne Ballkan qe para 4000 vjetesh.Pra duke pohuar se emri KOSOVE nuk rjedh nga Shqipja ne nuk mohojme qe keto troje jane banuar nga Shqiptaret.Por ne nuk mund te arsyetojme se Shqiptaret jane banues te ketyre trevave se fjala KOSOVE rjedh nga nje fjale e Shqipes /kos-ë/.


-----
Perse nuk eshte i bindshem hipoteza se emri Kosove ka ardhur nga fjala Kose.Ja disa pyetje qe duan shpjegime:
Fillimisht duhet te sqarohet se ne cilat kushte u desh te nderohet emri nga Dardani ne Kos-ovë?
Sa prodhimtare eshte prapashtesa /ov/ dhe a eshte kjo nje prapashtese fjale formuese apo jo si psh prapashtesa /tar/?
Nese fjala shqipe Dardani duhet deomos te zhdukej nga hartat prej pushtuesve(dhe qe fatkeqesisht u zhduk),si ka mundesi qe ky emertim u nderua perseri me fjalen Shqipe /kose/?

[ornament]

Shen Albani, sipas fjalorit freng fjala Cosmétique = KOSMETIKOS (grek) = KOSMOS (grek) = parure = -Ensemble des vêtements, des bijoux, des ornements que porte une personne en grande toilette. -Ensemble de menus objets, de bijoux destinés à orner un vêtement. -Ensemble de bijoux destinés à être portés ensemble. Parure de diamant.

Pra jo fare siç e shpjegove ti, sipas te njejtit fjalor fjala greke KOSMOS eshte rrenja e KOSMETIK (parure, paraqitje) dhe e njejta me KOSMOS (univers).

Sidoqofte ngelet te provohet lidhja me KOS (qumesht) si dhe KOSE (prerese e barit), sa per KOSOVE = Fusha e Mellenjave, s'eshte per tu marre me 100%, ngaqe s'besoj se mellenja ka me shume ne kosove nga tjeter vend.
Ne nje fjalor turk verifikova nje here per fjalen AT ngaqe Ataturk = Ati i Turqve. Atje gjeta dy fjale pa shume lidhje; AT = Kale si dhe AT = baba. Kjo e dyta mendoj eshte shtuar vone, kur Ataturku u be president.

[Shën Albani]

Ornament
shpjegimin qe kam dhene per kosmetike e kosmos, e kam marre nga fjalori etimologjik i gjermanishtes.....

[Shën Albani]

Toponimi Kosove nuk mund te jete shqip, sepse po te jete i tille, atehere duhet shpjeguar se pse e ndryshuam ne nga Dardani, ne Kosove!!!

Ne dokumentet e Vatikanit njihej si Dardani, dhe vendasi nuk i ndryshon emrin vendit te vete, nese nuk i imponohet me dhune prej dikujt.
Mendimi se vjen prej fjales Kosë, eshte perrall abetaresh, sepse fjala kosë, eshte me origjine sllave. Gabimet po behen duke mos njohur gjuhe...ketu qendron problemi...

[Nuh Musa]

mrdt!

Alban, historikisht dihet qe rajoni jone ka qene vend tranziti dhe nje rajon i ndikuar nga shume kultura. Sllavet jane te ardhet.

Llogjiko tash, si mundet nje popull ardhacak te na emeroj nje vegel AQ TE LASHT, ndoshta sa vet hekuri???

Pse nuk te shkon menjda se SLLAVET e kane huazuar nga neve?

Eshte natyrisht nje ceshtje studimi te thelle, por shume gjera tregojn se este fjale shqipe.

Flm

PS: ilirian, une mendoj se per diellin qendron shkronja "R", e jo shkronja "O". O eshte shkronje izoluese, KUFIZON!!!

Pra, ne fjalen KOS, O do te qendronte per nje PUNE te kufizuar. Gjithashtu edhe te fjala KORR.

[Shën Albani]

Nuhe se
kosa eshte fjale sllave e kam lexuar nga albanolog qe mirren me kete pune...nuk eshte zbulim i imi...shqipja ka ndikuar me pak te ata sepse ne kemi qene te pushtuar prej tyre, e jo ata prej neve. E din sa fjale perdoren edhe sot qe i kane marre njerzit nga pushtuesi! Medno pak: Izvod, licna karta, guzva eshume te tjera. Kudo ne bote pushtuesi ka lene gjurem ne gjuhe, e jo i pushtuari.....