MID’HAT FRASHËRI
(1880-1949)
Mid’hat Frashëri u lind më 25 mars 1880 në Janinë, vdiq më 3 tetor 1949 në New York, SHBA. I biri i Abdyl Frashërit, nipi i Sami e Naim Frashërit, nga Dera e Madhe Frashëri. E njeh shumë pak babain dhe rritet nën kujdesin e Samiut dhe të Naimit. Edukimin akademik e mbaron në Stamboll. Pas mbarimit të shkollës, deri në vitin 1905, punon në administratën turke dhe më pas kalon në Selanik, në administratën shtetërore. Në vitin 1908, fillon botimin e gazetës “Liria” në Selanik. Merr pjesë në Kongresin e Manastirit, i njohur ndryshe edhe me emrin Kongresi i alfabetit me 14 nëntor-22 nëntor 1908. Në vitin 1912, në qeverinë e pavarësisë të krijuar nga Ismail Qemali, zgjidhet ministër i punëve botores (publike). Në janar 1923 fillon detyrën e Ministrit Fuqiplotë të Republikës së Shqipërisë në Athinë. Këtë detyrë e kreu deri në dhjetor 1925. Në vitin 1927, fillon të botojë në Tiranë, revistën Dituria dhe themelon librarinë Lumo Skëndo. Në vitin 1941, bëhet ideologu kryesor dhe një nga themeluesit e Partisë Nacionaliste, e njohur më shumë me emrin “Balli Kombëtar”. U detyrua në nëntor 1944, të largohet nga Shqipëria dhe të vendoset në Itali. Gjatë një udhëtimi për në Nju Jork, SHBA, vdes si pasojë e një ataku kardiak. Në vitin 1897 fillon të botojë “Kalendarin kombiar”, të cilin e boton pa ndërprerje deri në vitin 1928. Më 1901, boton biografinë e parë kushtuar Naim Frashërit. Në shkrimet publicistike ai përdori pseudonimet Lumo Skëndo dhe Mali Kokojka, ndërsa në botimet e ndryshme përdori pseudonimin Ismail Malosmani. Mbas çlirimit të Shqipërisë, u vendos sekuestro mbi pasurinë e Mid’hat Bey Frashërit. Një nga objektet e sekuestruara ishte edhe biblioteka personale e Mid’hat Bey Frashërit. Sot rreth 40 000 vëllime të kësaj biblioteke ruhen (dhe janë pjesë) e Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë. Për këtë arsye Ministria e Kulturës dhe Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë vendosën që çmimi për bibliofilinë të emërtohet “Bibliofili Lumo Skëndo”. Vepra të tij: “Naim bej Frashëri, kujtimi mbi të ungjin”, 1901; “Bëj mirë pa hidhe në det”, 1902; “Dhe tregonje”, 1902; “Shkurtabiqi i verdhë”, 1914; “Hi dhe shpuzë”, 1915; “Letra mbi një udhëtim në Zvicër”, 1915; “Një re e zezë për Shqipërinë”, 1918; “Rilindja e Shqipërisë”, 1918; “Albanais et Slaves. 1919; “Mosmarrëveshjet shqiptaro-serbe”, 1921; “Plagët tona”, 1924; Përkthime: “Gijom Teli”, 1902; “Robensoni”, 1909.
RRËFIME DASHURIE
ASAJ
I
Si kombet me vetija e mendime të thjeshtë q’i falen një fytyre gdhendur në gur a dru; si kombet më të qytetëruar, që rrinë
me orë dhe luten përpara një fytyre bërë me ngjyrë vaji a dy copëra drurë të bashkuar; si ata kombe që marrin me muaj udhë që të venë t’i falen gurit të zi; si ata të moçmit q’i falen diellit, zjarrit, shikonin me adhurim të thellë yjtë dhe bëheshin therrorë për perëndit’ e perëndeshat, a si ata që dhe sot shtrihen e shtypen nën qerre të Budës; ashtu dhe unë, o e bukura ime, dua t’u falem dy yjeve që janë më të bukur se gjith yjt’ e qiellit, dy yjve që janë syt’ e shkruar të tu dhe të bëhem hi, o e dashura ime, nën këmbët vogëloshe tënde!
Vjeshtë, 1905
II
Në është vërtet se zemra jote s’rreh kurrë për mua,- ashtu si ke dashur të më thuash,- në është vërtet se fytyra ime nuk zë asnjë vënd në ëndërrimet e tua, pse, o e bukura ime, kur më sheh ngadalëson çapnë, pse më lëshon vështrimn’ e atij syri të shkruar? Nuk e di si më buçet dhe më zjen gjaknë ay vështrimi yt kaq i qetë dhe i ftohtë? Nuk di ti si më çpon zemrën ay vështrimi ngjyrë qielli?
Vështrimi yt është si një shtizë në dorë të një djali që lot me një zog; vuajtjet e shpesit i heq dhe zemra ime. Të lutem, pusho, pushoje këtë lodër të gjakme! Po ç’them unë! Shtjermë, shtjermë syt’ e tu, se vështrimi yt, o e bukura ime, m’i thjeshtë se frym’ e Jehovajt, i jep gjëllim shpirtit tim.
Prill, 1906
III
Pse ikën ashtu nga unë?
Nuk e di që dashurija është me krahë dhe m’e shpejtë se vrapi yt?
Dashurija ime të është qepur si hija. Kudo që të vesh, të ka për të rënë pas, kudo që të jesh do të dalë përpara dhe, kur të na ndajë një mërgim i madh, hija ime prapë të ka për të ardhur pranë. Malet, fushat, njerëzit s’kanë për të na ndarë, se shpirti im është qepur pas shpirtit tënt, se trupi im të ka për të kujtuar gjithnjë. Edhe vdekja kur të më marrë nga kjo botë, edhe ahere hija ime, e dashura e tmerruar, ka për t’ardhur të të gjejë në të mugërit e në t’errëtit. Edhe, kur për ty,- ah, dua të jetë shum’ e largme,- do të vij’ ora që të shuhen ata sy q’i dua kaq dhe të bëhet hi ay trup i bukur,e dhe ahere, mos pandeh se do të shpëtosh nga ndjekja ime; shpirti im të ka për të ardhur gjer në varr, se shpirti im është qepur pas shpirtit tënt dhe trupi im ka për të të kërkuar gjithnjë; ahere, brenda në varr t’errët e të ftohtë, eshtrat do të dridhen, se në dashuri do të jem gjithnjë besnik.
Shënëdre, 1906
IV
Më pyet sa ësht’ dhe a ësht’ e përjetshme dashurija ime.
Aherë, syt’ e tu, ata sy të zez q’i dua kaqë, marrin një shkëlqim, një vështrim të ri, edhe buza jote një të qeshur të hidhur.
Pse, o e dashura ime, pse i le të hyjnë të tillë mendime të hidhur n’atë kokë të bukur?
Nuk e di ti që çdo gjë në këtë jetë ësht’e vdirshme? Nuk e di ti që çdo gjë mbi këtë dhe ka një fund?
Prapsi, prapsi, këto mendime. Mos i përsërit këto pyetje.
Të dua me gjithë shpirt, me dashuri të thellë; sot të dua sa për një jetë të tërë. Mos prish gazn’ e sotmë, duke menduar të nesërmen e errët.
Mos më pyet më sa ësht’ e thellë dhe a ësht’ e përjetshme dashurija ime!
V
Më pyete pse të dua dhe unë qesha.
Qesha, tanimë po mendohem dhe them: Pse të dua?
Të dua për atë të qeshur të bukur, kur të shkëlqen syr’ i kthjelltë nën ballë të qëruar; të dua për ato leshra ku është pështjellë gjithë thellësi e natës dhe për atë vështrim ku lexohet gjith gaz’ i ditës; për atë vështrim q’ është si një yll’ i lumturisë; të dua se kur flet, ay zë më zgjon në zemrët time gjithë zërat e fshehtë të shpirtit, të dua se prapë teje e ndjej veten time të madh dhe të fortë, se në dashurit tënde shoh zbardhëllimin e jetës.
Po, të dua se, tekdo, me gëzim të fatbardhësisë a në t’errët të helmit, në qeshje të mëngjesit, në tym të të mugëtit, në ngjyrë të lules a në përkëdhelje të veriut, tekdo, o e dashura ime, ty të gjej dhe ty të shoh; të dua, se edhe kur të zbres në thellësi të shpirtit dhe në fund të zëmrës, edhe atje thellë të gjej.
Gusht, 1909
Krijoni Kontakt