Gjenerali i Përgjakur Duhet të Largohet
Ministri serb i mbrojtjes, Dragan Sutanovac, e ka cilësuar si“tërësisht të rrejshëm” dhe “monstruoz”, dokumentin e Fondit për tëDrejtën Humanitare, në të cilin shefi i shtatmadhorisë së ushtrisëserbe, Ljubisa Dikovic, akuzohet se nuk ka penguar krimet e rënda tëluftës kundër civilëve në Kosovë, gjatë luftës 1998-1999.
Natasa Kandic, udhëheqësja e Fondit për të Drejtën Humanitare, thotë seështë e çuditur me reagimin e zotit Sutanovac, aq më tepër kur dihetse edhe edhe në kohën e Milosevic\'it, dokumentet e Fondit nuk janëcilësuar si “të rrejshme”.
Provat në të cilat bazohet aktgjykimi i Tribunalit të Hagës në rastin e ish presidentit serb Milan Milutinovic dhe të tjerëve, viktimat e mbijetuara nga Drenica, të cilat kanë dëshmuar në Tribunal ose i kanë dhënë deklaratë Fondit, flasin për krime lufte, të rënda dhe masive, kundër civilëve shqiptarë në Drenicë.
Ky rajon ka qenë zonë e përgjegjësisë së Ljubisa Dikovic\'it, atëbotë komandant i brigadës së motorizuar 37 të armatës jugosllave.
Ndonëse e ka pasur për detyrim të parandalojë krimet, e madje edhe ka pranuar se ato janë kryer nga ushtarët e tij, Dikovic nuk e ka bërë këtë gjë, ndërkohë që ka edhe dëshmi që flasin për plaçkitje të pronave të shqiptarëve, në të cilat ka marrë pjesë edhe vetë, thotë Kandic për Radion Europa e Lirë.
Ajo është e mendimit se një oficer ushtrie siç është Ljubisa Dikovic nuk është i denjë për të qenë shef i shtatmadhorisë së ushtrisë serbe.
”Aty ku ka qenë brigada e motorizuar nr.37, kanë ndodhur krime të llahtarshme. Para së gjithash, është Izbica. Dhe vetë deklarata e Dikovic\'it si dëshmitar i mbrojtjes në Tribunalin e Hagës ka bërë të qartë se ai në asnjë moment nuk e ka kundërshtuar faktin se njësitë e tij kanë qenë në Izbicë. Ai vetë ka thënë se njësitë kanë pasur kontakt me civilët”, thotë Kandic.
Ajo rikujton se për tmerrin që ka ndodhur në Izbicë, flet vetë fakti se janë vrarë mbi 100 persona, në bazë të evidencave të Tribunalit të Hagës dhe më së paku 119 persona, në bazë të evidencave të Fondit për të Drejtën Humanitare.
“Në mesin e mbetjeve mortore janë gjetur vetëm dy trupa, për të cilat mund të thuhet se kanë qenë me uniformë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Edhe pse kjo nuk është ndonjë dëshmi se ata vërtetë kanë qenë pjesëtarë të UÇK, meqë në fushat e fshatit Izbicë deri atëherë nuk ka pasur kurfarë luftimesh. Ka pasur vetëm ndarje të mashkujve nga një kolonë e madhe njerëzisht të përndjekur; ndarje dhe pastaj vrasje”, thotë Kandic, kryetare e Fondit për të Drejtën Humanitare.
Ajo thotë se edhe në afërsi të Gllogovcit, përkatësisht Drenasit, “në të ashtuquajturat gropa, janë kryer pushkatimet më brutale të fshatarëve, të cilët fillimisht janë sjellë në grupe”.
\"Është pastaj Qirezi, ajo xhamia e cila përmendet si vend ku disa baballarë kanë parë për herë të fundit djemtë e tyre të mitur, zhdukja e 25 djemve të moshës jomadhore, trupat e të cilëve edhe sot nuk janë gjetur dhe gjithsesi, edhe dhunimet e femrave shqiptare. Ne në këtë raport nuk i kemi emëruar këto gra, për të cilat kemi të dhëna se janë dhunuar. I kemi emëruar vetëm ato të cilat pas dhunimeve dhe keqtrajtimit të rëndë seksual, janë vrarë”,thotë zonja Kandic.
Mohimi
Por, ministri Sutanovac nuk i beson këto pohime.
“Vërtet e pashembullt, e në disa segmente, raporti në një mënyrë mjaft monstruoze akuzon gjeneralin Dikovic për krime, të cilat me të bëmat apo të pabëmat e tij, ka lejuar nga pozicioni në të cilin ishte\".
\"Më duhet të them se para se të emërohet në këtë funksion, për gjeneralin është vërtetuar puna e tij në të kaluarën dhe në dy ditët e fundit kemi analizuar edhe dokumentin në fjalë, për të cilin mund të them se është tërësisht i rrejshëm”, ka thënë Sutanovac.
Mohimet e ministrit, zonja Kandic i sheh me habi të madhe.
“Për asnjë komunikatë ose dokument të Fondit, askush kurrë nuk ka thënë, madje as në kohën e Milosevic\'it, se është i rrejshëm, kështu që kjo është hera e parë në njëzet vitet e fundit, aq sa merrem me të drejtat e njeriut, që dëgjoj dikë të thotë për raportet e Fondit se janë të rrejshme\".
\"Reagimi i tij apo demanti, është i çorientuar, sepse pas çdo pohimi, ne ofrojmë burimin e të dhënave, në formë të ekskluzive përmendim atë që është vërtetuar dhe thënë para organeve gjyqësore ose dëshmitë e dëshmitarëve, të cilëve u kemi ofruar besueshmëri, përkatësisht dëshmitarë të cilët kanë dalë para Tribunalit të Hagës”, thotë Kandic.
Reagimi i tij apo demanti, është i çorientuar, sepse pas çdo pohimi, ne ofrojmë burimin e të dhënave...
Sipas saj, nuk ka pra asnjë konstatim, por vetëm deklarime, në të cilat, me një fjalor të sofistikuar thuhet se shefi i ri i shtatmadhorisë së ushtrisë serbe nuk e ka të kaluarën e pastër.
“A është dashur që ai që ka udhëhequr këto njësite të parandalojë krimet, posaçërisht nëse ato janë përsëritur? A është dashur që kundër kryesve të inicohen jo vetëm kallëzime disiplinore, por edhe penale? A është dashur që pas tetorit të vitit 2000, të dalë publikisht për të thënë se çfarë ka ndodhur në kohën e tij?”, pyet Kandic.
Behxhet Shala nga Këshilli për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të njeriut, i cili gjithashtu është marrë me grumbullimin e të dhënave mbi krimet e ushtrisë dhe policisë serbe në Kosovë, e sheh emërimin e Dikovic në krye të ushtrisë serbe si përpjekje e udhëheqësisë së Serbisë për t’i futur nën qilim krimet e luftës në Kosovë.
“Ai duhet të përgjigjet edhe penalisht për krimet e veta, e jo të avancohet, nëse duam të vendosim raporte normale midis shqiptarëve dhe serbëve, midis Kosovës dhe Serbisë. Duhet të përballemi me ata që kanë krye krime, pa marrë parasyshë përkatësinë kombëtare\".
\"Duhet të jemi në anën e viktimave dhe t’i vëmë para drejtësisë të gjithë ata që janë përgjegjës për këto krime. Kjo nuk po ndodh në Serbi, duke qenë se ajo po përpiqet që me hapa të këtillë të reciklojë të kaluarën dhe të avancojë ata që janë përgjegjës për krime”, thotë zoti Shala.
Kush është gjenerali Dikovic?
Ministri Sutanovac në demantin për gjetjet e Fondit thotë se me “një këndëvështrim krejtësisht laik në dosjenë personale të gjeneralit Dikovic mund të konstatohet se ai nuk ka qenë në ato pozita dhe lokacione për të cilat Fondi e akuzon”.
Por, në vitin 2007, Ljubisa Dikovic, në cilësinë e dëshmitarit të mbrojtjes në Tribunalin e Hagës, e demanton pohimin e ministrit Shutanovac. Në vazhdim po japim një pjesë të dëshmisë së paraqitur, të përkthyer nga Radio Europa e Lirë.
Çfarë funksioni kishit në vitin 1999?
DIKOVIC: Në vitin 1999 kam qenë komandant brigade?
Çfarë brigade?
DIKOVIC: Komandant i brigadës së motorizuar numër 37.
Kur ka arritur pjesa e parë e brigadës tuaj të motorizuar në vitin 1999 në Kosovë?
DIKOVIC: Pjesa e parë e brigadës sime ka arritur në Kosovë e Metohi në fillim të marsit të vitit 1999?
Nën komandën e kujt?
DIKOVIC: Kam arritur atje me urdhërin e komandës më të lartë, nga korpusi i Uzhices së Armatës së Dytë të Ushtrisë Jugosllave.
Gjeneralët e Milosevic\'it
Tribunali i Hagës është marrë vetëm me zinxhirin e lartë komandues të ushtrisë dhe policisë.
”Tribunali i Hagës në lëndët e prokurorisë kundër Milosevic\'it, Sainovic\'it, Milutinovic\'it dhe të tjerëve, madje edhe në lëndën kundër Vlastimir Djordjevic\'it, ka ftuar një numër të madh gjeneralësh për të dëshmuar dhe që të gjithë kanë qenë dëshmitarë të mbrojtjes së të akuzuarve\".
\"Ka aq shumë prova të vërtetuara, që do të ishte e lehtë për secilin institucion, para së gjithash mendoj në Prokurorinë serbe për krime lufte, që t’i grumbullojë ato dhe të inicojë kallëzime penale. Por, bëhet fjalë për gjeneralë… e këtu nuk bëhet nisja e procedurave kundër gjeneralëve të cilëtr me vite të tëra kanë zënë pozita të larta, qoftë në institucione shtetërore apo partitë politike”, thotë Kandic.
Ajo thotë se të gjithë gjeneralët janë gjeneralë të Milosevic\'it dhe në Serbi nuk ka gjeneralë që nuk kanë qenë në Kosovë. Në Serbi, thotë Kandic, ka gatishmëri të nisen procedurat kundër kryesve të drejtëpërdrejtë të krimeve, por nuk ka për ata që janë fajtorët kryesorë, për ata që janë përgjegjësit kryesorë për krimet e rënda dhe masive që janë kryer, para së gjithash në Kosovë. (REL)
-------------------------------------------------------------------------
Raporti i fundit nga Qendra për të Drejtën Humanitare për kohën e krimeve të luftës për shefin e tanishëm të Ushtrisë Serbe, Ljubisa Dikovic, ka nxitur një përgjigje të zemëruar nga ekspertët dhe ministrat e Qeverisë së Serbisë.
Raporti fajësonte për një numër krimesh lufte të kryera në Kosovë në vitin 1999, komandantin e atëhershëm të Brigadës së Motorizuar të Ushtrisë së Jugosllavisë, JNA, aktualisht shef i Ushtrisë Serbe.
Qendra për të Drejtën Humanitare thotë se një zyrtar me të dhëna të tilla të njollosura nuk është shef i përshtatshëm për Ushtrinë Serbe, meqë qartësisht i mungon potenciali profesional dhe etik për të ndihmuar në kthimin e besimit në Ushtrinë Serbe në rajon dhe në arenën ndërkombëtare.
Por, Ministria serbe e Mbrojtjes dhe Gjenerali Dikovic e kanë dënuar raportin si një përpjekje e mbrapshtë për të njollosur reputacionin e Ushtrisë Serbe, ndërsa Zyra e Prokurorisë për Krimet e Luftës së Serbisë i ka mohuar provat kundrejt Dikovicit si të pabaza.
P: Që kur Qendra për të Drejtën Humanitare lëshoi dokumentin e saj, ka pasur spekulime mbi rëndësinë dhe autenticitetin e provave. Cila është prova aktuale?
Kandic: Dosja është e bazuar në ekspozitat e Gjykatës së Hagës të prezantuara në gjyqet e Milutinovicit, Lazarevicit dhe Vlastimir Djordjevicit. Kemi përdorur edhe dokumente publike të JNA-së, të cilat janë në dispozicion në webfaqen e Gjykatës. Raporti bazohet edhe në dokumentacionin tonë, i cili është goxha i gjerë në lidhje me Kosovës, sepse kemi pasur 20 vjet punë për rastin atje. Ka gjithashtu depozitime nga dëshmitarë, të cilët përshkruajnë si ndodhën ekzekutime të caktuara masive. Disa [nga dëshmitarët] janë të brendshëm në ushtri dhe qeveri, dhe të tjerë janë viktima të krimeve të luftës. Do të dalim me një shtesë në dosjen e Dikovicit, duke nxjerrë dokumente shtesë, të cilat konfirmojnë më tutje pohimet tona, dhe mbi këtë bazë besojmë se do të ketë tani material të mjaftueshëm për të kërkuar riekzaminimin e përgjegjësive të tij.
P: Në deklaratën e tij, Dikovic tha se pohimet përbëjnë një sulm mbi reputacionin e Ushtrisë, ndërsa Ministri i Mbrojtjes, Sutanovac, i quajti pohimet monstruoze dhe paralajmëroi proces gjyqësor.
Kandic: Jam e habitur nga numri i deklaratave të patakta që po vijnë prej Sutanovacit. E quajti raportin fals, sepse ai pranon vetëm një dosje, dosjen e mbajtur në Ministrinë e Mbrojtjes, kështu që për atë është e papranueshme që dikush tjetër po nxjerr dosje të tjera, diku tjetër. E quajti dosjen monstruoze, sepse, thotë ai, shefi i ushtrisë po akuzohet, dhe si i tillë, të gjithë zyrtarët dhe stafi i lartë nën të, duke qenë se mban pozitën më të lartë. Kjo tregon një mungesë të madhe kuptimi, por tregon gjithashtu shkallën e konfuzionit në kokat e atyre njerëzve që përfaqësojnë institucionet tona. Jam gjithashtu e habitur nga vlerësimi se lëshimi i informacionit në lidhje me Dikovicin përfaqëson sulm mbi shtetin. Kjo lloj retorike nuk është dëgjuar që nga rrëzimi i regjimit të Slobodan Milosevicit, dhe nuk e kemi dëgjuar nga asnjë tjetër përveç ministrit Sutanovac, i cili papritur ka shfaqur fytyrën e tij të vërtetë dhe na ka treguar se cili është. Kjo ka qenë mbrojtja më e fortë e sistemit të Milosevicit e bërë deri më tani, dhe do të thoja që Sutanovac as që është në dijeni se ishte duke e bërë atë.
Në anën tjetër, Dikovic priti të shikonte se çfarë do të thoshte ministri i tij, dhe kur ministri tha se sulmi mbi gjeneralin ishte sulm mbi shtetin, ushtrinë dhe të gjitha institucionet, dhe pastaj Gjenerali e përsëriti këtë. Më vjen keq për atë që po ndodh këtu; papritur është bërë shumë e qartë se si është e ashtuquajtura fuqi demokratike, dhe se ata janë të prirur ta abuzojnë këtë pushtet. Ai [Sutanovac] e ka prezantuar veten si një prift ideologjik, i cili e di se çfarë është e vërtetë, e çfarë jo - dhe çdo gjë që nuk përputhet me atë çka ai mendon se është e vërtetë, është sulm mbi shtetin, ushtrinë dhe institucionet.
P: Ushtria dhe qeveria thonë se mund të provohet se Dikovici nuk ka qenë prezent në vendin e ngjarjes të cilin ju e citoni në raportin tuaj. A mund ta provoni të kundërtën?
Kandic: Së pari, ata thonë se Dikovic nuk ka qenë në Bajina Basta. Kemi gjetur informacion në revistën e tyre, e quajtur “Ushtria”, nga viti 1999, e cila thotë se ai është dekoruar dhe emëruar major në vitin 1994, gjatë kohës që ishte komandant i Batalionit të Kufirit 16 në Bajina Basta, për arritjet e tij në mbrojtjen e atdheut nga myslimanët ekstremistë. Pse duhet të kërkojmë më tutje, kur kjo është ajo çfarë thuhet në revistën e tyre zyrtare? Ata thonë po, porse ai nuk ishte atje në vitin 1995, se ishte larguar për trajnim. E dimë nga shumë zyrtarë të tjerë, se nëse dikush shkon diku për trajnim, dhe se është për një periudhë më të shkurtër se sa një vit akademik, atëherë personi nuk largohet nga posti që mban. Kemi informacion se ai e mbajti pozitën e tij në Batalionin 16 të Kufiri. Kur vjen puna tek viti 1999, i kemi përdorur të gjithë dokumentet që ka Gjykata në Hagë, si dhe dokumentacionin tonë.
Sot kemi lëshuar një dokument të ri, i cili përmban një raport të rregullt nga Brigada e 37-të, i cili thotë se trupat luftuese të kësaj njësie shkuan në Pikën 692 në zonën midis dy fshatrave në Kosovë. Kur pamë në hartën e ushtrisë për të parë se çfarë ishte 692, e cila është edhe në webfaqen e Gjykatës në Hagë, pamë se ishte fshati Vragodol. Nga dokumentacioni ynë gjetëm dëshmitarë nga këto fshatra, të cilët iu mbijetuan ngjarjeve. Ushtria në fillim rrethoi një grup shqiptarësh nëpër pyje dhe menjëherë vrau dy burra, babë e bir, dhe një grua. Pastaj ushtarët morën [pjesën tjetër të grupit] në drejtim të Izbicës dhe ndaluan në një fushë, të cilën viktimat e identifikuan si fushën e Vragodolit. Pak kohë më vonë zbuluam në hartën e ushtrisë se fusha e Vragodolit quhet në fakt Pika 692 në raportin e Brigadës së 37-të të Motorizuar. Natyrisht, raporti i Brigadës së 37-të të Motorizuar nuk përmendte asgjë rreth krimeve të kryera aty. Pas lëshimit të këtij dokumenti, i presim që të dyja Ministrinë e Drejtësisë dhe shefin e Ushtrisë të shpjegojnë se çfarë ndodhi aty, duke qenë se Gjeneral Dikovic në dëshminë e tij në vitin 2007, si dëshmitar mbrojtës për të paditurin Lazarevic, tha se ka pasur urdhër për të dërguar trupa luftues nga e njëjta rrugë, në kohën që janë kryer krimet.
P: Pas raportit tuaj, prokurori për Krimet e Luftës ka pohuar se Gjenerali Dikovic është i pafajshëm dhe se Gjykata e Hagës do ta kishte paditur nëse [akuzat në raport] do të ishin të vërteta. Pse nuk e ka paditur prokuroria, nëse provat ekzistojnë?
Kandic: Është sjellje shumë joprofesionale nga ana e prokurorit të Krimeve të Luftës. Ky kishte një qëndrim politik, mbrojtje për aleatët politikë. Diçka e tillë duhet të jetë e papranueshme për Prokurorinë e Krimeve të Luftës. [Bruno] Vekaric tha në publik se gjithmonë i kontrollojnë aktpaditë me dy klikime. Është një pohim i papërgjegjshëm se Haga do ta kishte paditur po të kishte pasur indikacione për përgjegjësinë e Dikovicit. Edhe një laik e di se Gjykata ka pasur një kornizë kohore shumë të kufizuar për të bërë punën e saj, se ndoqi përfaqësuesit më të lartë të ushtrisë, policisë dhe autoriteteve - dhe se u mbështet në të gjitha evidencat e mbledhura si ndihmë për gjyqësinë vendëse në procedimin e zyrtarëve të niveleve të mesme dhe të ulëta të policisë, ushtrisë dhe civilëve.
Absolutisht asgjë nuk është e vërtetë në ato pohime. Janë thjeshtë pohime arbitrare. Kjo provon se prokuroria nuk është profesionale dhe një institucion i pavarur në sensin se askush mund ta ndikojë punën e saj. Kjo do të thotë se kanë marrë detyrën për të vepruar menjëherë dhe iu tha saktësisht se çfarë duhet të thoshin.
P: Dikovic ka thënë gjithashtu se jeni duke thelluar me tej urrejtjen në rajon dhe se doni që ky territor të jetë një burim konstant jostabiliteti. Ndërsa ju thoni se po luftoni për të kundërtën. Kush ka të drejtë?
Kandic: Fakti se është emëruar shef i ushtrisë mund të jetë, dhe është, duke shkaktuar vështirësi, kur vjen fjala për të ndërtuar besimin në institucionet e Republikës së Serbisë. Kur Dikovic u emërua shef i ushtrisë, ka pasur reagime në Kosovë, sepse e dinin që mbante një pozitë gjatë kohës së luftës në Kosovë. Emërimi i zyrtarëve të cilët nuk kanë një të shkuar të pastër, për të cilët mund të provohet se kanë ndodhur krime të rënda në hapësirat e tyre të përgjegjësisë dhe fakti se nuk janë sjellë aktpadi nga institucionet - e gjithë kjo nuk është në interes të ripajtimit dhe bashkëpunimit rajonal.
Serbia mund të fitojë më shumë mirëbesim dhe gjesti do të mirëpritej nëse Dikovic do të jepte llogari për të kaluarën e tij. Ai ka marrë pjesë kështu në një politikë kriminale duke qëndruar në heshtje dhe pa i parandaluar krimet që ndodhën herë pas here. Do të kishte progres drejt ripajtimit, nëse presidenti [Boris Tadic] do ta anulonte emërimin e tij me një shpjegim se duke mos vepruar ashtu do të ishte duke mbrojtur politikat e këqija të viteve 1990. Nëse ai [gjenerali] do të largohej nga posti, Serbia mund të përmirësojë reputacionin e saj dhe të kontribuojë në një ndërtim më të shpejtë të mirëbesimit në institucionet e Serbisë.
GazetaJNK.com
Krijoni Kontakt