Close
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 4
  1. #1
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767

    Gjama e Burrave....Pse ?!

    Nikollė Gjonpalaj ėshtė njė nga prijėsit e fundit tė njė riti qė ka marrė udhė qė nga Mesjeta e ka mbėrritur deri nė ditėt e sotme.

    80-vjecari nga Nikaj-Merturi i Tropojės, ėshtė prijėsi i Gjėmės sė burrave: njė vajtimi tė zėshėm qė bėhet nga burrat e vetėm pėr burrat.
    Gjėma e burrave ėshtė njė rit mortor qė bėhet nė Malėsinė e Dukagjinit, tė Gjakovės dhe nė Iballė tė Pukės. Vajtimi mund tė fillojė vetėm nėse nė tė marrin pjesė tė paktėn mbi 10 burra. Sa mė shumė meshkuj t’i bashkohen ritit, aq mė i respektuar ėshtė personi pėr tė cilin bėhet gjėma.
    Nikollė Pepkolaj ka marrė pjesė aq shpesh nė kėtė rit sa nuk mund tė numėrojė herėt, por kujton se kėtė rit e ka mėsuar nga i ati qė nė moshė tė hershme.
    “Pas vitit’ 45 riti u ndėrpre nga regjimi komunist si zakone prapanike, e mė pas rifilloi pas viteve ’90, kur u pėrmbys regjimi”, tregon Nikolla.

    Pjetėr Marticanaj, ish-mėsues historie por dhe njohės i mirė i traditave tė zonės sė Nikaj-Merturit na tregon se zanafilla e kėtij riti ka lidhje me vdekjen e Skėnderbeut.
    “Princ Lekė Dukagjini, nga zemėrimi pėr vdekjen e Skėnderbeut, vajtoi me zė tė lartė, rrahu gjoksin, shkuli flokėt dhe filloi tė gėrvishtet me thonj. Qė andej e tutje, pėr cdo burrė tė nderuar kryhej ky rit”, shpjegon Pjetri.

    Gjėma ėshtė njė rit i organizuar. Prijėsi, ai qė e drejton atė, ka detyrėn qė tė merret me ēdo detaj dhe pėrgjegjėsinė qė cdo gjė tė shkojė nė mėnyrėn e duhur. Por si bėhet gjėma?
    “Mblidhen burrat e fshatit dhe tė fisit dhe nga larg nisin gjėmėn duke rrahur gjoksin me grushta”, thotė Nikolla.

    Prijėsi mė pas i afron burrat tek personi qė i bėhet gjėma dhe u thotė burrave qė ta rrethojnė. Pėrsėrsin tė njėjtat fjalė dhe veprime vetėm se kėsaj rradhe tė ulur mbi tė. Teksti i gjėmės pėrmblidhet nga njė fjali dhe shumė britma.
    “Nėse gjėmėn ia bėjnė nipit, thonė “o i mjeri nipi im”; nėse gjėma i bėhet mikut, thonė “o i mjeri mik”, e kėshtu me radhė”, shprehet Nikollė Peplokaj.

    Gjėma konsiderohet punė burrash, dhe prandaj ata qė marrin pjesė duhet tė jenė nė njė moshė tė pjekur. Cdo fis apo fshat qė vjen duhet tė bėjė gjėmėn e vet. Qėllimi kryesor i gjėmės ėshtė shfryrja e dhimbjes dhe respektimi i figurės sė tė vdekurit. Por, nė kohėt kur mungonin mjetet e komunikimit ajo shėrbente dhe pėr tė lajmėruar njoftimin e vdekjes. Nė ditėt e sotme kėto arsye duket se nuk qėndrojnė mė, por si shpjegohet ekzistenca e kėtij riti dhe sa i fortė ėshtė ai ende sot?
    “Pas ’90 ky rit ėshtė gjallėruar pėrsėri dhe vazhdon edhe sot, kryesisht nė fshatra”, sqaron Marticanaj.
    Nikollė Gjonpalaj ėshtė njė nga ata njerėz qė do tė donin tė pėrcilleshin pėr nė banesėn e fundit me gjėmė dhe e vuan zbehjen e kėsaj tradite.
    “Gjėma ėshtė traditė e fortė, por djemtė e ri pėrtojnė ta bėjnė”, thotė Nikolla.
    Tė dy personazhet tona pėr herė tė fundit nė gjėmė kanė marrė pjesė qershorin e kėtij viti nė periferi tė Tiranės.
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  

  2. #2
    i/e regjistruar Maska e Vidasusi
    Anėtarėsuar
    11-11-2010
    Vendndodhja
    Atje diku...
    Postime
    273
    WOW!
    Ēdo herė kam dashur tė dijė mė shumė pėr kėtė rit, qė e pata dėgjuar shumė herėt, por skam gjetur ndonjė material tė detajuar. Nė fakt, nuk e dija as se si quhej. Mendoja se do jetė "Vajtimi i burrave". Sidoqoftė, mjaft interesant.

    Nėse dikush ka ndonjė video material tė dokumentuar, do ja dija pėr nder tė madh!

  3. #3
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    dr. Pjetėr Gjurvaēaj dr. Gjergj Gjuravēaj

    Vajtimet e grave dhe gjamėt e burrave nė Malėsinė e
    Madhe - Hot, Grudė, Triepsh dhe Kojė (6)


    Vargjet strukturohen me tablo oscilatore e subtile nė mėnyrė spontane pėrmes krahasimit " Djalė i shnoshtė kje porsi moll" krahasimi ėshtė funksionalė dhe i qėlluar. Vizioni dramatik i vargjeve ėshtė "Kur u ē'pras bumja, vojti gjama, me t' ēpejt t'erdhėn baba e nana".

    Po sjellim njė fragment tė vajtimit

    I mjeee-ri u p'r ty, o Tomė, po baj!

    Malli po m'vjen me t'thirrė vaj.

    Djalė i shnoshtė kje porsi moll,

    n't'pestėn klasė ty 'psue nė shkoll

    S'mun t'i kjaj hallet te tana,

    mjeri baba e ' grata nana!

    T'gratit prin-o ēi kanė prit

    djalė t'shirit ty ' me t' rritė,

    Taksiradit s'mun t'i iket,

    Kur t'vin exheli s'mun t'pritet.

    Kur u ēpraz bumja, vojti gjama,

    me t'ēpejt t'erdhėn baba e nana,

    menjėherė t'ēuon ėn heqima;

    por t'y shkua, tė ranoj dhima;

    ėn shpi tate vojti brima;

    se pėr ēpejt ty tė duol fryma.



    Brenda ritit tė mortjes (kėngėve tė pėrvajshme) vend me rėndėsi zė edhe gjama e burrave, qė emėrtohen me leksema "thirrja e vajit", "gjama", "brima (britma)".

    Gjama e burrave nė Malėsi nuk ka njė formėsim tė vargut konstant, por i ngjanė njė naracioni tė lirė. Kanė vlerėn poetike, ndonėse janė pjesėrisht tė improvizuara. Gjamtarėt ose brimtarėt, sikurse edhe vajtoret, janė gjysmėprofesionalė dhe profesionalė,

    S'do mend se gjama individuale e burrave del si fenomen mė i vonshėm nė krahasim me gjamėn kolektive. Vajtori zakonisht bėn gjamė pėr mashkullin e vdekur e jo edhe pėr gruan. Gjama e vajit nga burrat bėhet zakonisht me zė tė lartė e tė fortė.

    Vajtimet janė nė esencė ato krijime qė i kushtohen tė vdekurit, virtyteve dhe cilėsive tė tij, pra njė histori e shkurtėr e tė vdekurit. Pėrkundėr faktit qė ato lidhen ngushtė me ritin e vdekjes, pra me njė ēast tė caktuar, ato kanė njė botė tė pasur tematiko-motivore, sepse dėshmohet begatia e tyre, vlera dhe rėndėsia qė lidhen kėto krijime me llojet e tjera tė poezisė sonė gojore.

    Kur themi kėshtu kemi parasysh faktin se vajtimet janė ndėr krijimet mė tė lashta tė lirikės dhe tė krijimtarisė gojore nė pėrgjithėsi.

    Pjesėmarrja nė varrimin e tė ndjertit, nė njė anė , dhe vajtimi i tė vdekurit nga ana e vajtoreve dhe gjamėtarėve, nė anėn tjetėr kanė pėr qėllim qė, me praninė e tyre dhe me vajtimin qė bėjnė, t'ua lehtėsojnė dhe zvogėlojnė dhembjen dhe pikėllimin e familjes dhe farefisit.

    Ndėrkaq, vajtimet te shqiptarėt shprehen nėpėrmjet dy formave kryesore: vajtimit dhe gjamės. Riti i vdekjes ėshtė i lidhur me elemente tė lashta p a g a n e e me besime tė ndryshme, me doke e zakone tė lashta si pjesė tė pandashme tė veprimit tė njeriut, qė e kanė pėrcjellė me shekuj dhe si tė tilla janė materializuar nė forma tė ndryshme qė gjamtarėt apo vajtorėt pėrdorin gjatė improvizimit tė kėtyre krijimeve. Objekt shqyrtimi ėshtė bėrė vetė teksti i vajtimeve dhe i gjamės edhe pse tė dy mėnyrat e pėrjetėsimit lindin dhe ekzistojnė si shprehje e improvizimit tė rastit, ato krijohen mbi bazėn e traditės letrare gojore, prej njė individi tek tjetri dhe pėrmabjnė nė vete vlera letrare artistike, pra s t r u k t u r a tekstore e tyre u afrohet teksteve tė tjera tė poezisė gojore shqipe, siē janė kėngėt e dashurisė, b a l a d a t etj., nė tė cilat vargu ėshtė i plotė me r i m a, ritmi th e k s a t r i t m i k etj, sidomos vinė nė shprehje modelet m e t r i k o - s i n t a k t i k e, figurat poetike, efekti i ekzekutimit, siē ėshtė theksuar mė parė varet prej aftėsisė krijuese tė vajtores apo gjėmtarit dhe prej aftėsisė improvizuese.

    Kėto elemente e pasurojnė botėn t e m a t i k o - m o t i v o r e , strukturėn tekstore, e tė folurit rajonal tė Malėsisė e veēmas veēoritė f o n e t i k e, shprehjet frazeologjike; kanė vlera tė mirėfillta artistike, si fjala vjen, " Mjer-o sot pėr ty Dak Leka", I mje-e-ri, o Smal Dedi", O-ooo, i mjeri Gjelosh Toma" , " I mjeee-ri, o Nikė Zeka".

    Gjama individuale e burrave del si fenomen mė i vonshėm, krahasim me gjamėn k o l e k t. i v e. Gjamėtari bėn gjanė pėr mashkullin e jo pėr grua.

    Para se tė thėrras vaj, ai vė dy duart nė brez duke qitur njėrėn kėmbė (nė tė shumtėn e rasteve tė majtėn) pėrpara dhe ia fillon gjamės, duke i theksuar ato virtyte e tipare qė e kanė ciėsuar tė ndjerin, familjen e tij apo fisin.

    Gjamėtari mund tė thėrras vaj te shtėpia vetėm nė mėngjes dhe aty ku i bėhet ceremonia e vdekjes. Natėn nuk ka vajtore as gjamėtarė te shtėpia, qė thėrrasin vaj.

    Nė Malėsi kemi vajtorė (gjamėtarė) e veajtore t ė b e s i m i t k a t o l ik e nuk mbahet mend tė ketė pasur gjamėtarė tė besimit myslimanė. Ka ndodhur qė njė grua myslimane tė ketė qenė vajtore, por jo tė vajtojė jashtė shtėpisė sė saj. Nė kėtė ēast nuk mund tė flitet se nė Malėsi mund tė jetė vajtore ndonjė grua myslimane.

    (Vijon)

  4. #4
    i/e regjistruar Maska e Lordlover
    Anėtarėsuar
    18-06-2010
    Vendndodhja
    Münster Germany
    Postime
    168
    Citim Postuar mė parė nga fegi Lexo Postimin
    Nikollė Gjonpalaj ėshtė njė nga prijėsit e fundit tė njė riti qė ka marrė udhė qė nga Mesjeta e ka mbėrritur deri nė ditėt e sotme.

    80-vjecari nga Nikaj-Merturi i Tropojės, ėshtė prijėsi i Gjėmės sė burrave: njė vajtimi tė zėshėm qė bėhet nga burrat e vetėm pėr burrat.
    Gjėma e burrave ėshtė njė rit mortor qė bėhet nė Malėsinė e Dukagjinit, tė Gjakovės dhe nė Iballė tė Pukės. Vajtimi mund tė fillojė vetėm nėse nė tė marrin pjesė tė paktėn mbi 10 burra. Sa mė shumė meshkuj t’i bashkohen ritit, aq mė i respektuar ėshtė personi pėr tė cilin bėhet gjėma.
    Nikollė Pepkolaj ka marrė pjesė aq shpesh nė kėtė rit sa nuk mund tė numėrojė herėt, por kujton se kėtė rit e ka mėsuar nga i ati qė nė moshė tė hershme.
    “Pas vitit’ 45 riti u ndėrpre nga regjimi komunist si zakone prapanike, e mė pas rifilloi pas viteve ’90, kur u pėrmbys regjimi”, tregon Nikolla.

    Pjetėr Marticanaj, ish-mėsues historie por dhe njohės i mirė i traditave tė zonės sė Nikaj-Merturit na tregon se zanafilla e kėtij riti ka lidhje me vdekjen e Skėnderbeut.
    “Princ Lekė Dukagjini, nga zemėrimi pėr vdekjen e Skėnderbeut, vajtoi me zė tė lartė, rrahu gjoksin, shkuli flokėt dhe filloi tė gėrvishtet me thonj. Qė andej e tutje, pėr cdo burrė tė nderuar kryhej ky rit”, shpjegon Pjetri.

    Gjėma ėshtė njė rit i organizuar. Prijėsi, ai qė e drejton atė, ka detyrėn qė tė merret me ēdo detaj dhe pėrgjegjėsinė qė cdo gjė tė shkojė nė mėnyrėn e duhur. Por si bėhet gjėma?
    “Mblidhen burrat e fshatit dhe tė fisit dhe nga larg nisin gjėmėn duke rrahur gjoksin me grushta”, thotė Nikolla.

    Prijėsi mė pas i afron burrat tek personi qė i bėhet gjėma dhe u thotė burrave qė ta rrethojnė. Pėrsėrsin tė njėjtat fjalė dhe veprime vetėm se kėsaj rradhe tė ulur mbi tė. Teksti i gjėmės pėrmblidhet nga njė fjali dhe shumė britma.
    “Nėse gjėmėn ia bėjnė nipit, thonė “o i mjeri nipi im”; nėse gjėma i bėhet mikut, thonė “o i mjeri mik”, e kėshtu me radhė”, shprehet Nikollė Peplokaj.

    Gjėma konsiderohet punė burrash, dhe prandaj ata qė marrin pjesė duhet tė jenė nė njė moshė tė pjekur. Cdo fis apo fshat qė vjen duhet tė bėjė gjėmėn e vet. Qėllimi kryesor i gjėmės ėshtė shfryrja e dhimbjes dhe respektimi i figurės sė tė vdekurit. Por, nė kohėt kur mungonin mjetet e komunikimit ajo shėrbente dhe pėr tė lajmėruar njoftimin e vdekjes. Nė ditėt e sotme kėto arsye duket se nuk qėndrojnė mė, por si shpjegohet ekzistenca e kėtij riti dhe sa i fortė ėshtė ai ende sot?
    “Pas ’90 ky rit ėshtė gjallėruar pėrsėri dhe vazhdon edhe sot, kryesisht nė fshatra”, sqaron Marticanaj.
    Nikollė Gjonpalaj ėshtė njė nga ata njerėz qė do tė donin tė pėrcilleshin pėr nė banesėn e fundit me gjėmė dhe e vuan zbehjen e kėsaj tradite.
    “Gjėma ėshtė traditė e fortė, por djemtė e ri pėrtojnė ta bėjnė”, thotė Nikolla.
    Tė dy personazhet tona pėr herė tė fundit nė gjėmė kanė marrė pjesė qershorin e kėtij viti nė periferi tė Tiranės.


    Citim Postuar mė parė nga Vidasusi Lexo Postimin
    WOW!
    Ēdo herė kam dashur tė dijė mė shumė pėr kėtė rit, qė e pata dėgjuar shumė herėt, por skam gjetur ndonjė material tė detajuar. Nė fakt, nuk e dija as se si quhej. Mendoja se do jetė "Vajtimi i burrave". Sidoqoftė, mjaft interesant.

    Nėse dikush ka ndonjė video material tė dokumentuar, do ja dija pėr nder tė madh!
    Pershendetje Vidausi !
    Edhe pėr mua ėshtė diēka interesante, kam degjuar qė nga femijeria per kėtė lloj gjame, por nuk kam pasur rast asnjeherė ta shof se si bėhet.
    Nga kurreshtja kam kerkuar dhe gjetur disa video ne yotube, dhe aty mund te shohėsh gjėra interesante pėr kurreshtaret. Pergezime pėr Fegin qė ka hapur njė temė kaq interesante, dhe njė pershendetje speciale pėr njerin nga personazhet e postimit te fegit, kushrinin tim Pjeter Marticanaj.


    Ne videon e dytė shifet njė pjese nga rituali i varrimit dhe gjama qe i ėshtė bere personashit tjeter tė shkrimit te Fegit, Nikollė Gjonpalaj.

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •