1930 - 2010: 80 vjet nga shkolla e parë fetare orthodhokse

[Albo]

80 vjet nga shkolla e parë fetare orthodhokse

Misioni fetar i Kishës sonë Orthodhokse Autoqefale ndaj shoqërisë është sa i madh dhe sublim. Por, që ky mision të kryhet siç duhet, kërkon: njerëz të aftë e të pajisur me një kulturë të shëndoshë fetaro-enciklopedike; një kler, që nuk do të kufizohet vetëm në kryerjen e shërbesave fetare, por do të bëhet ndriçues dhe udhërrëfyes i besimtarëve për vepra të mira dobiprurëse; lexues dhe përhapës të të vërtetave fetaro- morale, e pra detyra këto që janë themeli i shoqërisë sonë njerëzore.

Kisha jonë Orthodhokse, që në vitin 1929 e ndjeu nevojën e domosdoshme për formim të njerëzve të tillë, prandaj në programin e vet caktoi çeljen e një seminari, që do t’i përgatiste asaj personelin e nevojshëm e të aftë për plotësimin e misionit të saj të shenjtë.

Ajo e realizoi këtë më 1930, duke e çelur shkollën e parë në Durrës, i cili një vit më vonë u vendos në Tiranë, ku vazhdoi aktivitetin e saj deri në fund të vitit 1944.

Ngritja e saj, për atë kohë nuk ishte dhe aq e lehtë për Kishën tonë, sepse kërkonte një përgatitje të gjithanshme administrative, përvojë në hartimin e programit apo në organizim, gjetjen mësuesve e ambienteve....etj., pa mënjanuar këtu faktorin ekonomik, buxhetin për funksionimin dhe vazhdimin e saj, një problem kryesor dhe delikat.

Në atë kohë “Kryesia i Kishës i adresoi Qeverisë Mbretnore lutjen për përkrahjen shtetërore në themelimin sa më shpejt të seminarit…..” dhe ndërkohë vazhdoi edhe përpjekjet brenda vetes e më tej. Në deklaratën e shpallur prej saj, më 15 nëntor 1930, shënohet: “....aprovoi propozimin e Kryesisë që të fillojë sa më parë veprimi i Seminarit të një rendi.....; për vitin e ardhshëm u vendos të merren masat e duhura për plotësimin e tij....”. Kështu pra, fillimisht u hap në Durrës një kurs i shpejtë për përgatitjen e disa priftërinjve, ku mësimet zhvilloheshin sipas një programi të caktuar. Por, po më 1930, pak kohë pas kursit u ngrit dhe seminari i rregullt 4-vjeçar. Pra viti 1930 shënohet si koha e fillimit të shkollës së parë teologjike-hieratike të Kishës sonë, Seminarit Kombëtar Orthodhoks, i cili më vonë mori emrin “Apostull Pavli”.

Hapjes së tij i bëri jehonë edhe shtypi i kohës, i cili lartësonte rolin e tij dhe jepte të dhëna të organizimit e funksionimit. Me kalimin e kohës, shkollës iu rrit vlera, u konsoliduan programet dhe u përsos organizimi. Reforma kryesore në ristrukturimin e Seminarit u arrit në vitet 1934-35 kur ndryshoi organizimi dhe u shtuan lëndë dhe orë për të kulturuar më mirë seminaristët, në mënyrë që të ishin më të denjë në realizimin e detyrave që i prisnin.

Një kontribut të madh në ecurinë e suksesshme të tij dhanë klerikët e lartë e të nderuar: Visarion Xhuvani dhe Kristofor Kisi, teologët Dhimitër Përmeti (drejtor i parë, deri më 1934) dhe Dhimitër Beduli (drejtor nga viti 1935 e deri sa u mbyll seminari, në fund të vitit 1944), Episkop Irineu, Prof. Sotir Papakristo e mjaft pedagogë të tjerë të nderuar të asaj kohe.

Po kështu Kisha jonë hapi në vitin 1937 në Korçë dhe seminarin tjetër me emrin “Jovan Banka”, i cili funksionoi deri më 1941. Pas vitit 1944, pushteti i pasluftës i ardhur në fuqi, me forma presioni nga më të ndryshmet, detyroi që Kisha jonë të mos mbajë më hapur seminare e të mos japë mësime feje. Ky regjim ateist arriti deri aty sa më 1967 të suprimojë tërë institucionet fetare e të ndalojë hapur fenë në vend.

Por me ardhjen e demokracisë, si dhe kontributin e veçantë të Kryepiskopit Anastas, më 1992 u hap, përsëri në Durrës, Seminari i Kishës Orthodhokse “Ngjallja e Krishtit”. Kjo shkollë, në vitin shkollor 1998-99, u ngrit në nivelin e një shkolle të lartë dhe u emërtua Akademia Teologjike. Sot pra në këtë Akademi përgatiten për Kishën tonë Orthodhokse, njerëzit, të cilët po formojnë grupin e intelektualëve, teologëve dhe klerin e zot e të aftë për të ndriçuar besimtarët tanë e për t’u forcuar atyre ndjenjat fetare orthodhokse.

Kristofor Beduli

[Albo]

20 vjet nga ringritja e arsimit kishtar

U festua përvjetori i hapjes së Seminarit Orthodhoks

-Më 7 shkurt 1992 filloi mësimin kursi i parë për klerikë –

Në këto dy dekada nuk janë të shumta janë ngjarjet që arrijnë të përmbledhin në vetvete mrekullinë e ringritjes së Kishës sonë pas dimrit ateist dhe njëkohësisht të dëshmojnë largpamësinë vizionare të Kryepiskopit Anastas, sa hapja e kësaj shkolle. Kur u mbyllën kishat, me gjithë kufizimet e përndjekjet, Kisha jonë kishte ende rreth 400 prifterinj që shërbenin në gjithë vendin. Në vitin 1991 kishin mbetur vetëm 20, në moshë të shtyrë, një pjesë të pamundur për të shërbyer e të tjerët të sëmurë, në fund të rrugëtimit të tyre tokësor (sot kane mbetur gjallë vetëm 2 nga ata).
Në çastin e ardhjes në Shqipëri, Eksarku Patriarkal, Anastasi, kishte gjetur vetëm rrënojat e kishave të shkatërruara, por rrënojat shpirtërore ishin edhe më të mëdha. Ndaj, krahas ringritjes së tempujve duhej ringritur edhe kisha në shpirtin e besimtarëve, por kjo nuk mund të bëhej pa barinj, pa klerikë, që do kryenin shërbesat e do drejtonin njerëzit në besim. Disa të rinj entuziastë ishin drejtuar jashtë kufijve, për të marrë mësime fetare, por Fortlumturia e Tij ishte i bindur se nuk mund të ecej përpara pa krijuar kushtet që ata që dëshironin t’i hynin kësaj rruge të vështirë, por të bekuar, të kishin mundësi të shkolloheshin këtu, në vend. Ndaj e përcaktoi si përparësi hapjen e Seminarit Orthodhoks.
Më 7 shkurt 1992, në mjediset e mara me qira në kampin e punëtorëve në Durrës, u mblodhën 45 nxënësit e parë, të moshave të ndryshme, të cilët, me gjithë kushtet mjaft të vështira, ishin entuaziastë për t’i shërbyer Kishës që po rilindte. Mësuesit e parë ishin vetë Kryepiskopi, atë Ilia Katre nga SHBA (që ishte edhe drejtori i parë), teologu Dhimitër Beduli, që kishte drejtuar Seminarin Teologjik të mbyllur në vitin 1945, teologu Teodor Papapavli etj., por edhe murgj e teologë të ardhur nga jashtë me dëshirën për të kontribuar në këtë vepër titanike.
Mjediset ishin të papërshtatshme për t’u realizuar si duhej gjithë procesi mësimor. Në mungesë të një trualli, që nuk u dha kurrë, Kryepiskopi Anastas siguroi fondet për të riblerë tokën e Manastirit në Shën Vlash, Durrës, ku në një pjesë të saj nisi ndërtimi i një Akademie Teologjike moderne, e cila priti nxënësit e parë në vitin 1996. Nga bankat e saj kanë dalë gati të gjithë klerikët që shërbejnë në të gjithë vendin dhe dhjetëra katekistë e kuadro të rinj të Kishës sonë. Në mbështetje të Akademisë funksionojnë edhe dy lice kishtarë “Kryqi i Nderuar”, në Gjirokastër dhe në Sukth, Durrës.
Me rastin e këtij përvjetori, në Manastirin e ri të Shën Vlashit dhe në mjediset e Akademisë Theologjke “Ngjallja e Krishtit” u organizuan disa veprimtari. Ato nisën me Liturgjinë Hyjnore në kishën e Manastirit, për të vazhduar me aktivitetin e titulluar “Të gjitha janë të mundura për Perëndinë”. Nderuan me pjesëmarrjen e tyre Krypiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë, Anastasi, Mitropoliti i Korçës, Joani, Episkopi i Krujës Andoni, Episkopi i Apollonisë Nikolla dhe dy anëtarët më të rinj të Sinodit të Shenjtë, Episkopi i Amantias Nathanaili dhe Episkopi i Bylisit Asti. Morën pjesë edhe klerikë ish-nxënës në kursin e parë të shkollës, në vitin 1992, studentë të Akademisë etj.
Për përvjetorin e shkollës foli Episkopi i Apollonisë, Hirësi Nikolla, drejtor i komanduar i Akademisë Teologjike, dhe më pas u shfaq një montazh fotografik për rrugën e shkollës në këto dy dekada. Më pas u mbajtën referate nga dy pedagogë, nga znj. Violeta Plepi "Studentët e Akademisë në shërbim të Kishës së Krishtit" dhe nga z. Nathan Hope "Themeli apostolik për një thirrje apostolike". Pastaj u lexuan përshëndetjet nga drejtori i parë, Hirësi Ilia dhe ish-pedagogu atë Luka Veroni, si dhe foli Protopresviter Jani Trebicka, një nga nxënësit e kursit të parë, sot Kryesekretar i Sinodit të Shenjtë. Në fund të pranishmit i përshëndeti Kryepiskopi Anastas, i cili u ndal në rrugën e bërë, por edhe në detyrat e synimet për të ardhmen. Pastaj Fortlumturia e Tij mbajti një referat mbi mënyrën si duhet kuptuar teologjia në ditët e sotme.
E gjithë ceremonia u shoqërua me këngë e himne të përgatitura nga kori i Akademisë.

Thoma Dhima