Në shekullin XIV dhe XV në spanjë ndjekja dhe urejtja e hebrejve kishte marr karakter të hapet antisemit. Këtë urrejtje ndaj hebrejve e nxitnin kallugjerët fanatic, e cilët propagonin shfarosjen e “armiqëve te krishtit” dhe kerkonin denimin e atyre që nuk jan besnik te fesë së krishtere. Si pasojë e kesaj, me 1391, vetem për një ditë në Sevillë jan vrarë afro 4.000 hebrenjë. Rasti I sevillës është persëritur ne Toledo, në valensi, barcelonë dhe në qytete tjera te spanjës.
Ne fund te shekullit XV mbretërit katolik te spanjës, Ferdinandi dhe Izabela, manifestonin vendosmerin e tyre që ta spastronin mbreterinë e tyre nga elementet jokatolike (hebrejtë, maranët,muslimanët dhe heretikët”). Për ta realizuar këtë ,atëhere me një edikt mbretëror(1477) themelohet inkuizicioni, si gjyq shtetror që për detyrë kishte zbulimin dhe denimin e “të pa feve”.
Këtë edik e konfirmonte Bula Papale më 1483, kurse më 1484 e akcepton Aragonta.
Më1481 në sevilla filloi te vepronte gjyqi I parë kompetent për gjykimin e atyre që akuzoheshin që jan maranë perkatesisht të krishter të rinjë që I jan permbajtur fshehurazi fesë së vjetër hebreje. Vetëm gjyqi I në sevilla, për dhjet muaj te vitit 1481, kishte dënuar me djeg’je ne turrë drunjesh më shumë se 300 veta. Aktiviteti I inkuizcionit është shtrirë në tërë kastilën, Aragonin dhe krahinat e tjera te spanjës dhe është karakterizuar me një brutalitet te jashtëzakonshem. Hebrejtë që kan shpëtuar nga “ekzekutimi I denimit me vdekje pa derdhje gjaku” jan dënuar me burgim te përjetshëm dhe me bartjen e “kemishës se pendimit” si shenjë turpi. Organizator kryesor I tij ishte Dominikani Fra (at) Tomas de Torkuemada (Tomas Torquemada), I cili mendonte se pastërtia e spanjës duhet te sigurohet pa marrë parasysh çmimin.(1)
Pas rënjës se Granades (1492) perfundon rekonkuista. Atehere mbretërit e spanjes, Ferdinandi dhe Izabela dhe maranët, por edhe nga moriskët, pasardhësit e arabëve, qe e kishin pushtuar spanjën. Edikti mbreteror I marsit 1402 urdheronte te gjithe hebrëjtë që Brenda kater muajve ta pranonin krishterizmin ose ta braktisin spanjën, duke kercënuar se ne qoft se nuk veprojnë keshtu do te vriten. Sipas llogarive te permbajtura ateher jan shperngulur më së paku 200.000 veta.
Gjenocidi Spanjoll Kundër Muslimanëve
I ngarkuari I mbretereshës per krishterizmin e muslimaneve, Kardinali Himenez de Thisneros, u ofronte jokrishtereve te zgjedhnin ndermjet konvertimit dhe shpernguljes, kurse editki I vitit 1502 urdheronte qe te shperngulen te gjithë muslimanët që refuzonin te heqin dorë nga feja e tyre dhe te pranonin fenë e krishtere, e cila u shua me gjak dhe perfundoi me debimin e tyre ne masë. (2)
Me 1525 Aragonia e muslimane ishte perballur me alternative te njejtë. Me 1556 Filipi II shpall ligjin me të cilin kerkohej nga muslimanet e mbetur te heqin dore menjëher nga gjuha, feja, institucionet e madje te rrënohen hamamet, “si mbeturin e mungeses se fesë”. Definitivisht me 1609 Filipi II leshoi urdhëresën e fundit për debimin e muslimaneve të mbetur, qe ishin afro gjysmë milioni, me çka perfundon shfarosja e plotë e hebrejve dhe muslimaneve nga spanja. Llogaritet se qe nga renia e Granades deri ne dekaden e parë të shek. XVII, d,m.th për afro 120 vjet, nga spanja jan debuar ose likuiduar afro 3 milion muslimanë.(3)
Fatekëqesisht te gjitha keto ndejkje, deportime, masakra etj. beheshin ne bazë te konceptit te teologëve te kishes katolike, te cilët I konsideronin te lejuara ato luftra që ishin te drejta, e si të tilla I konsideronin luftrat qe I urdheron perendia kunder te pafeve dhe heretikeve (Papa Urbani II, Toma Akuini), Domingo de Soto, Huan Hines Sapulveda.
Hugo Grocius, duke I pare keto dhe perpjestimet monstruoze qe kishin marr barbarizmat, jo vetem kunder popujve colonial, por edhe nder evropjane ne hyrje te vepres se famshme : “De Jure Belli ac Pacis” Libri tres (e drejta e luftes dhe e paqes), shkruante se madje edhe “Brenda botës së krishtere kishte parë aso veprime ne luftë, nga te cilat do te turperoheshin edhe barbarët”
Kerim Gashi
-------------------------------------------------------------------
(1) Hubert Herring fq. 147-148. “Evolucion historica de America Latina”
(2) Hubert Herring, op.cit., pp. 84-86.
(3) Filip Hiti, Istoria Arapa, “Veselin Maslesa”, 1988, str. 502-503.
Përgjigju Duke Cituar
Postuar më parë nga fisniku-student
Krijoni Kontakt