Tensione ne Luginen e Presheves

[dodoni]

Eklips” në Luginën e Preshevës
Nga Bashkim Muça

Zhvillimet e fundit në Luginën e Preshevës, kanë rikthyer në skenë tensionet. Bastisjet e policisë serbe në fshatrat Tërnoc dhe Konçul, të banuara tërësisht prej shqiptarëve dhe arrestimi i disa prej ish -luftëtarëve të UÇPMB-s, po tregon se marrëveshja e arritur me ndërmjetësinë e NATO-s në përfundim të konfliktit, është vënë tërësisht në një eklips të plotë politik. Kjo frymë, e përdorur njëlloj si në kohën e Milosheviçit, mund të sjellë sërish rikthimin e konfliktit atje. Duke prekur ndjenjat e shqiptarëve nëpërmjet arrestimit të figurave kryesore të luftës, apo nëpërmjet nëpërkëmbjes së tyre, siç është rasti i heqjes së flamurit shqiptar nga memoriali i R. Qazimit (i njohur me emrin komandant Lleshi), njërit prej komandantëve të vrarë pabesisht në përfundim të konfliktit të armatosur, serbët po tregojnë mosgatishmërinë e bashkëjetësës me shqiptarët. Arrestimet e bëra, vijnë pas një deklarate të zv/kryeministrit serb Çoviç, sipas të cilit “policia serbe do të shtypë pa mëshirë terroristët”, duke nënkuptuar këtu shqiptarët.

Këto zhvillime, kanë pasuar afrimin kohët e fundit të zyrtarëve sllavo -maqdonas të Shkupit dhe atyre të Beogradit, në përpjekjet e tyre të përbashkëta, për të eklipsuar faktorin politik shqiptar në këto rajone. Për të justifikuar veprimet e tyre kundër ish -luftëtarëve shqiptarë, në të dyja anët e kufirit, kjo aleancë po përpiqet të krijojë psikozën e rikthimit të luftës në rajon, për shkak të shqiptarëve. Provokime të tilla, mund të çojnë në reagime ekstreme, të cilat nuk vijnë për shkak të shqiptarëve, por për shkak të politikave që po vazhdojnë të përdorin aleancat serbo-maqedonase, në fushatën e tyre të përbashkët, për të mbajtur nën trysni faktorin shqiptar në Ballkan. Përpjekjet e fundit të Shqipërisë për të përmirësuar marrëdhëniet me Serbinë dhe për t’u integruar në NATO së bashku me IRJEM–in, duket se nuk janë kuptuar në nivelin e duhur nga fqinjët. Mentaliteti i tyre, i reflektuar në qëndrimin ndaj shqiptarëve etnikë, nuk po justifikon procesin e integrimit rajonal.
Zgjedhjet e fundit në Luginën e Preshevës, evidentuan qartë dominimin e faktorit shqiptar, jo vetëm në komunën e Preshevës, por edhe në atë të Bujanovcit, e cila vazhdimisht ishte manipuluar nga serbët. Fitorja e shqiptarëve në dy komunat e këtij rajoni historikisht shqiptar, ka rikthyer shpresat për avancimin e pozitave të tyre. Por Lugina e Preshevës, po konsiderohet shpesh si peng i zhvillimeve politike në Kosovë, të cilën një pjesë e madhe e serbëve e konsiderojnë të humbur. Krahasuar me serbët e Kosovës, pozicioni i shqiptarëve etnikë në Luginë, është krejt i prapambetur. Disa nga problemet themelore të shqiptarëve si gjuha, shkollimi, çështja e simboleve etnike, etj. akoma nuk janë shtruar për zgjidhje. Madje shteti serb, deri më sot i ka quajtur këto probleme si herezi. Tensionet e rikthyera në Luginë, duket se nuk do të mbyllen këtu, për shkak të dëshirës së serbëve për të rifutur nën kontroll të plotë këtë rajon. Tensione të tilla, mund kenë pasojat e tyre edhe në Kosovë dhe më pas edhe në radhët e shqiptarëve në IRJEM, ku marrëdhëniet ndëretnike vazhdojnë të jenë të brishta. Tensionimi sërish i kësaj pjese të Ballkanit, duket se është pjesë e strategjisë së Çoviçit, për të shmangur sa duhet vëmendjen nga zhvillimet politike në Kosovë. Kësaj strategjie po i kontribuon bojkotimi i kuvendit komunal të Bujanocit nga ana e serbëve, të cilët vazhdojnë të mbeten të pakënaqur nga humbja e zgjedhjeve në këtë komunë. Zhvillimet e brendshme politike në Serbi, kanë detyruar segmente të urdhëruara, për t’u shkarkuar në Luginë. Politikanë si Çoviçi, autoriteti i të cilëve është gjithnjë e në rënie, brenda Serbisë, kërkojnë të gjejnë karta të reja për të rikuperuar. E duket se kësaj radhe ai duhet të dirigjojë zhvillimet në Luginën e Preshevës, pas dështimit në dirigjimin e tij për të bojkotuar institucionet në Kosovë dhe për të krijuar enklavat serbe atje. Në ndihmë të tij, është vënë edhe një pjesë e politikës maqedonase, e cila vazhdon të vuajë nga psikologjia e konfliktit dhe e dominimit mbi shqiptarët. Vonesat në zbatimin e marrëveshjeve politike me shqiptarët, të cilat mund të konsiderohen si kërkesat më minimale në përfundim të një lufte të armatosur, po shikohen me shqetësim nga faktori politik shqiptar

Mbajtja në paraburgim e disa të arrestuarve, ish -luftëtarë të UÇPMB-s, ka nxitur protesta në të dyja komunat me shumicë shqiptare, atë të Preshevës dhe Bujanovcit. Kjo situatë, të kujton shenjat e para të fillimit të konflikteve ndëretnike. Shqetësimi i shprehur nga kreu i komunës së Bujanovcit N. Arifi dhe disa përfaqësues të subjekteve politike atje, përfshirë këtu edhe ish -udhëheqësin politik të UÇPMB-s, J. Musliu,( njëri prej 5 të liruarve pas arrestimit), kanë paralajmëruar situatë jo të favorshme për të dyja palët. Me akuza dhe veprime absurde, me të njëjtin stil si më parë, në Luginën e Preshevës po rishfaqet hija e Milosheviçit e cila mund të sjellë surpriza të pakëndshme.

Serbet duhet dhene te drejtat kombetare shqiptareve te Lugines se Presheves dhe te nderrojne mentalitet e tyre kafshor te shtypjes se atyre qe nuk jane serbe, perndryshe do te kene probleme gjithe kohen , dhe poashtu edhe nderkombetaret duhet te nderhyjne dhe te mos lene qe situata te perkeqesohet.
Pershendetje
Rrofshin Shqiptaret e Bashkuar dhe Shqiperia e Bashkuar.

[dodoni]

Nje ish komandant i UÇPMB-se paralajmeron dhune ne Presheve


PRISHTINA, 12 Shkurt /ATSH-Reuters/- Nje ish komandant i Ushtrise Çlirimtare per çlirimin e Presheves, Medvegjes dhe Bujanovcit paralajmeroi te merkuren rifillimin e dhunes ne rajonin jugor te Serbise te mbushur me tension. Kjo pasi policia serbe arrestoi 12 shqiptare gjate fundjaves nen akuzen e arme-mbajtjes pa leje. "Ne nuk dime perse u arrestuan. Kjo eshte nje provokim nga pala serbe", Shefqet Musliu i tha me telefon Agjencise se lajmeve Rojters. UÇPMB-ja ra dakort te ule armet ne maj 2001 ne baze te nje marreveshje paqe te ndermjetesuar nga Nato. Situata ne Luginen e Presheves, ku banon nje shumice shqiptare, qe atehere ka qene e qete. Por tensioni u ndez pas vrasjes se nje polici shqiptar ne 4 shkurt ne qytetin e Bujanovcit. Zevendeskryeministri serb Nebojsha Çoviç fajesoi ish luftetaret e UÇPMB-se. Disa dite me vone, policia arrestoi 12 persona ne dy fshatra prane. Pese prej tyre u liruan me vone, perfshi edhe vellain e Musliut, por policia e vuri pjesen tjeter nen hetim zyrtar per gjoja akte terroriste. Shqiptaret etnike organizuan protesta pas arrestimeve. Musliu akuzoi policine se keto arrestime i beri per te justifikuar pranine e saj ne zone. "Situate ne Luginen e Presheves eshte tensionuar pas ketyre arrestimeve", tha ai. Ai i beri thirrje zyrtareve perendimore te garantojne zbatimin e marreveshjes se paqes./p.s./
2003-02-12



--------------------------------------------------------------------------------
Copyright © 2001 Albanian Telegraphic Agency! Inc. All rights reserved.
Pershendetje
Rrofshin Shqiptaret e Bashkuar dhe Shqiperia e Bashkuar

[iliria e para]

Serbet po vuajne nga ankthi sepse b renda 500 vjetesh do te zhduken si komb. Mortaliteti eshte shume me i lart s enataliteti. Kete e lexova ne nje gazete.
Tashti ata kan nevoje per ngritjen e tensionit dhe te gjejne armiq per te nxitur "patriotizmin" shovinist. Kushedi ndoshta perseri fillojne grate te ju lindin Millosha?

[Llapi]

VËSHTRIM I SHKURTËR I TRI KOMUNAVE

Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc

Vështrim i shkurtër historik të tri komunave: Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc, që janë të banuara denbabaden nga shumica dërrmuese shqiptare, por të shkëputura me qëllim të caktuar nga Kosova amë.

Ky regjion ka një pozitë të volitshme gjeostrategjike me një fushë pjellore që bën pjesë në luginën Moravo - Vardare nëpër të cilën kalon vija longitudinale komunikative e Siujdhesës Ballkanike (Beograd - Nish - Shkup - Selanik - Istambull). Andaj edhe Serbia këtë regjion me rëndësi të veçantë jetike e ndërroi me Leposaviqin dhe me Zubinpotokun, të banuara me serbë. Pra këto dy komuna ia dha Kosovës, e prej saj e ndau dhe mori për vete vendin më të vlefshëm. Territori i këtyre tri komunave në kohën e vjetër gjendej në Dardaninë ilire dhe banorët e tij janë autoktonë. Pavarësisht nga pushtimet e huaja dhe kalimit të hordhive të ndryshme popullata vendëse e kësaj treve, që u bë kështjellë qëndrese shekuj me radhë, gjatë gjithë epokave ab antiquo deri sot e kësaj dite ka qenë dhe është pa ndërprerë prezente. Fillimisht ajo u detyrua të mbrohej nga sulmet e romakëve. Gjatë okupimit romak treva e këtyre tri komunave tok me Kosovën e disa vise të tjera bënte pjesë në kuadër të provincës së Dardanisë. Pas rrënimit të Perandorisë romake në perëndim, kjo trevë ngeli nën okupimin e shtetit të Bizantit. Kur filloi dyndja e fiseve barbare nëpër këtë trevë kaluan: kazarët, peçenjegët, kumanët (nga rrjedh emri i Kumanovës), avarët dhe sllavët të cilët erdhën nga diku prapa Karpateve dhe në shekullin VII u vendosën në Gadishullin Ballkanik. Në shekullin X kjo trevë ra nën sundimin bullgar. Atëbotë mbreti i Bullgarisë Simeoni e pushtoi Rashkën, selinë e Serbisë mesjetare. Në shekullin XIII ky regjion ra nën sundimin e mbretit serb të Rashkës, Millutinit, i cili më 1283 pushtoi Shkupin. Por sundimi i tij në trojet e pushtuara ishte jetëshkurtër, sepse princi bullgar Mihajl Shishmani ia grabiti pjesën mëtë madhe të territorit të pushtuar. Në betejën e Velbuzhdës (sot Qystendill) më 1330 ushtrinë bullgare të Mihajl Shishmanit e mundi Stefan Deçanski bashkë me të birin e tij Stefan Dushanin. Ky i fundit me ndihmën e vllastelës (aristokracicë) vrau të atin. Në kohën e sundimit të Stefan Dushanit, i cili më 1346 u kurorëzua ne Shkup perandor, duke pushtuar tokat: shqiptare, greke e bullgare, u krijua shteti i madh feudal serb. Pas vdekjes së car Dushanit, shtetin ekspansionist serb, feudalët separatistë e shpartalluan. Në vitin 1371 komandanti i ushtrisë turke, Lala Shahin pasha në betejën te lumi Marica, afër Çernomenit në Bullgari, e mundi ushtrinë e koalicionit ballkanik të komanduar nga vëllezërit Vukashin e Uglesha Mërnjavçeviq. Selia e të parit ishte në Prilep, kurse e të dytit në Ser. Në betejën e Maricës, ku morën pjesë edhe njësitë ushtarake shqiptare, pos vëllezërve të përmendur Mërnjavçeviq, u vra edhe feudali shqiptar, Aleksandri nga Vlora. Pas disfatës së Maricës, disa feudalë serbë : Marko Kraleviqi, i biri i Vukashin Mërnjavçeviqit, të cilit i është kushtua cikli i këngëve popullore si hero i pashoq, Vuk Brankoviqi dhe vëllezërit Dragash e Konstantin Dejanoviq pranuan të bëhenin vazalë të turqve. Para se të vinin turqit osmanë, treva e tri komunave në fjalë, gjendej nën sundimin e Dejanoviqve.
Presheva për herë të parë përmendet më 1381. Sipas supozimit, emri i saj i parë ka qenë Presiana. Turqit e quanin Preshova, që në përkthim do të thotë fusha e preshëve. Këtu turqit erdhën në vitin 1455. Prej atëherë deri në vitin 1912 ky regjion ka qenë nën administrimin e sanxhakut të Prishtinës dhe të vilajetit të Kosovës. Në Kuvendin Kombëtar nga i cili doli Lidhja Shqiptare e Prizrenit më 1878 morën pjesë edhe disa delegatë nga kjo trevë. Me rastin e shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë më 28 nëntor 1912 ishin të pranishëm edhe disa luftëtarë të Idriz Seferit nga Presheva, Bujanovci, Kumanova dhe Gjilani. Gjatë Luftës së Parë ballkanike 1912 kjo trevë pësoi keq prej pushtuesve sllavë. Gjatë Luftës së Parë botërore 1914-1918 deri më 1915 ishte nën okupimin gjermano-austro-hungarez, kurse prej vitit 1915 deri në vitin 1918, nën okupimin bullgar. Pas mbarimit të luftës që nga viti 1918 deri në vitin1929 gjendej nën administrimin e Zhupës me seli në Shkup të shtetit të quajtur Mbretëria serbo-kroato-sllovene, që ishte krijesë artificiale e Versajës, kurse nga viti 1929 deri në vitin 1941 nën administrimin e Banovinës së Vardarit me seli në Shkup të shtetit tani të quajtur Mbretëria jugosllave. Me pushtimin e trojeve shqiptare nga ana e Serbisë duke filluar që nga viti 1918 deri në vitin 1941 procesi i kolonizimit të tokave shqiptare nga serbët dhe malazezët sa vinte më tepër zhvillohej. Kolonët serbo-malazezë, sidomos të ashtuquajturit ,,Sollunashi" për arsye se kishin marrë pjesë në frontin e Selanikut më 1917, vinin varda dhe atyre pushteti u jepte falas tokat shqiptare. Me ardhjen e tyre ndryshohej struktura etnike në dëm të shqiptarëve vendës. Por, megjithatë, duke marrë parasysh edhe numërin e madh të shqiptarëve të shpërngulur me dhunë në Turqi, prapëseprap ardhacakët serbo-malazezë gjithmonë ngelën minoritet. Këtë popullatë vitale e shpëtoi nga rreziku i shfarosjes totale nataliteti i madh. Çdo humbje kompenzohej me shtimin e fëmijve. Gjatë Luftës së Dytë botërore 1941-1943 regjioni i këtyre tri komunave ra në zonën okupuese bullgare. Pushteti fashist bullgar në bashkëpunim me serbët ushtroi terror mbi popullatën shqiptare. Në ciklin e krimeve çnjerëzore bën pjesë edhe tragjedia e 15 shtatorit 1943 kur bullgarët fashistë dhe serbët çetnikë hodhën bombat në xhaminë e Preshevës. Bilanci i kësaj tragjedie ishte 4 të vrarë, ndërsa 28 të plagosur. Pas tërheqjes së bullgarëve fashistë më 9 shtator 1944, këtu u vendos pushteti shqiptar dhe kjo trevë u bashkua me Kosovën. Por, mjerisht kjo gjendje zgjati fare pak, nga 10 shtatori 1944 deri në 17 nëntor po të atij viti. Me atë datë serbët e kombinuar partizano-çetnikë pushtuan Preshevën, pas pak edhe Bujanocin. Në emër të çlirimit, vëllazërim-bashkimit dhe barazisë midis kombeve, vetëm në komunën e Preshevës sërbët partizano-çetnikë vranë rreth 600 shqiptarë.
Edhe në Jugosllavinë socialiste të Titos shqiptarët kishin një pozitë skllavëruese. Ata prej pushtuesit keqtrajtoheshin. Torturat, burgosjet,dëbimet me dhunë dhe likuidimet fizike nuk pushuan dot. Pozita e tyre karakterizohej me shtypjen sistematike të ushtruar nga organet e pushtetit neofashist. Shkeljet e vazhdueshme të të drejtave, qytetare, njerëzore dhe kombëtare të shqiptarëve ishin dukuri të rëndomta. Kjo trevë, si dhe viset të tjera nën Jugosllavi: ekonomikisht stagnoi. Çdo zhvillim dhe përparim enkas pengohej. Pas vdekjes së Titos gjendja edhe më shumë u vështërsua. Papunësia është e theksuar. Në komunën e Preshevës me rreth 45.000 banorë me mbi 90% shqiptarë të punësuar janë rreth 2000 shqiptarë. Vetë fakti dëshmon se dominon politika hegjemone serbe. Format e diskriminimit haptaz duken edhe në arsim. Programet dhe tekstet shkollore janë të imponuara nga Beogradi dhe kanë për synim asgjasimin e vlerave historike kombëtare shqiptare. Gjimnazi në Preshevë u hap në vitin 1961 si paralele e gjimnazit të Vranjës. Kësaj shkolle të mesme pushtetarët serbë ia ndrruan emërtimin me dhunë nga "Skënderbeu" në "25 Maj". Shovinistët serbë arsimtarët shqiptarë i quanin nacionalistë, sepse nbronin vlerat kulturore kombëtare. Ata shkuan edhe më lartë, gjatë viteve 80-ta i mbyllën dy shkolla të mesme me mësim në gjuhën shqipe në Bujanoc e Medvegjë. Në Bujanovc madje e mbyllën edhe shkollën fillore "25 Maj". Rreth 700 nxënës shqiptarë mbetën në mëshirën e fatit. Pos asaj nga shkollat shqipe në këtë regjion u larguan mbi 100 mësimdhënës shqiptarë. Si mund të justifikohet ajo që arsimtarët serbë të marrin të ardhura personale më shumë se kolegët e tyre shqiptarë? Mbi 2000 libra të autorëve më eminentë shqiptarë i kanë nxjerr nga bibliotekat shkollore.
Në këtë regjion ekzistojnë tri parti politike shqiptare: PVD-ja, Pdsh-ja dhe PP-ja. E para (partia për veprim demokratik) u themelia më 18.gusht 1990 me seli në Preshevë dhe me Riza Halimin kryetar. Pas 4 mujve u themelua Shoqata Demokratike Shqiptare, e cila pas një kohe kaloj në parti politike me emërin PDSH me seli po ashtu në Preshevë dhe me Ali Ahmetin kryetar. Pas 5 viteve të themelimit të PVD, u themelua partia parlamentare (PP) gjithashtu me seli në Preshevë dhe me Naser Azirin kryetar. Nga fillimi i shkurtit 2000 dy partitë: PDSH-ja dhe PP-ja u bashkuan dhe për kryetar të tyre zgjodhën Zekeria Fazliun.
Territori i këtyre tri komunave ka një sipërfaqe prej 1249 km. katrorë. Në të jetojnë 107.000 banorë. Në një km. katror jetojnë 85 banorë. Vetë komuna e Preshevës ka 264 km. katrorë dhe në të jetojnë rreth 45.000 banorë. Prej tyre 41'850 janë shqiptarë, (93%), kurse 7000 të tjerët (7%) janë serbë, romë etj. Në 1.km. katror jetojnë 160 banorë.
Komuna e Bujanocit ka një sipërfaqe prej 461 km. katrorë, në të jetojnë 50.000 banorë. Prej tyre 31'000 janë shqiptarë, apo 62%, kurse të tjerët janë serbë, romë etj. Në një km. katror jetojnë 108 banorë.
Komuna e Medvegjës ka një sipërfaqe prej 524 km. katrorë. Aty jetojnë 15.000 banorë. Prej tyre janë 4'800 apo 32% shqiptarë, kurse 10.000 të tjerë janë: serbë, malazezë, romë etj.
Kohëve të fundit nga këto tri komuna janë shpërngulur me dhunë rreth 30.000 banorë - shqiptarë.

Më 16 shkurt 1992 u themelua Kuvendi në Preshevë për mbajtjen e referendumit popullor me Ibrahim Kadriun-Brandën kryetar. Pas përgaditjeve paraprake më 1 - 2 mars po të atij viti u mbajt referendumi në të cilin popullata e të tri komunave: Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc u deklarua duke shprehur vullnetin e saj për herë të parë në mënyrë demokratike për bashkimin e trevës së tyre me Kosovën. Kërkesa publike për ribashkimin e tri komunave në fjalë me Kosovën është paraqitur që në vitin 1968, por Beogradi, pas një debatimi të ashpër mes kërkusëve dhe pushtetit okupues, u kërcënua se me forcë do ta shuante këtë lëvizje "separatiste", "nacionaliste", "irredentiste", madje edhe "terroriste".

Fshatrat shqiptare të komunës së Preshevës janë:

1. Rahovica Krejt shqiptarë
2. Shoshaja e Epërme ---//---
3. Shoshaja e Poshtme ---//---
4. Corrotica ---//---
5. Rainca Prej 600 shtëpive vetëm 7. serbe
6. Bërçeca Krejt shqiptarë
7. Bukoci ---//---
8. Gosponica ---//---
9. Garja ---//---
10. Bukuroca e Malit ---//---
11. Bukuroca e Fushës me 5-6 shtëpi serbe. Vëjmë në dukje se këto dy fshatra emrin origjinal e kanë Bukurosh.
12. Ilinca Krejt shqiptarë
13. Magjerja ---//---
14. Ranatoci ---//---
15. Depca ---//---
16. Caravajka ---//---
17. Buhiqi ---//---
18. Staneci ---//---
19. Lezbalia ---//---
20. Gruhalia ---//---
21. Kurbalia ---//---
22. Norça ---//---
23. Tërnava Në fshat janë 9. shtëpi serbë
24. Miratoca Krejt shqiptarë
25. Strezoca me Mamajt gati të ngjitura, kanë 10 shtëpi serbe.
26. Çukarka Ky fshat ka 6.shtëpi serbë
27. Gerajt Krejt shqiptarë
28. Golimidolli ---//---
29. Zhunica Me 8. shtëpi serbë
30. Lerani Ky fshat ka 30% serbë
31. Bushtrani Ky fshat ka 32% serbë
32. Peçena Krejt shqiptarë
33. Cakanoca Krejt serbë
34. Bugarina ---//---
35. Svinjishta ---//---

Fshatrat shqiptare të komunes së Bujanocit janë:

Vetë qytetëza e Bujanovcit ka 1800 shtëpi. Prej tyre janë 800 shtëpi shqiptarë, 700 shtëpi romë dhe 300 shtëpi serbë etj.

1. Tërnoci i Madh (etnikisht i pastër, pra krejt shqiptarë)
2. Tërnoci i Vogël Krejt shqiptarë
3. Turia ---//---
4. Breznica e Epërme ---//---
5. Breznica e Poshtme ---//---
6. Muhovci ---//---
7. Gjergjevci ---//---
8. Ramnabuqa ---//---
9. Zarbinca ---//---
10. Novosella ---//---
11. Suharna ---//---
12. Pribovci ---//---
13. Qarri ---//---
14. Konçuli ---//---
15. Lluçani ---//---
16. Asllarja Epërzier me 60% shqiptarë
17. Dobrosini Krejt shqiptarë
18. Verbani ---//---
19. Letovica ---//---
20. Nasalca ---//---
21. Bilaçi Ipërzier me 90% shqiptarë
22. Somolica Krejt shqiptarë
23. Negoca ---//---
24. Levesova Krejt serbë, por të rrethuar nga fshatrat shqiptare
25. Borovci ---//---
26. Bratisellca ---//---
27. Gramada ---//---
28. Buzhunjevci apo stacioni hekurudhor i Bujanocit.

Fshatrat shqiptarë të komunës së Metvegjës janë:

1. Banja e Sijarinës.
2. Deçiqi.
3. Gërbaci.
4. Gjylekreshta.
5. Kapiti.
6. Llapashtica.
7. Ramabaja.
8. Sijarina.
9. Sfirca.
10. Tupalla.
11. Vëllasi.

Banorët e komunës së Preshevës dhe të Bujanocit merren me bujqësi, posaçërisht me kultivimin e duhanit dhe të hortikulturave, me blegtori, zejtari dhe me tregëti. Kurse banorët e komunës së Medvegjës më shumë merren me blegëtori, pylltari e pemtari e diçka me bujqësi. Për shkak të mungesës së investimeve degët të tjera të ekonomisë nuk ekzistojnë. Kështu shkalla e papunësisë është katër herë më e ulët se në Serbi dhe të ardhurat nacionale të shqiptarëve janë pesë herë më pak se të sërbëve. Gjendja shëndetsore është katastrofike. Shërbimi i profilaksisë qëndron nën nivel. Mortaliteti, sidomos i foshnjeve, ka marrë hov.
Të vetmës gazet javore imformative ,,Jehona" i ashtë ndaluar dalja publike.
Gazetave ditore nga Kosova dhe Maqedonija u është ndaluer ardhja, popullata shqiptare nuk ka çka lexon pos shtypit serbë. Medijat elektronike për shqiptarët nuk japin program, edhe pse në Bujanovc është e istaluar TV. Lokal dhe Radioja Lokale e Bujanocit.

[Irfan]

Pershendetje.....

Presheva,ka nje rendesi te madhe si per Serbin ashtu edhe per Kosoven.
NE rrethinen e Presheves jetoj afer 35.000. banor.Dhe nga 35.000, 98 % jan shqipetar,qe i perkasin besimit İslamik(MUSLİMAn).Ndersa, Presheva si Komun, perfshin afer 100.000.banor.
SHtimi natyrore eshte shume i madh.Mesatarja e Brezit te ri,prej moshes 0-15 eshe 45%, prej 15-30 eshte 35 , prej 30-50 eshte 15% si dhe prej moshes 50- deri ne XXX eshte 5%.
Mesatarja e femive ne familje,ne Presheve eshte 4 femi.
Papunsija eshte shume e madhe,shkaqet jan te shumta,lufta, mos dhenja e lejave te hapjeve te fabrikave ne Presheve nga ana e Serbis.
Pushteti suprem eshte i varur nga pushteti Serb,Pulicija eshte nene supin e Vranjes(Serbi)....,cdo gje ne duarte te pushtetit serbe.....
Ne Presheve funksionojnje vetem dyqanet dhe pronat tjere te popullates shqipetare....
Pas vitit 2001,me ndşhmen e nderkombetareve jan bere disa rregullime,permisimi i ujsjedhsit,rreugev,telefoneve,kanalezimave....por nuk eshte e tera kjo e njaftueshem....
Ne Preshev ka nevoj per rindertimin e fabrikafe,hapjen e puneve te ndryshme nga ana e pushtetit....
SHkollimi,
Presheva posedon nje shkollim te mesem...
Posedon,sh. fillore, ate te mesme si dhe çerdhen,para shkollim.Ndonje instuticion tjeter edukativ nuk posedon.
Presheva ka nevoj per hajen e nje fakultetit, per nje ambudhante,per nej spital.....

Ne presheve nuk ka asgje per veqe se shqipetarete qe kan arritur te rindertojn dhe te ndertojen me doren e tyre......

[Llapi]

PËRKUJTOHEN DENJËSISHT DËSHMORËT E KOMBIT

Ditën e shtunë, më 8 maj, në fshatin Guncat të Malishevës u përkujtuan dëshmorët e fshatit, në mesin e tyre edhe dëshmori i UÇPMB-së, komandant Agim Elshani-Malisheva. Ishin të shumtë ata që kishin ardhur t’i nderonin dëshmorët e kombit. Në mesin e të pranishmëve ishin edhe shumë ish-luftëtarë të UÇPMB-së, bashkëluftëtarë të komandant Malishevës. Në mesin e shumë telegrameve që kishin arritur, ishte edhe ai i UÇPMB-së. Me këtë rast, masës së tubuar iu drejtua ish-zëdhënësi e Zonës Operative të Qarrit, Adhurim Krasniqi, i cili, ndër të tjera, tha:

Agim Elshani

“Kemi ardhur sot këtu, i dashur Komandant, që të themi se ne bashkëluftëtarët e tu ende nuk e kemi kryer obligimin që kemi. Lugina e Preshevës sot po përjeton një golgotë të egër të pushtimit. Në tokat shqiptare ende po shkel çizmja e xhandarit dhe e ushtarit të Serbisë. E nderuar familje e komandant Agimit, Ju komandant Agimin e patët anëtarin më të dashur të familjes, e rritët dhe e edukuat me frymën e atdhedashurisë, e brumosët me idealet më të larta të patriotizmit dhe e bëtë të gatshëm për luftë. Ne bashkëluftëtarët e Agimit tek ai shihnim simbolin e një luftëtari të pathyeshëm, të strategun, largpamësin e pashoq. Gjatë luftimeve së bashku me komandant Agimin ne ishim më të fortë dhe mundoheshim të ndiqnim shembullin e tij.
Nderimin dhe respektin që po ua bëni ju sot dëshmorëve, dëshmon më së miri shpirtin tuaj bujar. Ju po u tregoni të gjithëve se jeni krenarë me bijtë tuaj dhe dini t’i ruani vlerat e çmuara të kombit. Për ju është e dhimbshme që sot nuk e keni në mesin tuaj birin e çmuar të kombit dhe bashkëluftëtarin e Ismet Jasharit-Kumanovës, birin e dashur të atdheut komandant Çelikun, i cili sot po përballet me akuza të shpifura dhe denigruese. Para se dikush sot të bëjë një veprim të dëmshëm, duhet së pari t’ia vërë gishtin kokës. Tradhtia nuk ka falje! Tradhtia don vetëm plumb! Shqiptarët nuk u sakrifikuan për t’u integruar nëpër ish-federata jugosllave, por, siç duket, edhe kjo po i shkon dikujt për shtati. Le ta brejë ndërgjegjja secilin prej nesh se për çfarë kanë rënë dëshmorët, pse u derdh gjithë ai gjak. Gjaku i dëshmorëve le të na shërbejë si busullë orientimi se si vdiset dhe luftohet për atdhe dhe bashkim kombëtar.
Lavdi atyre që bënë aq shumë për ne të gjallët, ndërsa punë të mbarë neve të gjallëve në rrugëtimin tonë drejt qëllimit final-çlirimit dhe bashkimit kombëtar"! Kështu përfundoi fjala e A.Krasniqit e pastaj në tubim u lexuan edhe shumë telegrame nga të gjitha viset shqiptare. Manifestimi u mbyll me një program artistik.

[Irfan]

Beograd, 28 dhjetor (presheva.com) – Agjencia e Sigurimit dhe Informimit e Serbisë (BIA) ka vlerësuar se gjendja e sigurisë në jug të Serbisë është stabile, ka njoftuar agjencia “Beta”. “Edhe pse në atë gjendje po ndikojnë negativisht veprimet e terroristëve shqiptarë nga Kosova dhe të ekstremistëve shqiptarë në mjediset e përziera etnike në Serbinë Qendrore, gjendja është stabile”, ka deklaruar të martën drejtori i Agjencisë së Sigurimit dhe Informimit (ish-UBD) të Serbisë, Rade Bullatoviqi. Në mbledhjen e Këshillit të Kuvendit të Serbisë për Kosovën, drejtori i shërbimit sekret serb ka theksuar se në gjendjen e përgjithshme të sigurisë po ndikojnë negativisht edhe veprimet e faktorëve të huaj të cilët janë të ndërlidhur me kriminalitetin e organizuar e që po punojnë kundër interesave të Serbisë. Bullatoviqi ua ka dhënë anëtarëve të këtij Këshilli një raport të gjërë mbi punën e BIA-s. Kjo është mbledhja e parë e këtij Këshilli qëkur është e hapur për opinion dhe që në të të paraqitet raporti mbi punën e BIA-s.

[Irfan]

Beograd, 22 dhejtor (presheva.com) - Ministri i Mbrojtjes i Serbisë dhe i Malit të Zi, Përvosllav Daviniqi ka konfirmuar se Ushtria serbomalazeze po i shton forcat e veta në territorin e jugut të Serbisë, në mënyrë që të pengohen provokimet eventuale të sigurisë. Daviniqi ka thënë të mërkurën në Beograd se është marrë vendimi që komanda e forcave tokësore së shpejti të kalojë nga Beogardi në Nish dhe se për momentin po përgatiten dy batalione të ushtrisë që do të dislokohen sipas nevojës në lokalitete të caktuara në jug të Serbisë, ka njoftuar agjencia “Beta”. Ai ka theksuar se nuk ka arsye për shqetësimin e qytetarëve, sepse sipas tij “për momentin situata e sigurisë në jug të Serbisë është e qëndrueshme”.

[Irfan]

Ndërtimi i bazës serbe në Kosovën Lindore, padyshim se është provokimi më i madh për ne si popull, sepse në trojet tona stërgjyshore nuk mund të ketë vend për baza të tilla e që në mesin e popullit shfaqin frikë

Shkruan: Adhurim Krasniqi

Kohëve të fundit, jemi dëshmitar të një situate të turbullt që po mbretëron në hapësirat ku po jetojnë shqiptarët: Iliridë, Kosovë Lindore dhe në Kosovë, pa harruar edhe pjesët tjera në Mal të Zi dhe Greqi. Kondova ishte realiteti më i mirë për ne, që të shohim se për ne shqiptarët ekziston ende forca jonë e madhe, e cila njihet me emrin AKSH. Aty iu tregua të gjithëve si vendorëve ashtu edhe ndërkombëtarëve se me fatin tonë më askush nuk mund të luaj dhe as të bëjë pazare në kurriz tonin.
Armata Kombëtare Shqiptare e drejtuar në mënyrë të susksesshme, nga njerëz me vizion të qartë dhe mendje të pastër kombëtare na jep shpresë neve si popull, e ne veçanti neve ish-luftëtarëve që për çdo ditë jemi preh e bisedave informative nëpër stacionet e policisë së UNMIK-ut, asaj serbe dhe sllavo- maqedonase. Rrezet e para të lirisë, që kanë filluar të bien mbi horizontin tonë duhet të na mobilizojnë të gjithëve që në një të afërme jo të largët, të jemi të rreshtuar në rrugën e nderit dhe të lavdisë kombëtare që me dinjitet do të udhëhiqemi nga shpresëdhënësja jonë: AKSH. Mos të verbohemi para këtij realiteti të këndshëm, sepse historia do të na mallkojë, nëse ne si popull edhe kësaj radhe nuk dijmë të jemi zot të vetvetës dhe mos të ndodh që për ne dhe fatet tona të vendos tjetër kush, ashtu siç na ndodhi në këto vitet e fundit. Më shumë se kurrë, kësaj radhe duhet të kemi besim në vetën tonë dhe në udhëheqjen politiko-ushtarake të AKSH-së, sepse e drejta është në anën tonë, gabimet e bëra në konferencëen e Londrës më 1913, nga fuqitë e mëdha të Evropës plake, patjetër se duhet të revidohen dhe trungu ynë i ndarë në shumë pjesë duhet të bashkohet në një shtet të vetëm që historikisht njihet si Shqipëri.



Baza

Pushtetarët e sotëm të cilët janë ulur nëpër kolltuqet e tyre, nëe pjesët e hapësirave shqiptare që ende gjinden nën robërinë serbo-sllavo-maqedonase, mos të bien në gjumë, por të jenë syçelë përballë kauzës sonë kombëtare dhe të kenë parasysh gjithherë fjalët e rilindasve tanë dhe të ndjekin shembullin e Hasan Prishtinës që pat thënë:" në vend të një kolltuku me turp nën robëri, preferova kryengritjen me nderë në malet e Kosovës".
Është fakt i mirë se shumica e politikanëve tanë, tanimë e kanë kuptuar se zgjidhjet gjysmake që ndodhen në hapësirat shqiptare, vetëm se sa e dëmtuan interesin tonë jetik kombëtar. Zgjidhjet gjysmake dëshmuan se janë vetëm plagë e shtuar si dhe me shumë hapin plagë tjera. Lufta e madhe që padyshim se po na imponohet nga qarqe te ndryshme e sidomos nga Beogradi zyrtar, për ne do të jetë një sprovë e madhe se sa do të jemi ne gjendje të dijmë t`i kapim fatet tona në duar tona. Ndërtimi i bazës serbe në Kosovën Lindore, padyshim se është provokimi më i madh për ne si popull, sepse në trojet tona stërgjyshore nuk mund të ketë vend për baza të tilla , që në mesin e popullit shfaqin frikë. Nëse ka fonde, Serbia fashiste duhet t`i ndërtoj këto baza në brendësi të teritorit të vet e jo në tokat tona. Kërkesa e Çoviqit që në pjesën e Zonës Tokësore të Sigurisë të dislokohen forca speciale dëshmon më së miri se ky regjim nuk është i interesuar për paqe dhe qetësi. Shqiptarët, kurrë në jetë nuk kanë bërë luftë grabitçare, por vetëm luftë mbrojtëse dhe asnjëherë nuk na u dha e drejta që të vendosim për vetën tonë. Tokë për të falur nuk kemi dhe nëse këtë e dëshiron ndokush, atëherë është i mashtruar. Dislokimi i xhandarmërisë serbe në Kosovën Lindore në masë të madhe është edhe një shkas më shumë që ne si popull të vetëdijësohemi dhe të bashkohemi rreth flamurit të Skënderbeut, ta ndjekim shembullin e Komandantit Legjendar Adem Jashari dhe kështu të bashkuar ta fitojmë lirinë tonë mbarëkombëtare.



Interesi kombëtar

Për Atdhe mos të kursejmë asgjë, as punën, as djersën, as gjakun, sepse fitorja padyshim se do të jetë e jona dhe e brezave që do të vijnë pas nesh do t`ua lëjmë një jetë më të mirë dhe më të begatshme. Liria për atdhe nuk ka çmim tjetër, çmimi i saj është gjaku dhe lufta jonë e drejtë! Vëllezër dhe motra! Si një ish-luftëtar i lirisë, asnjëherë nuk e kam dashur luftën, por ajo iu imponua popullit tim dhe unë jam pjesë e këtij populli. Nuk mund të rri duarkryq dhe duke parë zjarrin që po djeg atdheun tim, sepse kjo nuk është shfaqje kinemaje. Shokët tanë qe ranë në fushën e nderit , do të na bëjnë hallall vetëm atëherë kur ne të shkojmë te varret e tyre dhe t`i tregojmë se atdheu është i lirë. Ata na e lanë amanet që të kujdesemi për fatin e tokave tona, që qarqet e ndryshme grabitçare t`u i kënaqur apetitet pansllaviste na ndanë dhe copëtuan në shumë pjesë. Shumë bashkëluftëtar tanë, lan gjymtyret e trupit në tri luftëratë e zhvilluara më parë në hapësirat tona shqiptare! Ata sot lëngojnë dhe mallkojnë se si është e mundur që ne prapë të mos kemi lirinë e duhur. Familjet e nderuara të dëshmorëve janë lënë në harresë dhe për ta nuk kujdeset askush. Prandaj duke e parë këtë realitet të hidhur në mesin tonë, padyshim se Armata Kombëtare Shqiptare e ka të drejtë dhe të pastër luftën e nisur, duke u prirë gjithmonë nga interesi kombëtar.
Rroftë populli shqiptar!
Rroftë Armata Kombëtare Shqiptare!
Rroftë Shqipëria e Bashkuar!


RROFT SHQİPERİA E BASHKUAR:::! SHQİPERİA ,ASHTU Sİ
E FALİ ZOTİ ME TE GJİTHA VERTYTET E BUKRA::::::

[Irfan]

Beograd, 26 dhjetor (presheva.com) – Nisma e të Rinjve për të Drejtat e Njeriut (YIHR) ka ftuar mediat në Serbi të ndërpresin fushatën negative, që është duke trajtuar kinse një atmosferë të frikës dhe pasigurisë në jug të Serbisë (Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë), duke tensionuar marrëdhëniet tashmë të përkeqësuara ndëretnike në rajon, ka transmetuar të dielën « Koha Ditore ». Përmes një kumtese për media, YIHR-ja, organizatë kjo me seli në Beograd e që merret me të drejtat e njeriut, ka ftuar edhe Zyrën e Prokurorisë dhe institucionet e tjera të autorizuara që të lansojnë një hetim të thellë në spekulimet e lëshuara nga mediat për trazira dhe dhunë të re ndëretnike , në mënyrë që të merrën masat adekuate kundër atyre që lëshojnë këso dezinformata. « E përditshmja - Veçernje Novosti - bile ka filluar të publikojë një fejton që paralajmëron një kryengritje të supozuar dhe ndërhyrje të grupeve terroriste nga Kosova në jug të Serbisë", thuhet në kumtesën e YIHR-së, sipas së cilës, komuniteti shqiptar në Serbi portretizohet si armiqësor dhe nëpërmjet stereotipeve përshkruhet si terrorist dhe njerëz të lidhur me « Al Qaeden », krimin ndërkombëtar, trafikim të drogës dhe aktivitetet e tjera ilegale. « Një mënyrë e njëjtë e të shkruarit ishte karakteristike edhe në gazetarinë që shiste luftë, e që kishte lulëzuar gjatë sundimit të Milosheviqit », thotë YIHR-ja, duke shprehur shqetësimin, se asnjë botues apo gazetar që me shkrimet e veta është duke mbjellur urrejtje, nuk është ftuar deri tani për të dhënë përgjegjësi. YIHR-ka ka kritikuar edhe Qeverinë e Serbisë, Ministrinë e Brendshme dhe Ushtrinë e SMZ-së, për kontribut në krijimin e atmosferës së konfuzitetit dhe paqartësisë. « YIHR-ja përkujton se këto organe janë të obliguara të informojnë opinionin në mënyrë të saktë dhe t "i vënë kështu një ndalesë shkrimit sensacional në media », thuhet në fund të kumtesës së Nismës së të Rinjve për të Drejtat e Njeriut (YIHR).

[Irfan]

Beograd, 26 dhjetor (presheva.com) – Nisma e të Rinjve për të Drejtat e Njeriut (YIHR) ka ftuar mediat në Serbi të ndërpresin fushatën negative, që është duke trajtuar kinse një atmosferë të frikës dhe pasigurisë në jug të Serbisë (Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë), duke tensionuar marrëdhëniet tashmë të përkeqësuara ndëretnike në rajon, ka transmetuar të dielën « Koha Ditore ». Përmes një kumtese për media, YIHR-ja, organizatë kjo me seli në Beograd e që merret me të drejtat e njeriut, ka ftuar edhe Zyrën e Prokurorisë dhe institucionet e tjera të autorizuara që të lansojnë një hetim të thellë në spekulimet e lëshuara nga mediat për trazira dhe dhunë të re ndëretnike , në mënyrë që të merrën masat adekuate kundër atyre që lëshojnë këso dezinformata. « E përditshmja - Veçernje Novosti - bile ka filluar të publikojë një fejton që paralajmëron një kryengritje të supozuar dhe ndërhyrje të grupeve terroriste nga Kosova në jug të Serbisë", thuhet në kumtesën e YIHR-së, sipas së cilës, komuniteti shqiptar në Serbi portretizohet si armiqësor dhe nëpërmjet stereotipeve përshkruhet si terrorist dhe njerëz të lidhur me « Al Qaeden », krimin ndërkombëtar, trafikim të drogës dhe aktivitetet e tjera ilegale. « Një mënyrë e njëjtë e të shkruarit ishte karakteristike edhe në gazetarinë që shiste luftë, e që kishte lulëzuar gjatë sundimit të Milosheviqit », thotë YIHR-ja, duke shprehur shqetësimin, se asnjë botues apo gazetar që me shkrimet e veta është duke mbjellur urrejtje, nuk është ftuar deri tani për të dhënë përgjegjësi. YIHR-ka ka kritikuar edhe Qeverinë e Serbisë, Ministrinë e Brendshme dhe Ushtrinë e SMZ-së, për kontribut në krijimin e atmosferës së konfuzitetit dhe paqartësisë. « YIHR-ja përkujton se këto organe janë të obliguara të informojnë opinionin në mënyrë të saktë dhe t "i vënë kështu një ndalesë shkrimit sensacional në media », thuhet në fund të kumtesës së Nismës së të Rinjve për të Drejtat e Njeriut (YIHR).

[Irfan]

Ushtria serbomalazeze paralajmëron përforcime trupash në Luginën e Preshevës

Nish, 30 dhjetor (presheva.com) - Komandnati i Korpusit të Nishit i Ushtrisë së SMZ, gjeneralmajori Stojan Markoviqi ka thënë se ushtria duhet të mbetet në jug të Serbisë dhe madje të shtohet prezenca e saj, ka njoftuar agjencia “Beta”. “Ushtria duhet të mbetët në jug të Serbisë dhe prezenca e saj duhet që të shtohet. Për këtë ka mjaft arsye. Ushtria duhet të mbetet jo nga aspekti i kërcënimit, por për atë të parandalimit”, ka thënë të enjten Markoviqi në një konferencë për gazetarë në Nish. Ai ka theksuar se ushtria nuk është e orientuar kundër asnjë polulli në jug të Serbisë , pra as kundër shqiptarëve. Markoviqi ka shtuar se nuk duhet pritur tërheqjen e ushtrisë nga territori i jugut të Serbisë përpos ndërrimit të njësive. “Është marrë vendimi që në vijën administrative me Kosovën të angazhohen njësitë e ushtarëve profesional”, ka thënë Markoviqi.

[Irfan]

Kërga pohon se ushtria serbomalazeze do të mbetet në Luginën e Preshevës


Bujanoc, 31 dhjetor (presheva.com) - Ushtria e SMZ do të mbetet në jug të Serbisë dhe bashkë me policinë, xhandarmërinë dhe bashkësinë ndërkombëtare do të sigurojë paqe për të gjithë qytetarët e rajonit, ka thënë dje kryeshefi në largim i Shtatëmadhorisë së Ushtrisë së SMZ, gjenerali Branko Kërga. Në kuadirn e dorëzim-pranimit të detyrës, ai e ka vizituar bazën ushtarake Dobrosin afër kufrit me Kosovën, bashkë me kryeshefin e ri të Shtatëmadhorisë, gjeneral-nënkolonelin Dragan Paskash, ka njoftuat “Beta”.
Komandanti i Brigadës së 78, koloneli Milosav Simoviqi ka thënë se gjatë vitit 2004 nuk janë shënuar sulme të esktremistëve shqiptarë ndaj pjesëtarëve të ushrtisë së SMZ, por ka pasur aktivitete të caktuara të një grupi kriminelesh në rrugën Bujanoc-Gjilan. Anëtari i Trupit Koordinues për jugun e Serbisë, Miqa Markoviqi ka vlerësuar se mbetja e ushtrisë në këtë rajon është shumë me rëndësi për shkak të afërsisë së Kosovës dhe Maqedonisë.

[Llapi]

Ushtria serbe vret një të ri shqiptar


Preshevë, 8 janar (Kosovapress) Time: 10 : 28

Rojat kufitare të ushtrisë së Serbisë dhe Malit të Zi kanë vrarë të premten Dashnim Hajrullahun,16, nga fshati Rahovicë të komunës së Preshevës. Si përgjigjje ndaj vrasjes së Dashnim Hajrullahut, të shtunën, Kuvendi Komunal i Preshevës do ta mbajë një seancë të jashtëzakonshme, ndërsa Bashkësia Lokale e Miratocit ka paralajmëruar një protestë në Preshevë.

[Llapi]

Serbia anulon blerjen e nje fabrike një shqiptari nga Lugina e Preshevës

Prishtinë, 12 janar (Kosovapress) Time: 11 : 56

Autoritetet e Serbisë kanë anuluar blerjen e 70 % të industrisë së materialit ndërtimor “Balkan brik” nga Vladiçin Hani nga një shqiptar i Luginës së Preshevës, Nexhat Behluli, ndërsa arsyet e këtij veprimi sipas një zyrtari lokal janë se ky mund të jetë hapi i parë që “ideja e Shqipërisë së madhe të jetë deri te Nishi, përkatësisht hapi i parë për vendosjen e shqiptarëve në këtë rajon,” shkruan në numrin e sotëm gazeta “Koha ditore.” Në ankandin publik të Agjencisë republikane për privatizim kah fundi i muajit të kaluar për 70 % të kapitalit shoqëror të Industrisë së materialit ndërtimor “Balkan brik” nga Vladiçin Hani, si i vetmi blerës ishte paraqitur Nexhat Behluli nga Luçani i Luginës së Preshevës.

[Llapi]

Shqyrtohet diskriminimi shtetëror ndaj shqiptarëve të Luginës së Preshevës

Në Preshevë, sot po mbahet mbledhja e Kuvendit Komunal, në të cilën po shqyrtohet situata e rëndë politike dhe e sigurisë, në veçanti diskriminimi shtetëror ndaj shqiptarëve të këtij rajoni.


Kryetarët e grupeve parlamentare të partive politike shqiptare, në diskutimet e tyre paraqitën vlerësimet lidhur me gjendjen e krijuar pas vrasjes së të riut shqiptar Dashnim Hajrullahu, nga forcat ushtarake serbe, duke cilësuar këtë vazhdimësi të tragjedive shqiptare, me qëllim që shqiptarëve t’ua bëjnë jetën e pamundshme dhe t’i lëshojnë trojet e tyre etnike. Ata paraqitën diskriminimin në të gjitha sferat e jetës si në arsim, kulturë, shëndetësi etj. Në mbledhje u kërkua që qeveritarët serb të heqin dorë nga veprimet antishqiptare dhe të krijojnë kushte për jetë normale. Po ashtu u kërkua edhe dorëheqja e ministrit të Mbrojtjes së Sërbisë e Malit të Zi.Ndërkaq, Orhan Rexhepi i LBD-së, në diskutimin e tij, fillimisht i ka pyetur përfaqësuesit e ushtrisë serbe se a janë kështu të qetë edhe kur japin urdhëra për vrasjen e fëmijëve shqiptarë dhe kryerjen e veprave tjera kriminale dhe kërkoi të legjitimohet Këshilli Nacional i Shqiptarëve në Luginë të Preshevës, i cili është në formim e sipër. Nga të gjitha diskutimet e përfaqësuesve legjitim të shqiptarëve edhe njëherë u diskutua çmilitarizimi i rajonit, hapja e vendkalimeve të reja kufitare dhe zbardhja e të gjitha vrasjeve të shqiptarëve. Në këtë mbledhje po marrin pjesë përfaqësues të Qeverisë së Serbisë, të OSBE-së, dhe të ambasadave të shumëta në Beograd.


RTK 19/01/2005 17:03:58

[Admir Masurica]

VËSHTRIM I SHKURTËR I TRI KOMUNAVE

Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc

Vështrim i shkurtër historik të tri komunave: Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc, që janë të banuara denbabaden nga shumica dërrmuese shqiptare, por të shkëputura me qëllim të caktuar nga Kosova amë.

Ky regjion ka një pozitë të volitshme gjeostrategjike me një fushë pjellore që bën pjesë në luginën Moravo - Vardare nëpër të cilën kalon vija longitudinale komunikative e Siujdhesës Ballkanike (Beograd - Nish - Shkup - Selanik - Istambull). Andaj edhe Serbia këtë regjion me rëndësi të veçantë jetike e ndërroi me Leposaviqin dhe me Zubinpotokun, të banuara me serbë. Pra këto dy komuna ia dha Kosovës, e prej saj e ndau dhe mori për vete vendin më të vlefshëm. Territori i këtyre tri komunave në kohën e vjetër gjendej në Dardaninë ilire dhe banorët e tij janë autoktonë. Pavarësisht nga pushtimet e huaja dhe kalimit të hordhive të ndryshme popullata vendëse e kësaj treve, që u bë kështjellë qëndrese shekuj me radhë, gjatë gjithë epokave ab antiquo deri sot e kësaj dite ka qenë dhe është pa ndërprerë prezente. Fillimisht ajo u detyrua të mbrohej nga sulmet e romakëve. Gjatë okupimit romak treva e këtyre tri komunave tok me Kosovën e disa vise të tjera bënte pjesë në kuadër të provincës së Dardanisë. Pas rrënimit të Perandorisë romake në perëndim, kjo trevë ngeli nën okupimin e shtetit të Bizantit. Kur filloi dyndja e fiseve barbare nëpër këtë trevë kaluan: kazarët, peçenjegët, kumanët (nga rrjedh emri i Kumanovës), avarët dhe sllavët të cilët erdhën nga diku prapa Karpateve dhe në shekullin VII u vendosën në Gadishullin Ballkanik. Në shekullin X kjo trevë ra nën sundimin bullgar. Atëbotë mbreti i Bullgarisë Simeoni e pushtoi Rashkën, selinë e Serbisë mesjetare. Në shekullin XIII ky regjion ra nën sundimin e mbretit serb të Rashkës, Millutinit, i cili më 1283 pushtoi Shkupin. Por sundimi i tij në trojet e pushtuara ishte jetëshkurtër, sepse princi bullgar Mihajl Shishmani ia grabiti pjesën mëtë madhe të territorit të pushtuar. Në betejën e Velbuzhdës (sot Qystendill) më 1330 ushtrinë bullgare të Mihajl Shishmanit e mundi Stefan Deçanski bashkë me të birin e tij Stefan Dushanin. Ky i fundit me ndihmën e vllastelës (aristokracicë) vrau të atin. Në kohën e sundimit të Stefan Dushanit, i cili më 1346 u kurorëzua ne Shkup perandor, duke pushtuar tokat: shqiptare, greke e bullgare, u krijua shteti i madh feudal serb. Pas vdekjes së car Dushanit, shtetin ekspansionist serb, feudalët separatistë e shpartalluan. Në vitin 1371 komandanti i ushtrisë turke, Lala Shahin pasha në betejën te lumi Marica, afër Çernomenit në Bullgari, e mundi ushtrinë e koalicionit ballkanik të komanduar nga vëllezërit Vukashin e Uglesha Mërnjavçeviq. Selia e të parit ishte në Prilep, kurse e të dytit në Ser. Në betejën e Maricës, ku morën pjesë edhe njësitë ushtarake shqiptare, pos vëllezërve të përmendur Mërnjavçeviq, u vra edhe feudali shqiptar, Aleksandri nga Vlora. Pas disfatës së Maricës, disa feudalë serbë : Marko Kraleviqi, i biri i Vukashin Mërnjavçeviqit, të cilit i është kushtua cikli i këngëve popullore si hero i pashoq, Vuk Brankoviqi dhe vëllezërit Dragash e Konstantin Dejanoviq pranuan të bëhenin vazalë të turqve. Para se të vinin turqit osmanë, treva e tri komunave në fjalë, gjendej nën sundimin e Dejanoviqve.
Presheva për herë të parë përmendet më 1381. Sipas supozimit, emri i saj i parë ka qenë Presiana. Turqit e quanin Preshova, që në përkthim do të thotë fusha e preshëve. Këtu turqit erdhën në vitin 1455. Prej atëherë deri në vitin 1912 ky regjion ka qenë nën administrimin e sanxhakut të Prishtinës dhe të vilajetit të Kosovës. Në Kuvendin Kombëtar nga i cili doli Lidhja Shqiptare e Prizrenit më 1878 morën pjesë edhe disa delegatë nga kjo trevë. Me rastin e shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë më 28 nëntor 1912 ishin të pranishëm edhe disa luftëtarë të Idriz Seferit nga Presheva, Bujanovci, Kumanova dhe Gjilani. Gjatë Luftës së Parë ballkanike 1912 kjo trevë pësoi keq prej pushtuesve sllavë. Gjatë Luftës së Parë botërore 1914-1918 deri më 1915 ishte nën okupimin gjermano-austro-hungarez, kurse prej vitit 1915 deri në vitin 1918, nën okupimin bullgar. Pas mbarimit të luftës që nga viti 1918 deri në vitin1929 gjendej nën administrimin e Zhupës me seli në Shkup të shtetit të quajtur Mbretëria serbo-kroato-sllovene, që ishte krijesë artificiale e Versajës, kurse nga viti 1929 deri në vitin 1941 nën administrimin e Banovinës së Vardarit me seli në Shkup të shtetit tani të quajtur Mbretëria jugosllave. Me pushtimin e trojeve shqiptare nga ana e Serbisë duke filluar që nga viti 1918 deri në vitin 1941 procesi i kolonizimit të tokave shqiptare nga serbët dhe malazezët sa vinte më tepër zhvillohej. Kolonët serbo-malazezë, sidomos të ashtuquajturit ,,Sollunashi" për arsye se kishin marrë pjesë në frontin e Selanikut më 1917, vinin varda dhe atyre pushteti u jepte falas tokat shqiptare. Me ardhjen e tyre ndryshohej struktura etnike në dëm të shqiptarëve vendës. Por, megjithatë, duke marrë parasysh edhe numërin e madh të shqiptarëve të shpërngulur me dhunë në Turqi, prapëseprap ardhacakët serbo-malazezë gjithmonë ngelën minoritet. Këtë popullatë vitale e shpëtoi nga rreziku i shfarosjes totale nataliteti i madh. Çdo humbje kompenzohej me shtimin e fëmijve. Gjatë Luftës së Dytë botërore 1941-1943 regjioni i këtyre tri komunave ra në zonën okupuese bullgare. Pushteti fashist bullgar në bashkëpunim me serbët ushtroi terror mbi popullatën shqiptare. Në ciklin e krimeve çnjerëzore bën pjesë edhe tragjedia e 15 shtatorit 1943 kur bullgarët fashistë dhe serbët çetnikë hodhën bombat në xhaminë e Preshevës. Bilanci i kësaj tragjedie ishte 4 të vrarë, ndërsa 28 të plagosur. Pas tërheqjes së bullgarëve fashistë më 9 shtator 1944, këtu u vendos pushteti shqiptar dhe kjo trevë u bashkua me Kosovën. Por, mjerisht kjo gjendje zgjati fare pak, nga 10 shtatori 1944 deri në 17 nëntor po të atij viti. Me atë datë serbët e kombinuar partizano-çetnikë pushtuan Preshevën, pas pak edhe Bujanocin. Në emër të çlirimit, vëllazërim-bashkimit dhe barazisë midis kombeve, vetëm në komunën e Preshevës sërbët partizano-çetnikë vranë rreth 600 shqiptarë.
Edhe në Jugosllavinë socialiste të Titos shqiptarët kishin një pozitë skllavëruese. Ata prej pushtuesit keqtrajtoheshin. Torturat, burgosjet,dëbimet me dhunë dhe likuidimet fizike nuk pushuan dot. Pozita e tyre karakterizohej me shtypjen sistematike të ushtruar nga organet e pushtetit neofashist. Shkeljet e vazhdueshme të të drejtave, qytetare, njerëzore dhe kombëtare të shqiptarëve ishin dukuri të rëndomta. Kjo trevë, si dhe viset të tjera nën Jugosllavi: ekonomikisht stagnoi. Çdo zhvillim dhe përparim enkas pengohej. Pas vdekjes së Titos gjendja edhe më shumë u vështërsua. Papunësia është e theksuar. Në komunën e Preshevës me rreth 45.000 banorë me mbi 90% shqiptarë të punësuar janë rreth 2000 shqiptarë. Vetë fakti dëshmon se dominon politika hegjemone serbe. Format e diskriminimit haptaz duken edhe në arsim. Programet dhe tekstet shkollore janë të imponuara nga Beogradi dhe kanë për synim asgjasimin e vlerave historike kombëtare shqiptare. Gjimnazi në Preshevë u hap në vitin 1961 si paralele e gjimnazit të Vranjës. Kësaj shkolle të mesme pushtetarët serbë ia ndrruan emërtimin me dhunë nga "Skënderbeu" në "25 Maj". Shovinistët serbë arsimtarët shqiptarë i quanin nacionalistë, sepse nbronin vlerat kulturore kombëtare. Ata shkuan edhe më lartë, gjatë viteve 80-ta i mbyllën dy shkolla të mesme me mësim në gjuhën shqipe në Bujanoc e Medvegjë. Në Bujanovc madje e mbyllën edhe shkollën fillore "25 Maj". Rreth 700 nxënës shqiptarë mbetën në mëshirën e fatit. Pos asaj nga shkollat shqipe në këtë regjion u larguan mbi 100 mësimdhënës shqiptarë. Si mund të justifikohet ajo që arsimtarët serbë të marrin të ardhura personale më shumë se kolegët e tyre shqiptarë? Mbi 2000 libra të autorëve më eminentë shqiptarë i kanë nxjerr nga bibliotekat shkollore.
Në këtë regjion ekzistojnë tri parti politike shqiptare: PVD-ja, Pdsh-ja dhe PP-ja. E para (partia për veprim demokratik) u themelia më 18.gusht 1990 me seli në Preshevë dhe me Riza Halimin kryetar. Pas 4 mujve u themelua Shoqata Demokratike Shqiptare, e cila pas një kohe kaloj në parti politike me emërin PDSH me seli po ashtu në Preshevë dhe me Ali Ahmetin kryetar. Pas 5 viteve të themelimit të PVD, u themelua partia parlamentare (PP) gjithashtu me seli në Preshevë dhe me Naser Azirin kryetar. Nga fillimi i shkurtit 2000 dy partitë: PDSH-ja dhe PP-ja u bashkuan dhe për kryetar të tyre zgjodhën Zekeria Fazliun.
Territori i këtyre tri komunave ka një sipërfaqe prej 1249 km. katrorë. Në të jetojnë 107.000 banorë. Në një km. katror jetojnë 85 banorë. Vetë komuna e Preshevës ka 264 km. katrorë dhe në të jetojnë rreth 45.000 banorë. Prej tyre 41'850 janë shqiptarë, (93%), kurse 7000 të tjerët (7%) janë serbë, romë etj. Në 1.km. katror jetojnë 160 banorë.
Komuna e Bujanocit ka një sipërfaqe prej 461 km. katrorë, në të jetojnë 50.000 banorë. Prej tyre 31'000 janë shqiptarë, apo 62%, kurse të tjerët janë serbë, romë etj. Në një km. katror jetojnë 108 banorë.
Komuna e Medvegjës ka një sipërfaqe prej 524 km. katrorë. Aty jetojnë 15.000 banorë. Prej tyre janë 4'800 apo 32% shqiptarë, kurse 10.000 të tjerë janë: serbë, malazezë, romë etj.
Kohëve të fundit nga këto tri komuna janë shpërngulur me dhunë rreth 30.000 banorë - shqiptarë.

Më 16 shkurt 1992 u themelua Kuvendi në Preshevë për mbajtjen e referendumit popullor me Ibrahim Kadriun-Brandën kryetar. Pas përgaditjeve paraprake më 1 - 2 mars po të atij viti u mbajt referendumi në të cilin popullata e të tri komunave: Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc u deklarua duke shprehur vullnetin e saj për herë të parë në mënyrë demokratike për bashkimin e trevës së tyre me Kosovën. Kërkesa publike për ribashkimin e tri komunave në fjalë me Kosovën është paraqitur që në vitin 1968, por Beogradi, pas një debatimi të ashpër mes kërkusëve dhe pushtetit okupues, u kërcënua se me forcë do ta shuante këtë lëvizje "separatiste", "nacionaliste", "irredentiste", madje edhe "terroriste".

Fshatrat shqiptare të komunës së Preshevës janë:

1. Rahovica Krejt shqiptarë
2. Shoshaja e Epërme ---//---
3. Shoshaja e Poshtme ---//---
4. Corrotica ---//---
5. Rainca Prej 600 shtëpive vetëm 7. serbe
6. Bërçeca Krejt shqiptarë
7. Bukoci ---//---
8. Gosponica ---//---
9. Garja ---//---
10. Bukuroca e Malit ---//---
11. Bukuroca e Fushës me 5-6 shtëpi serbe. Vëjmë në dukje se këto dy fshatra emrin origjinal e kanë Bukurosh.
12. Ilinca Krejt shqiptarë
13. Magjerja ---//---
14. Ranatoci ---//---
15. Depca ---//---
16. Caravajka ---//---
17. Buhiqi ---//---
18. Staneci ---//---
19. Lezbalia ---//---
20. Gruhalia ---//---
21. Kurbalia ---//---
22. Norça ---//---
23. Tërnava Në fshat janë 9. shtëpi serbë
24. Miratoca Krejt shqiptarë
25. Strezoca me Mamajt gati të ngjitura, kanë 10 shtëpi serbe.
26. Çukarka Ky fshat ka 6.shtëpi serbë
27. Gerajt Krejt shqiptarë
28. Golimidolli ---//---
29. Zhunica Me 8. shtëpi serbë
30. Lerani Ky fshat ka 30% serbë
31. Bushtrani Ky fshat ka 32% serbë
32. Peçena Krejt shqiptarë
33. Cakanoca Krejt serbë
34. Bugarina ---//---
35. Svinjishta ---//---

Fshatrat shqiptare të komunes së Bujanocit janë:

Vetë qytetëza e Bujanovcit ka 1800 shtëpi. Prej tyre janë 800 shtëpi shqiptarë, 700 shtëpi romë dhe 300 shtëpi serbë etj.

1. Tërnoci i Madh (etnikisht i pastër, pra krejt shqiptarë)
2. Tërnoci i Vogël Krejt shqiptarë
3. Turia ---//---
4. Breznica e Epërme ---//---
5. Breznica e Poshtme ---//---
6. Muhovci ---//---
7. Gjergjevci ---//---
8. Ramnabuqa ---//---
9. Zarbinca ---//---
10. Novosella ---//---
11. Suharna ---//---
12. Pribovci ---//---
13. Qarri ---//---
14. Konçuli ---//---
15. Lluçani ---//---
16. Asllarja Epërzier me 60% shqiptarë
17. Dobrosini Krejt shqiptarë
18. Verbani ---//---
19. Letovica ---//---
20. Nasalca ---//---
21. Bilaçi Ipërzier me 90% shqiptarë
22. Somolica Krejt shqiptarë
23. Negoca ---//---
24. Levesova Krejt serbë, por të rrethuar nga fshatrat shqiptare
25. Borovci ---//---
26. Bratisellca ---//---
27. Gramada ---//---
28. Buzhunjevci apo stacioni hekurudhor i Bujanocit.

Fshatrat shqiptarë të komunës së Metvegjës janë:

1. Banja e Sijarinës.
2. Deçiqi.
3. Gërbaci.
4. Gjylekreshta.
5. Kapiti.
6. Llapashtica.
7. Ramabaja.
8. Sijarina.
9. Sfirca.
10. Tupalla.
11. Vëllasi.

Banorët e komunës së Preshevës dhe të Bujanocit merren me bujqësi, posaçërisht me kultivimin e duhanit dhe të hortikulturave, me blegtori, zejtari dhe me tregëti. Kurse banorët e komunës së Medvegjës më shumë merren me blegëtori, pylltari e pemtari e diçka me bujqësi. Për shkak të mungesës së investimeve degët të tjera të ekonomisë nuk ekzistojnë. Kështu shkalla e papunësisë është katër herë më e ulët se në Serbi dhe të ardhurat nacionale të shqiptarëve janë pesë herë më pak se të sërbëve. Gjendja shëndetsore është katastrofike. Shërbimi i profilaksisë qëndron nën nivel. Mortaliteti, sidomos i foshnjeve, ka marrë hov.
Të vetmës gazet javore imformative ,,Jehona" i ashtë ndaluar dalja publike.
Gazetave ditore nga Kosova dhe Maqedonija u është ndaluer ardhja, popullata shqiptare nuk ka çka lexon pos shtypit serbë. Medijat elektronike për shqiptarët nuk japin program, edhe pse në Bujanovc është e istaluar TV. Lokal dhe Radioja Lokale e Bujanocit.

Shoshaja e poshtme dhe Shoshaja e eperme janë 100% shqiptar!