Close
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 5

Tema: Gjenetika

  1. #1
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    22-03-2009
    Postime
    55

    Gjenetika

    D, N. A-KODI “NJERI”
    Shkenctaret gjenetiste arriten te deshifrojne plotesisht kodin gjenetik te jetes njerezore,ose me sakte;te cdo jete njerezore ne vecanti.Eshte kjo nje arritje madheshtore pas nje pune titanike- 14-vjecare dhe 250molione dollare te shpenzuar per sponsorizimin e kerkimeve qe vazhdojne akoma me itensitet me te larte..Me programin”Human genome project”shkenctaret vune fillimisht nje objektiv mjaft ambicioz; moren te dy masat e D.N.A –se e cila ekziston e koncentruar ne cdo qelize tonen e komplikuar dhe “pleksur”ne 46 “gersheteza” (kromozone)e “shperbene ate fije-fije “ per ta “deshifruar”e per ta “lexuar”si teresi e udhezuesve gjenetike qe transmentojne genet…Per ta arritur kete,u desh te vinin ne rradhe njera pas tjetres tre bilione “letra kimike”(bazat nukleotidike) qe perbejne D.N.A-ne e njeriut.Renditja e thjeshte e “letrave”dote mbushte 347.800 faqe Focus dhe nje shkrim te pa fundem qe dote ridhte si rezultat i zevendesimit te tyre me indikacionet perkatese te germave(bazave)p.sh;A,T,T,T,G,C,A,A,C,T,T-G,,T,T,T,A,C,C,C e tje..ku A,C,GdheT jane simbolet perkatese te kater bazave; adenin(A),cutosin(C),guanin(G),thiminin(T)….Keto baza me kombinacione te ndryshme krijojne mesazhin gjenetik mbi zinxhirin e D.N.A-se e seicila eshte nje “leter” (kod) ne gjuhen gjenetike
    CELESI KRYESOR I JETES DHE I VDEKJES
    Ne zinxhirin gjenetik ,ndodhen te shperndara rreth30-40-mije gene njerezore,domethene te gjitha udhezimet qe cojne ne” krijimin” dhe mbajtjen ne jete te cdo ekzistence njerzore.Pra ne D.N.A-ne tone eshte e paracaktuar se nga cilat semundje jemi te pa imunizuar e mund te prekemi me lehte,se sa vjete dote rrojme ,akoma edhe nje pjese e mire e karakterit tone eshte gjithashtu e paracaktuar…Po ashtu ne kete kombinacion e nderlikim te gjate e te vazhdueshem te “bazave”eshte “rregjistruar”edhe prejardhja e llojit(specjes)tone..Keto njohuri te reja ndofta nuk mund ti japin pergjigje perfundimtare pyetjes mundonjese te njerzimit;-“Kush jemi?”,”Nga e kemi prejardhjen?”dhe “Ku shkojme..?”por gjithsesi vendosin bazat shkencore per tju pergjigjur ne te ardhmen..Kjo eshte arsyeja qe shkenctaret i studjojne genet njerzore. Per ti korrigjuar ato kur jane difektoze ,per te eleminuar semundjet e trashegueshme dhe per te gjetur terapi te pershtetshme per llojet e ndryshme te kancereve..Keto jane objektiva primare por fatkeqsisht akoma mjaft te larget…Njohja e perberjes dhe funksionimit te D.N.A eshte e barazvlershme me kuptinin ne hollesi te ndertimit e funksionimit te organizmit njerzor ,por edhe te cdo njeriu ne vecanti ..Kjo dote na lejoje ne te ardhmen e afert te nderhyjme apo te kontrollojme sipas nevojes e deshires mekanizmat me te nderlikuar e me vitale te jetes e pse jo edhe te vdekjes…
    NJE GEN I VETEM NE 700 KOMBINACIONE
    Tashme qe arritem te”lexojme”D.N.A-ne tone ,na mbetet te kuptojme se cili eshte pikerisht roli e funksioni i geneve tona,,si ndervaprojne e reagojne ata me njeri-tjetrin dhe cili eshte vendi e roli i seicilit ne organizimin e qelizes.Ne kete fushe ,cdo jave qe kalon ,shton edhe nje zbulim te ri te rendesishem.Kekuesit e kane perqendruar interesin tek ato gene qe kur keqfunksionojne shkaktojne te pakten 5000 semundje trasheguese…Sot pjesa dermuese e geneve patologjike eshte “identifikuar”d,m.th njohim pozicionin dhe sekuencen e sakte te bazave ..Megjithate shkenctaret e kuptojne se kjo nuk mjafton.Per shembull,pasi zbuluan se cili gen eshte “fajtor”per shkaktimin e fibrizes cistike nje semundje kjo e trasheguar dhe mjaft e perhapur qe prek nje ne 250 persona, verejten se ekzistojne 700 kombinacione te ketij geni qe shkakton semundjen ne fjale.Akoma me i komplikuar eshte studimi atyre geneve te cilet ne rast se pesojne demtime apo aktivizohen ne nje moment te gabuar,mund te shkaktojne kancere te ndryshme.Funksionimi i D,N,A ndryshon ne raport me organin qe eshte semurur ,me tipin e kancerit ose me stadin ne te cilin gjendet semundja.Per pasoje qe te gjejme nje terapi rezultative (efektive) per shume semundje duhet te dime hollesira ,jo vetem per strukturen dhe funksionimin gjenit por edhe si reagon ai ne stade te ndryshme te semundjes
    GENE T E BARABARTE, “ATAXIA”
    Shpalosja e spirales se dyfishte* te D.N.A-se na “dhuroi”surpriza teper te cmuara por edhe te papritura; genet nuk ndodhen kurre te disiplinuara me rregull mbi D.N.A-ne.Biles,ne disa sektore gjejme me qindra gene te radhitura, ndersa “fragmentohen”nga rradhe te pafndme bazash qe nuk permbajne asnje informacion gjenetik..Tashme eshte e sigurt se 96-97% e D.N.A-se ne qelizat tona eshte “e pa dobishme” si informacion”;d,m.th nuk “deshifrohet ne ”asnje te dhene .Atehere perse na duhet e perse ruhet ajo nga seleksionimi natyror?Per kete jane ngritur hipoteza te ndryshme por akoma nuk eshte dhene nje pergjigje perfundimtare.Disa mbeshtesin tezen se e ashtuquajtura “D.N.A e pa dobishme”ishte dikur mjaft e vlefshme.Ndofta ajo permban ne nje fare menyre,”fosile genesh”qe ishin te vlefshme per paraardhesit tane te larget dhe qe sot jane “degraduar”si te pa dobishme

    . Per te saktesuar vertetesine e kesaj hipoteze, kerkohen studime te gjata e te lodheshme te gjenetikes krahasuese.Duhet d.m.th te krahasojme genomes nga lloje te ndryshme.Per momentin njohim mire vetem genomet e mizes,uthulles(drosophilia) dhe te minjve.Kohet e fundit , u zbulua se ajo qe quhet “D.N.A-e padobishme” eshte ne fakt shume e e vlfshme. Sekuenca e gjate e ”letrave (kodeve)”pa kuptim paraqet (ekspozon) pikat me te ndjeshme te kromozoneve ,kur qelizat dyfyshohen,ne menyre qe te mbrojne genet me te vlefshme nga shndrrimi. (mutants)Nje tjeter hipoteze mbeshtet se “D.N.A-ja e pavlefshme”eshte e domosdoshme per arkitekturen e sakte tridimensionale te geneve,e cila siguron edhe funksionimin e tyre..

    D.N.A-E PADOBISHME
    Nje tjeter zbulim i papritur eshte se shumica e geneve tona ka pamjen e nje mozaiku (tullave).Keto gene”pa vazhdushmeri” kane gjatesi qindra mijera bazash por pjasa funksionale,d,m,th ajo qe sjell informacionin,ka nje gjatesi mesatare vetem prej dhjet mije bazash.Imagjinoni D.N.A-ne tuaj si nje tren gjigand me miliona vagone(gene),nga te cilat vetem 40 mije prej tyre mund te transportojne pasagjere(informacion gjenetik).Genet qe transmetojne informacionin e koduar quhen “exonia”dhe nderpriten nga nderhyrja e sekuences “se heshtur”te quajtur”introns”.D.N.A-ja e qelizave tona ngjan me nje oqean te pafundem idronesh,nga te cilat rishfaqin ishuj te vegjel eksonesh.per shembull nje gen i vetem qe mbart informacionin per perberjen e faktorit V ΙΙΙ te nje proteine qe luan rol vendimtar ne mpiksjen e gjakut,ka nje gjatesi prej 186 mije bazash dhe nderpritet nga nderhyrja e 25 grupeve idronesh.Nder kohe surprizat me te medha i perkasin funksionimit te geneve.Shpesh i njejti gen mund te marre pjese ne sintezen e me teper proteinave,ndersa disa vjete me pare merrej si dogme se cdo gen kodifikon vetem nje proteine.Kohet e fundit u zbulua se shume gene aktivizohen vetem ne nje periudhe te caktuar te njeriut(embrion,femi,i rritur)dhe vetem ne pjese te caktuara te trupit.Rregullimi i “shprehjes se geneve”,d,m,th I orjentimeve qe percaktojne ku dhe kur nje pjese e D.N.A-se duhet te “shprehet”eshte akoma nje kapitull I pashpjegueshem.
    *Spiralen e dyfishte e prezantuan per here te pare ne vitin 1953gjenetistet James D.Watson dhe Francis Crick.

  2. #2
    Pershendetje andreas. Shkrim interesant. Do te lutesha nese ky shkrim eshte marre nga ndonje autor tjeter dhe nuk eshte krijim ose perkthimi jot, te vendoset burimi si dhe emri i autorit te tij.

    Faleminderit

  3. #3
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    22-03-2009
    Postime
    55
    Po DARIUS! Eshte nje artikull qe une e mora nga D.N.A magazine: www.dnamagazine.com
    e specializuar ne kete fushe.Do te vazhdoj te sjell ketu ne forum edhe nje cikel artikujsh shume interesante qe hedhin drite mbi zbulimet e koheve te fundit ne fushen e gjenetikes...
    Revolucioni shkences gjenetike eshte mahnites,interesant dhe me ndikime te jashtezakonshme ne jeten tone...Mesazhi eshte i qarte;-Asgje nuk dote jete sic ka qene!!!Kam bindjen e plote se ne dhjetvjecaret e ardhshem misteri mundonjes njeri-gjeneze dote "deshifrohet" akoma me hollesisht dhe mrekullite e cudirat e gjenetikes jo vetem dote na entusizmojne por edhe dote na trembin.....Te faleminderit Darius!

  4. #4
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    27-12-2004
    Postime
    1,681
    Disa pytje te vogela kisha une.
    Kush eshte financuesi i 230 milion dollareve ?
    Ku eshte data base e gjith informacionit gjenetik ?
    A kane te drejte te gjith te hyne ne kete data base per te pare informacionin, ose me mire ky informacion eshte privat apo i hapur per te gjithe.

    Sa per dijeni kjo eshte vjedhja me e madhe qe i behet njeriut dhe shkences, sepse ai informacion eshte blere dhe eshte brevetuar, dhe ka shum pak gjasa qe te perdoret per te miren e njerezimit, dhe ka me shum gjasa te perdoret per ta mbajtur ate ne skllaveri dhe eresire.

  5. #5
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    22-03-2009
    Postime
    55
    EPIGJENETIKA
    TANI MUND TE PERMIRSOJME ME LEHTE GJENET TONA

    ZBULIMI; Menyra e jeteses dhe menyra e te ushqyerit (dieta),jane faktore te rendesishem qe ndikojne ne menyre te drejtperdrejte tek gjenet (te pakten per 5-breza)tek pasardhesit...
    Nje shkence e re ,EPIGJENETIKA na spjegon se si ndodh kjo...
    Le ta shohim konkretisht nepermjet shembullit te me poshtem...
    Ne nje koshere bletesh, mbreteresha dhe bletet e zakonshme(punetoret)kane midis tyre dallime ne funksione,ne permasa si dhe ne jetgjatesi..Mbreteresha ka gjatesi 18-22mm dhe “depoziton “ per dite rreth 3000-veze per te gjithe periudhen 3-4vjecare te jetes se saj.
    Ndersa bletet e zakonshme qe kane nje gjatesi 12-13mm,mbasi kane punuar 40-ditet e para te jetes per te pastruar dhe mirmbajtur kosheren,pjesen tjeter e kalojne duke grumbulluar nektar dhe polem...Mbreteresha dhe “punetoret”e se njejtes koshere,kane te njejten trashgimi gjenetike;perse atehere duhet te jene kaq te ndryshme?!
    Misterin e zgjidhi Rizarnt Malezka-profesor i gjenetikes molekulare ne universitetin e Kamberas ,Auatrali. Dallimi ,thekson Malezka,konsiston tek menyra e te ushqyerit(dieta),pra lavrat e sapo lindura qe u ushqyen me pelte basilico, u bene mbreteresha,larvat e tjera qe u trajtuan me lengun e zakonshem ,u bene punetore te zakonshme..
    PREKUJDESJA AMESORE

    Pra ishim gabuar sepse gjenet nuk jane gjicka...Menjehere pas deshifrimit te sekuences se D.N.A-se , u evidentua se gjenet ishin vetem 20-25-mije dhe se deri athere na mungonin te dhena te rendesishme te cilat dote mund na tregonin nenyren se si komunikon mjedisi jetesor me D.N.A-ne .Per shembull;Ne nje eksperiment qe u be me minjte ne labotator u vrejt se nje nene e stresuar nga mjedisi i rrezikshem ku jeton, pas lindjes kujdeset shume pak ose aspak per te vegjlit e saj,ne antiteze me nje nene te qete qe kujdeset shume per te sapolindurit ..
    Stresi i “mbartur “nga nena ,transmetohet tek te vegjlit ne kete menyre mjedisi i pergatit ose me mire “ imunizon”te vegjlit ndaj rreziqeve eventuale duke u dhene njekohesisht me teper shanse per te jetuar...Por si i pergatit?!
    Prof, ZIF MOSHE ne universitetin McGili te Montrealit ne Kanada,studioi trurin e nje grupi minjsh qe ishin rritur nen perkujdesjen e nenes dhe te nje grupi tjeter qe ishin lene pas dore ,
    dhe zbuloi se mungesa e kujdesit te nenes ,redukton se tepermi grupet methilike (molekula qe permbajne disa ushqime)te cilat unifikohen ne treguesin gjenetik te kortizolit(hormonit te stresit)ne qelizat e trurit.Keshtu kur minjte rriteshin ishin me te qete ne raport me te tjeret qe duke u rritur beheshin me nervoze...

    KEQTRAJTIMI

    Ne institutin e shendetit Dagllas ne Montreal, eshte ruajtur truri i 1000-personave qe jane vetvrare nga Quebec, si dhe intervista te te afermve e miqve te viktimave. Prof.Zif Moshe krahasoi trurin e personave te vetvrare me ate te te vdekurve ne aksidente te ndryshme.Hippocampusi (zona e trurit qe rregullon hormonin e stresit) i personave te vetvrare ishte i ndryshem nga ai i te aksidentuarve.Pastaj krahasoi trurin e te vetvrareve qe sipas te dhenave (nga intervistat e te afrmve) gjate periudhes infantile ishin keqtrajtuar, me ate te atyre qe nuk ishin keqtrajtuar.Ne trurin e te pareve methylationi i gjenit ishte i ndryshem...





    “PARTITURA” E D.N.A-se

    Por si ndodhin te gjitha keto?!Kesaj pyetjeje doti pergjigjet tashme nje dege e re e gjenetikes
    EPIGJENETIKA domethene shkenca qe studion se si faktoret ambientale; menyra e te ushqyerit,stresi, perkujdesja,keqtrajtimi dhe substancat ndotese ne mjedis,mund te trasformojne funksionin e gjeneve pa ndryshuar ne asnje menyre sekuencen e D.N.A-se..
    Per te spjeguar se si funksionon
    Andrea Bakarelli, prof. i epigjenetikes ambientale ne Harvard,ben nje paralalizem me partituren e Simfonise se Peste.Nga momenti qe e kompozoi Bethoven, simfonia ka mbetur e pa ndryshuar.Por cdo maestro(dirigjent ku ne paralalizmin e Bakarellit korrespondon me mjedisin)deshiron qe simfonia te luhet me tone(itensitet)me te larte,me shpejte ose me ngadale (adaggio)..Ne te njejten menyre epigjenetika shton “nota”kimike tek D.N.A dhe jane pikerisht ato “nota”qe dote percaktojne ne se gjeni dote jete aktv ose inaktiv,dote flase (shprehet)shume apo pak...
    Arturo Petronis psikiater ne un. e Trontos, krahasoi methylationin e D.N.A-se ne qelizat e 39- cifteve binjakeve omozigotikous me ate te 40-cifteve eterozigotikon.Methylationi tek ciftet omozigotikus ishte me i ngjajshem ne krehasim me binjaket e tjere .Si perfundim transformimi epigjeneik i methylationit ishte qartesisht i trasheguar por qe mund te ndryshoje gjate vazhdimsise se jetes..





    Omozigotikous-eshte nje individ qe ka allele(forme) te njejte ne te dy kopjet gjenetike te kromozoneve..te trshguar nga seicili prind...



    Eterozigotikous – eshte nje individ qe ka allele te ndryshme ne te dy kopjet gjenetike te kromozonit



    TUMORET DHE DIETA

    Ne vitin 2005 M. Estegier ne qendren kombetare te kancereve ne Madrid, studioi 80-cifte binjakesh omozigotikon te moshes 2-74 vjec per te zbuluar se 35% e rasteve kishin dallime te rendesishme ne methylationin e D.N.A-se dhe ne konvertimin e histone. Histone eshte nje proteine qe zakonisht gjendet ne berthamen e qelizes,perreth molekules se D.N.A e cila e ndihmon ate te “paloset”dhe te marre formen karakteristike te helikes se dyfishte(spirales)
    Estegiers krahasoi gjatesine , peshen dhe menyren e jeteses te cifteve.Sa me shume rritej mosha ,aq me shume binjaket ishin epigjenetikisht te ndryshem midis tyre.Dallimet me te medha u evidentuan tek binjaket qe kishin jetuar shume pak kohe bashke.Ata vuanin nga semundje te ndryshme spse ishte i ndryshem edhe methylationi i D.N.A-se …

    Petronis verteton se ne cdo ndarje qelizore methylationi i nenshtrohet ndryshimeve te ndikuara nga mjedisi te cilat akumulohen deri sa e bejne gjithmone e me te ndryshem aktivitetin e gjenit..
    Keto dallime epigjenetike qe shkaktohen nga mjedisi transmetohen me gjenet dhe jane me te fuqishem se sa trashgimia gjenetike.
    Prove per kete jane minjte Aguti. Nje nene Aguti eshte e trashe e me qimmmet e lekures ngjyre mjalti. Per shkak te ketyre karakteristikave te trasheguara ajo dhe pasardhesit e saj rrezikojne te vuajne nga diabeti,mbipesha dhe kanceri.Por nese nderhyjme ne dieten e saj gjate periudhes se shtatzanise duke e pasuruar me grupe methili ,p.sh(perime,proteina dhe ushqime me permbajtje vitamine B12) te vegjlit qe dote lindin dote jene me te dobet,me ngjyre me te erret dhe me rrezik me te vogel per tu prekur nga disa semundje.Ky lloj methili dote ruhet ose dote trasformohet tek te vegjlit ne vartesi te ambjentit dhe menyres se jeteses qe dote bejne ,cka dote transmetohet edhe tek brezat e tjere (niper,mbesa e tj.)Epigjenetika hap perpara gjenetistve hapsira te reja me horizonte teper optimiste per sa i perket nderhyrjes nga jashte per permirsimin e gjeneve duke menjanuar ne kete menyre shume semundje te trasheguara gjenetikisht si dhe terapine e sukseshme te kancereve,sindromave dhe semundjeve psiqike ….Mjedisi,dieta dhe perkujdesja jane faktore te rendesishem qe duke u sinkronizuar me parametrat e tjere gjenetike na japin mundesine ta shohim jeten tone nga nje kendveshtrim i ri ,ta kuptojme ate ne permasa me reale pa friken e misterit te se panjohures ...



    Methylationi-proteine e prbere nga citozime-fosfat -guanine, ku nje citozine “ndiqet”nga nje guanine ne sekuencen e D.N.A. (enzimat)

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •