Pertej mjerimit dhe deshperimit te popullit

[Enri]

Mexhit Prençi

*Taksat mbi energjinë elektrike vrasin te varfërit dhe pensionistët. 70 mijë lekë të vjetra pensioni mesatar. Minus 40 mijë taksa për dritat, që herë vijnë e herë s'vijnë. Minus 5 mijë për ujin me fekale. 25 mijë lekë në xhep të pensionistit..

Që të mos vdes urie pensionisti blen sëpari bukën 30 x 6=18 mijë. Çajë, sheqer dhe sapun për të larë rrobat 7 mijë. MBETEN "O"LEKË, PËR TË TJERA. Jeta varur në fije të perit.

STRESE .TRISHTIM. JETË M...QEVERI M...*

1.

Thika në asht. Varfëria në ekstrem. Mjerimi në kulm. Dëshpërimi në pikën më kritike. Qeveria rrit taksat.

Merret me korrupsin sipas klaneve. Harxhon energjitë në luftën për pushtet

Laku në fyt të të varfërit. Mjerim e dëshprim edhe në gëzime edhe në hidhërime edhe në ditë festash edhe për Vitin e Ri.

STRESE... TRISHTIM...JETË M... QEVERI M...

2.

Një dukë tjetër në këtë realitet të dëshpëruar. Një pjesë e shoqërisë, (pjesa e horrave do të thoshte Urtaku), politikanë e pushtetarë që nuk e ndjejnë mjerimin e popullit, ata që u bënë të pasur të mëdhenj "me urdhërin e peshkut", "me shkopin magjik" me rrugë nëpër labirinthe të pista e të ndyra që ndriçohen nga mashtrimi dhe udhëhiqen nga amoraliteti, jetojnë në luks marramendës, në antitezë të plotë me varfërinë e shqiptarëve.

3.

Sfidues më i madh i mjerimit dhe dëshëprimit, kryeministri Nano. Pikërisht natën e Vitit të Ri, braktisi tragjizmin e jetës shqiptare dhe fluturoi me të Bukurën e Dheut, si personazh përralle, nëpër vende ekzotike, në mjedise e pallate magjike të Algjerisë dhe Egjyptit, si një faraon modern.

Kurthngritës i vetvetes me ato që bën dhe ato që thotë, duke imituar strucin që fsheh kokën dhe le prapanicën jashtë, kur me patetizëm thërret: " Jemi progresit ".

4.

Si një pikë uji që bie papushim mbi kokën e të burgosurit në qeli, mjerimi troket çdo minut, çdo orë, çdo ditë në vatrën e të varfërve, mbi dëshpërimin e tyre që ka arritur pikën kritike. Kjo pikë në çdo second mund të shndërrohet në tritol. Merre me mend se ç'mund të ndodhë përtej pikës kritike, përtej kulmit të dëshpërimit !

Gjithçka do t'i ngjajë kataklizmos. Dëshpërimi i mjerimit që zienë përbrenda si vullkan, po shpërtheu, nuk do të derdhet të shkrijë statujat, as nuk do të shndërrohet në lak çeliku, t'i tërheq zvarrë ato, siç tërhoqi shtatoren e tiranit Enver Hoxha. Dëshprimi në formë laku, kësaj here do të hidhet mbi qafën tuaj, o politikanë të mjerimit të shqiptarëve, dhe do t'u tëreq zvarrë rrugëve të Tiranës dhe të gjithë Shqipërisë, si shkaktarë të mjerimit dhe dëshprimit të madh të popullit.

5.

A e ndjeni këtë, o politikanë të ndershëm,të pandershëm !

A e kuptoni se varfëria po hedh valle mbi tehun e thikës?

A mendoni se durimi ka një kufi?

Minjtë e ndjejnë tërmetin dhe dalin nga strofkat e tyre, para se të tundet dheu. Ju nuk ndjeni asgjë. Jeni akullnajë. Ju nuk e përjetoni as nuk e kuptoni varfërinë, mjerimin dhe dëshprimin. Po as veten s'e kuptoni!

Politikanë pa tru, do të thoshte Urtaku !.

Rritja e taksave mbi energjinë elektrike vret të varfërit dhe pensionistët. 70 mijë lekë të vjetra pensini mesatar. Minus 40 mijë, taksat për dritat, që herë vijnë e herë s'vijnë. Minus 5 mijë, për ujët me fekale. 25 mijë në xhep të pensionistit.

Që të mos vdes urie pensionisti, blenë sëpari bukën 3ox 6 = 18 mijë. Sheqer, çaj dhe sapun për të larë rrobat 7 mijë. Mbeten "O" lekë për të tjera. Jeta varur në fije të perit.

Strese. Trishtim. Jetë m... Qeveri m...

6.

Po m... vazhdon. Pas taksave mbi energjinë elektrike, do të rritet çmimi i bukës, i qumshtit dhe nënprodukteve të tij, që ruhen në frigorifer. Do të rritet gjithçka që ka të bëjë me rrymën elektrike. E,kjo, do të thotë të rritet varfëria. Të rritet mjerimi. Të ndizet dëshpërimi. Të shpërthejë stuhia...

Kjo nuk është përrallë. Nuk është surealizëm. Është tragjizëm. Tragjizmi i jetës së sotme të një pjëse të shoqërisë shqiptare, në këtë fillim shekulli, ku përgjegjës jeni ju, zotërinj politikanë dhe pushtetarë...

7.

Duke perifrazuar Fishtën, formuloj zhgënjimin e shqiptarit: " A ndjeni zotni që jeni m'at' shkam / Sa t'jeni ju, në krye, shqiptar ma nuk jam ". Me këtë mallkim, ikin me qindra dhe mijëra të rinj dhe të reja që marrin rrugët e kurbetit të zi, rrugët tragjike, ku me dhjetra e dhjetra i kanë përpi thellësitë e Adriatikut, me dhjetra e dhjetra të tjera i ka marrë plumbi... Me qindra profesorë, doktorë, ekonomistë, juristë, pedagogë të rinj, fshijnë rrugët e botës...lajnë b... e botës, pastrojnë ËC e botës; me mijëra vajza prostituojnë rrugëve të pista të botës...

Zotni, që jeni mat' shkam, a e dini se shkaktarë të këtij mjerimi, jeni ju ? A nuk e kuptoni se heret a vonë, do të përgjigjeni për këtë ?...

8.

Kandili po zëvëndëson dritën elektrike në Shkodrën e Migjenit dhe, në një pjesë të madhe të vatrave shqiptare. Lypsat kanë mbushur rrugët, sheshet rrugicat, si asnjëherë tjetër. Të varfërit marrin bukën me listë nga tregtarët zemërmirë, pa e ditur se si do t'i paguajnë paratë. Shumë familje të varfëra flenë në kasolle me thupra. Ndërsa qeveria rrit taksat. Lakun na e shtrëngon në fyt. Thikën e mjerimit po e ngul gjer në palcë...

Nëpër fyejt e erës, prej kasolleve të mjerimit që klithin, buçasin vargjet e Migjenit: " O si nuk kam nji grusht të fortë / Malit që s'bzanë / M'u në zemër me ia njeshë / ... E të shoh si dridhet nga grushti i paligjshëm / E un' të knaqem, të knaqem tue qeshë."

Ndërsa kryeministri socialist Nano, thërret tribunave: " JEMI PROGRESIST " !

9.

O popull! Si i duron dështakët e mëdhenj, mafiozët e mëdhenj, të pamoralshmit e mëdhenj, të korruptuarit e mëdhenj, gënjeshtarët e mëdhenj, të hedhin valle mbi kurrizin tënd kockë e lëkurë. Mbi varfërinë dhe mjerimin tënd?...

Po, ti o popull, nuk je popull! Popull që vendos për fatet e tij. Ti je popull i tredhur. Popull që ngopesh me gënjeshtra. Me lugë të zbrazur. Voton me qejf të madh, për ata që të lenë pa drita, pa ujë, pa bukë. Ata të premtojnë dhe asnjëherë premtim s'e mbajnë. Ti përsëri voton për ta. Përsëri të mashtrojnë, përsëri voton për ta !...

Popull skllav! Je gadi të sakrifikohesh për partitë që duan pushtetin... e duan ta mjelin si lopë, jo për ty, por për vete. Nuk ngihesh në revolta për vete, po për partitë, që po bëjnë vëra në ujë për mirëqenien tënde.

A nuk është e dhimbshme, e trishtueshme dhe tragjike, thirrja patetike e gruas nga Berati, në tubimin socialist: "Nuk duam drita. Nuk duam ujë. Nuk duam bukë. Veç ju, atje lart, të keni unitet" Tamam si në kohën e diktaurës së tmerrshme enveriste, grusht çelik rreth partisë, paçka se dhëmbët kërcasin nga uria.

10.

O zot i madh, si mundet njeriu të mohojë veten për horrat e politikës, edhe kur të zhytin thellë e më thellë në mjerim? Asnjë personazh i teatrit të absurdit, nuk do të ishte më absurd, se gruaja e Beratit, dhe gra e burra të Shqipërisë skllevër si ajo. Askush nuk ngrihet, së paku, të protestojë për varfërinë dhe mjerimin e vet. Të bërtasë, të çirret, të thërras gjer në kupë të qiellit për taksat e larta dhe rrogat e pensionet e ulta.

Edhe intelektualët bëjnë namin nëpër kafenera duke sharë qeverinë, po zëri u mbetet brenda tymit të kafenesë, në vend që fjala dhe zëri i tyre të buçasë në median elektronik edhe atë të shkruar, si këmbanë alarmi.Në vend që të vihen në krye të lëvizjeve kundër mjerimit, me që edhe sindikatat kanë rënë në gjumë letargjik.

Intelektualët e vërtetë, studjuesit seriozë, shkrimtarët që shkruajnë libra, që i gjen çdo ditë në bibliotekë dhe mezi pinë një kafe 3o lekëshe nëse ia ka kursyer gruaja, janë mpirë dhe nuk ngrihen t'i bien me grusht të forte malit që mashtron.

11.

Asnjë arësye, asnjë argument, asnjë situatë nuk mund ta përligj skajshmërinë e varfërisë tek ne. Askush nuk mund ta mbrojë klasën politike konfliktuese, as shtetin e korruptuar të sotëm për gjendjen e mjeruar të pensionmistëve, punëtorëve, të papunëve, mësuesve dhe intelektualëve të pa angazhuar në asnjë punë, të shtresave të varfëra pa asnjë përkrahje sociale e tjerë, e tjerë.

Që më 1922, AT AMBROZ MARLASKAJ thoshte: " Nji shtet i pabesim u hap dyert heret a vonë dy të zezave ma të mnershme të shoqnisë, despotizmit dhe anarshizmit. Nji shtet që nuk do mu mbajt mrena caqeve të ligjës së Zotit në sundimin e gjytetasv, ka për të mbajt si masë të sundimit vetëm vullnesën e interesin e vet, e ka për të përdorë mjete gjithfarësh të ligjshme e të paligjshme"

[Enri]

Statistikat
Sa shqiptarë jetojnë në varfëri
-Rreth 29.6 % e shqiptarëve janë të varfër, ndërsa gjysma e kësaj kategorie (14.8) jetojnë në varfëri ekstreme
- Një familje në tre përjeton probleme të strukturës së banimit
-Vdekshmëria foshnjore dhe ajo deri në 5 vjeç janë relativisht të larta krahasuar me vendet e rajonit, vdekshmëria amtare është gjithashtu e lartë
-Pothuajse një në 7 fëmijë nën 5 vjeç (14 %) është i kequshqyer
-Vihet re rritje e analfabetizmit (vetëm 88 % e popullsisë mbi 15 vjeç është në gjendje të shkruajë dhe të lexojë)
-Rreth 75 për qind e familjeve të varfra, përveç mungesës së të ardhurave, përjetojnë edhe probleme të mprehta sociale.

Varfëria

1 në 6 familje jeton me më pak se 1 $ në ditë
Mbi 29.6 % e shqiptarëve janë të varfër, ndërsa gjysma e tyre jeton në varfërisë ekstreme. Varfëria është e përqëndruar kryesisht në zonat rurale: ndër 5 të varfër, 4 jetojnë në fshat. Sipas statistikave 1 në çdo 6 familje jeton me më pak se 1 dollar në ditë për person dhe pothuajse një në dy familje jetojnë me më pak se 2 dollarë në ditë për person. Shpërndarja e mirëqënies sociale ndërmjet zonave urbane dhe rurale është gjithashtu joproporcionale: 28 për qind e popullsisë rurale përfshihet në varfërinë ekstreme.

Kukësi, Bulqiza, Dibra, Librazhdi, Puka dhe Gramshi janë qytetet që kanë më shumë familje që jetojnë në skajet e varfërisë ekstreme
Statistikat tregonë se 50 % e të varfërve janë të vetëpunësuar në bujqësi, 20 % janë pensionistë dhe 10 % janë të punësuar në sektorin jobujqësor. Rreth 60 % e atyre që përfitojnë pagesë papunësie janë të varfër

Varfëria

Strategjia Kombëtare e Zhvillimit Ekonomik dhe Social ka si objektiv reduktimin e varfërisë në vend

Më shumë se 29.6 % e shqiptarëve jeton në skamje

1 në 6 familje jeton me më pak se 1$ në ditë për person dhe 1 në 2 familje jetojnë me më pak se 2 $ në ditë për person

Bledjana Beqiri
Thellohet gjithmonë e më shumë hendeku i njerëzve që jetojnë në varfëri. Numri i familjeve që jetojnë në skajet e varfërisë është tepër i lartë në vendin tonë. Rreth 29.6 % e shqiptarëve janë shumë të varfër dhe gjysma e tyre jetojnë në varfëri ekstreme me më pak se 1 dollar në ditë. Edhe sipas Strategjisë Kombëtare të Zhvillimit Ekonomik dhe Social një e katërta e popullsisë shqiptare është e varfër, pjesa më e madhe e së cilës jeton në zonat rurale ku papunësia është e theksuar. Por, sipas drejtorit të Strategjisë Kombëtare të Zhvillimit Ekonomik dhe Social, Adrian Civici, kjo strategji ka si prioritet sektorin e arsimit, shëndetësisë dhe infrastrukturës, me qëllim rritjen ekonomike të vendit. Shëndoshja ekonomike është ajo që mund të sjellë drejtpërsëdrejti edhe rritjen dhe garantimin e të ardhurave për të gjitha shtresat e popullsisë në vend. “Synimi për vitin 2003-2006 është shpërndarja me më efektivitet e rritjes ekonomike në më shumë grupe të popullsisë dhe në mënyrë të rregullt në të gjithë vendin”, -pohon për gazetën Civici. Sipas tij, rritja ekonomike duhet të shpërndahet në mënyrë të tillë që të garantojë përfitimin e të gjitha shtresave të popullsisë dhe në të gjitha zonat e vendit. Strategjia Kombëtare e Zhvillimit Ekonomik dhe Social parashikon më shumë investime në infrastrukturë, shëndetësi dhe arsim, me qëllim zbutjen e varfërisë në vend dhe reduktimin e varfërisë ekstreme. Strategjia Kombëtare e Zhvillimit Ekonomik dhe Social harmonizimin e objektivave të saj me Programin Afatmesëm Buxhetor dhe me Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit.
Familje të varfra
Zonat rurale janë më të prekshme nga varfëria, kjo edhe për shkak të numrit të madh të anëtarëve të familjes. Në zonat rurale familjet e varfra rezultojnë me 5.1 anëtarë, kundrejt 4.7 anëtarëve në familjet urbane. Edhe familjet me shumë fëmijë dhe të moshuar janë më pranë kufirit të varfërisë. Sipas një studimi të bërë nga Instituti i Statistikave, familjet ku mbajtësit kryesore janë të rinj dhe të paarsimuar, janë më të rrezikuar nga varfëria, ndërsa familjet ku kryefamiljari ndodhet në emigracion, nuk karakterizohen nga rrezik i lartë i rënies në varfëri. Varfëria është më prezente në dy kategori familjesh ku gruaja është mbajtësi kryesor, në raste ku gratë janë të veja me fëmijë dhe kur janë të vetme. Këto kategori janë rreth 60 % më pranë kufirit të varfërisë sesa familjet me mbajtës meshkuj.
Varfëria dhe arsimimi
Të varfrit në Shqipëri nuk shkollohen. Më shumë se 1/3 e të varfërve janë me arsim fillor dhe 1/5 e tyre janë me arsim tetëvjeçar. Pritshmëria e varfërisë për kryefamiljarët pa diplomë është 35.8 %, përkatësisht 29.3 % në zonën urbane dhe 37.1 % në zonën rurale. Niveli i varfërisë në zonën rurale, krahasuar me atë urbane, është afërsisht 2 herë më i lartë për çdo nivel arsimor, me përjashtim të arsimit të lartë, ku nivelet e varfërisë janë të barabarta.
Papunësia
Sipas një studimi mbi varfërinë më shumë se ½ e familjeve ku kryefamiljari është i papunë bie nën nivelin e varfërisë. Të punësuarit kanë më pak mundësi të jenë të varfër nëse jetojnë në zonën urbane (5,3 %), krahasuar me ata që jetojnë në zonën rurale (32,6 %). Pensionistët e zonave rurale, duke përfshirë edhe individët me paaftësi që përfitojnë një pension, kanë probabilitet dy herë më të lartë të jetojnë në varfëri krahasuar me pensionistët e zonave urbane.
Varfëria dhe papunësia
Pamundësia e pasjes së një vendi pune dhe të ardhurave që sigurohen prej saj, është një nga shkaqet kryesore të varfërisë në zonat urbane. Megjithëse papunësia është ulur nga 27 % në vitin 1992 në 14.8 % në vitin 2002, ajo vazhdon të mbetet në nivele të larta, veçanërisht papunësia afatgjatë. Sipas statistikave në Berat, Elbasan, Kurbin, Shkodër, Përmet dhe Kuçovë, papunësia është më e lartë se niveli mesatar. Papunësia e fshehtë dhe nënpunëzënia si pasojë e normës së ulët të sipërfaqes së tokës së punueshme për frymë të popullsisë dhe të shkallës së ulët të zhvillimit të aktiviteteve ekonomike jobujqësore në zonat rurale, mund të konsiderohen si shkaqe kryesore të varfërisë në këto zona. Duke mos patur burime të tjera jetese përveç tokës bujqësore, pjesa më e madhe e familjeve në rrethet: Dibër, Kukës, Tropojë, Shkodër, Mirditë, Mat, jetojnë kryesisht me të ardhurat dhe prodhimet e fermës në pronësi, e cila është e kufizuar në sasi dhe e një cilësie të ulët. Papunësia e lartë është e pranishme edhe në zonat urbane të mbipopulluara nga migracioni i brendshëm pas vitit ‘90. Në komunat e Kamzës, Paskuqanit në rrethin Tiranë, në komunat Katund i Ri në rrethin Durrës, pjesa më e madhe e popullsisë së aftë për punë është e papunë dhe jeton kryesisht me punësimin e përkohshëm në tregun joformal. Përsa i përket përkatësisë gjinore të papunësisë, ajo është më e lartë tek femrat (21 %) dhe më e ulët tek meshkujt (16 %). Nivelet më të larta të papunësisë tek femrat në qytetet Vlorë, Tiranë, Berat, dhe Kavajë shpjegohen me mbylljen e aktiviteteve të industrisë ushqimore, asaj tekstile dhe artizanatit. Në qytetet Elbasan, Bulqizë, Durrës, Fier, Skrapar, papunësia në meshkujt është më e lartë se mesatarja dhe shpjegohet me mbylljen e ndërmarrjeve të industrisë së rëndë dhe minierave.
Kush rrezikohet nga varfëria
Sipas një studimi të Bankës Botërore rreth 75 % e familjeve të varfra, përveç problemeve ekonomike përjetojnë edhe probleme sociale, si divorcin, vdekjen e njërit prej kryefamiljarëve, paaftësinë, problemet e shëndetit apo papunësinë. Shkalla e mundësisë për të rënë në varfëri është më e lartë tek familjet me një prind, familjet me fëmijë të paaftë dhe familjet me të moshuar ose me të sëmurë. Fëmijët që lypin, që punojnë, fëmijët që braktisin shkollën, fëmijë jetimë, fëmijë të ngujuar për shkak të gjakmarrjes, gra të divorcuara dhe gra kryefamiljare, si dhe të rinj të droguar, të papunë, të rinj të përfshirë në aktivitete kriminale, të moshuar të braktisur dhe të paaftët rrezikohen më shumë nga varfëria.
Qytetet më të varfra
Rrethet më të varfra në Shqipëri janë: Kukësi, Laçi dhe Gramshi. Në këto rrethe ka më shumë familje të varfra, sepse në to ka më pak burime punësimi dhe të ardhurash. Shumica e familjeve në këto qytete bazohen vetëm në një burim të ardhurash. Kurse të ardhurat nga emigracioni, si pasojë e intensitetit më të ulët të tij, janë më të ulëta se në rrethet e tjera. Kurse rrethet më pak të varfra janë Vlora, Mallakastra, Tirana, Shkodra dhe Mirdita, ku në një familje janë të punësuar një ose dy persona, që janë edhe burime të ardhurash. Në Shqipëri ekziston edhe një grup tjetër familjesh ku bëjnë pjesë rrethet që kanë më pak familje të varfra dhe shumë të varfra, si: Korça dhe Saranda. Këto rrethe kanë tre ose katër burime punësimi dhe të ardhurash për familje, ndërsa të ardhurat nga emigracioni janë më të larta.
Sfidat
Përballimi i sfidave kërkon harmonizimin e objektivave afatmesme të reduktimit të varfërisë, me objektivat afatgjata të tranzicionit, të zhvillimit e të integrimit evropian të Shqipërisë, duke ndërtuar një strategji për reduktimin e varfërisë me tipare të theksuara zhvillimi.