Nga Blendi Fevziu
Hashim Thaci
http://www.zpub.com/un/clark.jpg
INTERVISTA/ PJESA II: Kryeministri i Republikes se Kosoves vijon rrefimin e rralle per gazetarin Blendi Fevziu. Hashim Thaci tregon ne numrin e sotem, se viti 1992 ka qene momenti i pare i thyerjes se militanteve ilegale me LDK-ne te Ibrahim Rugoves. Thaci kujton se si i priti Rugova perfaqesuesit e studenteve, cili ishte angazhimi i tyre dhe perse ata nuk besonin me tek ai.
Viti 1992 ka qene momenti i pare i thyerjes se militanteve ilegale me LDK-ne te Ibrahim Rugoves. Ne nje rrefim te gjate per gazetarin Blendi Fevziu, z. Hashim Thaci rrefen se si i priti Ibrahim Rugova perfaqesuesit e studenteve, cili ishte angazhimi i tyre dhe perse ata nuk besonin me tek ai. Por nje xhirim privat qe transmetohet per here te pare sjell nje nder daljet e para publike dhe kontestuese te djaloshit 24-vjecar Hashim Thaci, si perfaqesues te studenteve gjate nje varrimi te nje bashkefshatari te studenteve.
http://www.kosovo.net/koss05.jpg
Kur keni marre pjese per here te pare ne nje aksion?
Une kam marre pjese ne organizim te aksioneve, ne studim te tyre, ne krijimin e kushteve dhe rrethanave per veprimet operative, natyrisht dhe per perpjekjet mbrojtese qe kane qene aksionet ne Drenas ne shtator 1992, dhe ne aksione te tjera. Pastaj te gjitha kane qene te aksionizuara dhe mund te them qe aksionet operative me arme.
http://www.galeriashqiptare.net/albu...%ABri_1993.jpg
Ju keni qelluar me arme?
Une kam kryer obligimet e mia politiko-ushtarake.
A keni pasur frike?
Tere ata djem nuk kane pasur frike.
As tek ju personalisht?
Ka pasur kujdes te shtuar te te gjitheve nga ne, se gjithmone kemi investuar ne qellimin madhor qe kishim filluar dhe jo ne ndonje veprim te pamenduar apo te pastudiuar mire. Mund te them se veprimet e para operative qe kemi ndermarre si UCK kane qene aq mire te organizuara, aq mire te pergatitura sa edhe shume te tjera ne analizen e ushtarakut qe analizonin veprimet e medha theksonin qe eshte e pamundur te jene shqiptare, keto jane te stervitur ne boten perendimore, ne Gjermani, Izrael, SHBA. Ne kishim kontakte me struktura te caktuara te botes perendimore paksa me vone. Por gjithe pergatitja jone ishte nga ajo qe kishim lexuar, punuar, qe krijonte pervoja dhe qe e njihnin cka donim.
Sa aksione kishit kryer nga viti 1992-1997 kur dolet per here te pare publikisht?
Shume. Por aksioni kulminant ne kete periudhe eshte beteja e armatosur ne maj te vitit 1993 ne Drenas kur nje skuader i policive serb u demtuar teper rende. Ndersa pas kesaj periudhe kemi zgjerimin e rezistences dhe levizjes se UCK-se dhe njesite e vet te saj operative ne tere territorin e Kosoves dhe pas vitit 1993, me nuk flisnim per rezistence ne Drenice, por flisnim per rezistence ne Kosove, per veprim ne Kosove, kudo.
Si e prite popullata keto aksione?
Fillimisht ishte mosbesuese sepse aq e forte ishte propaganda mund te them e partise qe ne ate kohe dominonte opinionin publik sa krijoi imagjinaten se nuk ka burre apo nuk ka njeri ne Kosove qe te mund te kete aftesi dhe guxim t'i perballoje ushtarakisht policise, ushtrise dhe sigurimit serb. Me kalimin e kohes, kur ne filluam te leshojme deklarata, komunikata, mund te them se asnje propagande nuk mund t'i perballonte nje aksion i armatosur kunder policise dhe ushtrise serbe. Ishte shperthyer ne cdo familje, komentohej madje, himnitizoheshin ushtaret e UCK-se, si njerez te fuqishem, madje paraqisnin numrin e kepuceve te tyre, sa njerez te trajnuar, krahasofshin me filmat e ndryshem dhe ishte shume interesante te degjoje opinionet e te tjereve per ju, qe ishin ne veprimit dhe qe ishin te detyruar te degjoje nje kenge kur s'e dinin qe ishe pjesetar i saj. Kishte analiza dhe qesharake se pretendonin se policia thjesht zihej mes vetes per dy litra benzina, ishin te dehur dhe kishin shtire kunder njeri-tjetrit, nuk donin te besonin se kishte filluar dicka e re ne Kosove, se ka filluar epoka e lirise.
Kur keni dale ne ilegalitet per here te pare?
Ne vere te vitit 1993, ne Kosove filluan aksione masive te arrestimeve ndaj levizjes kombetare per clirimin e Kosoves...
Nderkohe emri juaj u mesua nga policia serbe...
http://www.declarepeace.org.uk/capta...ics/koss06.jpg
Nderkohe ne kohen e hetuesve sikurse ka rrjedhur emri i shume bashkatdhetareve dhe nga gushti 1993 jam larguar nga shtepia. Kam jetuar ne periudha te caktuara ne Prishtine, ne Mitrovice, ne Prizren, ne Rahavec, ne fshatra te ndryshme, ne Malisheve. Por kryesisht ne Prishtine, ne Obilisht, ku kam qendruar ilegal duke rritur organizimin e UCK-se sebashku me lufterat e tjere, edhe pse ishim ne ilegalitet te thelle ne vepronim ne menyre shume aktive. Edhe pse vepronim ne nje shkalle te larte te rrezikshmerise, ne arritem t'i konsolidonim radhet. Keto arrestimet e vitit 1993 nuk e preken organizimin tone te armatosur. Me perjashtim te veprimtarit Xhavit Haziri, i cili gjithashtu qendroi ne menyre stoike ne hetimet serbe dhe nuk i zbuloi veprimtaret qe ishin te fokusuar dhe ishin te perkushtuar ne krahun e armatosur te UCK-se.
Por ju u denuat nga nje gjykate serbe me 20 vjet burg...?
Ne ate kohe, une u kerkova per tu arrestuar. Isha i permendur per shume aktakuza, per shkak te mbledhjeve qe kishim organizuar ne vitet 1991, pastaj ne mbledhje te rendesishme ne Kercove ne 1993, atje ku definitivisht kam potencuar para te gjithe njerezve edhe te diaspores, por edhe te gjithe atyre keshillave qe me tutje levizja popullore e Kosoves ose duhet te shnderrohet ne organizate politiko-ushtarake, ose nuk e ka kuptimin e te funksionuari. Kam qene shume i vendosur, ai moment ka qene edhe vendimtar ne percaktimin e shume veprimtareve, mbeshtetes per veprime operative, per luften e UCK-se. Ne vitin 1993 jam kerkuar nga policia, ne ate kohe nuk jam denuar, pastaj jane ngritur aktakuza te reja per shkak te vazhdimit te veprimtarive ilegale, pastaj ne 1997 jam denuar sebashku me Adem Jasharin dhe te tjere, prej 10-20 vite burg. Ne fakt shumica prej tyre qe ishim denuar ne mungese me nje kohezgjatje te paimagjinueshme per ate periudhe kohore dhe nuk prisnim asgje. Dy prej tyre u zune, ndersa te tjeret ishin te munguar ne mungese dhe vepronim ne menyre ilegale ne perkushtimet tona shtese kunder policise dhe ushtrise serbe. Eshte interesant se ne ate kohe, Serbia denonte perkohesisht, por ne u denuam perjetesisht.
Sa veta ishte UCK-ja ne 1992 kur u krijuat dhe sa ishte ne 1997?
Mund te them 1992 nuk kemi qene me teper se 15-20 veta, pastaj ne 1997, mund te them se ka qene rreth 200 veta.
Si u mor vendimi dhe pse UCK doli publikisht ne nentor te vitit 1997, gjate varrimit te mesuesit Geci?
Ishin krijuar rrethanat e pershtatshme, edhe te brendshme, por ne racion me komunitetin nderkombetar, tanime UCK nuk ishte me nje organizate qe nuk dihej dhe nuk flitej per te...
http://nimg.sulekha.com/Others/origi...26-17-4-46.jpg
Si ishin krijuar rrethanat me nderkombetar?
Per shkak te zgjerimit te saj, struktures se saj organizative, qellimit politik shume te qarte. Bota perendimore filloj te fliste per zhvillimet e reja ne Kosove, kishte shume konferenca, ajo e Dejtonit ku nuk u mor parasysh Kosova. Pastaj perfundimi i luftes ne Bosnjo, kishte marr vesh qe mes zotit Rrugova dhe Miloshevicit, marreveshje e deshtuar. Ishin krijuar rrethanat pas ballafaqimit te hapur qe ndodhi ne Drenice mes njesive te udhehequr nga Adem Jashari dhe ne ballafaqim me ushtrine serbe. Perfundimisht, UCK vendosi me vendim politik qe te dale para qytetareve, te prezantojme orientimet tona. Keshtu qe, ka qene nje vendim politik, vendim i cili u mireprit prej mases dhe prej opinionit te gjere qytetar.
Rreth c'vit keni kontaktuar jo me nderkombetaret dhe ne c'nivele?
Ne vitin 1996 ka qene viti vendimtar i komunikimit me komunitetin nderkombetar, paraprakisht me zyrtaret e SHBA-se, pastaj te vendeve te caktuara te komunitetit evropian, ne vecanti me britaniket. Pastaj ketu, komunikimi dhe ky bashkepunim eshte thelluar ne fund te vitit 1997 dhe posacerisht ne fillim te vitit 1998. A kishin dijeni nderkombetaret se c'ishte UCK-ja.
Ka pasur shume komente qe e merrnin si nje organizate marksiste-leniniste...
Ne fakt, per ne qe ishim ne UCK, pervec deklaratave publike, kishte edhe opinione dezinformuese qe bente Beogradi dhe dashakeqesit e UCK qe donin ta paraqisnin si nje ushtri qe ne fakt nuk ishte e tille. Karakteri i UCK ishte qe ne fillim i qarte, lufta per clirimin e Kosoves. Nuk ka qene e drejtuar askujt politikisht, ka pasur karakter te qarte nderkombetar, mesazh dhe qellim shume te qarte politik.
http://www.nekdanji-pv.gov.si/2004-2...8_PV_Thaci.jpg
Ka pasur nje strukture ideologjike marksiste brenda saj, ka shume vete qe thone se disa nga drejtuesit kryesor te UCK-se, por edhe militantet e saj ne perendim mbanin fotografi te Enver Hoxhes...?
Ne asnje rrethane UCK nuk eshte identifikuar me asnje ideologji. Qellimi fillestar dhe perfundimtar i UCK ka qene clirimi i plote i Kosoves, por edhe thellimi i bashkepunimit me komunitetin nderkombetar. Ishte fare e lehte sikur te kishte karaktere te tilla ideologjike te formoje parti politike, fare e lehte. Serbia lejonte qe te formoheshin parti politike, lejonte aktivitete partiake, lejonte qe edhe te akuzohej Serbia verbalisht, por e luftonte cdo veprim konkret. Prandaj UCK orientimet kryesore i kishte ne perkushtimet per largimin e ushtrise dhe policise dhe administrates se Serbise nga Kosova, por edhe orientimin shume te qarte pro perendimor dhe te gjitha perpjekjet tona kane qene kunder prezences se uniformes serbe ne Kosove dhe kurre nuk kemi lejuar qe te ndodhe asnje veprim, asnje prezence civile serbe ne Kosove, te qytetareve serb. Lufta jone ka qene kunder prezences se Serbise ne Kosove, jo kunder qytetareve serb. Lufta jone ka karakter afrues, bashkues, integrues per te gjithe ne Kosove, sic u deshmua edhe me vone dhe vete emri ushtri nenkuptonte integrim, assesi ndarje.
A ka kryer krime UCK-ja ndaj serbeve ne Kosove?
http://2.bp.blogspot.com/_IgsjM-W_tD...hacisolana.jpg
UCK-ja ka zhvilluar lufte te paster, ka zhvilluar lufte demokratike dhe konventat nderkombetare, ne asnje kohe, ne asnje rrethane, nuk ka pasur pretendime te sulmonte dike prej popullates civile serbe. Megjithe zhgenjimet, megjithe masakrat qe kryenin autoritetet e Serbise, autoritetet udheheqese politike te UCK-se nuk kane lejuar dicka te tille. Pretendime te tilla kur jane shfaqur, ne i kemi ndalur.
Deri ne momentin qe UCK-ja doli publikisht me 28 nentor 1997, cfare perceptimi kishte per UCK-ne ne publik, cili ishte perceptimi i aksioneve te saj, a kishte nje imazh?
Ne fakt UCK-ne e paraqisnin dhe tentonin ta krijonin imazhin e saj dhe kundershtaret qe kishin hapesire mediale, qe kishin mundesi me te mira, me te medha per te prezantuar gjerat e tilla ne kuptimin legal ne Kosove, ne vecanti qe ushtrohej nje fushate e luftes speciale te autoriteteve te Beogradit. Nderkohe veprimet tona te drejta, lufta me karakter te qarte clirimtar, veprimet e tona te suksesshme bene qe me nje aksion te suksesshem te lidheshim aq shume dhe aq ngushte me qytetaret dhe te fitonin aq mbeshtetje te madhe sa te mposhtnim cdo fushate mediale, propaganduese, negative, duke pretenduar ta etimonin UCK-ne.
Deri vone UCK-ja mendohej, deri sa edhe doli publikisht, si nje loje e Beogradit...?
Kishte mendime te tilla, kishte opinione te tilla, kishte gjera qe me te vertete nuk do te duhej te prezantoheshin sepse dihej se keta djem, keto vasha ishin djemte e Kosoves, ishin njerez e ketij vendi qe luftonin per lirite e tyre dhe ne luftonin per liri sepse te pretenduarit e ndertimit te realiteteve te rendit demokratik ne ate kohe ishte i pakuptimte, ishte deshtim i plote. Kishte opinione te tilla qe permendet edhe prej autoriteteve nderkombetare, une dua te rrefej nje takim qe kam zhvilluar me zotin Klark, ne mes dy konferencave te Rambujese dhe Parisit, ku me thote se zoti Thaci ruhuni se UCK eshte nje organizim serb, eshte ne kontrollin tone, prandaj ju duhet te distancoheni ne komunikimin me ta se do ta keni te veshtire. Ketu plasin te qeshurat e Klark dhe te miat, e kishim avancuar ne bashkepunimin tone shume te ngushte dhe ai ishte i informuar qe ishte nje organizate e Kosoves qe luftonte per lirine e vendit.
berniThaci.jpg image by MDatTheG
Pak muaj pas kesaj i derguar special amerikan Gelbart e kishte quajtur nje organizate terroriste...
Ishte nje keqkuptim, pas nje takimi te keqkuptuar dhe te dezinformuar per rrethanat e atehershme qe ndodhin ne Prishtine. Por qendrimi i administrates amerikane ka qene shume i qarte, ne do te vazhdojme te komunikojme me te gjitha alternativat per lirine, me te gjitha alternativat politike qe jane paraqitur ne Kosove. Ky ishte qendrimi zyrtar, ndersa pas ketij deklarimi te nxituar te ambasadorit Gelbart, ai pastaj te pasivizohet per aktivitet ne Kosove dhe per regjionin.
Si u prit dalja e pare publike e UCK-se? Pjesemarrja e varrimit te mesuesit Geci.
U prit teper mire, u prit me nje emocion te vecante prej qytetareve te Kosoves. Njerezit e UCK-s vazhdimisht kane qene te hapur, para qytetareve, para popullit, por kane vepruar ilegalisht ne raport me autoritetet e Serbise, por para popullit gjithmone kane qene te hapur, se kane jetuar, kane qendruar para qytetareve te Kosoves.
Askush s'e dinte qe ishit perfaqesues te UCK-se...
http://s.seebiz.eu/files/img/2009/2/10/thaci.jpg
Por paraqitja e platformes politike me 28 nentor ishte nje emocion i vecante per qytetaret e Kosoves dhe gjithe shqiptare, pasi endrra e tyre po behej realitet, Kosova perfundimisht e kishte ushtrine e vet, po fillonte nje etape e re, koha e fillimit perfundimtar te largimit te Serbise nga Kosova.
Por ishte shumica e Kosoves mosbesuese... Intelektualet e asaj kohe ishin kunder...
UCK e kishte mbeshtetjen e qytetareve te Kosoves, ne nje forme a nje tjeter, dua te theksoj se te gjithe qytetaret e Kosoves ishin rezistues dhe clirimtare per lirine e Kosoves, nuk do te thote te jesh vetem me arme ne dore, por edhe mbeshtetes ne nje forme a ne nje tjeter, jane kontribuues te jashtezakonshme te lirise se Kosoves. Eshte e vertete, eshte tentuar te vihen mure mes njerezve dhe strukturave te ndryshe, dhe UCK-se, por ishte vullneti, ishte shpirt, ishte vizioni i vete qytetareve te Kosoves per lirite e vendit. Prandaj ne sa implementuam kete projekt, projektin madhor te largimit pas nje shekulli te qendrimit te Serbise ne Kosove.
Dihet tashme publikisht se kjo ishte dalja e pare e UCK-se me uniforme. Ju vete kur e keni veshur per here te pare kete uniforme?
Eshte interesant kjo e uniformes tek shqiptaret e Kosoves, pasi vazhdimisht njerezit historikisht kishin bartur e u kishin sherbyer ushtrive te tjera.
Ju s'e kishit kryer sherbimin ushtarak ne Jugosllavi?
Jo.
Si u lejohej kjo?
Vete gjenerata ime, ne ate kohe te viteve 88-89-90, ishte vec fillimi i krizes ne ish-Jugosllavi dhe te gjithe shmangshim sa kishim mundesi te mos fillonim se sherbyeri ne ushtrine Jugosllave. Prandaj edhe une u shmanga aq sa pata mundesi dhe perfundimisht u shmanga dhe fillova studimet ne Prishtine, pastaj filluan lufterat ne Slloveni, Kroaci dhe Bosnje dhe une fillova bashkarish te ndertonim ushtrine tone. Jo vetem ne familjen time, por cdo familje shqiptare qe ka percjelle djemte e vet ne ushtrine jugosllave, ka qene percjellje e ankthit, e frikes, e nje percjellje ne dicka te huaj, qe i dergonin bijte e tyre, pasi disa prej tyre ktheheshin me arkivole. Une per here te pare i kam sherbyer ushtrise se vendit tim, jam edhe bashkethemelues, uniformen e pare te UCK-se e kam veshur ne vjeshte te vitit 1996, sebashku me Kadri Veseli dhe me nje grup tjeter luftetaresh.
Nga vinte kjo uniforme?
Ne vinim nga Shqiperia ne Krume te Hasit, permes bjeshkeve, ne pjesen e Hasit ne Prizren, pastaj ashtu te uniformuar kemi vazhduar rrugen permes pjeseve fushore te Rahovecit, per te kaluar ne bazat tona ne Rahovec. E kishin ne krah dhe stemen e UCK-se dhe uniformen tone, dhe vazhduam pas nje kohe, kam mberritur pasi isha ne zonen e Drenices.
Si reagonin njerezit kur ju shihnin njerezit?
Kam mberritur ne familjen time, per mua ishte e paharrueshme takimi me nenen time, qe me kishte percjelle i perndjekur nga policia serbe. Nuk kisha lajmeruar qe do te kthehesha ne shtepi, kushtet dhe rrethanat kane qene te nje konspiracioni te thelle. Ne asnje rrethane, ne te gjithe strukturen nuk kemi perdorur asnjehere telefon, por as faks. Do te thote gjitha mesazhet, organizimin e kemi zhvilluar ne takime direkte fizike ne natyre, ne menyre qe ne asnje rrethane te mos zbuloheshin nga sigurimi serb. Dua te theksoj nje fakt shume interesant, nese deri ne 1992 per nje shekull te tere policia sigurimi dhe ushtria serbe na ka ndjekur, nga viti 1992 ka filluar qasje.
Qe do te thote?
Edhe ata kane qene ne vezhgimin tone. Sherbimi i inteligjences se UCK-se ka pasur vezhgime mbi UDB-ne serbe, ne kishim informacione te plota per zhvillimet e tyre.
http://www3.pictures.gi.zimbio.com/S...cbWarhxxvl.jpg
Nga i merrnit?
Nga njerezit tone qe i kishim anekend Kosoves.
Serbet bashkepunonin me ju?
Jo, shqiptare, por deportonomin ne informacione te sigurta, aktivitetet tona bazoheshin pas nje analize te terthorte, duke ndermarre te gjitha rrethanat parasysh, kurre serbet nuk kane arritur qe marrin masa preventive para aksioneve tona. Ndersa ne vazhdimisht kemi marre masa preventive ne rast te perpjekjeve te tyre per reagime ndaj nesh.
Ne nje dite vjeshte ju trokitet ne shtepine tuaj prej nga ishit larguar nga cili vit?
Isha larguar nga shtepia ne gusht te 1993 dhe nga ajo kohe kam qendruar ne vende te ndryshe, kam qendruar ilegal dhe ne asnje rrethane nuk kam kaluar me jete normale, legale te nje qytetari. Prandaj, keto vite ishin vitet e perpjekjeve, angazhimeve, kalimit te kufijve, shume te rrezikshem, duke konsoliduar organizimin e UCK-se. Ne ate periudhe, do te thote ne vjeshte te vitit, eshte krejt normale qe njeriu te vizitoje njerezit e vet, prinderit, ne jemi njerez te mallit, kemi emocionet tona. Kam vizituar familjen, natyrisht ishte nate dhe leviznim naten. Kam hyre ne oborr, kam hyre ne shtepi, kam trokitur, me uniforme dhe i armatosur. Ka qene nje emocion i vecante takimi me nenen, e cila u befasua, nuk u besonte syve te vet. Tha qe kam percjelle kater djem ne ushtri jugosllave me lot ne sy, per shkak te dhimbjes, ankthit dhe pasigurise se a do te kthehen serish. Kam percjelle edhe juve per t'iu shmangur policise serbe. Tash nxjerr lot gezimi kur iu shoh me uniformen e ushtrise, pa edhe shqiponjen, tha qe u ka hije shume, mua dhe bashkeluftetareve te mi, ne jemi me ju dhe ruhuni sa te keni mundesi.
A ka ndodhur ndonjehere qe prinderit tuaj, t'iu thene se kjo eshte nje rruge e rrezikshme qe mund t'iu kushtoje jeten?
Po, ka qene interesant, ne fillim te vitit 1993, pas perfundimit te aksioneve te saj. Prinderit e dinin qe kisha hyre ne veprimtari te thelle, i njihnin Adem Jasharin dhe bashkeluftetaret e mi, e dinin se ne mbanin mbledhje ne Prekaz dhe ne fshatin tim, dhe ne shtepine time. I njihnin dhe Kadri Veselin dhe shpesh e di se pershendetjet me prind mund te ishin edhe pershendetjet e fundit pasi te shkonim ne veprimet tona operative. Nje moment, nje te shtune, me kujtohet si sot, ishim duke qendruar familja ne nje dite pranverore ne oborr, nje moment mbetem vetem babai dhe une. Ai me tha qe e dija shume se ke hyre thelle, pune te cilat jane te renda, por biri im ki kujdes, bej cfare te besh, por ki kujdes, ruaje veten, ruaji shoket. Prandaj ky mesazh i prindit tim ka qene gjithmone nje mesazh i unitetit, edhe i beses, edhe i qendreses, edhe i humanizmit, do te thote si familje shume komplet, te integruar ne kete rezistence, por ndikimin edhe ne fuqizimin e kesaj fryme antiserbe ka qene edhe arrestimi i xhaxhait tim ne vitin 1985 nga autoritetet jugosllave dhe denimin e tij me 11 vjet burg, per shkak te veprimtarise nacionaliste separatiste qe behej ndaj Jugosllavise. Keshtu qe, familja ime si shume te tjera, ishin te pergatitur per tu ballafaquar me ato sfida, me ato rreziqe qe pastaj i barti familja cdo here qe policet na kerkonin ne shtepi, merreshin ne pyetje, keqtrajtohej, lirohej dhe kjo ndodhi ne 1993-1994-1996 pastaj ne 1997. Por, te gjitha keto ishin perpjekje per te me shantazhuar, por cdo represion qe behej tek qytetaret e Kosoves, por edhe tek familjet tona, vetem sa rritej kembengulsia jone per te vazhduar deri me fund.
Ju thate se ne fillim te shtatorit te 1996 keni hyre nga Shqiperia. A qellonte shpesh qe te kalonit kufirin mes Shqiperise dhe Kosoves?
Une kam kaluar kufirin ilegalisht nga periudha e vitit 1992, ne vazhdimesi nga viti 1993 deri ne perfundimin e luftes dhe dikur jane rreth 27 kalime ilegale.
Per sa?
Prej vitit 1992 deri ne 1999. Kalime keto te rrezikshme.
Kush ka qene kalimi me i rrezikshem?
Mund te them se kalimi me i mundimshem ka qene kalimi i kufirit ne vere te vitit 1996, sebashku me Kadri Veselin, Jakup Norin dhe nje grup shokesh te tjere, kalonim kufirin nga Shqiperia, do te thote permes Bajram Currit, Bjeshkeve te Sulbvices, ne kufirin Maqedoni-Mali i Zi - Kosove, shume te thepisura, me gure.
http://www.telegraph.co.uk/telegraph...8-_662064a.jpg
Sa ore zgjaste kalimi kufirit?
Per shkak edhe te mosnjohjes se terrenit dhe terrenit shume te veshtira, ne kemi mbetur edhe pa buke pasi s'kemi planifikuar qe do te zgjaste aq shume. Zgjati rreth 72 ore, pasi gjate dites stresoheshim dhe nuk leviznim, shfrytezonim naten. Terreni ishte i rrezikshem dhe ruhej nga malazezet dhe serbet.
Zakonisht sa kohe ju merrte?
Varesisht nga pika ne te cilen je orientuar, por Bieshket e Pashtrikut, jane shume-shume te renda, jane shume te thepisura, shume te dendura, pastaj ka qene edhe thjesht kalimi i kufirit 99% jo i sigurt, por 99% je edhe i vdekur, kur kemi kaluar ne ate kohe. Pasi ishte kufi i pritave, ishte kufi barrikadave serbe, kufi i ndarjes por kemi qene te pergatitur fizikisht, kemi qene te pergatitur shpirterisht, por gjithmone, ne cdo lodhje fizike na ka mbajtur vullneti dhe qellimi yne per lire te plote te Kosoves. Kane ndodhur edhe raste shume interesante, kemi ecur deri ne maje te Pashtrikut, ka qene mengjes dhe eshte dashur te strehohemi aty ne dimer, kemi qendruar gjate gjithe dites ne te ftohte. Me gjithe ate ngarkese logjistike.
Kishit ngarkese armesh me vete?
Po edhe arme, edhe armatimet e nevojshme. Ne ato momente te asaj lodhjeje kishte edhe bashkeluftetare sepse nga ajo pjese qe ishte Prizreni, shikohej nje pjese e Hasit, nje pjese e madhe e Dukagjinit, pastaj Gjakova. Pastaj thoshin edhe luftetare te tjere qe thoshin pse mundohemi kur te gjithe jane ne gjume. Ne fakt as ne nuk flinim, as ushtria dhe policia serbe, edhe pse qytetaret ishin ne gjume, vlonte nje dicka priste te shperthente dhe kjo ishte UCK-ja, pasi njerezit kane nevoje per dikush qe t'i veje ne levizje, te gjithe u bashkuam dhe fituam.
A ju ndihmuan ngjarjet e 1997 per te futur municione nga Shqiperia ne Kosove?
Ne fakt nuk e keqperdoren kete vit. Ishin ngjarje qe me te vertete na kane prekur te gjitheve, kudo ku ka kane jetuar shqiptaret. Por ne kuptimin pozitiv dhe ne qendruam afer dhe natyrisht se njesite tona logjistike futen armatim me masiv, me te mire, me Kosoven.
Qe e moret nga?
Qe e morem nga njerezit ne Shqiperi, por edhe te ndihmuar, ne kuptimin e lehtesimit te rrethanave edhe nga autoritet shteterore, posacerisht ne veri.
http://www.kosovo.net/tara2.jpg
Autoritetet shqiptare ju kane pajisur me arme dhe pajisje te tjera logjistike?
Deri pas shperthimit te luftes se pergjithshme jo, pas ketij shperthimi kemi pasur perkrahje edhe humanitar, edhe politik, edhe operativ, por mund te them edhe lehtesira ne kuptimin e furnizimit te ushtrise sone me materiale ushtarake dhe nga Shqiperia. Por natyrisht edhe transitit permes Shqiperise nga vende te tjera perendimore. Kemi pasur edhe pengesa shteterore.
Per shembull?
Ka pasur ndalje te njerezve tone, ka pasur pengesa ne transport, pengesa prej policive te ndryshme qe nuk ishin te informuar, ka pasur vonesa te panevojshme, por ne pergjithesi ka qene nje mbeshtetje e pergjithshme te leviz dicka edhe me teper, por edhe Shqiperia ishte ne vezhgim nderkombetar dhe natyrisht se kur jepej sinjali nderkombetar qe institucionet e Shqiperise t'i mbyllnin syte, rruga hapej.
Nje nga gjerat interesante eshte progresioni i rritjes se UCK-se. Ne 1992 ishin rreth 20 veta, ne 1997 rreth 200 veta, po ne 1998 sa ishte numri?
Ne vjeshte ne vitit 1997 kishim 200 bashkeluftetar, te gjithe keta te armatosur. Ne fakt ndodhi nje interesim i jashtezakonshem i rinise per t'u integruar ne strukturat e UCK-se, jo vetem ne Kosove, por edhe ne diaspore, jo vetem ne diaspore prej rinise shqiptare te Kosoves, ne Shqiperi, Mal te Zi, Maqedoni dhe Presheve. Por ngjarjet e bujshme dhe jashtezakonshme, dhe renia heroike e komandantit legjendar Adem Jasharit ne 5,6,7 mars beri qe gjithcka te ndryshoje ne Kosove.
Ngjarja e Prekrazit ka bere qe te ndryshoje ngjarja per luften?
Ishte jehona per Kosoven, bashkoi shqiptaret, bashkoi Kosoven dhe beri qe komuniteti nderkombetar te mendoje ndryshe. Menjehere grupi kontakti mblidhet dhe leshon deklarate per Kosoven. Prandaj pas luftes, renies se Adem Jasharit ishte nje interesim i jashtezakonshem i te gjithe njerezve per t'u integruar ne UCK. Tani ne perballeshim me nje situate krejt te re, interesim i jashtezakonshem i njerezve.
Por s'kishit arme...
Arme nuk kishim. Prandaj kishim nje pergjegjesi te madhe qe te vazhdonim luften, t'i sistemonim te gjithe ata njerez, jam vete deshmitar i perjetimeve jo te lehta, ku te rinj kane ardhur, kane kerkuar arme, s'kemi pasur arme per t'iu dhene ne ate kohe dhe jane kthyer duke qare, sepse deshironin me cdo kusht qe te ishin pjese e UCK, ne vecanti studentet, por kish edhe nxenes, fshatare. Kishte interesim te madh, por ne ato treva ku ne ate kohe ishte nje zgjerim, masivizim i fuqishem i UCK-se kishte interesim masiv, lufta e Prekrazit sebashku me Kadri Veselin, Xhavit Halitin, ne kishim organizuar ne nje hyrje te veprimtareve te dalluar te diaspores per ne Kosove. Lufta e Prekrazit ne na zuri duke kaluar kufirin Shqiperi-Kosove ne Pashtrik, ishte edhe Gjev Lladrosi, Iljaz Kodri, Sami Lushtaku, komandant Kumanova dhe shume bashkeluftetar te tjere. Edhe ky udhetim ka qene nje udhetim teper i rende sepse ne morem lajmin per lufte te madhe qe po zhvillohej ne Prekraz, vullneti ishte i madh qe te ecnim me shpejt per t'i arritur ne kohen e duhur, ishte e pamundur nga gjithe ato postblloqe, nga gjithe ai bllok apo mur qe ishte ndertuar nga trupat ushtarake serbe ne kufi. Por kufirin e kaluam mire, pastaj kemi kaluar ne fshatrat e Dukagjinit, nga andej jemi nisur pas disa ditesh ne Drenice. Lajmin per vrasjen e Adem Jasharit per familjen ishte shume pikellues per te gjithe neve, por ishte edhe mesazh masivizues per UCK-ne dhe ne gjithe ata bashkeluftetar qe u futem ne Kosove, menjehere te gjithe u shperndane anekend Kosoves. E zgjeruam definitivisht qe te mos lokalizohej lufta vetem ne Drenice, por te kishim nje pjesemarrje, te zhvillome lufte te organizuar ne nivel vendi dhe te fitojme mbeshtetjen.
Gjate vitit 1998 keni tentuar te kontaktoni me Rrugoven?
Kemi derguar mesazhe mirekuptimi. Te mos tentohet kur ne Drenice numeroheshin te vrare, ne Kosove te numeronte dikush vota, ishte e paimagjinueshme, ishte dicka shume e rende dhe derguam mesazhin tone qe nuk eshte kohe per zgjedhje te lira. Pasi askush nuk mund te ndertoje demokraci nen sundimin serb, nen predhat e ushtrise dhe policise serbe, nen ate represion te jashtezakonshem dhe ftuam per bashkim, nje bashkim politik dhe ushtarak qe do te ndihmonte clirimin e plote te Kosoves. Ne fakt, kerkesa jone nuk mori pergjigje, ne vazhduam me masivizimin dhe fuqizimin e rolit te UCK-se, pastaj vazhduan dhe angazhimet te tjera me ndermjetesimin edhe te autoriteteve nderkombetare qe te arrihet pajtueshmeria, nje marreveshje mes autoriteteve te Prishtines dhe Beogradit per autonomi te caktuar, ndersa ne luftonin per liri te plote. Ndersa ishte nje ndeshje konceptesh, qe perfundimisht lufta kishte filluar per clirim te Kosoves dhe jo nje autonomi me zvogelim te ushtrise dhe policise serbe. Pastaj ngjarjet moren hov te jashtezakonshem ne maj, qershor, korrik, gjate tere veres 1998, ofensivat e panderprera te ushtrise, policise serbe, anekend Kosoves, me pretendimin per t'i dhene goditjen perfundimtare. Per te ardhur keshtu ne shtator te vitit 1988, qe ne Kosove jane instaluar dy ushtri, ushtria e shqiptareve te Kosoves UCK dhe ushtria serbe, nuk kishte vend per te dyja ushtrite. Ne i kishim mbijetuar 5 muaj ofensivave te panderprera, kudo. Faktori nderkombetar u bind se duhet te fillohet te bisedohet shume hapur, jo vetem ne rruge te tjera komunikimi me UCK, por publikisht. Ndodhen takimet tona ne Gjeneve, ne SHBA, ne Londer, ne Shqiperi dhe gradualisht UCK filloi edhe publikisht te fuqizoje dhe te fitonte perkrahje ne kuptimin e bashkepunimi, nje perkrahje te hapur prej SHBA-ve
Perse pseudonimi juaj ishte komandant gjarpri?
Ne periudhen 1992-1997 kane qene rrethanat e tilla qe thirreshim ne emra te tjera, per shkak te sigurise personale dhe familjare, kushteve dhe rrethanave te zhvillimit te atehershem. Ndoshta per dike eshte e pakuptueshme, por ka qene e domosdoshme. Pseudonimi im ishte studenti ne 1992-1997, pastaj kam vepruar shume hapur me emer dhe mbiemer. Kishte nje humor, per shkak te levizjes se shpeshta dhe pazotesise per te na rene ne gjurme, qe mbeti ashtu, por pastaj ka qene edhe ekzagjeruar prej autoriteteve, por gjithmone kam vepruar me emer dhe mbiemer.
Kur u zgjodhet shef politike te UCK-se?
Prej themelit te UCK-se kam punuar ne platformen politike, kam punuar ne qartesimin dhe vizionin e saj, ne komunikatat dhe deklaratat politike te UCK-se. Pastaj gradualisht me sistemin dhe riorganizimin e shtabit te pergjithshem te UCK-se. Jam zgjedhur dhe drejtor i drejtorise politike te UCK-se, dhe pastaj udheheqes i delegacionit ne Rambuje.
Si keni udhetuar per ne Rambuje?
http://www.hindu.com/2008/03/03/imag...0374741801.jpg
Ne Rambuje jam nisur nga fshati Berishe, kam vazhduar pergjate fshatrave te Malisheves, sebashku me Kadri Veselin dhe nje grup tjeter bashkeluftetaresh.
Pse nuk udhetuat me delegacionin e UCK-se qe u mor nga...
...Ishin rrethana qe isha bindur se ishte rruga e duhur.
Kishit frike se mund te ishte kurth?
Jo, vetem se isha i bindur se ishte rruga e duhur, e njihja rrugen dhe e dija qe do te mberrija ne te njejten kohe. Por ishte marreveshje me delegacionin tjeter.
Nderkombetaret ishin ne dijeni te levizjes suaj?
Perpos anetareve te shtabit te pergjithshem te UCK-se, askush nuk ka qene ne dijeni te levizjes te mija ne ate kohe. Kaluam fshatrave te Hasit, pastaj permes Pashtrikut ne Shqiperi, ne fshatin Vlahen, pastaj Kukes, Tirane, aeroplan, Zvicer.
Nderkohe askush nuk e dinte se ju ishit kryetar i delegacionit te UCK-se...?
Ne fakt edhe kur eshte publikuar emri im, nuk jam prezantuar shume ne media, nuk jam, ne vecanti as ato lokale dhe as ato nderkombetare, kam dashur qe te jem sa me pak i njohur publikisht dhe te jem sa me afer njerezve, te mos jem objekti i takimeve te ndryshme qe zhvilloheshin ne ate kohe...
Dhe ju mberritet ne Paris...
Ne Paris mberritem nje ore pasi kishte mberritur delegacioni i Kosoves, konferenca vec kishte filluar, kam marre nje taksi nga aeroporti i Parisit, por nderkohe autoritetet e Parisit kishin kuptuar qe kishim zbritur. Kemi vazhduar deri perballe keshtjelles ne Rambuje, aty u takuam me disa miq nderkombetar qe i njihje, i kam telefonuar. Ata ishin te befasuar qe kishim mberritur ne kohen e duhur, megjithese konferenca vec ishte hapur, por s'kishte filluar punimet. Kam hyre brenda duke respektuar te gjitha procedurat e nevojshme, pastaj menjehere jam takuar me pjese te delegacionit kosovar, me te mberritur ora 21:30 jemi takuar sebashku me delegacionin ne ate kohe te LBD-se, me profesor Qosjen, ishte gjithashtu dy perfaqesues nga komuniteti medial apo shoqeria civile zoti Surroi dhe zoti Shala. Nderkohe kemi diskutuar per organizimin tone, per mbarevajtjen e perkushtimeve dhe konferences nga ana jone dhe per menyren e organizimit. Ndersa perfaqesuesit e LDK-se, nuk ishin ne ate takim, ishin te lodhur, kishin shkuar te pushonin, ndersa ne mengjes u takuam sebashku.
U befasua Rugova kur te pa?
Nuk mendoj qe u befasuan ne kuptimin e prezences, me teper u befasuan per menyren se si ne filluam te punonim, por ne nderkohe ne te gjithe aktivitetin tone te ngjeshur edhe ai ishte i informuar se do te jem aty, por kishte pritur qe do te kemi vonese 2-3 dite, por ishte nje befasi, besoj pozitive.
Si qelloi qe ju u zgjodhet kryetar i delegacionit shqiptar ne Rambuje?
Ishte nje marreveshje e spektrit politik, qe delegacionin e Kosoves duhet udheheqe faktori qe e kishte derguar Kosoven ne Rambuje. Ishte nje qendrim unanim, i te gjitheve pa dallim, edhe i perfaqesuesve te LBD-se, edhe te shoqerise civile, edhe te anetareve te LDK-se, qe delegacionin ta udheheqe perfaqesuesi i UCK-se, meqe une isha udheheqes i drejtorise politike te UCK-se, u zgjodha si kryesues i delegacionit te Kosoves, por kishte edhe rekomandime nga komuniteti nderkombetar, posacerisht nga Amerika, qe te mirekuptoje kete propozim.
Perse refuzuat ta firmosnit marreveshjen qe ne Rambuje?
Konferenca ne Rambuje ishte konferenca e pare nderkombetare qe organizohej per historine politike te Kosoves per Kosoven. Ishte takimi i pare qe merrej pjese per te degjuar edhe per te vendosur per vetveten. Ishte hera e pare qe merrnim dokument per te studiuar per te ardhmen tone. Gjithmone ne historine tone na kane sjelle Kushtetuta apo dokumente te gatshme imponuese dhe te sjella me represion serb. Tani u krijuan rrethanat qe jemi te barabarte dhe kishte ndermjetesimin nderkombetar. Por shumica prej tyre kerkonin paqe se sa ishin te interesuar per liri te plote te Kosoves. Kerkonin stabilitet, kerkonin paqe, armepushim, perfundim te kryengritjes dhe arritjen e nje autonomie gjysmake per Kosoven edhe vazhdimin e ndertimit te institucioneve te perbashketa, kthimin e nxenesve ne shkolla, nje liri kulturore edhe te perfundonte me gjithcka. Pretendohej te paraqitej si nje perpjekje per kryengritje, por jo si nje levizje qe do te vazhdonte deri ne fund. Me kalimin e kohes, une menjehere kerkova qe fillimisht, para se te filloje konferenca ne kuptimin e mirefillte, per marreveshje, te arrihej armepushimi. Nuk mund te zhvilloheshin negociata kur digjej e piqej Kosova anekend, ne kohen kur ne cdo moment merrnim informata per vrasje te te afermeve. Nje kerkese e tille per armepushim fillimisht u mirekuptua, me vone u hezitua, por vazhdonin me perpjekjen tone. Refuzimi nderkombetar i qelluar, por me kalimin e kohes dhe une kuptova qe autoritet serbe deshironin qe permes represionit ne Kosove te ushtronin ndikim tek ne, delegacioni kosovar, ne vecanti tek une, permes autoriteteve nderkombetare, nese nuk nenshkruhet ky dokument, tani fajtor dhe pergjegjes per zhvillimin negative ne Kosove, jeni ju. Ne fakt nuk kam rene ne ndikim te ketij shantazhi, te kesaj perpjekje te kote, qendrimi im ka qene i qarte qe duhet te zhvillohen bisedime parimore dhe te avancohet, ne kuptimin e arritjes se nje marreveshje te qendrueshme, nje marreveshje qe sipas nesh nenkuptonte largimin e ushtrise dhe policise serbe, kishte opinione shume interesante, opinione shume te ndryshme, kishte opinione ndoshta edhe naive nga nje here te paraqitura, kur kerkonim largimin e plote te policise dhe administrates serbe, por edhe kishte qendrime shume agresive te autoriteteve serbe, por duhet te theksoj ate zhvillime kanqe qene zhvillime te jashtezakonshme, kane qene bisedime shume te renda, me presion te jashtezakonshem, te paimagjinueshem per ate qe nuk ka qene ne proces per t'i perballuar.
A kishit momente qe mendonit se po ua hidhnin?
http://www.eu2008.si/includes/photos...GYMNICH126.jpg
Nuk besoj qe te kishte momente qe te isha i bindur se komuniteti nderkombetar po mundohej te na e hidhte. Por opinioni im paska ndryshe ishte prej disa pjesemarresve nderkombetare, ishte se ne luftonim per liri te plote, ne deshironim te benim shtet, ne luftonin per largimin e plote te Serbise. Ne nuk kishim problem me largimin e gjysmes e ushtrise apo policise, por donim largimin e cdo polici. Ne nuk donim paqe momentale dhe te vijonte lufta pas disa muajsh, ne donim paqe te perhershme. Ne kete drejtim ne kerkuam shume qarte qe pretendimi per shkaterrimin e UCK-se eshte pretendim i pajustifikueshem dhe i paqendrueshem. Ne insistimin ne fund eshte arritur ne perkrahjen, por ketu dua te besoj se ka qene perkrahje komplet e zonjes Ollbrajt dhe zotit Rubin, zedhenes i departamentit te shtetit, qe UCK-ja te mos shkaterrohet por te transformohet ne trupe te re te Kosoves. Por nderkombetaret ishin te interesuar qe te kene marreveshje me UCK-ne. Prandaj gradualisht me kalimin e kohes, arritem ne perfundim qe i gjithe debati, i gjithe bisedimeve, i gjithe dialogeve, gjithe ai pretendim per marreveshje te jete ne nje grup te ngushte, ne nje nivel te udheheqesve te departamentit te shtetit, te udheheqesit te konferences se Hill Petric dhe delegacioni kosovar, me refuzimin kategorik te autoriteteve serbe.
Gjate asaj kohe kishit presion nga komandantet e UCK-se qe ndodheshin ne Kosove?
Ne fakt une isha me shumicen e komandanteve te UCK-se, isha ne kontakt te vazhdueshem me shtabin e pergjithshem te UCK-se, kishte dizinformata te ndryshme tek ata. Por dua t'i falenderoj te gjithe per perkrahjen dhe besimin qe kane treguar ndaj meje dhe UCK-se.
Per keni kerkuar ne ate kohe te takonit Arben Demacin?
Ne fakt delegacioni serb kishte kerkuar qe te bente vizite ne Beograd, por edhe zoti Hill kishte vizituar Beogradin, ishte nje takim zhgenjyer i autoriteteve te Beogradit. Ne anen tjeter ne UCK filluan disa zhvillime prej individeve te caktuar qe nuk ishin te pelqyeshme per ushtrine tone, per vendin tone, por edhe per qytetaret. Ne kete kohe zoti Demaci ishte i ngarkuar i UCK-se, per ndertimin e institucioneve ne Prishtine. Zoti Demaci ishte kunder organizimit te konferences ne Rambuje, kunder pjesemarrjes se UCK-se. Ishte nje refuzim interesant, por UCK-ja ishte thjesht pjesemarresve. Demaci ishte njeriu i rezistences, simbol i rezistences kombetare ne Kosove. Kete vendim historik per vendin tone, nuk eshte e lehte te vendosesh dhe te perfaqesosh qytetaret, te vesh nenshkrimin ne dokument qe lidhet me te ardhmen e atdheut dhe te qytetareve. Kerkohej qe te kishim nje bashkerendim te njerezve me autoritet dhe te kemi nje vendim unik. Kam kerkuar ta takoj, fillimisht eshte menduar qe takimi te ndodhe ne Shkup. Por edhe me lehtesimin, ne kuptimin logjistik, amerikane dhe kontakteve te mia te ngushta qe kishim me autoritetet sllovene, para se gjithash me zotin Darnofshek, te ndjerin, kemi arritur ne rakordim qe takimi te zhvillohej ne Ljubjane. Ka qene nje takim jo i lehte, e kam informuar zotin Demaci per te gjitha zhvillimet, kam kerkuar qe te vije ne Rambuje, menjehere te propozohej nga ana ime per udheheqes te delegacionit kosovar. E kam informuar per veshtiresite, per pengesat, per ballafaqimet qe i kishim, por edhe per kembengulesine nderkombetare per arritjen e marreveshjes. Ne fakt ne pajtoheshim ne parim per shume ceshtje.
Por per cfare ndaheshit?
Por, ne ndanim opinione te ndryshme, une isha qe te vazhdonte procesi dhe te arrihej marreveshja me nderkombetaret, ndersa zoti Demaci mendonte konferenca e Rambujese eshte nje deshtim dhe do te ndodhe nje konference tjeter, e pastaj sic thoshte edhe ai, duhet te kryejme edhe 2-3 flama te tjera, mendonte per ofensiva serbe dhe pastaj do te kemi nje mundesi me te mire, do ta marrin ne dore situaten komuniteti nderkombetar, te gjendej nje zgjedhje me e mire. Eshte krijuar mundesia e nje kontakti, e nje bisede telefonike mes zotit Demaci dhe sekretares se Shtetit, zonjes Ollbrajt. Ishte nje bisede jo e kendshme, ne papajtueshmeri te plote parimore, ishte edhe prezenca e autoriteteve amerikane, por dhe zotit Dernofshek, dhe kemi organizuar nje konference te perbashket ne Ljubjane, u kemi folur per perpjekjet tona, prandaj ishte takim i cili ia vlejti. Por, edhe nje takim i cili edhe mua me ka shtyre qe te mendoj edhe me thelle dhe ne te njejten kohe te jem i vendosur ne qendrimin tim sepse qendrimi im per perfundimin e konferences dhe qellimit, nuk dallonte nga ai Demacit, por dallimi ishte se une isha per participim ne procesin, ndersa Demaci ishte qe te mos jemi pjese e ketij procesi. Ndersa kerkesa dhe ceshtje, nuk dallonin.
Po takimi me Kadarene si e mbani mend ne Paris?
Ka qene nje takim shume interesant, e vleresoj gatishmerine e zotit Kadare per te me degjuar dhe per t'i sqaruar realitetin ne Kosove, duke pasur edhe per mirekuptim per opinione qe ai kishte shprehur ne proces keqkuptues. Prandaj, pas ketij sqarimi per rrethanat ne Kosove, zoti Kadare si nje intelektual i mirefillte, por edhe si nje njeri i reflektimit te thelle dhe njohjes se thelle te botes shqiptare, pas asnje ngurrim, menjehere ka dhene zotimin se qe ate nate do te leshonte nje deklarate ne mbeshtetje te plote te delegacionit te Kosoves dhe parimeve baze te ketij delegacioni per arritjen qe conte drejt arritjes se marreveshjes mes Prishtines dhe autoriteteve nderkombetare.
Ju keni qene pothuajse 31-vjecar, ne nje moment qe ju do te vendosnit ne nje firme ne njerin prej vendimeve me te rendesishme per te ardhmen e Kosoves, sa e veshtire ka qene kjo firme? Jo gjithkujt i vjen radha qe te firmosi dokument te nje rendesie te tille ne kete moshe.
Asgje rastesisht nuk ndodh. Ishte perpjekje shumevjecare. Ishte dhe mbeshtetje e fuqishme e gjithe atyre njerezve qe bashkerendonim, qe bashkeluftonim bashkarish, ishte nje qendrim i vazhdimesise qe ne prezantonim. Por me e rendesishme se mosha e re, ishte qellimi qe ne deshironim te arrinim. Ne nuk kishim shkuar ne Rambuje per te kapitulluar, nuk kishim shkuar ne Rambuje per te nenshkruar gjithcka, ne nuk shkuam ne Rambuje qe te jemi djem te mire, nuk kishim shkuar ne Rambuje per te bere karriere, ne nuk kemi shkuar te largoheshim nga idealet e bashkeluftetareve qe derdhnin gjak ne Kosove. Ne nuk kishim shkuar ne Rambuje mbi vullnetin e 2 milione qytetareve per pavaresi. Gje per te cilen ishte mbajtur referendumi edhe pas viteve 1990, ishte vullnet i qytetareve, nuk ishte i Hashim Thacit dhe jo i ndonje delegacioni tjeter, ne keto momente, mund te them lirisht, pak njerez mund te qendrojne deri ne fund, shume futen ne rresht, por shume rrallohen. Ne kuptimin e paqendrueshmerise se tyre deri ne fund. Une kam pasur momente te veshtira, edhe brenda delegacionit. Momente te cilat te benin thjesht te flasesh edhe me vetveten me cfare bote jeton dhe per ke jeton. Une perfaqesoja vizionin tim, qellimin tim politik dhe vullnetin e qytetareve te Kosoves. Por te luftes qe zhvillohej ne Kosove, pasi ishte derdhur gjak. Derdhej gjak cdo dite, une nuk isha i gatshem te beja kompromise me Serbine per Kosoven. Kemi zhvilluar biseda te gjata, sidomos ne tre netet dhe kater netet e fundit, pa gjume, kam zhvilluar edhe takime sy me sy, mbi 3 ore e gjysme, me zonjen Ollbrajt, ku ishte zoti Hill dhe zoti Rubin. Per nje moment zonja Ollbrajt me tha shume hapur, nese nuk e nenshkruani tani marreveshjen, ju do te jeni pergjegjes per vendin tuaj dhe popullin tuaj. Atje lufta do te vazhdoje. Ne do te largohemi, kemi pritur disa sekonda deri ne pergjigjen time. Ishte dicka shume e rende dhe e jashtezakonshme nga ana ime, ishte vetem nga delegacioni ne takim. Ne keshtjelle, kam deklaruar qarte se ne do ta nenshkruajme marreveshjen, por me plotesimin e kerkesave legjitime tonat. Qe nuk ishte refuzim komplet, por nuk ishte pajtueshmeri e plote. Ishte nje nevrikosja nga zonja Ollbrajt, por nga ky takim lidhur miqesi edhe me te thelle, kemi pasur mirekuptim ne implementimin e kerkesave. Pastaj ne proces e siper te atyre diteve dhe neteve te veshtira, te nje presioni te jashtezakonshme edhe te diplomacise shqiptare qe kishin ardhur ne keshtjelle, edhe ne lobet shqiptare amerikan, edhe te disa kongresmeneve, kemi arritur qe te fusim ne dokumentin perfundimtar, UCK te transformohet dhe jo te shkaterrohej, qe Kosova te kete kushtetute, jo kornize kushtetuese, qe pas 3 vitesh Kosova do te kete te drejte te organizimit te referendumin per statusin politik. Do te ishte nje periudhe e perkohshme statusore. Dhe per referendum kam marre arritur qe te kem pajtueshmeri edhe ne nenshkrimin e Sekretares se Shtetit Ollbrajt dhe perkrahjes se komunitetit nderkombetar, ne vecanti te shefit te diplomacise evropiane ne ate kohe qe perfaqesonte komunitetin evropian, ambasadorit Volfgang Petric. Dua te theksoj se pas pranimit te ketyre kerkesave tona legjitime, autoritetet serbe jane terbuar dhe kane filluar refuzimin kategorik te cdo marreveshje dhe keto fillon dhe kthesa e madhe te afrimit te delegacionit tone, me autoritet nderkombetare per te vazhduar deri tek arritja e nje mirekuptimi per nje kompromis te lehte per konsultim me popullin e Kosoves dhe nenshkrim ne Paris.
Nderkohe qe ju firmoset, delegacioni serb refuzoi. Pas kesaj i u kthyet ne Kosove dhe a e dinit qe do te perfundimin bombardimet?
Mirekuptimi pe kompromis, per te vazhduar pas disa ditesh, ne kerkuam ne fakt 5-7 dite, jo 2 jave, komuniteti nderkombetar e zyrtarizoi kete qendrim dy javor. Ky kompromis eshte arritur permes sektares se Shtetit Ollbrajt dhe me ndermjetesimin e zotit Rubit. Zoti Rubin ka qene personaliteti kyc i arritjes se kesaj marreveshje, per vazhdim te konferences dhe per konsultim, pas konsultimit me popullin e Kosoves. Pas perfundimit te konferences ne Rambuje, ne te njejten kohe pjesa tjeter e delegacionit eshte kthyer nga Parisi ne Prishtine me avion ushtarak. Une perseri vazhdova nga relacioni nga kisha ardhur, nga Parisi ne Zvicer, ne Tirane dhe menjehere kam filluar konsultat te tjera me zyrtaret amerikane dhe evropian, por edhe kam filluar pergatitjet qe te kthehem ne Kosove dhe ne Kosove pas disa ditesh kam hyre ilegalisht.
Sa fletarrestimi keni pasur nga Serbia?
Deri tani 6-7 edhe pas ketyre viteve 1999, edhe shpalljes se pavaresise te tjera. Ishte nj mobilizim i jashtezakonshem i ushtrise dhe policise serbe ne kufi. Ata e dinin qe s'mund te nderhynin ne Kosove, prandaj ketu kemi levizur ne menyre taktike ne drejtim te Maqedonise, kemi kaluar bjeshket tek Struga, kemi vazhduar prej bashkemendimtareve, ku mund te them edhe bashkeluftetareve ne Velesht, Struge, permes Kercove, ne Tetove, kemi pretenduar qe te kalojme ne Kumanove, ka qene e pamundur. Kemi kaluar permes disa fshatrave ne Tetove, permes bjeshkeve te Lubutenit, ne bjeshket e Sharrit, ka qene bjeshket e Kacanikut, pastaj bjeshket e Sharrit, ne pjesen perballe Ferizajt, Lipjane, Shtime, por gjithmone per te mberritur ne seline e shtabit te pergjithshem ne Berishe te Drencies. Ku menjehere kemi vazhduar me takimet shtese, te shtabit te pergjithshem, disa pune vec ishin kryer nga anetare te shtabit te pergjithshem qe kishin mberritur perpara dhe takimet qe ishin bere me komandantet e zonave operative. Te nesermen menjehere i kam informuar shtabin e pergjithshem per te gjithe aktivitetin qe kam zhvilluar, per konsultat qe kam zhvilluar, por ne te njejten kohe kemi ftuar te shtabit te pergjithshem me komandantet e zonave. Pasi keto te fundit nuk ishin anetare te shtabit te pergjithshem, por perfaqesonin zona te caktuara operative, kam bere informimin e plote te gjithe zhvillimeve ne Rambuje. Nderkohe une isha propozuar tashme si kryeministri i qeverise se perkohshme pas nje marreveshje te arritur midis LDK, LBD dhe autoriteteve civile, dhe UCK-se. Ne Rambuje do te isha edhe si mandatar i qeverise se perkohshme. Pas sqarimeve qe kemi bere, ka qene qendrim unanim i te gjitheve qe te nenshkruhet marreveshja ne Rambuje, por kam zhvilluar kontakte edhe ne ato ore edhe ne ato pak dite, anekend Kosoves, per t'i sqaruar njerezit.
Nderkohe duhet te ishit ne nje ndjekje shume te forte te autoriteteve policore serbe..?
Kishte ndjekje, por ishte mobilizim i yne qe te shkonim deri ne fund.
A keni pasur presion nga autoritetet shqiptare qe te firmosnit sa me shpejt?
Ne fakt diplomacia shqiptare ishte zeri i komunitetit nderkombetar dhe zeri qe perfaqesonte ate qe ishte qendrim i drejte, por nuk ishte qendrim me perputhshmeri me ate qe donim ne.
A keni komunikuar me kryeministrin Majko?
Une e kuptoj atehere edhe zotin Milo, qe atehere ishte minister i Jashtem, kuptoj edhe zotin Majko, qe ishte ne ate kohe Kryeminister i Shqiperise, kuptoja gjithashtu edhe zotin Godo, i cili me sinqeritetin e tij prej nje intelektuali dhe nje shqiptari, beri te jashtezakonshmen qe te na bindte te nenshkruanim dicka qe propozojne ne ate kohe dhe gjithcka cfare bente, e bente nga shpirti i tij i paster. Por keto perpjekje, ishin perpjekje qellimmira, por dua te them se kishim nje qendrim autonom ne vendimmarrjen tone dhe mendoj se ishte nje qendrim shume i drejte.
Dhe ju i moret te gjithe kreditet per te firmosur marreveshjen ne Paris dhe e firmoset ate. Nga momenti qe e firmoset dhe deri sa u rikthyet ne Shqiperi, a e dinit qe do te vazhdonin bombardimet?
Ne fakt Shqiperia kishte qendrime interesante per Rambujene. Fillimisht mbeshteteshim plotesisht, pastaj kishte hezitime ne qendrime, kishte opinione te ndryshe, edhe brenda qeverise shqiptare, kishte te derguar ndoshta te panevojshem ne Rambuje, krejt pa ndikim. Kishte edhe qendrime te spektrit politik qe dallonin nga qendrimi i qeverise, kishte deklarime qe assesi nuk duhet te uleshim ne Rambuje, por mendoj se te gjitha keto qendrime ishin qendrime qe buronin nga mosinformimi i duhur dhe nga ndikimi i diplomacise nderkombetare. Por ne perpiqeshim t'i kuptonim.
Qe nga momenti qe ju firmoset ne Paris dhe deri ne momentin qe filluan bombardimet, a ishit ju te informuar qe bombardimet do te fillonin dhe kur i prisnit ato?
Ne ne fakt i kryem te gjitha pergatitjet per nenshkrimin e marreveshjes, ne kuptimin edhe zyrtar, menjehere ne Paris kemi pergatitur te gjitha dokumentet bashke me nderkombetaret. Ne vecanti kam punuar shume me delegacionin amerikan, edhe ne dhomen time te hotelit, ne hotel "Sofitel", por edhe ne dhomen e ambasadorit Hill, sebashku me zotin Rubin. Gjithashtu vazhdimisht ne kontakt te vazhdueshem permes linjes telefonike me zonjen Ollbrajt dhe me gjeneralin Klark dhe gjithcka shkonte sipas planit. Kemi nenshkruar marreveshje ne kuptimin edhe zyrtar dhe ishte nje reagim i jashtezakonshem negativ, i ambasadorit rus Majorksi, i cili qendrimin e tij refuzues nuk hezitonte ta shfaqet me agresivitet, ne cdo moment. Pas nenshkrimit te kesaj marreveshje, por edhe paraprakisht, gjithcka ishte e qarte. Bombardimet do te fillonin.
E dini ekzakt daten?
Ekzakt e dinim qe menjehere pas largimit tone nga Parisi, gjerat do te levizin.
Ku keni qene ne momentin qe ka ndodhur bombardimi?
Bombardimi na ka zene ne kufi, duke kaluar Shqiperi-Maqedoni, ne bjeshke te Struges.
Kishit dijeni qe po fillonin bombardimet?
Ka qene nje moment kercenues, megjithese kemi marre nje dite perpara njoftimet se mbremjen e asaj nate do te fillonin bombardimet. Kemi hyre ne Kosove, kemi vazhduar rezistencen, gjate gjithe periudhes se bombardimeve, te luftes per mbijetese te qendrueshme ne Kosove.
A ka pasur ndonje tentative te serbeve gjate kohes qe keni ne Tirane apo ne vende te tjera te perendimit per t'iu eliminuar fizikisht?
Mund te them se ndoshta ka pasur edhe ne Kosove, edhe ka pasur, jam i sigurt. Nuk mund te them se ka pasur, se nuk kam asnje informacion, por kam nje takim shume interesant me ministrin e Brendshem te asaj kohe, Spartak Poci. Ne nje prej lokaliteteve te Tiranes, kur deshiroja te kthehesha ne Kosove dhe te zhvilloja nje konsulte me nje diplomat nderkombetar, por deshiroja qe te isha me i paverejtur, ai kishte qene po ne te njejtin hapesire dhe kishte derguar njerezit e vet qe te jene afer meje, te jem me i sigurt. U befasova me te thene te drejten dhe pastaj u largova nga ai lokalitet aty, ajo hapesire aty. Erdhen disa njerez te operatives dhe po me pyesnin a jeni ju zoti Thaci, po jam i thashe, po jam vellai i Hashimit, jo Hashimi. Vazhdova rrugen time, por kercenim fizik, real, drejtperdrejt, kam pasur ne Paris, pas perfundimit te konferences.
Si?
Ka qene tentim i drejtperdrejte per atentat ne qender te Parisit dhe mund te them se ka qene nje ndjekje fizike me makina, prej njerezve te UDB-se, mu ne qender te Parisit.
Si ka qene kjo ngjarje?
Ka qene kjo ngjarje edhe ndoshta nga pakujdesia ime sepse nuk merrja sigurim, nuk deshiroja qe te jem aq i ngarkuar, deshiroja qe te vazhdoja rrugen time dhe te mos jem aq i ngarkuar me sigurim, pastaj ka qene mjeshtri nga drejtuesit e automjetit qe ka arritur ne qender te Parisit te shmanget prej dy makinash qe ndiqnin vazhdimisht, diku mes 5 kilometrash permes Parisit. Eshte interesant, qe ato ishin ne menyre shume profesionale, por edhe ne jemi shmangur, por pastaj ka qene nje reagim policor, i autoriteteve franceze, te cilet nuk i kane identifikuar kercenuesit. Ndersa eshte evidentuar si rast tek autoritetet e Frances, por une nuk e kam vazhduar kete ceshtje permes autoriteteve franceze. Ky ka qene ballafaqim i hapur me njerez te armatosur, ne pike te dites, ne qender te Parisit. Qe do te thote, qe ishin njerez te paguar.
Gjate luftes keni qendruar me shume ne Kosove apo jashte?
Kam qendruar ne Kosove, nuk kam qendruar ne nje vend, por i kam vizituar te gjitha zonat operative, duke filluar nga ajo e Llapit, e Shales, ne Bajgore, kam qendruar me net te tera duke u marr me organizim dhe riorganizim, dhe sqarime politike gjithashtu. Pastaj ne Karadak, ne zonen e Pashtrikut, anekend duke i vizituar njesite, shtabet operative por edhe ushtaret. Ne Dukagjin kam qendruar shpesh dhe jam marre personalisht me konsolidimin e informacioneve qe ndodhen me corganizimin ne ate periudhe kohore dhe gjithashtu ne pjesen tjeter te Prizrenit, kam ardhur edhe ne Prishtine per te kryer pune te rendesishme politike.
Gjate luftes?
Po, kam ardhur ne Prishtine, kam takuar zotin Demaci, bashkeluftetar civil qe vepronin, ne vere te vitit 1998.
Cili ka qene momenti me i veshtire gjate bombardimeve?
Momenti me i veshtire gjate periudhes se bombardimeve ishin momentet e fillimit te depertimit te njerezve.
Ndjeheshit pergjegjes qe nuk mund ta garantoni popullsine civile?
...dhe dizinformatat e medha qe raportin media jashte Kosoves. Ishin momente te renda, masakra qe ndodhin. Une jam edhe perjetues i masakres se madhe te roberise, ku edhe femije 2-3 muajsh ishin prere me thika ne shtator te vitit 1998. Ndersa moment i rende ne lufte eshte renia heroike e komandantit legjendar Adem Jasharit dhe shume bashkeluftetareve te tjere qe dilnin kudo ne Kosove. Momente te renda kishte edhe kur nuk mund t'i mbronim civilet qe ishin te sistemuar ne bjeshke te Kosoves, por ne moment ishte krijuar nje rrethane sikur te gjithe pajtoheshin qe te zbrazej Kosova. Gjithmone kemi kembengulur dhe kemi besuar ne qellim tone, se pavaresisht gjithe atyre djegieve, shkaterrimeve, vrasjeve masive, depertimeve masive, ne do t'i fitonim. Gjate tere kesaj periudhes si kryeminister i perkohshem i Kosoves, vazhdoja te qendroja anekend Kosoves, edhe gjate bombardimeve te NATO-s, isha ne kontakte te vazhdueshme, mund te them ditore, me zonjen Ollbrajt, me gjeneralin Klark.
A ka pasur forca tokesore te NATO-s ne Kosove?
Ka pasur njerez te operatives qe ishin ne koordinim te plote me ne, logjistik, ka pasur njerez adekuat per t'i harmonizuar qendrimet e UCK-se, te NATO-s dhe natyrisht me politiken nderkombetare. Koordinimi ka qene i perpikte, koordinatat e UCK-se ishin cak i sulmeve te NATO-s ne shumicen e rasteve. Pastaj, momente te renda ishin edhe kur filloi te mungonte edhe buka, sidomos per civilet.
Si e arrinit te furnizoheshit me ushqim?
Gjate luftes gjinden menyra, hapesira, rruge, per te mbijetuar.
Ku ishit kur mbaroi lufta?
Rreth dates 20 maj, ne fakt Toni Bler, kryeministri i atehershem britanik vizitonte Shqiperine. Edhe zonja Ollbrajt i kishte rekomanduar qe te ishte sa me afer diplomateve nderkombetare dhe te sqaroje te verteten qe ne asnje rrethane te mos ngrihej ndonje ze, i cili tentonte te nderpriste bombardimet per t'i dhene gjoja kohe Serbise per marreveshje. Ishim rakorduar per takim ne Tirane dhe kam filluar udhetimin, pas takimeve qe zhvilluan anekend Evropes, kur pastaj dola ne Shqiperi, takimi qe zhvillova atje me autoritetet e Shqiperi. Pasi takimi me zotin Bler deshtoi, pasi ishte e pamundur te mberrija ne kohen e duhur, por i takoi zoti Krasniqi. Pastaj zhvillova takime ne Londer, Paris, Bruksel, Vjene, ne te gjitha vendet e komunitetit Evropian. Takimi ne fund te majit me zotin Strop Talbot, zevendes sekretar i shtetit amerikan, ne Bruksel, sebashku me Bardhyl Mahmutin, ka qene takimi vendimtar qe me eshte komunikuar, ne kuptimin pozitiv ne pergjigje te kerkeses sone se duhet te perfundoje perfundimisht ceshtja Kosove-Serbi. Aty nuk mund te zhvillohet edhe me tutje jete e popullates shqiptare me autoritetet e Serbise.
Cila ishte pergjigja qe moret?
Zoti Strop Talbot me eshte pergjigjur duke me shikuar ne sy, duke me thene, zoti Thaci qendrimi komunitetit nderkombetar eshte i qarte, asnje ushtar, polic, administrator, i Serbise, nuk do te qendroje ne Kosove. Jemi te vendosur se qeveria amerikane dhe NATO do t'i shkojme deri ne fund.
Zoti Thaci, si u ndjete heren e pare qe hyte ne Prishtinen e lire?
Ishte dicka e paimagjinueshme, qe une e besoja, por qe realisht ishte veshtire te besohej, ishin shtate vjet per lufterat politike-ushtarake, te panderprere dhe nje shekull lufte perpjekjesh te popullit shqiptar per liri. Shtate vite te UCK-se dhe nje shekulli te perpjekjeve te popullit te Kosoves per liri nga Serbia. Serbia ne Kosove kishte ardhur me dhune, kishte qendruar me dhune, po largohej duke ushtruar gjenocid. Isha larguar fshehtas nga Prishtina ne vitin 1993, kthehesha me miq amerikan, zotin Rubin dhe bashkeluftetaret e mi ne qender te Prishtines dhe shampanja e ngritur prej meje dhe zotit Rubin, ishte shenje e miqesise e perjetshme midis Kosoves dhe SHBA-se, ajo ishte shampanja e lirise se Kosoves, ishte shampanja e mirenjohjes per SHBA-te dhe partneret e tjere, ishte shampanja e miqesise se perjetshme te popullit te Kosoves, me popullin amerikan.
A ishte e veshtire te shnderroheshe nga nje luftetar ne nje politikan dhe drejtues i nje partie politike?
Fitorja e UCK-se ishte fitore me teper politike se sa ushtarake. Ishte nje fitore politike sepse ne arritem qe per here te pare ne historine e NATO-s, nje levizje guerile, teresi e forcave te armatosura te Kosoves te bente per vete Bashkimin Evropian, NATO-n dhe SHBA-ne. Prandaj fitore me te madhe politike se kjo nuk mund te krahasohet ne raport me asnje levizje boterore edhe UCK-ja, sic e kane thene edhe shume te tjere, ishte levizja me e suksesshme clirimtare ne bote.
A u zhgenjyet kur humbet zgjedhjet e para?
Ne fakt se luftuam per liri, pavaresi, shtet, rend demokratik. Nuk zhvilluam beteja per gare elektorale. Une ndihesha teper i lumtur qe ne Kosove filloi te instalohej rendi demokratik, se mund te organizonim zgjedhje te lira dhe demokratike. Pastaj i takonte qytetareve te vendoste se kush do te udhehiqte vendin. Natyrisht kishte momente deshperimi, por assesi largimi nga perpjekjet tona per te vazhduar. Nuk ka qene e lehte edhe psikologjik edhe si mentalitet prezenca jugosllave 50-vjecare ne Kosove dhe kerkoi pune, urtesi, mencuri, ndryshim i qasjes, me komunikim edhe me qytetaret. Vota ne zgjedhjet e para ishte vote e cila percaktoi se kush ishte forca e pare politike. Por ato shpeshhere me deklarimet e tua, edhe si referendum, ishin te gjithe pa dallim ne mbeshtetje te UCK-se, ne mbeshtetje te perpjekjeve madhore te luftetareve te lirise dhe liria e tyre eshte nje merite qe secili qytetar duhet ta marre vleren e vet dhe te ndihet krenar per kontributin dhe sakrificen e vet.
Ti ishe kryeministri ne momentin e shpalljes se pavaresise, ishit njeriu qe do te lexonit deklaraten e shpalljes se pavaresise, nje nga ngjarjet me te rendesishme. Cila ka qene ndjesia e pare qe keni pasur kur lexuat deklaraten e pavaresise?
Shpallja e pavaresise nga ana ime si kryeminister i Republikes se Kosoves ishte nje pergjegjesi para 2 milione qytetareve te Kosoves, ishte nje pergjegjesi por edhe krenari. Ishte momenti dhe vendimi historik i vendit dhe i qytetareve, ishte nje pergjegjesi ne raporte bashkepunimi shume te ngushte me komunitetin nderkombetar, nuk kishte e lehte t'i bindje qe te shpallej ne ate kohe pavaresia, ne vecanti te krijohej njohja e 40 shteteve nderkombetare. Prandaj ndihem i pergjegjshem, krenar dhe i zotuar si gjithmone para qytetareve te Kosoves, qe te jem perjete ne sherbim te vendit dhe gjithe qytetareve te Kosoves.
Hashim Thaci: Prapaskenat e Rambujese
Ne kete pjese te trete te intervistes se Hashim Thacit, rrefehen prapaskenat e Rambujese. Pasi tregon si u zgjodh shef politik i UCK-se, Thaci pershkruan ne vijimin e intervistes dhene Blendi Fevziut ne "Opinion" te Tv Klan, se pasi u zgjodh drejtor i drejtorise politike te UCK-se, u emerua dhe udheheqes i delegacionit ne Rambuje.
Si keni udhetuar per ne Rambuje?
Ne Rambuje jam nisur nga fshati Berishe, kam vazhduar pergjate fshatrave te Malisheves, se bashku me Kadri Veselin dhe nje grup tjeter bashkeluftetaresh.
Pse nuk udhetuat me delegacionin e UCK-se qe u mor nga...
...Ishin rrethana qe isha bindur se ishte rruga e duhur.
Kishit frike se mund te ishte kurth?
Jo, vetem se isha i bindur se ishte rruga e duhur, e njihja rrugen dhe e dija qe do te mberrija ne te njejten kohe. Por ishte marreveshje me delegacionin tjeter.
Nderkombetaret ishin ne dijeni te levizjes suaj?
Perpos anetareve te shtabit te pergjithshem te UCK-se, askush nuk ka qene ne dijeni te levizjes te mija ne ate kohe. Kaluam fshatrave te Hasit, pastaj permes Pashtrikut ne Shqiperi, ne fshatin Vlahen, pastaj Kukes, Tirane, aeroplan, Zvicer.
Nderkohe askush nuk e dinte se ju ishit kryetar i delegacionit te UCK-se...?
Ne fakt edhe kur eshte publikuar emri im, nuk jam prezantuar shume ne media, nuk jam, ne vecanti as ato lokale dhe as ato nderkombetare, kam dashur qe te jem sa me pak i njohur publikisht dhe te jem sa me afer njerezve, te mos jem objekti i takimeve te ndryshme qe zhvilloheshin ne ate kohe...
Dhe ju mberritet ne Paris...
Ne Paris mberritem nje ore pasi kishte mberritur delegacioni i Kosoves, konferenca vec kishte filluar, kam marre nje taksi nga aeroporti i Parisit, por nderkohe autoritetet e Parisit kishin kuptuar qe kishim zbritur. Kemi vazhduar deri perballe keshtjelles ne Rambuje, aty u takuam me disa miq nderkombetar qe i njihje, i kam telefonuar. Ata ishin te befasuar qe kishim mberritur ne kohen e duhur, megjithese konferenca vec ishte hapur, por s'kishte filluar punimet. Kam hyre brenda duke respektuar te gjitha procedurat e nevojshme, pastaj menjehere jam takuar me pjese te delegacionit kosovar, me te mberritur ora 21:30 jemi takuar se bashku me delegacionin ne ate kohe te LBD-se, me profesor Qosjen, ishte gjithashtu dy perfaqesues nga komuniteti medial apo shoqeria civile, Surroi dhe Shala. Nderkohe kemi diskutuar per organizimin tone, per mbarevajtjen e perkushtimeve dhe konferences nga ana jone dhe per menyren e organizimit. Ndersa perfaqesuesit e LDK-se, nuk ishin ne ate takim, ishin te lodhur, kishin shkuar te pushonin, ndersa ne mengjes u takuam se bashku.
U befasua Rugova kur ju pa?
Nuk mendoj qe u befasuan ne kuptimin e prezences, me teper u befasuan per menyren se si ne filluam te punonim, por ne nderkohe ne te gjithe aktivitetin tone te ngjeshur edhe ai ishte i informuar se do te jem aty, por kishte pritur qe do te kemi vonese 2-3 dite, por ishte nje befasi, besoj pozitive.
Si qelloi qe ju u zgjodhet kryetar i delegacionit shqiptar ne Rambuje?
Ishte nje marreveshje e spektrit politik, qe delegacionin e Kosoves duhet udheheqe faktori qe e kishte derguar Kosoven ne Rambuje. Ishte nje qendrim unanim, i te gjitheve pa dallim, edhe i perfaqesuesve te LBD-se, edhe te shoqerise civile, edhe te anetareve te LDK-se, qe delegacionin ta udheheqe perfaqesuesi i UCK-se, meqe une isha udheheqes i drejtorise politike te UCK-se, u zgjodha si kryesues i delegacionit te Kosoves, por kishte edhe rekomandime nga komuniteti nderkombetar, posacerisht nga Amerika, qe te mirekuptoje kete propozim.
Perse refuzuat ta firmosnit marreveshjen qe ne Rambuje?
Konferenca ne Rambuje ishte konferenca e pare nderkombetare qe organizohej per historine politike te Kosoves per Kosoven. Ishte takimi i pare qe merrej pjese per te degjuar edhe per te vendosur per vetveten. Ishte hera e pare qe merrnim dokument per te studiuar per te ardhmen tone. Gjithmone ne historine tone na kane sjelle Kushtetuta apo dokumente te gatshme imponuese dhe te sjella me represion serb. Tani u krijuan rrethanat qe jemi te barabarte dhe kishte ndermjetesimin nderkombetar. Por shumica prej tyre kerkonin paqe se sa ishin te interesuar per liri te plote te Kosoves. Kerkonin stabilitet, kerkonin paqe, armepushim, perfundim te kryengritjes dhe arritjen e nje autonomie gjysmake per Kosoven edhe vazhdimin e ndertimit te institucioneve te perbashketa, kthimin e nxenesve ne shkolla, nje liri kulturore edhe te perfundonte me gjithcka. Pretendohej te paraqitej si nje perpjekje per kryengritje, por jo si nje levizje qe do te vazhdonte deri ne fund. Me kalimin e kohes, une menjehere kerkova qe fillimisht, para se te filloje konferenca ne kuptimin e mirefillte, per marreveshje, te arrihej armepushimi. Nuk mund te zhvilloheshin negociata kur digjej e piqej Kosova anekend, ne kohen kur ne cdo moment merrnim informata per vrasje te te afermeve. Nje kerkese e tille per armepushim fillimisht u mirekuptua, me vone u hezitua, por vazhdonin me perpjekjen tone. Refuzimi nderkombetar i qelluar, por me kalimin e kohes dhe une kuptova qe autoritet serbe deshironin qe permes represionit ne Kosove te ushtronin ndikim tek ne, delegacioni kosovar, ne vecanti tek une, permes autoriteteve nderkombetare, nese nuk nenshkruhet ky dokument, tani fajtor dhe pergjegjes per zhvillimin negative ne Kosove, jeni ju. Ne fakt nuk kam rene ne ndikim te ketij shantazhi, te kesaj perpjekje te kote, qendrimi im ka qene i qarte qe duhet te zhvillohen bisedime parimore dhe te avancohet, ne kuptimin e arritjes se nje marreveshje te qendrueshme, nje marreveshje qe sipas nesh nenkuptonte largimin e ushtrise dhe policise serbe, kishte opinione shume interesante, opinione shume te ndryshme, kishte opinione ndoshta edhe naive nga nje here te paraqitura, kur kerkonim largimin e plote te policise dhe administrates serbe, por edhe kishte qendrime shume agresive te autoriteteve serbe, por duhet te theksoj ate zhvillime kane qene te jashtezakonshme, kane qene bisedime shume te renda, me presion te jashtezakonshem, te paimagjinueshem per ate qe nuk ka qene ne proces per t'i perballuar.
A kishit momente qe mendonit se po ua hidhnin?
Nuk besoj qe te kishte momente qe te isha i bindur se komuniteti nderkombetar po mundohej te na e hidhte. Por opinioni im paska ndryshe ishte prej disa pjesemarresve nderkombetare, ishte se ne luftonim per liri te plote, ne deshironim te benim shtet, ne luftonin per largimin e plote te Serbise. Ne nuk kishim problem me largimin e gjysmes e ushtrise apo policise, por donim largimin e cdo polici. Ne nuk donim paqe momentale dhe te vijonte lufta pas disa muajsh, ne donim paqe te perhershme. Ne kete drejtim ne kerkuam shume qarte qe pretendimi per shkaterrimin e UCK-se eshte pretendim i pajustifikueshem dhe i paqendrueshem.
Ne insistimin ne fund eshte arritur ne perkrahjen, por ketu dua te besoj se ka qene perkrahje komplet e zonjes Ollbrajt dhe z. Rubin, zedhenes i departamentit te shtetit, qe UCK-ja te mos shkaterrohet por te transformohet ne trupe te re te Kosoves. Por nderkombetaret ishin te interesuar qe te kene marreveshje me UCK-ne. Prandaj gradualisht me kalimin e kohes, arritem ne perfundim qe i gjithe debati, i gjithe bisedimeve, i gjithe dialogeve, gjithe ai pretendim per marreveshje te jete ne nje grup te ngushte, ne nje nivel te udheheqesve te departamentit te shtetit, te udheheqesit te konferences se Hill Petric dhe delegacioni kosovar, me refuzimin kategorik te autoriteteve serbe.
Gjate asaj kohe kishit presion nga komandantet e UCK-se qe ndodheshin ne Kosove?
Ne fakt une isha me shumicen e komandanteve te UCK-se, isha ne kontakt te vazhdueshem me shtabin e pergjithshem te UCK-se, kishte dizinformata te ndryshme tek ata. Por dua t'i falenderoj te gjithe per perkrahjen dhe besimin qe kane treguar ndaj meje dhe UCK-se.
Per keni kerkuar ne ate kohe te takonit Arben Demacin?
Ne fakt delegacioni serb kishte kerkuar qe te bente vizite ne Beograd, por edhe z. Hill kishte vizituar Beogradin, ishte nje takim zhgenjyer i autoriteteve te Beogradit. Ne anen tjeter ne UCK filluan disa zhvillime prej individeve te caktuar qe nuk ishin te pelqyeshme per ushtrine tone, per vendin tone, por edhe per qytetaret. Ne kete kohe Demaci ishte i ngarkuar i UCK-se, per ndertimin e institucioneve ne Prishtine. Demaci ishte kunder organizimit te konferences ne Rambuje, kunder pjesemarrjes se UCK-se. Ishte nje refuzim interesant, por UCK-ja ishte thjesht pjesemarresve. Demaci ishte njeriu i rezistences, simbol i rezistences kombetare ne Kosove. Kete vendim historik per vendin tone, nuk eshte e lehte te vendosesh dhe te perfaqesosh qytetaret, te vesh nenshkrimin ne dokument qe lidhet me te ardhmen e atdheut dhe te qytetareve. Kerkohej qe te kishim nje bashkerendim te njerezve me autoritet dhe te kemi nje vendim unik. Kam kerkuar ta takoj, fillimisht eshte menduar qe takimi te ndodhe ne Shkup. Por edhe me lehtesimin, ne kuptimin logjistik, amerikane dhe kontakteve te mia te ngushta qe kishim me autoritetet sllovene, para se gjithash me z. Darnofshek, te ndjerin, kemi arritur ne rakordim qe takimi te zhvillohej ne Lubjane. Ka qene nje takim jo i lehte, e kam informuar z. Demaci per te gjitha zhvillimet, kam kerkuar qe te vije ne Rambuje, menjehere te propozohej nga ana ime per udheheqes te delegacionit kosovar. E kam informuar per veshtiresite, per pengesat, per ballafaqimet qe i kishim, por edhe per kembengulesine nderkombetare per arritjen e marreveshjes. Ne fakt ne pajtoheshim ne parim per shume ceshtje.
Por per cfare ndaheshit?
Por, ne ndanim opinione te ndryshme, une isha qe te vazhdonte procesi dhe te arrihej marreveshja me nderkombetaret, ndersa Demaci mendonte konferenca e Rambujese eshte nje deshtim dhe do te ndodhe nje konference tjeter, e pastaj sic thoshte edhe ai, duhet te kryejme edhe 2-3 flama te tjera, mendonte per ofensiva serbe dhe pastaj do te kemi nje mundesi me te mire, do ta marrin ne dore situaten komuniteti nderkombetar, te gjendej nje zgjedhje me e mire. Eshte krijuar mundesia e nje kontakti, e nje bisede telefonike mes z. Demaci dhe sekretares se Shtetit, zonjes Ollbrajt. Ishte nje bisede jo e kendshme, ne papajtueshmeri te plote parimore, ishte edhe prezenca e autoriteteve amerikane, por dhe z. Dernofshek, dhe kemi organizuar nje konference te perbashket ne Ljubjane, u kemi folur per perpjekjet tona, prandaj ishte takim i cili ia vlejti. Por, edhe nje takim i cili edhe mua me ka shtyre qe te mendoj edhe me thelle dhe ne te njejten kohe te jem i vendosur ne qendrimin tim sepse qendrimi im per perfundimin e konferences dhe qellimit, nuk dallonte nga ai Demacit, por dallimi ishte se une isha per participim ne procesin, ndersa Demaci ishte qe te mos jemi pjese e ketij procesi. Ndersa kerkesa dhe ceshtje, nuk dallonin.
Po takimi me Kadarene si e mbani mend ne Paris?
Ka qene nje takim shume interesant, e vleresoj gatishmerine e z. Kadare per te me degjuar dhe per t'i sqaruar realitetin ne Kosove, duke pasur edhe per mirekuptim per opinione qe ai kishte shprehur ne proces keqkuptues. Prandaj, pas ketij sqarimi per rrethanat ne Kosove, Kadare si nje intelektual i mirefillte, por edhe si nje njeri i reflektimit te thelle dhe njohjes se thelle te botes shqiptare, pas asnje ngurrim, menjehere ka dhene angazhimin se qe ate nate do te leshonte nje deklarate ne mbeshtetje te plote te delegacionit te Kosoves dhe parimeve baze te ketij delegacioni per arritjen qe conte drejt arritjes se marreveshjes mes Prishtines dhe autoriteteve nderkombetare.
Ju keni qene pothuajse 31-vjecar, ne nje moment qe ju do te vendosnit ne nje firme ne njerin prej vendimeve me te rendesishme per te ardhmen e Kosoves, sa e veshtire ka qene kjo firme? Jo gjithkujt i vjen radha qe te firmosi dokument te nje rendesie te tille ne kete moshe.
Asgje rastesisht nuk ndodh. Ishte perpjekje shumevjecare. Ishte dhe mbeshtetje e fuqishme e gjithe atyre njerezve qe bashkerendonim, qe bashkeluftonim bashkarish, ishte nje qendrim i vazhdimesise qe ne prezantonim. Por me e rendesishme se mosha e re, ishte qellimi qe ne deshironim te arrinim. Ne nuk kishim shkuar ne Rambuje per te kapitulluar, nuk kishim shkuar ne Rambuje per te nenshkruar gjithcka, ne nuk shkuam ne Rambuje qe te jemi djem te mire, nuk kishim shkuar ne Rambuje per te bere karriere, ne nuk kemi shkuar te largoheshim nga idealet e bashkeluftetareve qe derdhnin gjak ne Kosove. Ne nuk kishim shkuar ne Rambuje mbi vullnetin e 2 milione qytetareve per pavaresi. Gje per te cilen ishte mbajtur referendumi edhe pas viteve 1990, ishte vullnet i qytetareve, nuk ishte i Hashim Thacit dhe jo i ndonje delegacioni tjeter, ne keto momente, mund te them lirisht, pak njerez mund te qendrojne deri ne fund, shume futen ne rresht, por shume rrallohen. Ne kuptimin e paqendrueshmerise se tyre deri ne fund. Une kam pasur momente te veshtira, edhe brenda delegacionit. Momente te cilat te benin thjesht te flasesh edhe me vetveten me cfare bote jeton dhe per ke jeton. Une perfaqesoja vizionin tim, qellimin tim politik dhe vullnetin e qytetareve te Kosoves. Por te luftes qe zhvillohej ne Kosove, pasi ishte derdhur gjak. Derdhej gjak cdo dite, une nuk isha i gatshem te beja kompromise me Serbine per Kosoven. Kemi zhvilluar biseda te gjata, sidomos ne tre netet dhe kater netet e fundit, pa gjume, kam zhvilluar edhe takime sy me sy, mbi 3 ore e gjysme, me zonjen Ollbrajt, ku ishte z. Hill dhe z. Rubin. Per nje moment zonja Ollbrajt me tha shume hapur, nese nuk e nenshkruani tani marreveshjen, ju do te jeni pergjegjes per vendin tuaj dhe popullin tuaj. Atje lufta do te vazhdoje. Ne do te largohemi, kemi pritur disa sekonda deri ne pergjigjen time. Ishte dicka shume e rende dhe e jashtezakonshme nga ana ime, ishte vetem nga delegacioni ne takim. Ne keshtjelle, kam deklaruar qarte se ne do ta nenshkruajme marreveshjen, por me plotesimin e kerkesave legjitime tonat. Qe nuk ishte refuzim komplet, por nuk ishte pajtueshmeri e plote. Ishte nje nevrikosja nga zonja Ollbrajt, por nga ky takim lidhur miqesi edhe me te thelle, kemi pasur mirekuptim ne implementimin e kerkesave. Pastaj ne proces e siper te atyre diteve dhe neteve te veshtira, te nje presioni te jashtezakonshme edhe te diplomacise shqiptare qe kishin ardhur ne keshtjelle, edhe ne lobet shqiptare amerikan, edhe te disa kongresmeneve, kemi arritur qe te fusim ne dokumentin perfundimtar, UCK te transformohet dhe jo te shkaterrohej, qe Kosova te kete kushtetute, jo kornize kushtetuese, qe pas 3 vitesh Kosova do te kete te drejte te organizimit te referendumin per statusin politik. Do te ishte nje periudhe e perkohshme statusore. Dhe per referendum kam marre arritur qe te kem pajtueshmeri edhe ne nenshkrimin e Sekretares se Shtetit Ollbrajt dhe perkrahjes se komunitetit nderkombetar, ne vecanti te shefit te diplomacise evropiane ne ate kohe qe perfaqesonte komunitetin evropian, ambasadorit Volfgang Petric. Dua te theksoj se pas pranimit te ketyre kerkesave tona legjitime, autoritetet serbe jane terbuar dhe kane filluar refuzimin kategorik te cdo marreveshje dhe keto fillon dhe kthesa e madhe te afrimit te delegacionit tone, me autoritet nderkombetare per te vazhduar deri tek arritja e nje mirekuptimi per nje kompromis te lehte per konsultim me popullin e Kosoves dhe nenshkrim ne Paris.
Nderkohe qe ju firmoset, delegacioni serb refuzoi. Pas kesaj i u kthyet ne Kosove dhe a e dinit qe do te perfundimin bombardimet?
Mirekuptimi pe kompromis, per te vazhduar pas disa ditesh, ne kerkuam ne fakt 5-7 dite, jo 2 jave, komuniteti nderkombetar e zyrtarizoi kete qendrim dy javor. Ky kompromis eshte arritur permes sektares se Shtetit Ollbrajt dhe me ndermjetesimin e z. Rubin, i cili ka qene personaliteti kyc i arritjes se kesaj marreveshje, per vazhdim te konferences dhe per konsultim, pas konsultimit me popullin e Kosoves. Pas perfundimit te konferences ne Rambuje, ne te njejten kohe pjesa tjeter e delegacionit eshte kthyer nga Parisi ne Prishtine me avion ushtarak. Une perseri vazhdova nga relacioni nga kisha ardhur, nga Parisi ne Zvicer, ne Tirane dhe menjehere kam filluar konsultat te tjera me zyrtaret amerikane dhe evropian, por edhe kam filluar pergatitjet qe te kthehem ne Kosove dhe ne Kosove pas disa ditesh kam hyre ilegalisht.
Sa fletarrestimi keni pasur nga Serbia?
Deri tani 6-7 edhe pas ketyre viteve 1999, edhe shpalljes se pavaresise te tjera. Ishte nj mobilizim i jashtezakonshem i ushtrise dhe policise serbe ne kufi. Ata e dinin qe s'mund te nderhynin ne Kosove, prandaj ketu kemi levizur ne menyre taktike ne drejtim te Maqedonise, kemi kaluar bjeshket tek Struga, kemi vazhduar prej bashkemendimtareve, ku mund te them edhe bashkeluftetareve ne Velesht, Struge, permes Kercove, ne Tetove, kemi pretenduar qe te kalojme ne Kumanove, ka qene e pamundur. Kemi kaluar permes disa fshatrave ne Tetove, permes bjeshkeve te Lubutenit, ne bjeshket e Sharrit, ka qene bjeshket e Kacanikut, pastaj bjeshket e Sharrit, ne pjesen perballe Ferizajt, Lipjane, Shtime, por gjithmone per te mberritur ne seline e shtabit te pergjithshem ne Berishe te Drencies. Ku menjehere kemi vazhduar me takimet shtese, te shtabit te pergjithshem, disa pune vec ishin kryer nga anetare te shtabit te pergjithshem qe kishin mberritur perpara dhe takimet qe ishin bere me komandantet e zonave operative. Te nesermen menjehere i kam informuar shtabin e pergjithshem per te gjithe aktivitetin qe kam zhvilluar, per konsultat qe kam zhvilluar, por ne te njejten kohe kemi ftuar te shtabit te pergjithshem me komandantet e zonave. Pasi keto te fundit nuk ishin anetare te shtabit te pergjithshem, por perfaqesonin zona te caktuara operative, kam bere informimin e plote te gjithe zhvillimeve ne Rambuje. Nderkohe une isha propozuar tashme si kryeministri i qeverise se perkohshme pas nje marreveshje te arritur midis LDK, LBD dhe autoriteteve civile, dhe UCK-se. Ne Rambuje do te isha edhe si mandatar i qeverise se perkohshme. Pas sqarimeve qe kemi bere, ka qene qendrim unanim i te gjitheve qe te nenshkruhet marreveshja ne Rambuje, por kam zhvilluar kontakte edhe ne ato ore edhe ne ato pak dite, anekend Kosoves, per t'i sqaruar njerezit.
Nderkohe duhet te ishit ne nje ndjekje shume te forte te autoriteteve policore serbe..?
Kishte ndjekje, por ishte mobilizim i yne qe te shkonim deri ne fund.
A keni pasur presion nga autoritetet shqiptare qe te firmosnit sa me shpejt?
Ne fakt diplomacia shqiptare ishte zeri i komunitetit nderkombetar dhe zeri qe perfaqesonte ate qe ishte qendrim i drejte, por nuk ishte qendrim me perputhshmeri me ate qe donim ne.
A keni komunikuar me kryeministrin Majko?
Une e kuptoj atehere edhe z. Milo, qe atehere ishte minister i Jashtem, kuptoj edhe z. Majko, qe ishte ne ate kohe Kryeminister i Shqiperise, kuptoja gjithashtu edhe z. Godo, i cili me sinqeritetin e tij prej nje intelektuali dhe nje shqiptari, beri te jashtezakonshmen qe te na bindte te nenshkruanim dicka qe propozojne ne ate kohe dhe gjithcka cfare bente, e bente nga shpirti i tij i paster. Por keto perpjekje, ishin perpjekje qellimmira, por dua te them se kishim nje qendrim autonom ne vendimmarrjen tone dhe mendoj se ishte nje qendrim shume i drejte.
Dhe ju i moret te gjithe kreditet per te firmosur marreveshjen ne Paris dhe e firmoset ate. Nga momenti qe e firmoset dhe deri sa u rikthyet ne Shqiperi, a e dinit qe do te vazhdonin bombardimet?
Ne fakt Shqiperia kishte qendrime interesante per Rambujene. Fillimisht mbeshteteshim plotesisht, pastaj kishte hezitime ne qendrime, kishte opinione te ndryshe, edhe brenda qeverise shqiptare, kishte te derguar ndoshta te panevojshem ne Rambuje, krejt pa ndikim. Kishte edhe qendrime te spektrit politik qe dallonin nga qendrimi i qeverise, kishte deklarime qe assesi nuk duhet te uleshim ne Rambuje, por mendoj se te gjitha keto qendrime ishin qendrime qe buronin nga mosinformimi i duhur dhe nga ndikimi i diplomacise nderkombetare. Por ne perpiqeshim t'i kuptonim.
Qe nga momenti qe ju firmoset ne Paris dhe deri ne momentin qe filluan bombardimet, a ishit ju te informuar qe bombardimet do te fillonin dhe kur i prisnit ato?
Ne ne fakt i kryem te gjitha pergatitjet per nenshkrimin e marreveshjes, ne kuptimin edhe zyrtar, menjehere ne Paris kemi pergatitur te gjitha dokumentet bashke me nderkombetaret. Ne vecanti kam punuar shume me delegacionin amerikan, edhe ne dhomen time te hotelit, ne hotel "Sofitel", por edhe ne dhomen e ambasadorit Hill, se bashku me z.Rubin. Gjithashtu vazhdimisht ne kontakt te vazhdueshem permes linjes telefonike me zonjen Ollbrajt dhe gjeneralin Klark e gjithcka shkonte sipas planit. Kemi nenshkruar marreveshje ne kuptimin edhe zyrtar dhe ishte nje reagim i jashtezakonshem negativ, i ambasadorit rus Majorksi, i cili qendrimin e tij refuzues nuk hezitonte ta shfaqet me agresivitet, ne cdo moment. Pas nenshkrimit te kesaj marreveshje, por edhe paraprakisht, gjithcka ishte e qarte. Bombardimet do te fillonin.
E dini ekzakt daten?
Ekzakt e dinim qe menjehere pas largimit tone nga Parisi, gjerat do te levizin.
Ku keni qene ne momentin qe ka ndodhur bombardimi?
Bombardimi na ka zene ne kufi, duke kaluar Shqiperi-Maqedoni, ne bjeshke te Struges.
Kishit dijeni qe po fillonin bombardimet?
Ka qene nje moment kercenues, megjithese kemi marre nje dite perpara njoftimet se mbremjen e asaj nate do te fillonin bombardimet. Kemi hyre ne Kosove, kemi vazhduar rezistencen, gjate gjithe periudhes se bombardimeve, te luftes per mbijetese te qendrueshme ne Kosove.
A ka pasur ndonje tentative te serbeve gjate kohes qe keni ne Tirane apo ne vende te tjera te perendimit per t'iu eliminuar fizikisht?
Mund te them se ndoshta ka pasur edhe ne Kosove, edhe ka pasur, jam i sigurt. Nuk mund te them se ka pasur, se nuk kam asnje informacion, por kam nje takim shume interesant me ministrin e Brendshem te asaj kohe, Spartak Poci. Ne nje prej lokaliteteve te Tiranes, kur deshiroja te kthehesha ne Kosove dhe te zhvilloja nje konsulte me nje diplomat nderkombetar, por deshiroja qe te isha me i paverejtur, ai kishte qene po ne te njejtin hapesire dhe kishte derguar njerezit e vet qe te jene afer meje, te jem me i sigurt. U befasova me te thene te drejten dhe pastaj u largova nga ai lokalitet aty, ajo hapesire aty. Erdhen disa njerez te operatives dhe po me pyesnin a jeni ju z.Thaci, po jam i thashe, po jam vellai i Hashimit, jo Hashimi. Vazhdova rrugen time, por kercenim fizik, real, drejtperdrejt, kam pasur ne Paris, pas perfundimit te konferences.
Si?
Ka qene tentim i drejtperdrejte per atentat ne qender te Parisit dhe mund te them se ka qene nje ndjekje fizike me makina, prej njerezve te UDB-se, mu ne qender te Parisit.
Si ka qene kjo ngjarje?
Ka qene kjo ngjarje edhe ndoshta nga pakujdesia ime sepse nuk merrja sigurim, nuk deshiroja qe te jem aq i ngarkuar, deshiroja qe te vazhdoja rrugen time dhe te mos jem aq i ngarkuar me sigurim, pastaj ka qene mjeshtri nga drejtuesit e automjetit qe ka arritur ne qender te Parisit te shmanget prej dy makinash qe ndiqnin vazhdimisht, diku mes 5 kilometrash permes Parisit. Eshte interesant, qe ato ishin ne menyre shume profesionale, por edhe ne jemi shmangur, por pastaj ka qene nje reagim policor, i autoriteteve franceze, te cilet nuk i kane identifikuar kercenuesit. Ndersa eshte evidentuar si rast tek autoritetet e Frances, por une nuk e kam vazhduar kete ceshtje permes autoriteteve franceze. Ky ka qene ballafaqim i hapur me njerez te armatosur, ne pike te dites, ne qender te Parisit. Qe do te thote, qe ishin njerez te paguar.
Gjate luftes keni qendruar me shume ne Kosove apo jashte?
Kam qendruar ne Kosove, nuk kam qendruar ne nje vend, por i kam vizituar te gjitha zonat operative, duke filluar nga ajo e Llapit, e Shales, ne Bajgore, kam qendruar me net te tera duke u marr me organizim dhe riorganizim, dhe sqarime politike gjithashtu. Pastaj ne Karadak, ne zonen e Pashtrikut, anekend duke i vizituar njesite, shtabet operative por edhe ushtaret. Ne Dukagjin kam qendruar shpesh dhe jam marre personalisht me konsolidimin e informacioneve qe ndodhen me corganizimin ne ate periudhe kohore dhe gjithashtu ne pjesen tjeter te Prizrenit, kam ardhur edhe ne Prishtine per te kryer pune te rendesishme politike.
Gjate luftes?
Po, kam ardhur ne Prishtine, kam takuar z.Demaci, bashkeluftetar civil qe vepronin, ne vere te vitit 1998.
Cili ka qene momenti me i veshtire gjate bombardimeve?
Momenti me i veshtire gjate periudhes se bombardimeve ishin momentet e fillimit te depertimit te njerezve.
Ndjeheshit pergjegjes qe nuk mund ta garantoni popullsine civile?
...dhe dizinformatat e medha qe raportin media jashte Kosoves. Ishin momente te renda, masakra qe ndodhin. Une jam edhe perjetues i masakres se madhe te roberise, ku edhe femije 2-3 muajsh ishin prere me thika ne shtator te vitit 1998. Ndersa moment i rende ne lufte eshte renia heroike e komandantit legjendar Adem Jasharit dhe shume bashkeluftetareve te tjere qe dilnin kudo ne Kosove. Momente te renda kishte edhe kur nuk mund t'i mbronim civilet qe ishin te sistemuar ne bjeshke te Kosoves, por ne moment ishte krijuar nje rrethane sikur te gjithe pajtoheshin qe te zbrazej Kosova. Gjithmone kemi kembengulur dhe kemi besuar ne qellim tone, se pavaresisht gjithe atyre djegieve, shkaterrimeve, vrasjeve masive, depertimeve masive, ne do t'i fitonim. Gjate tere kesaj periudhes si kryeminister i perkohshem i Kosoves, vazhdoja te qendroja anekend Kosoves, edhe gjate bombardimeve te NATO-s, isha ne kontakte te vazhdueshme, mund te them ditore, me zonjen Ollbrajt, me gjeneralin Klark.
A ka pasur forca tokesore te NATO-s ne Kosove?
Ka pasur njerez te operatives qe ishin ne koordinim te plote me ne, logjistik, ka pasur njerez adekuat per t'i harmonizuar qendrimet e UCK-se, te NATO-s dhe natyrisht me politiken nderkombetare. Koordinimi ka qene i perpikte, koordinatat e UCK-se ishin cak i sulmeve te NATO-s ne shumicen e rasteve. Pastaj, momente te renda ishin edhe kur filloi te mungonte edhe buka, sidomos per civilet.
Si e arrinit te furnizoheshit me ushqim?
Gjate luftes gjinden menyra, hapesira, rruge, per te mbijetuar.
Ku ishit kur mbaroi lufta?
Rreth dates 20 maj, ne fakt Toni Bler, kryeministri i atehershem britanik vizitonte Shqiperine. Edhe Ollbrajt i kishte rekomanduar qe te ishte sa me afer diplomateve nderkombetare dhe te sqaroje te verteten qe ne asnje rrethane te mos ngrihej ndonje ze, i cili tentonte te nderpriste bombardimet per t'i dhene gjoja kohe Serbise per marreveshje. Ishim rakorduar per takim ne Tirane dhe kam filluar udhetimin, pas takimeve qe zhvilluan anekend Evropes, kur pastaj dola ne Shqiperi, takimi qe zhvillova atje me autoritetet e Shqiperi. Pasi takimi me z. Bler deshtoi, pasi ishte e pamundur te mberrija ne kohen e duhur, por i takoi z. Krasniqi. Pastaj zhvillova takime ne Londer, Paris, Bruksel, Vjene, ne te gjitha vendet e komunitetit Evropian. Takimi ne fund te majit me Strop Talbot, Zevendessekretar i Shtetit amerikan, ne Bruksel, se bashku me Bardhyl Mahmutin, ka qene takimi vendimtar qe me eshte komunikuar, ne kuptimin pozitiv ne pergjigje te kerkeses sone se duhet te perfundoje perfundimisht ceshtja Kosove-Serbi. Aty nuk mund te zhvillohet edhe me tutje jete e popullates shqiptare me autoritetet e Serbise.
Cila ishte pergjigja qe moret?
Strop Talbot me eshte pergjigjur duke me shikuar ne sy, duke me thene, z. Thaci qendrimi komunitetit nderkombetar eshte i qarte, asnje ushtar, polic, administrator, i Serbise, nuk do te qendroje ne Kosove. Jemi te vendosur se qeveria amerikane dhe NATO do t'i shkojme deri ne fund.
Si u ndjete heren e pare qe hyte ne Prishtinen e lire?
Ishte dicka e paimagjinueshme, qe une e besoja, por qe realisht ishte veshtire te besohej, ishin shtate vjet per lufterat politike-ushtarake, te panderprere dhe nje shekull lufte perpjekjesh te popullit shqiptar per liri. Shtate vite te UCK-se dhe nje shekulli te perpjekjeve te popullit te Kosoves per liri nga Serbia. Serbia ne Kosove kishte ardhur me dhune, kishte qendruar me dhune, po largohej duke ushtruar gjenocid. Isha larguar fshehtas nga Prishtina ne vitin 1993, kthehesha me miq amerikan, z.Rubin dhe bashkeluftetaret e mi ne qender te Prishtines dhe shampanja e ngritur prej meje dhe z. Rubin, ishte shenje e miqesise e perjetshme midis Kosoves dhe SHBA-se, ajo ishte shampanja e lirise se Kosoves, ishte shampanja e mirenjohjes per SHBA-te dhe partneret e tjere, ishte shampanja e miqesise se perjetshme te popullit te Kosoves, me popullin amerikan.
A ishte e veshtire te shnderroheshe nga nje luftetar ne nje politikan dhe drejtues i nje partie politike?
Fitorja e UCK-se ishte fitore me teper politike se sa ushtarake. Ishte nje fitore politike sepse ne arritem qe per here te pare ne historine e NATO-s, nje levizje guerile, teresi e forcave te armatosura te Kosoves te bente per vete Bashkimin Evropian, NATO-n dhe SHBA-ne. Prandaj fitore me te madhe politike se kjo nuk mund te krahasohet ne raport me asnje levizje boterore edhe UCK-ja, sic e kane thene edhe shume te tjere, ishte levizja me e suksesshme clirimtare ne bote.
A u zhgenjyet kur humbet zgjedhjet e para?
Ne fakt se luftuam per liri, pavaresi, shtet, rend demokratik. Nuk zhvilluam beteja per gare elektorale. Une ndihesha teper i lumtur qe ne Kosove filloi te instalohej rendi demokratik, se mund te organizonim zgjedhje te lira dhe demokratike. Pastaj i takonte qytetareve te vendoste se kush do te udhehiqte vendin. Natyrisht kishte momente deshperimi, por assesi largimi nga perpjekjet tona per te vazhduar. Nuk ka qene e lehte edhe psikologjik edhe si mentalitet prezenca jugosllave 50-vjecare ne Kosove dhe kerkoi pune, urtesi, mencuri, ndryshim i qasjes, me komunikim edhe me qytetaret. Vota ne zgjedhjet e para ishte vote e cila percaktoi se kush ishte forca e pare politike. Por ato shpeshhere me deklarimet e tua, edhe si referendum, ishin te gjithe pa dallim ne mbeshtetje te UCK-se, ne mbeshtetje te perpjekjeve madhore te luftetareve te lirise dhe liria e tyre eshte nje merite qe secili qytetar duhet ta marre vleren e vet dhe te ndihet krenar per kontributin dhe sakrificen e vet.
Ti ishe kryeministri ne momentin e shpalljes se pavaresise, ishit njeriu qe do te lexonit deklaraten e shpalljes se pavaresise, nje nga ngjarjet me te rendesishme. Cila ka qene ndjesia e pare qe keni pasur kur lexuat deklaraten e pavaresise?
Shpallja e pavaresise nga ana ime si kryeminister i Republikes se Kosoves ishte nje pergjegjesi para 2 milione qytetareve te Kosoves, ishte nje pergjegjesi por edhe krenari. Ishte momenti dhe vendimi historik i vendit dhe i qytetareve, ishte nje pergjegjesi ne raporte bashkepunimi shume te ngushte me komunitetin nderkombetar, nuk kishte e lehte t'i bindje qe te shpallej ne ate kohe pavaresia, ne vecanti te krijohej njohja e 40 shteteve nderkombetare. Prandaj ndihem i pergjegjshem, krenar dhe i angazhuar si gjithmone para qytetareve te Kosoves, qe te jem perjete ne sherbim te vendit dhe gjithe qytetareve te Kosoves.
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt