Kisha katolike

[toni77_toni]

Kisha Katolike

Emertimi Kishë rrjedh nga fjala greke εκκλησια, ekklisìa - bashkësi dhe përcakton:
• në Besëlidhjen e Re bashkësinë e krishterë, si vendore po ashtu edhe botërore,

• bashkësinë e të gjithë të krishterëve,

• njerëz që i përkasin një besimi ose bindjeje, një formë organizacioni të rregullt bashkësie të besimit të krishterë,

• nje godinë që i shërben mbledhjes së anëtareve të një bashkësie të krishterësh, dhe ku bëhet kryerja e shërbesave fetare të krishtera,
• në gjuhën e përditshme shtëpinë e Zotit dhe meshën e krishterë.


Kisha e ka prejardhjen e saj nga qindvjeçari i I i e.r. Në fillim kishte pretendime te njihej si një sekt hebraik. Me predikimin e Palit të Tarsit (Saulit, Shën Palit) formohen edhe bashkësi "miqësore", pra të njerzve me prejardhje jo hebraike, zakonisht të kulturës greke. Në qindvjeçarin e II të e.r. kishat judeo-krishtere (atyre më pranë hebraizmit) përjashtohen nga hebraizmi që po riorganizonte strukturat dhe bazat e veta fetare pas krizës së shkatërrimit të Tempullit të Jeruzalemit në vitin 70 e.r., ndërsa kishat e miqësorëve vazhdonin të zgjeroheshin. Historikët e tregojnë me emërtimin "Kisha e Madhe" njësimin e bashkësive të rrjedhura nga apostuj të ndryshëm (qoftë të atyre nga Jeruzalemi po ashtu edhe të atyrëve të lidhur me Shën Palin) që më parë ndikuan në kishën katolike e ortodokse të mijëvjeçarit të parë, për t´i dalluar nga grupe anësore të frymëzimit të krishterë që përpunojnë mësime të veçanta që nuk pranohen nga shumica, si ebionitët dhe gnostikët.

Faza e dytë e kishës është ajo e etërve, d.m.th. formimit të një trupi shtjelluesish (shpjeguesish) të shkrimeve, zënkat me heretikët dhe shmangiet në lidhje me "paganizmin" dhe judaizmin, të përbërë nga shkrimtarë, shpesh kishëtarë, që janë të detyruar t´i rishqyrtojnë mësimet e krishterimit në fushën kulturore të kohës. Në këtë kohë nis të ndjehet nevoja për një ligj shkrimesh veçanërisht të krishtere për t´a afruar me atë hebraik, që gjer në atë kohë mendohej si i vetmi i duhur, në formën para shkatërrimit të Tempullit të Jeruzalemit nga romakët.

Duke nisur nga qindvjeçari i IV vendoset edhe problemi i ndërsjelljes me shtetin, në veçanti Perandorinë Romake, ku edhe ndryshohet gjendja ligjore, më parë si fe e paligjëshme (deri në kohën e Konstantinit), më pas me Konstantinin bëhet fe e lejuar dhe më në fund me Teodosin, fe shtetërore. Nis edhe përparimi i dallimsisë në mendësinë e Kishës latine në krahasim me atë greken, dhe me këshillet ekumenike ndihmohet në një përcaktim të rreptë të ortodoksisë dhe në formimin e një gjuhësie teologjike veçanërisht të krishterë, të ndryshuara nga filozofia greke. Kjo sjell edhe largimin e disa kishave "kombëtare" nga gjiri i Kishës së Madhe (shiko Kishat e lashta të Lindjes), që tashmë tregohet edhe si Kishë katolike dhe ortodokse.


vazhdon-->

[toni77_toni]

Kisha e themeluar nga Jezus Krishti

Kisha Katolike është kisha e krishterë që drejtohet dhe udhëhiqet nga Papa i Romës. Kisha katolike është kisha e themeluar nga Jezus Krishti, të cilit i përkasin të gjithë të krishterët e pagëzuar, si edhe ata që janë në bashkim të plotë me kishën katolike dhe kishat e tjera të ndara prej saj.

Emërtimi katolik rrjedh nga greq. καθολικός, që do të thotë e pergjitshme, gjithësinor, botëror, universal.

Midis kishave të krishtera është më e madhja për nga numri i besimtarëve në nivel botëror, me një përqindje të lartë në Evropë dhe në Amerikën jugore.



Vazhdon-->

[toni77_toni]

Kryesia - hierarkia e kishës katolike

Kur themeloi Kishën e Tij, Jezusi u ngarkoi apostujve të Tij kujdesjen për besimin, duke u mësuar atyre besimin dhe kujdesjen për shpirtërat e tyre. Ai vendosi Pjetrin në krye të apostujve të tij. Sipas kësaj renditjeje apostolike, e njëjta hierarki e vendosur nga Jezusi, ekziston sot në Kishën moderne me Papën (pasues i Sh.Pjetrit) në krye të saj, që prin peshkopët (pasuesit e apostujve) që drejtojnë vetë besimin në Kishat e tyre vendore.


Papa
Në krye të Rrethit të Ipeshkvinjve, Papa është thirrur të drejtojë mbarë Kishën e Krishtit si pasues i Sh.Pjetrit dhe Ipeshkv i Romës, dhe Ipeshkëvnisë së Shenjtë.


Kryepeshkopët dhe peshkopët
Nën Papën vijnë në renditje hierarkike kryepeshkopët dhe peshkopët. Kisha katolike ndahet në Krahina kishëtare me një kryedioqezë dhe e organizuar në shumë dioqeza. Peshkopët mblidhen rregullisht në një Konferencë peshkopale apo Këshill ekumenik. Megjithëkëtë, edhe këshilli ekumenik duhet të njihet dhe miratohet nga Papa si i vlefshëm. Papa vetë është peshkop dhe tradicionalisht përdor titullin "Vëllai i Nderuar", kur i shkruan formalisht një peshkopi tjetër.


Rrethi i Kardinalëve
Megjithse nuk bëjnë pjesë në hierarkinë zyrtare të Kishës, disa peshkopëve u jepet një status dhe pozita e veçantë brenda Kishës duke i ngritur në Rrethin e Kardinalëve. Roli kreysor i Kardinalëve është të veprojnë si këshilltarë të veçantë të Papës dhe të mblidhen në vdekjen e Papës për të votuar për pasuesin e tij. Disa nga kardinalët punojnë në Kuri, drejtimi qendror kishëtar në Romë; të tjerë janë kryepeshkopë apo peshkopë në shtete të ndryshme të botës. Çdo kardinal me pak përjashtime është peshkop.


Nuncit (lajmëtarët) dhe ndihmëspeshkopët
Si çdo shtet tjetër, edhe Vatikani i përfaqësuar nga Selia e Shenjtë, mban lidhje diplomatike me shtetet e tjera. Këta përfaqsues janë Nuncit, të cilët mbajnë lidhje të shëndosha me Kishën e Lindjes. Nunci ndihmohet nga një ndihmës-peshkop.


Ndihmës-peshkopi nga ana e tij, përkrah peshkopin e një dioqeze.


Priftërit dhe famullitarët
Ipeshkvit ndihmohen nga priftërinjtë dhe për shërbesën jo priftërore diakonët (dhjakët). Vetë besimtarët janë të bashkuar nga famullia, e cila është pjesë e truallit të një dioqeze dhe drejtohet nga një prift si famulltar apo bari. Priftërit mund të kryejnë shumë funksione jo të lidhura drejtpërdrejtë me veprimtarinë e rregullt baritore, si studimi, kërkimi, mësimi ose puna zyrtare.


Diakoni
Diakoni (διάκονος diakonos = shërbyes) ose dhjaku është shërbyes më i vogël se prifti dhe është ndihmës i tij. Ai mund të pagëzojë, të ndihmojë në lidhjen e kurorës së një martese, bashkërendisin drejtimin dhe mbledhjen e ndihmesave me të holla nga besimtarët në kishë. Disa diakonë janë të përhershëm, do të tjerë vetëm përkohësisht derisa të bëhen meshtarë. Çdo meshtarë, ose Ipeshkëv më së pari bëhet diakon, d.m.th. shërbëtorë në Kishë.


vazhdon-->