Kisha Katolike
Emertimi Kishė rrjedh nga fjala greke εκκλησια, ekklisģa - bashkėsi dhe pėrcakton:
nė Besėlidhjen e Re bashkėsinė e krishterė, si vendore po ashtu edhe botėrore,
bashkėsinė e tė gjithė tė krishterėve,
njerėz qė i pėrkasin njė besimi ose bindjeje, njė formė organizacioni tė rregullt bashkėsie tė besimit tė krishterė,
nje godinė qė i shėrben mbledhjes sė anėtareve tė njė bashkėsie tė krishterėsh, dhe ku bėhet kryerja e shėrbesave fetare tė krishtera,
nė gjuhėn e pėrditshme shtėpinė e Zotit dhe meshėn e krishterė.
Kisha e ka prejardhjen e saj nga qindvjeēari i I i e.r. Nė fillim kishte pretendime te njihej si njė sekt hebraik. Me predikimin e Palit tė Tarsit (Saulit, Shėn Palit) formohen edhe bashkėsi "miqėsore", pra tė njerzve me prejardhje jo hebraike, zakonisht tė kulturės greke. Nė qindvjeēarin e II tė e.r. kishat judeo-krishtere (atyre mė pranė hebraizmit) pėrjashtohen nga hebraizmi qė po riorganizonte strukturat dhe bazat e veta fetare pas krizės sė shkatėrrimit tė Tempullit tė Jeruzalemit nė vitin 70 e.r., ndėrsa kishat e miqėsorėve vazhdonin tė zgjeroheshin. Historikėt e tregojnė me emėrtimin "Kisha e Madhe" njėsimin e bashkėsive tė rrjedhura nga apostuj tė ndryshėm (qoftė tė atyre nga Jeruzalemi po ashtu edhe tė atyrėve tė lidhur me Shėn Palin) qė mė parė ndikuan nė kishėn katolike e ortodokse tė mijėvjeēarit tė parė, pėr t“i dalluar nga grupe anėsore tė frymėzimit tė krishterė qė pėrpunojnė mėsime tė veēanta qė nuk pranohen nga shumica, si ebionitėt dhe gnostikėt.
Faza e dytė e kishės ėshtė ajo e etėrve, d.m.th. formimit tė njė trupi shtjelluesish (shpjeguesish) tė shkrimeve, zėnkat me heretikėt dhe shmangiet nė lidhje me "paganizmin" dhe judaizmin, tė pėrbėrė nga shkrimtarė, shpesh kishėtarė, qė janė tė detyruar t“i rishqyrtojnė mėsimet e krishterimit nė fushėn kulturore tė kohės. Nė kėtė kohė nis tė ndjehet nevoja pėr njė ligj shkrimesh veēanėrisht tė krishtere pėr t“a afruar me atė hebraik, qė gjer nė atė kohė mendohej si i vetmi i duhur, nė formėn para shkatėrrimit tė Tempullit tė Jeruzalemit nga romakėt.
Duke nisur nga qindvjeēari i IV vendoset edhe problemi i ndėrsjelljes me shtetin, nė veēanti Perandorinė Romake, ku edhe ndryshohet gjendja ligjore, mė parė si fe e paligjėshme (deri nė kohėn e Konstantinit), mė pas me Konstantinin bėhet fe e lejuar dhe mė nė fund me Teodosin, fe shtetėrore. Nis edhe pėrparimi i dallimsisė nė mendėsinė e Kishės latine nė krahasim me atė greken, dhe me kėshillet ekumenike ndihmohet nė njė pėrcaktim tė rreptė tė ortodoksisė dhe nė formimin e njė gjuhėsie teologjike veēanėrisht tė krishterė, tė ndryshuara nga filozofia greke. Kjo sjell edhe largimin e disa kishave "kombėtare" nga gjiri i Kishės sė Madhe (shiko Kishat e lashta tė Lindjes), qė tashmė tregohet edhe si Kishė katolike dhe ortodokse.
vazhdon-->
Krijoni Kontakt