Albin Kurti (1975 - )

[ABytyqi]

Etnizimi përmes multietnicitetit
Shkruar nga Albin Kurti

Sunday, 08 January 2006
Kufijtë përbrenda Kosovës janë më të fortë se kufijtë e jashtëm të Kosovës, e të cilët me Unionin Serbi-Mal i Zi edhe ashtu konsiderohen vetëm kufij administrativ. Kufijtë e brendshëm janë faktik dhe jolegal, ata të jashtëm janë legal por jo gjithsesi edhe faktik. Vendkalimet kufitare të Kosovës në pjesën veriore, në komunat e Zubin Potokut, Zveçanit dhe Albanikut (Leposaviqit), praktikisht nuk janë të tillë. Shumë më lehtë kalohet andejpari dhe pakrahasimisht më vështirë në urën mbi lumin Ibër apo p.sh. te postblloku i KFOR-it në hyrje të Manastirit të Deçanit. Entiteti territorial dhe institucional serb në Kosovë tashmë ekziston. Përmes negociatave, që për përmbajtje të tyre kanë decentralizimin dhe eksterritorialitetin e kishave dhe manastireve, synohet që të zgjerohen dhe përforcohen kufijtë e këtij entiteti. Pra, të përmbushet shteti brenda autonomisë.

Serbët e Kosovës s'janë problemi. Kosova s'është problem. Kosova ka një problem madhor të jashtëm. Ky problem quhet Serbia. Dhe, Kosova ka një problem madhor të brendshëm. Ky problem quhet UNMIK. UNMIK-u e toleron Serbinë në Kosovë dhe e pamundëson zhvillimin në Kosovë. Ndërkohë, ai llomotit për multietnicitetin si për një term pafundësisht të qartë, ndonëse nuk ka kurrfarë definimesh për të, modelesh që duhet të ndiqen dhe as matës të suksesit. Tipike për UNMIK-un. Multietniciteti, nëse me të nënkuptojmë bashkëjetesën e njerëzve të etnive të ndryshme, nuk arrihet duke pasur për pikënisje përkatësinë etnike dhe as duke menduar e kategorizuar në mënyrë etnike. Të dyja këto i bën UNMIK-u. Në vitin 1999, Kosova u trajtua si një situatë e fiseve primitive të armiqësuara dhe u etabluan etnitë si kategori mbipolitike dhe mbishoqërore. Edhe sot e kësaj dite, UNMIK-u nuk sheh në Kosovë qytetarë, njerëz, studentë, të papunë, të varfër, pensionistë, arsimtarë, mjekë, invalidë etj. por vetëm shqiptarë, serbë dhe të tjerë. Kësisoj, ai bën edhe një diskriminim shtesë ndaj pakicave joserbe. Në vend të perceptimit të njerëzve sipas përkatësive të tyre etnike është dashur të fillohet nga universalja, nga ajo që është e përbashkët te njerëzit: nevoja për mirëqenie, vend pune, sigurim shëndetësor e social, edukim kualitativ etj. Mirëpo, për këto nevojitet zhvillim. Sepse, nuk mund të ketë integrim stabil pa zhvillim ekonomik dhe shoqëror. Po qe se njerëzit në Kosovë do të kishin vende pune, madje edhe me paga modeste, ata do të bashkëpunonin dhe komunikonin që ç'ke me të. Aktualisht, këtë e bëjnë më së shumti mafiozët dhe kontrabanduesit. Atje s'ka aq rëndësi etnia pikërisht ngaqë ka progres. Çfarë ka në sferën tjetër të Kosovës? Çfarë ngjan në popull, jashtë politikës dhe biznesit joformal që nuk paraqesin dy gjëra të ndryshme? Ka regres të shpejtë: mbi 60% janë të papunë, 50.000 të rinj i bëjnë 18 vjet për çdo vit dhe bëhen të papunë, 40% janë të varfër, edhe 15% të tjerë jetojnë në varfëri të thellë, raporti eksport/import për vitin 2004 ishte vetëm 4,38%, pothuajse i gjithë kapitali financiar ndodhet jashtë Kosovës ose brenda Kosovës në banka të huaja etj. Në buzë të ekzistencës edhe vëllëzërit dhe shokët më të mirë armiqësohen ndërmjet veti e lëre më të tjerët. Integrimin e sjell zhvillimi. Integrimi sendërtohet në kuadër të strukturave shoqërore që më pas sigurojnë qëndrueshmërinë e këtij integrimi, e mirëmbajnë atë. Në Kosovë s'ka zhvillim, andaj po shpërbëhen me shpejtësi marramendëse strukturat sociale pavarësisht etnisë, ato po dezintegrohen.

Kryesisht ai që ka pushtetin të kategorizon, të etiketon. Dikur këtë e bënte Milosheviqi me dhunë brutale, tash po e bën UNMIK-u me dhunë sistemike e sistematike shumë më të sofistikuar. Aspak e rastësishme. Kjo u levërdis atyre. Duke theksuar përkatësinë etnike dhe duke e përcaktuar atë si dominante, është imponuar teza e konfliktit inherent etnik në Kosovë e cila dualizmin e vërtetë Kosovë-Serbi e zëvendëson me dualizmin shqiptar-serb. Regjimet e padrejta shfajësohen dhe imponohen zgjidhje territoriale që etnitë i shndërrojnë në entitete të ndara. Në këtë mënyrë, ajo që është pasojë keqinterpretohet si shkak, dhe maskohet e vërteta, maskohet fakti se lufërat ndodhën për shkak të projekteve tradicionale hegjemoniste dhe ekspanzioniste të Serbisë, me ç'rast nacionalizmi i serbëve ishte mjet ndërsa ai i shqiptarëve reaksion. Sikurse përgjatë tërë shekullit XX, edhe sot UNMIK-u po e vazhdon punën politike nga lart. Thotë se duhet të krijohet multietniciteti në Kosovë, ngase kjo nënkupton se ai nuk ekziston, gjë që padyshim se nuk është e vërtetë. Gjithandej nëpër Kosovë, shqiptarët bashkëpunojnë me të gjithë të tjerët. Ka martesa të shqiptarëve me turq dhe boshnjakë edhe pas luftës. Nëpër zyrat e pafundme të strukturave ndërkombëtare në Kosovë, punojnë bashkë si staf lokal njerëzit e të gjitha etnive pa asnjë incident për më shumë se gjashtë vjet e gjysmë. Multietniciteti i UNMIK-ut i cili thirret në të drejtat e minoriteteve (duke menduar ekskluzivisht në minoritetin serb, natyrisht) bën edhe një falsifikim të rrezikshëm. Në Kosovë, në fakt, s'ka minoritete. Minoritetet janë veçori e shteteve kombe. Kosova nuk është shtet e aq më pak shtet komb. Mund të flasim për minoritetin serb në Kroaci por jo edhe në Kosovë. Statusi legal i serbëve dhe shqiptarëve në Kosovë është i njejtë: që të dyja janë bashkësi nacionale dhe kjo si rezultat i Rambujesë. As në aspektin demokratik, s'ka shumicë e pakicë në Kosovë. Sepse, në Kosovë s'ka demokraci, s'ka sundim të shumicës. Pakicën serbe dikur e keqpërdorte Milosheviqi. UNMIK-u vepron njësoj: frikën nga domino efekti, nga pasojat që kinse mund t'i shkaktojë shkëputja e Kosovës prej Serbisë në Çeçeni, Tibet, Tajvan, Kurdistan, Republikën Serbe në Bosnjë etj. racionalizohen me retorikën për konceptin human të minoriteteve. Brenga e UNMIK-ut për minoritete është farsë. Me vite të tëra xhipat e UNMIK-ut kalonin fare pranë mjerimit të kampeve të romëve pa energji elektrike, sanitet dhe ujësjellës. Mirëpo, afër çdo kampi buzëqeshnin billboard-at e KFOR-it dhe UNMIK-ut me porositë mizantropike për paqe dhe tolerancë. Një billboard kushton 400 euro në muaj, që paraqet dyfishin e rrogës mesatare të atyre njerëzve të paktë që kanë pasur fatin të jenë të punësuar. Po të bëhej fjalë për të drejtat e minoriteteve nuk do të negociohej sot me Serbinë por me përfaqësuesit e minoriteteve. Në pyetje është sovraniteti, jo njerëzit dhe të drejtat e tyre. E Serbisë sovranitetin mbi Kosovë ia ruan Rezoluta 1244.

Kosovës i duhet vetëvendosja e jashtme, shkëputja nga Serbia. Mirëpo, Kosovës i duhet edhe vetëvendosja e brendshme, largimi i UNMIK-ut. Jo vetëm për t'u bërë Republikë Demokratike në vend se monarki siç jemi tash, por edhe për t'u zhvilluar, për të kontrolluar resurset tona ekonomike, ndërmarrjet shoqërore dhe publike, politikën fiskale, dhe të bëjmë plane e projekte për vendin tonë, për të ardhmen tonë. S'ka integrim solid pa zhvillim, dhe s'ka zhvillim pa liri për t'u zhvilluar.

[ABytyqi]

Gëzimi nga zvogëlimi i vuajtjes
Shkruar nga Albin Kurti Sunday, 04 December 2005
Lirimi i Fatmir Limajt shkaktoi një gëzim dhe entuziazëm të madh në Kosovë. Kjo zbulon dy gjëra të cilat ose nuk vërehen, ose heshten. E para, dënimi i Haradin Balajt u përjetua disi si çmim që duhej paguar për lirimin e Fatmir Limajt - e pamë se si keqardhja për të shprehej vetëm sa për mirësjellje. Po ashtu, kjo do të thotë se njerëzit paskan pritur që të dënohet edhe Fatmiri dhe andaj u gëzuan shumë kur nuk ngjau ashtu. E dyta, s'përmendet fakti se një pjesëtar i UÇK-së u shpall fajtor në Tribunalin e Hagës dhe se u dënua nga një Gjykatë Ndërkombëtare. Tribunali i Hagës përveçqë gjykon përgjegjësinë individuale dhe komanduese, ai trajton palët ndërluftuese. Këtë të fundit e bën për hir të misionit politik të Tribunalit - stabilizimit dhe qetësimit të rajonit, me ç'rast paanësia e kësaj gjykate ndërtohet përmes balansimit: akuzat u adresohen pjesëtarëve dhe udhëheqësve nga të gjitha palët. Pasojat e tërë kësaj do të jenë të dyfishta. Aso që do t'i vërejmë në të ardhmen e afërt në zhvillimet politike për statusin e Kosovës: do të thuhet se edhe ushtarët e UÇK-së kanë bërë krime dhe - ç'është më e keqja - janë urdhëruar për të kryer krime! E, dihet se drejtësia dhe pastërtia e luftës sonë është argument i rëndësishëm moral yni në çdo ballafaqim politik për Kosovën. Dhe pasojat afatgjate: vendimet e Tribunalit janë referencë e paanashkalueshme për 'armatën' e akademikëve nga e gjithë bota, shumësia e punimeve të të cilëve sublimohet në atë që quhet shkrim i historisë.

Si ta shpjegojmë tërë këtë gëzim, atëherë? Shumë lehtë, ngase shumë e kuptueshme: populli ynë kënaqet me pak. Asnjëherë s'kishte mjaft e lëre më shumë. Të gjithë janë sjellur keq me të: të huajt që e robëruan dhe e sunduan, por dhe përfaqësues vendas që veçsa e shfrytëzuan për ambiciet vetjake. Çdo gjëje që është më pak se vuajtje, populli ynë i gëzohet. Të mirat që i ka përjetuar ai kanë qenë dhe janë vetëm lehtësime të dhembjeve e vuajtjeve të tij. E meqenëse proceset negative përherë vazhdonin, këto të mira gjithherë kujtoheshin pastaj si ngushëllime të përkohshme. Jo vetëm kaq. Njerëzit që kanë qenë për një kohë të gjatë të shtypur, që janë fyer e poshtëruar, që u janë mohuar kultura dhe historia, që janë privuar nga arsimimi i duhur dhe zhvillimi, që nuk kanë parë ditë të mira në jetë sepse jetesën e kishin veçse mbijetesë - këta njerëz, zakonisht thyhen lehtë me një të mirë të vogël, të pamjaftueshme. Jeta e rëndë i ka bërë të egër ndaj të keqes, por tepër të butë ndaj një të mire të çastit. Të tillë janë shumica e njerëzve të popullit tonë.

Njerëzit në Kosovë u gëzuan pikërisht për shkak se nuk i besojnë Tribunalit të Hagës, pikërisht për shkak se besojnë që qëndrimet e këtij Tribunali nuk janë të pavarura dhe as të mbrojtura nga politika. Ata thonin se lirimi i Fatmirit ishte 'ngadhnjim i drejtësisë ndërkombëtare' mu për shkak se nuk besonin në drejtësinë ndërkombëtare, e aq më pak që ajo vinte nga ky Tribunal. Pra, përdornin një shprehje politikisht korrekte dhe në modë, një shprehje që shprehte mirënjohjen dhe përuljen e njerëzve të përvuajtuar dhe me ndjenjë të theksuar inferioriteti. Disa prej të ekzaltuarve dhe magjepsurve, madje, nuk mund të besonin. E qartë: kur je mësuar me humbjet dhe padrejtësinë, çdo gjë tjetër të ngjan me mrekullinë.

Populli i Kosovës mashtrohet lehtë sepse është shumë i mirë dhe aq lehtë beson të tjerët. Populli ynë është aq shumë paqësor saqë beson se edhe të tjerët janë të tillë: paqësorë! Ai projekton edhe tek të tjerët ndjenjën e vet paqësore dhe disi gjithnjë është i papërgatitur për konflikte, për ballafaqime. Kryesisht bashkohet dhe mobilizohet pas tragjedisë e jo para rrezikut. Çfarë të bëjmë, atëherë? Si duhet ecur përpara? Duhet ta politizojmë popullin. Ta emancipojmë atë politikisht. Ta organizojmë aktivisht. Populli duhet të bëhet lëvizje. Lëvizja duhet të bëhet populli. Liria në Kosovë është liri politike, sepse pushteti i padrejtë na e ka imponuar lirinë nga politika: merruni ju me gjëra të tjera, këto të mëdhatë na i lini neve, na thonë ata!

Sikurse Ramush Haradinajt, edhe Fatmir Limajt, bashkëluftëtarët i mbahen në burg. Sikurse Ramush Haradinajt, edhe Fatmir Limajt do t'i propozohet që të mbështesë projektet politike zyrtare që s'janë tonat. Madje këtij do t'i sugjerohet që ta përforcojë konsensusin e krijuar për negociata. Konsensuset edhe ashtu bëhen për të mos e ndryshuar gjendjen. Për Fatmir Limajn, jo pa të drejtë, shpesh është thënë se në Hagë ishte i burgosur politik. Fatmir Limaj u lirua? Nuk jam i sigurt. Në konsensus ai do të bëhet politikisht i burgosur.

[ABytyqi]

Institucionalizimi kolonialist i shtypjes
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 25 September 2005
Administratorët e UNMIK-ut dhe politikanët e Kosovës evitojnë bisedat për afatet sikurse që Viktorianët evitonin bisedat për seksin. Të parët qenien e tyre këtu e kanë të përkohshme por pa afat, të dytët i kanë të përhershme premtimet, të cilave që moti u ka skaduar afati. Të parët janë arroganca imperiale, të dytët janë përsëritja që bëhet zhurmë. Ngjashmëria me situatat koloniale veçsa fillon këtu. Ajo zgjatet për t'u totalizuar, thellohet për t'u bërë absolute. Objektiviteti i vrazhdë dhe drastik i pabarazisë e trand edhe atë limontinë agnostike. Nuk ka barazi sipas meritës, as barazi në bazë të nevojave, e as shansa të barabarta. Raporti i të ardhurave në mes të nëpunësve të administratës kolonialiste dhe vendase është përherë numër dyshifrorë. Sa merr pjesëtari i TMK-së apo i SHPK-së për një muaj, aq marrin polici ndërkombëtar dhe ushtari i KFOR-it vetëm për një ditë! Privilegjet strukturohen. Vlera e aftësisë ka për referencë preferencën e regjimit. Vendasit që e dijnë gjuhën zyrtare të administratës kolonialiste të UNMIK-ut janë të privilegjuar. Ata çdoherë e çdokund kanë përparësi, sikurse sudanezi që dinte anglisht, marokani frëngjisht, kamerunasi gjermanisht apo mozambikasi portugalisht. Mirëpo, ata megjithatë mbesin vendas, mbesin jondërkombëtarë, dhe, në fund të fundit, shikohen si mostra të rastësishme të fiseve partikulare të gjetura në terra nullius, e që dallohen etnikisht ndërmjet vete. Qendra e vendosjes së administratave kolonialiste, sipas rregullit, gjithmonë ndodhej jashtë vendit që e qeverisnin ato. Administrata kolonialiste angleze në Indi e kishte qendrën në Londër, ajo franceze në Algjeri e kishte në Paris, ajo italiane në Etiopi e kishte në Romë, ajo belge në Kongo e kishte në Bruksel etj. Edhe UNMIK-u e ka qendrën jashtë Kosovës: në Nju-Jork, ose edhe Bruksel e gjetiu, por realisht shumë pak në Prishtinë. Misioni është i ngurtë. Liria brenda tij ka të bëjë me mënyrën, jo me synimet. Brenda kësaj mënyre hyn bashkëpunimi me vendasit, sepse hyjnë vendasit që nevojiten të bashkëpunojnë, për t'u sunduar populli dhe territori që ai popullon. Për këtë arsye, një grusht njerëzish që kontrollohen nga UNMIK-u, në emër të përfaqësimit, janë shpallur legjitim dhe kredibël. Ata na përfaqësojnë pikërisht sepse nuk na përfaqësojnë; pikërisht për shkak se nuk janë sikur ne, por u ngjajnë administratorëve të lartë të UNMIK-ut: me xhipa dhe truproja, me sekretaresha dhe eskortë, me rroba të shtrenjta dhe syze dielli, me manire të duhura prej njerëzve që dërdëllisin kotësira. Ata shërbehen të parët nëpër restorante; parkojnë kudo veturat e tyre të blinduara; nuk ndalen në semaforin e kuq; kudo terrorizojnë qytetarët me boritë shurdhuese që sinjalizojnë arritjen e tyre. Ata jo vetëm që janë pa masë të privilegjuar, por privilegji i tyre është normuar dhe legalizuar. Ata hiqen më të vlefshëm sesa të tjerët, sesa të zakonshmit. Të gjithë e kemi parë sesi deputetët e Kuvendit dhe ministrat e Qeverisë së Kosovës sillen si të tillë aty ku s'duhet: në sferën publike, para qytetarëve, para popullit. Dhe, të gjithë e kemi parë sjelljen e tyre prej pulave të lagura e të drojtura para zytarëve ndërkombëtarë nëpër institucionet e sistemit, pra mu atje ku do duhej të jenë deputetë e ministra, përfaqësues dhe mbrojtës të interesave të popullit.

E gjithë kjo është e pandashme nga baza e institucioneve, e cila e përcakton funksionimin e tyre. Sovraniteti është normë strukturuese. Njësoj edhe mungesa e tij. E IPVQ-të nuk janë as sovrane, përveçse jodemokratike. Ato korrupsionin e kanë dyfish të pashmangshëm: si nevojë të UNMIK-ut për ta ndërtuar shantazhin politik, dhe si pasojë të themeleve të mbrapshta dhe kërkesave edhe më të mbrapshta që i kanë para vetes. Hierarkia është masa e shkallës së korruptimit brenda IPVQ-ve. Sa më lartë, aq më keq. Dhe, atje më së larti, kundërmon më së shumti. IPVQ-të problematizojnë me renditje të gabuar, meqenëse kësisoj maskojnë mungesën e lirisë, mungesën e përputhjes së qenies së tyre me vullnetin e popullit. Jo vetëm kaq. IPVQ-të janë instrument i asimilimit politik të këtij vullneti dhe njëlloj mesoligarkie. Ato e kryejnë punën e ndyrë për UNMIK-un: filtrojnë njerëzit për nga përshtatja e tyre me sistemin. Edhe një shkak më shumë, i cili ka bërë që tani pas gjashtë vjetëve të mbetet vetëm një lloj kundërshtimi që ka kuptim dhe efekt. Kundërshtimi kategorik, absolut dhe radikal. Për më tepër, po qe se nuk e kundërshton aktivisht, përkundër që nuk pajtohesh me sistemin, do ta mirëmbash atë pasivisht.

Administratorët e UNMIK-ut dhe udhëheqësit e institucioneve të sajuara nga ai, nuk e përfaqësojnë popullin. Ata përfaqësojnë shtypjen e popullit. UNMIK-u është model i dominimit. Ai është i sofistikuar për hir të vetes së tij, jetëgjatësisë së tij. Disa arrestohen nga policia e tij dhe dënohen nga gjykatat e tij, jo vetëm që të goditen forcat dhe lëvizjet përparimtare, por edhe që populli të besojë se vetë është i lirë dhe në këtë mënyrë ai të mos përpiqet të çlirohet. Pra, disa futen në burg, që të tjerët të mendojnë se nuk janë. Ndërkaq, disa të tjerë mbikëqyren dhe konsiderohen problematik duke shmangur vëmendjen nga e vërteta: se sistemi është problemi. Në po të njëjtën anë, IPVQ-të janë infrastruktura e nënshtrimit, janë zgjidhje teknologjike e menaxhimit të UNMIKut. Ato kanë institucionalizuar kushtet e padrejta - rrethanën që është bërë vetë pamundësia. UNMIK-u të avanson nëse je rentabël për politikën e tij. IPVQ-të janë të tilla. IPVQ-të kanë për detyrë të na bindin se si ne nuk mundemi vetë, dhe të na i përkujtojnë të mirat e UNMIK-ut. Qëllimi sublim është që vetë populli t'i zgjedh njerëzit që do t'u pëlqejnë administratorëve ndërkombëtarë. Pra, të përfaqësohemi kundrejt UNMIK-ut me njerëz që, në fakt, do të përfaqësojnë UNMIK-un kundrejt neve. Për çdo ditë dëgjojmë politikanët e Kosovës duke thënë se standardet për Kosovën janë për të mirën tonë. Kjo s'do të thotë aspak se koncepti i standardeve nuk është imponuar, e as se është keqkuptuar. Kjo do të thotë se ai është internalizuar. Madje, gjithnjë e më shpesh, UNMIK-u nuk na përzihet, thonë ata. Njësoj, kjo s'është dëshmi e vetëqeverisjes, por e faktit se UNMIK-u as që ka nevojë të përzihet më. Edhe perceptimi i tyre disi përherë del i përmbysur, sikurse ai para një pasqyre konkave: p.sh. politikanët e Kosovës thonë se si serbët e Kosovës duhet ta kuptojnë e pranojnë realitetin, ndërkohë që, në fakt, janë ata vetë që duhet ta bëjnë këtë. Ngase, ne s'jemi shtet; Unioni i Serbisë dhe Malit të Zi është i tillë. Largimi i kësaj pasqyre për disa prej tyre do të thotë të pushojnë së gënjyeri të tjerët, dhe për disa të tjerë të pushojnë së besuari gënjeshtrat e vetes. Ama IPVQ-të gjithsesi janë brenda kësaj pasqyre, të kurthuara përjetësisht në të.

Fundja, edhe të mirat që t'i bën sunduesi i padrejtë dhe arbitrar siç është UNMIK-u, kanë për qëllim zgjatjen e sundimit të tij. Ato 'të mira' aspirojnë amortizimin e energjisë popullore që ngjizet nga pakënaqësia, ndërsa përtej institucioneve të politikës, ato kanë distribuim klasor: krijojnë dhe mirëmbajnë një shtresë njerëzish nga vendasit që qarkullon nëpër koktele dhe party, nëpër seminare e konferenca. Përderisa IPVQ-të janë tamponi institucional, kjo shtresë është tamponi shoqëror ndërmjet regjimit dhe pushtetit. Ata janë të punësuar nëpër zyra, kanë fundjavë të zgjatur, e cila fillon të premten në mëngjes dhe mbaron të hënën në mbrëmje. Dubrovniku dhe Selaniku janë destinimet e preferuara. Këta pasurohen, duken më të shëndetshëm por edhe më bukur disi. Janë edhe përcaktues dhe tregues estetik. Me kohë, ata konsolidohen dhe homogjenizohen në një klasë shoqërore e cila i bashkëlidhet pushtetit. Ajo nuk identifikohet me brutalitetin e regjimit, por me efikasitetin dhe funksionalitetin e tij. Ata mentalisht e kompenzojnë pafuqinë e tyre, me vitalitetin e sistemit represiv. Spiunazhi tashmë nuk është sekret dhe as 'i ultë'. Ai kryhet nëpër restorane luksoze, ku për një darkë ekzotike në të cilën gjellërat i përngjajnë veprave të Kandinsky-it, vendasit nga kjo shtresë u japin informata (ashtu si pa të keq) miqve tanë nga UNMIK-u. Përderisa respekti i popullit ndaj zyrtarëve dhe administratorëve të UNMIK-ut pothuajse është tretur fare, ai i kësaj shtrese është shndërruar në admirimin pervers që kanë të kolonizuarit për kolonizatorin. Realiteti politik për ta, është ai i zyrave diplomatike, i politikanëve të huaj e hijerëndë, i demokracive dhe zhvillimit të pandalur në vendet e tyre, si dhe i ushtrive të tyre të fuqishme e krenare, që dëshmohen në intervenimet 'humanitare' ose 'çlirimet' e popujve nga diktaturat. Të llogarisësh në ta, do të thotë të lejosh të jesh nën mëshirën e tyre. Mëshira e tyre është tërësisht e integruar në skizofreninë (e qëllimshme) të llojit Dr.Jekyll dhe Mr.Hyde.

Drejtësia, barazia dhe liria nuk janë interes i yni rreth së cilit kalkulohet, por janë vlera fundamentale shoqërore, dhe si të tilla, të paçmueshme. Përpjekjet për to ushqehen nga vuajtjet prej mungesës së tyre. Nëse regjimi shtypës e posedon trupin tonë, fiziken dhe materialen, ai s'duhet assesi ta posedojë shpirtin e mendjen tonë. Ndryshimi i gjendjes drejt lirisë e mirëqenies fillon kur nis të refuzosh të përshtatesh dhe të mashtrohesh. Se mentaliteti brenda IPVQ-ve është disfatist, e dëshmojnë të vetëdijësuarit brenda tij. Edhe në rastin më të mirë, ata janë në gjendje të refuzojnë vetëm duke u tërhequr, por jo edhe duke u ballafaquar. E pikërisht ballafaqimi është fillimi i zgjidhjes, është rruga e lirisë kah realizimi i saj.

[ABytyqi]

Intervenimi
Shkruar nga Albin Kurti
Saturday, 04 March 2006

Në tri ditët e para të intervenimit të NATO-s kishte gëzim e shpresa, por mandej kishte shumë më tepër terror, frikë e panik. Posaçërisht nëpër qytetet e Kosovës, më parë shihej në televizor një cak i goditur (ndërtesë e shkatërruar) nga bombat e NATO-s, e vetëm pastaj eventualisht shihej edhe në realitet. Qyteteve, përjetimet gjatë bombardimeve të NATO-s më shumë u kujtohen si tmerr sesa si vuajtje, dhembje e sakrificë. E tmerri është tmerr, sepse mbetesh i paprekur fizikisht. Prekja është vetëm psikologjike.

Llogaria ndërkombëtare kishte dalë e gabueshme. Nuk kishte qenë e mjaftueshme që Milosheviqi të bombardohej vetëm për disa ditë. 78 ditë, 2 milionë shqiptarë mbetën nën mëshirën e forcave të tij. Ngase, aeroplanët e NATO-s bombardonin nga lart, madje nga shumë lart, vetëm që të mos kapeshin nga radarët e ushtrisë jugosllave. Nuk kishte trupa tokësore të NATO-s për të ndërhyrë, dhe as plan e përgatitje për to. Bombardimi i NATO-s ishte edhe eksperimentim nëse mund të fitohej lufta vetëm nga ajri dhe me zero viktima. Zero viktima nga radhët e ushtrisë së NATO-s, natyrisht. Sepse çmimi që paguan vendasit, ishte shumë i lartë: masakrat, dhunimet dhe shkatërrimet më të mëdha e më të shumta, ndodhën gjatë asaj kohe të luftës. Në emër të ndaljes së masakrave dhe ndaljes së luftës.

Megjithëse bombardimi i NATO-s ishte ndërmarrje e madhe ndërkombëtare, ajo ishte në diskrepancë të hatashme me premisat. Kësaj, më së shumti i kontribuoi pranimi paraprak i integritetit dhe sovranitetit të Jugosllavisë, të cilin e bënë përfaqësuesit shqiptarë nga Kosova në Konferencën e Rambujesë. Kjo, përfundimisht e ka pamundësuar intervenimin ushtarak ndërkombëtar me mandat politik. Prandaj, u tha se ai ishte vetëm intervenim humanitar, me qëllim që të parandalohet gjenocidi. Për pasojë, tani thonë se nuk kishte gjenocid në Kosovë sepse asisoj do të dilte se NATO ka dështuar, porse me atë rast edhe Kosovës automatikisht do të duhej t'i njihej e pranohej vetëvendosja deri në shkëputje. Rambujeja, me parimet e saj të panegociueshme që afirmonin integritetin territorial dhe sovranitetin e Jugosllavisë, shënon defaktorizimin politik dhe ushtarak të Kosovës. Katër politikanët shqiptarë atje kishin pranuar shtetin që nuk e pranonte as vetë bashkësia ndërkombëtare: Jugosllavinë (e Milosheviqit). Ishte e qartë se paskëtaj vendimet për Kosovën do të merreshin pa Kosovën. As pas shumë dëmeve e humbjeve, katër kalorësit e apokalipsës nuk e tërhoqën nënshkrimin e tyre, ngaqë ishin të preokupuar vetëm dhe vetëm me shpëtimin e tyre vetjak dhe me një çfarëdolloj grimë pushteti, të cilit tashmë po ia ndjenin aromën.

Argumenti për karakterin humanitar të intervenimit ishte veçse racionalizim. Shkaku i një veprimi nuk është e njëjta gjë me arsyetimin për atë veprim. Bombardimi ngjau vetëm pasiqë Milosheviqi nuk e nënshkroi dokumentin e Rambujesë. Përderisa Milosheviqi pranonte marrëveshjet (Dejtoni, marrëveshja Milosheviq-Hollbruk) ai konsiderohej paqebërës. Dokumenti i Rambujesë ishte shumë i pafavorshëm për Kosovën. Milosheviqi nuk e pranoi atë sepse nuk e pranonte aneksin ushtarak të dokumentit, ndërsa me pjesën politike ai s'kishte fare problem. Bombardimet i solli dështimi i Konferencës, jo suksesi i saj. Bombardimet u ndalën kur Milosheviqi e pranoi dokumentin e Rambujesë, me 3 qershor 1999, që më vonë u përfshi edhe në Rezolutën 1244. OKB-ja nuk është pyetur kur ka intervenuar NATO-ja në Kosovë. Shumë thjeshtë: ajo nuk do te pajtohej. Dhe pikërisht misioni i saj, UNMIK-u, u vendos si administrim këtu. Pra, me Milosheviqin gjithsesi ishte bërë kompromis.

Populli, fillimin e intervenimit e pat përjetuar edhe si fillim të drejtësisë morale ndërkombëtare. Mirëpo, kjo mbeti vetëm kaq, pra përfundoi me fillimin. Si pasojë e Rambujesë, me marrëveshjen e Kumanovës dhe Rezolutën 1244, as nuk u dënuan shteti dhe regjimi serb, dhe as nuk u shpagua populli i Kosovës për humbjet dhe vuajtjet. Serbisë iu vulos sovraniteti mbi Kosovën, me kusht që të mos e ushtronte atë përkohësisht. Sot, kthimin policor dhe ushtarak të Serbisë në Kosovë, nuk e pengojnë dokumentet zyrtare dhe legale, ndërkombëtare e vendore. Përkundrazi. E pengon vetëm gatishmëria e popullit të Kosovës për rezistencë dhe kryengritje, i cili ende nuk është thyer për dallim nga politikanët që i 'përfaqësojnë' ata nëpër institucionet e sistemit.

Ndërkohë, intervencionizmi vazhdon. Siguria është militarizuar, parandalimi është doktrina. Krizë konsiderohet vetëm shpërthimi i krizës. Mbajtjen në prag të shpërthimit të krizës, e përjetëson pikërisht menaxhimi militarist i saj. KFOR-i kërkon tolerancë. Tolerancë edhe për jotolerancën e strukturave të Serbisë në Kosovë. Dhe, toleranca kërkohet nga ne pikërisht sepse ne jemi të shtypurit. Kësisoj, madje disi padashje, e pranojnë se kemi arsye që të mos tolerojmë.

[ABytyqi]

Marrëveshja që s’është me Kosovën
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 26 February 2006

Afat për UNMIK-un. Sa më shpejtë, aq më mirë. Këtë duhet ta kërkojmë dhe për këtë duhet të angazhohemi. Afati për UNMIK-un do të na mundësonte të planifikojmë të ardhmen. Asgjë nuk e ka bllokuar Kosovën sikurse kjo përkohësia e paafatizuar e UNMIK-ut. Momenti kur UNMIK-u do të shkojë prej Kosovës duhet të përputhet me referendumin për popullin e Kosovës. Procesi i shpërbërjes së ish Jugosllavisë nuk ka përfunduar dhe pikërisht vetëvendosja është parimi i drejtë i këtij procesi.

Largimi i UNMIK-ut nga Kosova e nënkupton edhe largimin e KFOR-it. Administrimi civil dhe ushtarak i Kosovës është i pandashëm. Që të dyja janë themeluar dhe funksionojnë në bazë të së njëjtës rezolutë të Këshillit të Sigurimit të OKB-së – Rezolutës 1244. Fundja, nuk mund të shkojë UNMIK-u nga Kosova dhe t’ia dorëzojë pushtetin politik dhe ekonomik vendasve, ndërsa vendin ta ruajnë forcat e KFOR-it. KFOR-i ndodhet në Kosovë sepse UNMIK-u është këtu. KFOR-i krijon ‘ambient të qetë e të sigurt’ për ushtrimin e pushtetit nga ana e UNMIK-ut. Është naive të mendosh se ne do ta kontrollojmë Kosovën e KFOR-i do të na i krijojë kushtet për këtë. Madje, edhe po të mund të bëhej asisoj, një situatë e tillë as që do të ishte në interesin tonë. Çdo popull e çdo vend e ka ushtrinë e vet. Po të mbahej shteti dhe sovraniteti me ushtri të huaj, atëherë në ushtrinë e Francës do të ishin ushtarët gjermanë, kurse në atë të Gjermanisë ushtarët francezë. Mirëpo, jo. Kwshtu nuk ngjan, përkundër marrëdhënieve të shkëlqyera ndërmjet Francës dhe Gjermanisë në vitet e fundit, saqë nisi të mendohej edhe për BE-në me dy shpejtësi, njëra - ajo më e madhja - e integrimit gjermano-francez.

Se KFOR-i nuk është garancë e sigurisë nga planet e Serbisë, brutalisht qartë e kemi parë me rastin e spastrimit etnik të shqiptarëve nga veriu i Kosovës. Vetëm në natën ndërmjet 3 dhe 4 shkurtit të vitit 2000, në veriun e Mitrovicës janë vrarë 11 shqiptarë (6 meshkuj e 5 femra). Më pas, gjatë atij muaji janë dëbuar 1.564 familje shqiptare me gjithsej 11.364 anëtarë. Ploja ngjau në prani të forcave të KFOR-it dhe policisë. Tani në veri kanë mbetur gjithsej edhe afër 4.000 banorë shqiptarë. Zyrtarët serbë nga Kosova e Serbia shumë shpesh deklarojnë se si veriu i Kosovës është një vend multietnik. Ja, pra, se çka mendojnë ata kur flasin për multietnicitetin: vendbanime me shumicë dërrmuese të popullatës serbe, të kontrolluara nga strukturat e Serbisë, dhe me shqiptarët që ose janë pakicë, ose dëbohen e vriten që të bëhen të tillë!

Për më tepër, KFOR-i as që mendon të na mbrojë nga Serbia. Premisën e qenies së tyre këtu më së miri e shpërfaq qëndrimi i tyre i shprehur p.sh. nga zëdhënësi i KFOR-it, Gary Banister Green më 14 gusht 2003: “Nuk ka kërcënim nga jashtë, kërcënimi vjen nga brendia e Kosovës, nga ekstremistët, terroristët dhe kriminaliteti i organizuar. Dhe, ne jemi duke ndërmarrur shumë operacione për të eliminuar një kërcënim të tillë.” Përveçse fare nuk e konsiderojnë Serbinë të rrezikshme, edhe strukturat militariste të Serbisë në Kosovë përherë u toleruan prej tyre.

Në ngjarjet e marsit të vitit 2004, u dëshmua se qetësinë në Kosovë e mbanim ne qytetarët me durimin tonë, e jo KFOR-i dhe UNMIK-u me forcat e veta. Paqja vjen nga liria dhe ndjenja e progresit. Dhe paqja e liria ruhen, mbi të gjitha dhe para së gjithash, nga ushtria vendase. Vetëm ata që banojnë e mendojnë të jetojnë në Kosovë do të jenë të denjë për të qenë ushtarë të saj. Prezenca e NATO-s në Kosovë do të duhej të jetë e rregulluar me një marrëveshje ndërmjet saj dhe Kosovës, e jo sikurse tash KFOR-i në bazë të marrëveshjes së Kumanovës të datës 9 qershor të vitit 1999, të bërë me ushtrinë famëkeqe jugosllave.

[ABytyqi]

Monopolizimi me njerëz të parashikueshëm
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 11 December 2005

Diplomacia fluturuese e eviton fuqinë e formës: politikanët nga Prishtina dhe Beogradi nuk takohen drejtpërsëdrejti. Njëkohësisht, përkundër mundësive gjithnjë e më të mëdha që ofron teknologjia për komunikim, komunikimin do ta bëjnë përmes një korrieri që quhet Marti Ahtisar. Kësisoj, para syve të publikut ngjan prapaskena. Jo rastësisht. Shumë zhurmë e reagime kishte atëbotë pas takimin të mbajtur në Vjenë me 14 tetor 2005 ndërmjet Ibrahim Rugovës e Nexhat Dacit me Zoran Zhivkoviqin dhe Nebojsha Çoviqin. Andaj, s'duan t'ju përsëritet ajo.

Tash, në vend të kryesuesve të partive dhe institucioneve, po takohen ministrat. Këto takime do të ishin vetëm uvertyrë e negociatave sikur të mos bëhej fjalë për ministrat e pushtetit lokal dhe të kulturës. Lutfi Haziri, për çështjen e decentralizimit, për çështje lokale të Kosovës, e bëri partner Zoran Lonçarin, pra Serbinë. Njësoj, Astrit Haraqija për çështje të trashëgimisë kulturore në Kosovë, e bëri partner Dragan Kojadinoviqin, pra sërish Serbinë. Pse pikësisht këta dy ministra? Shumë thjeshtë: Kosova duhet të ndahet në emër të decentralizimit, dhe Kosova duhet të copëtohet në emër të mbrojtjes së trashëgimisë kulturore serbe, pa qenë ajo serbe fare. Shkëmbimet Haraqija-Kojadinoviq dhe Haziri-Lonçar janë më të rëndësishme sesa kjo 'diplomacia fluturuese', dhe madje më të rëndësishme edhe se vetë negociatat për statusin e Kosovës. (Kjo 'e rëndësishme' do të thotë 'e dëmshme', natyrisht.)

Fillimi i negociatave e pamundëson një përfundim të tyre: pavarësinë dhe sovranitetin për Kosovën. Pas fillimit të negociatave çështje më nuk është ajo e pavarësisë së Kosovës nga Serbia, por e pavarësisë së serbëve nga Kosova. Kjo, nëpërmjet decentralizimit. Dhe, pas nisjes së negociatave, nuk do të diskutohet për autonominë në shtet (Kosovën në Serbi), por për shtetin në autonomi (serbët në Kosovë). Kjo tjetra, nëpërmjet eksterritorialitetit të kishave e manastireve.

Ende pa filluar negociatat, pavarësinë e bënë 'pavarësi e kushtëzuar', ndërsa sovranitetin e bënë 'sovranitet i kufizuar'. Sulmi u drejtua për zbutjen e qëndrimit të Prishtinës: Kosova shtet i pavarur e sovran. Dhe kurrsesi as për sqarimin e qëndrimit të Beogradit: më shumë se autonomi më pak se pavarësi për Kosovën. Për ata që shohin dhe duan të kuptojnë s'ka se si të jetë më e qartë se kah shpien procesi aktual zyrtar. Këtij procesi i nevojiten liderë vendas të fuqishëm pikërisht ngase duhet të shtypen masat popullore, vullneti dhe interesi i tyre. Andaj, synimi kryesor i 'diplomacisë fluturuese' është monopolizimi i çështjes së statusit në katër-pesë veta në Prishtinë dhe po aq në Beograd. Në fakt, këta katër-pesë veta monopolizohen: bëhen tërësisht të kontrollueshëm ngase plotësisht të parashikueshëm. Kësisoj, çështja më jetike për popullin trajtohet në mënyrën që popullin e bën spektator.

Askush s'do t'i pranonte negociatat me Serbinë në vitin 1999 ose 2000. Ndërkaq tash politikanët po shtyhen që të hyjnë nëpër grupe punuese për t'ia punuar popullit. Këto gjashtë vjet ishin vite dinamike për shndërrimin e sundimit të huaj në nënshtrim vendas. Nënshtrim duke të thyer dhe nënshtrim duke të lodhur. Jo të gjithë janë thyer e lodhur. Dhe shumë të tjerëve po ju del e do iu del gjumi.

Për çdo vit politikanët e Kosovës na thonë se vitin e ardhshëm Kosova do të bëhet e pavarur. Ata japin këso premtimesh ngaqë llogarisin në harresën tonë. T'i luftosh këta politikanë dhe ta luftosh harresën është e njëjta gjë. Politikanët e negociatave për shtëpinë e lirinë tonë, tashmë janë shkëputur nga populli edhe nëse kishin qenë ndonjëherë me të. Ata janë të huaj për popullin. Ashtu edhe duhet të trajtohen.

[ABytyqi]

Negociatat kundër vetëvendosjes
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 20 November 2005
Vetëvendosja është liria kolektive pa të cilën s'mund të ketë liri individuale. Vetëvendosja nuk është vetëm liria për të zgjedhur për fatin tonë por dhe liria për t'u zhvilluar. Ndonëse realizimi i saj nuk është garanci për përparim, sigurisht se është parakusht për të. Aktualisht ne jemi të privuar nga shansi dhe mundësia për përparim. Trendet politike, sociale dhe ekonomike janë përgjithësisht negative. Jemi sorollatur pas 'standardeve para statusit', ndërkohë që standardi i jetesës së qytetarit veç sa ka degraduar. Asgjë e çuditshme: kur s'ke liri, ngadalë por sigurt, mbetesh edhe pa bukë. Shumë më e rëndësishme është që njerëzit të kenë vend pune dhe ushqim të bollshëm sesa të kenë të drejtë vote. Aq më tepër që kur voton në Kosovë më parë dhe më tepër legjitimon sistemin politik sesa që zgjedh gjë. Kuvendi i Kosovës është kurthuar në betejën e partive politike që nuk janë kauza por aranzhmane, që kanë liderë të fortë sepse janë të dobëta, që s'kanë as vizion e as ideologji, dhe që kryesisht përbëhen prej njerëzve, etja për privilegje dhe luks e të cilëve është neurozë narcistike. Këta politikanë, deputetë e ministra, thonë se gjithsesi do të ketë pavarësi, ngaqë s'kanë kurrfarë strategjie për variantet tjera që po na përgatiten e ku këta kanë hyrë. Një pjesë e mirë e popullit disi u beson këtyre, sepse nuk do që ta besojë poshtërimin dhe fyerjen që po i bëhet. Pluralizmi politik pa shtet tëndin nuk u tregua as konstruktiv e as produktiv. Ai veç sa krijoi iluzionin e normalitetit. Zaten, edhe Milosheviqi i lejonte partitë politike.

Ende s'e kemi as qeverinë që e meritojmë. Sepse, ende se kemi llojin e qeverisjes që na takon. Politikanët e Kosovës në fakt i përgjigjen UNMIK-ut, ndërsa UNMIK-u i përgjigjet New York-ut. Edhe serbët e Kosovës janë në pozitë të palakmueshme: liderët e tyre i përgjigjen Beogradit. UNMIK-u s'është demokratik në vetvete: është piramidë autoritare politike ku urdhrat vijnë nga lart poshtë dhe pa kurrfarë demokracie të brendshme në vendimmarrje. UNMIK-u s'është demokratik në Kosovë: çdo gjë vendore i është subordinuar UNMIK-ut, dhe ky subordinim është kodifikuar dhe normuar me Rezolutën 1244 dhe Kornizën Kushtetuese. Në emër të ndërtimit të demokracisë sundohemi në mënyrë jodemokratike. Dhe, evitohet fakti se pikërisht vetëvendosja është akti inaugurues dhe themeltar i demokracisë. I çfarëdo demokracie. I secilit lloj të saj. Në anën tjetër, vetëvendosja i afirmon qytetarët si burim sovraniteti. Edhe kjo në Kosovë mungon. Paralelisht, vetëvendosja është parimi i procesit të papërfunduar të shpërbërjes së ish-Jugosllavisë, parim ky që padrejtësisht iu mohua Kosovës. Pa vetëvendosje për Kosovën, s'mund të shpallet i dështuar projekti i Milosheviqit dhe s'mund të fillojë procesi i denazifikimit dhe i demokratizimit të vërtetë të Serbisë. Realizimi i vetëvendosjes është minimumi i kompensimit moral për padrejtësinë shekullore dhe humbjet e dëmet që na janë shkaktuar.

Rrjedhimisht, vetëvendosja për Kosovën duhet të jetë e dyfishtë: vetëvendosje e jashtme në raport me Unionin SMZ, dhe vetëvendosje e brendshme në raport me UNMIK-un.

Kosova, tash për tash, s'është e mundur të jetë e përfaqësuar. Fundja, edhe më e rëndësishme është: në çka e për çka është përfaqësimi? I gjithë investimi aktual është që të jemi sa më të përfaqësuar NË negociata me Serbinë. I gjithë investimi aktual është që të jemi sa më të përfaqësuar PËR kompromis. Politikanët e Kosovës thonë se s'do të ketë negociata me Serbinë por me bashkësinë ndërkombëtare, dhe se ato nuk do të jenë për statusin e Kosovës. Flasin për këto dy gjëra, andaj gënjejnë vetëm dyfish.

Negociatat janë negociata me Serbinë për Kosovën. Ato janë koncept dhe projekt politik në kundërshtim të plotë me vetëvendosjen e popullit të Kosovës. Procesi negociues që po përgatitet është shpërfillje e vullnetit të popullit, është përbuzje dhe denigrim i tij.

Negociatat kanë kuptim vetëm kur zhvillohen ndërmjet palëve të barabarta. Kosova nuk është shtet sikur Serbia, dhe nuk ka qeveri reale sikur Serbia, por ka një qeveri fiktive. Qeveria e Kosovës është e privuar nga përmbajtja e vërtetë në mënyrë të dyfishtë: nuk i ka ministritë esenciale (të mbrojtjes, punëve të brendshme dhe të jashtme, drejtësisë, informatave) dhe secila ministri ekzistuese s'ka kompetenca të plota (p.sh. Et'hem Çeku, ministri i energjetikës, nuk e kontrollon aspak as KEK-un dhe as Trepçën, të cilat janë ndërmarrje shoqërore e publike në duart e AKM-së). Nuk mund të negociojë Kosova me Serbinë sepse s'janë zhbërë strukturat e Serbisë në Kosovë. Kosova, pra, përveçse me UNMIK-un mbi kokë e ka edhe Serbinë në qafë. Këto negociata ndërmjet Kosovës dhe Serbisë nuk po parashihen edhe për Kosovën edhe për Serbinë, por vetëm për Kosovën. Me Serbinë u dashka të negociojmë për vendin tonë, shtëpinë tonë, lirinë tonë! Kosovës realisht nuk i mungon statusi, por popullit të saj i mungon liria. E i burgosuri nuk negocion. Negociatat gjithsesi shpiejnë në kompromis sepse e nënkuptojnë gatishmërinë për të.

Serbia jo vetëm që s'u pendua për krimet që kreu por kurrfarë drejtësie për viktimat nuk u zbatua. Për më tepër, Serbia do që sërish ta rimarrë Kosovën, mirëpo duke e copëtuar atë paraprakisht nëpërmjet decentralizimit. Serbia, madje në rastin më të mirë, po na e ofron atë që na e pat marrë: autonominë! E vetmja Serbi me të cilën mund të negociohet është ajo e cila e pranon vetëvendosjen për Kosovën. Me Serbinë sigurisht se kemi shumëçka të negociojmë, por vetëm atëherë kur të jemi të lirë dhe të bëhemi të barabartë. Vetëm vetëvendosja siguron kushtet për marrëdhënie të mira ndërmjet shqiptarëve dhe serbëve në Kosovë. Tetëdhjetë për qind të të burgosurve politikë në ish-Jugosllavi në vitet e '80-ta ishin shqiptarë, sepse populli shqiptar kishte më së paku liri nga të gjithë popujt e tjerë në Jugosllavi dhe, sepse Kosova nuk ishte republikë sikurse njësitë e tjera që më pas u bënë shtete. Përkundër kësaj, marrëdhëniet shqiptaroserbe arritën kulmin e vet pozitiv pas autonomisë së brishtë të vitit 1974, ngase atëherë Kosova ishte më së largu nga kontrolli i Beogradit. Dhe, marrëdhëniet shënuan degradimin më të madh gjatë kohës së Milosheviqit, kur Kosova jo vetëm që ishte tërësisht nën sundimin e forcave të tij, por edhe terrorizohej prej tyre. Marrëdhëniet më të mira, e të papara deri më tash, do të jenë pikërisht kur të realizohet vetëvendosja e jashtme. Marrëdhëniet shqiptaro-serbe në Kosovë maten me distancën e Kosovës prej Beogradit. Lëvizja VETËVENDOSJE! Fillimisht ka për synim që totalizimin e regjimit të UNMIK-ut ta zëvendësojë me polarizim. Po ndërtohet një ndarje e re, jo nëpër parti politike, por në regjim të padrejtë në njërën anë dhe në popull që kërkon të drejta e drejtësi, liri e barazi, në anën tjetër. Kjo ndarje e re është e domosdoshme për dialektikë të vërtetë, për problematizim të duhur ngase fundamental. Edhe neve, sikurse çdo populli, na duhen toka dhe buka. E për këto, na duhet vetëvendosja, na duhet realizimi i vetes.

[ABytyqi]

Për lirinë
Shkruar nga Albin Kurti
Wednesday, 01 June 2005

”Merr guximin të bëhesh i mençur dhe nisu.”
- Emin M. Musliu,
dëshmor i UÇK-së


Demokracia në Kosovë fillon e mbaron me ditën e zgjedhjeve. Ajo është si një fëmijë që lindet i vdekur.

Demokracia lind në ato kuti votimi, por ato kuti votimi njëkohësisht janë varri i saj. Vetëm në dukje të parë. Në të vërtetë, në një sistem politik e institucional sikur yni, që mohon vullnetin e popullit dhe nuk ia mbron atij interesat, kur voton ke legjitimuar; kur s'voton ke zgjedhur. Sepse nuk je nënshtruar, sepse nuk je përshtatur. Në këso zgjedhjesh nuk ke zgjedhur. Zgjedhjet e këtilla janë mburojë për UNMIK-un dhe iluzion për qytetarët, ndërsa për politikanët vendas janë tendere për privatizimin e institucioneve.

Administrimi ndërkombëtar që nuk ia njeh të drejtën për vetëvendosje dhe ia mohon atë popullit në territorin që e qeveris, paraqet administrim kolonial. Qeverisja e tillë është represive. Institucionet vendase, mbi këtë bazë dhe në këtë kuadër, janë zgjatje e sundimit shtypës dhe dominimit të tij.

Njohja e vullnetit të popullit - e drejta e vetëvendosjes - është akt themeltar dhe inaugurues demokratik dhe kushti i demokracisë. Në demokraci janë të mbrujtura vullneti (i shumicës) dhe Tjetri.

Neve na nevojitet vetëvendosje e jashtme në raport me Serbinë dhe vetëvendosje e brendshme në raport me UNMIK-un. Sepse Serbia nominalisht e ka sovranitetin mbi Kosovën; sepse mungesa e lirisë dhe demokracisë në Kosovë janë strukturuar dhe institucionalizuar.

Liria në Kosovë është çështje, sepse nuk e kemi, sepse mungon. Gjendja në Kosovë nuk është zgjedhje jona, por është rezultat i pamundësisë për të zgjedhur. Njeriu mbase mund të jetë i pasigurt se në çfarë mase zgjedhja e tij ishte njëmend e tija, por këtu në Kosovë ne jemi të sigurt se nuk po zgjedhim për jetesën tonë dhe të ardhmen tonë. Zgjedhja i paraprin vendimit. Meqenëse ne nuk zgjedhim, s'jemi gjë tjetër përveçse objekt të vendimeve të pushtetit të huaj.

Vetëvendosja paraqet vendimin tonë për vendin tonë dhe fatin e vetes sonë. Liria kolektive konsiston në të drejtën për vetëvendosje. E drejta për vetëvendosje është emri i lirisë kolektive, i lirisë për të gjithë. Neve na duhet kjo patjetër. Që të kemi shtetin tonë të pavarur dhe sovran. Që të kemi shoqëri në të cilën barazia dhe drejtësia janë vlera themelore. Për ta fituar të drejtën për vetëvendosje, duhet të fillojmë të vendosim vetë; duhet të fillojmë të sjellim vendime. Mu për shkak se nuk ekziston asnjë e drejtë, e cila është më e politizuar sesa e drejta për vetëvendosje, ne duhet të angazhohemi maksimalisht për të. Politikisht dhe jopolitikisht.

Ne s'jemi fajtorë për mungesën e lirisë në të kaluarën, por jemi e do të jemi përgjegjës për vazhdimësinë e mungesës së saj në të ardhmen. Jemi përgjegjës edhe për ata që ende s'kanë lindur. Ne po i sakrifikojmë ata duke mos sakrifikuar vetë; ne po i rrezikojmë ata nesër duke mos rrezikuar vetë sot.

Çështja e lirisë nuk mund të shtyhet, nuk mund të vonohet. Vetë qenia njerëzore ka të bëjë me lirinë që ne s'e kemi. Durimi është degradues. S'ka nevojë të krijohen njerëz të rinj. Njerëzit e kanë lirinë nevojë të tyre. Liria s'vjen nga jashtë; liria s'instalohet. Ajo është në njerëzit dhe mes tyre.

Mund të jenë të diskutueshme përkufizimet për lirinë dhe demokracinë, por mungesa e tyre në Kosovë është e padiskutueshme. Deri kur do të na mungojnë ato? Deri sa të mungojmë ne. Nuk na ka braktisur neve liria. Ne duhet të pushojmë së braktisuri atë.

Liria na ka munguar ngaherë. Duhet të jemi të gatshëm për të renë. Çka? Për atë që do të vie ngase duhet ta sjellim. Rruga e lirisë është rrugë drejt lirisë. Si? Përpara radikalisht. Dhe, radikalisht përpara. Pse? Liria dhe barazia për të gjithë janë fitorja.

[ABytyqi]

Platforma sekrete e përshtatjes
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 29 January 2006

Dy deputetë të Kuvendit të Kosovës na e dërguan tekstin e Platformës për pushtetin lokal në Kosovë, e që paraqet platformën e ekipit negociator të Kosovës. Pra, njerëzit nga Kuvendi i Kosovës nuk janë aq të pashpresë me kusht që ta tradhëtojnë sistemin. Në mbititull të këtij dokumenti figuron togfjalëshi hollivudian ‘sekret zyrtar’. Tri javë më parë, Serbia e pat bërë publike pjesën kryesore të platformës së saj. Ajo hapur angazhohet për atë çfarë edhe deklaron. Ndërkaq, negociatorët kosovarë e mbajnë fshehur platformën e tyre meqë njëmend kanë shumë arsye që ta mbajnë sekrete përmbajtjen skandaloze të saj. Pa kurrfarë rezistence këta politikanë negociator pranuan që të shkojnë në Vjenë dhe atje të diskutojnë me Serbinë për decentralizimin e Kosovës. Tash ata përpiluan tekstin për decentralizimin e Kosovës i cili do t’i paraqitet Serbisë si ofertë!

Përgjatë tërë këtij teksti flitet për ‘pakicat’. Së pari, nuk mund të flitet për pakica në kuptimin legal e juridik – që nga Konferenca e Rambujesë e këndej në Kosovë ka vetëm bashkësi nacionale, jo shumicë dhe minoritete; nuk mund të flitet për shumicë e pakicë as në kuptimin demokratik – Kosova sundohet nga pakica e njerëzve administratorë të regjimit antidemokratik të UNMIK-ut; mund të flitet për pakica vetëm në kuptimin demografik, madje edhe kjo me pak saktësi ngase që nga viti 1981 nuk ka regjistrim të popullatës në Kosovë, ndonëse më shumë se gjysma e tyre kanë lindur pas këtij viti. Dhe së dyti, përderisa Kosova nuk ka sovranitet të vetin, vendosja e pakicave në të njëjtin grup dhe përkundruall shqiptarëve të Kosovës, është shumë e gabueshme dhe e dëmshme politikisht – dihet se përveç udhëheqësve serbë të Kosovës të cilët në fakt përfaqësojnë Beogradin, përfaqësuesit e turqve, ashkalinjve, egjiptasve, romëve dhe boshnjakëve hapur janë për shtetin e pavarur dhe sovran të Kosovës.

Serbia, si përherë, e konsideron dhe e trajton Kosovën ekskluzivisht si territor, gjë që ka për pasojë militarizimin e serbëve të Kosovës. Këtë pikëvështrim ndaj Kosovës të reduktuar në territorin e saj, e bën edhe ky dokument, i cili në kapitullin e tij të dytë flet për Organizimin Territorial Komunal. Përputhja parimore e këtij dokumenti me Platformën e ekipit negociator të Unionit Serbi-Mal i Zi është e hatashme. Ajo vijon edhe nëpër detale. Ja dy fjali si dy shembuj: ‘Do të krijohet një numër shtesë edhe i komunave shumetnike me një shumicë lokale të komuniteteve pakicë.’, dhe në kapitullin e katërt, aty kur flitet për miratimin e një mori ligjesh thuhet se këto ‘do të miratohen vetëm duke përfshirë shumicën e Anëtarëve të Kuvendit nga komunitetet pakicë.’ Krejtësisht njësoj, siç parashihet në Platformën serbe, është i konceptuar edhe përfaqësimi: ai është tërësisht i bazuar etnikisht. Mu ashtu siç po kërkon Serbia, komunat e reja do të jenë fuqiplote. Përveç kompetencave në arsim, shëndetësi, shërbime sociale dhe publike, polici dhe drejtësi, ato do të mund të bëjnë edhe lëshimin e lejeve për ndërtim dhe zhvillimin e tokës, riemërimin e rrugicave, rrugëve dhe vendeve tjera publike, si dhe do të kenë autonominë buxhetore.

Prej fillimit të misionit të tij UNMIK-u në Kosovë në vazhdimësi ka diskriminuar pakicat joserbe. Këtë e vazhdon edhe ky dokument sekret, në të cilin mënyra e shkrimit është mjaft dinake. Në emër të përfshirjes, bëhet veçimi dhe theksimi. Ja, sërish, dy fjali si dy shembuj për këtë: ‘Organizimi i ardhshëm territorial i Kosovës, vëmendje të veçantë do t’i kushtojë interesave të veçanta të komuniteteve pakicë duke përfshirë komunitetin serb...’, dhe tjetra: ‘Komunat urbane (qytete), duke përfshirë edhe Mitrovicën mund të organizohen edhe në njësi nën-komunale.’

Këtij dokumenti nuk i mungon as bizariteti që sajohet me broçkulla prej fjalive të tipit -‘Reforma e pushtetit lokal, pos tjerash, do të ndihmojë procesin e integrimit të Kosovës në Bashkimin Evropian’. Decentralizimi që e çintegron përfundimisht Kosovën edhe ashtu aspak të integruar, po e ndihmoka integrimin e saj në BE! Nuk bëhet kurrfarë integrimi me zgjidhje administrative dhe burokratike, e me lëshim pe para apetiteve të Serbisë, por me zhvillim ekonomik e shoqëror, me perspektivë për progres. E këto që të gjitha mungojnë në Kosovë. Ngase mungon liria e popullit, vetëvendosja e tij; mungon sistemi politik e institucional që mbron interesat e popullit dhe respekton vullnetin e tij.

[ABytyqi]

Që të mos përsëritemi
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 18 December 2005

Teza dominuese politike në vitet e'90-ta në Kosovë, ishte se ndërkombëtarizimi i çështjes së Kosovës e sjell zgjidhjen e problemit të Kosovës. Çështja e Kosovës njëmend u ndërkombëtarizua, por problemi nuk u zgjidh. Ndërkombëtarizimi ishte maksimal. Kosova, një vend i vogël në Evropë, fitoi adresë planetare: Këshillin e Sigurimit të OKB-së. Këshilli i Sigurimit qenësisht nuk ndodhet në planetin Tokë, ngase atij i nevojitet një pikëvështrim kozmik mbi planetin. Prej andej s'vërehet dot Kosova. Dhe, atëherë kur ajo disi bëhet e dukshme, kjo ngjan vetëm kur vendoset në kuadër me krizat e tjera në Tibet e Tajvan, në Kurdistan e Çeçeni. Prej nga i gjithë ai besim kolektiv se ndërkombëtarizimi sjell zgjidhjen e problemit?! Dy faktorë kryesor ndikuan. I pari: nën kushtet e shtypjes së egër të Serbisë, çdo gjë tjetër, e që do të thotë çdo gjë jashtë Serbisë, mendohej si tërësisht e kundërt me atë që përjetohej brenda. Kjo shkaktoi që faktorëve të ndryshëm ndërkombëtar t'i atribuoheshin edhe vlera morale të cilat ata realisht nuk i kishin. Dhe, e dyta: mbi valën e madhe kombëtare e shoqërore në Kosovë të ngritur në fund të '80-tave dhe në fillim të '90-tave nisi të surfojë një elitë e stërkequr kosovare. Ajo elitë që eglediset ende si politikë dhe mendësi, nuk bënte veprime por jipte deklarata. Rezistenca e mënyrës së saj niste me dorëheqje dhe përfundonte me tërheqje. Kurrsesi nuk bënte organizim për çlirim por vetëm thirrje për durim. Ne ishim viktima, por edhe investohej që të mbeteshim të tillë përgjithmonë! Për pasojë, një popull i tërë u ndodh në kurthin e mbijetesës, i preokupuar nëse duket mjaftueshëm i përvuajtur për ta shpëtuar të tjerët. Po,vetëm për ta shpëtuar. Qëllimi u degjenerua sepse njeriu u degradua: ai nuk donte të fitonte, ai donte vetëm të shpëtonte. Vitet e përuljes dhe të tmerrit, nga shtypja bënë nënshtrimin. Paradoksalisht, edhe dhuna u zvogëlua ngase frika përhapej gjithnjë e më shumë, gjithnjë e më thellë. Njerëzit përshtateshin, dhe inkurajoheshin ta natyralizojnë përshtatjen e tyre, ta përbrendësojnë dominimin, të gjejnë paqe me vete nën kushtet e robërisë. Kjo pllakosje po u ngjante të gjithëve, por jo edhe secilit. Pasi që Kosova, me kërkesën e Milosheviqit u ndalua edhe si temë në Dejton, u bë e qartë se konfrontimi me forcat e Serbisë nuk është evituar por është spostuar. Njerëzit filluan të mendojnë si njerëz: të mendojnë për ballafaqimin dhe çlirimin. Nisi edhe lufta, që nuk zgjati shumë ngaqë u ndal. U bë kompromisi në Rambuje i cili sërish na ktheu në terrenin e mirënjohur të rëndësisë së ndërkombëtarizimit. Dikur thuhej se nuk mund t'ia nisim ne vetë andaj duhet ta ndërkombëtarizojmë çështjen, e më pastaj Rambujeja arsyetohej duke thënë se njëmend e nisëm vetë ne por s'mund ta mbarojmë dot vetë. Regresi drejt kthimit ku tashmë kishim qenë po ngjante. Edhe sot jemi duke e jetuar përsëritjen e historisë. Durimi, pritja dhe shpëtimi janë përsëri karakteri i një kolektiviteti. Jo revolta drejt rebelimit. Jo ballafaqimi drejt fitores. Mbi të gjitha, thonë politikanët, janë marrëdhëniet tona me faktorët ndërkombëtar. Pra, jo vullneti e interesat tona. Andaj, nuk është çudi që bëhet tregti me neve, dhe tash së fundi, përmes këtyre negociatave, na cysin që edhe ne të bëjmë tregti me veten tonë. Mu në këtë pikë ngjan intervenimi i Lëvizjes VETËVENDOSJE! Jo ta negociojmë veten, por ta realizojmë veten. Mirëpo, nuk duhet të shpëtojmë më. Mjaft kemi shpëtuar. Tash duhet të fitojmë. E për këtë, duhet të luftojmë, jo të ankohemi; të justifikojmë, jo të shfajësohemi. Neve na duhet ndryshim radikal dhe fundamental: bllokim i trendeve aktuale të negociatave që shpiejnë në kompromis me Serbinë për Kosovën dhe në copëtimin e saj nëpërmjet decentralizimit. Ky edhe është kuptimi i thënies së Bertold Brehtit për revolucionin si frenim. Frenim ndaj theqafjes, natyrisht. Në diktaturë, e vërteta është radikale. Të tillë duhet të jemi ne: Radikalë. Për reforma do të mjaftonte shmagia nga drejtimi. Reformat janë të kota në Kosovë, sepse shtypja është sistematike dhe sistemike.

Ndërkombëtarizimi është i mirëseardhur, por ai duhet të ngjajë si pasojë e angazhimit tonë për liri dhe assesi të jetë qëllim i yni. Një ndërkombëtarizim i tillë do të ngjante po ashtu mbi të tjera baza. Jo të atilla që ngërthen Rezoluta 1244: shpërfilljen e vullnetit të popullit dhe pranimin e integritetit territorial dhe sovranitetit të Jugosllavisë, tash të Unionit Serbi-Mal i Zi. Problemi i Kosovës duhet bërë ashtu siç është: autokton dhe njerëzor. E këtë mund ta bëjnë vetëm njerëzit autokton.

Sistemi i sofistikuar i padrejtësisë e ka bërë edhe të vërtetën të pabesueshme, ka bërë që ajo të duket si një teori konspiracioni. Për të bërë lëvizje tash është edhe më vështirë sesa përpara ndonëse me më pak rrezik. Ama duhet hequr drojen njerëzve. Kjo patjetër do të ngjajë në lëvizje e sipër, pasi që njeriu frikohet kur është i vetëm, i paorganizuar, i paqartë politikisht. Këto shkaqe pandalshëm po treten. Njëmend, ata që kanë interes nga sistemi vështirë se përmirësohen. Por, ata që s'kanë levërdi të posaçme nga mirëmbajtja e sistemit, ata i bashkohen popullit. Varet nga puna jonë sa shpejt ata vien te populli dhe ndihmojnë që ky të bëhet vetja.

Nuk ka revolucion pa rilindje, dhe s'ka rilindje pa besim në forcat vetjake. Natyrisht që kjo rilindje është popullore. Kurrsesi elitiste.

[ABytyqi]

Regjimi kundër qytetarëve
Shkruar nga Albin Kurti
Saturday, 10 September 2005

Edhe ndaj objekteve e kafshëve njeriu ka njëfarë obligimi e detyrimi, por jo edhe UNMIK-u ndaj nesh. Në vendet demokratike pushteti ka obligime, qytetarët kanë të drejta; te ne, UNMIK-u s'ka detyrime ndaj nesh, ne s'kemi të drejta. Madje vlen e kundërta: PSSP-ja ka të drejta të rezervuara, ndërkaq ne kemi obligime në bazë të standardeve që duhet t'i përmbushim. Thuajse i kemi borxh atij! Kjo është në konsistencë me faktin se ne nuk e kemi zgjedhur UNMIK-un, se ne s'votojmë për pushtetin absolut që ai mbanë, dhe se as brenda tij s'votohet për vendimet që merren.

Përveç që është regjim antidemokratik, UNMIK-u është edhe regjim antiqytetar. Vendasit në Kosovë konsiderohen vetëm si banorë. Pra, ne jemi banorë këtu, që do të thotë se mund të banojmë edhe gjetiu dhe se Kosova disi nuk është shtëpia jonë. Jemi qiraxhinj në të. Përveçse nuk kemi pushtet në shtëpi, nuk kemi as të drejtë mbi të. Një padrejtësi e këtillë është e kodifikuar. Rregullat dhe ligjet i janë përshtatur sistemit, jo njerëzve. Në Kornizën Kushtetuese shkruan se jemi banorë, jo qytetarë. Në dokumentet e udhëtimit dhe kudo që jemi regjistruar, jemi vetëm banorë. PSSP-ja nuk i nënshkruan ligjet e Kuvendit pa u zëvendësuar secila fjalë qytetar me fjalën banor. Ky banor i Kosovës ndodhet në mes të pafuqisë dhe paaftësisë së institucioneve vendëse, dhe gjithëfuqisë e diktaturës së UNMIK- ut.

Me 10 qershor 2004, atëherë kur u bënë pesë vjet të Rezolutës 1244, në qendër të Prishtinës, rreth e përqark hapësirës së rrethuar me grila e tela ku gjendet UNMIK-u, u pat mbajtur një protestë. Kjo protestë kulmoi në orën 12:44, me kartuqa të kuq dhe vërshëlllima të pipave, me leximin e Deklaratës Qytetare dhe me shpalljen e vetes sonë QYTETARË. E organizuar nga Rrjeti i Aksionit për Kosovën (KAN), në këtë protestë ishin të pranishëm pjesëmarrës nga e gjithë shoqëria: punëtorë dhe të papunë, nxënës, studentë dhe arsimtarë, të rinj e të moshuar, dhe disa shoqata e organizata të ndryshme. Protestohej kundër degradimit që na bëhej, kundër trajtimit si banorë. Kërkohej njohja e statusit të qytetarit, për secilin në Kosovë, pa kurrfarë diskriminimi, si burim i sovranitetit, dhe i cili gëzon të gjitha të drejtat njerëzore e qytetare të parapara sipas konventave ndërkombëtare e evropiane. Kërkohej edhe caktimi i datës sa më të shpejtë të përfundimit të misionit të Kombeve të Bashkuara në Kosovë - UNMIK-ut. Ajo që u fillua me 10 qershor 2004, dhe që u vazhdua me shumë aksione në muajt në vijim, do të sublimohet me 12 qershor 2005 me shkrimin e parullës JO NEGOCIATA - VETËVENDOSJE!, e që shënon avansimin e KAN-it në Lëvizjen VETËVENDOSJE! Ne konsiderohemi banorë pikërisht sepse nuk konsiderohemi qytetarë, e kjo ngjanë ngase popullit të Kosovës i mohohet vetëvendosja, sepse Kosovës i mohohet sovraniteti.

UNMIK-u jo vetëm që nuk na pranon e njeh si qytetarë, por as si njerëz. UNMIK-u është edhe regjim antinjerëzor. Në vend të vlerave universale, në Kosovë kemi standarde partikulare të imponuara. Para më shumë se gjashtë vjetëve është bërë kompromis për të ardhur UNMIK-u. Tash po përgatitet një tjetër kompromis për të shkuar ai. Në çdo aspekt ne vazhdojmë të jemi të shtypur kolektivisht. Prandaj, vetëm kolektivisht mund të lirohemi nga kjo shtypje.

[ABytyqi]

Serbia, ashtu siç e kemi njohur gjithmonë
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 15 January 2006

Serbia është teokraci militariste. Shtyllat kryesore të shtetit të Serbisë, tradicionalisht ishin ushtria dhe kisha. Ushtria pushton, kisha bekon, kolonët pasojnë, kisha bekon. Se nuk ka ndryshuar asgjë në këtë drejtim u pa qartë edhe me platformën e ekipit të Unionit Serbi-Mal i Zi (USMZ) për negociata. Për zgjerim territorial, në veriun e Kosovës, Anamoravë dhe pjesën qendrore të Kosovës mendojnë ta përdorin decentralizimin, kurse në Dukagjin dhe gjithandej ku kishat dhe manastiret janë të rrethuara me vendbanime shqiptare planifikojnë eksterritorialitetin. Serbia kërkon tri lloj garancish kushtetuese dhe mbrojtjesh ligjore për serbët. E para, pozita kushtetuese e serbëve të jetë e tillë që shumica shqiptare të mos mund ta trajtojë atë si pakicë. E dyta, që ata të gëzojnë të gjitha të drejtat dhe liritë individuale të cilat shtetet e BE-së dhe, USMZ dhe Serbia (!) ua garantojnë qytetarëve të tyre. Dhe e treta, bashkësisë serbe në Kosovë i duhet dhënë garanci institucionale dhe t'iu sigurohen mekanizma institucional të jetës normale dhe të ekzistencës së sigurtë në Kosovë. E gjithë kjo presupozon se këto i mungojnë bashkësisë serbe, gjë që fare s'është e vërtetë. Gjuha serbe është gjuhë zyrtare dhe serbët nuk janë pakicë por bashkësi nacionale. Po ashtu, shqiptarët nuk janë shumicë por vetëm bashkësi nacionale ndonëse përbëjnë mbi 90% të popullatës së Kosovës. Në jug të lumit Ibër ka dygjuhësi, por jo edhe në veri të Kosovës. Kudo që ndodhen serbët në Kosovë, ata vetëqeverisin plotësisht dhe i japin llogari Qeverisë së Serbisë por jo edhe asaj të Kosovës.

Synimi i vërtetë i Serbisë nuk janë të drejtat, liritë dhe kompetencat, por sendërtimi i entitetit autonom të serbëve të Kosovës, niveli i së cilës autonomi do të ishte i barabartë me atë të autonomisë së Kosovës në kuadër të Serbisë. Sa më shumë autonomi që të ketë Kosova në Serbi, në po atë proporcion më shumë autonomi do të kenë serbët në Kosovë. Meqë këto dy autonomi janë të barabarta, formula autonomi brenda autonomisë, nënkupton se pavarësia e Kosovës shpie në ndarje të Kosovës. Në fakt, këtë variantin e fundit e pamundëson theksimi se marrëveshja pas negociatave nuk duhet të cenojë sovranitetin dhe integritetin territorial të Serbisë dhe USMZ-së. Me këtë program Serbia krijon kushtet për dëbimin dhe asimilimin e shqiptarëve si dhe për bërjen e Kosovës një vend që s'do të mund të zhvillohet. Si zakonisht, Serbia kërkon shumë për të fituar edhe më shumë. Kosova lutet për pak për të përfunduar me asgjë. Ky plan është më i keq se i Milosheviqit. Milosheviqi donte vetëm autonomi të Kosovës në kuadër të Serbisë. Mu kësaj 'zgjidhjeje', Tadiqi, Koshtunica dhe Drashkoviqi ia shtojnë edhe autonominë territoriale të serbëve përbrenda Kosovës. Përderisa Milosheviqi përdorte dhunë për realizimin e projekteve të veta, projektet aktuale të Serbisë medoemos do të shkaktojnë dhunë porsa të provohet realizimi i tyre.

Serbia për serbët, në realitet për veten e saj, do vetëqeverisje të plotë dhe të ndarë, dhe kur kjo s'është e mundur - siç është rasti në organet qendrore - atëherë kërkon të drejtën e vetos ose arbitrim suprem ndërkombëtar. Kjo e bën autonominë e tyre më të madhe se atë të Kosovës. Gjithnjë sipas kësaj platforme, autonomia e entitetit serb përfshin autonominë e plotë kulturore, autonominë në shëndetësi dhe politikë sociale, autonominë në ekonomi dhe financa, dhe polici lokale e gjyqësi. Siç shihet mungon vetëm ushtria të cilën edhe ashtu s'do ta ketë Kosova por Serbia.

Kosova, pra shtëpia jonë, nëpërmjet këtyre negociatave u bë fushëbetejë. Nuk do të negociohet për trevat deri te Nishi prej nga sistematikisht u dëbuan shqiptarët, dhe madje as për Luginën e Preshevës. Ndërkaq, me këtë platformë të Serbisë, që nuk u gjykua nga faktorët ndërkombëtar, rezultati i negociatave nuk do të jetë kurrfarë kompromisi por veçse udhëtim drejt qëndrimit të Serbisë. Natyrisht se fakti që negociatat nisin prej realitetit i kontribuon shumë kësaj. E, realiteti ynë është ai i një populli të shtypur; ai është aq i pafavorshëm për neve: 25% të territorit të Kosovës kontollohet nga Serbia, 75% nga UNMIK-u e KFOR-i, ndërsa në anën tjetër, Rezoluta 1244 shpërfill vullnetin dhe interesat e popullit të Kosovës ndërkohë që pranon dhe afirmon integritetin territorial dhe sovranitetin e Jugosllavisë. Rikthimi i plotë nën Serbi dhe rikthimi i plotë i Serbisë po na afrohen.

A është e thënë të ngjajë kjo? Kurrsesi. A do të ngjajë? Varet nga ne. Kur them ne, nuk e kam fjalën për kinseinstitucionet por për popullin. A kemi mundësi ta ndalim? Pa dyshim. A do ta ndalim? Po, nëse nuk ndalemi. Si mund ta ndalim? Kur populli është në pyetje, populli është përgjigja. Sa shpejt do të mund ta ndalim? Varet sa besojnë në popull, të gjithë ata të cilët e kanë kuptuar mynxyrën që po na përgatitet.

[ABytyqi]

Shqipëria si faktor për Kosovën
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 19 February 2006

Politikanë dhe diplomatë të rangjeve të larta e të ulëta, nga Evropa dhe jashtë saj, vizitojnë për çdo ditë Shqipërinë. Më shpesh sesa besohet, e sidomos më shumë sesa që vetë mikpritësit shqiptarë e mendojnë, këta politikanë e diplomatë të huaj e vizitojnë Shqipërinë (edhe) për çështjen e Kosovës. Shqipërisë i matet pulsi në mënyrë që të mund t’i parashikohet reagimi ndaj opsioneve të ndryshme që qarkullojnë për çështjen e Kosovës. Këto opsione janë mu ato me të cilat vazhdimisht bombardohen qytetarët e Kosovës pa u pyetur asnjëherë se çka ata vetë mendojnë. Janë këta politikanë e diplomatë të cilët e konsiderojnë Shqipërinë si faktor me peshë me çështjen e Kosovës, madje dukshëm më shumë sesa që këtë e bëjnë politikanët dhe diplomatët e Shqipërisë. Karshi Kosovës, shteti i Shqipërisë dhe pushteti në Shqipëri e nënvleftësojnë veten e tyre. Një nënvlerësim të tillë Shqipërisë ia bëjnë edhe partitë politike në Kosovë. Ato i respektojnë e mbase edhe i duan shqiptarët e Shqipërisë për shkak se janë shqiptarë, por nuk e çmojnë Shqipërinë, forcën dhe mundësitë e saj. Shumica dërrmuese e politikanëve në Shqipëri dhe në Kosovë, më shumë kujdesen dhe brengosen se si do t’i kuptojnë e përjetojnë deklaratat dhe veprimet e tyre Brukseli e Uashingtoni e UNMIK-u sesa populli në Shqipëri e Kosovë. Referenca e tyre ndodhet jashtë vendit. Imazhi kundrejt të huajve, i përcakton ata në raport me veten e tyre, e këtë pastaj duan t’ia imponojnë tërë popullit. Pushteti me të cilin disponojnë vihen mu në shërbim të këtij imponimi. Këta politikanë detyrimisht bëhen mizor me popullin dhe servil me të huajt.

Një shkak tjetër po ashtu i paarsyeshëm i mosbesimit në Shqipëri vjen nga frika e importuar për ‘Shqipërinë e Madhe’. Gabimisht besohet se nëse e theksojmë Shqipërinë si faktor dhe përmendim rolin e madh të saj, atëherë do të na gjykojnë për tendenca për ‘Shqipërinë e Madhe’. ‘Shqipëria e Madhe’ është shpikje e atyre që përherë u munduan ta realizojnë Serbinë e Madhe, pra është sajesë e regjimeve nacionaliste dhe shovinste të Serbisë e qarqeve intelektuale dhe akademike atje. Për dallim nga Shqipëria e cila u cungua më 1913, Serbia e sotme është Serbi e Madhe: ajo ngërthen brenda Kosovën, Vojvodinën, Sanxhakun si dhe dominimin institucional e politik mbi Republikën Serbe në Bosnjë dhe Malin e Zi.

Luftërat në ish Jugosllavi përgjatë viteve të 90-ta nuk kanë ngjarë vetëm për shkak të aspiratave ekspansioniste të Serbisë së prirë nga Milosheviqi. Luftërat ndodhën ngase ishte shumë e mundur të ndodhin: Serbia ishte shumë më e fuqishme dhe nuk balansohej dot përbrenda nga të tjerët, ndërkaq për balansim nga jashtë s’kishte interesim. Mbi të gjitha, Sllovenia, Kroacia, Bosnja dhe Kosova, zhvilluan luftëra të ndara dhe jo në të njëjtën kohë me forcat e Serbisë. Serbia kryente agresion, bënte terror dhe pastrim etnik mbi popujt tjerë të cilët nuk krijuan një front të përbashkët në kundërvënien e tyre. Kjo gjë i rriti humbjet dhe vuajtjet por edhe i vonoi e zgjati luftërat çlirimtare, duke i dëmtuar rezultatet e tyre.

Problemi i Kosovës është Serbia. Kosova është e pabarabartë me Serbinë në aq shumë aspekte. Për t’iu kundërvënë asaj, ndihma dhe mbështetja e Shqipërisë është shumë e vlefshme dhe e nevojshme. Nëse Kosova rimerret nga Serbia, atëherë edhe vetë Shqipëria rrezikohet pa masë. Shqipëria mbron edhe veten e saj duke ndihmuar Kosovën. Shqipëria i ka tri elementet kryesore për çfarëdo beteje, e të cilat i mungojnë fatalisht Kosovës: ajo ka ushtrinë, Ministrinë e Punëve të Jashtme me ambasada nëpër botë, dhe ulësen e saj në OKB e institucione të tjera të rëndësishme ndërkombëtare. Nëse kërcënimet e Serbisë tolerohen nga segmente të ndryshme të bashkësisë ndërkombëtare, aq më tepër ato duhet të balansohen nga Shqipëria përmes gjykimit dhe kundërreagimit. Serbia duhet të balansohet. Balansi siguron paqe dhe stabilitet afatgjatë, pra siguron edhe atë që paraqet jo vetëm interesin tonë, por edhe prioritetin e politikës ndërkombëtare në rajon.

[ABytyqi]

Statusi i finales
Shkruar nga Albin Kurti
Saturday, 03 September 2005

Institucionet e Kosovës nuk mund ta hapin statusin si temë përveçse në negociata me Serbinë. Këtë e imponon pranimi i konceptit të standardeve para statusit. Nuk mund ta pranosh konceptin e standardeve para statusit, e të jesh kundër negociatave, meqenëse ky koncept e parasheh statusin si të negociueshëm. Në vitet '90, pavarësia nënkuptonte atë në të cilën bazohej - vullnetin e popullit të Kosovës të shprehur në referendumin e vitit 1991. Sot, nëpërmjet standardeve para statusit, pavarësia është degraduar në qëndrim fillestar të palës kosovare në negociatat me Serbinë. Pavarësi? S'ka problem, përgjigjet UNMIK-u, veçse eja e thuaje këtë në tryezë me Serbinë. Çdo i huaj në Kosovë që është për pavarësi të Kosovës, etiketohet si proshqiptar. Pavarësia ka mbetur vetëm qëndrim politik i njëanshëm. Vetëvendosja është parim i së drejtës. Negociatat që po përgatiten parashohin që Kosova e varur, e ndarë dhe josovrane të bisedojë me Serbinë për veten e saj. Në tavolinën e negociatave do të negociohet vetja jonë. Dhe atë me kë? Me Serbinë! As malazezët, të cilët luftuan krah për krah me serbët në ushtrinë jugosllave në të gjitha luftërat (Slloveni, Kroaci, Bosnje dhe Kosovë) nuk duan që Mali i Zi të mbetet me Serbinë. Kurse neve duan të na fusin në negociata drejt një kompromisi i cili si gjithherë do të jetë më afër pozicionit të palës më të fuqishme. Nga ne kërkohet që jo vetëm ta durojmë shtypjen e vullnetit tonë, por edhe të heqim dorë prej tij.

Pjesa më e rëndësishme e këtyre negociatave është pjesa e panegociueshme e tyre. Ajo përcakton statusin e negociatorëve. Kuadri i ballafaqimit është esencial për rezultatin e ballafaqimit. Rezoluta 1244 - e cila e përmban dhe i referohet dokumentit të Rambujesë - pashmangshëm do të jetë ky kuadër, do të jetë platforma e bisedimeve sepse pikërisht aty edhe parashihen ato. Qëndrimet fillestare të palëve negociuese vdesin me fillimin e negociatave. Prandaj, fillimi i negociatave e garanton formulën 'më shumë se autonomi, më pak se pavarësi'. Në këtë mënyrë, fillimi i negociatave është më i rëndësishëm sesa ecuria e tyre. Kjo e fundit është lehtë e parashikueshme. Sa më shumë që do t'i japin autonomi Kosovës, kjo do të jetë e përcjellur me autonomi më të madhe të serbëve të Kosovës. (Pavarësia e Kosovës shpie në ndarje të saj, ama vetëm teorikisht, duke qenë se pavarësinë e parandalon fillimi i negociatave.) Kësisoj, enklavat nuk do t'i bashkohen Serbisë, sepse nuk planifikohet që Kosova të ndahet nga Serbia.

Sigurisht se po hyjmë në finalen e statusit. Por, cili do të jetë statusi i finales? Sërish proces, në të cilin nuk kemi as ndikim dytësor; jemi edhe mbrapa Serbisë edhe mbrapa faktorit ndërkombëtar, në organizmat e të cilit Serbia e ka zërin e saj, por jo edhe ne. Zaten, atyre që janë më të dobët, nuk u hyjnë në punë proceset me të fuqishmit nga të cilët sundohen. Atyre u nevojitet akti i shkëputjes, si akt i lirisë. Referendumi është akti. Me procese, ai që është në avantazh fuqie gllabëron të tjerët. Ngadalë por sigurt. Me proces, as Mali i Zi nuk po arrin të shkëputet. Duke plotësuar standarde s'arrihen shtetësia e pavarësia.

E vetmja Serbi me të cilën ia vlen të negociohet, është ajo që e pranon vetëvendosjen për Kosovën. Pra, mund të negociohet me Serbinë, me të cilën s'do të ketë negociata në kuptimin e atyre që po gatuhen. Shpeshherë, negociatat me Serbinë dhe integrimi evropian përmenden në të njëjtën fjali. Ne e duam integrimin evropian dhe ndërvarësinë evropiane. Mirëpo, nuk mund të jemi të ndërvarur pa qenë njëherë të pavarur. Aktualisht, qëndrimi i Serbisë i bën problemet çështje të luftës. Ne kishim një autonomi në ish-Jugosllavi, dhe e cila përveçse nuk na bënte dot të barabartë me popujt e tjerë, na u mor nga Serbia. Dhe tash, pas shumë humbjeve e vuajtjeve, pas shumë krimeve e shkatërrimeve që kreu, Serbia na ofron autonomi. E, UNMIK-u thotë se duhet të negociojmë me të. Lëvizja VETËVENDOSJE! po e ngrit këtë çështje jashtë këtyre negociatave dhe në kundërshtim me to. Qëndrimi ynë është se ne kemi status, nuk na mungon ai; neve na mungon liria. Çështja e Kosovës nuk është problem i një kontigjence politike, por i një nevoje njerëzore dhe popullore. Ne nuk jemi të lirë. Lëvizja jonë po e rritë vlerën shoqërore të lirisë. Kjo është e domosdoshme për realizimin e saj. Beteja jonë është betejë për një tjetër kontekst të betejave. Beteja jonë është zgjedhje fundamentale. Politikanët e Kosovës deklarativisht thonë se mund të negociojmë për gjithçka, përveç për statusin e Kosovës. Në fakt, nuk duhet negociuar për asgjë para realizimit të lirisë së Kosovës. Lirinë nuk na e sjell dilema se si të negociohet pavarësia, por pyetja se çfarë bëjmë ne nëse nuk vjen ajo. Pra, jo iluzioni i garantimit të stabilitetit, por potenciali për destabilizimin e kësaj situate të padrejtë. Kalimi i kohës është proces legjitimues. Këto gjashtë vite të mungesës së vazhdueshme të pavarësisë së Kosovës nën administrim ndërkombëtar, e kanë legjitimuar jopak këtë mungesë. Gatishmëria për kryengritje të re në rast kompromisi, e parandalon kompromisin.

[ABytyqi]

Danse Macabre
Shkruar nga Albin Kurti
Wednesday, 22 February 2006


Të gjitha ato lutje për gjashtë vjet rresht që ju bënë përfaqësuesve të serbëve të Kosovës për të hyrë në institucionet e Kosovës dhe të integrohen aty dolën të kota. Ata përfaqësues përfunduan ashtu si filluan – në anën e Beogradit. Secilin politikan të rëndësishëm serb në Kosovë e ka ngritur Beogradi; koalicionin ‘Kthimi’ e ka krijuar Beogradi. Në takimin e Vjenës, që u mbajt me 20 dhe 21 shkurt 2006, kontinuiteti u vërtetua. Përkundër mungesës kronike të palcës kurrizore të politikanëve negociator të Kosovës, përfaqësuesit e serbëve të Kosovës nuk donin të jenë në një delegacion me ta. U kurorëzua ajo që shihej e dihej që moti. Gjithë ato përpjekje të ndryshme për t’i joshur serbët e Kosovës të mbështjellura nën konceptin e diskriminimit pozitiv shkuan huq. Madje, edhe decentralizimi pat nisur në atë mënyrë: ish kryeadministratori Mihael Shtajner, në shtator të vitit 2002 u premtoi decentralizimin serbëve të Kosovës për t’i cytur ata që të marrin pjesë në zgjedhjet lokale të atëhershme!

Çështja është se përfaqësuesit e serbëve të Kosovës as që i përfaqësojnë serbët e Kosovës. Ata përfaqësojnë Serbinë në Kosovë. Jakshiqi, dy Ivanoviqat, Todoroviqi etj. realisht janë përfaqësues të Beogradit dhe politikës së tij. Ish kryetari i Kuvendit Komunal të Shtërpcës, Slagjan Iliqi, porsa pat filluar të jetë lojal ndaj Prishtinës dhe ta mendojë Kosovën e jo Serbinë si vendin e tij, e rrahën për vdekje në Beograd kur po qëndronte për vizitë atje. Slagjan Iliqi nuk u kthye më në Kosovë. Pra, është Beogradi ai i cili nuk lejon që liderët serbë në Kosovë të integrohen dhe kësisoj as të devijojnë nga politika hegjemoniste e Serbisë për Kosovën.

Ama, pse atëherë UNMIK-u e lejon këtë gjë? Parimisht, për shkak të Rezolutës 1244 e cila e pranon dhe afirmon integritetin territorial dhe sovranitetin e Jugosllavisë (tash të Unionit Serbi-Mal i Zi). Praktikisht, s’ka qenë aspak e vështirë të parashikohet se UNMIK-u do ta pranojë pjesëmarrjen e serbëve të Kosovës në anën e Beogradit. UNMIK-u veçsa vazhdoi me avazin tashmë të vjetër: e ka toleruar ndarjen në Mitrovicë, i toleroi çdo herë zgjedhjet e Serbisë në Kosovë, i toleron e madje edhe bashkëpunon me strukturat e Serbisë në Kosovë etj.

Serbëve të Kosovës, në të vërtetë, nuk u janë dhënë privilegje dhe beneficione në mënyrë që të integrohen por që përmes tyre Serbia të forcohet politikisht në Kosovë. Kur para një viti në Kosovë erdhi kryetari i Serbisë Boris Tadiq, në njërin prej tubimeve ai u tha serbëve se kudo që ata janë aty është Serbia. Boris Tadiqi tregonte hapur dhe qartë se si i konsideron serbët e Kosovës – si një deriçkë për restaurimin e sovranitetit të plotë të Serbisë të cilin nominalisht edhe ashtu e posedon. A duhet të shkohet në Vjenë për ta kuptuar se Serbia nuk ka shkuar nga Kosova? Natyrisht se jo. Këtë e dinë mirë politikanët negociator të Kosovës. Por, aq u bën atyre. Ata me negociatat për decentralizim e kanë problematizuar me Serbinë rregullimin e brendshëm territorial dhe administrativ të Kosovës. Kësisoj, Serbia mundet vetëm të fitojë. Aq më tepër që negociatorët kosovar planin e tyre për decentralizim të Kosovës e kanë mjaft të favorshëm për Serbinë. Përveçse institucionalisht, as praktikisht këta politikanë negociator nuk e përfaqësojnë popullin e Kosovës dhe vullnetin e tij. Ata takohen më shpesh me UNMIK-un, me ndërmjetësuesit e ndryshëm, me gjithfarë emisarësh nga bota dhe madje edhe me zyrtarë të Beogradit sesa me qytetarët që kinse i përfaqësojnë. Pra, jo vetëm që përfaqësuesit serbë nuk përfaqësojnë serbët në Kosovë. Edhe përfaqësuesit shqiptarë nuk përfaqësojnë shqiptarët. Kot votohet te ne. Votat përfundojnë në Vjenë, në tavolinën e bisedimeve me Serbinë drejt një kompromisi me të. Ata që zgjedhen me vota në Kosovë nuk prijnë kurrfarë procese politike por udhëhiqen prej proceseve të huaja. Ndërkohë, ata pasurohen e bëjnë qejfe në kurriz të popullit duke keqpërdorur djersën e tij.

Këta politikanë negociator nuk i gjeti gjë në Vjenë. Ndërsa, Naser Shatri vazhdon të mbahet në burg atje. Naser Shatri një veprimtar i shquar për Kosovën, në prill të vitit 1998, ishte kthyer nga Suedia në Kosovë për t'u bërë ushtar në UÇK. Ai ka marrur pjesë në shumë beteja të UÇK-së në Dukagjin dhe ka qenë anëtar i Shtabit të Përgjithshëm dhe Komandant i Policisë Ushtarake në Brigadën 133 të UÇK-së. Naser Shatri në Vjenë është arrestuar para një muaji në bazë të një akuze të Serbisë të vitit 1989, pra në bazë të një akuze të para 16 vjetëve, lidhur me plagosjen e inspektorit famëkeq të UDB-së, Baboviq, në zyren e këtij të fundit. Naser Shatri, u pat akuzuar dhe mbajtur në burg edhe për ngjarjet e marsit të vitit 2004. Ai ishte i papërshtatshëm për regjimin e UNMIK-ut dhe proceset politike që zbatoheshin në Kosovë, e që ishin pa përjashtim dhe pa dyshim të dëmshme. E këta që negociuan të hënën e të martën, janë të përshtatshëm për procesin dhe projektet ekzistuese politike anipse ato Kosovën e kthejnë nën Serbi. Ata qëndrojnë në hotele luksoze dhe lëvdërohen që po e shtrijnë qafën.

Drejtësia në Kosovë është drejtësi e UNMIK-ut. Pra, ajo është padrejtësi. Por, s’ka drejtësi për banorët e Kosovës as jashtë Kosovës. Rasti i Naser Shatrit është edhe një dëshmi se pa qenë brenda, s’bëhesh jashtë. Njëherë duhet të konsolidohemi e fitojmë përbrenda e pastaj edhe të tjerët do të na shohin ndryshe. Që të jemi, duhet të çlirohemi. E që të çlirohemi duhet ta kuptojmë se nuk jemi të lirë. Para së gjithash.

Në cilindo vend ku populli sundohet nga një regjim jodemokratik, herët ose vonë do të ketë të burgosur politik. Brenda e jashtë vendit. Naser Shatri është i burgosur politik në Vjenë. Pra mu atje ku po përpiqen ta formalizojnë burgosjen e Kosovës.

[ABytyqi]

Politika kundër popullit
Shkruar nga Albin Kurti
Wednesday, 15 February 2006


Përderisa mbizotëronte koncepti i ‘standardeve para statusit’ (SPS), flitej shumë për pluralizmin politik si vlerë themelore dhe inkurajohej krijimi i partive të reja politike. Çdonjëri që theksonte rëndësinë e statusit dhe e vinte në spikamë ndërlidhjen inherente të tij me problemet e tjera, konsiderohej nacional-romantik, abstrakt, i fiksuar për idenë e pavarësisë, madje disi primitiv. Merruni me problemet konkrete dhe tokësore: me bërllokun e qytetit, me ujësjellësin e fshatit, me denoncimin e nepotizmit të zyrtarëve nëpër komuna, me mbjelljen e fidaneve nëpër parqet që ndokujt edhe i kujtohen. Lerëni gjërat e mëdha. Jeto tash dhe këtu: në lagjen tënde, këtë pasdite të portokalltë. Kështu na udhëzonin miqtë tanë. Lirinë e arratisën në një rrafsh abstrakt, atë e bënë një çështje jotokësore dhe teorike. Nëpër kanalet televizive defilonte dhjami dhe fodullëku prej politikanëve, andrallisej karnevali monoton dhe idiotik që rritej ngaqë zgjatej. Fraksionet dhe partitë mbinin përditë. E tëra i ngjante një mësimi nga biologjia për shumimin joseksual të mikroorganizmave. Veçse shumimi ishte shumim drejt vdekjes, jo për lindje të reja. Shkapërderdhja ishte e dyfishtë. Ishte shkapërderdhje e energjisë dhe e vëmendjes. Dobësimi i shoqërisë ishte amalgamë e copëtimit dhe hutimit të popullit.

Një ditë na thanë: tash duhet të përgatiteni për negociata. Në bisedime me Serbinë duhet të vendoset për Kosovën. Duhet të negocioni me Serbinë për veten tuaj. Prandaj, duhet të jeni bashkë. Që të gjithë. Unitet dhe konsensus. Statusi është fjala. E ai duhet të përcaktohet duke mos u paragjykuar. Ja, madje as Peterseni – i cili realisht e përfaqëson Kosovën – nuk do ta paragjykojë zgjidhjen! Mos e dëgjoni Serbinë se si do ta ndajë e rimarrë Kosovën. Ata politikanë këto po i thonë për konsum të brendshëm. Paçka që kështu pat filluar edhe Milosheviqi. Paçka që ata kësisoj e ushqejnë popullin e vet me shovinizëm dhe e thërrasin për gjueti të reja. Paçka që mandej ai popull vetëm të tillë politikanë zgjedh dhe vetëm të tillët vijnë në pushtet në Serbi.

Standardet ende na i përmendin nganjëherë: çdo herë kur s’duket se me negociata po shkon edhe aq mirë andaj një pushim i vogël do të ishte i mirëseardhur; çdo herë kur duhet zbrapsur vendasit me kërkesat e tyre: duhet përkujtuar ata se nuk i kanë plotësuar standardet. Kur rezistenca është e madhe, atëherë gënjejnë me kujdes duke i vendosur standardet e SPS-it në kuadrin e integrimeve evropiane përgjatë retorikës së tyre paternaliste.

Strategjitë dhe taktikat e veta politike Mohandas Gandhi i ka bazuar në një premisë që paraqet konstantën e qëndrimeve dhe veprimeve të tija: nuk ka kompromis në qendër. Pra, nuk ka kompromis për çështjet fundamentale. Në këtë mënyrë, problemi transformohet në atë se çka është qendra, se çka është fundamentale. Për Gandhin, fundamentale ka qenë liria dhe pavarësimi i Indisë nga Perandoria Britanike. Po në rastin e politikanëve negociator të Kosovës, cila është qendra? Meqë negociatat janë negociata për Kosovën, dhe që për përmbajtje kanë decentralizmin e Kosovës, Kosova dhe liria e saj nuk janë qendra e këtyre politikanëve, nuk janë çështje fundamentale për ta. Kosova dhe organizimi i saj i brendshëm politik dhe territorial janë çështje të negociueshme për këta politikanë negociator. Qendra e tyre është gjetiu. Është në veten e tyre. Ekipi për negociata ka për qëllim vetveten: mbijetesën e atyre politikanëve që kryesojnë institucionet dhe partitë politike. Pazari me Kosovën është mënyra se si këta mbesin në skenë. Nuk është ekipi negociator mjet për Kosovën. Kosova është mjet për ekipin negociator. Zaten, sjellja e deritanishme e po këtyre politikanëve a nuk na e ka dëshmuar tashmë se gjithmonë ishte kështu?! Ata vazhdimisht janë avansuar dhe pasuruar në kurriz të Kosovës. Ata vazhdimisht kanë përfituar për vete duke bërë koncesione për Kosovën. Biznesmenët hynin në politikë, politikanët bëheshin biznesmenë. Ngjiteshin nëpër pozita dhe fitonin favore, duke pranuar ndaljen e Kosovës dhe rënien për popullin e saj. Kompromisi gjithsesi është fjalë e rrezikshme. Këta konsensualët negociator e kanë bërë këtë edhe fjalë të ndyrë duke u munduar ta bëjnë të këndshme nëpërmjet përdorimit në të njëjtën fjali me broçkullat e tyre për bashkim kombëtar.

Pavarësia e Kosovës edhe pa ekzistuar askund po degradohet. Po bëhet e kushtëzuar, me sovranitet të kufizuar etj. Janë tri çështje themelore që ngadalë po zgjidhen e do të zgjidhen pa u hapur fare. E para, ushtria e Kosovës që nuk do të lejohet. E dyta, Ministria e Punëve të Jashtme dhe ambasadat nëpër botë për Kosovën të cilat po ashtu nuk do të lejohen. E treta, ulësja në OKB që sërish nuk do të lejohet. Të parën këta politikanë tashmë e kanë pranuar. Ata qysh tash thonë se KFOR-i duhet të mbesë në Kosovë edhe pas përcaktimit të statusit. Madje ata pranojnë edhe një tjetërlloj administrimi civil ndërkombëtar në periudhën pas statusit. Pikërisht ngase kjo është në përputhje të plotë me kërkesën për kompromis. Kompromisi duke qenë medoemos në shpërputhje me vullnetin e popullit, s’qëndron dot pa një sistem të represionit. Që ai të mos jetë (vetëm) i Serbisë, do të jetë ndërkombëtar. Dhe, agonia vazhdon...

Negociatat nuk bëhen për t’i formalizuar ëndrrat por realitetin: autonominë substanciale të Rezolutës 1244 dhe entitetin autonom serb përbrenda Kosovës përmes enklavave të zgjeruara, të legalizuara dhe të ndërlidhura. I këtillë është procesi ekzistues politik që mban emrin e negociatave dhe decentralizimit. Ai është vetë problemi. Jashtë tij dhe kundër tij nis zgjidhja.

[ABytyqi]

Arti i të vdekurit
Shkruar nga Albin Kurti
Wednesday, 22 March 2006

Për fund është lënë sovraniteti si temë, natyrisht që ai të mos jetë fare temë. Kosova e copëtuar do ta ketë të pamundur të shkëputet nga Serbia. Fjalët për pavarësinë janë anestezioni para operacionit që bëhet obduksion.

Politikanët negociator të Kosovës nuk kanë asgjë të panegociueshme. Ata që të gjitha i negociojnë me të gjithë. Ngase, s’kanë parime dhe as ideale, s’kanë ndërgjegje dhe as dashuri për këtë vend. Kosova është e huaj për ta. Ata fillojnë nga vetja e tyre, përfundojnë në veten e tyre; gjithçka që bëjnë ose nuk bëjnë është vetëm për hir të vetes së tyre. Objektivja është veçse mjet. Kjo duket. Ajo që s’duket ndonëse është e qartë, është se këta në mendjen e tyre e negociojnë pozitën e tyre politike. Përfitimi i Kosovës nga ta, mund të vie vetëm si pasojë e rastësishme e ngjitjes së zbrazët karrieriste që ata bëjnë, gjithnjë për veten e tyre. Pra, ata nuk përparojnë si individë meqë gjendja në Kosovë përmirësohet ose pozita e saj avansohet. Këto eventualisht mund të ngjajnë paqëllimshëm përderisa ata ndjekin përmbushjen e ambicieve personale. Madje, edhe kjo tashmë s’është e mundur. Ata zvarriten përpjetë pikërisht në kurriz të Kosovës. Duke bërë koncesione, duke dëmtuar Kosovën për qejfin e kujtdoqoftë që u premton ndonjë favor. Sistemi i krijuar, ndërtuar dhe kontrolluar prej regjimit të UNMIK-ut jo vetëm që është i këtillë, jo vetëm që e mundëson këtë, por edhe e kushtëzon mu këtë. Andaj, edhe ndryshimet e njerëzve nëpër pozitat e institucioneve të Kosovës janë vetëm konjukturale dhe të dirigjuara nga lart, assesi nga qytetarët që ndodhen poshtë, gjithnjë e më poshtë. Nuk ka mundësi zgjedhjeje për ata që janë poshtë – ka vetëm vendime të atyre që janë lart. Mund të votosh vetëm për njerëz të kontrolluar nga sistemi, që hyjnë në procese e projekte politike gjithashtu të kontrolluara nga sistemi. Bazat e mbrapshta të sistemit, e korruptojnë sistemin, njerëzit në to dhe proceset mirëmbajtëse të këtyre. PSSP-ja është aty që të menaxhojë ndjenjat, përjetimet dhe reagimet ekzistuese dhe ato të mundshme të njerëzve. Ai azhuron imazhin e sistemit, e tëhuajëson atë duke i dhënë fytyrë njerëzore. Ai balanson, moderon, përkëdhel. Ai është motra medicinale e forcave kundërshtare, butësia dhe humaniteti i së cilës të vret pa shumë dhimbje.

Politikanët negociator të Kosovës njëmend i negociojnë që të gjitha. Ama, ja që prej tyre kërkohet të negociojnë vetëm për Kosovën. Asgjë më shumë. Këta politikanë negociator njëmend negociojnë me këdo. Por, ja që prej tyre kërkohet të negociojnë vetëm me Serbinë. Jo më shumë se kaq. Kompromisin më të madh parimor tashmë e kanë bërë: kanë pranuar të negociojnë për atë që është e panegociueshme – Kosovën, tokën, të mirat dhe ardhmërinë e saj. Kompromisi nuk i pason negociatat por u paraprin atyre. Negociatat me Serbinë rrjedhin nga kompromisi që këta kanë bërë me veten e tyre për veten tonë. Negociatat janë formalizim i këtij kompromisi.

Atëherë kur negocion për çështje periferike, jashtë gjërave esenciale dhe themelore, kompromisi bëhet pikërisht që të mos bëhen kompromise të tjera më të mëdha dhe thelbësore. Kompromis i vogël që të mos ketë kompromis të madh dhe që të mos ketë kompromise tjera. Ndërkaq, kur negocion të panegociueshmen, atëherë kompromisi është udhëtim kah kompromisi i fundit dhe madhor, i cili duhet që përfundimisht ta materializojë gatishmërinë fillestare për negociatat e padrejta dhe të gabueshme, ta konkretizojë dhe publikojë kompromisin e bërë me veten qysh në fillim. E në politikë, pothuajse sikurse në jetë, nuk mund ta bësh vetëm një kompromis të këtillë. Kompromiset e tilla gjithnjë duhet të vazhdohen edhe me kompromise të tjera. Kompromisi i tillë është veshtullor. Ai zgjatet e zgjatet. Andaj, tash edhe kemi negociata që nuk përfundojnë me një ‘marrëveshje të madhe’ por me marrëveshje ‘të vockëla’ që do të nënshkruhen pjesë-pjesë. Për fund është lënë sovraniteti si temë, natyrisht që ai të mos jetë fare temë. Kosova e copëtuar do ta ketë të pamundur të shkëputet nga Serbia. Fjalët për pavarësinë janë anestezioni para operacionit që bëhet obduksion.

Në mungesë të sovranitetit dhe garancës për të, asnjë çështje me Serbinë nuk është periferike ose margjinale. Në mungesë të pranimit të vullnetit të popullit, çdo gjë me Serbinë bëhet dhe është qendrore dhe thelbësore. Decentralizimi, zonat e veçanta për kishat dhe manastiret ortodokse, dhe që të dyja këto si kuadër për të ashtuquajturin kthim të qëndrueshëm të serbëve (kthim ky nëpër trevat ku serbët nuk ishin më parë vetëm dhe vetëm që të jenë shumicë nëpër vendbanimet e reja dhe t’i zgjerojnë e lidhin enklavat!) janë çështje shumë esenciale, janë të pandashme nga sovraniteti i Kosovës dhe integriteti i territorit të saj.

Politikanët negociator moti e kanë pranuar mbështetjen dhe financimin e Serbisë në arsim, shëndetësi e kulturë për enklavat. Pranimin e kanë bërë tash shtatë vjet rresht duke heshtur ose duke u mjaftuar me kundërshtimin verbal. Por, UNMIK-u e sidomos Serbia nuk mjaftohen me kaq. Prandaj edhe bëhen këto negociata në Vjenë që të legjitimohen aktivisht ato që politikanët negociator tashmë i kanë pranuar. Negociatat në Vjenë janë legjitimim vendor i realitetit të huaj.

Duke thënë ‘bëhet mirë’, nuk bëhet mirë. Duke thënë ‘ka edhe më keq’ asnjëherë s’bëhet mirë.

[ABytyqi]

Zvogëlimi territorial i negociatave
Shkruar nga Albin Kurti
Wednesday, 15 March 2006

Pas ndarjes së trevave shqiptare në lindje të Kosovës nga negociatat, pason ndarja e veriut të Kosovës nga negociatat.

Një vit e gjysmë u bisedua me Serbinë për të ashtuquajturat çështje teknike. Krahas kategorizimit denigrues që iu bë çështjeve aspak teknike, ajo që Serbia duhej ta plotësonte detyrimisht përmes kushtëzimit nga bashkësia ndërkombëtare, u bë temë e bisedimeve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Serbia, duke qenë vetë problemi, u shndërrua në partner për zgjidhje. Dhe, natyrisht, zgjidhje nuk pati. Kufomat shqiptare nuk u kthyen; fati i të pagjeturve nuk u zbardh; Serbia vazhdon të mos pranojë targat e automjeteve të Kosovës; Kosova vazhdon t’i pranojë ato të Serbisë; serbët e Kosovës vazhdojnë të mos paguajnë për energji elektrike; enklavat serbe vazhdojnë të kenë energji pothuajse pa ndërprerje, ndërkohë që në disa fshatra në anamoravë Elektroekonomia e Serbisë e faturon energjinë e KEK-ut!!

Rezultati i bisedimeve për çështjet teknike ishte praktikisht zero. Mu këtë e donte Serbia. Pra, që të mos ndryshonte gjendja ekzistuese lidhur me ‘çështjet teknike’ sepse pikërisht asisoj i konvenonte Serbisë. Ama, si u bë e mundur kjo? Cili faktor bëri që rezultati i bisedimeve të përputhet me qëllimin e Serbisë? Faktori që mungonte. Faktori forcë të cilin nuk e kishin përfaqësuesit kosovar e me të cilin ata do të mund të kushtëzonin (mos)zhvillimet. Gjithçka përfundoi vetëm ashtu siç deshi Serbia, ashtu siç aspironin ata që kishin forcën dhe për shkak se kishin forcën.

Përveçqë Serbia për kushedi të satën herë u rehabilitua duke u zhvendosur edhe më nga të qenit objekt dhe shkak i problemit në subjekt të zgjidhjes, njëkohësisht u arrit edhe efekti fshehurazi i dëshiruar i atyre bisedimeve: relaksimi i situatës para dhe për negociatat për statusin e Kosovës. Fundja, ‘standardet para statusit’ e parashihnin dialogun para negociatave. Saktësisht kjo edhe po ngjante.

Qysh me fillimin e këtyre negociatave për status u pa se në të vërtetë as këto negociata nuk janë për status. Janë për decentralizmin e Kosovës e më pas edhe për eksterritorialitetin e kishave dhe manastireve ortodokse, të cilat gabimisht quhet serbe, gjithnjë për motive politike të Serbisë. Statusi po lihet për fund, ngaqë sovraniteti po lihet për fund. Paraprakisht, duan ta copëtojnë mirë e mirë Kosovën, në mënyrë që kur t’i vjen radha sovranitetit, ai të jetë një çështje e përfunduar: Kosova të mos ketë kurrfarë mundësie për shkëputje dhe mëvetësi. Decentralizimi nuk është diçka e ndarë prej sovranitetit ashtu siç pretendohet. Decentralizimi ka të bëjë me kontrollin dhe pushtetin faktik në terren. E, për më keq se kaq, për t’ia vënë kapakun mashtrimit, politikanët negociator kosovar propagojnë se si pavarësia dhe sovraniteti janë punë e kryer, në kuptimin që Kosova do të jetë patjetër shtet i pavarur dhe sovran në fund të këtyre negociatave, dhe se decentralizimi është vetëm një çmim që duhet të paguhet në rrugë e sipër. Thonë se po lëshojnë pe drejt pavarësisë, kurse në fakt me këto lëshime esenciale po e bëjnë të pamundur pavarësinë e Kosovës dhe sovranitetin për Kosovën. Përderisa me bisedimet për ‘çështjet teknike’ Serbia donte që të gjitha ndryshimet të ishin vetëm pasojë e asaj që asgjë të mos ndërrojë, tash, me këto negociata për decentralizimin ajo ka objektiva të qarta që nënkuptojnë zgjerimin, legalizimin dhe lidhjen e fuqishme të enklavave si ndërmjet vete, po ashtu edhe me Beogradin. Lënia për fund e sovranitetit është fundi i sovranitetit për Kosovën. Edhe këto negociata, sikurse ato bisedimet e mëhershme, janë vetëm rrugëtim i politikanëve kosovar drejt qëndrimit të Serbisë, sërish për arsyen e njëjtë: pala që s’ka forcën me të cilën imponon e imponohet, humbet pashmangshëm davanë. Serbia e detyroi decentralizmin si temë, grupi negociator i Kosovës e pranoi këtë. Serbia e cyste trashëgiminë kulturore të Kosovës si temë tjetër të radhës, grupi negociator e pranoi edhe këtë. Serbia tha që çështja e sovranitetit të mbetet për fund, ashtu edhe u bë. Serbia tha se nuk ka status final por vetëm status të ardhshëm, Kai Eide e pas tij edhe politikanët negociator e pranuan plotësisht këtë pa asnjë grimë rezistence. Kompromisi në mbarim të negociatave nuk ka se si të jetë diçka tjetër veçse ndryshim kozmetik i qëndrimit të Serbisë. Natyra e këtij procesi fatal e përcakton destinimin e tij tragjik. Këto negociata janë vetëm edhe një udhëtim tjetër për në gojën e ujkut.

Paralelisht, me tërë këtë, shpejt, qartë, ndonëse jo aq hapur, po përgatitet terreni për shkëputjen legale dhe definitive të veriut të Kosovës nga Kosova. Sfida e bartësve të kësaj ndërmarrjeje makabër nuk ka të bëjë me shkëputjen por me legjitimimin e saj. E, për këtë, duhet të përgatitet ambienti. Në njërën anë fluturojnë deklaratat e llojit të Kolë Berishës se si ‘nuk do të lejohet ndarja e veriut të Kosovës’ të cilat si gjithnjë kanë për qëllim që të krijohet iluzioni se ajo megjithatë nuk është e ndarë. Njëkohësisht, këto deklarata synojnë shfajësimin e IPVQ-ve për mungesën e planeve dhe vullnetit për bashkimin e pjesës veriore duke thënë se ajo nuk do të ndahet. Inkurajohet mendësia formale, jo ajo praktike dhe reale. Njëjtë sikurse që kërkohet vetëm edhe njohja formale ndërkombëtare për pavarësinë e Kosovës, paçka se situata në terren është ajo e një Kosove 25% të territorit të së cilës i kontrollon Serbia, ndërsa 75% UNMIK-u. Në anën tjetër, vjen deklarata e Veton Surroit se si ‘është keq që Kosova ka hyrë në negociata me Mitrovicën e ndarë’ dhe ajo se si statusi i Mitrovicës ‘duhet të jetë një qytet funksional dhe demokratik brenda Kosovës funksionale’. Përveçse u fillua të flitet për statusin e Mitrovicës (!), dhe përveçse tashmë i dashuruar në fjalën ‘funksionale’ në kuadër të përpjekjeve që të flasë për të mos thënë asgjë – Veton Surroi edhe ashtu është disi si zyrtar ndërkombëtar! – ai po e përgatit opinionin për heqjen dorë nga veriu i Kosovës. Vetëm në shikim të parë kjo është e pazakonshme. Negociatat kanë të bëjnë me formalizimin e ekzistueses dhe me racionalizimin e reales. Përfundi lumit Ibër planifikohet të zhvillohet decentralizimi dhe eksterritorialiteti. Ndërkaq, në veri synojnë edhe më shumë se kaq. Atje Serbia faktike synohet të legalizohet e legjitimohet. Negociatat nuk po bëhen për atë pjesë, dhe synohet të legjitimohen negociatat të cilat e përjashtojnë plotësisht veriun si temë të tyre. Njësoj siç u bë në fillim me trevat e banuara me shqiptarë – komunat e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanocit. Pas përjashtimit të politikanëve shqiptarë të këtyre viseve nga procesi i negociatave (me kompensime personale për ta nëpërmjet konferencave të shtypit në Prishtinë) një tjetër përjashtim është në rend për t’u legjitimuar. Ai i veriut të ndarë të Kosovës. Po të përjashtohej së pari veriu i Kosovës, shqiptarët e tri komunave në lindje të Kosovës do të ngriteshin në revoltë. Prandaj, njëherë përfaqësuesit e tyre në politikë u pacifikuan (gjithnjë përmes Veton Surroit) dhe vetëm tash i erdhi radha veriut. Pas ndarjes së tokave shqiptare në lindje të Kosovës nga negociatat, tani pason ndarja e veriut të Kosovës nga negociatat.

UNMIK-u do që ta nënshtrojë popullin e Kosovës duke i përdorur liderët partiak të Kosovës. Pra, do që populli t’i ndjek këta liderë që e ndjekin UNMIK-un. Shkëputja e pakompromis nga këta liderë të theqafjes i paraprin parandalimit të kompromisit dhe shkëputjes nga Serbia.

[ABytyqi]

7 vjet
Shkruar nga Albin Kurti
Thursday, 09 March 2006

Në fillim, përkulja e kurrizit nuk bëhet që ai të mos thyhet. Kur nis përkulja ajo vjen prej keqkuptimit kolektiv. Në historinë tonë më të re, janë tri raste të përkuljes. Që të trija kanë filluar me keqkuptim. Që të tria kanë zgjatur nga 7 vjet. Deri në vetëdijësim, deri në shpërthim, i cili më pas ndërpritet nga një keqkuptimi i ri.

Emancipimi dhe vetëdijësimi politik në Kosovë ngjante kryesisht nga pasojat e përjetuara. Nuk është se mungonte edukimi politik në vendin tonë, mirëpo ai gjenerohej dhe dirigjohej nga pushteti i cili ishte përherë i huaj dhe asnjëherë demokratik. Sistemi i arsimimit dhe edukimit, mediat dhe kultura, ishin jo vetëm nën ndikimin e politikave zyrtare por madje edhe të kushtëzuara e përcaktuara nga ajo. Pushtetit nuk i mjaftonin të dëgjueshmit dhe të heshturit. Atij i nevojiteshin edhe reprodukuesit aktiv, ata që e racionalizojnë sundimin e padrejtë ose me superioritetin e sundimtarëve ose me inferioritetin e të sunduarve e zakonisht me të dyja këto. As sot nuk është aq ndryshe. Akterët mund të jenë (deri diku!) edhe të ndryshëm, por mënyra është po ajo. Sundimi politik nuk mbahet vetëm nga nënshtrimi politik por edhe ai shoqëror. Elitat vendase duke flirtuar edhe me popullin edhe me pushtetin shërbejnë si amortizatorë. Veçse e tëra ka një kufi, përtej së cilit nis rezistenca gjithnjë e më e organizuar dhe më masive. Zemrat e njerëzve gufojnë e mendjet u ziejnë. Jo aq nga aftësia për të parashikuar humnerën që avitet. Mbase, kurrizi e mban kokën. Kurrizi që s’ka se ku më të përkulet për të mos u thyer i vetëdijëson njerëzit. E, barra mbi të s’ka se si të mos rëndohet ngaqë e tërë loja bëhet në llogari të atij kurrizi.

Në fillim, përkulja e kurrizit nuk bëhet që ai të mos thyhet. Kur nis përkulja ajo vjen prej keqkuptimit kolektiv. Në historinë tonë më të re, janë tri raste të përkuljes. Që të trija kanë filluar me keqkuptim. Që të tria kanë zgjatur nga 7 vjet. Deri në vetëdijësim, deri në shpërthim, i cili më pas ndërpritet nga një keqkuptimi i ri. Përmirësimi i dukshëm shpallet fitore e plotë, vrulli ndalet, proceset regresive përsëriten, gënjeshtrat përsëriten, njerëzit përsëriten. Çdo herë mendohej se u krye puna dhe çdo herë ishim vetëm në gjysmë të rrugës. Vazhdimi ishte rifillim i dhembshëm. Ky cikël matet me harresën tonë. Çuditërisht, ai zgjat 7 vjet. Por, të shkojmë rradhazi.

1. Më 1974, Kosovës i avansohet pozita e saj legale dhe juridike. Kosova bëhet me Kushtetutë të saj. Asaj i njihet një lloj subjektiviteti në kuadër të ish federatës jugosllave, mirëpo – përveçqë njerëzit në pushtet zgjedheshin gjithnjë nga lart – Kosova s’bëhet republikë dhe ende mbetet në lidhje me Serbinë dhe në kuadër të saj. Megjithatë, në Kosovë ngjan euforia. Thuhet se Kosova u bë republikë por vetëm emrin të tillë nuk e ka! Keqkuptimi fatal zuri rrënjë. Nuk u kuptua se u fitua Kushtetuta pikërisht që të mos fitohet Republika. Avansimi kishte qëllime parandaluese: Kosova nga një koloni klasike siç ishte të shndërrohej në një koloni të brendshme. U deshën plot 7 vjet që të kalojnë për t’u krijuar masa kritike në popull e cila do të mundësonte demonstratat e vitit 1981. U deshën 7 vjet që padrejtësia dhe diskriminimi të bëhen pakënaqësi që shpërthen.

2. Në vitin 1990, kur përfundimisht u humb edhe ajo autonomi e brishtë dhe formale, u shpall Republika e Kosovës. Tash Kosova u bë me emrin Republikë, por kësaj radhe mungonte përmbajtja. Dhe, çfarë ngjan? Përmbajtja shpallet çështje formale! Të tjerët të na e njohin shtetin, dhe ata do të na e njohin! Ne vetëm duhet të jemi të durueshëm, të presim, meqë të gjitha vuajtjet dhe humbjet janë kalimtare, janë çmim i përkohshëm për atë të përjetshmen e pashmangshme që veçsa nuk ka ardhur! Aktrohej normaliteti, simulohej ai, mbi të gjitha, në mënyrë që të mos vëreheshin aktrimi e simulimi. Imponohej besimi se si ne kosovarët jemi më të mençurit ngase për dallim nga kroatët, sllovenët dhe boshnjakët e evituam luftën dhe gjakderdhjen. U desh që sërish të kalojnë 7 vjet që të shihet se lufta nuk është evituar porse vetëm është shtyer për një datë tjetër.

3. Qershori i vitit 1999 është momenti i euforisë së re që e bëjnë të tillë harresa dhe përjetimi i fuqishëm. NATO! Amerika! Evropa! Kishin shpëtuar shqiptarët. Gëzimi i papërmbajtur i bëri të shkujdesshëm, harrestar dhe viktimë të një keqkuptimi të ri. U shpall edhe njëherë ngadhënjimi dhe suksesi i plotë. Ëndrra u shpall e përfunduar ngase e realizuar. Shpëtimi u interpretua si fitore e shumëpritur. Por, edhe kësaj radhe, kishin mbetur vetëm edhe disa gjëra të vockëla për t’u bërë. Gjithsesi, formale.

Në vitin 2006 mbushen sërish 7 vjet. Shpëtimi është fitore afatshkurtër. Fitorja është shpëtim afatgjatë.

[ABytyqi]

Uzurpimi i të ardhmes
Shkruar nga Albin Kurti
Wednesday, 29 March 2006

Para më se një shekulli na kanë copëtuar pa na pyetur dhe pikërisht ngase nuk na kanë pyetur. Sot, po na pyesin për të na copëtuar dhe pikërisht ngase plani është që të na copëtojnë. Në fakt, po i pyesin ca kinsepërfaqësues të Kosovës, që janë të mefshtë si njerëz dhe të thyer si politikanë. Këtë ata na e kanë dëshmuar pa përjashtim dhe në vazhdimësi me mungesën e vullnetit dhe ideve, me teprinë e premtimeve boshe dhe keqpërdorimeve të paskrupullta. Dhe tash, sa më shumë që ata zhyten në negociata aq më dëshpruese bëhen thirrjet e vetë atyre për unitetin e pozitës me opozitën – së paku, siç thonë, për çështjen e statusit. Mirëpo, çfarë kuptimi ka kjo thirrje, kur ata që të gjithë njëzëri deklarojnë se janë për pavarësinë?! A nuk janë tashmë unikë për çështjen e statusit përderisa thonë se ai do të jetë vetëm ajo që është e pranueshme – pavarësia!? Ata njëmend janë unikë, dhe atë jo vetëm verbalisht e formalisht. Janë unikë kur flasin për pavrësinë si të pashmangshme, por janë unikë edhe në veprimet e tyre krejtësisht të kundërta me deklarimet e tyre – dihet se që të gjithë tok po negociojnë me Serbinë për atë që e proklamojnë të jetë e pashmangshme! Uniteti që ata e kërkojnë është unitet para sfidave që mund t’ua shkaktojnë qytetarët e zhgënjyer, para rrezikut që do të paraqesë për ta populli i zemëruar. Flasin për unitetin rreth qëndrimit të popullit por mendojnë për unitetin përkundruall tij, atëherë kur do të bëhet e qartë se zgjidhja është një kompromis shumë konkret me Serbinë. Në të njëjtën kohë, klithjet dhe vajtimet për unitetin e pozitës dhe opozitës janë shprehje e faktit se pozita e opozita s’kanë çfarë na duhen përderisa nuk kemi sovranitet. Pa sovranitet vendor s’ka as pushtet real vendor. Sistemi shumëpartiak e pason lirinë, vetëvendosjen, sovranitetin, e kurrsesi nuk iu paraprinë atyre. Madje, duke tentuar të kundërtën, vetëm sa krijohen iluzione se tashmë jemi të lirë dhe njerëzit veçsa përçahen në konkurrencën e kotë rezultati kryesor i së cilës është sundimi më i lehtë që bën pushteti i huaj. Për të mbijetuar ky sundim i huaj që nuk përfill vullnetin, interesat dhe historinë e popullit të Kosovës janë të nevojshëm jo vetëm politikanë që nënshtrohen, por aso që nënshtrohen përherë. Të tillët edhe i kanë gjetur. Zbutja dhe nënshtrimi i tyre nuk është i shpejtë vetëm atëherë kur kërkohet prej tyre që të nënshtrohen ngadalë në mënyrë që kjo të jetë sa më e pavërejtshme. Pra, sa më pak të tërhiqet vëmendja e njerëzve për të pabërat e tyre dhe sa më shumë njerëzit të mësohen me to. Pra, sa më lehtë e panatyrshmja të bëhet normale.

Edhe sikur ta kishim shtetin tonë të pavarur e sovran nuk do të duhej të negociohej me Serbinë për decentralizimin, e lëre më tani që jemi nën Serbi nominalisht e nën UNMIK-un praktikisht, dhe mbi të gjitha tash që Serbia i ka bërë publike dhe hapur i trumpeton projektet e saja për copëtimin e Kosovës. Këto negociata janë poshtëruese. Natyrisht, për njerëz që nuk janë të poshtër.

Për t’ia vënë kulmin negociatave për decentralizimin, ato do të vazhdohen me negociata për trashëgiminë kulturore në Kosovë me qëllim të etablimit të eksterritorialitetit për kishat dhe manastiret ortodokse. Kësisoj, jo vetëm decentralizimi do të ravijëzojë kufij të brendshëm në Kosovë të cilët do të shënojnë Serbinë brenda Kosovës, por po të njëjtën gjë do ta bëjë edhe eksterritorialiteti i kishave dhe manastireve ortodokse. Serbia brenda Kosovës e bën të pamundur Kosovën jashtë Serbisë. E ashtuquajtura zgjidhje për statusin e Kosovës do ta ndërlikojë problemin dhe do t’ia zgjasë jetën atij. Mirëpo, statusi eksterritorial për kishat dhe manastiret ortodokse nuk e ka kuptimin vetëm të zgjerimit të Serbisë në Kosovë por edhe të sendërtimit të legjitimitetit të saj mbi Kosovën. Serbia do që jo vetëm t’i keqpërdorë njerëzit por edhe objektet fetare; ajo mëton jo vetëm të uzurpojë territore në Kosovë por të uzurpojë edhe historinë dhe kulturën e saj. Serbia tashmë ka arritur që ta imponojë emërtimin ’serbe’ për kishat dhe manastiret ortodokse. Shumë politikanë e diplomatë ndërkombëtar, e madje edhe vendorë, kishat dhe manastiret ortodokse po i quajnë gabimisht dhe padrejtësisht serbe. Rreziku i kësaj nuk ka të bëjë vetëm me të ardhmen e afërt, vetëm me këtë status të Kosovës. Të gjithë statuset e Kosovës në dekadat e shekujt që vijnë janë të kërcënuar. Legjitimimi i Serbisë për Kosovën paevitueshëm përcjellet me delegjitimim të popullit të Kosovës. Fushatat militariste të forcave të regjimit të Milosheviqit kundër popullit të Kosovës janë përgatitur gjatë. Vend me rëndësi aty kanë zënë edhe rrëfimet për historinë e madje edhe mitet. Historia ka të bëjë me të kaluarën. Por, shkrimi i saj ka të bëjë me të ardhmen. Historia e kinseluftërave të Serbisë në Kosovë ishte veçse mjet për luftën e ardhshme. Është naive të mendohet se do të jetë krejtësisht ndryshe tash e tutje. Historia i mobilizon njerëzit. A nuk homogjenizohej gjithnjë Serbia pikërisht me narracionet pseudohistorike që sajonin ’të drejtën’ e saj historike për të pushtuar e sunduar popujt tjerë e posaçërisht atë shqiptar? Duke përvetësuar të kaluarën e Kosovës, Serbia sulmon edhe njerëzit ende të palindur në Kosovë, edhe brezat që do të vijnë. Uzurpimi i historisë është edhe uzurpim i të ardhmes.

Në Vjenë, kompetencat dhe të drejtat për serbët do të bëhen territor për Serbinë, ndërkaq kompetencat e gjymta të politikanëve edhe më të gjymtë të Kosovës do të shndërrohen në obligime për shqiptarët. Duket qartë se nuk ka kurrfarë presioni mbi Serbinë që të heq dorë nga Kosova. Nuk ka presion mbi serbët e Kosovës që të mos jenë pjesë e delegacionit të Serbisë dhe që të bëhen qytetarë të Kosovës. Në Vjenë, s’bëhet fjalë për brengat e serbëve por të Serbisë. Meqë po negociohet me Serbinë e jo me serbët. E brenga e Serbisë dihet: si ta rimarrë Kosovën. Këto negociata edhe konceptualisht edhe për nga mënyra janë udhëtim i negociatorëve kosovar kah qëndrimi i Serbisë, janë aterim në platformën e saj. Pak më këndej apo andej, s’ka aq rëndësi për Kosovën. Dallimet e vockëla e triviale të rezultateve të negociatave prej planit të Serbisë, vetëm politikanët e Kosovës do të përpiqen t’i glorifikojnë në përpëlitjet e pështira të tyre për të shpëtuar veten e tyre.