Close
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 12
  1. #1
    V per Vendeta Maska e ORIONI
    Anėtarėsuar
    10-12-2003
    Vendndodhja
    Shkup-Prishtine-Ulqin-Tirane-Cameri
    Postime
    919

    Lightbulb Shenja ne Rruge!?

    HYRJE


    Njerėzimi sot gjendet buzė greminės, jo pse i kanoset rreziku i zhdukjes qė i ėshtė varur mbi kokė - kjo ėshtė pasojė e sėmundjes, e jo edhe vetė sėmundja nė fjalė - por, pėr shkak tė dėshtimit nė botėn e vlerave nė tė cilėn, dhe vetėm nėn hijen e sė cilės ėshtė i mundur zhvillimi i shėndoshė i jetės njerėzore dhe pėrparimi i saj i qėndrueshėm. Kjo gjendje qartazi vjen nė shprehje nė botėn perėndimore e cila njerėzimit nuk mund t'i ofrojė kurrfarė vlerash. Aq mė tepėr, ajo nuk zotėron atė qė ndėrgjegjes sė tij t'ia arsyetojė ekzistencėn, meqė
    nė tė demokracia ka shpjer nė gjendje e cila i pėrngjan falimentimit, sepse dalėngadalė ka filluar tė huazojė prej sistemit tė Bllokut lindor, posaēėrisht nė lėmin e ekonomisė, nėn emrin socializėm!
    Gjendja ėshtė e njėjtė edhe nė vetė Bllokun e Lindjes. Teoritė shoqėrore e nė radhė tė parė marksizmi, i cili nė fillim tė agimit tė tij nė Lindje por edhe nė Perėndim tėrhoqi njė numėr tė madh tė njerėzve, e qė konsiderohet drejtim me karakter ideologjik, po ashtu qartė janė larguar prej idesė dhe gati se pėrkufizohen vetėm nė shtetin dhe institucionet e tij tė cilat janė shumė larg pėrcaktimeve themelore tė drejtimit tė marrė. Kjo teori, nė pėrgjithėsi i kundėrvihet natyrės njerėzore dhe kėrkesave tė saj dhe nuk mund tė lulėzojė
    vetėm nė njė shoqėri tė dromcuar, ose nė njė shoqėri e cila njė kohė tė gjatė i ėshtė nėnshtruar regjimit diktatorial! Madje edhe nė shoqėritė e kėtilla filloi tė paraqitet mossuksesi i tyre material - ekonomik, nė tė cilin i kanė vėnė bazat dhe pėr tė cilin kanė rrahur gjoks. Bashkimi Sovjetik i cili pėrfaqėsonte shkallėn mė tė lartė tė sistemeve shoqėrore, pėrjeton mungesėn e atyre tė mirave tė cilat i ka pasur me bollėk edhe nė periudhėn cariste. Do ta shohim se si importon grurė dhe artikuj tjerė ushqimorė, duke shitur arin e vet qė tė vijė deri te ushqimi, pėr shkak tė mossuksesit tė arave kolektive dhe mossuksesit tė sistemit i cili bie ndesh me natyrshmėrinė njerėzore. Njerėzimit patjetėr i nevojitet udhėheqje e re!
    Udhėheqja e njeriut tė Perėndimit po i afrohet fundit. Kjo ėshtė kėshtu jo pse qytetėrimi perėndimor ka dėshtuar nė aspektin material, ose pse ėshtė dobėsuar potenciali i tij ushtarak dhe ekonomik, por pėr shkak se roli i tij mbaroi, se mė nuk zotėron kurrfarė rezerva tė vlerave tė cilat do t'ia mundėsonin udhėheqjen.
    Domosdo tė ekzistojė njė udhėheqje e cila do tė jetė nė gjendje ta ruajė dhe edhe mė tej ta zhvillojė shkallėn e qytetėrimit material deri te e cila ka arritur njerėzimi, dhe atė nėpėrmjet gjenialitetit evropian nė aspektin e zbulimit material, por e cila njerėzimin do ta furnizojė me vlera tė reja, funksionale dhe tė pėrkryera pėrballė atyre qė i pati mė parė, dhe nė tė njėjtėn kohė me njė metodologji origjinale, tė pranueshme dhe reale Islami ėshtė i vetmi i cili i zotėron kėto vlera dhe kėtė metodologji.
    Renesanca shkencore luajti rolin e vet..., rol i cili filloi tė rrezatojė me vetė renesancėn nė shekullin e 16tė,
    kurse ndriēimin e vet e pėrjetoi gjatė shekujve 18-tė dhe 19-tė dhe tanimė nuk disponon me rezerva tė reja.
    Rolin e vet nė atė periudhė e kanė luajtur edhe patriotizmi dhe nacionalizmi Pastaj tė gjitha grupacionet rajonale tė cilat janė paraqitur nė kėta shekuj... dhe tanimė edhe kėto nuk disponojnė me rezerva tė reja.
    Mė nė fund, mossukses kanė pėrjetuar si sistemi shoqėror ashtu edhe ai individual.
    Tash vjen nė shprehje roli i Islamit dhe Ummetit, nė ēastet mė tė vėshtira, pėrplot bezdisje, dilema dhe shqetėsime. Vjen nė shprehje roli i Islamit i cili nuk e mohon zbulimin material nė Tokė, sepse e konsideron prej detyrave parėsore tė njeriut qė nga momenti kur All-llahu ia besoi hilafetin dhe, nėn kushte tė caktuara e konsideron ibadet dhe realizim tė qėllimit tė ekzistencės
    sė njeriut.
    "Kur Zoti yt u tha engjėjve "Unė po krijoj nė tokė njė zėvendės." (Bekare, 30)
    "Unė nuk i krijova xhinėt dhe njerėzit pėr tjetėr pos qė tė mė adhurojnė " (Dharijatė, 56)
    Tani erdhi radha e Ummetit musliman ta realizojė atė qė e ka dashur All-llahu me ardhjen e tij tek njerėzimi.
    "Ju jeni populli (Ummeti) mė i dobishėm, i ardhur pėr tė mirėn e njerėzve, tė urdhėroni pėr tė mirė, tė ndaloni nga veprat e kėqija dhe tė besoni All-llahun. " (Ali Imran, 110)
    "Dhe ashtu Ne u bėmė juve njė popull (Ummet) tė drejtė pėr tė qenė ju dėshmitarė ndaj njerėzve dhe pėr tė qenė I Dėrguari dėshmitar ndaj jush... " (Bekare, 143)
    Por, Islami rolin e vet mund ta luajė vetėm nėse prezantohet nė shoqėri, gjegjėsisht nėse prezantohet nė Ummet. Njerėzimi, posaēėrisht nė kėtė kohė, nuk
    dėshiron tė dėgjojė pėr besim tė zhveshur e qė nuk i shihet zbatimi real nė jetėn praktike... Andaj ekzistimi i Ummetit konsiderohet i ndėrprerė qysh para disa shekujve. Ummeti musliman nuk ėshtė territor nė tė cilin dikur ka jetuar Islami. Nuk ėshtė as popull, paraardhėsit e tė cilit nė njė periudhė historike kanė jetuar nė sistemin islam. Ummeti musliman, nė tė vėrtetė ėshtė njė bashkėsi e njerėzve te tė cilėt jeta, mendimet, pozitat, institucionet, vlerat, kriteret-tė gjitha kėto frymojnė nga metodologjia islame. Ky Ummet - me kėto karakteristika - ka pushuar tė ekzistojė qė kur ėshtė ndėrprerė zbatimi i Ligjit tė All-llahut nė mbarė sipėrfaqen e Tokės.
    Domosdo kėtij Ummeti duhet kthyer ekzistencėn, ashtu qė Islami ta luajė rolin e vet prijatarė nė udhėheqjen e njerėzimit pėr tė dytėn herė. Domosdo ky Ummet duhet tė ringjallet, Ummet tė cilin e kanė vėrshuar breza tė ndryshėm, mendime tė ndryshme, pozicionime dhe institucione tė ndryshme tė cilat nuk kanė lidhje as me Islamin e as me metodologjinė islame, edhe pse ende supozohet se ekziston nė tė ashtuquajturėn
    Botė islame!!! Unė e di mirė se rruga prej pėrpjekjes pėr ringjallje deri te marrja e udhėheqjes ėshtė shumė e gjatė. Ky Ummet musliman pushon sė ekzistuari dhe sė dėshmuari njė kohė tė gjatė. Ka kohė qė udhėheqjen e njerėzimit e kanė marrė ideologjitė tjera, popujt tjerė, mendimet dhe pozicionimet tjera. Gjenialiteti evropian nė atė periudhė ka zbuluar sasi tė mėdha tė shkencės, kulturės, institucioneve dhe tė prodhimit material Njerėzimi tash ėshtė nė kulm tė gjithė kėsaj. E gjithė kjo, si edhe ata qė e pėrfaqėsojnė kėtė, nuk mund tė tejkalohen lehtė, posaēėrisht pėr atė se e ashtuquajtura Botė islame nuk zotėron pothuajse asgjė prej kėtyre tė mirave! Prapėseprapė, duke i pasur parasysh tė gjithė kėta faktorė, ėshtė e domosdoshme ringjallja islame, pa marrė parasysh sa ėshtė e gjatė rruga prej fillimit tė ringjalljes deri te marrja e udhėheqjes. Pėrpjekja pėr ringjallje islame ėshtė hapi i parė tė cilit assesi nuk guxojmė t'i shmangemi!
    Qė kėtė ēėshtje ta kemi tė qartė, duhet patjetėr t'i njohim-nė mėnyrė tė definuar - kualifikimet e kėtij Ummeti pėr udhėheqjen e njerėzimit, me qėllim qė tė mos i keqtrajtojmė elementet e tij qysh nė pėrpjekjen e pare pėr ringjallje. Ky Ummet tash nuk ėshtė nė gjendje - as qė kėrkohet prej tij - qė njerėzimit t'i ofrojė pėrparim tė jashtėzakonshėm nė zbulimin material tė cilit do t'i nėnshtroheshin kokat dhe nė kėtė
    pikėpamje tė dominojė udhėheqja e tyre nė botė. Gjenialiteti evropian nė kėtė aspekt shumė ia ka kaluar Ummetit, dhe nuk duhet pritur - sė paku pėr disa shekuj - qė ta tejkalojė materialisht. Pra, patjetėr tė kėrkohen kualifikime tjera! Kualifikime tė cilat i mungojnė kėtij qytetėrimi! Por, kjo assesi nuk do tė thotė qė ne ta lėmė pas dore zbulimin material. Pėrkundrazi, ėshtė detyrė jona qė nė kėtė lėmė ta japim mundin tonė, por jo duke e konsideruar kualifikim me tė cilin do tė arrinim udhėheqjen e njerėzimit nė periudhėn ekzistuese, por duke e konsideruar si domosdoshmėri esenciale pėr ekzistencėn tonė. Atė e konsiderojmė edhe si domosdoshmėri qė na e obligon koncepti islam i cili njeriut ia beson hilafetin nė tokė, dhe - nėn kushte tė caktuara - e konsideron ibadet pėr hir tė All-llahut dhe realizim i qėllimit tė ekzistencės njerėzore.
    Pra, doemos duhet kėrkuar kualifikim tjetėr pėr udhėheqjen e njerėzimit-jashtė zbulimit material. Ky kualifikim nuk mund tė arrihet pėrpos nėpėrmjet akides (bindjes islame nė pikėpamje tė besimit) dhe menhexhit (metodologjisė, programit islam), tė cilėt njerėzimit ia mundėsojnė ta ruajė prodhimin e gjenialitetit material, dhe atė nėn mbrojtjen e njė koncepti tjetėr i cili u pėrgjigjet nevojave natyrore ashtu si u pėrgjigjet zbulimi material. Gjithashtu kjo akide dhe ky menhexh duhet tė manifestohen nė njė bashkėsi njerėzore, ose thėnė mė mirė, nė njė shoqėri muslimane.
    Sot e gjithė bota jeton nė xhahilijjet (injorancė) nga pikėpamja e bazės prej sė cilės frymojnė faktorėt e jetės dhe organizmat e saj, xhahilijjet tė cilin nuk mund ta zbusin as kėto mundėsi tė ēuditshme materiale, as ky zbulim i pakapshėm material! Ky xhahilijjet u ngrit nė bazė tė sulmit ndaj pushtetit tė All-llahut nė Tokė dhe atė, edhe nė veēorinė mė delikate tė hyjnimit, e ajo ėshtė sundimi. Xhahilijjeti sundimin ua beson njerėzve dhe ashtu ai i bėn zotėra ndaj njėri-tjetrit, por jo nė formėn primitive tė jashtėzakonshme tė cilėn e dėshmoi xhahilijjeti i vjetėr, por kinse nė formėn e tė drejtės (jurisprudencės) e cila i krijoi konceptet, vlerat, pastaj kushtetutat, ligjet, institucionet dhe pozicionet, e cila ėshtė jashtė kornizave tė sistemit tė All-llahut pėr jetėn e njeriut, si dhe nė formė tė asaj qė All-llahu nuk e ka lejuar. Kėshtu nga ky sulm ndaj pushtetit tė All-llahut krijohet edhe sulmi ndaj robėrve tė Tij. Shkelja e tė drejtave tė njeriut nė sistemet socialiste, dhe me dominimin e kapitalit dhe kolonializmit nė sistemet kapitaliste, janė vetėm gjurmė nga gjurmėt e sulmit ndaj pushtetit tė All-llahut dhe mohim i nderi mit tė cilin All-llahu e pėrcaktoi pėr njeriun! Programi islam pikėrisht nga kjo pikėpamje ėshtė specifik. Nė ēdo sistem jashtė atij islam (nė njė mėnyrė) njerėzit e robėrojnė njėri-tjetrin. Vetėm nė programin islam njerėzit lirohen nga robėrimi i njėri-tjetrit, duke iu robėruar vetėm All-llahut, duke i marrė udhėzimet vetėm prej tij dhe duke iu nėnshtruar vetėm Atij. Kjo ėshtė pika ku rrugėt ndahen. Ky ėshtė koncepti i ri tė cilin e zotėrojmė dhe mund t'ia ofrojmė njerėzimit. Ky koncept - dhe i gjithė ai ndikim i madh i cili do tė manifestohet realisht nė jetėn njerėzore - ėshtė rezervė qė nuk e zotėron njerėzimi, ngase nuk ėshtė produkt i qytetėrimit perėndimor, nuk ėshtė produkt i gjenialitetit evropian, as atij lindor e as atij perėndimor!
    Ne pa dyshim posedojmė diē tė re, funksionale dhe tė pėrsosur, diē qė njerėzimi nuk e njeh dhe nuk ėshtė nė gjendje ta prodhojė! Por kjo e re, siē thamė mė parė, domosdo tė prezantohet nė njė realitet praktik. Patjetėr duhet tė je tojė me tė njė ummet. Kjo kėrkon njė proces pėr ringjallje nė territorin islam. Njė ringjallje tė cilės-pėr njė periudhė tė gjatė apo tė shkurtė - do t'i pasojė marrja e udhėheqjes sė njerėzimit.
    Si tė fillojė pra, procesi i ringjalljes islame?
    Qė tė fillojė ky proces, domosdo tė ekzistojė njė grup njerėzish tė cilėt ia mėsyjnė kėtij synimi dhe vazhdojnė rrugėn. Ecin drejt zhdukjes sė xhahilijjetit tė
    pėrhapur anekėnd botės. Ecin duke ushtruar njė lloj izolimi nga njėra anė dhe njė lloj komunikimi nga ana tjetėr me xhahilijjetin qė i rrethon.
    Kėtij grupi i cili i qaset kėtij synimi, domosdo i nevojiten shenja nė rrugė. Shenja me tė cilat do ta njohin natyrėn e rolit tė tyre, realitetin e detyrės sė tyre, esencėn e qėllimit tė tyre dhe pikėnisjen nė kėtė udhė tim tė gjatė. Me ndihmėn e tyre do ta caktojnė pozitėn e vet ballė pėr ballė xhahilijjetit tė pėrhapur anekėnd. Ku tė takohen me njerėzit e ku tė ndahen?! Cilat janė veēoritė e tyre, e cilat janė veēoritė e xhahilijjetit qė i rrethon?! Si do t'u drejtohen atyre nė xhahilijjet me gjuhėn e Islamit dhe nė ēka do t'i thėrrasin?! Pastaj do tė dinė prej nga do tė frymėzohen - nė tėrė kėtė synim - dhe si do tė frymėzohen. Kėto shenja domosdo tė vendosen nga burimi i parė i kėsaj akideje, nga Kur'ani dhe instruksionet e tij themelore dhe nga koncepcioni tė cilin e mbolli nė shpirtrat e elitės sė zgjedhur (as'habėve), elitė me tė cilėn dėshiroi All-llahu dhe bėri nė tokė atė qė bėri, dhe me tė cilėn ndryshoi kohėn e rrjedhės historike andejpari nga dėshiroi All-llahu tė rrjedhė.
    Kėtij grupi tė shpresuar dhe tė pritur ia kam shkruar ca shenja nė rrugė. Katėr tema nga kjo pėrmbledhje janė marrė nga libri "Nėn hijet e Kur'anit"1 me disa shtesa dhe ndryshime, tė pėrshtatshme me thelbin e librit nė fjalė, ndėrsa tetė tema - pėrpos kėsaj hyrjeje - janė tė shkruara ashtu siē mė frymėzuan gdhirjet e pandėrprera nė metodologjinė hyjnore tė shėmbėlluara nė Kur'anin fisnik. Tė gjitha kėto tema i bashkon -pėrkundėr derdhjes sė tyre - njė qėllim, sepse ato janė shenja nė rrugė, pikėrisht siē ėshtė rasti me shenjat e ēdo rruge! Kėto shenja nė tėrėsinė e tyre pėrfaqėsojnė tėrėsinė e parė nga kėto shenja dhe shpresoj se do tė pėrcillen me ndonjė tėrėsi tjetėr apo edhe me disa tėrėsi he atė sa herė qė All-llahu do tė mė udhėzojė nė shenjat e kėsaj rruge. Vetėm me All-llahun vijnė ndihma dhe suksesi.


    1 "Natyra e metodologjisė kur'anore", "Koncepti islam dhe kultura", "Xhihadi pėr hir tė All-llahut" dhe 'Tormimi i shoqėrisė muslimane dhe karakteristikat e saj."

  2. #2
    V per Vendeta Maska e ORIONI
    Anėtarėsuar
    10-12-2003
    Vendndodhja
    Shkup-Prishtine-Ulqin-Tirane-Cameri
    Postime
    919
    GJENERATĖ E VEĒANTĖ KUR'ANORE

    Ekziston njė dukuri historike nė tė cilėn duhet tė ndalen ithtarėt e thirrjes islame nė ēdo vend dhe nė ēdo kohė, dhe atė, duhet tė ndalen gjatė, sepse ajo ka ndikim vendimtar nė metodologjinė e thirrjes dhe drejtimin e saj.
    Kjo thirrje nxori nė dritė njė gjeneratė - gjeneratėn e sahabėve, Ai All-llahu qoftė i kėnaqur me ta - gjeneratė e cila ėshtė e dalluar nė tėrė historinė islame, por edhe nė historinė njerėzore nė pėrgjithėsi. Ky lloj i njerėzve mė nuk ėshtė pėrsėritur... Nė tė vėrtetė, gjatė historisė ka pas individė tė atij lloji, por nė atė numėr kolosal asnjėherė mė nuk janė tubuar nė njė vend, siē ndodhi nė periudhėn e parė tė paraqitjes sė kėsaj thirrjeje.
    Kjo dukuri ėshtė e qartė dhe objektive. Ajo pėrmban njė udhėzim nė tė cilin duhet tė ndalemi mė gjatė, ashtu qė ndoshta mos frymėzohemi drejt fshehtėsisė sė tij.
    Nė Kur'anin e kėsaj thirrjeje e kemi para duarve tona e gjithashtu edhe Hadithin e Tė dėrguarit tė All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, udhėzimin e tij praktik dhe jetėshkrimin e tij tė ndershėm, pikėrisht siē ishte para duarve tė asaj gjenerate tė parė e cila mė nuk u pėrsėrit nė histori. Neve na mungon vetėm personaliteti i Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem.

    A thua kėtu qėndron fshehtėsia?

    Sikur tė ishte e domosdoshme prania e Pejgamberit tė All-llahut pėr ekzistimin e kėsaj thirrjeje dhe pėr frytshmėrinė e saj, All-llahu nė atė rast nuk do ta kishte bėrė thirrje universale pėr tėrė njerėzinė, as Shpalljen kur'anore nuk do ta kishte bėrė tė fundit, e as qė asaj do t'ia kishte besuar njerėzit e kėsaj toke deri nė momentin e fundit.
    Por, All-llahu i Madhėrishėm e mori pėrsipėr ruajtjen e Shpalljes, duke e ditur se kjo thirrje mund tė ekzistojė edhe pas Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem dhe ta japė frytin e saj. Prandaj edhe e zgjodhi pėr fqinjėsi tė Tij pas 23 vjetėve tė Shpalljes, ndėrsa kėtė fe e la tė jetojė pas tij deri nė momentin e fundit. Pra, mos prezenca e Tė dėrguarit tė All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nuk mund tė jetė arsyetim i kėsaj dukurie e as shkak i saj.
    Atėherė pra, duhet tė gjurmojmė ndonjė shkak tjetėr. Le tė hedhim njė sy nė burimin prej tė cilit ėshtė frymėzuar kjo gjeneratė e parė, ndoshta nė tė diē ka ndryshuar. Le t'i hedhim njė shikim edhe metodologjisė prej tė cilės u kualifikuan, ndoshta edhe nė tė diē ka ndryshuar. Burimi i parė prej tė cilit ėshtė frymėzuar kjo gjeneratė ka qenė Kur'ani dhe vetėm Kur'ani. Ndėrsa Hadithi i Tė dėrguarit tė All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem dhe vepra e tij, nuk janė asgjė tjetėr pos
    gjurmė prej gjurmėve tė atij burimi. Andaj edhe kur u pyet Aisheja, radijall-llahu anha pėr moralin e Resulull-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ajo u pėrgjigj: "Morali i tij ka qenė Kur'ani”2
    Pra, Kur'ani ishte burimi i vetėm prej tė cilit janė frymėzuar, sipas tė cilit janė adaptuar dhe prej tė cilit janė kualifikuar. Kjo nuk ka qenė kėshtu nga arsyeja se njerėzimi atėbotė nuk ka pasur qytetėrim, kulturė, shkencė, vepra tė shkruara dhe studime... Kurrsesi! Pėrkundrazi, atėbotė ka ekzistuar qytetėrimi romak, kultura, veprat e shkruara dhe ligjet e ndryshme tė tij, sipas tė cilave Evropa ende jeton ose ndėrlidhet me to. Kanė ekzistuar edhe gjurmėt e qytetėrimit grek, tė logjikės,
    2 Hadithin e transmetoi Nesaiu
    filozofisė dhe artit tė tij, i cili ende mbetet burim i mendimit perėndimor. Ka ekzistuar edhe qytetėrimi persian me tėrė artin e tij, poezinė, mitet, ideologjitė dhe sistemet sunduese. Kanė ekzistuar gjithashtu qytetėrime tjera tė afėrta dhe tė largėta, siē ėshtė ai indian, kinez e tė tjerė. Aq mė shumė, qytetėrimi romak dhe persian e kishin rrethuar Gadishullin Arabik nga Veriu dhe nga Jugu, kurse Hebraizmi dhe Krishterimi kanė jetuar nė zemrėn e tij. Sipas kėsaj, pra, pėrkufizimi i gjeneratės sė parė nė periudhėn e formimit tė saj vetėm nė Kur'an, nuk u bė pėr shkak tė varfėrisė sė qytetėrimeve dhe kulturave botėrore, por u bė me strategji tė projektuar dhe metodologji tė synuar. Kėtė synim e vėrteton hidhėrimi i Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, kur nė dorė tė Umer ibn Hattabit, radijall-llahu anhu pa njė fletė tė Teuratit. Me atė rast tha: "Pasha All-llahun, sikur Musa tė ishte i gjallė nė mesin tuaj, nuk do t'i lejohej atij asgjė tjetėr pos qė tė mė ndjek mua."

    Pra, ka ekzistuar qėllim i caktuar nga Resulullllahu, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, qė gjeneratės sė parė nė periudhėn e formimit t'ia pėrkufizojė burimin prej tė cilit do tė frymėzohet, vetėm Librin e All-llahut, ashtu qė t'i pėrkushtohen shpirtėrisht vetėm atij dhe t'i ngrenė bazat e tyre mbi metodologjinė e tij. Andaj edhe u hidhėrua kur pa Umerin, radijall-llahu anhu, duke u frymėzuar nga njė burim tjetėr.
    I dėrguari i All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, kishte pėr qėllim tė krijojė njė gjeneratė me zemėr tė pastėr; me mendje tė pastėr; me pėrfytyrim tė pastėr; me ndėrgjegje tė pastėr; me edukim tė pastėr; ashtu qė tė jetė e pastėr nga ēdo ndikim i jashtėm pos metodologjisė hyjnore qė e ka Kur'ani fisnik.
    Pra, kjo gjeneratė ėshtė frymėzuar vetėm nga ky burim, andaj edhe nė kėtė aspekt ishte e vetme nė histori. Por, ē'ndodhi mė vonė? U ngatėrruan burimet! Nė kėtė burim prej tė cilit u frymėzuan edhe gjeneratat e mėvonshme u involvuan filozofia dhe logjika greke, mitet dhe botėkuptimet persiane, israilijatet ēifute, shenjtėrit krishtere dhe disa mbeturina nga qytetėrimet dhe kulturat tjera. Tė gjitha kėto u pėrzien me komentin fundamental tė Kur'anit, me shkencėn e akaidit dhe tė fikhut dhe bazave tė tij. Kėshtu pra u frymėzuan, nga ky burim i turbulluar, tė gjitha gjeneratat pas gjeneratės sė parė, dhe kjo gjeneratė mė kurrė nuk ėshtė pėrsėritur.
    Pa kurrfarė dyshimi, turbullimi i kthjelltėsisė sė burimit tė parė ėshtė faktori kryesor i kėtij kontrasti tė madh ndėrmjet tė gjitha gjeneratave dhe kėsaj gjenerate tė veēantė dhe tė vetme.
    Pėrveē kontrastit nė natyrėn e burimit, ekziston edhe njė faktor tjetėr me rėndėsi. Ėshtė fjala pėr dallimin e kėsaj gjenerate tė vetme edhe nė mėnyrėn e pėrvetėsimit tė Kur'anit.

    Ata tė gjeneratės sė parė, nuk e kanė lexuar Kur'anin me qėllim tė arsimimit dhe gjurmimit, por as me qėllim tė shijimit dhe pėrjetimit. Asnjėri prej tyre nuk e pėrvetėsoi Kur'anin qė ta pasurojė nivelin e tij kulturor thjesht vetėm si kulturė, e qė tė arriturave tė tij nė aspektin shkencor dhe juridik t'ua bashkėngjesė disa njohuri pėr ta pėrmbushur thesarin e tij mendor.
    Ēdo njėri prej tyre Kur'anin e pėrvetėsonte qė ta pėrvetėsojė urdhrin e All-llahut nė ēėshtjet e tij tė veēanta dhe ato tė shoqėrisė nė tė cilėn jetonte, dhe ēėshtjen e jetės nė tė cilėn ai dhe bashkėsia e tij ekzistonin nė tė. Kėtė urdhėr e pėrvetėsonte qė tė punojė sipas tij nė momentin
    e pikėrishėm kur e dėgjon, pikėrisht si ushtari kur nė parakalimin e tij merr urdhrin ditor qė ta zbatojė menjėherė pas pranimit tė tij! Andaj edhe asnjėri prej tyre nuk e ngarkonte veten tepėr nė ato takime, ngase e dinte se do tė ngarkohej me obligime dhe 3 Hadithin e transmetoi El Hafidh Ebu Ja'li
    detyra tė cilat duhet t'i kryejė. Atij i mjaftonin dhjetė ajete qė t'i mbajė nė mend dhe tė veprojė sipas tyre, siē edhe tregohet
    nė hadithin e Ibni Mes'udit, radijall-llahu anhu. Ibni Kethiri e citon nė hyrjen e pėrmbledhjes sė vet.
    Pikėrisht ajo ndjenjė, ndjenja e pėrvetėsimit pėr zbatim, u zbulonte nga Kur'ani shumė horizonte tė pėrjetimit emocional dhe shumė horizonte tė diturisė, tė cilat nuk do t'u zbuloheshin sikur ata t'i qaseshin me ndjenjėn e hulumtimit, studimit dhe informimit. Kjo ndjenjė ua lehtėsonte punėn, ua lehtėsonte barrėn e obligimeve, e bashkonte Kur'anin me qeniet e tyre dhe e shndėrronte nė shpirtrat dhe jetėt e tyre nė program tė gjallė jetik, nė arsimim funksional qė nuk mbetet vetėm brenda trurit ose nė brendinė e teksteve, por shndėrrohet nė gjurmė dhe vepra tė cilat do ta ndryshojnė kahen e rrjedhave tė jetės.

    Ky libėr, Kur'ani, thesarin e vet nuk ia dhuron askujt pos atij qė i rreket me kėtė shpirt, shpirtin e diturisė sė pėrgatitur pėr zbatim. Ai nuk erdhi qė tė jetė libėr i kėnaqėsive intelektuale, as libėr i letėrsisė dhe artit, po as libėr i rrėfimeve dhe historisė - edhe pse tė gjitha kėto janė nė pėrmbajtjen e tij - por ai erdhi qė tė jetė program i jetės, program i pastėr hyjnor. Atyre All-llahu i Madhėrishėm ua mėsoi kėtė program pėrmes zbritjes sė Kur'anit nė mėnyrė sukcesive dhe duke ua lexuar pjesė-pjesė:
    "Dhe (ta shpallėm) Kur'anin qė Ne e ndamė pjesė - pjesė pėr t'ua lexuar njerėzve dalėngadalė dhe ashtu e shpallėm atė njė pas njė" (Isra, 106)
    Kur'ani nuk ėshtė shpallur pėrnjėherė, por nė pajtim me nevojat dhe kėrkesat, me zhvillimin permanent tė mendimit dhe kuptimit, zhvillimit paralel tė bashkėsisė dhe jetės dhe nė pajtim me problemet praktike me tė cilat ndeshej shoqėria muslimane nė jetėn e saj tė pėrditshme. Nė kėtė mėnyrė shpallej njė ajet ose shumė ajete pėr ndonjė rast tė posaēėm apo pėr ndonjė ndodhi tė caktuar. Ai u flet njerėzve pėr atė pėr tė cilėn kanė nevojė personale, ua tregon pozitėn nė tė cilėn gjenden; ua projekton metodologjinė e veprimit nė kėtė situatė, ua pėrmirėson gabimet nė aspektin emocional dhe etik; i bashkon nė tė gjitha kėto me All-llahun, Sunduesin e tyre; ua bėn tė njohur pėrmes cilėsive tė Tij qė reflektohen nė gjithėsi. Kėshtu ata ndiejnė se janė duke jetuar nė shoqėrinė mė tė lartė dhe mė fisnike nėn mbikėqyrjen e drejtpėrdrejtė tė All-llahut nė pafundėsinė e fuqisė sė Tij. Nė kėtė mėnyrė jetėn e tyre praktike e adaptonin sipas kėtij programi tė pashtershėm hyjnor.
    Metodologjia e pėrvetėsimit pėr veprim dhe zbatim ėshtė pikėrisht ajo metodologji e cila e krijoi gjeneratėn e parė, ndėrsa metodologjia e pėrvetėsimit pėr studim dhe dėfrim ėshtė ajo e cila i nxori gjeneratat vijuese. Pa dyshim se ky faktor i dytė ishte edhe faktori kryesor nė dallimin e tė gjitha gjeneratave nga ajo gjeneratė e veēantė dhe e vetme.
    Ekziston edhe faktori i tretė qė ėshtė mjaft i rėndėsishėm pėr t'u shqyrtuar dhe regjistruar.

    Muslimanėt e parė me pranimin e Islamit liroheshin nga barra e tyre nga e gjithė e kaluara e xhahilijjetit. Nė momentin kur ai kthehej nė Islam, nė vete ndiente se po fillon njė periudhė tė re, tė ndarė plotėsisht nga jeta tė cilėn e jetoi nė xhahilijjet. Ndaj tėrė asaj qė e kaloi nė periudhėn e injorancės kishte asi qėndrimi, qė tėrė atė e shikonte me njė dozė tė dyshimit, skepsės, kujdesit dhe frikės dhe gjithė atė e konsideronte tė ndytė dhe tė padenjė qė nuk i pėrshtatej Islamit! Me kėtė ndjenjė e pėrvetėsonte udhėzimin e ri islam. Kėshtu, nėse ndonjėherė anonte nga pasioni i tij, nėse e inkurajonte ndonjė shprehi e mėparshme, nėse nuk kryente ndonjė obligim islam... nė tė njėjtin moment do ta ndjente gabimin dhe mėkatin dhe nė thellėsinė e shpirtit tė tij ndjente nevojė tė flaktė pėr pastrim nga lėshimet e bėra, pastaj kthehej rishtas dhe pėrpiqej tė vepronte nė pajtim me udhėzimin kur'anor.
    Ekzistonte njė ndarje e plotė emocionale tek muslimani midis asaj qė ishte e kaluar xhahilite (injorante) dhe asaj qė ishte aktuale islame. Krijohej njė ndarje e plotė me tė gjitha lidhjet e shoqėrisė xhahilite qė i pėrkitnin dhe nė tė gjitha marrėdhėniet shoqėrore. Ai ndahej pėrgjithmonė nga ambienti xhahilit dhe i bashkėngjitej ambientit islam, bile edhe nėse kontaktonte me disa mushrikė (idhujtarė) nė fushėn e tregtisė dhe komunikimit ditor, sepse ndarja emocionale ėshtė diē kurse komunikimi pėr nevojat ditore ėshtė diē tjetėr.

    Ka ekzistuar edhe shkėputja e tėrėsishme nga ambienti xhahilit, doket, mendimet, shprehitė dhe marrėdhėniet e tij. Kjo ėshtė pasojė e shkėputjes nga besimi idhujtar (akides sė shirkut) dhe kalimit nė besimin monoteist (akides sė tevhidit) dhe nga pėrfytyrimi xhahilit nė pėrfytyrimin islam pėr jetėn dhe ekzistencėn. Pastaj kjo ėshtė edhe pasojė e kalimit nė shoqėrinė e re islame me udhėheqjen e saj tė re, duke ia dhuruar respektin, pėrkushtimin dhe lojalitetin.
    Ky ishte udhėkryqi ku ndaheshin rrugėt. Fillimi i ecjes nė rrugėn e re do tė thoshte ecje e lirė. Ecje e lirė dhe e ēliruar nga tė gjitha presionet e dokeve dhe shprehive nė tė cilat u adaptua shoqėria xhahilite dhe nga tė gjitha botėkuptimet dhe kriteret qė mbretėronin nė tė. Andaj edhe e vetmja gjė qė muslimani e bartte nga ajo shoqėri ishin persekutimet dhe torturat. Por ai ishte i vetėvendosur dhe nuk kthehej mbrapa. Presioni i botėkuptimit xhahilit dhe doket e shoqėrisė xhahilite nuk kishin forcė ta ēorientojnė.

    Ne sot jemi nė njė xhahilijjet si xhahilijjeti tė cilin e hasi Islami nė fillim, nė mos edhe mė tė rrezikshėm. Gjithēka rreth nesh ėshtė xhahilijjet... Botėkuptimet e njerėzve dhe ideologjitė e tyre. Gjithashtu edhe shprehitė, doket, burimet e arsimimit, arti, letėrsia, e drejta dhe ligjet, saqė edhe shumė nga ajo qė e konsiderojmė kulturė islame, literaturė islame, filozofi islame dhe mendim islam... ėshtė gjithashtu produkt i kėtij xhahilijjeti!!! Andaj edhe nuk mund tė zėnė vend kriteret islame nė veten tonė, as tė qartėsohet botėkuptimi islam nė mendjen tonė, po as nuk formohet nga mesi ynė gjene-ratė me numėr kolosal njerėzish nga lloji tė cilin e formoi Islami nė fillim.

    Ne patjetėr - me metodologjinė e lėvizjes islame - nė periudhėn e adoleshencės dhe tė pjekurisė duhet tė lirohemi nga tė gjitha ndikimet c xhahilijjetit nė tė cilin jetojmė dhe prej tė cilit rrjedhim. Medoemos t'i kthehemi atij burimi tė pastėr prej tė cilit janė frymėzuar ata njerėz. Atij burimi tė pastėr pėr tė cilin jemi tė sigurt se nuk ėshtė turbulluar e as qė e ka ndotur diēka. Duhet t'i kthehemi qė tė nxjerrim prej tij botėkuptimin tonė mbi Tė Vėrtetėn e gjithė kėsaj ekzistence, tė vėrtetėn e ekzistencės njerėzore dhe mbi tė gjitha, lidhshmėritė midis kėtyre dy ekzistencave dhe ekzistencės sė tė Pėrsosurit Absolut - All-llahut tė Madhėrishėm. Prej aty do t'i nxjerrim botėkuptimet tona pėr jetėn, kriteret dhe moralin, sistemin tonė tė rregullimit tė pushtetit, politikės, ekonomisė dhe tė gjitha kėrkesat jetėsore.

    Doemos duhet t'i kthehemi atij burimi kur tė vendosim t'i kthehemi me ndjenjėn e pėrvetėsimit, me qėllim tė zbatimit dhe veprimit sipas tij, e jo me ndjenjėn e studimit dhe dėfrimit. Do t'i kthehemi qė tė dimė se ēka kėrkohet prej nesh qė tė jemi, pėr t'u bėrė. Nė kėtė udhėtim do tė takohemi me bukurinė artistike tė Kur'anit dhe me rrėfimet e mahnitshme tė tij, me skenat e ringjalljes, me logjikėn intuitive dhe me gjithė atė qė e gjurmojnė ithtarėt e studimit dhe tė vetėkėnaqėsisė. Ne do tė takohemi me tė gjitha kėto pa mos qenė qėllimi ynė kryesor studimi dhe vetėkėnaqėsia. Qėllimi ynė kryesor ėshtė tė dimė: Ē'kėrkon Kur'ani prej nesh tė punojmė? Cili ėshtė ai botėkuptim i pėrgjithshėm qė kėrkon prej nesh ta pėrfytyrojmė? Si kėrkon Kur'ani tė jenė ndjenjat tona ndaj Zotit? Si kėrkon tė jetė morali jonė, gjendja dhe sistemi ynė i vėrtetė nė jetė?
    Pastaj ne domosdo duhet tė lirohemi nga ndikimet e shoqėrisė xhahilite, botėkuptimet, doket dhe udhėheqjet e saj dhe atė, sė pari nė brendinė e shpirtit tonė. Detyrė jona ėshtė tė mos pajtohemi me njėmendėsinė e kėsaj shoqėrie xhahilite e as tė jemi lojalė ndaj saj, sepse kjo shoqėri me kėtė cilėsi, cilėsinė e xhahilijjetit, ėshtė e papranueshme dhe s'mund tė pajtohemi me tė. Pra, detyrė jona ėshtė qė fillimisht tė bėjmė ndėrrim nė vetveten, e qė pėrfundimisht tė bėjmė ndėrrim nė kėtė shoqėri.
    Detyra jonė e parė ėshtė ndėrrimi i njėmendėsisė sė kėsaj shoqėrie, ndėrrimi i njėmendėsisė xhahilite dhe atė prej themeleve tė saj, njėmendėsi e cila tėrėsisht konfrontohet me metodologjinė islame dhe me botėkuptimin islam. Njėmendėsi e cila me forcė dhe dhunė na ndalon qė tė jetojmė ashtu siē kėrkon prej nesh programi hyjnor.

    Prej hapave tė parė nė kėtė rrugė ėshtė qė tė predominojmė mbi kėtė shoqėri xhahilite, kriteret dhe botėkuptimet e saj, e tė mos lėshojmė pe kurrsesi nė kriteret dhe botėkuptimet tona, me qėllim qė mos tė ndeshemi nė mes tė rrugės. Po, po, kurrsesi! Ne dhe injorantėt gjithmonė i kemi patur rrugėt e ndara. Andaj edhe nėse u bashkangjitemi vetėm njė hap, ne veē e kemi humbur tėrė programin islam dhe e kemi humbur rrugėn!
    Nė kėtė rrugė do tė hasim nė pengesa dhe vėshtirėsi. Do tė na imponohen sakrifica tė jashtėzakonshme. Nuk guxojmė ta kuptojmė si zgjedhje tė lirė, nėse dėshirojmė ta ndjekim rrugėn e gjeneratės sė parė me tė cilėn All-llahu vendosi sistemin e tij hyjnor dhe i bėri ngadhėnjimtarė ndaj sistemit xhahilit.
    Mirėsia mė e madhe ėshtė kur ne jemi nė meditim tė pėrhershėm pėr natyrėn e metodologjisė sonė, natyrėn e pozitės dhe rrugės tė cilėn doemos duhet ndjekur pėr tė dalė nga xhahilijjeti, ashtu siē doli ajo gjeneratė e dallueshme dhe e vetme...

  3. #3
    V per Vendeta Maska e ORIONI
    Anėtarėsuar
    10-12-2003
    Vendndodhja
    Shkup-Prishtine-Ulqin-Tirane-Cameri
    Postime
    919
    NATYRA E METODOLOGJISE4 KUR'ANORE5


    Kur'ani mekkas, aq sa i zbriti Pejgamberit sal-lall llahu alejhi ve sel-lem gjatė trembėdhjetė vjetėve, gjatė tėrė asaj kohe i ka folur vetėm pėr njė ēėshtje, ēėshtje e cila asnjėherė nuk ndryshon. Megjithatė, mėnyra dhe forma e prezantimit tė saj pothuajse asnjėherė me nuk ėshtė pėrsėritur. Fjala ėshtė pėr stilin kur'anor i cili tė njėjtėn ēėshtje gjatė ēdo shtjellimi dhe prezantimi e shtjellon sikur tė ishte ēėshtje e re, saqė duket se ėshtė duke u prezantuar pėr herė tė parė.
    Kur'ani ishte duke e shtjelluar ēėshtjen parėsore, kauzėn mė tė madhe dhe ēėshtjen themelore nė kėtė fe tė re... ēėshtjen e akides tė prezantuar pėrmes shtyllės sė saj kryesore si el uluhijje dhe si el ubudijje (dy terma tė cilėt kanė tė bėjnė me atė se kush duhet tė hyjnohet e kush duhet tė adhurohet sh.p.) dhe lidhjes mes atyre dyjave. Kur'ani me kėtė tė vėrtetė iu drejtua njeriut. Njeriut vetėm si njeri, qė nė kėtė pikėpamje, i njėjtė ėshtė njeriu arab i asaj kohe dhe njeriu arab i ēdo kohe, ashtu siē ėshtė i njėjtė njeriu arab dhe ēdo njeri tjetėr nė atė kohė po edhe nė ēdo kohė!
    Nė tė vėrtetė, kjo ėshtė ēėshtja e njeriut e cila asnjėherė nuk ndryshon, ngase ajo ėshtė ēėshtje e ekzistencės sė tij nė kėtė hapėsirė dhe ēėshtje e finales sė tij. Ēėshtja e lidhjes sė tij me kėtė hapėsirė dhe qeniet e gjalla qė e rrethojnė. Si dhe ēėshtje e lidhjes sė tij me Krijuesin e kėsaj hapėsire dhe Krijuesin e kėtyre qenieve. Andaj edhe kjo ėshtė ēėshtje e cila nuk ndryshon sepse ajo ėshtė ēėshtje e ekzistencės dhe njeriut.
    Kur'ani mekkas ishte ai i cili njeriut ia shpjegonte fshehtėsinė e ekzistencės sė tij dhe tė kėsaj hapėsire e cila e rrethon. Ai i tregonte atij se: Kush ėshtė ai? Prej nga erdhi? Pse erdhi? Ku do tė shkojė nė fund tė kėsaj maratone? Kush e solli prej hiēit dhe botės sė panjohur? Kush do ta marrė atė? Si do tė jetė epilogu i tij atje? Ai gjithashtu i tregonte: Ē'ėshtė nė tė vėrtetė kjo ekzistencė tė cilėn e ndien dhe e sheh, nė tė cilėn ndjen se pas saj gjendet dikush i panjohur i cili e mbikėqyr, qė ai nuk e sheh? Kush e krijoi kėtė ekzistencė e cila ėshtė pėrplot mistere? Kush e mbikėqyr dhe kush e mban nė lėvizje? Pastaj kush e pėrtėrinė atė qė ėshtė nė tė dhe e ndryshon nė atė mėnyrė siē e sheh? Po ashtu Ai i tregonte: Si tė sillet me Krijuesin e kėsaj hapėsire, por edhe me vetė hapėsirėn. Ai ia sqaronte atij se si duhet tė komunikojnė njerėzit midis veti.
    Kjo pra ishte ajo kauzė e madhe dhe dominante nga e cila edhe sendėrtohet ekzistenca e njeriut. Ajo edhe do tė mbetet kauzė dominante nga e cila do tė sendėrtohet ekzistenca e tij nė tė gjitha kohėt qė do tė vijojnė.
    Kėshtu kaluan trembėdhjetė vjet tė plota nė konfirmimin e kėsaj ēėshtjeje tė madhe. Ēėshtje e cila nga jeta e njeriut nuk kėrkon asgjė jashtė realizimit tė atyre domosdoshmėrive dhe pikave plotėsuese tė cilat e strukturojnė atė.
    Pjesa mekkase e Kur'anit asnjėherė nuk doli nga kornizat e kėsaj ēėshtjeje themelore, e tė merret me ēėshtje plotėsuese tė cilat janė tė lidhura me sistemin e jetesės. Ajo u mor me atė ēėshtje vetėm atėherė kur All-llahu pa se ēėshtja e akides mori formėn e vet sa i pėrket shpjegimit tė saj, dhe se ajo u vendos fort dhe qėndrueshėm nė zemrat e togut tė zgjedhur (as'habėt) nga gjinia njerėzore, me tė cilin
    4 Termin "menhexh" nė gj. arabe e kemi pėrkthyer herė si metodologji e herė si program, varėsisht se si ėshtė vendosur nė strukturėn e fjalisė dhe ēfarė pozicioni merr shqip. (sh.p.)
    5 Kjo temė ėshtė nxjerrė nga libri "Nėn hijet e Kur'anit" prej parathėnies (njoftimit) mbi suren En'am nė pjesėn e shtatė tė shtypit ligjor i cili botohet nga "Darush-shuruk" me disa plotėsime.
    tog, caktimi i All-llahut ishte qė tė ngjallet kjo fe dhe qė ky tog tė marrė pėrsipėr formimin e sistemit praktik tė asaj kohe nė tė cilin shėmbėllente kjo fe.
    Bartėsit e thirrjes nė fenė e All-llahut dhe vendosjes sė sistemit nė tė cilin do tė pėrfaqėsohej kjo fe nė formė praktike, ishin tė gatshėm qė tė qėndrojnė fuqishėm dhe pėr njė kohė mė tė gjatė para kėsaj dukurie tė madhe. Fjala ėshtė pėr dukurinė e Kur'anit mekkas i cili gjatė trembėdhjetė vjetėve tentoi qė ta vendosė dhe konfirmojė kėtė akide. Pėrndryshe, ai asnjėherė nuk u ndal nė hollėsitė e sistemit i cili do tė vendosej ose nė ligjet tė cilat do ta qeverisnin shoqėrinė muslimane dhe individėt tė cilėt do tė ishin pjesėtarė tė saj.
    Urtėsia e All-llahut dėshiroi qė ēėshtja e akides tė jetė pikėrisht ajo ēėshtje, ku qė nga ditėt e para tė shpalljes tė merret me tė thirrja islame. Hapat e parė qė i bėri Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem nė aplikimin e da'ves, ishte thirrja e njerėzve qė tė dėshmojnė se nuk ka hyjni tjetėr pėrveē All-llahut, e pastaj tė vazhdojė qė gjatė thirrjes sė tij t'i njoftojė njerėzit me Zotin e tyre tė vėrtetė dhe qė t'i bindė qė vetėm Ai duhet tė adhurohet e askush tjetėr.
    Kjo nuk ishte, sipas pamjes sė rėndomtė dhe shikimit tė mendjes sė kufizuar njerėzore, rruga mė e lehtė deri nė zemrat e arabėve! Ata pėrmes gjuhės sė tyre e dinin fort mirė domethėnien e fjalės ilah (e qė nė gjuhėn shqipe mė afer origjinalit tė fjalės do tė ishte fjala Hyj apo Hyjni sh.p.) dhe domethėnien e fjalės: la ilahe il-lall-llah (Nuk ka hyjni tjetėr pėrveē All-llahut). Ata e dinin fort mirė se uluhijje (hyjnimi) ka pėr qėllim qeverisjen mė tė lartė. Ata dinin gjithashtu se tevhidul uluhijje (njėsimi i hyjnisė) dhe ifradull-llah (veēimi i All-llahut), lavdi pastė, me tė ka pėr qėllim ērrėnjosjen e pushtetit tė cilin e ushtronin magjistarėt (fallxhorėt), kryepleqtė e fiseve, udhėheqėsit dhe qeveritarėt dhe kthimin e atij pushteti All-llahut nė tėrėsi. Pushtetin mbi ndėrgjegjen, mbi ndjenjat, mbi jetėn praktike, nė pasuri, nė gjykim, nė shpirtrat dhe trupat e njerėzve. Ata e dinin se la ilahe il-lall-llah ėshtė revolucion mbi pushtetin tokėsor (ka pėr qėllim pushtetin laik - shekullarist sh.p.) i cili i rrėmben karakteristikat e para hyjnore, revolucion mbi sistemet tė cilat vendosen mbi bazat e kėtij rrėmbimi dhe shkulja nga pushtetet tė cilat sundojnė me ligje tė shpikura nga mendjet e tyre e tė cilat All-llahu nuk i lejon. Pėr arabėt, tė cilėt e njihnin gjuhėn e tyre shumė mirė dhe qė e kuptonin synimin e vėrtetė tė thirrjes la ilahe il-lall-llah, nuk ishte e panjohur se ē'do tė thotė kjo thirrje sa u pėrket sistemeve, pozitave dhe pushtetit tė tyre. Pikėrisht pėr kėtė arsye, ata e pritėn kėtė thirrje ose kėtė revolucion me atė ashpėrsi dhe e luftuan me ato mjete pėr tė cilat janė tė njoftuar tė dijshmit dhe masa nė pėrgjithėsi.
    Tani shtrojmė pyetjen, a thua pse pikėrisht kjo ishte pikėnisja e kėsaj thirrjeje? Pse urtėsia e All-llahut ka pėrcaktuar qe tė fillojė me gjithė kėto peripeci?
    Kur Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ishte i dėrguar me kėtė fe, tokat mė pjellore dhe mė tė pasura arabe nuk ishin nė duart e tyre por nė duart e popujve tjerė!
    Tokat e Shamit nė Veri u ishin nėnshtruar romakėve. Ato i administronin udhėheqės arabė tė pėrcaktuar nga romakėt. Tokat e Jemenit nė Jug u ishin nėnshtruar persianėve. Edhe ato i administronin udhėheqės arabė tė pėrcaktuar nga persianėt. Nė duart e arabėve ishin vetėm Hixhazi, Tuhame dhe Nexhdi, dhe tė gjitha ato shkretėtira jopjellore qė i pėrshkonin, nė tė cilat atykėtu gjendej ndonjė oazė pjellore!
    Ndoshta dikush thotė: "Muhammedi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i cili ishte besnik dhe i besueshėm, tė cilin e pranuan pėr gjykim krerėt e Kurejshėve sa i pėrket vendosjes sė Gurit tė Zi dhe u pajtuan me vendimin e tij edhe atė pesėmbėdhjetė vjet para Shpalljes dhe i cili ishte nga njerėzit mė autoritativė nga Hashimitėt tė cilėt ishin
    fisi mė meritor nė mesin e Kurejshitėve, ai ka pas mundėsi - duke i marrė parasysh veēoritė e tij - qė thirrjen e tij ta pėrhapė kombėtarisht qė do tė synonte bashkimin e fiseve arabe tė cilat i shfarosėn hakmarrjet dhe i pėrēanė konfrontimet, dhe ta orientojė nė aspekt kombėtar pėr ta shpėtuar tokėn e tyre tė grabitur nga perandoritė okupuese, romakėt nė Veri dhe persianėt nė Jug. Nė atė mėnyrė ai do ta ngrinte flamurin kombėtar tė arabizmit dhe do tė krijonte njė unitet kombėtar nė tė gjitha territoret e Gadishullit Arabik."
    E dikush tjetėr do tė thotė: "Sikur Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem t'i thėrriste njerėzit nė kėtė mėnyrė, pa dyshim do t'i pėrgjigjeshin arabėt nė pėrgjithėsi, e jo sikur qė ndodhi, tė vuajė trembėdhjetė vjet pėr shkak tė orientimit tė vet i cili binte ndesh me interesat e qarqeve sunduese nė Gadishull."
    E ndoshta dikush do tė thoshte: "Pasi Muhammedit sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem t'i pėrgjigjeshin arabėt dhe t'ia dorėzonin udhėheqjen dhe sundimin e tyre dhe pasi qė nė grushtin e tij tė futej pushteti e mbi supet e tij tė ngrihej fama, atij shumė lehtė do t'i krijoheshin mundėsitė qė gjithė kėtė ta pėrdorė pėr vendosjen e akides sė teuhidit me tė cilėn u dėrgua. Ai kėshtu njerėzit do t'i nėnshtronte nėn pushtetin e All-llahut pasi t'i ketė nėnshtruar nėn pushtetin e tij njerėzor!."
    Por All-llahu, lavdi pastė, i cili ėshtė i dijshėm dhe i urtė, Pejgamberin e Tij nuk e orientoi nė kėtė drejtim, por nė drejtimin tjetėr ku ai do tė kundėrvihej me la ilahe il-lall-llah dhe qė ai dhe ajo pakicė qė iu pėrgjigj t'i pėrballojnė tė gjitha ato vuajtje!
    E pse? All-llahu gjithsesi nuk dėshironte qė ta fusė Pejgamberin e vet dhe besimtarėt nė diēka tė mundimshme. Mirėpo Ai e dinte se ajo nuk mund tė jetė rruga e qėlluar. Pra, nuk ėshtė qėllimi qė toka tė shpėtojė nga dora e njė zullumqari romak apo persian nė dorėn e njė zullumqari arab. I tėrė zullumi ėshtė zullum! Toka ėshtė e All-llahut, ajo duhet tė ēlirohet vetėm nė emėr tė Tij. Ajo nuk mund tė ēlirohet nė emėr tė Tij vetėm atėherė kur mbi tė ngrihet flamuri la ilahe il-lall-llah. Nuk ėshtė rrugė e drejtė qė njerėzit tė ēlirohen nga njė zullumqar romak apo persian e t'i dorėzohen njė zullumqari arab. Njerėzit janė robėr vetėm tė All-llahut, e ata nuk mund tė jenė robėr vetėm tė All-llahut pos atėherė kur tė ngrihet flamuri la ilahe il-lall-llah. La ilahe il-lall-llah, ashtu siē e kupton arabi i cili i njeh domethėniet e gjuhės sė tij e qė don tė thotė: Nuk ka sundim pos atij tė All-llahut, e as ligj (sheriat) pos atij qė vjen prej All-llahut, dhe askush nuk guxon tė ushtrojė pushtet mbi askė ngase pushteti i takon vetėm All-llahut. Shtetėsinė qė Islami dėshiron t'ua japė njerėzve ėshtė shtetėsia e akides, nė tė cilėn barazohen arabėt, romakėt, persianėt dhe tė gjitha kombet dhe racat edhe atė nėn flamurin e All-llahut.
    Kjo pra ėshtė ajo rrugė e qėlluar...
    Nė kohėn kur Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem u dėrgua me kėtė fe, shoqėria arabe ishte nė njė gjendje kaotike sa i pėrket ndarjes sė pasurisė dhe drejtėsisė. Njė pakicė e vogėl nė duart e veta mbante pothuajse tėrė kapitalin dhe tregtinė. Ata shėrbeheshin me kamatė ashtu qė nė mėnyrė tė padrejtė rritej dhe shumėfishohej kapitali dhe pasuria e tyre. Ndėrsa njė shumicė e madhe e njerėzve kishin vetėm skamje dhe uri. Ata qė kishin pasuri, kishin edhe autoritet edhe pozitė nė shoqėri, ndėrsa pjesa dėrrmuese e njerėzve ishte e humbur si pėr nga pasuria po ashtu edhe pėr nga fama!
    Ndoshta dikush mund pėrsėri tė thotė: "Muhammedi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka pas mundėsi qė thirrjes sė vet t'i japė karakter social dhe kėshtu tė insistojė nė luftėn
    kundėr klasės sunduese dhe qė thirrjen e tij ta orientojė nė drejtimin qė synon barazinė e klasave dhe kthimin e kapitalit nga tė pasurit te tė varfrit!."
    E dikush tjetėr mund tė thotė: "Sikur Muhammedi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem atėbotė t'i thėrriste njerėzit nėn kėtė moto, shoqėria arabe do tė ndahej nė dy blloqe: Shumica dėrrmuese do tė ishte me thirrjen e re kundėr tiranisė sė kapitalit, autoritetit dhe pozitės, kurse pakica e vogėl do tė mbetej pėr ta ruajtur kėtė trashėgimi. Kjo mėnyrė do tė ishte zėvendėsim ndaj asaj qė ndodhi kur e tėrė shoqėria doli me njė qėndrim tė prerė qė ta pengojė pėrhapjen e fjalės: la ilahe il-lall-llah, nė tė cilėn nuk u futėn pos njė grup shumė i vogėl njerėzish!"
    E ndoshta edhe mund tė thuhet: Pasi Muhammedit sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem t'i pėrgjigjej shumica dhe ta merrte pėrsipėr udhėheqjen e tyre, atėherė do tė mundej pakica e do t'i nėnshtrohej udhėheqjes sė tyre. Nė njė gjendje tė kėtillė ai do ta shfrytėzonte pozitėn dhe pushtetin pėr ta vendosur akiden e teuhidit me tė cilėn edhe e dėrgoi Zoti dhe qė njerėzit t'i nėnshtrohen pushtetit tė Zotit tė tyre pasi i nėnshtroi nė pushtetin e tij njerėzor!
    Mirėpo All-llahu, lavdi pastė, e Ai ėshtė i dijshėm dhe i urtė, nuk e orientoi nė kėtė drejtim...
    All-llahu, lavdi pastė, e dinte se kjo nuk ėshtė ajo rrugė e qėlluar. E dinte se drejtėsia shoqėrore patjetėr duhet tė burojė nė shoqėri nga njė koncept akaidor gjithėpėrfshirės, ku ajo shoqėri do t'ia dorėzonte tėrė ēėshtjen e saj All-llahut dhe do t'i pranonte tė gjitha vendimet e All-llahut me kėnaqėsi dhe me plot vullnet nė saje tė ndarjes sė drejtė tė pasurisė dhe solidarizimit tė tė gjithėve. Nė atė mėnyrė do tė stabilizohej zemra e atij qė jep dhe e atij qė merr nė mėnyrė tė barabartė, sepse ai po zbaton njė ligj qė e ka vendosur All-llahu. Ai, nga nderi dhe respekti i tij qė ka ndaj Ligjit tė All-llahut, shpreson se nė tė do tė gjejė mirėsinė dhe bekimin nė kėtė botė po edhe nė botėn tjetėr. Qė kėtu, nuk do tė kemi zemra qė janė tė mbushura pėrplot lakmi e as zemra qė janė tė mbushura pėrplot zili, por as qė do tė venin punėt me shkop dhe shpatė, ose me frikėsim e terrorizim! Kėshtu nuk do tė degjeneroheshin zemrat e as qė do tė ngulfateshin shpirtrat siē ndodh nė sistemet tė cilat ushtrohen pa la ilahe il-lall-llah.
    Kur u dėrgua Muhammedi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, niveli i moralit nė Gadishull nė forma tė ndryshme ishte nė shkallėn mė tė ulėt, pėrskaj disa vetive tė mira e tė ndershme tė beduinėve, qė ishin tė pranishme nė shoqėri.
    Padrejtėsitė ndaj njėri-tjetrit ishin tė pėrhapura nė shoqėri. Pėr to me urtėsi na shprehet poeti Zuhejr bin ebi Selemi pėrmes vargjeve:
    "Kush nuk mbrohet me armėn e vet,
    do tė jetė i dėrrmuar,
    E kush nuk ėshtė zullumqar ndaj njerėzve,
    zullumi i tyre ka pėr ta shkatėrruar"
    Kėtė po ashtu e shpreh thėnia e pėrhapur nė xhahilijjet: "Ndihmoi vėllait tėnd qoftė shtypės apo i shtypur."
    Alkooli dhe bixhozi ishin prej shprehive tė asaj shoqėrie tė degjeneruar, por edhe prej lukseve dhe krenarive tė saj! E tėrė poezia xhahilite i shpreh kėto veti, siē janė vargjet e Tarfe bin el Abd kur thotė:
    "Alkoolin e kam pas pije tė dashur,
    shije tė vetme,
    pėrfitim, konsumim, angazhim e trashėgim,
    derisa njė ditė e tėrė familja mė braktisi,
    mbeta i vetmuar, ashtu siē vetmohen kafshėt e stėrvitura."
    Kurvėria, nė forma tė ndryshme, ishte prej dukurive tė asaj shoqėrie. Rasti i saj ėshtė i njėjtė me rastin e ēdo shoqėrie xhahilite tė kaluar apo bashkėkohore, qė pėr tė Aisheja, radijall-llahu anha na lajmėron:
    "Martesa nė xhahilijjet bėhej nė katėr mėnyra: Njėra prej tyre ėshtė si martesat e sotshme tė rregullta: Njeriu kėrkon prej njeriut tjetėr ta fejojė tė bijėn e tij apo atė qė e ka nėn mbikėqyrje tė vet, e pastaj (nėse bėhet fejesa, sh.p.) ia jep mehrin dhe e marton. Lloji tjetėr ėshtė kur njeriu i thoshte gruas sė vet pas pastrimit tė saj mujor: Shko te filani dhe kėrko qė tė mbetesh me barrė prej tij. Pastaj burri i saj nuk i ėshtė afruar nė shtrat dhe nuk e ka prekur derisa tė vėrtetohet shtatzėnėsia e saj prej njeriut me tė cilin dėshironte tė mbetej me barrė. Nėse vėrtetohej shtatzėnia e saj, atė-herė edhe ai i afrohej nėse dėshironte. Ai njė gjė tė tillė e bėnte me dėshirė qė fėmija tė ketė prej ardhje fisnike! Ky lloj i martesės quhej martesa e istibdait (tė kėrkosh qė gruaja tė mbetet me barrė prej tjetėrkujt sh.p.). Lloji i tretė ėshtė: Tuboheshin njė grup burrash qė ishin mė pak se dhjetė dhe shkonin te njė grua. Ēdonjėri prej tyre kishte kontakt gjinor me tė. E nėse mbetej me barrė dhe lindte fėmijėn, ajo pas disa netėsh prej kur e lindte fėmijėn, i ftonte tė gjithė ashtu qė asnjėri nuk guxonte tė mungojė. E kur tuboheshin, ajo u thoshte atyre: "Tė gjithė e dini se ē'keni bėrė! Tanimė kam lindur. Fėmija ėshtė i yti o filan!" Ashtu ajo e emėronte atė qė mė sė tepėrmi i pėlqente dhe fėmija konsiderohej i atij! I emėruari nuk kishte tė drejtė ta mohojė. Lloji i katėrt i mėnyrave martesore ishte: Tuboheshin njė numėr i madh njerėzish tė cilėt i shkonin njė gruaje e cila nuk kishte tė drejtė asnjėrin ta kthejė. Nė tė vėrtetė ato ishin laviret. Ato nė dyert e tyre kishin varur flamuj si shenja. Kushdo qė dėshironte mund tė shkonte te ato. Nėse ndonjėra prej tyre mbetej me barrė dhe lindte fėmijė, ata tuboheshin te ajo dhe sipas pamjes sė fėmijės pėrpiqeshin qė ta njohin tė jatin! Fėmijėn ia dorėzonin atij qė u dukej se i pėrngjanė dhe ai e pėrvetonte sonte. Fėmija emėrohej sipas tij dhe ai nuk kishte tė drejtė qė ta mohojė."
    Ndoshta edhe ėshtė thėnė: "Muhammedi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka mundur qė thirrjen e tij ta proklamojė si reformiste, e cila nė theks tė veēantė do ta shqyrtonte ngritjen e moralit, pastrimin e shoqėrisė dhe fisnikėrimin e shpirtrave."
    Ose edhe ndoshta ėshtė thėnė: "Ai, alejhisselam ka mundur nė atė kohė tė gjejė njerėz tė pastėr, ashtu si ēdo reformator etik qė mund t'i gjejė nė ēdo rreth, tė cilėve u pengonte papastėrtia e cila i rrethonte, e qė pa dyshim krenaria dhe burrėria do t'i shtynin qė t'i pėrgjigjen thirrjes pėr reformė dhe pastrim."6
    E ndoshta dikush do tė thoshte: "Sikur Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem tė vepronte nė kėtė mėnyrė, do t'i pėrgjigjeshin qysh nė hapin e parė njė grumbull i njerėzve tė mirė. Ashtu do tė ngrihej morali i tyre dhe do tė pastroheshin shpirtrat e tyre. Duke iu falėnderuar kėsaj, ata do tė ishin mė afėr pranimit tė akides dhe bartjes sė saj, se sa thirrja la ilahe il-lall-llah e cila krijoi njė opozitė tė fortė qė nga fillimi i rrugės."
    Mirėpo All-llahu, lavdi pastė, e dinte se kjo nuk ėshtė ajo rrugė e qėlluar! Ai e dinte se morali nuk mund tė ngrihet pos nė baza tė akides e cila cakton kritere dhe konstaton vlera. Po ashtu ajo vendos pushtetin prej ku mbėshteten kėto kritere dhe kėto vlera dhe llojet tė cilat i zotėron ky pushtet dhe i zbaton ndaj atyre qė u pėrmbahen dhe atyre qė nuk u pėrmbahen. Pra, nėse kjo akide nuk vendoset dhe ky
    6 E shėnoi Buhariu nė kapitullin e martesės
    pushtet nuk pėrcaktohet, tė gjitha vlerat trajtohen sipas dominimit por edhe i gjithė morali sajohet i dominuar gjithashtu, pa rregullatorė, pa pushtet dhe pa sanksion!
    Kur pas pėrpjekjeve tė mundimshme tė vendoset akideja dhe tė konstituohet shteti nė tė cilin do tė mbėshtetej kjo akide, atėherė kur njerėzit do ta njohin Zotin e tyre dhe vetėm Atė ta adhurojnė, atėherė kur njerėzit tė ēlirohen nga pushteti i njerėzve dhe njėkohėsisht nga pushteti i pasioneve (epsheve), atėherė kur nė zemra tė ngulitet la ilahe il-lall-llah, atėherė All-llahu me anė tė saj dhe me anė tė ithtarėve tė saj do tė bėjė atė qė ēdo strateg do ta dėshironte. Vendi u pastrua prej romakėve dhe persianėve, por jo qė tė vendoset nė tė pushteti arab, por qė tė vendoset pushteti i All-llahut Kėsisoj toka (e Gadishullit, sh.p.) u pastrua nga pushteti i tagutėve (zullumqarėve) nė pėrgjithėsi, qoftė romakė, persianė apo arabė.
    Kėsisoj shoqėria u pastrua nga padrejtėsitė shoqėrore tė tė gjitha llojeve. Nė vend tė tyre u ngrit Sistemi islam i cili ushtronte drejtėsi me drejtėsinė e All-llahut, i cili gjykonte me kandarin e All-llahut, i cili ngriti flamurin e drejtėsisė shoqėrore vetėm nė emėr tė All-llahut dhe e quajti Flamuri islam. Atij nuk ia shoqėroi asnjė emėr tjetėr. Nė pėlhurėn e tij shkruan: la ilahe il-lall-llah!
    Kėsisoj u pastruan edhe emocionet edhe morali, u dėlirėn edhe zemrat edhe shpirtrat, pa mos u imponuar nevoja as pėr restrikcione (kufizime) e as pėr parandalime (qortime), tė cilat janė pjesė tė sheriatit tė All-llahut, pos nė raste shumė tė rralla, ngase mbikėqyrja nė atė shoqėri ėshtė formuar nė ndėrgjegje, dhe se lakmia pėr ta fituar kėnaqėsinė e All-llahut dhe shpėrblimin e Tij, turpi dhe frika prej hidhėrimit dhe dėnimit tė Tij, zinin vendin e kontrollit dhe ligjit ndėshkues.
    Njerėzimi si kurrė mė parė arriti kulmin e rregullimit, moralit dhe jetės sė kėsaj bote nė pėrgjithėsi, gjė qė asnjėherė nuk ėshtė arritur as mė parė por as mė vonė deri nė kėtė kulmim pos nėn hijen e pushtetit islam.
    E gjithė kjo u arrit, sepse ata tė cilėt e vendosėn kėtė fe nė formė tė shtetit, sistemit, ligjit dhe rregullit, ishin ata tė cilėt e kishin vendosur kėtė fe qysh mė parė nė ndėrgjegjen dhe jetėn e tyre praktike nė formė tė akides, moralit, ibadetit dhe etikės. Atyre pėr ngritjen e kėsaj feje u ishte dhėnė vetėm njė premtim i cili nuk ka tė bėjė as me fitoren e as me pushtetin, bile as me jetėsimin e kėsaj feje pėrmes tyre... Njė premtim pra qė nuk ndėrlidhet me asgjė nė kėtė botė... Vetėm njė premtim, e ai ėshtė Xhenneti. Kjo pra ishte e vetmja, gjė qė u ishte premtuar pėr atė xhihad tė mundimshėm, ato sprova tė rėnda, vazhdimin e thirrjes nė mėnyrė tė kontinuar, rezistimin e xhahilijjetit me mjetin tė cilin e urrejnė pushtetmbajtėsit nė ēdo kohė dhe nė ēdo vend, e ai mjet ėshtė: la ilahe il-lall-llah
    Pasi qė All-llahu i vuri nė sprova tė ndryshme e ata duruan, pasi qė pasionet e tyre ngritėn duart nga aspiratat e tyre, pasi qė All-llahu e kuptoi se ata nuk presin ndonjė shpėrblim nė kėtė botė-sado qė tė jetė ai shpėrblim, qoftė edhe arritja e fitores sė kėsaj thirrjeje pėrmes duarve tė tyre, dhe paraqitja e kėsaj feje nė sipėrfaqe tė Tokės pėrmes pėrpjekjeve tė tyre - pasi qė nė shpirtrat e tyre u tretėn krenaria dhe mburrja me stėrgjyshėrit dhe kombin, mburrja me vatanin, mėmėdheun, mburrja me fisin dhe familjen... pasi qė All-llahu e kuptoi tėrė kėtė ndryshim, e dinte se ata tani janė tė denjė qė tė jenė bartėsit e kėtij amaneti mė tė madh. Besnikė pėr ta ruajtur akiden nė tė cilėn me adhurim veēohet vetėm njė All-llah, lavdi pastė, i Vetmi i cili ka tė drejtė tė ketė pushtet mbi zemrat dhe ndėrgjegjen, mbi sjelljet dhe traditat, mbi shpirtrat dhe pasuritė, mbi pozitat dhe gjendjet e njerėzve. Besnikė ndaj pushtetit i cili u vihet nė dispozicion atyre, qė me anė tė tij ta vendosin sheriatin e All-llahut pėr ta zbatuar, drejtėsinė e All-llahut pėr ta vendosur, pa mos tentuar qė me anė tė kėtij pushteti tė arrijnė diē pėr vete, pėr familjet, pėr kombin ose pėr racėn e tyre, por, pushteti i cili ėshtė nė duart e tyre tė jetė vetėm pėr All-llahun, fenė dhe sheriatin e
    Tij. Kjo kėshtu duhet tė jetė, sepse ata e dinė se ajo ėshtė prej All-llahut dhe se Ai ėshtė i cili ua dha atė.
    Asgjė nga kjo metodė e bekuar nuk do tė realizohej nė kėtė shkallė tė lartė sikur tė mos fillonte da'veja (thirrja) me kėtė fillim, ose mos ta ngrinte vetėm kėtė flamur, flamurin la ilahe il-lall-llah pa mos ia shoqėruar asnjė tjetėr. Ajo nuk do tė realizohej sikur mos tė ndiqej kjo rrugė gurore dhe e mundimshme nė pamjen e saj, por e begatė dhe e lehtė nė esencėn e saj.
    Kjo metodė e bekuar nuk do tė ishte krejtėsisht e sinqertė ndaj All-llahut, sikur da'veja hapat e parė tė saj t'i bėnte me koloritin kombėtar, social apo moral... ose pėrskaj simbolit tė saj tė vetėm la ilahe il-lall-llah tė ngrihej edhe ndonjė simbol tjetėr.
    Ky pra ėshtė preokupimi i Kur'anit mekkas, i tėri pėr vendosjen e fjalės la ilahe il-lall-llah nė zemrat dhe mendjet e njerėzve. Pastaj zgjedhja e kėsaj rruge - qė duket e vėshtirė nė shikim tė parė - dhe mos zgjedhja e rrugėve tė tjera anėsore dhe kėmbėngulja nė kėtė rrugė.
    Ndėrsa, sa i pėrket preokupimit tė Kur'anit vetėm me ēėshtjen e besimit, pa mos hyrė nė hollėsitė e sistemit nė tė cilin bazohet dhe ligjeve tė cilat do t'i pėrcaktojnė raportet nė tė, edhe kjo ėshtė gjithashtu njė ēėshtje qė ėshtė detyrė pėr bartėsit e da'ves nė kėtė fe, tė ndalen dhe tė mendojnė denjėsisht.
    Duhet ditur se natyra e kėsaj feje ėshtė ajo e cila imponoi njė gjė tė tillė. Kjo ėshtė feja e cila nė tėrėsi bazohet nė shtyllėn e njė hyjnimi. Tė gjitha strukturimet dhe tė gjitha ligjshmėritė burojnė nga kjo bazė e madhe, mu ashtu si njė pemė madhėshtore e cila ngrihet nė qiell, e shpėrndarė dhe me hije tė gjerė, me degė tė ngėrthyera dhe nė qiell e ngjitur, rrėnjėt e sė cilės doemos duhet tė futen thellė nė tokė, me njė hapėsirė tė gjerė e cila do t'i pėrshtatej madhėsisė dhe shtrirjes sė saj nė natyrė. E tillė ėshtė edhe kjo fe. Sistemi i saj pėrfshin jetėn nė pėrgjithėsi dhe merret me ēėshtjet e mėdha dhe tė vogla tė njerėzimit. Ajo rregullon jetėn e njeriut jo vetėm nė jetėn e kėsaj bote por edhe nė jetėn e pėrtej varrit, jo vetėm nė botėn e dukshme por edhe nė botėn e padukshme e cila ėshtė misterioze pėr tė. Gjithashtu, jo vetėm nė kėmbimet e dukshme materialiste por edhe nė thellėsinė e ndėrgjegjes, nė botėn e fshehtė tė qėllimeve. Islami, pra, ėshtė njė institucion impozant dhe kolosal, i gjerė dhe i hapur, andaj dhe atij doemos i duhen rrėnjė dhe thellėsi po me kėtė gjerėsi, madhėsi, thellėsi dhe shtrirje.
    Ky ėshtė vetėm njė kėnd i fshehtėsisė dhe i natyrės sė kėsaj feje, i cili determinon metodologjinė e saj pėrmes vetė strukturimit dhe shtrirjes sė saj. Ajo sendėrtimin e akides dhe vendosjen e saj, pėrfshirjen dhe futjen e saj nėpėr tė gjithė damarėt e shpirtit, e bėn nevojė prej nevojave tė zhvillimit tė shėndoshė dhe garanci prej garancive tė pėrgjegjėsisė, e gjithashtu edhe harmonizim ndėrmjet pjesės sė dukshme tė pemės nė natyrė dhe rrėnjėve tė futura thellė nė tokė.
    Atėherė kur akideja e fjalės la ilahe il-lall-llah tė vendoset nė thellėsitė e saj tė kredhura, nė tė njėjtėn kohė do tė vendoset sistemi te i cili do tė manifestohet fjala la ilahe il-lall-llah dhe do tė caktohet se ai ėshtė sistemi i vetėm me tė cilin pajtohen shpirtrat te tė cilėt ėshtė vendosur akideja. Kėta shpirtra, qė nė fillim i janė nėnshtruar kėtij sistemi, bile para se t'u sqarohen hollėsitė dhe dispozitat e tij. Ky pėrkushtim, qė nė fillim, nė tė vėrtetė ėshtė rezultat i vetė besimit. Po me tė njėjtin pėrkushtim mė vonė ata shpirtra i pranuan rregullativat e Islamit dhe dispozitat e tij me zemėrgjerėsi, pa mos kundėrshtuar asgjė pas shpalljes sė tyre dhe pa mos u hamendur pėr t'i zbatuar menjėherė pas publikimit tė tyre. Nė kėtė mėnyrė u eliminuan alkooli, kamata, bixhozi dhe tė gjitha veset e kėqija tė xhahilijjetit. U eliminuan me disa ajete kur'anore ose me disa fjalė tė Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e nė anėn
    tjetėr, qeveritė tokėsore mundohen me tė gjitha mjetet e tyre, me ligjet dhe normat, me institucionet dhe mekanizmat, me policinė dhe pushtetin, me propagandėn dhe masmediumet, t'i pengojnė kėto devijime, e ato nuk arrijnė tjetėr pos qė ta ruajnė rendin publik nga kundėrvajtjet, kurse shoqėria edhe mė tej ngulfatet nga gjėrat e ndaluara dhe tė dėmshme!7
    Kėndi tjetėr i natyrės sė kėsaj feje ndriēohet nė metodologjinė e saj tė qėndrueshme. Kjo fe ėshtė metodologji praktike, dinamike dhe serioze. Ajo erdhi qė ta udhėheq jetėn sipas realitetit tė saj dhe qė t'i dalė pėrballė kėtij realiteti pėrmes mekanizmave tė saj, ta pranojė, ta pėrmirėsojė ose ta ndryshojė qė nga themeli. Qė kėtu mund tė themi se Islami nuk miraton ligje pos nė rastet qė janė me tė vėrtetė ekzistuese, edhe atė nė njė shoqėri e cila fillimisht ka pranuar vetėm pushtetin e All-llahut.
    Islami nuk ėshtė teori e cila merret me supozime! Ai ėshtė sistem qė merret me realitetin! Andaj, doemos njėherė tė vendoset shoqėria muslimane e cila vėrteton besimin e fjalės la ilahe il-lall-llah dhe se qeverisja nuk ėshtė pos pėr All-llahun, refuzon ta pranojė qeverisjen e dikujt tjetėr veē All-llahut dhe refuzon ligjin e cilitdo sistem qė nuk bazohet mbi kėtė themel.
    Kur kjo shoqėri vendoset njėmendėsisht, tė ketė jetė praktike dhe tė ketė nevojė pėr rregullim shtetėror dhe kushtetutshmėri, vetėm atėherė fillon t'i vendosė rregullat dhe t'i miratojė ligjet, pėr njė popull qė paraprakisht u ėshtė dorėzuar normave dhe ligjeve (qė kanė ardhur nga All-llahu, sh.p.) dhe i refuzon tė gjitha normat dhe ligjet qė kanė prejardhje tjetėr.
    Doemos qė besimtarėt nė kėtė akide tė kenė pushtet mbi vetveten dhe shoqėrinė e tyre, i cili do tė sigurojė zbatimin e sistemit dhe ligjeve nė atė shoqėri, nė mėnyrė qė sistemi tė ketė dominimin e vet kurse sheriati korrektėsinė e vet. Mbi gjithė kėtė, vetė praktika e jetės sė kėsaj shoqėrie, aty pėr aty, imponon ekzistimin e sistemit dhe ligjeve.
    Muslimanėt nė Mekke nuk kishin pushtet as mbi vete as mbi shoqėrinė e vet. Ata nuk kishin jetė tė pavarur praktike qė do ta rregullonin me sheriatin e All-llahut. Andaj edhe All-llahu nė kėtė periudhė nuk u zbriti norma apo ligje, por ua zbriti akiden dhe edukatėn (moralin) qė pėr burim kishin akiden, dhe atė, pas vendosjes sė saj nė thellėsitė e shpirtit. Kur ata arritėn ta formojnė shtetin nė Medine, i cili kishte pushtet, filluan t'u zbresin ligjet, u vendos sistemi i cili do t'u dalė pėrballė nevojave tė shoqėrisė praktike muslimane, e tė cilat do t'i sigurojė shteti me mekanizmat e tij nė mėnyrė korrekte dhe zbatuese.
    All-llahu nuk dėshiroi qė atyre t'ua zbresė sistemin dhe ligjin nė Mekke, ashtu qė ata t'i ruajnė tė gatshėm nė mėnyrė qė tė zbatohen menjėherė pas formimit tė shtetit nė Medine! Jo, s'ėshtė e tillė natyra e kėsaj feje! Ajo ėshtė shumė mė praktike dhe shumė mė korrekte! Kjo fe nuk i supozon problemet qė t'ua supozojė zgjidhjet. Ajo i del ballė realitetit kur bėhet realitet i shoqėrisė muslimane qė i ėshtė dorėzuar sheriatit tė All-llahut dhe qė ka refuzuar ēdo ligj tjetėr me tė gjitha karakteristikat e tij, si pėr nga vėllimi, forma, rrethanat dhe faktorėt e tij, dhe qė ta ligjėsojė sheriatin e All-llahut sipas vėllimit, formės, rrethanave dhe faktorėve.
    Ata tė cilėt sot kėrkojnė prej Islamit qė tė formulojė teori, tė formulojė modele tė sistemimit dhe tė formulojė kodifikime ligjesh pėr jetėsim, e nė anėn tjetėr nė gjithė
    7 Shih vėllimin e pestė tė librit "Nen hijet e Kur'anit" tė botuar nga "Darush-Shuruk” se si All-llahu e ndaloi alkoolin, kurse nė librin "Ē'humbi bota me dekadencėn e muslimanėve" tė Ebul Hasen En Nedeviut, se si Amerika pas tė gjitha pėrpjekjeve nuk arriti ta pengojė alkoolin. Ky pasus ėshtė nxjerr nga libri "Korrigjime" i Ebu A'la El Mevdudiut.
    faqen e dheut nuk kemi shoqėri e cila ka pranuar pa mėdyshje ta ligjėsojė vetėm sheriatin e All-llahut duke refuzuar ēdo ligj jashtė tij, dhe duke e pasur edhe pushtetin i cili do ta obligojė dhe do ta zbatojė atė, ata tė cilėt nga Islami e kėrkojnė kėtė, nė tė vėrtetė nuk e kanė kuptuar natyrėn e kėsaj feje, as se si vepron nė jetė nė pajtim me dėshirėn e All-llahut pėr tė.
    Ata kėrkojnė prej tij qė ai ta ndryshojė natyrėn, metodologjinė dhe historinė e vet e t'u ngjasojė teorive dhe metodologjive njerėzore. Ata orvaten ta largojnė nga rruga dhe hapat e tij qė t'u pėrgjigjet aspiratave tė tyre personale nė aspektin kohor. Kėto aspirata formohen nga disfata e tyre e brendshme shpirtėrore pėrballė sistemeve tė vogla njerėzore. Ata kėrkojnė nga Islami qė qenien e tij ta formulojė nė konturat e teorive dhe supozimeve, tė ballafaqohet me njė ardhmėri qė nuk ekziston. E All-llahu dėshiron qė kjo fe tė jetė ashtu siē dėshiroi Ai tė jetė, akide qė mbush zemrėn, e qė ajo t'ia imponojė pushtetin e vet ndėrgjegjes. Akide e cila synon qė njerėzit tė mos i nėnshtrohen askujt veē All-llahut dhe tė mos u diktohen ligjet prej dikujt tjetėr pos prej Tij. E gjithė kjo do tė arrihet atėherė kur do tė gjenden ata njerėz te tė cilėt Islami do tė jetė akideja e tyre dhe tė arrihet pushteti praktik nė shoqėrinė e tyre. E pas kėsaj, ligjet e kodifikuara do tė fillojnė t'i zgjidhin kėrkesat e tyre aktuale dhe ta organizojnė gjithashtu jetėn e tyre tė pėrditshme.
    Kjo ėshtė ajo qė e dėshiron All-llahu pėr kėtė fe. Ēfarėdo qofshin aspiratat e njerėzve asgjė nuk mund tė bėhet pos asaj qė dėshiron All-llahu pėr kėtė fe!
    Po kėshtu, ėshtė mė se e nevojshme pėr bartėsit e thirrjes islame, tė jetė e qartė se kur ata i thėrrasin njerėzit pėr ta rikthyer jetėsimin e kėsaj feje, ata duhet t'i thėrrasin njėherė nė pėrqafimin e akides - bile edhe nėse vetvetes i thonė muslimanė ose certifikatat e lindjes dėshmojnė pėr ta se janė muslimanė! - ata patjetėr duhet t'i mėsojnė se Islami pikėsėpari ėshtė konfirmim i akides la ilahe il-lall-llah me kuptimin e saj tė vėrtetė, e ajo ėshtė kthimi i pushtetit tė All-llahut nė tė gjitha ēėshtjet e jetės dhe dėbim i agresorėve mbi pushtetin e All-llahut, tė cilėt ia pretendojnė kėtė tė drejtė vetvetes. Ata duhet ta vendosin kėtė akide nė ndėrgjegjen dhe ndjenjat e tyre, pastaj nė kushtet dhe jetėn e tyre praktike.
    Le tė jetė kjo ēėshtje bazė pėr thirrjen e njerėzve nė Islam, ngase ajo ishte bazė e thirrjes sė tyre nė Islam qė prej ditės sė parė. Thirrje tė cilėn e mori pėrsipėr Kur'ani mekkas gjatė trembėdhjetė vjetėve tė plota. E kur kjo fe tė pranohet me kuptimin e saj origjinal nga njė grup njerėzish, atėherė ky grup do tė meritojė tė quhet me emrin shoqėri muslimane. Shoqėri e cila ka tipare pėr ta ushtruar sistemin islam nė jetėn e saj shoqėrore, sepse ajo ka vendosur qė nė relacion me ithtarėt e saj tė themelojė njė jetė tė tėrė mbi kėtė bazė dhe qė tė mos sundojė nė jetėn e saj askush pos All-llahut. Atėherė kur praktikisht tė ngrihet kjo shoqėri, fillohet me paraqitjen e bazave tė sistemit islam nė tė. Po ashtu kjo shoqėri do tė fillojė tė merret me kodifikimin e ligjeve tė cilat ia rezulton jeta e saj aktuale nė frymė tė bazave tė pėrgjithshme tė sistemit islam. Kjo pra ėshtė renditja e drejtė e hapave tė metodologjisė islame pėr realizimin korrekt tė veprimeve reale tė saj.
    Disa njerėzve qė janė tė sinqertė por edhe tė ngutshėm dhe tė padurueshėm, tė cilėt nuk e kanė perceptuar natyrėn e kėsaj feje dhe natyrėn e metodologjisė sė saj tė qėndrueshme dhe hyjnore, tė formuar mbi urtėsinė e Tė Dijshmit dhe Tė Urtit dhe mbi dijen e Tij ndaj karaktereve njerėzore dhe nevojave tė jetės... themi se disave prej tyre u pėrhihet se nėse njerėzve u parashtrohen bazat e sistemit islam bile edhe ligjet e tij, do t'ua lehtėsonin atyre rrugėn e da'ves dhe do t'ua bėnin tė dashur kėtė fe!
    Ky vėrtet ėshtė njė iluzion tė cilin e shkakton ngutja! Iluzion, si ai qė do tė ishte e mundur ta propozojnė disa duke thėnė: Do tė ishte mirė qė da'veja e Resulull-
    llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nė fillim tė shfaqej nėn flamurin kombėtar, social apo moral, lehtė-sim pėr rrugėn e saj!
    Zemrat njė herė duhet t'i ēiltėrohen All-llahut, ta shpallin robėrimin e tyre vetėm ndaj Tij duke e pranuar vetėm sheriatin e Tij dhe duke refuzuar ēdo ligj jashtė tij. Kjo parimisht duhet tė jetė kėshtu, para se tė shqyrtohen ēfarėdo hollėsish pėr ligjet e All-llahut, me qėllim qė tė lakmohen ato!
    Lakmia duhet tė burojė nga sinqeriteti i adhurimit ndaj All-llahut dhe nga ēlirimi i ēdo pushteti jashtė Tij, e jo tė burojė nga ajo se sistemi i paraqitur nė kėtė rast, qenėsisht ėshtė mė i mirė se tė gjitha sistemet qė e pėrshkojnė nė kėtė e kėtė aspekt duke i shpjeguar detajisht.
    Pushteti i All-llahut qenėsisht ėshtė mė i mirė sepse ai ėshtė prej sheriatit tė Tij. Kurrė nuk do tė mund tė bėhet ligji i robėrve (njerėzve) si Ligji i All-llahut. Por kjo nuk ėshtė as themel i da'ves. Themeli i da'ves qėndron nė atė se vetėm pranimi i sheriatit tė All-llahut dhe refuzimi i ēdo ligji tjetėr, sidoqoftė dhe nga do qoftė, nė thelb ėshtė vetė Islami. Islami nuk ka ndonjė kuptim tjetėr. Ai i cili fillimisht lakmon nė Islam ai veē e ka zgjidhur problemin. Ai mė nuk do tė ketė nevojė tė lakmojė bukurinė e regjimit dhe epėrsinė e tij. Kjo, pa dyshim, ėshtė njėra prej aksiomave tė imanit!
    Sė kėndejmi, patjetėr duhet tė tregojmė se si Kur'ani mekkas e zgjidhi ēėshtjen e akides brenda trembėdhjetė vjetėve. Kur'ani mekkas nuk e shtroi ēėshtjen e akides nė formė tė teorisė apo shenjtėrisė (lahut)! Ai nuk e shtroi as nė formė tė polemikės gojore, siē e ushtroi e ashtuquajtura shkencė e teuhidit!
    Kurrsesi! Kur'ani fisnik i drejtohej natyrės sė njeriut me tė gjitha indikacionet dhe frymėzimet tė cilat janė tė struktura nė qenien e tij dhe nė ekzistencėn rreth tij. Ai e shpėtoi njeriun nga shtresa fundėrrinore dhe i pastroi organet e pranimit natyror nga ngarkesat qė iu vunė dhe qė ua kishin stagnuar funksionimin, duke ia hapur dritaret natyrshmėrisė pėr t'i pranuar frymėzimet ngazėlluese dhe pėr t'iu pėrgjigjur atyre.
    Kjo nė aspekt tė pėrgjithshėm, kurse nė pikėpamje tė veēantė, Kur'ani me kėtė akide zhvillonte njė betejė tė gjallė dhe objektive. Me anė tė akides ai zhvillonte betejė me atė shtresė tė stagnuar tė natyrshmėrisė nė shpirtrat ademianė (njerėzorė), tė cilėt ishin tė pranishėm dhe ekzistues. Prej kėtu, forma e teorisė nuk ishte ajo formė qė i pėrshtatej kėsaj gjendjeje tė veēantė, por forma e ballafaqimit tė gjallė me pengesat, barrierat, bllokadat dhe bezdisjet psikike e sy parėse tė cilat ushtroheshin nė shpirtrat aktivė dhe tė pranishėm. As polemika mendore e bazuar nė logjikėn formale me tė cilėn merrej shkenca e teuhidit nė shekujt e mėvonshėm, nuk ishte gjithashtu formė e pėrshtatshme. Kur'ani ballafaqohej me njė situatė tė tėrėsishme njerėzore me tė gjitha karakteristikat e saj jetėsore. Ai i drejtohej tėrė qenies njerėzore qė t'i kundėrvihej kėsaj situate. Po ashtu as shenjtėria (lahut) nuk ishte formė e pėrshtatshme, sepse akideja islame edhe pse ka tė bėjė me besimin, ajo po ashtu pėrfaqėson programin e jetės reale tė sajuar pėr zbatim praktik. Ajo nuk lejon tė struket nė atė kėnd tė ngushtė nė tė cilin fshihen studimet shenjtėrore - teorike me karakter teologjik!
    Kur'ani, duke e sendėrtuar akiden nė ndėrgjegjen e bashkėsisė muslimane, me anė tė saj zhvillonte njė betejė tė ashpėr me xhahilijjetin rreth tij, e po ashtu me anė tė saj zhvillonte betejė tė ashpėr edhe me mbeturinat xhahilite, bile edhe me moralin dhe traditėn e saj nė ndėrgjegjen e po kėsaj bashkėsie. Nė mesin e kėtyre dukurive u shfaq konstrukti i akides, jo nė formė tė teorisė, jo nė formė tė shenjtėrisė e as nė formė tė polemikės gojore, por nė formė tė trupit organik e tė gjallė dhe tė njė qelize
    organizative e cila ushtrohet drejtpėrsėdrejti nė jetė, e pėrfaqėsuar nė vetė bashkėsinė muslimane. Zhvillimi i bashkėsisė muslimane nė aspekt tė botėkuptimit tė saj akaidor dhe sjelljeve tė saj praktike ishte nė pajtim me kėtė botėkuptim, kurse sa i pėrket angazhimit tė saj pėr t'u ballafaquar me xhahilijjetin, ishte lėvizje qė e luftonte atė... Po i njėjti zhvillim ishte pasqyrė e drejtpėrdrejtė e zhvillimit tė konstruktit akaidor dhe si njė kopje e gjallė pėr tė. Ky zhvillim pra, pikėrisht ėshtė ajo metodologji islame e cila shpreh natyrėn e vet.
    S'do mend se pėr bartėsit e thirrjes islame ėshtė e domosdoshme ta perceptojnė (tė arrijnė ta kuptojnė) natyrėn e kėsaj feje dhe metodologjinė e saj nė lėvizje pėrmes kėsaj mėnyre tė cilėn e sqaruam. Kėtė e them pėr ta ditur se periudha e sendėrtimit tė akides e cila mori njė kohė mjaft tė gjatė nė Mekke, nuk ishte e ndarė nga periudha e formimit praktik tė lėvizjes islame, por edhe tė bashkėsisė muslimane. Ajo nuk ishte periudhė e plasimit tė teorisė dhe studimit tė saj! Ajo ishte periudhė e konstruktimit themelor tė akides, xhematit, lėvizjes dhe tė ekzistencės sė njėmendtė nė mėnyrė paralele. Kėshtu edhe duhet tė veprohet sa herė qė dėshirohet tė rikthehet sėrish ai sendėrtim.
    Kėshtu edhe duhet tė zgjasė periudha e sendėrtimit tė akides, tė bėhen hapat e sendėrtimit nė mėnyrė tė ngadalshme, tė sigurt dhe tė ngulitur. Mė tutje, ajo nuk guxon tė jetė periudhė e studimit teorik, por periudhė e konkretizimit tė kėsaj akideje, pjesė-pjesė, nė formė tė gjallė, e pėrfaqėsuar nė ndėrgjegje tė ambientuar me kėtė akide dhe tė pėrfaqėsuara nė njė konstruksion kolektiv dhe trup aktiv, tė cilėt shfaqin zhvillimin e tyre tė brendshėm dhe tė jashtėm pėrmes zhvillimit tė vetė akides. Po ashtu e pėrfaqėsuar nė lėvizje realiste e cila e lufton xhahilijjetin dhe e cila futet me tė nė betejė edhe psikikisht por edhe realisht. Ashtu ajo e pėrfaqėson akiden tė gjallė dhe e bėn tė mundur qė ajo tė zhvillohet e gjallė gjatė kundėrvėnies nė betejė.
    Do tė ishte njė gabim trashanik - duke e pasur parasysh Islamin - akideja tė zhvillohet nė formė teorike, e sajuar pėr studime mendore dialektike dhe intelektuale. Ky vėrtet do tė ishte njė gabim i madh.
    Kur'ani nuk kaloi trembėdhjetė vjet tė tėra nė sendėrtimin e akides pėr shkak se ai po shpallej pėr tė parėn herė... Kurrsesi! Sikur tė donte All-llahu, do ta zbriste kėtė Kur'an pėrnjėherė, e pastaj do t'i linte ithtarėt e tij ta studiojnė trembėdhjetė vjet, ose mė pak ose mė shumė, derisa ta pėrvetėsonin teorinė islame.
    Mirėpo, All-llahu, lavdi pastė, dėshiroi diē tjetėr. Ai dėshironte tė shtrojė njė metodologji tė veēantė dhe tė dallueshme. Ai dėshironte tė formohet xhemati, tė formohet lėvizja dhe tė formohet akideja, tė gjitha nė tė njėjtėn kohė. Ai dėshironte qė xhematin dhe lėvizjen t'i ndėrtojė me anė tė akides dhe ta ndėrtojė akiden me anė tė xhematit dhe lėvizjes. Ai dėshironte qė akideja tė jetė realiteti i xhematit aktiv dhe praktik dhe qė realiteti i xhematit aktiv dhe praktik tė jetė kopje e mishėruar e akides. All-llahu, lavdi pastė, e dinte se formimi i individėve dhe bashkėsive nuk mund tė arrihet brenda ditės dhe natės. Andaj ishte e domosdoshme qė ndėrti mi i akides tė marrė kohė aq sa edhe merr kohė formimi i individėve dhe xhematit, ashtu qė kur tė pėrkryhet konstrukti akaidor, xhemati do tė ishte pasqyrė reale e kėsaj pėrkryerje.
    Kjo ėshtė natyra e kėsaj feje - siē deduktohet nga metodologjia e Kur'anit mekkas - andaj edhe duhet ta njohim po kėtė natyrė. Ne nuk guxojmė tė orvatemi qė ta ndryshojmė, duke iu pėrgjigjur aspiratave tė ngutshme e qė u janė nėnshtruar formave tė teorive njerėzore! Ky Islam, me kėtė natyrshmėri, ėshtė prodhues i parė i Ummetit musliman, dhe vetėm me tė mund tė prodhohet Ummeti musliman ēdoherė tjetėr. Pra, kemi pėr qėllim tė rikthehet Ummeti musliman nė sipėrfaqe ashtu siē e nxori atė All-llahu herėn e parė.
    Duhet patjetėr ta kuptojmė gabimin e njė orvatjeje dhe rrezikun e saj kur ėshtė nė pyetje ndryshimi i akides sė gjallė islame e cila dėshiron tė pėrfaqėsohet nė njė hapėsirė tė zhvilluar, tė gjallė dhe dinamike, dhe nė njė trup organik aktiv... ndryshimin e saj nga natyrshmėria e saj nė njė teori qė i imponohet studimit, njohurisė dhe kulturės vetėm pėr shkak se ne dėshirojmė t'u kundėrvihemi teorive tė dėshtuara njerėzore me teorinė islame.
    Akideja islame dėshiron qė tė pėrfaqėsohet nė shpirtra tė gjallė nė njė qelizė reale, nė njė bashkėsi anėtarėsore (ku janė tė lidhur organikisht, sh.p.) dhe nė njė lėvizje e cila ballafaqohet me xhahilijjetin pėrreth saj dhe me xhahilijjetin e mbetur nė shpirtrat e ithtarėve tė saj, duke e pas parasysh se ata ishin prej atij rrethi para se tė futej akideja nė zemrat e tyre dhe t'i nxjerr nga ai mjedis injorant. Ajo nė kėtė formė vė nė funksion horizonte mė tė mėdha, mė tė gjera dhe mė pėrfshirėse tė zemrave, mendjeve, bile edhe tė jetės, se sa qė i vė nė funksion teoria. Nė mesin e horizonteve tė cilat i pėrfshinė ajo janė edhe horizontet e teorisė dhe tė materies sė saj, mirėpo akideja nuk pėrkufizohet vetėm me to.
    Botėkuptimi islam mbi hyjninė, ekzistencėn hapėsinore, jetėn dhe njeriun, ėshtė botėkuptim universal dhe i pėrkryer, por ai nė tė njėjtėn kohė ėshtė botėkuptim realist dhe i pėrshtatshėm. Ai urren qė tė prezantohet - sipas natyrės sė tij - nė njė botėkuptim mendor -didaktik, ngase njė prezantim i tillė bie ndesh me natyrėn dhe synimet e tij. Ai duhet tė prezantohet me njerėz, organizim tė gjallė dhe lėvizje tė vėrtetė, ndėrsa mėnyra e arritjes sė botėkuptimit islam nė formim zhvillohet pėrmes njerėzve, organizimit tė gjallė dhe lėvizjes sė vėrtetė. Ashtu ai do tė arrijė tė pėrkryhet teorikisht nė tė njėjtėn kohė kur tė pėrkryhet realisht. Ai asnjėherė nuk do tė shndėrrohet nė formė teorike por do tė mbetet gjithmonė i prezantuar nė formėn reale dinamike.
    Ēdo zhvillim teorik i cili vjen para zhvillimit real dhe dinamik, ku, ky i pari nuk pėrfaqėsohet sipas kėtij tė dytit, ai gjithashtu ėshtė gabim dhe rrezik kur kemi tė bėjmė me natyrėn e kėsaj feje, qėllimin e saj dhe formėn e pėrbėrjes sė saj qenėsore.
    All-llahu, lavdi pastė, thotė:
    "Dhe (ta shpallėm) Kur 'anin qė Ne e ndamė pjesė-pjesė pėr t'ua lexuar njerėzve dalėngadalė dhe ashtu e shpallėm atė njė pas njė. " (Isra, 106)
    Shkallėshkallshmėria kėtu ėshtė qėllimore, por edhe leximi dalėngadalė gjithashtu ėshtė qėllimor. Nė kėtė mėnyrė plotėsohet ndėrtimi strukturor i pėrbėrė nga akideja, nė formė tė njė organizimi tė gjallė e jo nė formė tė teorisė!
    Bartėsit e kėsaj feje duhet ta dinė mirė se, ashtu siē ėshtė kjo fe nė qenien e saj hyjnore, gjithashtu edhe metodologjia e saj nė veprim ėshtė hyjnore, e pėrputhshme plotėsisht me natyrėn e saj. Andaj, nuk mund tė ndahet realiteti i kėsaj feje nga metodologjia e saj nė veprim.
    Ata gjithashtu duhet tė dinė se kjo fe, ashtu siē erdhi pėr ta ndryshuar botėkuptimin ideologjik e pastaj ta ndryshojė edhe realitetin jetėsor, ajo erdhi qė ta ndryshojė edhe metodologjinė me tė cilėn ndėrtohet botėkuptimi ideologjik, e qė me tė tė ndryshohet edhe realiteti jetėsor. Ajo erdhi qė ta ndėrtojė akidėn duke e ndėrtuar Ummetin. Erdhi qė tė formojė njė metodologji tė veēantė mendore pėr tė, dhe atė, po me tė njėjtėn shkallė me tė cilėn e formon botėkuptimin akaidor dhe realitetin jetėsor. Por, pėrsėri nuk ka kurrfarė ndarjeje ndėrmjet metodologjisė sė veēantė mendore, botėkuptimit tė veēantė akaidor dhe ndėrtimit tė veēantė jetėsor. Qė tė gjitha janė njė tėrėsi.
    E nėse ne e kuptojmė metodologjinė e saj nė punė sipas mėnyrės tė cilėn e shpjeguam, ne pa dyshim do ta kuptojmė se kjo metodologji ėshtė origjinale, ajo nuk ėshtė metodologji e njė periudhe, ambienti apo e rrethanave specifike kur ėshtė fjala pėr formimin e shoqėrisė sė parė muslimane. Kjo ėshtė ajo metodologji pa tė cilėn nuk mund tė ngrihet ndėrtimi i kėsaj feje nė cilėndo kohė.
    Funksioni i Islamit nuk ka qenė qė t'ua ndryshojė akiden njerėzve dhe kaq, por funksioni i tij ishte gjithashtu ta ndryshojė metodologjinė e tė menduarit tė tyre dhe t'ua ndryshojė tė kėmbyerit me botėkuptimin dhe realitetin. Kėshtu ėshtė sepse ajo ėshtė metodologji hyjnore, e cila sipas natyrės sė saj ėshtė krejtėsisht e dallueshme nga metodologjitė njerėzore, tė mjera e tė kufizuara.
    Ne nuk mund ta arrijmė botėkuptimin hyjnor dhe jetėn e rregulluar sipas atij botėkuptimi, pos nėpėrmjet metodologjisė sė tė menduarit hyjnor. Metodologji, qė pėrmes bazave tė saj, All-llahu dėshiroi qė ta ngrejė metodėn e tė menduarit tė njerėzve nė mėnyrė qė botėkuptimi i tyre akaidor dhe strukturimi i tyre aktiv tė zhvillohen drejt.
    Ne, kur kėrkojmė prej Islamit qė prej vetes tė krijojė teori pėr studim, atėherė e nxjerrim prej natyrės sė metodologjisė sė konstruktit hyjnor, por edhe prej natyrės sė metodologjisė sė tė menduarit hyjnor. Kėshtu Islamin ua nėnshtrojmė metodologjive tė tė menduarit njerėzor! Thuajse metodologjia hyjnore ėshtė mė e ulėt se metodologjitė njerėzore! Thuajse ne dėshirojmė qė me anė tė metodologjisė sė All-llahut nė botėkuptim dhe organizim, t'i arrijmė metodologjitė njerėzore dhe tė jemi paralel me to.
    Nga ky aspekt, situata do tė ishte e rrezikshme kurse dėshtimi - vdekjeprurės.
    Funksioni i metodologjisė hyjnore ėshtė qė tė na ofrojė - neve, bartėsve tė Thirrjes islame - njė metodologji tė veēantė pėr ide dhe tė menduar, qė tė pastrohemi prej mbeturinave tė metodologjive tė tė menduarit xhahilit tė cilat janė duke mbizotėruar nė tokė, e tė cilat bėjnė presion nė mendjet tona dhe depėrtojnė nė kulturėn tonė, ashtu qė kur ne do ta predikojmė kėtė fe me metodologjinė e njė mendimi tė panjohur pėr natyrėn e saj, e qė nė realitet ėshtė prej metodologjive tė tė menduarit xhahilit dominues, ne veē ia kemi asgjėsuar funksionin tė cilin ka ardhur qė t'ia ofrojė njerėzimit. Ashtu edhe ia kemi humbur vetes shansin qė tė lirohemi prej presionit tė metodologjisė xhahilite e cila dominon nė shekullin tonė, gjithashtu edhe shansin pėr ēlirim nga mbeturinat e tij nė mendjet dhe qeniet tona.
    Situata, edhe nga ky aspekt, do tė ishte e rrezikshme kurse humbja vdekjeprurėse.
    Metodologjia e tė menduarit dhe e organizimit nė ndėrtimin e Islamit, nuk ėshtė e ndonjė vlere mė tė vogėl prej metodologjisė sė botėkuptimit akaidor dhe sistemit vital, por, edhe nuk ėshtė e ndarė prej tij. Sado qė tė na shkojė mendja qė kėtė botėkuptim dhe kėtė sistem ta parashtrojmė nė formė shprehėse, duhet qė tė mos na ik mendja se kjo kėshtu nuk mund ta sjellė Islamin nė Tokė nė formė tė lėvizjes reale. Madje, nuk duhet tė jetė larg mendjes sonė se prezantimi i Islamit nga ana jonė nė kėtė formė nuk mund tė sjellė dobi, pėrpos pėr ata qė merren mė seriozisht me lėvizjen e drejtpėrdrejtė islame. E gjithė ajo qė ata do tė kenė dobi prej prezantimit tė Islamit nė kėtė formė shprehėse, ėshtė qė fushėveprimi me tė tė jetė aq sa ata arritėn objektivisht nė atė shkallė gjatė lėvizjes.
    Edhe njė herė pėrsėris, botėkuptimi akaidor duhet qė menjėherė tė shėmbėllehet nė njė trup aktiv, dhe qė ai trup aktiv nė tė njėjtėn kohė tė jetė shėmbėllim i vėrtetė dhe prezantim i drejtė i botėkuptimit akaidor.
    Gjithashtu, edhe njė herė pėrsėris, se kjo ėshtė metodologjia e natyrshme e Islamit hyjnor, dhe se ajo ėshtė metodologji mė e lartė, mė e qėndrueshme, shumė efikase dhe mė e pėrshtatshme pėr natyrėn njerėzore sesa metodologjia e formulimit tė teorive si tė pėrkryera dhe tė pavarura dhe prezantimi i tyre nė formėn e ftohtė mendore tek njerėzit. Njė gjė tė tillė e pėrsėris para se tė preokupohen njėmendėsisht njerėzit me to pėr t'i futur nė lėvizje praktike dhe para se tė bėhen vetė ata interpretim i gjallė i cili do tė zhvillohet hap pas hapi pėr ta prezantuar konceptin teorik.
    Nėse kėshtu ėshtė me ēėshtjen e teorisė, njė fakt i tillė ėshtė edhe mė i theksueshėm sa i pėrket prezantimit tė bazave tė sistemit nė tė cilin do tė pėrfaqėsohet botėkuptimi islam ose prezantimi i hollėsive tė ligjeve tė kėtij sistemi.
    Xhahilijjeti i cili po na pėrshkon, ashtu siē bėn presion mbi emocionet e disa tė sinqertėve prej bartėsve tė thirrjes islame dhe i detyron qė t'i nxitojnė hapat e programit islam, ai ndonjėherė insiston qė t'i provokojė, dhe i pyet: Ku i keni hollėsitė e sistemit tuaj pėr tė cilin thirrni? Ēka keni pėrgatitur prej punimeve, studimeve dhe prej ligjit tė kodifikuar sipas parimeve bashkėkohore! Pėr habi! Thuajse njerėzve sot u mungojnė vetėm dispozitat e fikhut dhe studimet e dispozitave tė Islamit pėr zbatimin e sheriatit islam nė tokė. Thuajse ata i janė dorėzuar pushtetit tė All-llahut dhe janė tė kėnaqur t'i qeverisė sheriati i Tij, por ata nuk mund tė bėjnė njė gjė tė tillė, vetėm pėr shkak se nuk mund tė gjejnė nga muxhtehidėt (juristėt islamė) fikh (pėrmbledhje dispozitash) tė kodifikuar sipas mėnyrės bashkėkohore! Kėto fjalė vėrtet janė tallje komike, nga tė cilat duhet tė tėrhiqet ēdo zemėr e cila nė brendinė e saj ndien respekt ndaj kėsaj feje!
    Xhahilijjeti me anė tė kėtyre provokimeve nuk ka qėllim tjetėr pos qė t'i gjejė vetes shkas pėr tė mos e pėrfillur sheriatin e All-llahut dhe pėr ta mbajtur nė jetė robėrimin e njerėzve ndaj njerėzve, ose ndoshta ta mėnjanojė grupin musliman nga metodologjia e tij hyjnore duke e kapėrcyer periudhėn e ndėrtimit tė akides nė formėn lėvizėse, ta shmang metodologjinė e bartėsve tė thirrjes islame nga natyra e saj nė tė cilėn kristalizohet teoria nėpėrmjet lėvizjes dhe definohen tiparet e sistemit nėpėrmjet demonstrimit tė saj dhe gjithashtu kodifikohen ligjet nėpėrmjet ballafaqimit tė jetės reale islame me problemet ekzistuese tė saj.
    Ėshtė detyrė e bartėsve tė thirrjes islame qė mos t'u pėrgjigjen kėtyre manovrave! Ėshtė detyrė e tyre tė mos lejojnė pėrzierjen e ndonjė metodologjie tė huaj nė lėvizjen dhe fenė e tyre. Ėshtė detyrė e tyre tė mos lejojnė nėnēmimin prej atyre tė cilėt nuk kanė besė!
    Ėshtė detyrė e tyre qė t'i zbulojnė manovrat provokuese, t'i predominojnė ato dhe ta refuzojnė talljen komike pėrmes asaj qė quhet reformim i fikhut islam qė bėhet nė njė shoqėri qė nuk e ka proklamuar nėnshtrimin ndaj sheriatit tė All-llahut dhe refuzimin e ēdo sistemi jashtė tij. E kanė pėr obligim qė ta refuzojnė kėtė lojė mashtruese nga puna serioze, lojė e cila ka pėr qėllim tė mbjellė farėn nė erė. Ata duhet ta refuzojnė kėtė mashtrim tė fėlliqur!
    Ėshtė detyrė e tyre qė tė lėvizin nė pajtim me metodologjinė e kėsaj feje nė lėvizje. Kėtu qėndron fshehtėsia e fuqisė sė saj, kurse ajo ėshtė edhe burim i fuqisė sė tyre gjithashtu.
    Metodologjia nė Islam ėshtė e barabartė me tė vėrtetėn dhe ato janė tė pandara njėra me tjetrėn. Asnjė metodologji e huaj, nė fund, nuk mund ta realizojė Islamin. Metodologjitė e huaja mund t'i realizojnė sistemet e tyre njerėzore, mirėpo nuk mund ta realizojnė metodologjinė tonė. Pėrmbajtja e metodologjisė ėshtė e domosdoshme mu si pėrmbajtja e akides dhe pėrmbajtja e sistemit nė ēdo lėvizje islame.
    "Vėrtet, ky Kur 'an udhėzon nė atė qė ėshtė mė e qėndrueshme." (Isra, 9

  4. #4
    V per Vendeta Maska e ORIONI
    Anėtarėsuar
    10-12-2003
    Vendndodhja
    Shkup-Prishtine-Ulqin-Tirane-Cameri
    Postime
    919
    FORMIMI I SHOQĖRISĖ MUSLIMANE DHE KARAKTERISTIKAT E SAJ


    Thirrja islame, nė duart e Muhammedit sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nė tė vėrtetė pėrfaqėson hallkėn e fundit nga zinxhiri i gjatė i thirrjes nė Islam, duke udhėhequr zinxhirin e Pejgamberėve tė ndershėm. Kjo thirrje nė vazhdėn e historisė njerėzore synonte tė realizojė njė ēėshtje: njoftimin e njerėzve me Zotin e tyre Njė dhe Tė Vėrtetė, robėrimin e tyre vetėm ndaj Zotit tė tyre dhe flakjen e robėrimit ndaj krijesave. Njerėzit, pėrpos individėve tė rrallė nė periudha tė shkurtra kohore, nuk e mohonin parimin e hyjnimit ose kurrė nuk e kanė refuzuar ekzistimin e All-llahut, por ata gabonin nė njohjen reale tė Zotit tė tyre tė Vėrtetė ose All-llahut ia shoqėronin edhe disa zotėra tė tjerė, o nė formė tė besimit dhe adhurimit, o nė formė tė sundimit dhe lojalitetit. Qė tė dyja janė shirk (ortakllėk, rivalitet) qė njerėzit i nxjerr nga dini i All-llahut e pėr ēka njoftoheshin pėrmes ēdo pejgamberi, e pastaj kur harrohej koha e pejgamberisė renegonin nė xhahilijjet nga i cili i nxori, dhe pėrsėri ktheheshin nė shirk ndaj Zotit, o nė besim dhe adhurim, o nė lojalitet dhe sundim, o nė tė dyja sė bashku.
    Kjo ėshtė natyra e thirrjes islame nė vazhdėn e historisė njerėzore. Ajo synonte Islamin, Islamin e robėrve qė i nėnshtrohet Zotit tė robėrve dhe lirimin e tyre prej robėrimit ndaj njerėzve nė robėrim ndaj All-llahut dhe vetėm ndaj Tij, duke i nxjerrė nga pushteti i robėrve, qeverisja, ligjet, parimet dhe traditat e tyre, nė pushtetin e All-llahut, qeverisjen dhe sheriatin e Tij nė tė gjitha ēėshtjet e jetės. Pikėrisht pėr kėtė arsye, Islami erdhi pėrmes Muhammedit sal-lall-llahu alejhi ve sellem ashtu siē erdhi mė parė pėrmes pejgamberėve tė tjerė tė ndershėm. Erdhi qė t'i kthejė njerėzit nė sundimin e All-llahut, siē ėshtė rasti me tėrė hapėsirėn e cila i rrethon ata. Andaj, medoemos duhet qė pushteti i cili e sistemon ekzistencėn e tyre ta sistemojė edhe jetėn e tyre, ashtu qė tė mos veēohen ata me sistem, pushtet dhe mbikėqyrje e pastaj tė mos i nėnshtrohen sistemit, pushtetit dhe mbikėqyrjes sė Atij i cili e mban nė jetė tėrė Gjithėsinė. Madje, Ai ėshtė i cili e mbikėqyr jetėn e tyre nė ato sfera ku nuk mund tė ketė gisht vullneti i tyre. Njerėzit u janė nėnshtruar ligjeve natyrore tė prodhimit hyjnor gjatė formimit por edhe gjatė zhvillimit tė tyre, sa janė tė shėndoshė por edhe kur sėmuren, dhe sa janė tė gjallė por edhe kur tė vdesin. Po ashtu ata u janė nėnshtruar kėtyre ligjeve kolektivisht por edhe individualisht si rezultat i veprimtarisė sė tyre tė lirė. Ata nuk mund ta ndryshojnė rrugėn e All-llahut nė ligjet hapėsinore tė cilat e qeverisin dhe e mbikėqyrin kėtė hapėsirė. Prej kėtu, ata duhet t'i nėnshtrohen Islamit edhe nė ato sfera ku janė tė lirė sipas vullnetit dhe ta bėjnė sheriatin e All-llahut qeverisės nė ēdo ēėshtje tė jetės sė kėsaj bote, duke e harmonizuar aspektin e lirė zgjedhor me aspektin e determinuar natyror dhe duke e harmonizuar tėrė ekzistencėn e tyre me tė dy aspektet me tėrė ekzistencėn hapėsinore.8
    Megjithatė, xhahilijjeti ushtron sundimin e njerėzve me anė tė njerėzve dhe vetmohet e del nga rendi kozmik, nė tė cilin ndeshet metodologjia e aspektit tė lirė zgjedhor nė jetė me atė tė determinuar natyror. Xhahilijjeti me tė cilin ėshtė ballafaquar ēdo pejgamber duke i thirrur njerėzit nė Islam dhe nė Njė, tė vetmin Zot,
    8 Pėr kėtė temė shih mė gjerėsisht librin "Parimet Islame" tė Ebu A'la El Mevdudit.
    me tė cilin ėshtė ballafaquar edhe Resulull-llahu sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem me anė tė thirrjes sė tij, ky xhahilijjet pra nuk ka qene i pranishėm vetėm nė teori, bile ndonjėherė edhe ndoshta nuk ka pas absolutisht teori, por ai ka qenė i pranishėm nė njė grusht aktiv i cili manifestohej nė shoqėri, ku ajo shoqėri i nėnshtrohej udhėheqjes, botėkuptimeve, parimeve, koncepcioneve, ndjenjave, traditave dhe dokeve tė xhahilijjetit. Kjo shoqėri ishte homogjene ndėrmjet individėve tė saj me anė tė bashkėpunimit tė ndėrsjellė, unitetit, harmonizimit, lojalitetit dhe ndihmės brenda anėtarėve tė saj me anė tė pjesėmarrjes aktive dhe njė sjellje e kėtillė mundėsonte qė kjo shoqėri tė aktivizohej, me apo pa vetėdije, pėr ruajtjen e ekzistencės sė saj, mbrojtjen e qenies sė saj dhe asgjėsimin e faktorėve tė rrezikshėm tė cilėt e rrezikonin atė ekzistencė dhe kėtė qenie nė cilėndo formė tė mundshme.
    Pėr shkak se xhahilijjeti nuk pėrfaqėsohet nė teori tė zhveshur por pėrfaqėsohet nė trup aktiv pėrmes asaj qė e thamė, atėherė edhe pėrpjekja pėr ta ērrėnjosur kėtė xhahilijjet dhe kthimi i njerėzve drejt All-llahut pėrsėri, nuk lejohet, por as qė do tė ketė ndonjė efekt tė pėrfaqėsohet me teori tė zhveshur, ngase ajo nuk do tė ishte as e barabartė me xhahilijjetin e pranishėm dhe tė pėrfaqėsuar nė trup aktiv dhe organik, e ku mė qė tė jetė dominuese ndaj tij siē edhe kėrkohet nė rast tė pėrpjekjes pėr ērrėnjosjen e njė realiteti me njė realitet tjetėr i cili do tė ishte plotėsisht i ndryshėm nė natyrė, metodologji, nė ēėshtjet e pėrgjithshme dhe tė pjesėrishme. Bile, medoemos qė kjo pėrpjekje e re tė pėrfaqėsohet nė njė trup aktiv organik edhe mė tė fortė nė parimet teorike dhe organizative tė saj, nė lidhshmėritė, marrėdhėniet dhe gėrshetimet ndėr shpirtėrore, nga ajo shoqėri xhahilite ekzistuese.
    Parimi teorik mbi tė cilin ngrihet Islami-nė mbarė historinė njerėzore - ėshtė parimi i dėshmisė la ilahe il-lall-llah qė ka pėr qėllim mėvetėsimin e All-llahut, lavdi pastė, me hyjnim, zotėrim, mbisundim, pushtet dhe qeverisje. Ta mė vetėsojmė Atė me kėto atribute duke e besuar me vetėdije, duke e adhuruar me ndjenja dhe duke e praktikuar Ligjin e Tij nė jetėn tonė praktike. Dėshmia se nuk ka hyjni tjetėr pėrveē All-llahut, realisht nuk gjendet e as qė do tė konsiderohej realisht ekzistuese pos nė kėtė formė tė pėrkryer e cila i jep ekzistencė reale dhe tė vėrtetė dhe me tė cilėn do tė vėrtetohej deklaruesi i saj a ėshtė apo nuk ėshtė musliman.
    Domethėnia e konfirmimit tė kėtij parimi nga pikėpamja teorike ėshtė qė jeta e njerėzve t'i kthehet tėrėsisht All-llahut, tė cilėt nuk do tė gjykonin nė asnjė ēėshtje prej ēėshtjeve tė saj e as nė ndonjė pore prej poreve tė saj nga mendja e tyre, por, duke iu kthyer vendimit tė All-llahut dhe duke e vėnė nė jetė atė. Vendimin e All-llahut ata nuk mund ta njohin pos pėrmes njė burimi i cili ua komunikon, e ai ėshtė Resulull-llahu sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Njė fakt i tillė pėrfaqėsohet nė pjesėn e dytė tė dėshmisė nga kondita e parė e Islamit, e ajo ėshtė: Dėshmia se Muhammedi ėshtė I dėrguari i All-llahut.
    Ky pra ėshtė parimi teorik nė tė cilin pėrfaqėsohet Islami dhe ngrihet mbi tė. Ky parim formon program tė plotė pėr jetėn vetėm atėherė kur tė zbatohet nė tė gjitha ēėshtjet e jetės. Me tė besimtari do t'u bėjė ballė tė gjitha hollėsive tė jetės individuale dhe kolektive dhe atė brenda shtetit islam dhe jashtė tij, nė marrėdhėniet e tij me shoqėrinė muslimane dhe nė marrėdhėniet e shoqėrisė muslimane me shoqėritė tjera.9
    Mirėpo, Islami, siē thamė, nuk synonte qė tė prezantohej vetėm nė teori tė zhveshur, ta pranojė kush tė dojė me besim dhe ta manifestojė me ibadet, e pastaj tė mbeten pėrfaqėsuesit e tij nė kėtė mėnyrė individė brenda qenies organike tė trupit aktiv xhahilit tė ushtruar praktikisht. Ekzistenca e tyre nė kėtė mėnyrė, sado qė tė jetė
    9 Pėr kėtė lėmė mė gjerėsisht konsulto temėn "La ilahe il-lall-llah-program i jetės."
    i madh numri i tyre, nuk do tė mund ta sjellė Islamin nė ekzistencė reale, ngase individėt muslimanė teoretikisht tė futur nė pėrbėrjen organike tė shoqėrisė xhahilite, do tė detyrohen gjithsesi t'u pėrgjigjen kėrkesave tė kėsaj shoqėrie organike. Ata, dashtė e pa dashtė, me apo pa vetėdije, do t'i plotėsojnė nevojat elementare pėr mbi jetimin e kėsaj shoqėrie e cila doemos duhet tė ekzistojė. Kėshtu ata do tė mbrojnė qenien e saj dhe do t'i mėnjanojnė faktorėt tė cilėt e rrezikojnė ekzistencėn dhe qenien e saj, ngase qenia organike i ushtron kėto detyrime ndaj tė gjithė pjesėmarrėsve nė tė, pa marrė parasysh a dėshirojnė apo nuk dėshirojnė ata. Kjo do tė thotė se individėt muslimanė teoretikisht do tė mbeten sigurisht nė ekzistencė, por me anė tė garancive tė shoqėrisė xhahilite, pėr tė cilėn teoretikisht punojnė pėr ta ērrėnjosur. Ata nė qenien e saj do tė mbeten qeliza tė gjalla tė cilat do tė ndihmojnė me potencialin e tyre pėr tė ekzistuar dhe pėr t'u zhvilluar (xhahilijjeti sh.p.). Ata do t'ua ofrojnė aftėsitė, pėrvojėn dhe angazhimet e tyre dhe nė kėtė mėnyrė edhe mė tej do tė vitalizohet dhe pėrforcohet shoqėria xhahilite, nė vend qė lėvizja e tyre tė jetė nė drejtim tė pėrmbysjes sė kėsaj shoqėrie dhe vendosjes sė shoqėrisė islame!
    Qė kėtu, ishte e domosdoshme qė parimi i teorisė islame (kemi pėr qėllim akiden), tė pėrfaqėsohet nė trup organik - aktiv qė nga momenti i parė. Duhej patjetėr tė formohet njė trup organik - aktiv tjetėr jashtė trupit xhahilit, i ndarė dhe i pavarur nga trupi organik -aktiv i xhahilijjetit tė cilin Islami synon ta ērrėnjosė. Qendra e kėtij trupi tė ri ishte nė udhėheqjen e re tė pėrfaqėsuar nga Resulull-llahu sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e pas tij nė ēdo udhėheqje islame e cila synon kthimin e njerėzve nė hyjnimin e vetėm tė All-llahut, zotėrimin, mbisundimin, qeverimin, pushtetin dhe sheriatin e Tij. Kjo ka pėr qėllim qė ēdokush qė dėshmon se nuk ka hyjni tjetėr pos All-llahut dhe se Muhammedi ėshtė I dėrguar i Tij, ta tėrheq lojalitetin e tij nga trupi aktiv - xhahilit - nė tė vėrtetė nga trupi prej tė cilit doli-dhe nga udhėheqja e atij trupi nė cilėndo formė tė ishte, qoftė nė formė tė udhėheqjes fetare tė udhėhequr nga priftėrinjtė, pastorėt, magjistarėt, fallxhorėt apo kushdo tjetėr prej tyre, qoftė nė formė tė udhėheqjes politike, sociale dhe ekonomike siē edhe ishte te Kurejshėt. Ai kėtė lojalitet duhet ta pėrkufizojė vetėm nė trupin e ri organik - aktiv tė Islamit dhe nė udhėheqjen e tij muslimane.
    Kjo ishte e domosdoshme qė tė realizohet qė nga momenti i parė i hyrjes sė muslimanit nė Islam dhe artikulimit tė dėshmisė la ilahe il-lall-llah muhammedur resulull-llah, sepse prania e shoqėrisė muslimane nuk mund tė realizohet thjesht vetėm me vendosjen e parimit teorik nė zemrat e individėve, sado qė tė rritet numri i tyre, derisa tė mos pėrfaqėsohet nė trup organik tė konsoliduar dhe tė ndihmuar mes veti, i cili do tė kishte prani tė pavarur dhe tė mėvetėsishme, e qė anėtarėt e tij do tė vepronin nė mėnyrė pjesėmarrėse (anėtarėsuese) siē ėshtė rasti me organet e njė qenieje tė gjallė, pėr ta pėrforcuar, pėr ta thelluar dhe pėr ta zgjedhur praninė e tij. Po ashtu, edhe pėr mbrojtjen e qenies sė tij nga faktorėt tė cilėt e rrezikojnė praninė dhe qenien e tij. Ata kėtė do ta bėnin nėn njė udhėheqje tė pavarur nga udhėheqja e shoqėrisė xhahilite, e cila do ta organizonte lėvizjen e tyre dhe do ta harmonizonte. Ajo do t'i shpinte drejt pėrforcimit, thellimit dhe zgjerimit tė pranisė sė tyre islame dhe pėr zmbrapsjen, kundėrvėnien dhe asgjėsimin e pranisė tjetėr xhahilite.
    Kėshtu u gjet Islami, i pėrfaqėsuar nė parimin teorik global por i pėrgjithėsuar, qė nė tė njėjtėn kohė ngrihet edhe trupi organik - aktiv, i pavarur dhe i mėvetėsishėm nga shoqėria xhahilite duke u bėrė oponent i saj. Ai asnjėherė nuk u gjet nė formė tė teorisė sė zhveshur nga kjo prani faktike. Vetėm kėshtu mund tė gjendet Islami pėrsėri. Nuk ka rrugė qė mund ta kthejė formimin e tij nėn hijen e shoqėrisė xhahilite nė ēfarėdo kohe apo nė ēfarėdo vendi, pa mos i pėrfillur mėsimet e tij tė domosdoshme tė cilat janė natyrė e formimit tė tij organik - aktiv.
    Prej kėtu: Islami, duke e ndėrtuar Ummetin islam mbi kėtė parim dhe nė pajtim me kėtė metodologji, duke e vendosur praninė e tij mbi bazėn e trupit organik-aktiv e qė nyje e kėtij trupi ėshtė akideja, kishte pėr qėllim afirmimin e njerėzisė sė njeriut, pėrforcimin, stabilizimin dhe ngritjen e saj mbi tė gjitha komponentet tjera qė gjenden nė qenien njerėzore. Ai kėtė e avancoi mbi metolodogjinė e tij konsekuente pėrmes tė gjitha parimeve, mėsimeve, ligjeve dhe dispozitave tė tij.
    Qenia njerėzore merr pjesė me tė gjitha qeniet shtazore, bile edhe me qeniet joorganike nė disa cilėsi prej tė cilave supozojnė ithtarėt e shkencės laiko-xhahilite, se njeriu ėshtė shtazė si tė gjitha shtazėt, e ndonjėherė se ėshtė materie si ēdo materie tjetėr. Megjithatė, njeriu edhe pse merr pjesė me shtazėt dhe gjėrat inorganike nė disa cilėsi, ai pėrsėri ka veēori tė cilat e dallojnė dhe e veēojnė duke e shfaqur si qenie tė veēantė. Andaj, ithtarėt e shkencės laiko-xhahilite u detyruan tė dorėzohen atėherė kur faktet objektive ua ngufatnin mendimet. Ata u detyruan tė dorėzohen por duke qenė jo tė qartė dhe jo tė sinqertė.10
    Prej rezultateve tė shkėlqyeshme objektive tė metodologjisė islame nė kėtė ēėshtje, pėr vendosjen e trupit islam mbi tė vetmen nyje tė akides pa mos u kapur pėr nyjet e kombit, atdheut, racės, gjuhės dhe interesave rajonale tė cilat janė tė kufizuara, lokaliste dhe tė pėrēudshme, dhe pėr spikatjen e veēorive tė njeriut nė tė njėjtin trup pėrmes zhvillimit dhe pėrparimit pa mos hyrė nė cilėsitė e pėrbashkėta me shtazėt, prej rezultateve tė shkėlqyeshme dhe objektive tė kėsaj metodologjie ėshtė: arritja e shoqėrisė muslimane qė tė bėhet shoqėri e hapur pėr tė gjitha kombet, popujt, racat dhe gjuhėt pa mos trilluar barriera tė kėtij lloji tė ēuditshėm shtazarak! Edhe pse nė gjirin e shoqėrisė muslimane janė shtrirė tė gjitha komponentėt e veēorive njerėzore dhe dallimet e saj, ato nė kėtė gji u miqėsuan dhe u vėllazėruan. Prej tyre u formua njė kompleks i mahnitshėm organik dhe atė pėr njė kohė qė relativisht ėshtė shumė e shkurtė. Ky grusht i ēuditshėm, i homogjenizuar dhe i unjėsuar, krijoi njė qytetėrim tė shkėlqyeshėm kolosal, i cili nė vete pėrfshiu gjithė potencialin njerėzor-intelektual tė asaj kohe pėrbri largėsive hapėsinore dhe mjeteve tė dobėta komunikuese.
    Nė atė shoqėri tė avancuar islame u bashkuan: arabi, persiani, siriani, egjiptasi, marokieni, turku, kinezi, indusi, romaku, greku, indoneziani, afrikani dhe tė gjithė popujt dhe kombet tjera. Aty u bashkuan tė gjitha veēoritė e tyre qė tė veprojnė tė gėrshetuara, tė ndihmuara dhe tė harmonizuara pėr ndėrtimin e shoqėrisė muslimane dhe tė qytetėrimit islam. Ky qytetėrim kolosal asnjėherė nuk ka qenė arab por gjithmonė ka qenė islam dhe asnjėherė nuk ka qenė kombėtar por gjithmonė akaidor.
    Tė gjithė u bashkuan nė radhė tė barabarta, me gėrshetėn e dashurisė dhe me ndjenjėn e angazhimit vetėm pėr njė synim. Qė tė gjithė ata ofruan shkallėn mė tė lartė tė aftėsisė sė tyre, afirmuan karakteristikat mė tė frytshme tė etniteteve tė tyre, dhanė pėrvojat mė produktive individuale, kombėtare dhe historike pėr ndėrtimin e shoqėrisė sė vetme tė cilės i pėrkasin tė gjithė nė mėnyrė tė barabartė. Ata i bashkon njė nyje e cila i lidhė pėr Zotin Njė tė tyre, nė tė cilėn spikatet njerėzia e tyre si veēori pa ndonjė pengesė. Kėto janė disa karakteristika tė cilat nė mbarė historinė nuk i posedoi asnjė bashkėsi tjetėr.
    Shoqėria mė e njohur njerėzore nė historinė e vjetėr ėshtė shoqėria e Perandorisė Romake. Ajo me tė vėrtetė tuboi rreth vete popuj tė ndryshėm, gjuhė tė ndryshme, raca tė ndryshme dhe pėrzierje tė ndryshme. Megjithatė, e gjithė kjo nuk u ngrit me anė tė njė gėrshete njerėzore dhe nuk u pėrfaqėsua me ndonjė ideal tė madh
    10 Nė ballė tė atyre qė e pranuan kėtė tė vėrtetė ėshtė Xhulijan Heksli, njėri prej protagonistėve tė "darvinizmit bashkėkohor."
    siē ėshtė akideja. Shoqėria e tillė ishte e ndarė nė klasa: klasa e skllavopronarėve dhe klasa e skllevėrve. Kjo nė njė aspekt. Aspekti tjetėr ėshtė se ajo shoqėri ishte raciste, e bazuar nė dominimin e racės romake pėrgjithėsisht dhe robėrimin e tė gjitha racave tjera. Andaj edhe kjo shoqėri nuk e arriti kulmin e shoqėrisė islame dhe as qė e ka dhėnė frytin tė cilin e dha shoqėria islame.
    Edhe nė historinė bashkėkohore janė ngritur shoqėri tė ndryshme. Shembull kemi ngritjen e Perandorisė britanike. Por, kjo ishte e njėjtė si shoqėria romake tė cilėn e trashėgoi! Shoqėri nacionaliste dhe shfrytėzuese, e ngritur mbi bazėn e dominimit tė popullit anglez dhe shfrytėzimit tė kolonive tė cilat ia bashkuan perandorisė. Tė njėjta janė edhe perandoritė e tjera evropiane: perandoria spanjolle, portugeze dhe ajo franceze, qė tė gjitha nė ate shkallė tė ulėt, tė kobshme dhe pėrbuzėse. Pastaj erdhi komunizmi i cili dėshiroi tė formojė shoqėri tė njė Uoji tjetėr e cila do t'i kapėrcejė barrierat e gjinisė, kombėsisė, lokalizmit, gjuhės dhe racės. Megjithatė, ai nuk e ngriti atė shoqėri mbi parimin e njerėzisė sė pėrgjithshme por mbi parimin e klasės, kėshtu qė kjo shoqėri ishte faqja tjetėr e shoqėrisė sė vjetėr romake. Ajo ishte shoqėri e cila u ngrit mbi bazėn e klasės skllavopronare kurse kjo tjetra mbi bazėn e klasės sė tė shkretėve dhe tė mjerėve (proletariatit). Ajo bartte me vete ndjenjėn e urrejtjes sė kobshme mbi tė gjitha klasat tjera! Andaj edhe nuk mund tė paramendohej qė ky grusht i vogėl me plot urrejtje tė japė ndonjė fryt tjetėr pos asaj qė ėshtė mė e zezė pėr qenien njerėzore. Ky grusht ishte fillim i paramenduar vetėm pėr afirmimin e cilėsive shtazore, pėr zhvillimin dhe vendosjen e tyre duke konsideruar se nevojat kryesore tė njeriut janė ushqimi, vendbanimi dhe seksi, e tė cilat pa dyshim janė nevoja parėsore shtazarake, dhe, duke konsideruar se historia e njeriut ėshtė histori e kėrkimit tė ushqimit!!!
    Islami u veēua me metodologjinė e tij hyjnore nė afirmimin e veēorive mė subtile tė njeriut, pėr zhvillimin dhe pėrparimin e tyre nė ndėrtimin e shoqėrisė njerėzore. Ai edhe tani ėshtė i veēantė. Ata tė cilėt ēalojnė nga ai dhe kalojnė nė ndonjė metodologji tjetėr e cila bazohet mbi cilėndo bazė tjetėr, qoftė kombėtare, racore, rajonale, klasore dhe tė gjitha infektimet tjera pėrbuzėse, qė tė gjithė nė realitet janė armiq tė njeriut! Bartės tė tė gjitha kėtyre ideologjive janė ata tė cilėt nuk dėshirojnė qė njeriu tė veēohet nė kėtė ekzistencė me veēoritė e tij mė fisnike, ashtu siē e krijoi All-llahu dhe e bėri tė natyrshėm. Ata janė tė cilėt nuk dėshirojnė qė shoqėria e tyre tė pėrfitojė nga aftėsitė mė tė larta tė llojit tė vet, veēorive dhe pėrvojave tė tyre nė formė tė homogjenizimit dhe harmonizimit. Ata janė pėr tė cilėt All-llahu thotė:
    "Thuaj: A t'ju tregojmė pėr mė tė dėshpėruarit nė veprat e tyre? Ata janė, veprimi i tė cilėve u asgjėsua nė jetėn e kėsaj bote, e megjithatė ata mendojnė se janė duke bėrė mirė. Tė tillėt janė ata qė nuk besuan argumentet e Zotit tė tyre, as takimin (ringjalljen) me Tė, andaj veprat e tyre shkuan huq dhe nė Ditėn e Gjykimit nuk do t'ju japim kurrfarė vlere. Kėtė, ngase shpėrblimi i tyre ėshtė xhehennemi, pėr shkak se nuk besuan, kurse argumentet e Mia dhe tė tė dėrguarve tė Mi i morėn pėr tallje. " (Kehf, 103-106)
    Tė vėrtetėn e ka thėnė All-llahu i Madhėruar...

  5. #5
    V per Vendeta Maska e ORIONI
    Anėtarėsuar
    10-12-2003
    Vendndodhja
    Shkup-Prishtine-Ulqin-Tirane-Cameri
    Postime
    919
    XHIHADI PĖR HIR TĖ ALL-LLAHUT


    Imam Ibni Kajjim El Xhevzijje nė librin e tij "Zadul Mead" kontekstin e xhihadit nė Islam e pėrmblodhi nė kapitullin tė cilin e emėrtoi kėshtu: "Kapitulli pėr mėnyrėn e sjelljes sė tij (sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem) me mosbesimtarėt dhe hipokritėt prej atėherė kur ėshtė dėrguar e deri kur e takoi All-llahun e Lartmadhėruar." Nė vazhdim thotė: "Gjėja e parė me tė cilėn i Lartmadhėrishmi e shpalli Shpalljen, ishte qė ai (Pejgamberi) tė lexojė nė emėr tė Zotit tė tij i cili krijoi (ikre'bismin). Kjo ishte shenja e parė e Shpalljes. Pastaj e urdhėroi qė nė vete ta lexojė "Tėrhiq vėrejtjen " (fe endhir), e informoi mė gjerėsisht pėr ikren, e pastaj ia dėrgoi "O ti i mbuluar. " Mė vonė e urdhėroi qė t'ia tėrheq vėrejtjen familjes sė tij tė afėrt. Pas kėsaj ia tėrhoqi vėrejtjen popullit tė tij, e mė vonė arabėve rreth tij, pastaj arabėve nė pėrgjithėsi dhe mė nė fund ia tėrhoqi vėrejtjen tėrė botės.

    Pas shpalljes sė tij, trembėdhjetė vjet qėndroi duke e tėrhequr vėrejtjen me da've pa luftė dhe xhizje. Ithtarėt e tij i mėsonte tė pėrmbahen, tė kenė durim dhe tė jenė falės. Mandej iu lejua hixhreti dhe iu lejua lufta. Mė vonė u urdhėrua qė t'i luftojė ata qė e luftojnė dhe tė pėrmbahet nga ata qė tėrhiqen dhe nuk e luftojnė. Mė pas u urdhėrua qė t'i luftojė mushrikėt derisa Ligji (dini) i All-llahut tė jetė pėrgjithėsisht i vendosur sipas urdhrave tė Tij. Pas urdhrit pėr xhihad, kuffarėt (mosbesimtarėt) u ndanė nė tre grupe. Ata qė i ishin nėnshtruar kontratės dhe marrėveshjes (ehlu sulh), ata qė ishin tė armiqėsuar me tė (ehlu harb) dhe ata qė ishin nėn mbrojtjen e muslimanėve (ehlu dhimmeh). Me ata qė arrihej kontrata dhe lidhej paqja, ishte i urdhėruar qė t'i pėrmbahet kontratės dhe t'i pėrmbush pikat pėr tė cilat u pajtuan sipas kontratės. E nėse frikohej nga tradhtia e tyre, ai duhej t'i pėrmbahej kontratės dhe mos t'i luftonte derisa tė bėhej e ditur thyerja e kontratės. Pra, ai ishte i urdhėruar qė ta luftojė atė qė e prishte marrėveshjen me tė. E kur zbriti sureja Berae, ajo e proklamoi vendimin e tė gjitha kėtyre grupeve. U urdhėrua qė t'i luftojė armiqtė e tij, bartės tė Librit qiellor (ehlu kitab), derisa ta japin xhizjen ose tė hynė nė Islam. Nė po atė sure u urdhėrua qė t'ju shpallė xhihad kuffarėve, munafikėve (hipokritėve), duke qenė i rreptė ndaj tyre. Ai i luftoi kuffarėt me shpatė e dhėmbė (fizikisht) kurse munafikėt me argumente dhe gjuhė (kėshilla). All-llahu e urdhėroi qė t'i denoncojė (t'i hedhė poshtė) kontratat e kuffarėve dhe t'i braktisė ato. Ata qė ishin nė marrėveshje me tė i ndau nė tre grupe: Ndaj njė grupi urdhėroi qė tė luftohen. Ata ishin tė cilėt e prishėn kontratėn e bėrė dhe nuk iu pėrmbajtėn. Ata i luftoi dhe u shpalli front.

    Grupi tjetėr ishin ata tė cilėt kishin me tė kontratė tė pėrkohshme, tė cilėt as nuk e prishėn kontratėn e as nuk i dolėn nė luftė. Pėr ta ishte i urdhėruar qė t'i pėrmbahet kontratės sė tyre deri nė afatin e caktuar. Grupi i fundit ishin ata me tė cilėt as nuk kishte kontratė e as nuk i luftoi, ose kishin kontratė tė hapur e All-llahu e urdhėroi qė t'ua prolongojė katėr muaj. Pėr kėta tė fundit urdhėroi qė t'i pėrmbahet kontratės me kontraktuesit deri nė afatin e caktuar. Tė tillėt u kthyen nė Islam dhe nuk vazhduan me kufrin e tyre deri nė afatin e caktuar. Atyre qė ishin nėn mbrojtjen e shtetit islam ua obligoi njė lloj tatimi i quajtur xhizje. Pra, pas zbritjes sė sures Berae, ēėshtja e kuffarėve pėrfundoi nė kėto tre grupe: ata qė ishin nė armiqėsi; ata qė ishin nė kontratė (marrėveshje) dhe ata qė ishin nėn mbrojtjen e muslimanėve. Mė vonė situata me ata qė ishte nė kontratė ndryshoi me hyrjen e tyre nė Islam dhe ashtu mbetėn vetėm dy grupe: ata qė ishin nė armiqėsi dhe ata qė ishin nėn mbrojtjen e muslimanėve. Ata qė ishin nė armiqėsi i frikoheshin atij (Pejgamberit). Kėshtu njerėzit nė raport me tė u ndanė nė tre grupe: Muslimanė dhe besimtarė ndaj asaj qė iu shpall; dakordues me tė, tė cilėt ishin tė siguruar dhe shpallės tė armiqėsisė qė i frikoheshin. Sa i pėrket ēėshtjes sė tij me munafikėt, ai u urdhėrua qė prej tyre ta pranojė atė qė e publikojnė, sekretin t'ia lė All-llahut, por t'u qėndrojė pėrballė me dituri dhe argumente. All-llahu e urdhėroi qė t'i kundėrshtojė, tė sillet ashpėr me ta dhe t'ua pėrcjell fjalėt e qarta nė mėnyrė tė drejtpėrdrejtė. Pastaj ndaloi qė t'u falet xhenazja dhe tė bėjė lutje mbi varret e tyre dhe e lajmėroi se edhe nėse ai kėrkon falje pėr ta, All-llahu nuk do t'i falė. Kėto pra janė pikat kryesore tė jetėshkrimit tė tij me armiqtė e tij prej kuffarėve dhe munafikėve."
    Nga ky pėrkufizim i shkėlqyeshėm i periudhave tė xhihadit nė Islam ndriēohen disa pika origjinale dhe thellė tė vendosura nė metodologjinė aktive tė kėsaj feje, tė cilat meritojnė tė ndalemi nė to mė gjatė, mirėpo nuk kemi mundėsi pos qė tė sinjalizojmė pėr to nė formė pėrmbledhėse.

    Pika e parė: Realiteti konkret nė metodologjinė e kėsaj feje. Islami ėshtė lėvizje e cila ballafaqohet me realitetin njerėzor. Ai ballafaqohet me tė me anė tė mjeteve pėrkatėse pėr ekzistimin e tij faktik. Ballafaqohet me xhahilijjetin ideologjik dhe koncepcional i cili bart me vete sisteme faktike dhe ekzistuese tė cilat gjejnė mbėshtetje nė qeveritė qė posedojnė forcė materiale. Sė kėndejmi, lėvizja islame ballafaqohet me tėrė kėtė realitet me atė qė ka mundėsi t'i pėrgjigjet. Ajo i kundėrvihet me da've dhe shpjegim pėr t'ua pėrmirėsuar bindjet dhe botėkuptimet. Ju kundėrvihet me fuqi dhe xhihad pėr flakjen e sistemeve dhe qeverive tė cilat mbretėrojnė, pushtete tė cilat krijojnė barriera midis njerėzve, tė cilat e kanė nėnshtruar njerėzinė me diktaturė dhe ēorientim dhe i kanė robėruar pėr vete e jo siē duhet tė jetė, qė tė jenė robėr vetėm tė All-llahut. Kjo lėvizje nuk mjafton vetėm me komunikim pėrballė njė pushteti material, por edhe nuk e pėrdor forcėn materiale ndaj individėve. Kjo metodologji ėshtė e njėjtė me atė tė mėparshmen kur bėhet fjalė pėr metodologjinė islame. Ajo angazhohet pėr nxjerrjen e njerėzve prej robėrimit ndaj robėrve nė robėrimin ndaj All-llahut dhe vetėm ndaj Tij, siē edhe do tė shpjegojmė.

    Pika e dytė nė metodologjinė e kėsaj feje: Realiteti aktiv. Ajo ėshtė lėvizje qė pėrfshin periudha tė ndryshme. Ēdo periudhė posedon mjete ekuivalente pėr kėrkesat dhe nevojat e saj objektive. Ēdo periudhė i dorėzohet periudhės tjetėr qė vijon. Islami nuk ballafaqohet me realitetin me anė tė teorive tė zhveshura, e po ashtu ai nuk i pėrcjell periudhat e kėtij realiteti me mjete konservative. Ata tė cilėt i shtrojnė ajetet kur'anore pėr tė dėshmuar me to, pėrkitazi me metodologjinė e kėsaj feje nė xhihad, e qė nuk e kanė parasysh kėtė pikė tė tij, nuk e kanė kuptuar natyrėn e periudhave nė tė cilat kaloi kjo metodologji, raportin e teksteve (ajeteve) tė ndryshme me ēdo periudhė nė veēanti.

    Ata tė cilėt veprojnė kėshtu, kanė bėrė njė pėrzierje marramendėse dhe ia ngjesin metodologjisė sė kėsaj feje disa etiketime katastrofale. Ata i interpretojnė tekstet ashtu siē nuk pėrkon me parimet dhe rregullat pėrfundimtare tė xhihadit, ngase ata ēdo tekst rreth tij e trajtojnė sikur tė ishte tekst i pėrfunduar i cili i pėrfaqėson rregullat e pėrfunduara nė kėtė fe. Duke qenė tė dėshtuar shpirtėrisht dhe psikikisht, nėn presionin e situatės sė mjerueshme, kėtyre muslimanėve tė shkretė nga Islami nuk u ka mbetur gjė tjetėr, pos kjo deklaratė: Islami nuk zhvillon xhihad pos pėr mbrojtje! Me kėtė ata llogarisin se kėsaj feje i ofrojnė mirėsi duke e larguar nga programi i saj i cili ka pėr qėllim eliminimin e gjithė tagutėve (zullumqarėve) nė mbarė sipėrfaqen e Tokės, robėrimin e njerėzve vetėm ndaj All-llahut dhe nxjerrjen e tyre nga robėrimi ndaj robėrve nė robėrim ndaj Zotit tė robėrve (tė gjithė njerėzit sundues apo tė sunduar, besimtarė apo jobesimtarė janė robėr, ngase ēėshtja e tyre nė tė gjitha sferat varet prej Krijuesit tė tyre, sh.p.). Jo duke pėrdorur dhunėn qė ta pranojnė akiden e tij, por duke krijuar liri tė plotė midis tyre dhe kėsaj akideje, pas zhdukjes sė sistemeve politike qė mbretėronin, ose duke u bėrė presion derisa ta paguajnė xhizjen dhe ta shpallin dorėzimin dhe heqjen dorė tė tyre midis popullatės dhe kėsaj akideje, e pranuan apo nuk e pranuan, me rėndėsi ėshtė tė kenė liri tė plotė.
    Pika e tretė: Kjo lėvizje e qėndrueshme me mjetet e saj tė pėrshtatshme dhe pėrtėritėse nuk e nxjerr kėtė fe nga rregullat e caktuara tė saj e as nga synimet e parapara. Ky din, qė nga dita e parė, pa marrė parasysh a i ėshtė drejtuar familjes sė afert, a u ėshtė drejtuar kurejshėve, a u ėshtė drejtuar arabėve apo i ėshtė drejtuar tėrė botės, ai tė gjithėve u ėshtė drejtuar me njė parim duke kėrkuar nga ata qė pėrfundimisht tė kthehen nė njė qėllim, e ai ėshtė ēiltėria e robėrimit vetėm ndaj All-llahut dhe braktisja e robėrimit ndaj robėrve. Nė kėtė parim nuk ka pazarllėk e as lėshim. Islami pėr ta realizuar kėtė qėllim zhvillon njė strategji tė planifikuar me periudha tė pėrcaktuara, ku ēdo periudhė pėrmban mjetet e saj reformuese (transitore) siē edhe shpjeguam nė paragrafin e sipėr theksuar.

    Pika e katėrt: Ėshtė pėrpikėria legjislative e cila manifestohet nė marrėdhėniet midis bashkėsisė muslimane dhe tė gjitha bashkėsive tjera sipas formės sė vėrejtur nė atė pėrkufizim tė shkėlqyeshėm tė cilin e shkėputėm nga libri Zadul Mead - duke e arritur kėtė pėrpikėri nė bazė tė asaj se Islami i cili pranohet vetėm pėr All-llahun, ėshtė bazamenti i pėrgjithshėm njerėzor nė tė cilin duhet tė strehohet e gjithė njerėzia ose sė paku ta pranojnė nė tėrėsi, nė mėnyrė qė mos ta pengojnė thirrjen e tij me ēfarėdo barriere tė sistemit politik apo tė ndonjė force materiale, dhe qė tė heqė dorė nga ai ēdo person. E zgjodhi atė apo nuk e zgjodhi, ajo ėshtė punė e vullnetit tė tij, por duke mos e penguar dhe duke mos e luftuar! Nėse dikush ndaj Islamit vepron tė kundėrtėn, Islami e lufton derisa ta asgjėsojė ose ta shpallė dorėzimin vet!

    Tė dėshtuarit shpirtėrisht dhe psikikisht, tė cilėt shkruajnė pėr xhihadin nė Islam, duke dėshiruar qė ta mbrojnė Islamin nga kjo akuzė, e kanė pėrzier metodologjinė e kėsaj feje rreth teksteve ku refuzohet dhuna nė fe dhe akide dhe metodologjinė e asgjėsimit tė fuqive politike materialiste tė cilat bėhen digė ndėrmjet njerėzve dhe kėsaj feje, dhe tė cilat ushtrojnė robėrimin e njerėzve ndaj njerėzve kurse pengojnė robėrimin e njerėzve ndaj All-llahut. Kėtu kemi tė bėjmė me dy sfera tė cilat nuk kanė kurrfarė lidhshmėrie dhe ku nuk ka kurrfarė hapėsire ku mund tė bėhet ndonjė mveshje midis tyre. Pėr shkak tė kėsaj pėrzierjeje dhe para sė gjithash pėr shkak tė atij dėshtimi, pėrpiqen qė xhihadin nė Islam ta kufizojnė nė tė ashtuquajturėn qė pėrdoret sot: Luftė mbrojtėse. Xhihadi ėshtė krejtėsisht njė segment tjetėr, nuk ka kurrfarė lidhshmėrie me luftėrat qė i zhvillojnė njerėzit sot, as me motivet po as me kualifikimet e tyre. Motivet e xhihadit nė Islam duhet qė t'i perceptojmė nė natyrėn e vetė qenies sė Islamit, rolit tė tij nė tokė dhe qėllimet e tij tė larta qė i konfirmoi All-llahu. Ail-llahu i Lartėsuar na informoi se kėtė pejgamber e dėrgoi pėr kėtė arsye me anė tė kėsaj shpalljeje dhe e bėri qė tė jetė vula e tė gjithė pejgamberėve, kurse shpalljen e tij e bėri vulė tė tė gjitha shpalljeve.

    Kjo fe ėshtė proklamatė e pėrgjithshme pėr ēlirimin e njeriut nė tokė nga robėrimi ndaj robėrve - bile edhe nga robėrimi i tij ndaj pasionit tė tij i cili gjithashtu trajtohet prej robėrimit ndaj robėrve. Kėtė ajo e bėri duke e proklamuar hyjnimin e vetėm ndaj All-lla-hut, lavdi pastė, dhe pranimin e zotėrimit (er-rububijje) tė Tij nga njerėzimi. Shpallja e zotėrimit tė vetėm tė All-llahut nė tėrė kėtė gjithėsi ka kuptimin e revolucionit tė pėrgjithshėm mbi qeverisjen e njerėzve pėrmes tė gjitha formave, sistemeve dhe regjimeve, duke ushtruar rebelim tė tėrėsishėm ndaj ēdo regjimi nė sipėrfaqe tė tokės ku sundimi ėshtė nė duar tė njerėzve nė ndonjė formė prej formave ekzistuese, ose, do tė shprehemi me njė sinonim tjetėr: aty ku hyjnimi bėhet ndaj njerėzve nė ndonjė formė prej formave dhe atė, pėrmes asaj qė pushteti ka mbėshtetje definitive vetėm nė njerėzit dhe ku burim i pushtetit janė njerėzit, kjo don tė thotė hyjnim i njerėzve i cili zhvillohet pėrmes zotėrimit tė njėrės palė ndaj tjetrės duke e mėnjanuar All-llahun. Kjo shpallje do tė thotė shpėtim i pushtetit tė rrėmbyer tė All-llahut dhe kthim i tij i sėrishėm All-llahut, shporrje e atyre qė e rrėmbyen, tė cilėt i qeverisin njerėzit me ligje tė nxjerrura nga mendja e tyre. Ata kėshtu, para njerėzve bėhen zotėra kurse njerėzit para tyre robėr. Pra, kuptimi i tij ėshtė zhdukja e mbretėrisė njerėzore pėr vendosjen e mbretėrisė sė All-llahut nė tokė, ose tė shprehemi mė mirė me shprehjet e Kur'anit tė madhėrueshėm:
    "Ai ėshtė qė nė qiell ėshtė All-llah dhe nė tokė ėshtė All-llah " (Zuhruf, 84)
    "Vendimi (nė ēėshtjet e jetės) nuk i takon askujt pos All-llahut, e Ai urdhėroi qė tė mos adhuroni tjetėr vetėm Atė. Kjo ėshtė feja e drejtė. " (Jusuf 40)
    "Thuaju (O I dėrguar): O ithtarė tė Librit (Teuratit dhe Inxhilit), ejani (tė bashkohemi) te njė fjalė qė ėshtė e njėjtė (e drejtė) midis nesh dhe midis jush: Tė mos adhurojmė askėnd pos All-llahut, tė mos ia bėjmė atij askė shok, tė mos konsiderojmė njėri-tjetrin zotėr pos All-llahut! E nėse ata refuzojnė, ju thoni: "Dėshmoni pra, se ne jemi muslimanė (zbatuesit e vendimit tė All-llahut). " (Ali Imran, 64)

    Mbretėria e All-llahut nuk mund tė vendoset nė sipėrfaqe tė tokės nėse qeverisjen e marrin nė dorė njerėz tė caktuar sikur qė janė klerikėt-siē edhe ka ndodhur me pushtetin e kishės - apo njerėzit tė cilėt artikullojnė fjalė nė emėr tė zotėrave - siē edhe ka ndodhur nė pushtetin teokratik ose siē e kanė quajtur, pushteti i shenjtė hyjnor!! Kjo mbretėri mund tė vendoset vetėm atėherė kur sheriati i All-llahut tė jetė sundues, ashtu qė tė gjitha ēėshtjet e jetės t'i kthehen All-llahut nė pajtim me ligjet e qarta tė sheriatit tė cilat i themeloi Ai.
    Ngritja e mbretėrisė sė All-llahut dhe eliminimi i mbretėrisė sė njerėzve, shpėtimi i pushtetit nga duart e rrėmbyesve tė tij, kthimi i tij All-llahut, dominimi i vetėm i sheriatit hyjnor dhe suspendimi i ligjeve njerėzore, tė gjitha kėto nuk mund tė arrihen vetėm me komunikim (informim) dhe argumentim, sepse ata tė cilėt i kanė nėnshtruar qafat e njerėzve dhe qė e kanė rrėmbyer pushtetin e All-llahut nė tokė, nuk e dorėzojnė pushtetin e tyre vetėm me anė tė komunikimit dhe argumentimit, pėrndryshe, puna mė e lehtė e pejgamberėve do tė ishte vendosja e fesė sė All-llahut nė tokė.

    Megjithatė, historia e pejgamberėve dėshmon tė kundėrtėn, si edhe historia e kėsaj feje nė periudhėn e ēdo gjenerate!
    Ky proklamim i pėrgjithshėm pėr ēlirimin e njeriut nė tokė nga ēdo pushtet jashtė pushtetit tė All-llahut, duke e proklamuar hyjnimin e vetėm dhe zotėrimin e All-llahut nė kėtė gjithėsi, nuk ka qenė proklamatė teorike, filozofike pasive por proklamatė me karakter tė lėvizjes objektive aktive. Proklamatė qė ka pėr qėllim realizimin e saj praktik nė formė tė sistemit i cili do t'i udhėheq njerėzit me sheriatin e All-llahut dhe do t'i nxjerr njėmend nga robėrimi ndaj robėrve nė robėrimin ndaj All-llahut, duke e mėvetėsuar dhe pa i ngjitur ndonjė shok. Andaj edhe ishte e domosdoshme qė ta marrė formėn e lėvizjes krahas formės sė argumentimit, qė t'i kundėrvihet situatės njerėzore me anė tė mjeteve pėrkatėse nga tė gjitha anėt.

    Aktualiteti i gjithėmbarshėm njerėzor si dje, sot por edhe nesėr, do t'i kundėrvihet kėsaj feje - pėr shkak tė cilėsisė sė saj qė ka: proklamimi i pėrgjithshėm pėr ēlirimin e njeriut nė tokė nga ēdo pushtet jashtė pushtetit tė All-llahut - me anė tė barrierave ideologjike dhe koncepcionale, materiale dhe fizike, politike, sociale dhe ekonomike, raciste dhe klasore, krahas tyre edhe me ideologji tė devijuara dhe botėkuptime degjeneruese. Tė gjitha kėto gėrshetohen mes vete me njė lidhshmėri marramendėse dhe shumė tė nyjėzuar qė t'i kundėrvihen kėtij dini.
    Derisa argumentimi dhe shpjegimi u kundėrvihen ideologjive dhe koncepcioneve, lėvizja u kundėrvihet barrierave tė ndryshme materiale-nė ballė tė tyre, pushtetit aktual politik i cili nė vete ngėrthen faktorėt ideologjikė, koncepcionalė, etnikė,
    klasorė, socialė dhe ekonomikė-e ato tė dyja - argumentimi dhe lėvizja-i kundėrvihen tėrėsisht realitetit njerėzor me anė tė mjeteve pėrkatėse pėr tė gjitha komponentėt e saj. Kėto dy atribute, duhet bashkėrisht ta kahėzojnė lėvizjen e ēlirimit tė njeriut nė tokė, njeriut nė tėrėsi, nė tokė nė pėrgjithėsi. Kjo ėshtė pikė shumė e rėndėsishme e cila doemos duhej tė theksohej pėrsėri.
    Ky din nuk ėshtė proklamim pėr ēlirimin e njeriut arab. Ai as qė ėshtė mision i posaēėm pėr arabėt!... Tema e tij ėshtė njeriu, lloji njerėzor, kurse lėmi i tij ėshtė toka, e gjithė toka. All-llahu, lavdi pastė, nuk ėshtė Zot vetėm pėr arabėt, po as vetėm pėr ata qė e pėrqafojnė besimin islam. All-llahu ėshtė Zot i gjithėsisė, kurse ky din synon qė tėrė gjithėsinė t'ia kthejė Zotit tė vet, kurse qeniet nė tė t'i shkėpusė nga robėrimi jashtė Tij. Robėrimi mė i madh dhe mė i arsyeshėm nė pikėpamjen islame ėshtė nėnshtrimi i njerėzve ndaj ligjeve tė All-llahut, tė cilat i realizon njė grup i njerėzve nė mesin e njerėzve. Ky pra ėshtė ai ibadet (robėrim, nėnshtrim, adhurim) pėr tė cilin ėshtė konfirmuar se nuk mund tė bėhet, pėrpos pėr All-llahun. Ata tė cilėt me tė i drejtohen dikujt tjetėr pos All-llahut, ata kanė dalur nga feja e All-llahut, sado qė tė pretendojnė se janė nė fenė e All-llahut.
    Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka theksuar se praktikimi (el it-tiba') i sheriatit dhe sistemit islam ėshtė ibadeti, tė cilin ēifutėt dhe tė krishterėt e refuzuan dhe nuk e pranuan urdhėresėn e tij pėr ta adhuruar vetėm All-llahun, andaj edhe u cilėsuan mushrikė (shpikės tė ortakllėkut ndaj All-llahut Gjithėkrijues, sh.p.)

    Tirmidhiu transmeton me senedin e tij, nga Adij bin Hatim radijall-llahu anhu, se kur i erdhi thirrja e Pejgamberit sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem pėr Islam, ai iku pėr nė Sham. Ai derisa ishte nė xhahilijjet e kishte pranuar Krishterimin. E motra dhe njė grup i fisit tė tij ishin robėruar nga muslimanėt. Mė pastaj Resulull-llahu sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem e mėshiroi motrėn e tij dhe e liroi. Ajo iu kthye vėllait tė saj dhe e inkurajoi qė ta pranojė Islamin. Gjatė ardhjes sė tij te Resulull-llahu sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, njerėzit flitnin pėr ardhjen e tij. Kur hyri te Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nė qafe (fjala ėshtė pėr Adijun) kishte njė kryq tė argjendtė. Kur e pa atė Resulull-llahu sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem filloi t'i lexojė kėto ajete: "Ata i morėn ahbarėt" (priftėrinjtė ēifutė) dhe "ruhbanėt" (murgjit e krishterė) e tyre pėr zota pos All-Uahut " (Teube, 31). Adiu thotė: "Unė i thashė: Ata nuk iu robėruan (nuk i kanė adhuruar). Ai iu pėrgjigj: Gjithsesi. Ata njerėzve ua kanė ndaluar tė lejuarėn (hallallin) dhe ua kanė lejuar tė ndaluarėn (haramin). Njerėzit i kanė pasuar. E kjo ėshtė adhurim (robėrim) i tyre ndaj atyre."
    Pra, komenti i Resulull-llahut sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem pėr ajetin e All-llahut Lavdiplotė ėshtė decid dhe i prerė, se pasimi dhe praktikimi i sheriatit dhe sistemit islam ėshtė ibadet i cili nėse nuk realizohet, njerėzit e tillė dalin nga feja. Andaj edhe ajo ėshtė konsiderim i disa njerėzve pėr zotėra nga disa tė tjerė, dhe pikėrisht kjo ėshtė ajo ēėshtje pėr tė cilėn kjo fe erdhi pėr ta zhdukur dhe ta shpallė ēlirimin e njeriut nė tokė nga robėrimi i tė tjerėve pėrpos All-llahut.
    Qė kėtu, pėr Islamin ishte e domosdoshme qė tė marrė hov nė tokė nė eliminimin e aktualitetit kundėrthėnės me kėtė shpallje tė pėrgjithshme, me anė tė proklamimit - argumentimit dhe lėvizjes sė bashku, dhe qė sulmet e tij t'i orientojė drejt fuqive politike tė cilat i kanė robėruar njerėzit pėr vete e jo pėr All-llahun. Kjo do tė thotė se ata nuk i kanė qeverisur me sheriatin e All-llahut dhe pushtetin e Tij, tė cilėt krijojnė penda pėr mosdėgjimin e kėsaj proklamate dhe pėr mospranimin e akides nė mėnyrė tė lirė pa mos iu kundėrvėr njerėzve me pushtet. Po ashtu, Islami kishte pėr qėllim vendosjen e njė sistemi shoqėror, ekonomik dhe politik i cili do t'i mundėsonte lėvizjes ēlirimtare qė tė marrė hov praktik, pas eliminimit tė fuqive
    dominuese, pa marrė parasysh se a ishin ato plotėsisht politike apo tė veshura me nacionalizėm ose klasore brenda njė etniteti.

    Islami asnjėherė nuk pati pėr qėllim t'ua imponojė njerėzve pėrqafimin e akides sė tij. Megjithatė, pėrsėri, Islami nuk ėshtė thjesht vetėm akide. Islami, siē edhe kemi thėnė, ėshtė njė proklamim i pėrgjithshėm pėr ēlirimin e njeriut nga robėrimi ndaj robėrve. Islami fillimisht synon eliminimin e sistemeve dhe qeverive tė cilat themelohen nė bazė tė qeverisjes sė njerėzve me anė tė njerėzve dhe robėrimin e njerėzve ndaj njerėzve, e pastaj i lė njerėzit tė lirė- njėmendė sisht - pėr ta zgjedhur akiden tė cilėn ata e duan me vullnetin e tyre tė lirė, dhe atė pas largimit tė presionit politik ndaj tyre dhe pas interpretimit tė dėlirė (tė Islamit) drejtuar shpirtrave dhe mendjeve tė tyre. Megjithatė, me kėtė pėrvojė nuk do tė thotė se ata mund ta bėjnė zotin e tyre tė jetė mė i rėndėsishėm ose tė jenė tė lirė qė ata vetvetes t'ia zgjedhin robėrinė ndaj robėrve, ose ta konsiderojnė njėri-tjetrin zot krahas All-llahut! Parimi i sistemit i cili do t'i sundojė njerėzit nė tokė, duhet tė jetė robėrimi i pastėr vetėm ndaj All-llahut. Kjo mund tė arrihet pėrmes pranimit tė ligjeve dhe legjislacioneve prej Tij, e pastaj nėn hijen e kėtij sistemi tė pėrgjithshėm ēdokush mund tė pėrqafojė akiden tė cilėn e do. Pra, vetėm nė kėtė mėnyrė feja (ligji i All-llahut) bėhet (realizohet nė sipėrfaqe tė tokės) e tėra pėr All-llahun, qė don tė thotė se vendimi mė i lartė (Ed-dejnune, rrjedh prej fjalės din - fe), nėnshtrimi, pasimi dhe robėrimi, tė gjitha i takojnė vetėm All-llahut. Kuptimi i fjalės din ėshtė mė pėrfshirės se i fjalės akide. Din don tė thotė metodologji dhe sistem me tė cilin udhėhiqet jeta. E kėto nė Islam mbėshteten nė akiden. Megjithatė, nė kuptimin e pėrgjithshėm feja ėshtė mė e gjerė se akideja. Nė Islam mund tė jetojnė - brenda sistemit tė tij tė pėrgjithshėm i cili themelohet mbi bazėn e robėrimit vetėm ndaj All-llahut - kolektivitete tė ndryshme edhe nėse disa prej tyre nuk e kanė pėrqafuar dinin islam.

    Ata tė cilėt e. kanė kuptuar natyrėn e kėsaj feje -ashtu siē u tha mė parė - bashkė me tė e kanė kuptuar domosdoshmėrinė e zhvillimit tė lėvizjes nė Islam nė formė tė xhihadit me shpatė - krahas xhihadit me argumentim - dhe e kanė kuptuar se kjo nuk ėshtė lėvizje mbrojtėse, me atė kuptim tė ngushtė tė cilin e dėgjojmė sot nga termi luftė mbrojtėse, tė cilin e trilluan tė dėshtuarit pėrballė presionit aktual dhe pėrballė sulmit marramendės orientalist, tė cilėt dėshirojnė qė lėvizja e xhihadit tė konceptohet kėshtu islamikisht. Pra, ata tė cilėt e kanė kuptuar se xhihadi nuk ėshtė lėvizje mbrojtėse, e dinė se ai ėshtė lėvizje ofensive dhe shtrirėse pėr ēlirimin e njeriut nė tokė, me mjete pėrkatėse pėr tė gjitha aspektet e realitetit njerėzor nė periudha tė caktuara, qė pėr ēdo periudhė ofrohen mjete efektive.

    Andaj edhe ėshtė e domosdoshme qė lėvizjen e Islamit xhihadik ta emėrtojmė lėvizje mbrojtėse, por duke e ndėrruar kuptimin aktual tė fjalės mbrojtje, duke e konsideruar mbrojtje pėr njeriun dhe vetė qenien e tij kundėr tė gjithė faktorėve tė cilėt e kanė vėnė nė pranga lirinė e tij dhe e pengojnė ēlirimin e tij. Ndaj kėtyre faktorėve tė cilėt pėrfaqėsohen pėrmes ideologjive, koncepcioneve dhe sistemeve politike tė ngritura mbi pendat ekonomike, klasore dhe nacionaliste tė cilat edhe dominonin nė tokė pėrgjithėsisht nė kohėn kur u paraqit Islami dhe shumė forma tė tė cilave dominojnė edhe nė xhahilijjetin aktual tė kėsaj kohe!
    Me anė tė shpjegimit tė kėtillė tė kuptimit tė termit mbrojtje mund ta perceptojmė realitetin e motiveve tė shtrirjes islame nė tokė me xhihad dhe ta perceptojmė natyrėn e vetė qenies sė Islamit, e ajo ėshtė proklamimi i pėrgjithshėm pėr ēlirimin e njeriut nga robėrimi ndaj robėrve dhe vendosja e hyjnimit tė vetėm tė All-llahut dhe zotėrimit tė Tij ndaj botės, gjithashtu zhdukjen e mbretėrisė sė pasioneve njerėzore nė tokė dhe vendosjen e mbretėrisė sė sheriatit hyjnor nė botėn e njeriut.

    Pėrpjekja pėr gjetjen e arsyetimeve mbrojtėse ndaj xhihadit islam nė kuptim tė ngushtė tė koncepteve bashkėkohore mbi luftėn mbrojtėse, pastaj pėrpjekja pėr tė gjetur mbėshtetje burimore pėr vėrtetimin se ngjarjet e xhihadit islam ishin thjesht vetėm pėr shmangien e armiqėsisė (rrezikut) nga fuqitė fqinje ndaj vatanit islam - qė sipas kuptimit tė disave, ai vatan shtrihet vetėm nė Gadishullin Arabik-kėto pėrpjekje nė realitet rrjedhin nga perceptimi sipėrfaqėsor pėr natyrėn e kėsaj feje dhe natyrėn e rolit tė cilin ka ardhur ta realizojė nė tokė. Ato pėrpjekje gjithashtu sinjalizojnė dėshtimin e tyre pėrballė presionit tė sotshėm aktual dhe pėrballė sulmeve dinake orientaliste ndaj xhahidit islamik!
    Si ua merr mendja, sikur a thua Ebu Bekri, Umeri dhe Uthmani, radijall-llahu anhum, tė ishin siguruar nga rreziku armiqėsor i romakėve dhe persianėve nė Gadishull, a do tė ndaleshin pėr mos ta vazhduar mė shtrirjen islame anekėnd botės? Si do ta ndalnin ata kėtė shtrirje kur para da'ves qėndronin ato barriera materialiste pėr shkak tė regjimeve politike, nacionaliste, klasore dhe ekonomike tė cilat ishin tė formuara sipas trajtave nacionaliste dhe klasore, e qė gjithashtu i mbronte fuqia materialiste e shtetit.

    Ėshtė primitivizėm sikur njeriu ta parafytyrojė thirrjen e cila e shpalli ēlirimin e njeriut, llojin e njeriut nė tokė dhe atė nė tėrė tokėn, e pastaj tė ndalet para kėtyre barrierave dhe tė pėrpiqet t'u kundėrvihet me gjuhė dhe argument! Ajo vėrtet angazhohet me gjuhė dhe argument por, vetėm atėherė kur midis saj dhe individėve nuk ka pengesa. Atėherė ajo mund t'u drejtohet me liri tė plotė kur edhe ata janė tė liruar nga tė gjitha llojet e imponimeve. Kėtu vjen nė shprehje dispozita "Nuk ka dhunė nė fe. " Kurse atėherė kur hasen ato barriera dhe shtypje materialiste, duhet sė pari ato tė eliminohen me fuqi, qė tė krijohen kushtet pėr t'iu drejtuar zemrės dhe shpirtit tė njeriut duke qenė ai i liruar nga ato pranga!

    Xhihadi ėshtė nevojė e domosdoshme pėr da'ven, sidomos kur synimet e saj janė proklamimi i ēlirimit tė njeriut njėmendėsisht, duke u ballafaquar me realitetin ekzistues me anė tė mjeteve pėrkatėse pėr tė gjitha aspektet e tij. Ai nuk mund tė jetė i mjaftueshėm vetėm me anė tė argumentimit teoriko-filozofik, pavarėsisht se vatani islam - ose sipas shprehjes sė drejtė islame: darul islam - ėshtė i sigurt dhe i paprekshėm ose ėshtė i rrezikuar nga fqinjėt e tij. Kur Islami synon paqen, nuk ka pėr qėllim paqen e luftė e tė kufizuar e cila thjesht synon qė tė sigurohet ai territor nė tė cilin populli pėrqafoi akiden islame, por dėshiron paqen nė tė cilėn e tėrė feja do tė jetė vetėm pėr All-llahun, d.m.th. qė adhurimi i njerėzve tė jetė i tėri vetėm pėr All-llahun, nė tė cilin njerėzit nuk e konsiderojnė njėri tjetrin pėr zot pėrveē All-llahut. Ajo qė duhet marrė ėshtė periudha e fundit nė tė cilėn arriti lėvizja xhihadike nė Islam - me pėrcaktim tė All-llahut - e jo fillimi i ditėve tė da'ves e as mesi i tyre. Tė gjitha kėto periudha pėrfunduan, siē thotė Imam Ibnul Kajjimi, nė atė mėnyrė qė: "Pas zbritjes sė sures Berae ēėshtja e kuffarėve pėrfundoi nė kėto tre grupe: ata qė ishin nė armiqėsi; ata qė ishin nė kontratė (marrėveshje) dhe ata qė ishin nė mbrojtjen e muslimanėve. Mė vonė situata me ata qė ishin nė kontratė ndryshoi me hyrjen e tyre nė Islam kėshtu qė mbetėn vetėm dy grupe: ata qė ishin nė armiqėsi dhe ata qė ishin nėn mbrojtjen e muslimanėve. Ata qė ishin nė armiqėsi i frikoheshin atij (Pejgamberit). Kėshtu njerėzit nė raport me tė u ndanė nė tre grupe: Muslimanė dhe besimtarė ndaj asaj qė iu shpall, dakordues me tė, tė cilėt ishin tė siguruar (fjala ėshtė pėr dhimmijunėt, ata qė janė nėn mbrojtjen e muslimanėve, siē merret vesh edhe nga fjalia e mėparshme sh.p.), dhe shpallės tė armiqėsisė qė i frikoheshin."
    Kėto pra janė ato dukuri tė logjikshme tė cilat pėrputhen me natyrėn e kėsaj feje dhe synimet e saj, e jo siē e kanė kuptuar tė dėshtuarit para realitetit ekzistues dhe para sulmeve dinake tė orientalistėve!

    All-llahu nuk u dha leje pėr luftė muslimanėve nė Mekke dhe nė fillim tė hixhretit nė Medine. Muslimanėve u ėshtė thėnė:
    "Ndalni duart tuaja prej luftės, falni namazin dhe jepni zeqatin " (Nisa, 77)
    Mė pastaj ajo iu lejua dhe u ėshtė thėnė:
    “Atyre qė po sulmohen me luft'e u ėshtė dhėnė leje tė luftojnė, pėr shkak se u ėshtė bėrė padrejtėsi, e All-llahu ka fuqi pėr t'u ndihmuar atyre (muslimanėve). (U lejuan tė luftojnė) ata tė cilėt u dėbuan prej shtėpive tė tyre pa kurrfarė tė drejte vetėm pse thanė: All-llahu ėshtė Zot iynė! E sikur All-llahu tė mos i zmbrapste disa me disa tė tjerė, do tė rrėnoheshin manastiret, kishat, havrat dhe xhamitė nė tė cilat pėrmendet shumė emri i All-llahut. E All-llahu patjetėr ta ndihmojė atė qė ndihmon rrugėn e Tij, se All-llahu ėshtė shumė i fuqishėm dhe gjithnjė triumfues. (Ai i ndihmon) Ata tė cilėt kur Ne u mundėsojmė vendosjen nė tokė, falin namazin, japin zeqatin, urdhėrojnė pėr tė mirė dhe largojnė prej tė keqes. All-llahut i takon pėrfundimi i ēėshtjeve.” (Haxhxh, 39-41)

    Mė pastaj ua detyroi luftėn ndaj atyre qė e luftojnė Pejgamberin e jo edhe ndaj atyre qė nuk e luftojnė, dhe u ėshtė thėnė:
    "Dhe luftoni nė rrugėn e All-llahut kundėr atyre qė ju sulmojnė" (Bekare, 190)
    Dhe mė nė fund u ėshtė bėrė detyrim atyre luftimi i idhujtarėve pa dallim dhe u ėshtė thėnė:
    “Luftoni tė gjithė idhujtarėt pa dallim, siē ju luftojnė ata juve pa dallim" (Tevbe, 36)
    Po ashtu u ėshtė thėnė:
    "Luftoni ata qė nuk besojnė All-llahun e as botėn tjetėr, nuk e konsiderojnė tė ndaluar (haram) atė qė e ndaloi All-llahu dhe I Dėrguari i Tij, nuk besojnė fenė e vėrtetė, prej atyre qė u ėshtė dhėnė Libri, derisa ta japin xhizjen nė dorė e duke qenė tė mposhtur." (Tevbe, 29)

    "Lufta - siē thotė Imam Ibnul Kajjimi - nė fillim ishte e ndaluar, pastaj e lejuar e pastaj e urdhėruar ndaj atyre qė tė parėt e fillojnė luftėn, e pastaj ishte e urdhėruar ndaj tė gjithė atyre qė ishin idhujtarė."
    Korrektėsia e teksteve tė theksuara pėr xhihadin, korrektėsia e haditheve pejgamberike tė cilat inkurajojnė nė tė dhe realiteti i ngjarjeve tė xhihadit nė fillim tė Islamit dhe gjatė tėrė periudhės sė gjatė historike tė tij... ky realitet i kulluar nuk lejon qė nė personalitetin e njeriut tė bredhė ai interpretim tė cilin e imponojnė tė dėshtuarit para presionit te realitetit ekzistues dhe para sulmit dinak orientalist ndaj xhihadit islamik!

    Kush ėshtė ai i cili dėgjon fjalėn e All-llahut nė kėtė ēėshtje dhe fjalėn e Pejgamberit sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem dhe po ashtu i pėrcjell me vėmendje ngjarjet e xhihadit islamik, e pastaj ta parafytyrojė xhihadin si ēėshtje spontane (e atypėratyshme) e determinuar me rrethana kaluese tė cilat vijnė dhe shkojnė dhe ta pranojė vetėm brenda kornizave tė mbrojtjes pėr sigurimin e kufijve?!
    Qysh nė fillim tė ajeteve tė cilat ua lejuan besimtarėve luftėn, All-llahu ua bėri me dije se qėllimi kryesor dhe i pėrhershėm i Tij nė jetėn e kėsaj bote ėshtė qė Ai t'i zbrapsė disa njerėz me disa tė tjerė pėr ta penguar kaosin nė tokė:
    "(U lejuan tė luftojnė) ata tė cilėt u dėbuan prej shtėpive tė tyre pa kurrfarė tė drejte dhe vetėm pse thanė: All-llahu ėshtė Zoti ynė! E sikur All-llahu tė mos i zbrapste disa me disa tė tjerė, do tė rrėnoheshin manastiret, kishat, havrat dhe xhamitė nė tė cilat pėrmendet shumė emri i All-llahut..." (Haxhxh, 39-40)

    Pra, kjo ėshtė njė kėrkesė e pėrhershme e jo njė gjendje e rastėsishme: Kėrkesė e pėrhershme pėr tė mos lejuar ambientimin e hakut (tė vėrtetės) me batilin (tė kotėn) nė kėtė tokė. Andaj, pikėrisht atėherė kur Islami jep shpalljen e pėrgjithshme pėr vendosjen e hyjnimit tė All-llahut te tė gjitha krijesat, ngrihen dhe e sulmojnė grabitėsit e pushtetit tė All-llahut nė tokė dhe kurrė nuk i dorėzohen me paqe. Prej kėtu, Islami merr hov dhe i mposhtė ata pėr t'i nxjerrė njerėzit nga pushtetet e tyre dhe pėr ta zmbrapsur nga njeriu nė tokė atė pushtet tė grabitur. Ky ėshtė njė tentim i pėrhershėm ku hovi i xhihadit ēlirimtar nuk ndalet derisa ligji (feja) tė bėhet i tėri vetėm pėr All-llahun.
    Tėrheqja nga lufta nė Mekke nuk ishte asgjė tjetėr pos njė periudhė e njė strategjie tė gjatė. Po e njėjta gjė ishte edhe me momentet e para tė hixhretit. Ajo se ēka e nxiti bashkėsinė muslimane pas periudhės sė parė tė lejimit tė luftės nuk kishte pėr qėllim vetėm sigurimin e Medines. Nė tė vėrtetė, ky ishte qėllimi parėsor dhe i domosdoshėm, megjithatė nuk ishte qėllimi final. Ky ishte qėllimi i cili siguron mėnyrėn e startimit dhe e mbron bazėn e startimit. Startimin pėr ēlirimin e njeriut dhe pėr eliminimin e pengesave tė cilat e ndalin vetė njeriun pėr startim!
    Ėshtė krejtėsisht i kuptueshėm pengimi i muslimanėve nga xhihadi me shpatė (aludon nė luftėn, sh.p.) nė Mekke. Nė Mekke thirrjes islame i ishte siguruar liria e proklamimit. Bartėsi i thirrjes sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem me mbrojtjen e shpatave tė Benu Hashimėve zotėronte lirinė pėr ta publikuar da'ven dhe qė me anė tė saj t'u drejtohet veshėve, mendjeve dhe zemrave tė kurejshitėve, e po ashtu me anė tė saj edhe tė ballafaqohet me individė tė ndryshėm. Aty nuk kishte pushtet politik tė organizuar i cili do ta pengonte nga publikimi i da'ves, ose t'i pengonte njerėzit nga dėgjimi i tij! Pra, nuk ishte e domosdoshme - nė kėtė periudhė - tė pėrdoret forca, pastaj edhe duke i pas parasysh shkaqet tjera tė cilat ishin tė pranishme gjatė asaj periudhe. Kėtė e pėrmblodha nė librin "Fi dhilalil Kur'an " (Nėn hijet e Kur'anit) kur ishte fjala pėr tefsirin e fjalės sė All-llahut:
    "A nuk i vure re ata tė cilėve u pate thėnė: Ndalni duart tuaja prej luftės, falni namazin dhejepni zeqatin... " (Nisa, 77)

    Mendoj se nuk do tė ishte e tepėrt qė diē nga ai pėrkufizim tė theksohej edhe kėtu:
    "Ndoshta ashtu ishte pėr shkak se periudha mekka se ishte periudhė e edukimit dhe pėrgatitjes nė njė ambient specifik, pėr njė popull specifik dhe brenda rrethanave specifike. Prej qėllimeve tė edukimit dhe pėrgatitjes nė njė ambient si ky, nė veēanti ėshtė edhe edukimi i shpirtit tė njeriut arab pėr durim ndaj asaj qė zakonisht nuk mund ta durojė si dhunė ndaj individualitetit tė tij ose ata tė cilėt mbėshteten nė tė. Kjo ėshtė bėrė me qėllim qė tė braktiset nga subjektivizmi i tij, tė zhvishet nga uni i tij nė mėnyrė qė as vetja e as ata qė mbėshteten nė dhunė tė mos jenė bosht i jetės nė shikim tė tij dhe nxitės tė lėvizjes nė jetėn e tij. Pastaj edukimin e tij pėr ta pėrmbajtur temperamentin e tij nė mėnyrė qė mos tė reagojė qysh nė provokimet e para -siē ėshtė natyra e tij - dhe tė mos grafullojė me ngacmuesin e parė. Kėshtu pra do tė arrihej maturia nė natyrėn dhe lėvizjet e tij. Po ashtu edhe edukimi i tij qė t'i bashkėngjitet njė bashkėsie tė organizuar e cila ka udhėheqje, te e cila drejtohet pėr ēdo ēėshtje tė jetės sė tij dhe nuk bėn ndonjė veprim pos nė pajtim me atė qė urdhėrohet - sado qė urdhri tė jetė nė kundėrshtim me natyrėn e pėrvetėsuar dhe tiparet qė i ka-kjo edhe ishte guri themeltar pėr pėrgatitjen e personalitetit arab dhe pėr formimin e bashkėsisė muslimane e cila i nėnshtrohet njė udhėheqjeje tė organizuar, tė zhvilluar e pėrparimtare e jo primitive dhe fisnore!

    -Ndoshta ashtu ishte pėr shkak se da'veja paqėsore ka qenė me ndikim dhe pranim mė tė madh nė njė ambient siē ishte ai kurejshit, pėrplot panegjerizėm dhe krenari. Dhe, sikur tė ngrihej pėrleshja me tė do tė shtohej edhe mė tepėr kryeneēėsia dhe mėria e tyre nė kėtė periudhė dhe do tė zhvilloheshin pėrleshje tė reja tė pėrgjakshme ashtu si trazirat e njohura tė arabėve tė cilat shpėrthyen me luftėrat e
    Dahisit dhe Gabrasė, dhe luftėn e Besusit e qė zgjatėn vite tė tėra dhe krejtėsisht disa fise i shkatėrruan. Kėto pėrleshje tė reja do tė ndėrlidheshin nė mendjet dhe kujtimet e tyre gjithmonė me Islamin dhe nuk do tė qetėsoheshin mė asnjėherė. Islami do tė shndėrrohej prej fesė dhe da'ves nė pėrleshje dhe trazira, me ē'rast do tė harrohej pasqyra e tij kryesore duke qenė nė fillim tė shpalljes dhe asnjėherė nuk do tė mbahej mend pėr tė mirė!

    -Ndoshta ashtu ishte duke u dėshiruar qė t'i iket nxitjes sė njė beteje dhe pėrleshjeje brenda ēdo shtėpie. Nė Mekke nuk kishte pushtet tė pėrgjithshėm e tė organizuar i cili do t'i torturonte besimtarėt dhe do t'i fuste nė sprova tė ndryshme, por kjo ishte e lėnė tek kujdestarėt (tutorėt) e ēdo personi, tė cilėt i torturonin, i vinin nė sprova tė ndryshme dhe i edukonin! Leja pėr luftė do tė thoshte - pėr kėtė ambient - tė zhvillohej betejė dhe luftė nė ēdo shtėpi. E pastaj do tė thuhej: Ja, ky ėshtė Islami! Ashtu ėshtė thėnė edhe kur Islami urdhėronte tėrheqjen nga lufta! Gjatė sezonės, ndėrmjet arabėve tė ardhur pėr haxhxh dhe tregti, propaganda e kurejshitėve zhvillohej duke thėnė: Muhammedi sjell pėrēarje midis prindit dhe fėmijės sė tij, e lėre mė midis popullit dhe farefisit tė tij! Si do tė dukej da'veja, sikur tė urdhėronte fėmijėn ta mbyt prindin, robin ta mbyt pronarin, nė ēdo shtėpi e nė ēdo vend?!

    Ndoshta ashtu ishte ngase All-llahu e dinte se njė numėr i madh i atyre qė u kundėrviheshin muslimanėve tė parė duke i ofenduar, keqtrajtuar dhe torturuar, pikėrisht ata do tė bėhen prej ushtrisė mė besnike tė Islamit, bile edhe prej udhėheqėsve tė tij. A nuk.ishte Umer bin Hattabi nga mesi i tyre?!
    Ndoshta ashtu ishte ngase krenaria arabe nė njė ambient fisnor e kishte traditė qė t'i dalė krah atij qė keqtrajtohej dhe i bėhej e padrejtė dhe nuk tėrhiqeshin nga ky qėndrim, veēanėrisht kur ai ushtrohej mbi njerėzit e ndershėm nga mesi i tyre! Kemi raste tė shumta tė cilat vėrtetojnė realitetin e kėtij mendimi, pėr shembull, Ibnu Dugunne nuk dėshironte qė ta lejojė Ebu Bekrin tė emigrojė dhe ta braktis Mekken - derisa ai ishte njeri autoritativ - dhe njė gjest tė tillė ai e vlerėsoi si turp tė arabėve, andaj edhe ia ofroi fqinjėsinė dhe mbrojtjen e tij! Rasti i fundit i cili vėrteton kėtė realitet ishte kundėrshtimi i shkresės pėr bllokim tė Hashimitėve nė luginat e Ebu Talibit meqė atyre iu shtuan mundimet dhe iu zgjat uria, derisa njė rast i tillė nė njė ambient tjetėr tė qytetėrimit tė vjetėr i cili ėshtė ngopur me dhunė, tentimi pėr tė ndalur njė torturė do tė implikonte tallje, nėnēmim dhe pėrbuzje nga rrethi, e nė anėn tjetėr, madhėshtimin e torturuesit dhe zullumqarit agresor!

    Ndoshta ashtu ishte pėr shkak tė numrit tė vogėl tė muslimanėve tė asaj kohe dhe kufizimit tė tyre nė Mekke, nga arsyeja se thirrja islame nuk kishte depėrtuar nė pjesėn tjetėr tė Gadishullit ose se lajmi i tij kishte arritur pjesėrisht. Kėshtu ishte sepse fiset rreth Mekkes kishin qėndrim neutral ndaj betejės sė brendshme e cila zhvillohej ndėrmjet kurejshėve dhe disave nga bijtė e tyre derisa tė kuptonin se si do tė jetė epilogu i situatės. Nė njė gjendje tė kėtillė, kjo betejė e ngushtė do tė pėrfundonte me vrasjen e grupit tė vogėl tė muslimanėve - bile edhe nėse ata do tė vritnin edhe njė herė mė shumė nga ajo qė ata do tė vriteshin - kėshtu do tė mbetej idhujtaria e do tė fshihej nga toka bashkėsia muslimane, Islami nuk do tė mund tė themelonte sistemin e vet, e as qė do t'i mbetej ndonjė shenjė ekzistuese. Kurse, Islami ėshtė fe e cila ka ardhur tė bėhet program i jetės dhe tė bėhet sistem real e i zbatueshėm pėr jetė.
    E kėshtu me radhė..."
    Kurse nė Medine - nė agim tė hixhretit - kontrata tė cilėn e bėri Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem me ēifutėt e Medines dhe me ata qė mbetėn nė idhujtari prej arabėve aty dhe rreth saj, ishte njė mjet pėr pengimin e luftės tė cilėn e impononte natyra e asaj periudhe.

    Sė pari: Sepse aty terreni ishte i pėrshtatshėm pėr komunikim dhe publikim tė da'ves. Aty nuk kishte pushtet politik i cili do tė pengonte dhe do tė vėnte barrierė midis njerėzve dhe da'vesė. Tė gjithė e patėn pranuar shtetin e ri musliman nė krye me Resulull-llahun sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem nė ushtrimin e tij tė ēėshtjeve politike. Nė atė kontratė theksohej se askush nuk guxon tė nėnshkruajė paqe, as tė shpallė luftė e as tė vendosė marrėdhėnie me jashtė pos me lejen e Pejgamberit sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Ishte mė se e qartė se pushteti i vėrtetė nė Medine ishte nė dorė tė udhėheqjes muslimane. Terreni pėr thirrjen islame ishte i hapur, kurse rruga e lirė ndėrmjet njerėzve dhe lirisė sė besimit ishte e pranishme.

    Sė dyti: Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem nė kėtė periudhė dėshironte qė preokupimin e tij ta koncentrojė nė kurejshitėt, meqė kundėrshtimi i tyre ndaj kėsaj feje ishte bėrė pendė - pengesė kundrejt fiseve tjera tė cilat pritnin se si do tė pėrfundojė ēėshtja midis kurejshitėve dhe disave nga bijtė e tyre. Pikėrisht pėr kėtė, Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem avancoi dėrgimin e ekspeditave, kurse marshimin e parė nėn Flamurin islam ia besoi Hamza bin Abdulmuttalibit, nė krye tė shtatė muajve pas hixhretit nė muajin e Ramazanit.

    Pastaj vijuan ekspeditat tjera, pas nėntė, trembėdhjetė, gjashtėmbėdhjetė dhe ajo e fundit nė krye tė shtatėmbėdhjetė muajve, ekspeditė tė cilėn e udhėhoqi Abdull-llah ibni Xhahshi nė muajin Rexheb. Kjo ishte ekspedita e parė e cila u shndėrrua nė pėrleshje tė hapur dhe shkaktoi vrasje tė shumta. Ajo u zhvillua gjatė muajit tė ndaluar (pėr luftė) dhe pėr kėtė luftė zbritėn kėto ajete nė suren Bekare:
    "Tė pyesin pėr luftėn nė Muajin e shenjtė, thuaj: Lufta nė tė ėshtė e madhe (mėkat i madh), por pengimi nga rruga e All-llahut, mosbesimi ndaj Tij, pengimi nga Xhamia e shenjtė (Qabja) dhe dėbimi i banorėve tė saj nga ajo, janė mėkate edhe mė tė mėdha te All-llahu. E provokimi (kundėr muslimanėve) ėshtė edhe mė i madh se vrasja. Ata do t'ju luftojnė juve vazhdimisht pėr t'ju zmbrapsur, nėse munden, nga feja juaj..." (Bekare, 217)

    Pastaj u zhvillua Lufta e madhe e Bedrit nė Ramazan tė po kėtij viti. Kjo luftė ėshtė ajo pėr tė cilėn zbriti sureja Enfal
    Njė vėshtrim i vėmendshėm ndaj situatės pėrmes rrethanave tė ngjarjes nuk lė hapėsirė pėr njė konstatim se mbrojtja nė atė kuptim tė ngushtė ishte bazė pėr lėvizjen islame, ashtu siē thonė tė dėshtuarit pėrballė realitetit ekzistues dhe pėrballė sulmit dinak orientalist!
    Ata tė cilėt pėr lėvizjen e shtrirjes islame mbėshteten vetėm nė gjetjen e faktorėve mbrojtės, ata janė tė ndikuar nga lėvizja e sulmeve orientaliste, nė kohėn kur muslimanėve nuk u ka mbetur forcė, bile nuk u ka mbetur as Islami i vėrtetė, - pėrpos ata qė i ka ruajtur All-llahu, tė cilėt pėrpiqen me mish e me shpirt qė ta realizojnė Shpalljen e Islamit nė pėrgjithėsi me anė tė ēlirimit tė njeriut nė tokė nga ēdo pushtet pėrveē pushtetit tė All-llahut, qė tė bėhet feja e tėra pėr All-llahun - duke bėrė pėrpjekje qė tė gjejnė arsyetime artistike (frazeologjike) pėr xhihadin nė Islam!

    Shtrirja islame nuk ka nevojė pėr arsyetime frazeologjike mė tepėr se arsyetimet tė cilat i sollėn tekstet kur'anore:
    "Le tė luftojnė nė rrugėn e All-llahut ata qė japin jetėn e kėsaj bote pėr botėn tjetėr. Kush lufton nė rrugėn e All-llahut e vritet (bie dėshmor) ose triumfon, Ne do t'i japim atij shpėrblim tė madh. Ē'keni qė nuk luftoni pėr Zotin dhe pėr (t 'i shpėtuar) tė paaftit: burrat, gratė dhe fėmijėt tė cilėt luten: Zotiynė, nxirrna nga ky fshat (Mekka), banorėt e tė cilit janė mizorė. Jepna nga ana Jote shpėtim e ndihmė! Ata qė besuan luftojnė nė rrugėn e All-llahut, e ata qė nuk besuan, luftojnė nė rrugėn e djallit. Luftoni pra miqtė e djallit, s 'ka dyshim se intriga e djallit ėshtė e dobėt. " (Nisa, 74-76)

    "Thuaju atyre qė nuk besuan, nėse heqin dorė (nga rruga e tyre e gabuar dhe besojnė) do t'u falet e kaluara, po nėse vazhdojnė, Ligji (i Zotit), i zbatuar ndaj tė parėve ėshtė i ditur (edhe juve do t'ju zė). Luftoni ata derisa tė mos humbet idhujtaria (besimi i kotė), e i tėrė adhurimi tė bėhet vetėm pėr All-llahun. Po nėse ata ndalen (i japin fund mosbesimit), All-llahu ėshtė mbikėqyrės pėr atė qė veprojnė. Po nėse refuzojnė, ta dini se All-llahu ėshtė mbrojtės juaji. E, sa mbikėqyrės e ndihmės i mirė ėshtė Ai. " (Enfal, 38-40)

    "Luftoni ata qė nuk besojnė All-llahun as botėn tjetėr, nuk e konsiderojnė tė ndaluar (haram) atė qė e ndaloi All-llahu dhe I dėrguari i Tij, nuk besojnė fenė e vėrtetė, prej atyre tė cilėve u ėshtė dhėnė Libri, derisa ta japin xhizjen nė dorė e duke qenė tė mposhtur. E ēifutėt thanė: Uzejri ėshtė djali i All-llahut, e tė krishterėt thanė: Mesihu ėshtė djalė i All-llahut. Ato ishin thėniet e tyre me gojėt e tyre (fraza tė thata), qė imitojnė thėniet e jobesimtarėve tė mėhershėm, All-llahu i vraftė, si largohen (nga e vėrteta)! Ata i konsideruan "ahbarėt" (priftėrinjtė ēifutė) e tyre, "ruhbanėt" (murgjit e krishterė) tė tyre dhe Mesihun (Isain) birin e Merjemesė, pėr zota pos All-llahut, ndėrsa ata nuk janė urdhėruar pėr tjetėr (nga pejgamberėt) pos pėr adhurimin ndaj All-llahut njė, e qė nuk ka tė adhuruar pos Tij. I lartė ėshtė Ai nga ēka i shoqėrojnė. Atapėrpiqen me gojėt e tyre ta shuajnė dritėn e All-llahut, e All-llahu nuk do tjetėr pos ta pėrsosė dritėn e Tij, ndonėse jobesimtarėt e urrejnė." (Tevbe, 29-32)

    Kėto janė arsyetimet tė cilat synojnė nga vendosja e hyjnimit tė All-llahut nė tokė dhe realizimi i programit tė Tij nė jetėn njerėzore. Ai synon shporrjen e djajve, programeve tė djajve dhe eliminimin e pushtetit tė njerėzve i cili i robėron njerėzit, derisa njerėzit janė robėr vetėm tė All-llahut. Ata nuk guxon t'i qeverisė askush prej robėrve tė Tij me atė qė ata e shpikin dhe me ligje tė nxjerrura nga teket dhe mendjet e tyre! Kėto arsyetime mjaftojnė, tok me konfirmimin e parimit: “Nuk ka dhunė nė fe", qė ka pėr qėllim se nuk ka dhunė nė pėrqafimin e besimit - akides, pasi njerėzit tė nxirren nga pushteti i robėrve dhe deklarimin e parimit: I tėrė pushteti i takon vetėm All-llahut ose e tėrė feja ėshtė vetėm pėr All-llahun po me tė njėjtin trajtim.

    Kėto janė arsyetimet e ēlirimit tė pėrgjithshėm tė njeriut nė tokė pėrmes nxjerrjes sė njerėzve nga robėrimi ndaj robėrve nė robėrimin vetėm ndaj All-llahut pa rival. Dhe vetėm ky arsyetim prapė mjafton. Kėto arsyetime ishin tė skalitura nė mendjet dhe shpirtrat e luftėtarėve muslimanė. Askush prej tyre nuk u pyet ēka e shtyri tė dalė nė xhihad, e pastaj tė thotė: Kemi dalė tė mbrojmė vatanin tonė tė rrezikuar! Ose, kemi dalė ta pengojmė agresionin persian ose romak ndaj neve muslimanėve! Ose kemi dalė qė ta zgjerojmė tokėn tonė dhe tė pasurohemi prej plaēkės sė luftės!

    Ata thonin ashtu siē i thanė Rib'ij ibnu Amir, Hudhejfe ibnu Muhsin dhe Mugire ibnu Shu'be, qė tė gjithė, Rustumit, komandantit tė ushtrisė sė persianėve nė Kadisijje, i cili i pyeti njė nga njė, gjatė tri ditėve para pėrleshjes: "Ē'ju solli juve kėtu? Pėrgjigjja ishte: "All-llahu na ka dėrguar qė me ndihmėn e Tij t'i nxjerrim robėrit e Tij nga adhurimi i robėrve nė adhurim tė All-llahut tė vetėm, nga ngushtica e dynjasė nė gjerėsinė e saj, nga zullumi i feve tė ndryshme nė drejtėsinė e Islamit. Ai dėrgoi Pejgamberin e Tij me fenė e Tij te krijesat e Tij. Kush e pranon prej nesh (kėtė fe) nga tė tjerėt, e pranojmė prej tij dhe tėrhiqemi nga ai, e lėmė atė dhe tokėn e tij tė lirė. E kush refuzon, do ta luftojmė derisa ta arrijmė xhennetin ose fitoren."

    Ekziston arsyetim vetvetor nė vetė natyrėn e kėsaj feje, nė shpalljen e saj tė pėrgjithshme dhe nė programin e saj praktik, pėr t'u ballafaquar me realitetin njerėzor me mjete efikase nė tė gjitha sferat pėrmes periudhave tė caktuara me mjete pėrkatėse. Ky arsyetim vetvetor, fillimisht qėndron - edhe po qe se nuk ekziston rreziku i agresionit ndaj tokės islame dhe muslimanėve qė jetojnė nė tė - ngase ai ėshtė arsyetim nė natyrėn e programit dhe njėmendėsisė sė tij dhe natyrėn e pengesave tė njėmendta nė shoqėritė njerėzore, e jo pra thjesht vetėm nga arsyet e kufizuara dhe tė pėrkohshme me karakter mbrojtės.

    Mjafton qė besimtari tė dalė muxhahid me shpirtin dhe mallin e tij fi sebilil-lah (nė rrugė tė All-llahut), nė rrugė tė kėtyre vlerave tė larta prej tė cilave ai nuk arrin ndonjė pėrfitim personal e as qė e shtyn pėr tė ndonjė pėrfitim personal...
    Muslimani para se tė dalė pėr xhihad nė betejė, ai tashmė e ka zhvilluar nė shpirtin e tij betejėn e xhihadit mė tė madh me djallin, me teket dhe pasionet e tij, me lakmitė dhe aspiratat e tij, me interesat e tij dhe interesat e familjes dhe popullit tė tij, me ēdo emblemė pėrveē emblemės sė Islamit, me ēdo motiv pėrveē motivit pėr robėrim tė vetėm ndaj All-llahut, realizimit tė pushtetit tė Tij nė tokė dhe shporrjen e pushtetit tė zullumqarėve plaēkitės tė pushtetit tė All-llahut.
    Ata tė cilėt gjurmojnė arsyetimet pėr xhihadin islam si mbrojtje tė vatanit islam, e minimizojnė ēėshtjen e menhexhit (programit dhe metodologjisė sė Islamit) dhe e trajtojnė mė pak tė rėndėsishėm se vatani, por kjo nuk ka tė bėjė me qėndrimin islam ndaj kėtyre trajtesave. Ky ėshtė njė shikim i ri, i shpikur dhe i huaj pėr sensin islam. Akideja dhe menhexhi pėrmes tė cilave shėmbėllehet Islami dhe shoqėria e cila udhėhiqet me kėtė program, janė trajtesat e vetme tė cilat i pranon sensi islam. Ndėrsa toka - qenėsisht - nuk ka ndonjė trajtim e as peshė! Tė gjitha vlerat e tokės nė botėkuptimin islam burojnė nga vlera e dominimit tė rendit tė All-llahut dhe pushtetit tė Tij nė tė. Vetėm kėshtu ajo mund tė jetė foleja e akides, kopshti i menhexhit, darul islam (shtėpia e Islamit) dhe pika e startimit pėr ēlirimin e njeriut.

    Ėshtė e vėrtetė se mbrojtja e darul islamit ėshtė mbrojtje e akides, menhexhit dhe shoqėrisė e cila udhėheq me kėtė menhexh, megjithatė ky nuk mund tė jetė qėllimi final, e as qė mbrojtja e tij nuk ėshtė qėllimi pėrfundimtar i lėvizjes sė xhihadit islam. Mbrojtja e tij ėshtė mjet dhe mėnyrė pėr ta ngritur mbretėrinė e All-llahut nė tė, pastaj pėr ta marrė si bazė pėr shtrirjen e tij nė gjithė botėn dhe nė llojin njerėzor pėrgjithėsisht. Lloji njerėzor ėshtė lėmė e kėsaj feje kurse toka ėshtė hapėsira e saj e madhe.

    Siē kemi thėnė edhe mė parė, startimi pėr xhihad me anė tė drejtimit hyjnor rezulton me pengesa tė shumta materialiste nga pushteti i shtetit, sistemi i shoqėrisė dhe rrethanat e ambientit. Por, pikėrisht tė gjitha kėto pengesa janė ato tė cilat Islami synon t'i zhduk me forcė dhe pėr t'ia kthyer vetes lirinė e komunikimit me njerėz, tiu drejtohet ndėrgjegjeve dhe mendjeve tė tyre pasi qė t'i ēlirojė nga prangat materialiste, duke ua lėnė pastaj lirinė e tė zgjedhurit.
    Akuzat e orientalistėve mbi parimin e xhihadit nuk guxojnė tė na mashtrojnė po as tė na hutojnė. Nuk duhet tė lejojmė qė tė na rėndojnė qafat tona pėrmes presionit dhe shtypjes ekzistuese nė kandarin e fuqive botėrore, ashtu qė pastaj tė shkojmė e tė gjurmojmė arsyetime frazeologjike pėr xhihadin islam jashtė natyrės sė kėsaj feje me motivime tė pėrkohshme mbrojtėse, nga tė cilat nuk varet xhihadi islam, por ai merr hov nė rrugėn e tij pa marrė parasysh a ekzistojnė apo nuk ekzistojnė ato motivime!

    Derisa jemi duke e shfaqur realitetin historik, ne duhet qė mos t'i neglizhojmė trajtesat vetvetore tė natyrės sė kėsaj feje, tė proklamimit tė saj tė pėrgjithshėm dhe programit tė saj praktik dhe qė mos tė bėjmė pėrzierje mes tyre dhe nevojave tė pėrkohshme mbrojtėse.
    Ėshtė e vėrtetė se ky din domosdo duhej ta mbrojė veten nga agresorėt, sepse thjesht, vetėm ekzistimi i tij nė formė tė proklamimit tė pėrgjithshėm pėr dominimin e Ligjit tė All-llahut mbi njerėzimin, ēlirimin e njeriut nga robėrimi pėrveē nga robėrimi ndaj All-llahut, pėrfaqėsimi i kėsaj pranie nė njė bėrthamė tė organizuar dhe aktive

    nėn njė udhėheqje tė re larg udhėheqjeve xhahilite dhe lindja e njė shoqėrie tė pavarur, tė veēantė e cila nuk njeh dhe nuk pranon sundim prej njerėzve sepse sundimi nė tė i takon vetėm All-llahut, thjesht pra, prania e kėtij dini nė kėtė formė patjetėr duhet t'i shtyjė shoqėritė xhahilite pėrreth tij - tė ngritura mbi bazėn e robėrimit ndaj robėrve - tė orvaten ta zhdukin atė pėr ta mbrojtur vetė ekzistencėn e tyre. Andaj edhe u dashtė qė shoqėria e re tė marrė hov qė ta mbrojė qenien e saj.

    Ky raport ėshtė i domosdoshėm. Ai lind me vetė lindjen e Islamit. Gjithashtu edhe kjo betejė ėshtė e imponueshme pėr Islamin, meqė ai nuk ka kurrfarė alternative pa kapėrcimin e saj. Ky ėshtė njė konflikt i natyrshėm midis dy qenieve tė pranishme tė cilat nuk mund tė bashkekzistojnė gjatė...
    E tėrė kjo ėshtė realitet dhe nė pajtim me kėtė pikėvėshtrim, Islamit i ėshtė e domosdoshme qė ta mbrojė dhe ta ruajė praninė e vet dhe tė zhvillojė betejė mbrojtėse e cila i imponohet nė mėnyrė tė pashmangshme.

    Megjithatė, para nesh kemi edhe njė realitet i cili ėshtė edhe mė rrėnjėsor se ai mė parė. Nga natyra e vetė ekzistencės islame ėshtė qė ai fillimisht duhet tė marrė hov pėrpara. Kėtė hov duhet marrė pėr ta shpėtuar njeriun nė tokė nga robėrimet tjera pos robėrimit ndaj All-llahut. Ai nuk mund tė ndalet nė kufijtė gjeografikė e as tė zhytet brenda kufijve racorė apo nacionalė, e t'ia lė njeriun, llojin njeri nė tokė, nė gjithė tokėn, sherrit, rrėmujės dhe robėrimit ndaj robėrve.
    Blloqeve kundėrshtuese ndaj Islamit mund t'u vijė rasti qė do tė ndikonte qė mos ta sulmojnė Islamin atėherė kur Islami do t'i linte ato ta ushtrojnė robėrimin e njerėzve ndaj njerėzve brenda kufijve tė tyre rajonalė, dhe tė pajtohej qė mos tė pėrzihet nė ēėshtjet e tyre tė brendshme e mos ta pėrhapė thirrjen e tij dhe proklamimin e pėrgjithshėm pėr ēlirim! Mirėpo, Islami kurrė nuk mund tė pajtohet me njė gjendje tė kėtillė, vetėm atėherė kur blloqet nė fjalė ta shpallin lojalitetin e tyre ndaj pushtetit tė tij nė formė tė dhėnies sė xhizjes, e cila do tė ishte garanci per hapjen e kufijve tė tyre ndaj thirrjes sė tij, pa kurrfarė barrierash materialiste nga qeveritė ekzistuese nė to.

    Kjo ėshtė natyra e kėsaj feje dhe ky ėshtė funksioni i saj, me gjykim se ajo ėshtė proklamim i pėrgjithshėm pėr zotėrimin qė ka All-llahu ndaj tėrė njerėzimit dhe ēlirimin e njeriut nga ēdo robėrim pėrveē All-llahut pėrgjithėsisht.
    Krahaso dhe dallo midis botėkuptimit islam sipas kėsaj natyre dhe botėkuptimit i cili mbyllet brenda kufijve rajonalė apo nacionalė, tė cilin se vė gjė nė aksion pos frika e agresionit. Ai, sipas kėtij pasqyrimi tė fundit, i humb arsyetimet vetvetore pėr ofensivė.

    Arsyetimet e hovit islam dallohen qartė dhe thellė kur kemi parasysh se kjo fe ėshtė program i All-llahut pėr jetėn njerėzore, e nuk ėshtė program njeriu as doktrinė e njė grupi njerėzish, e as sistem i ndonjė etnikumi tė veēantė...! Ne nuk do tė gjurmonim pėr ndonjė arsyetim tė jashtėm vetėm atėherė kur mungon nė ndjenjėn tonė kjo e vėrtetė e pakontestueshme. Atėherė kur harrojmė se nė pyetje ėshtė ēėshtja e hyjnimit tė All-llahut dhe e adhurimit tė robėrve ndaj Tij. Nuk ėshtė e mundur qė njeriu ta pėrfytyrojė dhe ta inskenojė kėtė realitet glorioz e pastaj tė gjurmojė ndonjė arsyetim tjetėr pėr xhihadin islam!
    Ndoshta distanca tek pikė ndarja e rrugėve nuk duket e madhe, ndėrmjet botėkuptimit se Islami ishte i detyruar qė tė futet nė betejė pa zgjedhje nga ai, me pretekstin e ekzistencės sė tij vetvetore dhe ekzistencės sė shoqėrive tjera xhahilite tė cilat doemos do ta sulmonin dhe botėkuptimit se ai vetvetiu duhet fillimisht tė vihet nė aksion dhe tė futet nė betejė.
    Ndoshta distanca tek pikė ndarja e rrugėve pėrsėri nuk duket e madhe, e ai nė tė dy rastet domosdo do tė futet nė betejė, por ajo nė pėrfundim tė rrugės do tė duket tepėr e madhe e qė do t'i ndryshojė motivimet dhe konceptet islame nė mėnyrė marramendėse dhe tė rrezikshme.

    Ekziston distancė e madhe ndėrmjet trajtesės sė Islamit si program hyjnor qė erdhi ta vendosė hyjnimin e All-llahut nė tokė dhe adhurimin e tė gjithė njerėzve tė tė vetmit Zot, dhe shtrirjes sė kėtij realiteti nė formė praktike. Aio formė do tė jetė shoqėria njerėzore nė tė cilėn njerėzit do tė ēlirohen nga robėrimi ndaj robėrve me anė tė robėrimit vetėm ndaj Zotit tė robėrve, nė mėnyrė qė mos t'i sundojė ndonjė ligj tjetėr pėrveē sheriati i All-llahut, pėrmes tė cilit do tė manifestohet pushteti i Tij ose thėnė mė mirė, pėrmes tė tė cilit do tė manifestohet hyjnimi i Tij. Andaj, ėshtė e drejtė e Islamit qė t'i eliminojė tė gjitha barrierat nga rruga e tij, qė tė mund t'i drejtohet intuitės sė njerėzve dhe mendjes sė tyre pa pengesa dhe tenda tė krijuara nga sistemi politik i shtetit ose nga pozita shoqėrore e njerėzve. Pra, ekziston dallim i madh ndėrmjet trajtimit tė Islamit sipas kėsaj mėnyre dhe trajtimit tė tij si sistem rajonal nė ndonjė territor tė caktuar, ku e drejtė e tij do tė ishte vetėm zmbrapsja e sulmeve qė bėhen brenda kufijve tė tij rajonalė!

    Ky ėshtė njė botėkuptim, e ai ėshtė njė botėkuptim tjetėr, edhe pse Islami nė tė dy rastet do tė bėjė xhihad, megjithatė botėkuptimi gjithėpėrfshirės pėr motivimet e xhihadit, synimet dhe rezultatet e tij ndryshon me njė distancė tė largėt nga ky tjetri. Ai ndryshim ka tė bėjė me thelbin e besimit, po ashtu edhe me thelbin e strategjisė dhe metodologjisė.

    Ėshtė e drejtė e Islamit qė fillimisht tė vihet nė aksion. Islami nuk ėshtė deklaratė e njė populli e as sistem i njė vendi, por ėshtė program prej Zotit dhe sistem pėr botėn. Andaj edhe ėshtė e drejtė e tij qė t'i zhduk barrierat e sistemeve dhe regjimeve tė cilat e kanė vėrė nė pranga lirinė e njeriut nė zgjedhje. Mjafton qė Islami nuk i sulmon individėt pėr t'i detyruar qė ta pėrqafojnė akiden e tij, por ai i sulmon sistemet dhe regjimet qė t'i ēlirojnė individėt nga ndikimet e liga tė cilat e prishin natyrshmėrinė e njeriut dhe qė e vėnė nė pranga lirinė e tė zgjedhurit.

    Ėshtė e drejtė e Islamit qė njerėzit t'i nxjerr nga robėrimi ndaj robėrve nė robėrim vetėm ndaj All-llahut, nė mėnyrė qė ta realizojė proklamimin e tij tė pėrgjithshėm pėr zotėrimin qė ka All-llahu ndaj tė gjitha gjallesave dhe ēlirimin e njerėzve tėrėsisht. Adhurimi vetėm ndaj All-llahut nuk mund tė arrihet - sipas pikėpamjes islame dhe realitetit publik - pos nėn ombrellėn e sistemit islam. Ai, dhe vetėm ai, ėshtė sistemi i vetėm tė cilin All-llahu e ka bėrė ligj pėr tė gjithė robėrit, atij qė sundon dhe atij qė sundohet, tė bardhit dhe tė ziut, tė lartit dhe tė ulėtit, tė vobektit dhe tė pasurit, ligj tė cilit i nėnshtrohen tė gjithė nė mėnyrė tė barabartė. Kurse nė tė gjitha sistemet tjera, njerėzit i adhurojnė dhe u behen robėr robėrve, ngase ata legjislacionin pėr jetėn e tyre e marrin prej robėrve, kurse legjislacioni ėshtė prej veēorive hyjnore. Andaj themi, se cilido njeri i cili ia vė nė kompetencė vetvetes pushtetin e legjislacionit ndaj njerėzve, ai e ka hyjnizuar veten nė aspektin prak-tik dhe nė aspekt tė kompetencave dhe ėshtė krejtėsisht e njėjtė a e ka deklaruar kėtė gojarisht apo jo, a e ka shpallur apo jo. Dhe, cilido njeri i cili ia ka pranuar kėtij njeriu kėtė tė drejtė ia ka pranuar edhe tė drejtėn e hyjnimit, pa marrė parasysh a e ka emėrtuar me atė emėr apo nuk e ka emėrtuar!

    Islami nuk ėshtė thjesht vetėm besim, qė tė kėnaqet me publikimin e besimit tė tij te njerėzit me anė tė mėnyrės sė proklamimit, por ai ėshtė program i cili pėrfaqėsohet nė njė trup tė organizuar e aktiv, e qė synon ēlirimin e gjithė njerėzisė. Ndėrsa bashkėsitė tjera nuk ia mundėsojnė qė t'ua sistemojė jetėn ithtarėve tė tij sipas programit tė tij. Qė kėtu i lejohet Islamit qė t'i eliminojė kėto sisteme, me cilėsitė e tyre, si pengesa pėr ēlirimin e pėrgjithshėm. Kjo pra ėshtė domethėnia - siē thamė edhe mė parė - qė feja tė jetė e tėra pėr All-llahun, qė mos tė ketė lojalitet e as dėgjueshmėri ndaj robit si individ, siē ėshtė rasti me tė gjitha regjimet tė cilat janė ngritur nėpėrmjet robėrimit tė robėrve ndaj robėrve!
    Studiuesve islamistė, tė dėshtuarve bashkėkohorė nėn presionin e realitetit ekzistues dhe nėn ndikimin e sulmeve mashtruese orientaliste, u vjen rėndė ta konfirmojnė kėtė realitet nga arsyeja se orientalistėt e kanė konceptuar Islamin si lėvizje nėnshtruese me shpatė, me qėllim tė pranimit tė fesė me dhunė. Edhe pse orientalistėt e ndytė e dinė shumė mirė se kjo nuk ėshtė e vėrtetė, megjithatė ata i njollosin motivet e xhihadit islam me kėtė metodė. Qė aty ngrihen mbrojtėsit - e dėshtuar - tė nderit tė Islamit, dhe e mohojnė kėtė akuzė duke u strehuar dhe kėrkuar arsyetime mbrojtėse, e nė anėn tjetėr e mos pėrfillin natyrėn e Islamit, funksionin dhe tė drejtėn e tij nė ēlirimin e njeriut fillimisht si synim parėsor.
    Botėkuptimi perėndimor i trullosi mendjet e gjurmuesve bashkėkohorė - e tė dėshtuar - kur ėshtė fjala pėr natyrėn e kėtij dini, duke ua prezantuar mendimin se Islami ėshtė thjesht vetėm besim i ndėrgjegjes qė nuk ka tė bėjė me sistemet praktike tė jetės, ashtu qė xhihadi nė relacion me fenė do tė jetė xhihad pėr mbjelljen e besimit nė ndėrgjegje.

    Por, realiteti nė Islam nuk ėshtė i kėtillė. Islami ėshtė program i All-llahut pėr jetėn njerėzore. Ai ėshtė program i cili themelohet nė veēimin e All-llahut nė hyjnim-i pėrfaqėsuar nė sundim-i cili rregullon jetėn praktike me tė gjitha hollėsitė e saj tė pėrditshme. Xhihadi pėrmban nė vete xhihad pėr pranimin e programit dhe vendosjen e sistemit, kurse akideja ėshtė ēėshtje e cila i lihet nė disponim lirisė sė pėrqafimit brenda sistemit tė pėrgjithshėm, pas eliminimit tė tė gjitha ndikimeve. Kėshtu ēėshtja ndryshon thelbėsisht me ē'rast Islami merr formėn e tij tė plotė dhe tė re.

    Kudo qė tė gjendet bashkėsia islame nė tė cilėn pėrfaqėsohet programi hyjnor, All-llahu asaj bashkėsie ia jep tė drejtėn e lėvizjes dhe marshimit pėr ta marrė pushtetin dhe pėr ta vendosur sistemin, duke e lėnė tė lirė ēėshtjen e besimit intuitiv nė lirinė e intuitės. Nėse All-llahu ia ndaloi njė kohė bashkėsisė muslimane xhihadin, kjo nuk ka ndonjė kuptim tjetėr pėrveē asaj se kjo ishte ēėshtje e strategjisė dhe metodologjisė e jo ēėshtje e parimit dhe rregullimit, ēėshtje e modifikimit tė lėvizjes e jo ēėshtje e besimit. Sipas kėsaj baze tė shėndoshė mund tė kuptohen tekstet e nduarnduarta kur'anore nė periudhat e ndryshme historike, duke mos lejuar qė tė bėjmė pėrzierje midis kontekstit tė tyre nė njė periudhė tė caktuar dhe kontekstit tė pėrgjithshėm tė vijės sė gjatė e tė qėndrueshme tė lėvizjes islame.

  6. #6
    V per Vendeta Maska e ORIONI
    Anėtarėsuar
    10-12-2003
    Vendndodhja
    Shkup-Prishtine-Ulqin-Tirane-Cameri
    Postime
    919
    LAILAHE IL-LALL-LLAH - PROGRAM I JETĖS


    Robėrimi vetėm ndaj Al-llahut ėshtė shtylla e parė nė akiden islame e pėrfaqėsuar nė dėshminė: la ilahe il-lall-llah (Nuk ka hyjni tjetėr pėrveē All-llahut) dhe nė mėsimin e Pejgamberit sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem pėr mėnyrėn se si duhet ta arrijmė kėtė robėrim, i cili ėshtė shtylla e dytė e pėrfaqėsuar nė dėshminė: Muhammedur-resulull-llah (Muhammedi ėshtė I dėrguar i All-llahut).
    Zemra e besimtarit musliman ėshtė ajo nė tė cilėn ėshtė skalitur kjo bazė me kėto dy shtylla, ngase tė gjitha shtyllat qė vijojnė e qė janė prej elementeve tė imanit dhe shtyllave tė Islamit, nė tė vėrtetė janė rrjedhojė e kėsaj baze. Kėshtu, besimi nė engjėjt e All-llahut, librat dhe pejgamberėt e tij, nė ditėn e fundit, nė kaderin (caktimin e All-llahut) e sė mirės dhe tė keqes, gjithashtu kryerja e namazit, zekatit, agjėrimit dhe haxhxhit, pastaj zbatimi i kufijve tė dėnimit, sanksioneve, lejesave dhe ndalesave, marrėdhėnieve tė ndėrsjella, ligjshmėrive dhe udhėzimeve islame... tė gjitha kėto arrihen mbi bazėn e robėrimit vetėm ndaj All-llahut, kurse burim i gjithė kėsaj ėshtė ajo qė na e komunikoi I dėrguari i All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nga Zoti i tij.
    Shoqėria muslimane ėshtė ajo shoqėri ku do tė manifestohet kjo bazė dhe tė gjitha rrjedhojat e saj, sepse pa manifestimin e kėsaj baze dhe rrjedhojave tė saj nė atė shoqėri, ajo nuk mund tė quhet muslimane.
    Nė kėtė mėnyrė, dėshmia se nuk ka hyjni tjetėr pėrveē All-llahut dhe se Muhammedi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ėshtė I dėrguari i Tij, bėhet bazė e njė programi tė plotė mbi tė cilin ngrihet jeta e Ummetit islam me tė gjitha karakteristikat e tij. Kjo jetė nuk mund tė ngrihet pa u vėnė kjo bazė, ashtu siē edhe nuk mund tė jetė islame nėse i bashkėngjitet edhe ndonjė bazė tjetėr ose disa baza tė cilat janė tė huaja pėr tė:
    "Vendimi (nė ēėshtjen e adhurimit) nuk i takon askujt, pos All-llahut, e Ai urdhėroi tė mos adhuroni tjetėr vetėm Atė. Kjo ėshtė feja e qėndrueshme... " (Jusuf, 40)
    "Kush i bindet Pejgamberit, ai i ėshtė bindur All-llahut..." (Nisa, 80)
    Ky konfirmim konciz, absolut dhe vendimtar na shėrben pėr pėrkufizimin e fjalės sė prerė nė disa ēėshtje themelore tė realitetit tė kėsaj feje dhe po ashtu tė lėvizjes sė saj praktike:
    Ky konfirmim na shėrben sė pari nė definimin e natyrės sė shoqėrisė muslimane.
    Sė dyti, na shėrben nė defmimin e programit tė formimit tė shoqėrisė muslimane.
    Sė treti, na shėrben nė definimin e programit tė Islamit nė pėrballje me bashkėsinė xhahilite.
    Sė katėrti, na shėrben nė definimin e programit tė Islamit nė pėrballjen e realitetit jetėsor - njerėzor.
    Kėto janė ēėshtje themelore, shumė tė rėndėsishme e tė ndjeshme, nė programin e lėvizjes islame nė tė kaluarėn dhe nė tė sotmen.
    Elementi i parė dallues i natyrės sė shoqėrisė muslimane ėshtė ai se kjo shoqėri ngrihet mbi bazėn e robėrimit tė vetėm ndaj All-llahut nė tė gjitha ēėshtjet e
    saj. Mbi bazėn e atij robėrimi tė cilin e pėrfaqėson dhe e modifikon dėshmia se nuk ka hyjni tjetėr pėrveē All-llahut dhe se Muhammedi ėshtė I dėrguar i Tij.
    Ky robėrim pėrfaqėsohet nė botėkuptimin akaidor, e po ashtu pėrfaqėsohet nė ritet e adhurimit dhe nė dispozitat ligjore pa dallim. Nuk ėshtė rob vetėm i All-llahut ai i cili nuk beson nė njėshmėrinė e All-llahut Lavdiplotė:
    "E, All-llahu tha: Mos adhuroni dy tė adhuruar, sepse Ai ėshtė vetėm njė Zot, pra vetėm Mua mė keni dronė. Vetėm e Tij ėshtė ēka ka nė qiej e nė tokė, dhe vetėm Atij i takon vazhdimisht adhurimi. A mos i keni frikė dikujt tjetėr pos All-llahut?. ". . (Nahl, 51-52)
    Nuk ėshtė rob vetėm i All-llahut ai i cili ritet adhuruese ia bėn dikujt tjetėr pėrveē All-llahut - me apo pa Tė (pa dallim se a ia bashkėngjet adhurimit tė All-llahut edhe dikė tjetėr apo adhuron krejtėsisht dikė tjetėr sh.p.):
    "Thuaj: Namazi im, kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime janė thjesht pėr All-llahun, Zotin e botėve. Ai nuk ka shok (nuk adhuroj tjetėr). Me kėtė (thjeshtėsi tė adhurimit vetėm pėr Zotin) jam i urdhėruar dhe jam i pari i muslimanėve (i pari qė e pranoj dhe i bindem)!" (En 'am, 163-164)
    Nuk ėshtė rob vetėm i All-llahut ai qė i pėrvetėson dhe i mėson normat ligjore nga dikush tjetėr veē All-llahut dhe veē rrugės prej nga i ka komunikuar All-llahu ato, e ajo rrugė ėshtė, I dėrguari i All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem.
    "A mos kanė ata ortakė (zota ose idhuj) qė u pėrcaktuan atyre fe, tė cilen nuk e urdhėroi All-llahu?... " (Shura, 21)
    "Ēka t'ju japė Pejgamberi, atė merrni, e ēka t'ju ndalojė, pėrmbajuni... " (Hashr, 7)
    Kjo ėshtė shoqėria muslimane, shoqėri nė tė cilėn robėrimi i vetėm ndaj All-llahut pėrfaqėsohet nė mendimet e pjesėtarėve tė saj dhe nė pikėpamjet e tyre. Po ashtu pėrfaqėsohet nė ritet dhe adhurimet e tyre nė sistemin e tyre kolektiv dhe nė ligjet e tyre. Nėse cilado nga kėto karakteristika mungon nė botėn reale, atėherė gjithsesi edhe Islami do tė mungojė nga bota reale, ngase do tė mungojė shtylla e tij parėsore, dėshmia se nuk ka hyjni tjetėr pėrveē All-llahut dhe se Muhammedi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ėshtė I dėrguari i Tij.
    Ne kemi thėnė se robėrimi ndaj All-llahut pėrfaqėsohet nė botėkuptimin akaidor, andaj ėshtė e udhės tė tregojmė se ēka ėshtė botėkuptimi akaidor islam. Ai ėshtė botėkuptimi i cili formohet nė perceptimin njerėzor nga pėrvetėsimi i tė vėrtetave tė akides nga burimi i saj hyjnor, me anė tė tė cilit njeriu formėson nė perceptimin e tij tė vėrtetėn e Zotit tė tij, tė vėrtetėn e hapėsirės ku ai jeton - tė dukshmen dhe tė padukshmen - tė vėrtetėn e jetės tė cilės i pėrket ai - tė dukshmes dhe tė padukshmes - dhe tė vėrtetėn e vetvetes, gjegjėsisht, tė vėrtetėn e vetė njeriut. Pastaj ai sipas kėsaj baze e ndėrton marrėdhėnien e tij me tė gjitha kėto tė vėrteta, marrėdhėnien e tij me Zotin pėrmes sė cilės do tė pėrfaqėsohet robėrimi i tij vetėm ndaj All-llahut, marrėdhėnien e tij me hapėsirėn dhe me ligjet e saj, me gjallesat dhe botėn e tyre, me individėt e llojit njerėzor dhe nduarshmėritė e tij, me njė marrėdhėnie qė bazėn e vet e mbėshtet nė fenė e All-llahut - ashtu siē e ka komunikuar Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem - duke e realizuar me anė tė kėsaj marrėdhėnieje robėrimin e vetėm ndaj All-llahut. Botėkuptimi akaidor islam pėrmes kėtij pasqyrimi pėrfshin aktivitetin e tėrė jetės.
    Nėse konfirmohet se kjo ėshtė shoqėria muslimane, shtrohet pyetja si formohet kjo shoqėri? Cila ėshtė metodologjia e kėtij formimi?
    Kjo shoqėri nuk mund tė formohet derisa tė formohet njė grup njerėzish tė cilėt do tė konfirmojnė se robėrimi i tyre i plotė ėshtė vetėm ndaj All-llahut dhe se ai grup nuk i nėnshtrohet ndonjė robėrimi tjetėr pos tė All-llahut. Ai nuk i nėnshtrohet ndonjė robėrimi veē All-llahut nė besim dhe botėkuptim, nuk i nėnshtrohet ndonjė robėrimi veē All-llahut nė rite dhe adhurime, nuk i nėnshtrohet ndonjė robėrimi veē All-llahut nė sistem dhe norma juridike, pastaj ai do tė kalojė nė organizimin e jetės sė tij nė pėrgjithėsi mbi bazėn e kėtij robėrimi tė ēiltėr, ku individėt e kėtij grupi refuzojnė tė besojnė nė hyjnimin e dikujt tjetėr pos All-llahut - me apo pa Tė, ndjenjat e kėtij grupi refuzojnė t'i drejtohen dikujt tjetėr pos All-llahut - me apo pa Tė, normat e tyre jetėsore refuzojnė t'i pėrvetėsojnė ligjet e dikujt pos All-llahut - me apo pa Tė.11
    Atėherė dhe vetėm atėherė kur ky grup tė bėhet musliman, ajo shoqėri tė cilėn e formon ai po ashtu bėhet shoqėri muslimane. Kurse, derisa disa njerėz nga njerėzit nuk e konfirmojnė ēiltėrinė e robėrimit tė tyre vetėm ndaj All-llahut - sipas mėnyrės tė cilėn e treguam - ata nuk mund tė jenė muslimanė, dhe derisa nuk e rregullojnė jetėn e tyre sipas kėsaj baze, shoqėria e tyre nuk mund tė jetė shoqėri muslimane. Kėshtu ėshtė, ngase baza e parė mbi tė cilėn themelohet Islami dhe mbi tė cilėn themelohet shoqėria muslimane-e ajo ėshtė dėshmia se nuk ka hyjni tjetėr pėrveē All-llahut dhe se Muhammedi ėshtė I dėrguar i All-llahut - me dy shtyllat e saj nuk ėshtė pėrfillur...
    Nga kjo nėnkuptohet se para se tė mendojmė pėr ngritjen e sistemit shoqėror islam dhe ngritjen e shoqėrisė muslimane mbi bazėn e kėtij sistemi, duhet qė fillimisht pėrpjekja ynė tė orientohet nė pastrimin e ndėrgjegjeve tė individėve nga robėrimi pėrveē All-llahut - nė cilėndo formė qė e kemi treguar - dhe tė tubohen individėt tė cilėve ndėrgjegjja u ėshtė e pastėr nga robėrimi pėrveē All-llahut nė atė grup musliman. Vetėm ai grup, ku anėtarėt e tij e kanė tė pastėr ndėrgjegjen nga robėrimi pėrveē All-llahut si nė besim, adhurim dhe normat jetėsore, mund tė formojė shoqėrinė muslimane nė tė cilėn marrin pjesė tė gjithė ata qė dėshirojnė tė jetojnė nė kėtė shoqėri me besimin, adhurimin dhe normat jetėsore tė saj, te tė cilat manifestohet robėrimi i vetėm ndaj All-llahut, ose mė mirė tė themi: ku manifestohet dėshmia se nuk ka hyjni tjetėr pėrveē All-llahut dhe se Muhammedi ėshtė I dėrguari i Tij.
    Kėshtu u arrit formimi i grupit tė parė musliman i cili themeloi shoqėrinė e parė muslimane, dhe vetėm kėshtu mund tė arrihet formimi i ēdo grupi musliman dhe i ēdo shoqėrie muslimane.
    Nė tė vėrtetė, shoqėria muslimane formohet me anė tė transformimit tė individėve dhe grupeve njerėzore nga robėrimi pėrveē All-llahut - me apo pa Tė, nė robėrim tė vetėm ndaj All-llahut pa i mveshur shirk. Prej miratimeve tė kėtyre grupeve ėshtė edhe themelimi i sistemit tė jetės sė tyre mbi bazėn e kėtij robėrimi. Vetėm atėherė bėhet rilindja e shoqėrisė e cila rrjedh nga shoqėria e vjetėr xhahilite qė i kundėrvihet me akiden e re dhe sistemin e ri tė jetės, i cili ngrihet mbi bazėn e kėsaj akideje. Nė tė do tė shėmbėllehet baza e parė e Islamit me dy shtyllat e tij, dėshminė se nuk ka hyjni tjetėr pos All-llahut dhe se Muhammedi ėshtė I dėrguar i Tij.
    Ekziston mundėsia qė shoqėria e vjetėr xhahilite t'i bashkėngjitet shoqėrisė sė re islame siē ekziston edhe mundėsia qė mos t'i bashkėngjitet. Ashtu siē ka mundėsi qė tė lidhė paqe me shoqėrinė muslimane, ka cdhe mundėsi qė t'i shpallė armiqėsi, edhe pse gjithmonė ka qenė e natyrshme qė shoqėria xhahilite t'i shpallė luftė tė rreptė si pėr pinjollėt e kėsaj shoqėrie gjatė periudhės sė formimit-kur ajo pėrfaqėsohej nė individė apo nė grupe - ashtu edhe pėr tė njėjtėn shoqėri pas themelimit tė saj
    11 Shtojcėn "Me apo pa Tė" e kemi pėrkthyer mė gjerėsisht me qėllim tė pėrvetėsimit tė domethėnies sė saj nė fq. 47, para rreshtit ku figuron ajeti: "Thuaj namazi im..." Pėrkthyesi
    praktikisht - e kjo ėshtė ajo qė ndodhi nė historinė e thirrjes islame pa pėrjashtime qė nga Nuhu alejhisselam e deri te Muhammedi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem.
    Ėshtė e natyrshme qė shoqėria e re muslimane praninė e vet nuk mund ta formojė dhe vendosė pa e arritur shkallėn e fuqisė me tė cilėn do t'i kundėrvihet presionit tė shoqėrisė sė vjetėr xhahilite. Fjala ėshtė pėr fuqinė e besimit dhe botėkuptimit, moralit dhe ndėrtimit shpirtėror, organizimit dhe ndėrtimit kolektiv, dhe tė gjitha llojet e fuqive me tė cilat kundėrvihet presioni i shoqėrisė xhahilite dhe mposhtet ajo ose mė sė paku i reziston me to!
    Megjithatė, ne shtrojmė pyetjen, ē'ėshtė shoqėria xhahilite dhe cila ėshtė metodologjia e Islamit nė kundėrvėnien e saj?
    Shoqėri xhahilite ėshtė ēdo shoqėri jashtė shoqėrisė muslimane! Nėse dėshirojmė tė bėjmė definim teorik do tė themi: Ajo ėshtė ēdo shoqėri e cila nuk e bėn robėrimin e saj vetėm pėr All-llahun pėrmes botėkuptimit akaidor, riteve adhuruese dhe dispozitave ligjore.
    Me anė tė kėtij pėrkufizimi objektiv kuptojmė se nė hapėsirėn e shoqėrisė xhahilite hyjnė tė gjitha shoqėritė aktuale qė praktikisht ekzistojnė nė tokė!!
    Nė tė sė pari hyjnė shoqėritė komuniste, me refuzimin e All-llahut, lavdi pastė, dhe me mohimin e ekzistimit tė Tij nė parim, duke ia mveshur ekzistencės pėr krijues materien ose natyrėn dhe duke ia gjetur jetės njerėzore dhe historisė sė saj fillin nė ekonomi ose nė mjetet e prodhimit. Sė dyti, me themelimin e robėrimit ndaj partisė-me supozim se udhėheqja kolektive nė kėtė sistem ėshtė realitet i njėmendtė! - e jo ndaj All-llahut Lavdiplotė. Pastaj, karakteristikat tė cilat janė rezultat i kėtij sistemi dhe botėkuptimi, si zhdukja e veēorive tė njeriut duke i trajtuar kėrkesa tė tij themelore vetėm ato kėrkesa qė u pėrkasin kafshėve, siē ėshtė haja, pija, veshja, banimi dhe seksi!, dhe duke i mohuar nevojat e tij shpirtėrore si njeri i dalluar nga kafshėt, pikėsėpari, besimin nė All-llahun, lirinė e tė zgjedhurit dhe lirinė e tė shprehurit tė tij; po ashtu lirinė e tė shprehurit pėr individualitetin e tij, meqė kjo veēori ėshtė prej veēorive mė subtile tė njerėzisė sė tij. Individualitet, i cili shprehet qartė nė sferėn individuale, nė zgjedhjen e llojit tė punės dhe specializimit dhe nė shprehjen artistike mbi unin e tij dhe nė tė gjitha karakteristikat tė cilat e dallojnė njeriun nga kafsha ose nga mjeti, sepse botėkuptimi komunist dhe sistemi i tij shumė herė e zbret njeriun nga shkalla e kafshės nė shkallė tė mjetit!
    Nė tė bėjnė pjesė edhe shoqėritė idhujtare, tė cilat ende janė tė pranishme nė lndi, Japoni, Filipine dhe Afrikė. Ato bėjnė pjesė, sė pari, pėrmes botėkuptimit tė besimit tė themeluar nė hyjnimin e dikujt tjetėr pos All-llahut - me apo pa Tė - sė dyti, pėrmes afrimit tė riteve adhuruese disa zotėrave dhe send adhurimeve, nė hyjnimin e tė cilėve besojnė, dhe sė treti, me ngritjen e sistemeve dhe ligjeve tė cilat pėr mbėshtetje nuk kanė All-llahun dhe sheriatin e Tij, pa marrė parasysh se kėto regjime dhe ligje mbėshteten dhe miratohen nga fallxhorėt, priftėrinjtė, murgjit, magjistarėt, kryepleqtė, ose janė miratuar nga institucione qytetare shekullariste tė cilat zotėrojnė pushtetin e legjislacionit pa mos e pėrfillur sheriatin e All-llahut. Kjo nėnkupton se ato zotėrojnė sundimin absolut nė emėr tė popullit apo nė emėr tė partisė ose nė emrin e kujtdo qė e thonė. Kurse, sundimi absolut nuk i takon askujt pėrveē All-llahut e as qė mund tė manifestohet drejt, vetėm pėrmes rrugės tė cilėn e kanė komunikuar tė dėrguarit e Tij.
    Nė tė hyjnė edhe shoqėritė ēifute dhe tė krishtera tė cilat veprojnė nė tokė. Kėto shoqėri sė pari bėjnė pjesė me anė tė botėkuptimit tė tyre tė devijuar, tė cilat nuk
    e veēojnė All-llahun, lavdi pastė, nė hyjnimin e Tij, por, i bashkangjesin Atij partnerė nė formė tė shirkut (politeizmit), qoftė me birėsim apo trini, qoftė me pėrfytyrimin e All-llahut jo nė realitetin e Tij dhe pėrfytyrimin e raportit tė krijesave me Tė nė formė jo tė drejtė:
    "E ēifutėt thanė: Uzejri ėshtė djali i All-llahut, e tė krishterėt thanė: Mesihu ėshtė djali i All-llahut. Ato ishin thėnie tė tyre me gojėt e tyre (fraza tė thata), qė imitojnė thėniet e jobesimtarėve tė mėhershėm. All-llahu i vraftė, si largohen (nga e vėrteta)!" (Tevbe, 30)
    "Gjithashtu bėnė kufer ata qė thanė: All-llahu ėshtė i treti i treve. S 'ka nė gjithėsi tjetėr pos njė All-llahu, e nėse nuk pushojnė nga ajo qė thanė (tre zota), do t'i zė dėnim i dhembshėm ata qė nuk besuan prej tyre. " (Maide, 73)
    "Ēifutėt thanė: Dora e All-llahut ėshtė e shtrėnguar! Qofshin tė shtrėnguara duart e tyre dhe qofshin tė mallkuar pse e thanė atė. Jo, duart e Tij janė tė lira. " (Maide, 63)
    "Ēifutėt dhe tė krishterėt thanė: Ne jemi bijtė e All-llahut dhe tė dashurit e Tij. Thuaju: E, pse pra Ai ju dėnon me mėkatet tuaja? Jo, ju jeni njerėz qė Ai ju krijoi." (Maide, 18)
    Shoqėritė ēifute dhe krishtere bėjnė pjesė nė shoqėritė xhahilite edhe pėrmes riteve tė tyre adhuruese, ceremonive dhe liturgjive tė shpikura nga botė kuptimet e tyre tė devijuara e lajthitėse. Ato hyjnė nė tė edhe pėrmes sistemeve dhe ligjeve tė tyre tė cilat pėrgjithėsisht nuk e bėjnė robėrimin e vetėm ndaj All-llahut nė mėnyrė qė t'ia pranojnė vetėm Atij tė drejtėn e sundimit dhe mbėshtetjen e pushtetit nė ligjet e Tij. E aty formohen institucione nga njerėzit tė cilėt marrin tė drejtėn e sundimit absolut qė nuk i takon askujt pos All-llahut Lavdiplotė. Dikur moti, All-llahu i kish nėnēmuar pėr shkak tė shirkut tė tyre ngase ata kėtė tė drejtė ua besuan priftėrinjve dhe murgjve, tė cilėt nxirrnin ligje nga mendjet e tyre e ata i pranonin dhe i pėrfillnin:
    "Ata i konsideruan ahbarėt (priftėrinjtė ēifutė) e tyre, ruhbanėt (murgjit e krishterė) e tyre dhe Mesihun (Isain) birin e Merjemes pėr zota pos All-llahut, ndėrsa ata nuk janė urdhėruar pėr tjetėr (nga pejgamberėt) pos pėr adhurimin ndaj All-llahut Njė, e qė nuk ka tė adhuruar pos Tij, I lartė ėshtė Ai nga ēka i shoqėrojnė. " (Tevbe, 31)
    Ata nė tė vėrtetė nuk kanė besuar nė hyjnimin e ahbarėve dhe ruhbanėve, as nuk ua ofronin atyre ritet adhuruese, por, ata atyre vetėm ua besonin dhe ua jepnin tė drejtėn e sundimit, ata pranonin prej tyre atė qė ahbarėt apo ruhbanėt ua bėnin ligj qė All-llahu nuk u dha leje pėr tė. Andaj, ata merituan qė tė nėnēmohen pėr shkak tė shirkut dhe kufrit tė tyre ngase ua dhanė kompetencėn e legjislacionit atyre qė nuk ishin as ahbarė tė vėrtetė e as ruhbanė tė vėrtetė, pėrndryshe, tė gjithė ishin tė njė lloji.
    Dhe, mė nė fund, nė hapėsirėn e shoqėrisė xhahilite hyjnė edhe shoqėritė tė cilat supozojnė se janė muslimane.
    Kėto shoqėri nuk bėjnė pjesė nė kėtė hapėsirė ngase besojnė nė hyjnimin e dikujt tjetėr pos All-llahut, e as pėr shkak se ato i bėjnė ritet adhuruese pėr dikė tjetėr pos All-llahut, por ato hyjnė nė kėtė hapėsirė ngase nuk i nėnshtrohen robėrimit ndaj All-llahut nė sistemin e jetės sė tyre. Ato - edhe pse nuk besojnė nė hyjnimin e askujt tjetėr veē All-llahut - ia mveshin veēorinė mė delikate tjetėrkujt veē All-llahut. Ato i nėnshtrohen sundimit absolut tė tė tjerėve pėrveē All-llahut duke i pėrvetėsuar sistemin, dispozitat ligjore, vlerat morale, kriteret, traditat dhe doket dhe tė gjitha elementet e jetės sė tyre afėrsisht po nga kjo qeveri!
    E, All-llahu Lavdiplotė pėr sunduesit thotė:
    "E kush nuk gjykon (sundon) me atė qė e zbriti All-llahu, ai ėshtė mohues. " (Maide, 44)
    Kurse pėr tė sunduarit thotė:
    "A i vure re ata qė mendojnė se besuan atė qė tė zbriti ty, dhe atė qė zbriti para teje, se si dėshirojnė qė midis tyre tė gjykojė djalli, e duke qenė se janė tė urdhėruar qė tė mos e besojnė atė...", derisa kur thotė: "Pėr Zotin tėnd jo, ata nuk janė besimtarė (tė asaj qė tė zbriti ty as tė asaj para teje) derisa mos tė zgjedhin ty pėr tė gjykuar nė atė konflikt midis tyre, e pastaj (pas gjykimit tėnd) tė mos ndiejnė pakėnaqėsi nga gjykimi yt dhe t'i dorėzohen sinqerisht (vendimit tėnd)." (Nisa, 60, 65)
    Ashtu siē Ai, lavdi pastė, i cilėsoi ēifutėt dhe tė krishterėt me shirk, kufėr dhe refuzim tė adhurimit tė vetėm tė All-llahut, marrjen e ahbarėve dhe ruhbanėve si zota pėrveē All-llahut, thjesht vetėm pse ata ua besuan ahbarėve dhe ruhbanėve atė qė edhe sot ia besojnė disa tė cilėt i thonė vetes muslimanė disave nga radhėt e tyre! All-llahu kėtė gjė prej ēifutėve dhe krishterėve e trajtoi si shirk, si konsiderim i Isait, birit tė Merjemes, zot tė cilin e hyjnojnė dhe e adhurojnė nė mėnyrė tė barabartė. Edhe kjo ėshtė e njėjtė, dalje nga robėrimi i vetėm i All-llahut, gjegjėsisht dalje nga feja e All-llahut dhe nga dėshmia se nuk ka hyjni tjetėr pos All-llahut.
    Disa nga kėto shoqėri e shpallin publikisht shekullarizmin e tyre dhe mohojnė ēfarėdo qoftė nė lidhje me fenė, e disa tė tjera shpallin se e nderojnė fenė kurse nė tė vėrtetė ato e kanė nxjerrė fenė nga sistemi i tyre shoqėror dhe thonė: se e mohojnė metafiziken (tė padukshmen) dhe e vendosin sistemin e tyre mbi shkencoren duke e vėnė nė dije se shkencorja e kundėrshton metafiziken! Ky ėshtė njė supozim injorant e qė nuk e thotė kush pos injorantėt,12 e disa shoqėri tė tjera sundimin e vėrtetė ia besojnė tjetėrkujt pėrveē All-llahut, ligjėsojnė ēka tė duan e pastaj pėr atė qė e kanė ligjėsuar vetė thonė: Ky ėshtė sheriati i All-llahut! Prapėseprapė, qė tė gjitha janė tė njėjta, ngase ato nuk i kanė bazat mbi robėrimin e vetėm ndaj All-llahut...
    Meqė kjo u tha, atėherė mund tė themi se qėndrimi i Islamit ndaj kėtyre shoqėrive nė pėrgjithėsi mund tė pėrkufizohet nė njė fjali:
    Islami refuzon ta pranojė cilėsinė islame te tė gjitha kėto shoqėri duke e pėrfshirė edhe ligjshmėrinė e tyre.
    Islami nuk i merr parasysh dhe nuk shikon nė parullat, shenjat dhe simbolet tė cilat i bartin kėto shoqėri. Qė tė gjitha pikė takohen nė njė tė vėrtetė, se jeta nė ato shoqėri nuk ėshtė ngritur nė robėrimin e plotė dhe tė vetėm ndaj All-llahut. Ajo kėshtu pikė takohet me tė gjitha shoqėritė tjera nė njė cilėsi, cilėsinė e xhahilijjetit.
    Kjo na shpie nė ēėshtjen pėrfundimtare, e ajo ėshtė metodologjia e Islamit nė kundėrvėnien e realitetit njerėzor pėrgjithėsisht. Sot, nesėr dhe deri nė momentin e fundit. Nė kėtė rast mund tė na ndihmojė ajo qė e konfirmuam nė kapitullin e parė kur folėm pėr natyrėn e shoqėrisė muslimane dhe ngritjen e saj nė bazė tė robėrimit tė vetėm ndaj All-llahut nė tė gjitha ēėshtjet.
    Pėr ta pėrkufizuar kėtė natyrė, duhet t'i japim pėrgjigje tė prerė dhe decide kėsaj pyetjeje:
    -Cili ėshtė filli te i cili kthehet jeta njerėzore dhe ngrihet mbi tė? A ėshtė feja e All-llahut dhe programi i saj pėr jetė, apo realiteti njerėzor kudo qė tė jetė?
    Islami kėsaj pyetjeje i jep pėrgjigje tė prerė, nuk hamendet dhe nuk ngurron asnjė moment. Filli te i cili duhet tė kthehet e tėrė jeta njerėzore ėshtė feja e All-llahut
    12 Mė gjerėsisht, shih tefsirin e fjalės sė All-llahut: "Ēelėsat e fshehtėsisė janė vetėm te Ai, atė nuk e di kush pos Tij... " nė pjesėn e shtatė tė librit: "Nėn hijet e Kur 'anit. "
    dhe programi i saj pėr jetė. Dėshmia se nuk ka hyjni tjetėr pėrveē All-llahut dhe se Muhammedi ėshtė I dėrguari i Tij, e cila ėshtė shtylla kryesore e Islamit, nuk mund tė ngrihet e as tė pėrfillet pėrveē atėherė kur ajo ėshtė bazė e tė gjithave. Gjithashtu edhe robėrimi i vetėm ndaj All-llahut bashkė me pėrvetėsimin e mėnyrės sė kėtij robėrimi nga I dėrguari i All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nuk mund tė realizohet por vetėm atėherė kur pranohet dhe njihet kjo bazė, e qė pastaj tė ndiqet nė mėnyrė tė plotė pa ngurrim dhe hamendje.
    "Ēka t'ju japė Pejgamberi, atė merrni, e ēka t'ju ndalojė, pėrmbajuni! " (Hashr,7)
    Mandej Islami pyet:
    "A dini ju mė mirė apo All-llahu? " (Bekare, 140)
    Pastaj pėrgjigjet:
    ”All-llahu e di e ju nuk e dini. " (Bekare, 216)
    "E juve ju ėshtė dhėnė fort pak dije. " (Isra, 85)
    Ai i cili di dhe i cili krijon dhe furnizon, ai duhet tė sundojė, kurse feja e cila ėshtė program i jetės, ėshtė filli te i cili kthehet tėrė jeta. Ndėrsa realiteti njerėzor i sotshėm, teoritė dhe doktrinat e tyre, nė tė vėrtetė bėjnė ērregullime dhe devijime. Ato ngrihen me anė tė dijes njerėzore, tė cilėt nuk dinė dhe tė cilėve u ėshtė dhėnė fort pak dije!
    Feja e All-llahut nuk ėshtė e mbyllur, programi i saj pėr jetėn nuk ėshtė i paqartė dhe i parrugė. Ajo ėshtė dėshmuar me sintagmėn e dytė tė dėshmisė: Muhammedi ėshtė I dėrguari i All-llahut. Ajo ėshtė pėrfshirė brenda komunikatės sė Resulull-llahut sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem pėrmes teksteve (burimeve bazė) tė tė dy bazave. Nėse kemi tekst, teksti ėshtė vendim dhe dispozitė juridike. Nuk mund tė ketė ixhtihad (hulumtim racional) kur ekziston teksti. Aty ku nuk ka tekst vjen nė shprehje roli i ixhtihadit - nė pajtim me bazat e konfirmuara nė vetė metodologjinė e All-llahut e jo nė pajtim me teket dhe aspiratat:
    "Nėse nuk pajtoheni pėr ndonjė ēėshtje, atėherė parashtroni atė te All-llahu (te libri i Tij) dhe te I dėrguari (sunneti i tij)... " (Nisa, 59)
    Bazat e konfirmuara pėr ixhtihadin dhe istinbatin (nxjerrjen e dispozitave ligjore tė sheriatit) qė janė po ashtu tė miratuara dhe tė njohura, nuk janė tė mbyllura e as tė paqarta. Askush nuk guxon t'i thotė njė ligji tė cilin e miraton: Ky ėshtė ligj i All-llahut, vetėm atėherė kur sundimi absolut i All-llahut tė jetė i shpallur, burim i tė gjitha legjislacioneve tė jetės tė jetė All-llahu Lavdiplotė e jo populli e as partia, po edhe askush tjetėr prej njerėzve, tė konsultohet Libri i All-llahut dhe Sunneti I tė dėrguarit tė Tij, pėr ta njohur dhe kuptuar atė qė synon All-llahu. Kjo kompetencė nuk mund t'i takojė askujt qė pretendon pushtet nė emėr tė All-llahut, siē ėshtė rasti i Evropės gjatė historisė sė saj mė sistemin e njohur me emrin teokratik ose sundimi i shenjtė. Sistemet e tilla aspak nuk pėrkojnė me Islamin. Nė Islam askush nuk mund tė flasė nė emėr tė All-llahut pėrveē Tė dėrguarit tė Tij, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Aty kemi tekste tė caktuara dhe vetėm ato mund ta definojnė atė qė e ka vendosur si ligj All-llahu...
    Fjalia "feja duhet tė pėrputhet me realitetin" ėshtė fjali, domethėnia e sė cilės po ashtu keqkuptohet dhe keqpėrdoret. Po, kjo fe ėshtė pėr atė qė feja tė pėrputhet me realitetin, por ne shtrojmė pyetjen se me cilin realitet.
    Feja mėton realitetin tė cilin e formon vetė, nė pajtim me programin e saj, realitetin qė pėrgjithėsisht pėrputhet me natyrshmėrinė njerėzore dhe qė tėrėsisht i realizon nevojat e njėmendta njerėzore. Fjala ėshtė pėr ato nevoja tė cilat i sheh tė arsyeshme Ai i Cili ėshtė Krijues dhe i Cili di se ē'krijoi:
    "A nuk e di Ai qė ka krijuar, kur dihet se Ai depėrton nė thellėsi tė sekreteve, i njeh hollėsitė. " (Mulk, 14)
    Dini i All-llahut nuk ballafaqohet me ēfarėdo qoftė aktualiteti qė ta miratojė dhe pranojė, dhe qė tė gjurmojė ndonjė mbėshtetje pėr tė, pėrmes ndonjė dispozite ligjore tė cilėn do t'ia mveshė pikėrisht si transparent artificial! Islami ballafaqohet me aktualitetin, me qėllim qė ta matė me kandarin e tij. Ashtu ai do tė miratojė diēka e do tė eliminojė diē tjetėr dhe do tė formojė realitet tjetėr nėse ai nuk i pėrshtatet. Realiteti qė ai e formon pranohet si realitet. Vetėm kėshtu mund tė pranohet kuptimi i fjalėve "feja duhet tė pėrputhet me realitetin", ose ajo qė ato e mėtojnė nė konceptin e tyre tė shėndoshė!
    Ndoshta kėtu mund tė sillet vėrdallė njė pyetje: "A nuk ėshtė interesi i njerėzve ai i cili duhet ta modifikojė aktualitetin e tyre?"!
    Edhe njė herė do t'i kthehemi pyetjes tė cilėn e parashtron Islami dhe i pėrgjigjet:
    "A dini ju mė mirė apo All-llahu? " (Bekare, 140)
    'All-llahu e di eju nuk e dini. " (Bekare, 216)
    Interesi i njerėzve ėshtė i garantuar vetėm nė Ligjin e All-llahut ashtu siē e zbriti Ai dhe ashtu si e pėrcolli I dėrguari i All-llahut. Nė qoftė se njerėzve u shkon mendja ndonjėherė se interesi i tyre vjen nė kundėrshtim me atė qė e bėri ligj All-llahu, atėherė ata janė mashtruar keq kur u shkon mendja ashtu:
    "Po ata nuk ndjekin tjetėr vetėm se paragjykime dhe ēka duan vetė, megjithėqė prej Zotit tė tyre u ka ardhur udhėzimi. A mos do t'i takojė njeriut ajo qė ai dėshiron (Jo)? E dihet se vetėm All-llahut i takon bota tjetėr dhe kjo botė." (Nexhm, 23-25)
    Dhe, ata sė dyti janė mosbesimtarė (mohues tė sė vėrtetės). Mos tė pretendojė askush se ai qė e sheh se interesi i tij ėshtė nė kundėrshtim me atė qė e vendosi ligj All-llahu, do tė mbetet edhe pėr ndonjė ēast nė kėtė fe dhe si pjesėtar i kėsaj feje!

  7. #7
    V per Vendeta Maska e ORIONI
    Anėtarėsuar
    10-12-2003
    Vendndodhja
    Shkup-Prishtine-Ulqin-Tirane-Cameri
    Postime
    919
    SHERIATI - LIGJ KOZMIK


    Kur Islami e ndėrton strukturėn e tij tė besimit nė ndėrgjegje dhe praktikė mbi bazėn e adhurimit tė plotė vetėm ndaj All-llahut tė vetėm, po kėtė adhurim e pėrfaqėson nė besim, rite dhe sheriat pa dallim, duke e pasur parasysh se ky adhurim i plotė ndaj All-llahut - dhe vetėm nė kėtė formė - ėshtė treguesi praktik i dėshmisė se nuk ka hyjni tjetėr pos All-llahut dhe se mėsimi nga Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem pėr mėnyrėn e kėtij adhurimi - dhe vetėm prej tij - ėshtė po ashtu treguesi praktik i dėshmisė se Muhammedi ėshtė I dėrguari i All-llahut.
    Kur Islami gjithė strukturėn e tij e ndėrton mbi kėtė bazė, kurse dėshmia se nuk ka hyjni tjetėr pėrveē All-llahut dhe se Muhanimedi ėshtė I dėrguari i Tij shėmbėllehet si program i jetės nė Islam, tė shfaqet portreti i tij dhe tė firmosen karakteristikat e tij... kur ta ndėrtojė Islami strukturėn e tij nė kėtė mėnyrė tė veēantė e cila e dallon nga tė gjitha sistemet tjera tė cilat i ka provuar njerėzimi, ai kėshtu do tė kthehet nė njė bazė mė pėrfshirėse pėr mirėmbajtjen e tėrė ekzistencės e jo vetėm tė ekzistencės njerėzore, dhe nė njė program pėr mirėvajtjen e tėrė ekzistencės e jo program vetėm pėr jetėn njerėzore.
    Botėkuptimi islam ngrihet mbi bazėn e trajtimit se kjo ekzistencė nė tėrėsi ėshtė prej krijimeve tė All-llahut. Vullneti i All-llahut u drejtua nė kėtė hapėsirė dhe u bė. All-llahu Lavdiplotė ia caktoi ligjet e Tij me tė cilat do tė vihet nė funksion, ku do tė harmonizohen midis veti tė gjitha lėvizjet e pjesėve pėrbėrėse tė saj, ashtu si do tė harmonizohet lėvizja e saj universale.
    "Ne kur dėshirojmė njė send, vetėm i themi atij: Bėhu!, ai menjėherė bėhet. " (Nahl, 40)
    "Ai krijoi ēdo gjė, duke e rregulluar nė mėnyrė tė qartė dhe tė pėrsosur." (Furkan, 2)
    Pas kėsaj ekzistence hapėsinore qėndron njė vullnet qė kujdeset pėr tė, njė fuqi qė e vė nė lėvizje dhe njė ligj qė e sistemon. Ky ligj i harmonizon tė gjitha komponentėt e tėrė kėsaj ekzistence. Ai i sistemon tė gjitha lėvizjet e tyre e ato nuk ndeshen, nuk tėrhiqen, nuk kundėrshtohen dhe nuk ndalen nga lėvizja e pėrhershme e sistemuar - derisa tė dėshirojė All-llahu. Po ashtu kjo ekzistencė i ėshtė nėnshtruar dhe i ėshtė dorėzuar vullnetit i cili kujdeset pėr tė, fuqisė e cila e vė nė lėvizje dhe ligjit i cili e sistemon asisoj qė ajo asnjėherė nuk i rebelon kėtij vullneti, nuk e mohon atė fuqi dhe nuk e kundėrshton kėtė ligj. Pėr tė gjitha kėto arsye ajo ėshtė e shėndoshė dhe e pėrshtatshme, nuk mund ta zė kurrfarė dėmtimi dhe shkatėrrimi vetėm atėherė kur tė dėshirojė All-llahu:
    "Vėrtet, Zoti juaj, All-llahu, ėshtė ai qė krijoi qiejt e tokėn brenda gjashtė ditėsh, pastaj qėndroi mbi Arsh, Ai e mbuloi ditėn me natėn, qė me tė shpejtė e kėrkon atė (mbulimin e dritės sė ditės), edhe dielli, edhe hėna, edhe yjet i janė nėnshtruar sundimit tė Tij. Ja, vetėm Atij i takon krijimi dhe sundimi. I madhėruar ėshtė All-llahu, Zoti i botėve. " (A 'raf, 54)
    Edhe njeriu ėshtė prej kėsaj ekzistence hapėsinore, kurse ligjet tė cilat e sundojnė natyrshmėrinė e tij nuk janė tė ndara dhe tė pavarura nga ky ligj i cili sundon tėrė ekzistencėn. Atė e krijoi All-llahu - siē e krijoi edhe ekzistencėn - kurse nga pėrbėrja e tij materiale ai ėshtė prej dheut tė po kėsaj toke. Me ato karakteristika tė cilat janė shtesė e pėrbėrjes sė dheut, tė cilat ia dhuroi All-llahu, e bėri atė njeri. All-llahu ia fali ato karakteristika me njė fuqi edhe mė tė mahnitshme. Njeriu nga aspekti i
    pėrbėrjes sė tij materiale i nėnshtrohet ligjit natyror tė cilin e vuri rregull All-llahu -me apo pa dėshirė tė tij - ashtu qė fillimi i krijimit tė tij dhe i daljes sė tij nė kėtė botė arrihet me dėshirėn e All-llahut, jo me dėshirėn e tij e as me dėshirėn e tė atit apo nėnės sė tij. Kėta tė dy me tė vėrtetė kanė kontakt, megjithatė ata nuk kanė gjė nė dorė pėr t'ia dhėnė fetusit (frytit nė barkun e nėnės) jetėn dhe gjallėrinė e tij. Ai lind nė pajtim me ligjin tė cilin e ka caktuar All-llahu pėr afatin e shtatzėnėsisė dhe kushteve tė lindjes. Ai frymon nga ky ajėr tė cilin e krijoi All-llahu me caktimet e Tij. Ai merr frymė nė atė masė dhe nė atė mėnyrė tė cilėn e dėshiroi All-llahu pėr tė. Fėmija ndien dhe sėmuret, ndjen uri dhe etje, han dhe pinė dhe e tretė ushqimin dhe pijen, globalisht tė themi, ai jeton nė pajtim me Ligjin e All-llahut, pa mos ndėrhyrė vullneti dhe zgjedhja e tij. Ēėshtja e tij nė kėtė rast ėshtė e njėjtė me ēėshtjen e ekzistencės kozmike, me atė dhe ata qė janė nė tė, tė gjithė nėn patronazhin absolut tė vullnetit tė All-llahut, caktimit dhe Ligjit tė Tij...
    All-llahu, i cili krijoi kėtė ekzistencė kozmike dhe krijoi njeriun, i cili e nėnshtroi njeriun ndaj ligjeve tė Tij me tė cilat e nėnshtroi edhe tėrė kozmosin, po Ai, lavdi pastė, i dha njeriut sheriatin pėr ta sistemuar jetėn e tij vullnetare (vetėkrijuese) nė njė sistem qė do tė ishte nė harmoni me jetėn e tij natyrore. Sheriati-sipas kėsaj qė thamė - ėshtė vetėm njė pjesė e Ligjit tė pėrgjithshėm ,hyjnor i cili sundon natyrshmėrinė e njeriut, natyrshmėrinė e ekzistencės sė pėrgjithshme dhe qė tė gjitha pėrnjėherė i koordinon.
    Nuk ka fjalė prej fjalėve tė All-llahut, as urdhėr e as ndalesė, as premtim e as qortim, asnjė ligj e asnjė udhėzim, e qė tė mos jetė pjesė e kėtij ligji tė pėrgjithshėm dhe tė jetė aq stabil dhe real vetvetiu sa edhe janė stabile ligjet tė cilat i quajmė ligje natyrore d.m.th. ligjet hyjnore kozmike tė cilat i shohim se si realizohen ēdo moment me atė potencial qė e kanė nė natyrėn e tyre me anė tė sė drejtės sė amshueshme tė cilėn e vendosi All-llahu nė to, andaj themi se ato realizohen me caktimin e All-llahut.
    Sheriati tė cilin e caktoi All-llahu pėr rregullimin e jetės sė njerėzve ėshtė ligj hapėsinor, qė do tė thotė se ai ėshtė i lidhur me ligjin e pėrgjithshėm tė kozmosit dhe i harmonizuar me tė. Nga kjo arsye, varshmėria ndaj tij rrjedh nga domosdoshmėria e realizimit tė harmonizimit tė jetės njerėzore dhe lėvizjes sė hapėsirės ku jeton, bile nga domosdoshmėria e realizimit tė harmonizimit midis ligjeve tė cilat sundojnė natyrshmėrinė intime tė njerėzve dhe ligjeve tė cilat sundojnė jetėn e tyre publike dhe nga domosdoshmėria e mishėrimit ndėrmjet personalitetit intim dhe atij publik tė njeriut.
    Meqė njerėzit nuk kanė mundėsi t'i perceptojnė tė gjitha ligjet kozmike e as t'i pėrshkojnė kėndet e ligjit tė pėrgjithshėm - e as tė atij qė e sundon natyrshmėrinė e tyre dhe i bėn tė nėnshtrueshėm ndaj tij me apo pa dashje-ata pas kėsaj nuk kanė mundėsi t'u sjellin njerėzve pėr jetėn e tyre ligj dhe sistem me tė cilin do tė realizohej harmonizimi absolut midis jetės sė njerėzve dhe lėvizjes sė kozmosit, bile as harmonizimi midis jetės sė tyre intime dhe publike. Kėtė e zotėron vetėm Krijuesi i kozmosit dhe i njerėzimit, ai qė kujdeset pėr ēėshtjen e tij dhe ēėshtjen e tyre, nė pėrputhje me njė ligj tė vetėm tė cilin e zgjodhi dhe e pėlqeu.
    Qė kėtu, veprimi sipas sheriatit tė All-llahut bėhet i detyrueshėm pėr ta realizuar kėtė harmonizim, nė pajtim me detyrimin e tij pėr realizimin e Islamit si besim, sepse nuk ka ekzistencė pėr Islamin nė jetėn e njė individi apo tė njė kolektivi pėrderisa tė bėhet robėrimi i pastėr vetėm pėr All-llahun dhe tė arrihet mėsimi pėr mėnyrėn e kėtij robėrimi vetėm nga I dėrguari i All-llahut, duke dėshiruar qė ta realizojnė qėllimin e shtyllės sė parė tė Islamit, dėshminė se nuk ka hyjni tjetėr pėrveē All-llahut dhe se Muhammedi ėshtė I dėrguari i Tij.
    Me anė tė realizimit tė harmonizimit absolut midis jetės sė njerėzve dhe ligjit kozmik do tė arrihet lumturia e plotė e njerėzve. Po ashtu nė tė ekziston siguria e jetės nga shkatėrrimi. Aty - vetėm nė kėtė mėnyrė - do tė jetojnė nė paqe me qeniet e tyre, kurse paqja me kozmosin formohet nga koordinimi i lėvizjes sė tyre me lėvizjen e kozmosit, e paqja me qenien e tyre arrihet nga koordinimi i lėvizjes sė tyre me impulset e natyrės sė tyre tė shėndoshė. Kėshtu nuk mund tė lind konflikti midis njeriut dhe natyrshmėrisė sė tij ngase sheriati i All-llahut koordinon lėvizjen e jashtme me atė tė brendshmen lehtė dhe qetė. Nga ky koordinim lind edhe njė koordinim tjetėr pėrmes lidhshmėrisė ndėrmjet njerėzve dhe aktivitetit tė tyre tė pėrgjithshėm, ngase qė tė gjithė ata atėherė do tė ecin nė pėrputhje me njė program i cili ėshtė pjesė e ligjit tė pėrgjithshėm kozmik.
    Lumturia gjithashtu do tė realizohet pėrmes udhėzimit tė njerėzimit dhe njoftimit tė tij nė mėnyrė tė lehtė mbi fshehtėsitė e kėsaj hapėsire, potencialeve misterioze qė i ka, thesarėve tė rezervuar nė thellėsitė e saj dhe pėrdorimin e gjithė kėsaj nė pajtim me sheriatin e All-llahut pėr realizimin e dobisė sė pėrgjithshme njerėzore pa konflikte dhe aksidente.
    Pėrballė sheriatit tė All-llahut qėndrojnė teket e njerėzve:
    "E sikur tė pėrputhej e vėrteta me ambiciet e tyre, do te' shkatėrroheshin qiejt dhe toka dhe ēdo gjė qė gjendet nė to. " (Mu 'minun, 71)
    Prej kėtu, vėshtrimi islam i tė vėrtetės pėrmes tė cilės qėndron kjo fe, e njėsoi me tė vėrtetėn pėrmes sė cilės qėndrojnė qiejt dhe toka, pėrmes saj arrihet stabiliteti i qenieve nė kėtė botė dhe ahiret dhe pėrmes saj All-llahu i gjykon dhe i dėnon ata qė i kundėrvihen. Ajo ėshtė njė e vėrtetė, nuk pėrpjesėtohet. Ėshtė Ligji i pėrgjithshėm kozmik tė cilin me vullnetin e Tij e pėrcaktoi All-llahu pėr tė gjitha situatat dhe tė cilit i nėnshtrohet dhe ka marrėdhėnie me tė ēdo gjė qė i takon kėsaj ekzistence, qoftė trup qiellor, gjallesė apo send i ngurtė.
    "A nuk e kuptoni se Ne ua shpallėm librin nė tė cilin gjendet krenaria juaj? Ne shpartalluam sa vendbanime qė ishin mizore, e nė vend tė tyre sollėm popull tjetėr. E ata kur e hetonin forcėn e dėnimit tonė, iknin me shpejtėsi. (Atėherė atyre u thuhej) Mos ikni por kthehuni nė begatitė dhe vendbanimet tuaja se ndoshta do tė mund tė merreni vesh (e gjithė kjo ishte njė ironi kundėr tyre). Ata thonin: O shkatėrrimi ynė, vėrtet ne ishim zullumqarė! Mjerimi i tyre vazhdoi ashtu derisa i bėmė tė korrur e tė ftohur (tė vdekur). Ne nuk e krijuam qiellin, tokėn e ēdo gjė qė ka midis tyre shkel e shko (pa qėllim tė caktuar). Sikur te kishim dashur tė zbavitemi dhe sikur tė dėshironim ta bėnim atė, ne do tė zbaviteshim nė kompetencėn tonė, por Ne nuk e bėmė atė. Pėrkundrazi! Ne tė pavėrtetėn e godasim me tė vėrtetėn dhe ajo (e vėrteta) triumfon mbi tė, ndėrsa ajo (gėnjeshtra) zhduket. E juve (jobesimtarėve) u takon shkatėrrimi pėr atė qė i pėrshkruani (Zotit, si fėmijė etj.) Vetėm e Tij ėshtė ēdo gjė qė ėshtė nė qiej e nė tokė! E ata qė janė pranė Tij (engjėjt), nuk shprehin mendjemadhėsi nė adhurimin ndaj Tij, e as nuk u bėhet (ibadeti) monoton. Ata e lartėsojnė (All-llahun) natė e ditė dhe nuk bezdisen. " (Enbija, 10-20)
    Natyrshmėria e njeriut nė thellėsinė e saj e percepton kėtė tė vėrtetė. Natyra e krijimit tė tij dhe natyra e gjithė kėsaj hapėsire qė e rrethon nė natyrshmėrinė e tij, implikon se kjo ekzistencė vigjilon me tė vėrtetėn, se e vėrteta ėshtė thelb i saj dhe se ajo qėndron stabile pėrmes ligjit (namus) e nuk tundet, me tė nuk pėrēahen rrugėt, nuk devijon nė qarkun e saj dhe nuk ndeshet njė pjesė e saj me tjetrėn. Po as nuk funksionon pėrmes rastėsive tė atypėratyshme, befasive tė fluturimta, e as nė pajtim me ambiciet labile dhe aspiratat ngulmuese! E vėrteta trason vetėm sistemin e saj preciz, tė stėrholluar dhe tė pėrcaktuar mahnitshėm. Vetėm pas gjithė kėsaj ndodh ērregullimi - dhe atė pėr herė tė parė - ndėrmjet njeriut dhe natyrshmėrisė sė tij,
    atėherė kur ai e neutralizon tė vėrtetėn e strukur nė brendinė e tij nėn presionin e ambicies sė tij. Kjo ndodh pikėrisht atėherė kur pėr jetėn e tij merr pėr normė ligjore (sheriat) atė qė ėshtė e mbėshtetur nė ambicie e jo nė sheriatin e All-llahut dhe atėherė kur nuk i dorėzohet All-llahut po me atė dorėzim qė ekzistenca kozmike i ėshtė nėnshtruar Administruesit tė saj!
    Njė ērregullim dhe pėrēarje e tillė ndodh midis individėve, bashkėsive, popujve dhe brezave tė ndryshėm, po ashtu ndodh edhe midis njerėzisė dhe hapėsirės qė e rrethon. Kėsisoj potencialet dhe forcat e akumuluara tė tyre shndėrrohen nė mjete shkatėrruese dhe faktorė pėr shqetėsim, nė vend se tė jenė mjete ndėrtuese dhe faktorė tė lumturisė pėr llojin njerėzor.
    Kėshtu pra, del nė pah se qėllimi i haptė pėr ngritjen e sheriatit tė All-llahut nė tokė nuk ėshtė vetėm veprimi pėr ahiret. Dunjaja dhe ahireti sė bashku janė dy periudha jetėsore qė e plotėsojnė njėra-tjetrėn, kurse sheriati i All-llahut ėshtė ai qė bėn harmonizimin ndėrmjet kėtyre dy periudhave tė jetės sė njeriut. Ai e harmonizon dhe e sintetizon gjithė jetėn nė pajtim me Ligjin e pėrgjithshėm hyjnor.
    Harmonizimi me kėtė ligj nuk e prolongon lumturinė e njerėzve nė ahiret, por e bėn konkrete dhe tė realizueshme qė nė periudhėn e parė, e qė pastaj tė plotėsohet dhe ta arrijė pėrsosurinė e saj nė Shtėpinė e Ahiretit.
    Ky ėshtė thelbi i botėkuptimit islam pėr ekzistencėn nė pėrgjithėsi dhe pėr ekzistencėn njerėzore nėn patronazhin e kėsaj ekzistence tė pėrgjithshme. Ky ėshtė njė botėkuptim qė ndryshon nga botėkuptimet tjera tė cilat i njohu njerėzia. Mė tej, botėkuptimi islam pėrmban nė vete pėrgjegjėsi qė nuk i pėrmban asnjė botėkuptim i asnjė teorie dhe sistemi tjetėr.
    Pėrgjegjėsia ndaj sheriatit tė All-llahut - sipas kėtij botėkuptimi - ėshtė shprehje e lidhjes sė plotė midis jetės sė njerėzve dhe jetės sė kozmosit, midis ligjit i cili sundon natyrshmėrinė njerėzore dhe atij qė sundon kozmosin. Pastaj ėshtė e domosdoshme pėrputhshmėria ndėrmjet kėtij ligji tė pėrgjithshėm dhe sheriatit i cili e sistemon jetėn e llojit njerėzor duke u realizuar me anė tė pėrgjegjėsisė ndaj tij robėrimi i njerėzve vetėm ndaj All-llahut, ashtu siē robėrimin e kozmosit ndaj All-llahut nuk e pretendon pėr vete asnjė njeri.
    Domosdoshmėrinė e kėsaj pėrputhshmėrie dhe kėtij harmonizimi na e ndriēon dialogu qė u zhvillua midis Ibrahimit alejhisselam - babait tė kėtij Ummeti musliman - dhe Nemrudit diktator, i cili pretendoi tė drejtėn e sundimit (absolut) ndaj robėrve nė tokė dhe i cili - pėrkundėr kėsaj - nuk mundi tė pretendojė tė drejtėn e sundimit ndaj yjeve dhe trupave qiellorė nė kozmos. Nemrudi u shtang dhe mbeti pa fjalė para Ibrahimit alejhisselam kur i tha: "Ai i cili posedon pushtetin nė kozmos, vetėm Ai meriton qė ta ushtrojė pushtetin e Tij nė jetėn e njerėzve." Ai nuk mundi tė japė pėrgjigje para kėtij fakti madhėshtor:
    "A nuk ke arritur tė dish se ai (Nemrudi) - pėr shkak se All-llahu i kishte dhėnė pushtet -polemizoi me Ibrahimin rreth Zotit tė tij. Kur Ibrahimi tha: Zoti im ėshtė ai qė jep jetė dhe vdekje! Ai tha: Edhe unė jap jetė dhe vdekje! Ibrahimi tha: Zoti im e sjell diellin nga Lindja, sille pra ti nga Perėndimi? Atėherė ai qė nuk besoi (Nemrudi) mbeti i hutuar (i shtangur). All-llahu nuk e shpie nė rrugė tė drejtė popullin mizor. " (Bekare, 258)
    Fjala e All-llahut ėshtė e vėrtetė kur thotė: "A mos kėrkojnė ata (ithtarėt e Librit) fe, pos fesė sė shpallur nga All-llahu? E Atij i ėshtė dorėzuar ē'ka nė qiej e nė tokė, me dashje e pa dashje dhe tek Ai kthehen. " (Ali Imran, 83)

  8. #8
    V per Vendeta Maska e ORIONI
    Anėtarėsuar
    10-12-2003
    Vendndodhja
    Shkup-Prishtine-Ulqin-Tirane-Cameri
    Postime
    919
    ISLAMI - QYTETĖRIM I VĖRTETĖ


    Islami nuk njeh pėrveē dy lloje nga shoqėritė, shoqėrinė islame dhe shoqėrinė xhahilite.
    Shoqėri islame ėshtė ajo shoqėri ku zbatohet Islami si akide, ibadet, sheriat dhe sistem, moral dhe sjellje.
    Shoqėri xhahilite ėshtė ajo shoqėri ku nuk zbatohet Islami, ku nuk sundon besimi dhe botėkuptimi i tij, vlerat dhe kriteret e tij, sistemi dhe ligjet e tij, morali dhe sjelljet e tij.
    Nuk ėshtė shoqėri islame ajo shoqėri qė tubon njerėz tė cilėt e quajnė veten muslimanė e nė anėn tjetėr sheriati islam nuk ėshtė ligj i kėsaj shoqėrie, edhe nėse falen, agjėrojnė dhe e bėjnė haxhxhin nė Shtėpinė e Ndalesės (Bejtul haram)! Nuk mund tė quhet shoqėri islame edhe ajo e cila ia shpik vetes njė Islam siē i pėrshtatet asaj, pėrveē atij Islami tė cilin e vendosi All-llahu, lavdi pastė, dhe e shpjegoi I dėrguari i All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Ajo shoqėri njė Islam tė tillė do ta quante Islam i transformuar!
    Shoqėria xhahilite prezantohet nė forma tė ndryshme - qė tė gjitha janė xhahilite.
    Ajo mund tė prezantohet nė formė tė njė shoqėrie
    e cila e mohon ekzistencėn e All-llahut tė Lartėsuar duke e shpjeguar historinė vetėm nga aspekti material -
    dialektik dhe duke e zbatuar si sistem atė qė e quajnė
    socializėm shkencor.
    Ajo mund tė prezantohet edhe nė njė shoqėri e cila nuk e mohon ekzistencėn e All-llahut tė Lartėsuar, por Atij ia njeh vetėm sundimin e qiejve e jo edhe tė tokės duke mos e zbatuar sheriatin e Tij nė sistemin e jetės, e as nuk i merr kriteret e Tij pėr bazė tė cilat janė garanci pėr jetėn njerėzore. Ajo shoqėri u lejon njerėzve qė ta adhurojnė All-llahun nė shitblerje, nė kisha e xhamia, por ajo ua ndalon tė kėrkojnė qė sheriati i All-llahut t'i qeverisė nė jetė. Nė kėtė mėnyrė, shoqėria xhahilite mohon ose pengon hyjnimin e All-llahut nė tokė pėr tė cilėn konfirmon fjala e Tij, lavdi pastė:
    "Ai ėshtė qė nė qiell ėshtė Zot dhe nė tokė Zot. " (Zuhruf, 84)
    Nga kjo del se shoqėria islame kėsisoj nuk mund t'i pėrkasė fesė sė All-llahut tė cilėn e definon fjala e
    Tij:
    "Vendimi (pushteti) nuk i takon kujt pos All-llahut, e Ai urdhėroi tė mos adhuroni tjetėr vetėm Atė. Kjo ėshtė feja e qėndrueshme. " (Jusuf 40)
    Ajo kėshtu mbetet shoqėri xhahilite edhe nėse pranon dhe vėrteton ekzistencėn e All-llahut, lavdi pastė, dhe i lė njerėzit tė lirė qė t'i kryejnė detyrat fetare ndaj All-llahut qoftė nė treg, kishė apo xhami.
    Shoqėria islame - me po atė veēori - ėshtė e vetmja shoqėri e qytetėruar, ndėrsa shoqėritė xhahilite - me tė gjitha format e shumė numėrta - janė shoqėri tė prapambetura! Kėtij realiteti tė madh duhet patjetėr t'i bėhet sqarim:
    Nė njė rast pata shpallur se do tė botohet njė libėr imi qė do ta titulloj: "Drejt shoqėrisė sė qytetėruar islame", e mė pastaj ndėrrova mendimin duke e hequr termin qytetėruar dhe duke mjaftuar qė titulli i punimit tė jetė - ashtu siē ishte edhe pėrmbajtja e tij - "Drejt shoqėrisė islame."
    Ky ndryshim tėrhoqi vėmendjen e njė shkrimtari algjerian i cili nė shkrimin e vet (qė e shkroi frėngjisht) komentoi se ėshtė i lindur prej pėrpjekjes sė brendshme personale pėr ta mbrojtur Islamin dhe shprehu keqardhjen se kjo punė - jo e vetėdijshme - ma pamundėson ballafaqimin e problemit sipas njėmendėsisė sė tij!
    Unė nuk do ta fajėsoja kėtė shkrimtar. Edhe unė isha si ai mė parė. Kisha mendimin e njėjtė me atė qė ai e ka tani. Kėshtu mendoja atėherė kur pėr herė tė parė vendosa tė shkruaj pėr kėtė temė. Problemi i cili mė pėrshkonte atėherė - siē e pėrshkon atė sot - ishte problemi i definimit tė qytetėrimit!
    Ende nuk pata arritur qė nė strukturėn time intelektuale dhe morale tė ēlirohem nga presioni i mbeturinave kulturore, tė cilat rridhnin nga burimet e huaja e qė ishin tė panjohura pėr sensin tim islam. Pėrkundėr asaj qė orientimi im nė atė kohė ishte qartė islam, kėto mbeturina botėkuptimin tim e mjegullonin dhe e hutonin. Koncepti i qytetėrimit- ashtu siē e definon mendimi evropian - pikėrisht ky, mė bėnte tė mendoj kėshtu, ma verbonte pėrfytyrimin dhe ma bėnte tė pamundur shikimin e qartė, origjinal dhe tė pa ndikueshėm nga jashtė.
    Mė pastaj arena u ndriēua... Shoqėria muslimane doli shoqėri e qytetėruar, kurse fraza e qytetėruar doli se ėshtė mashtrim dhe qė nuk jep diē tė re. Pėrkundrazi, kjo frazė nė ndjenjėn e lexuesit e interpretonte atė hije tė huaj perėndimore e cila verbonte pėrfytyrimin tim dhe ma pamundėsonte shikimin e qartė dhe autokton!
    Ndryshimi, pra, ėshtė nė definimin e qytetėrimit, andaj patjetėr tė bėhet njė sqarim rreth kėtij realiteti.
    Atėherė kur pushteti suprem nė njė shoqėri t'i takojė vetėm All-llahut - i pėrfaqėsuar pėrmes dominimit tė sheriatit hyjnor - kjo do tė ishte forma e vetme pėrmes sė cilės do tė ēliroheshin njerėzit plotėsisht dhe realisht nga robėrimi ndaj njerėzve. Ky do tė ishte ai qytetėrim i vėrtetė njerėzor, ngase qytetėrimi i njeriut nėnkupton bazėn kryesore tė ēlirimit tė njeriut nė mėnyrė tė plotė dhe tė vėrtetė, dhe tė respektit absolut pėr ēdo individ nė shoqėri. Realisht, nuk mund tė ketė liri e as respekt ndaj njeriut - tė pėrfaqėsuar nė ēdo individ si pjesė e shoqėrisė - nė atė shoqėri ku disa nga ata janė zota qė vendosin ligje e disa tė tjerė janė robėr qė u nėnshtrohen atyre!
    Domosdo t'i pėrkushtohemi kėsaj ēėshtjeje dhe tė sqarojmė se legjislacioni (teshri) nuk pėrkufizohet vetėm nė dispozitat ligjore - ashtu siē pėrciptazi e kanė konceptuar sot disa koka fjalėn sheriat - ngase konceptet dhe programet, vlerat dhe kriteret morale, doket dhe traditat... tė gjitha sosh janė legjislacion ku individėt i nėnshtrohen ndikimit tė tij. Kur njerėzit njėri ndaj tjetrit krijojnė presione, e pjesa tjetėr nga ata i nėnshtrohen atyre nė atė shoqėri, kjo shoqėri nuk mund tė jetė e lirė, ajo ėshtė shoqėri ku njė pjesė ėshtė zot e pjesa tjetėr janė robėr, ashtu siē shpjeguam mė parė. Nga kjo del se kjo shoqėri ėshtė e prapambetur, ose thėnė sipas terminologjisė islame, shoqėri xhahilite!
    Shoqėria islame ėshtė e vetmja shoqėri nė tė cilėn dominon njė Hyjni dhe nė tė cilėn njerėzit nga robėrimi ndaj robėrve kalojnė nė robėrim vetėm ndaj All-llahut. Nė kėtė mėnyrė ata pėrjetojnė ēlirim tė vėrtetė e tė plotė, tė cilin e synon qytetėrimi njerėzor. Pėrmes kėtij ēlirimi do tė shfaqej dinjiteti i njeriut ashtu siē ia pėr-caktoi atij All-llahu kur Ai e shpalli njeriun pėrfaqėsues tė Tij nė tokė dhe e shpalli gjithashtu nderimin e tij nė botėn e engjėjve (el-melul a'la).
    Atėherė kur nyja themelore e bashkimit nė njė popull tė jetė akideja, botėkuptimi, ideja dhe programi i jetės, ashtu qė tė gjitha tė burojnė nga njė Hyjni nė tė cilėn do tė pėrfaqėsohej zotėrimi mė i lartė ndaj njerėzve, e jo tė burojnė nga zotėr tokėsorė te tė cilėt pėrfaqėsohet robėrimi i njerėzve nga njerėzit, ky bashkim do tė pėrfaqėsohej nė vetitė mė tė larta tė njeriut, vetinė e shpirtit dhe tė mendjes. Por, kur nyja e bashkimit nė njė shoqėri do tė ishte prejardhja, raca, kombi dhe toka dhe tė gjitha lidhjet e tjera, ėshte e dukshme se prejardhja, raca, kombi dhe toka nuk i pėrfaqėsojnė vetitė e larta tė njeriut, njeriu mbetet njeri i rėndomtė edhe pas avancimit tė racės, prejardhjes, kombit dhe tokės, por ai nuk mbetet njeri i rėndomtė pas avancimit tė shpirtit dhe mendjes! Pastaj ai zotėron thjesht me dėshirėn e tij tė lirė - ta ndryshojė akiden, botėkuptimin, mendimin dhe programin e jetės sė tij, asnjėherė nuk ka mundėsi ta ndryshojė racėn apo prejardhjen e tij, sikur qė nuk ka mundėsi (pra ėshtė jashtė vullnetit tė tij, sh.p.) ta pėr-caktojė lindjen e tij te ndonjė komb apo tokė. Andaj, pra, shoqėria te e cila bashkohen njerėzit nė njė ēėshtje qė lidhet drejtpėrsėdrejti me vullnetin e tyre tė lirė dhe dėshirėn e tyre personale, ajo shoqėri ėshtė shoqėri e qytetėruar. Nė anėn tjetėr, shoqėria nė tė cilėn njerėzit bashkohen nė njė ēėshtje e cila ėshtė jashtė vullnetit tė tyre njerėzor, ėshtė e prapambetur, apo sipas terminologjisė islame, shoqėri xhahilite!
    Shoqėria islame ėshtė e vetmja shoqėri te e cila akideja pėrfaqėson lidhjen e bashkimit themelor dhe e cila e konsideron akiden tė vetmen mėnyrė pėr ta fituar shtetėsinė qė i tubon nė vete tė ziun e tė bardhin, tė kuqin e tė verdhin, arabin, romakun, persianin, abisini-anin dhe tė gjitha kombet e tokės nė njė Ummet. Zoti i saj ėshtė All-llahu, ajo do t'i robėrohet vetėm Atij, mė i ndershmi nė mesin e saj ėshtė mė i devotshmi, tė gjithė janė tė barabartė ngase ata barazohen para ligjit tė cilin ua caktoi All-llahu e nuk ua caktoi askush prej robėrve!
    Atėherė kur njerėzia e njeriut tė jetė vlera mė e lartė nė shoqėri dhe tė kenė vetitė njerėzore nė tė respekt dhe konsideratė, kjo dhe vetėm kjo shoqėri do tė ishte shoqėri e qytetėruar. Pėrndryshe, nėse materia-nė ēfarėdo forme - do tė ishte vlera mė e lartė, pa marrė parasysh a ėshtė nė formė teorike, siē ėshtė rasti me interpretimin marksist sa i pėrket historisė, apo nė formė tė prodhimit material, siē ėshtė rasti nė Amerikė, Evropė dhe te tė gjitha shoqėritė tė cilat prodhimin material e konsiderojnė si vlerė mė tė lartė, qė pėr qėllim tė saj do tė shembeshin vlerat dhe vetitė e njėmendta njerėzore, kjo shoqėri pa fije dyshimi ėshtė shoqėri e prapambetur ose sipas terminologjisė islame, shoqėri xhahilite.
    Shoqėria e qytetėruar... islame nuk e nėnēmon materien, as nė aspektin teorik (nė trajtesė se prej saj pėrbėhet ky kozmos nė tė cilin jetojmė, nga i cili ndikohemi dhe nė tė cilin gjithashtu ndikojmė), e as nė aspektin e prodhimit material Prodhimi material ėshtė prej faktorėve tė qėndrueshmėrisė sė pėrfaqėsimit (hilafetit) tė All-llahut nė tokė, megjithatė ajo nuk e konsideron si vlerė mė tė lartė pėr hir tė sė cilės duhet tė flijohen vetitė njerėzore. Nė kėtė mėnyrė do tė rrėnohet shtylla familjare dhe faktorėt e saj, do tė rrėnohet morali i shoqėrisė dhe dinjiteti i saj dhe gjithė ajo qė e rrėnon shoqėria xhahilite nga vlerat e larta, veprat e ndershme dhe tė moralshme vetėm pėr ta realizuar bollėkun nė prodhimin material!
    Atėherė kur vlerat njerėzore dhe morali njerėzor tė jenė prijatare nė njė shoqėri pėrmes tė cilave edhe do tc ngrihej ajo, kjo shoqėri do tė ishte e qytetėruar. Vlerat njerėzore dhe morali njerėzor nuk mund tė jenė ēėshtje tė lėna pas dore e tė shkapėrderdhura e as qė mund tė pėsojnė metamorfozė e tė ndryshohen e zėvendėsohen, ose tė mos jenė stabile nė - njė gjendje e as tė mos i kthehen burimit ashtu siē edhe pretendohet sipas interpretimit material tė historisė dhe siē pretendon socializmi shkencor!
    Kėto, pra, janė ato vlera dhe etika tė cilat zhvillojnė nė njeriun vetitė njerėzore pėrmes tė cilave dallohet dhe veēohet nga shtazėt dhe tė cilat kanė peshė nė kėtė aspekt pėrmes tė cilit ngrihet mbi shtazėt. Kėto, pra, nuk janė ato vlera dhe etika tė cilat zhvillojnė dhe i shprehin pikėpamjet pėrmes tė cilave njeriu bashkėrenditet me shtazėt.
    Kur ēėshtja tė marrė kėtė pozitė do tė vėrehet vija ndarėse dhe e qėndrueshme e cila nuk do tė pranonte shkrirjen e vazhdueshme tė cilėn orvaten ta bėjnė evolucionistėt dhe socialistėt shkencorė! Nė kėtė gjendje tradita e ambientit dhe doket e saj nuk do tė ishin definuese tė vlerave morale por, edhe pėrkundėr ndryshimit tė ambientit, do tė kishte kriter stabil. Vetėm kėshtu 'mė nuk do tė kishte vlera dhe moral bujqėsor ose industrial, e as vlera dhe moral kapitalist ose socialist, e as vlera dhe moral borgjez ose tė proletariatit! Nė kėtė gjendje nuk do tė kishte moral tė krijuar nga ambienti, standardi jetėsor, natyra e zhvillimit dhe tė gjitha format e ndryshimeve sipėrfaqėsore dhe formale. Pas gjithė kėsaj, themi se ekzistojnė vlera dhe moral njerėzor dhe vlera e moral shtazor -nėse mund tė shprehemi kėshtu! - ose sipas terminologjisė islame: vlera dhe moral islam dhe vlera e moral xhahilit.
    Islami i konfirmon vlerat dhe moralin pėrmes njerėzores - d.m.th. ajo e cila nė njeriun zhvillon pikėpamjet tė cilat e veēojnė dhe e dallojnė nga kafsha -dhe vazhdon nė zhvillimin e saj, pėrforcimin e saj dhe mbrojtjen e saj nė tė gjitha shoqėritė te tė cilat ajo dominon, qofshin ato shoqėri tė shkallės bujqėsore apo tė shkallės industriale, qofshin shoqėri nomade (beduine) tė cilat jetojnė pėrmes blegtorisė ose shoqėri tė qytetėruara e stabile dhe pa marrė parasysh se kėto shoqėri a janė tė varfra apo tė pasura. Islami ngrihet lart pėrmes vlerave njerėzore duke i mbrojtur ato nga degjenerimi nė vetitė shtazore, ngase linja ngritėse dhe pėrēuese nė vlerat dhe konsideratat zhvillohet duke filluar nga shkalla e ulėt shtazore dhe ngrihet deri nė shkallėn e lartė njerėzore. Nėse kjo linjė degjenerohet me anė tė qytetėrimit material, kjo nuk mund tė quhet qytetėrim! Kjo pa dyshim ėshtė dekadencė apo thėnė ndryshe xhahilijjet!
    Atėherė kur familja tė jetė themel i shoqėrisė dhe kur kjo familje tė ngrihet mbi bazėn e klasifikimit midis bashkėshortėve nė punė dhe kujdesi si dhe edukimi i brezit nė zhvillim tė jetė njė prej detyrave mė tė rėndėsishme tė familjes, shoqėria do tė jetė e qytetėruar. Kėshtu ėshtė sepse familja nė kėtė mėnyrė - nėn hijen e metodologjisė islame - do tė jetė ambienti nė tė cilin do tė formohen dhe zhvillohen vlera dhe morali njerėzor pėr tė cilat sinjalizuam nė pjesėn e sipėr shkruar, tė pėrfaqėsuara nė brezin e ri i cili nuk mund tė formohet drejt nė ndonjė bashkėsi tjetėr pėrveē bashkėsisė familjare. E atėherė kur marrėdhėniet gjinore (siē i quajnė tė lira) dhe trashėgimia (pa kurorė) tė jenė themel i shoqėrisė; atėherė kur marrėdhėniet midis dy gjinive tė kultivohen mbi bazėn e epshit, tekeve dhe emocioneve e jo nė bazė tė obligimit dhe klasifikimit profesional nė familje; atėherė kur profesioni i femrės tė jetė zbukurimi, tėrheqshmėria dhe provokacioni; atėherė kur tė largohet femra nga detyra e saj kryesore nė pėrkujdesjen pėr brezin e ri duke insistuar vetė ajo ose duke ushtruar presion shoqėria qė tė bėhet stjuardesė (mbikėqyrėse) nė hotel, anije apo aeroplan!, atėherė kur ajo harxhon fuqinė e saj nė prodhimin material dhe pėrpunimin e mjeteve e nuk e harxhon nė prodhimin e njerėzores!, ngase nė kėtė rast prodhimi material ėshtė mė me vlerė, mė i dashur dhe mė me nder se sa kultivimi njerėzor, qė
    kėtu kjo gjendje do tė vlerėsohej dekadencė qytetėrimi sipas kriterit njerėzor dhe xhahilijjet, sipas terminologjisė islame!
    Ēėshtja e familjes dhe e marrėdhėnieve midis dy gjinive ėshtė ēėshtje vendimtare pėr pėrcaktimin e llojit tė shoqėrisė, e prapambetur apo e qytetėruar, xhahilite apo islame! Shoqėritė te tė cilat mbretėrojnė vlerat, morali dhe karakteristikat shtazore, nė kėtė relacion nuk mund tė jenė shoqėri tė qytetėruara sado qė tė arrijnė pėrparim industrial, ekonomik dhe shkencor! S'ka dyshim se ky vlerėsim ėshtė i shėndoshė dhe i saktė kur kemi tė bėjmė me vlerėsimin se sa ėshtė arritur nė pėrparimin njerėzor.
    Shoqėritė e reja xhahilite e pėrkufizojnė konceptin e moralit nė atė mėnyrė qė ato e zhveshin nga ēdo gjė e cila ka lidhje me veēantinė njerėzore nga ajo e cila ėshtė e natyrės shtazore! Nė kėto shoqėri marrėdhėniet gjinore jo tė ligjshme (pa kurorė) - madje as marrėdhėniet gjinore jo tė natyrshme (homoseksualiteti) nuk konsiderohen turp moral. Koncepti moral gati pėrkufizohet vetėm nė veprimtaritė ekonomike - dhe politike ndonjėherė, nė suaza tė interesave tė shtetit - andaj edhe skandali i Kristin Kellėr dhe Profjumos, ministrit anglez-pėr shembull-nuk ishte ndonjė skandal pėr mentalitetin e shoqėrisė angleze pėr shkak tė aspektit tė tij seksual, por ishte skandal ngase Kristin Kellėr ishte gjithashtu dashnore e atasheut tė detarisė ruse. Qė kėtu, pėrmes kėsaj lidhjeje tė ministrit me kėtė femėr rrezikoheshin sekretet shtetėrore, po ashtu pėr shkak se ai gėnjeshtrėn e tij ia veshi Parlamentit anglez! Tė tilla janė edhe skandalet nė Senatin amerikan dhe skandalet c spiunėve dhe funksionarėve anglezė dhe amerikanė tė cilėt ikėn nė Rusi. Ato nuk mund tė trajtohen skandale pėr shkak tė anomalive seksuale, por pėr shkak tė rrezikut qė mund t'u kanoset sekreteve shtetėrore!
    Shkrimtarėt, gazetarėt dhe publicistėt nė shoqėritė xhahilite, tek ne dhe gjetiu, u thonė haptazi vajzave dhe grave: Kontaktet (e lira) nuk janė turp moral. Turp moral ėshtė ta tradhtojė mashkulli tė dashurėn e tij ose femra tė dashurin e saj e mos t'i qėndrojė besnik nė dashuri. Madje turp ėshtė qė gruaja ta ruajė nderin e saj nėse epshi i dashurisė ndaj burrit tė saj ėshtė ngrirė dhe ka pushuar! Nė kėtė rast ėshtė nder tė kėrkojė ndonjė shok besnik tė cilit do t'ia besonte trupin e saj! Me dhjetėra rrėfime kėso trajtesash kanė, me mijėra kėshillime informative, vizatime karikaturiste, barsoleta e humor kėso krijimtarish zhvillojnė.
    Tė gjitha shoqėritė e tilla janė shoqėri tė prapambetura, tė paqytetėruara nga prizmi i shikimit tė njeriut dhe me vlerėsimin e shkallės sė pėrparimit njerėzor.
    Vija e pėrparimit njerėzor duhet tė ecė nė drejtim tė kontrollimit tė tekeve shtazore dhe pėrkufizimit tė tyre nė suaza tė familjes nė funksion tė obligimit, nė mėnyrė qė ta kryejė detyrėn njerėzore qėllimi i sė cilės nuk do tė ishte pėrjetimi emocional, por pėrgatitja e brezit njerėzor i cili do ta trashėgonte brezin aktual nė trashėgiminė e qytetėrimit njerėzor tė cilin e dallon veēantia njerėzore. Ėshtė e pamundur qė tė pėrgatitet njė brez i cili do tė jetė i ngritur me veēoritė e njeriut duke iu shmangur veēorive tė kafshės, pėrpos nė prehrin e familjes qė ėshtė murosur me garancitė e sigurisė dhe stabilitetit emocional, e ngritur mbi bazėn e pėrgjegjėsisė e cila nuk lėkundet nga shqetėsimet aksidentale. Nė shoqėrinė te e cila formohen kėto orientime dhe teke tė ndyta e helmuese, dhe te e cila pėrkufizohet koncepti moral duke u shmangur nga ēdo etikė gjinore, ėshtė e pamundur qė tė ngrihet kjo ēerdhe njerėzore. Kėtu qėndron arsyeja se vlerat, morali, frymėzimet dhe garancitė islame janė tė vetmet qė i pėrgjigjen njeriut, sepse vetėm Islami ėshtė qytetėrim i vėrtetė, kurse shoqėria islame mbetet e vetmja shoqėri e qytetėruar, dhe atė pėrmes kriterit tė saj tė shėndoshė e stabil i cili nuk tretet ose thėnė mė mirė, nuk transformohet.
    Sė kėndejmi, kur njeriu merr pėrsipėr amanetin e All-llahut nė tokėn e Tij nė mėnyrė tė drejtė e tė denjė, ai do t'i robėrohet sinqerisht vetėm All-llahut e do tė ēlirohet nga robėrimi ndaj tjetėrkujt, do ta realizojė programin e All-llahut si tė vetėm dhe do ta refuzojė pranimin e ndonjė programi tjetėr si tė ligjshėm; nė tėrėsi do ta vendosė ligj - sheriatin e All-llahut si tė vetėm nė jetėn e tij e do ta mohojė pushtetin e ēdo ligji jashtė tij; do tė jetojė me vlerat dhe moralin tė cilat i vendosi All-llahu pėr tė, e do t'i shkėpusė nga vetja vlerat dhe moralin e rrejshėm. Ai pastaj duhet t'i njohė ligjet kozmike tė cilat i vendosi AU-llahu nė kėtė hapėsirė materiale e t'i shfrytėzojė nė zhvillimin e jetės, nė nxjerrjen e mineraleve tokėsore, tė mirat e rrizkut dhe ushqimet e saj tė cilat All-llahu ia dhuroi tokės dhe bėri qė kėto ligje kozmike tė jenė ēelės tė saj, kurse njeriut i dha fuqi qė t'i shfrytėzojė kėta ēelėsa aq sa atij i nevojiten pėr hilafet (pėrfaqėsim), nėnkuptohet atėherė kur e vendos hilafetin sipas normave tė All-llahut dhe kushteve tė tij. Ai kėshtu do t'i nxjerrė burimet e rrizkut dhe do ta fusė nė prodhim lėndėn e parė - materien duke nxjerrė prodhime tė ndryshme dhe duke i shfrytėzuar tė gjitha pėrvojat mjeshtėrore tė cilat i arriti njeriu gjatė gjithė historisė sė tij. Kur ai gjithė kėtė veprim e bėn dhe e trajton si hyjnor pėrmes pėrfaqėsimit tė All-llahut nė kėtė mėnyrė - adhurim ndaj All-llahut - vetėm atėherė ky njeri do tė ketė qytetėrim tė plotė kurse shoqėria do ta arrijė kulmin e qytetėrimit. Ndėrsa vetėm arritjet materiale nė Islam nuk quhen qytetėrim. Ato si tė ndara mund tė jenė, ose thėnė drejt, janė xhahilijjet. Nė Kur'an All-llahu i Madhėrishėm pėrmendi raste tė ndryshme nga tė arriturat materiale duke i paraqitur me cilėsinė e xhahilijjetit. Ndėr to:
    "A nė ēdo bregore ngritni ndonjė shtėpi (ndėrtesė) sa pėr lojė? Dhe a i ndėrtoni pallatet e fortifikuara qė tė jeni pėrgjithmonė? E kur rrėmbeni, rrėmbeni mizorisht. Pra, kini frikė All-llahun dhe mė dėgjoni mua! Kini frikė Atė qė ju pajisi me ēka e dini vetė. Ju pajisi me mjete gjallėrimi e me djem. Me kopshte e me burime uji. Vėrtet, unė i frikėsohem dėnimit tuaj nė njė ditė tė madhe. " (Esh-Shuara, 128-135)
    "A jeni tė sigurt qė do tė mbeteni nė kėtė qė jeni (pėrgjithmonė)? Nė kopshte e nė burime. Edhe nė tė mbjella, e me hurma me frutat e tyre tė freskėta. Dhe ju me mjeshtėri po ndėrtoni shtėpi nėpėr kodra shkėmbore. Pra, kini frikė All-Ilahun e mė dėgjoni mua. E mos shkoni pas atyre qė janė tė pa frenuar (qė e teprojnė me vepra tė kėqija). Tė cilėt nė tokė bėjnė shkatėrrime, nuk bėjnė mirė. " (Esh Shuara, 146-152)
    "Meqė lanė pas dore atė me ēka u kėshilluan (t'i drejtohen Zotit), Ne ua hapėm dyert e ēdo gjėje (begatie) derisa kur u gėzuan pėr atė qė ju kishte dhėnė, i kapėm befas, e ata mbetėn tė zhgėnjyer. Ndaj, u zhduk mbeturina e fundit e popullit mizor, pra falėnderim i qoftė Zotit tė botėve!" (En 'am, 44-45)
    "Dhe kur toka tė ketė marrė stolinė e vet dhe tė jetė zbukuruar (me bimė, pemė e behar) e banorėt e saj tė mendojnė se janė tė zotėt e saj, asaj i vjen urdhri ynė, natėn ose ditėn, Ne e bėjmė atė (tė mbjellat) tė korrur sikurse tė mos ekzistonte dje. " (Junus, 24)
    Megjithatė, Islami - siē thamė edhe mė parė - nuk e nėnēmon materien e as nuk e urren pėrparimin material, por ai kėtė lloj tė pėrparimit e trajton nė suazat e programit tė All-llahut - dhunti prej dhuntive tė All-llahut ndaj robėrve tė Tij, me tė cilėn i pėrgėzon si shpėrblim pėr respektimin qė ia bėnė Atij:
    "Unė ju thashė: "Kėrkoni falje Zotit tuaj, se Ai vėrtet falė shumė; Ai ju lėshon nga qielli shi me bollėk. Ju shumon pasurinė dhe fėmijėt, ju bėn tė keni kopshte dhe ju jep lumenj." (Nuh, 10-12)
    "E sikur banorėt e kėtyre vendbanimeve tė kishin besuar dhe tė ishin ruajtur, Ne do t'ju hapnim begati nga qielli e toka, por ata pėrgėnjeshtruan, andaj i dėnuam me shkatėrrim pėr atė qė merituan. " (A'rafė, 96)
    Me rėndėsi ėshtė se nė ēfarė fundamenti ngrihet pėrparimi industrial dhe vlerat tė cilat dominojnė nė shoqėri, e po ashtu edhe ajo qė i formon nga kjo tėrėsi karakteristikat e qytetėrimit njerėzor.
    Mė tej... Pra, baza e formimit tė shoqėrisė islame dhe natyra e strukturės sė saj organike e bėjnė qė tė jetė shoqėri e veēantė nė tė cilėn nuk mund tė zbatohet asnjėra nga teoritė tė cilat e predikojnė ngritjen e shoqėrive xhahilite dhe natyrėn e strukturės sė tyre organike. Shoqėria islame ėshtė produkt i lėvizjes, ndėrsa lėvizja nė tė ėshtė e vazhdueshme. Ėshtė ajo e cila i pėrcakton shkallėt e individėve nė tė dhe vlerat e tyre. Nė kėtė mėnyrė ajo i pėrcakton gjithashtu detyrat dhe pozitat e tyre.
    Lėvizja nga e cila lind kjo shoqėri fillimisht ėshtė lėvizje e ardhur jashtė sferave tokėsore dhe jashtė qarkut njerėzor. Ajo shfaqet nė njė akide tė ardhur nga All-llahu pėr njerėzit, e cila ua formon atyre njė pėrfytyrim tė veēantė pėr ekzistencėn, jetėn, historinė, vlerat dhe qėllimet dhe ua pėrcakton atyre njė metodologji pėr punė e cila do ta prezantonte kėtė pėrfytyrim. Hapi i parė i cili do ta bėnte lėvizjen nuk ėshtė i dalė nga njerėzit e as nga lėnda e gjithėsisė, ai - siē thamė edhe mė parė - u ka ardhur atyre jashtė sferės tokėsore dhe jashtė rrethit njerėzor. Ky pra edhe ėshtė dalluesi i parė i natyrės sė shoqėrisė islame dhe strukturės sė saj. Islami merr hovin nga njė element jashtė sferės sė njeriut dhe jashtė sferės sė hapėsirės materiale.
    Pėrmes kėtij elementi tė determinuar metafizik tė cilin askush nga njerėzit nuk e ka pritur e as qė e ka paramenduar, dhe duke mos pas dorė njeriu nė tė nė fillim tė procesit - startojnė hapat e parė tė lėvizjes nė ngritjen e shoqėrisė islame dhe me tė gjithashtu fillon veprimi i njeriut, njeriut i cili beson nė kėtė akide, e cila buron nga ky burim metafizik, e cila gjallėron vetėm me caktimin e All-llahut. Kur ky njeri si i vetėm beson nė kėtė akide, atėherė fillon tė ekzistojė shoqėria islame (juridikisht). Njė njeri nuk do ta pranonte kėtė akide dhe t'ia parashtronte vetėm vetes, por ai do tė marrė hov me tė. Kjo ėshtė natyra e saj, natyra e lėvizjes sė gjallė. Fuqia e lartė me tė cilėn ėshtė aktivizuar kjo zemėr ėshtė e sigurt se ajo do tė jetė rezistuese. Kjo shtytje e gjallė e cila ėshtė arritur pėrmes kėsaj akideje nė kėtė zemėr, do tė miarrė hov nė rrugėn e saj hap pas hapi.
    Kur besimtarėt pėrmes kėsaj akideje tė arrijnė nė tre persona, vetė kjo akide do t'u thotė atyre: Ju tani jeni njė bashkėsi, shoqėri e pavarur islame, e ndarė nga shoqėria xhahilite e cila nuk i beson kėsaj akideje e as qė dominojnė nė tė vlerat e saj themelore - vlerat pėr tė cilat sinjalizuam mė parė - dhe qė kėtu shoqėria islame fillon tė ekzistojė (faktikisht)!
    Kėta tre do tė bėhen dhjetė, e kėta dhjetė do tė bėhen njėqind, njėqindėshi do tė bėhet njė mijė e njėmijėshi dymbėdhjetė mijė. Kėshtu shfaqet dhe vendoset ekzistenca e shoqėrisė islame!
    Gjatė rrugės zhvillohet beteja qė ėshtė ngritur ndėrmjet shoqėrisė sė porsalindur e cila ėshtė ndarė me akiden dhe botėkuptimin e saj, vlerat dhe trajtesat e saj, ėshtė ndarė edhe me ekzistencėn dhe qenėsinė e saj nga shoqėria xhahilite - tė cilės i janė marrė individėt - dhe kėshtu, lėvizja nga pika e startimit do tė kalojė nė pikėn e ekzistimit tė njėmendtė dhe tė pavarur, te e cila do tė dallohet ēdo individ nga individėt e kėsaj shoqėrie. Ajo ia jep peshėn dhe vendin e saj nė kėtė shoqėri - sipas
    kriterit dhe trajtesės islame - ashtu qė pesha e saj do tė akceptohet nga shoqėria mė e gjerė pa pas nevojė qė ta arsyetojė veten ose ta shpallė. Pėrkundrazi, atėherė akideja e individit dhe vlerat qė dominojnė nė tė dhe nė shoqėrinė e tij do t'i bėjnė presion qė ta fshehė veten nga shikimet qė e vėzhgojnė nė atė ambient!
    Megjithatė, lėvizja e cila ėshtė natyrė e akides islame dhe natyrė e shoqėrisė nė tė cilėn ėshtė inkuadruar, nuk lejon askėnd qė tė fshihet! Ēdo individ nga individėt e kėsaj shoqėrie e ka tė domosdoshme tė jetė nė aksion! Tė jetė i lėvizshėm nė akiden dhe gjakun e tij, i lėvizshėm edhe nė bashkėsinė e tij por edhe nė strukturėn e kėsaj shoqėrie organike. Xhahilijjeti atė e pėrshkon, madje edhe nė shpirtin e tij dhe nė shpirtrat e atyre qė e shoqėrojnė ekzistojnė mbeturinat e tij, megjithatė beteja vazhdon kurse xhihadi nuk ndalet deri nė Ditėn e Kijametit.
    Sipas takteve tė lėvizjes dhe gjatė vetė lėvizjes pėrcaktohet pozita e ēdo individi nė kėtė shoqėri, pėrcaktohet detyra e tij dhe plotėsohet struktura organike e kėsaj shoqėrie, duke u arritur harmonizimi midis grupeve tė individėve tė saj dhe sektorėve tė detyrave tė saj.
    Ky zhvillim dhe kjo strukturė janė dy nga karakteristikat qė e dallojnė shoqėrinė islame. E veēojnė qenien dhe strukturėn e saj, e veēojnė natyrėn dhe formėn e saj, gjithashtu siē e dallojnė edhe sistemi dhe procedurat zbatuese tė po kėtij sistemi. Kėto dyja bėjnė qė kėto atribute tė jenė tė pavarura. Ato nuk reformohen me koncepte tė huaja sociale, nuk studiohen pėrmes ndonjė metodologjie e cila ėshtė e huaj pėr natyrėn e saj, e as nuk mund t'i zbatohen procedurat tė nxjerra nga ndonjė sistem tjetėr!
    Shoqėria islame - siē po shihet edhe nga definicioni ynė i pavarur pėr qytetėrimin - nuk ėshtė thjesht ndonjė tablo historike e cila do tė hulumtohet nė pėrkujtimet e kaluara, por ajo ėshtė nevojė e ditės sė sotme dhe shpresė e sė ardhmes. Ajo ėshtė synim qė (nėse e njofton, sh.p.) do t'i shprehte mirėseardhje e tėrė njerėzia sot dhe nesėr, nė mėnyrė qė pėrmes saj tė shpėtojnė nga humnera e xhahilijjetit nė tė cilėn kanė rėnė, dhe atė pa marrė parasysh a janė popuj tė pėrparuar industrialisht dhe ekonomikisht apo janė tė prapambetur.
    Vlerat pėr tė cilat globalisht sinjalizuam mė parė janė vlera njerėzore tė cilat njerėzia nuk mund t'i arrijė vetėm nė periudhėn e qytetėrimit islam. (Ėshtė e domosdoshme tė japė vėrejtje se ēka kemi pėr qėllim kur cekim termin qytetėrimi islam. Fjala ėshtė pėr qytetėrimin te i cili kanė qenė tė pranishme kėto vlera e jo pėr atė te i cili ėshtė i pranishėm pėrparimi industrial ose ekonomik apo edhe shkencor duke i munguar vlerat atij).
    Kėto vlera nuk janė idealizėm imagjinativ, por janė vlera reale e praktike. Ato mund tė realizohen me pėrpjekje njerėzore - nė suaza tė koncepteve tė shėndosha islame - dhe atė nė ēdo ambient pa marrė parasysh shkallėn dominuese tė jetės dhe pėrparimin industrial, ekonomik dhe shkencor. Ato nuk kundėrshtojnė por stimulojnė pėrparimin, sipas vetė logjikės akaidore, nė tė gjitha fushat e veprimit pėrfaqėsues (hilafes), por ato njėkohėsisht nuk qėndrojnė duarkryq nė vendet ku nuk kanė arritur pėrparim nė kėto fusha. Qytetėrimi me anė tė kėtyre vlerave mund tė ngrihet nė ēdo vend dhe nė ēdo ambient. Kurse kur bėhet fjalė pėr standardet materiale tė cilat i synon, nuk kanė pėrcaktim, ngase ai nė ēdo ambient deri nė maksimum i shfrytėzon dhe i zhvillon mundėsitė e tij ekzistuese.
    Pra, shoqėria islame nga aspekti i formės, sasisė dhe llojit dominues tė jetesės - nuk ėshtė tablo e vdekur historike, por ekzistimi dhe qytetėrimi i saj mbėshteten nė
    vlera tė njėmendta historike. Kur themi historike kemi parasysh se kėto vlera kanė qenė tė njohura nė njė periudhė tė caktuar historike. Pėrndryshe, ato nuk janė produkt i historisė e as qė kanė ndonjė lidhje me kohėn sipas natyrės sė tyre. Ato janė realitet qė ėshtė paraqitur tek njerėzia nga burimi hyjnor nė prani tė realitetit njerėzor dhe tė ekzistencės materiale gjithashtu.
    Qytetėrimi islam mund tė marrė forma tė ndryshme nė pėrbėrjen e tij materiale dhe ndėrtimore, por thėmelet dhe vlerat mbi tė cilat ngrihet janė konstante, ngase ato janė faktorė ndikues tė kėtij qytetėrimi: (Robėrimi vetėm njė Zoti, bashkimi nė nyjėn e akides, dominimi i njerėzisė sė njeriut mbi materien, dominimi i vlerave njerėzore tė cilat e zhvillojnė njerėzinė e njeriut e jo shtazoren, mbrojtja e nderit tė familjes, sundimi (hilafeti) nė tokė sipas normave tė All-llahut dhe kushteve tė Tij dhe duke e vėnė nė qeverisje vetėm programin e All-llahut dhe sheriatin e Tij nė ēėshtjet e kėtij hilafeti).
    Format e qytetėrimit islam tė cilat ngrihen mbi kėto baza konstante ndikohen sipas shkallės sė pėrparimit industrial, ekonomik dhe shkencor, ngase ai shfrytėzon tė pranishmen ekzistuese njėmendėsisht nė ēdo ambient, andaj edhe doemos tė ndryshojnė format e tij. Medoemos tė ndryshojė qė tė sigurojė elasticitet tė mjaftueshėm pėr t'i futur tė gjitha ambientet dhe standardet nė qarkun islam dhe t'i ambientojė me vlerat dhe elementet islame. Ky elasticitet - nė format e jashtme tė qytetėrimit - nuk i imponohet akides islame nga e cila edhe buron ky qytetėrim, por ėshtė prej natyrės sė saj. Madje, elasticiteti nuk ėshtė lakim apo shtrembėrim, midis tyre ka dallim tė madh!
    Islami e ka formuar qytetėrimin edhe nė mjediset afrikane, aty ku njerėzit jetonin tė zhveshur. Ai nė momentin e arritjes sė tij atje i veshte trupat e zhveshur dhe njerėzit i fuste nė qytetėrimin e veshjes tė cilin e siguron orientimi i drejtė islam. Ai i shtyu njerėzit gjithashtu tė dalin nga papunėsia makalushe (primitiviteti i rėndė, sh.p.), nė punė aktive e tė organizuar pėr t'i shfrytėzuar arkat e gjithėsisė materiale. I shtyu tė dalin gjithashtu edhe nga rrethi i fisit ose klanit nė rrethin e Ummetit. Ata kalonin nga adhurimi i idhujve tė pavlerė nė adhurimin e Zotit tė gjithėsisė. Ēka ėshtė qytetėrimi, nėse nuk ėshtė ky? Ky ka qenė qytetėrimi i kėtij ambienti i cili realisht ėshtė mbėshtetur nė mundėsitė ekzistuese. Pastaj kur Islami hyn nė ndonjė ambient tjetėr, ai do ta ngrejė-me vlerat e tij konstante - njė formė tjetėr prej formave tė qytetėrimit, pėrmes sė cilės do tė shfrytėzohen tė mirat e atij ambienti dhe mundėsitė e tij reale dhe do t'i zhvillojė.
    Po kėshtu, ngritja e qytetėrimit - sipas mėnyrės islame dhe programit tė tij - nuk pėrkufizohet nė suaza tė veēanta tė pėrparimit industrial, ekonomik dhe shkencor, edhe pse qytetėrimi (islam) kur ngrihet e shfrytėzon kėtė pėrparim - nė rast se ekziston - e bart pėrpara shpejt, i ngrit synimet e tij, po ashtu ai e ngrit edhe kur nuk ekziston, investon pėr zhvillimin dhe pėrparimin e tij, ai prapėseprapė nė ēdo rast mbetet i paprekur dhe i qėndrueshėm nė bazamentet e tij tė pavarura, kurse shoqėrisė islame nuk i ndryshohet natyra e saj e veēantė dhe struktura organike tė formuara me pikė startimin e parė pėrmes tė cilit veēohet nga tė gjitha shoqėritė xhahilite...
    "Ngjyrosje e All-llahut, e kush ngjyros (me fe) me mirė se All-llahu?" (El Bekare, 138)
    Robėrimi i shprehur vetėm ndaj All-llahut ėshtė pjesa e parė e shtyllės sė parė tė Islamit. Ai ėshtė treguesi qė pėrputhet me dėshminė se nuk ka hyjni tjetėr pos All-llahut dhe pėrvetėsimin e mėnyrės sė robėrimit nga I dėrguari i All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Ky i dyti ėshtė pjesa e dytė e kėsaj shtylle. Ky ėshtė treguesi qė pėrputhet me dėshminė se Muhammedi ėshtė I dėrguari i All-llahut - siē edhe kemi cekur nė kapitullin: "La ilahe il-lall-llah -program i jetės. "
    Robėrimi i shprehur vetėm ndaj All-llahut manifestohet nė trajtimin e vetėm tė All-llahut si hyjni; nė akide, ibadet dhe sheriat. Muslimani asnjėherė nuk beson se hyjnimi i takon dikujt tjetėr pos All-llahut, lavdi pastė, as se adhurimi i bėhet dikujt tjetėr nga krijesat e Tij, e as se sundimi i takon dikujt nga robėrit e Tij, siē ėshtė cekur edhe nė kapitullin e mėparshėm.
    Ne aty e sqaruam domethėnien e robėrimit, besimit, riteve dhe sundimit, kurse nė kėtė kapitull do ta sqarojmė domethėnien e sundimit dhe raportin e tij me kulturėn.
    Domethėnia e sundimit nė konceptin islam nuk pėrkufizohet nė pėrvetėsimin e normave ligjore vetėm nga All-llahu, gjykimi t'i dedikohet vetėm Atij dhe tė gjykohet vetėm me tė. Edhe domethėnia e sheriatit nė Islam nuk pėrkufizohet vetėm nė normat ligjore, madje as nė bazat e qeverisjes, sistemit dhe kompetencave tė tij. Kjo domethėnie e ngushtė nuk e pėrfaqėson domethėnien e sheriatit dhe konceptit islam!
    Sheriati i All-llahut nėnkupton ēdo gjė qė All-llahu e caktoi me ligj pėr sistemimin e jetės njerėzore. Kjo manifestohet nė bazat e besimit, qeverisjes, moralit dhe etikės, madje edhe nė bazat e njohurisė gjithashtu.
    Ai pėrfaqėsohet nė besim dhe koncept - me tė gjitha elementet pėrforcuese tė kėtij koncepti - koncepti mbi njėmendėsinė e hyjnimit, njėmendėsinė e gjithėsisė, asaj qė shihet dhe qė nuk shihet, njėmendėsinė e jetės, asaj qė shihet dhe qė nuk shihet, njėmendėsinė e njeriut dhe lidhjet midis tė gjitha kėtyre njėmendėsive dhe raportit tė njeriut me to.
    Ai pėrfaqėsohet nė institucionet politike, sociale dhe ekonomike dhe nė parimet pėrmes tė cilave vendosen ato, ashtu qė nė tė tė manifestohet robėrimi i plotė vetėm ndaj All-llahut.
    Ai pėrfaqėsohet nė normat ligjore tė cilat i sistemojnė kėto institucione. Fjala ėshtė pėr atė se ēka ne e quajmė. sheriat e qė nė shumicėn e rasteve trajtohet nė kuptim tė ngushtė, me ēka edhe nuk e pėrfaqėson njėmendėsinė e domethėnies sė tij nė konceptin islam.
    Ai pėrfaqėsohet nė themelet e moralit dhe etikės, tė vlerave dhe kritereve tė cilat dominojnė nė shoqėri, kurse me to ngrihen individėt, objektet dhe ngjarjet (historike, sh.p.) nė jetėn shoqėrore.
    Pastaj, ai pėrfaqėsohet nė njohurinė - shkencėn me tė gjitha aspektet e saj dhe nė fushėn e aktivitetit mendor dhe artistik pėrgjithėsisht.
    Pėr tė gjitha kėto doemos duhet tė arrihet pėrvetėsimi nga All-llahu, siē ėshtė rasti me pėrvetėsimin nė dispozitat ligjore duke e pėrfshirė edhe domethėnien e tij tė ngushtė tė pėrhapur nė mėnyrė tė barabartė.
    Ēėshtja pėr sundimin - sipas domethėnies sė tij tė veēantė pėr qeverisjen dhe ligjin - pas gjithė kėsaj qė e shtjelluam nė lidhje me tė pėrmes kėtyre konfirmimeve duket se ėshtė bėrė e qartė dhe e kuptueshme.
    Ēėshtjet pėr themelet e moralit dhe etikės dhe pėr vlerat dhe kriteret tė cilat dominojnė nė shoqėri, mendoj se deri diku janė bėrė tė qarta! Kėshtu ėshtė sepse vlerat e kriteret, themelet e moralit dhe etikės tė cilat dominojnė nė shoqėri i bashkėngjiten drejtpėrdrejt botėkuptimit akaidor i cili dominon nė atė shoqėri dhe frymėzohet nga i njėjti burim prej nga edhe pėrvetėsohen tė vėrtetat e besimit pėrmes tė cilit edhe modifikohet ky botėkuptim.
    Ndėrsa ēėshtja e cila mund tė jetė e panjohur, madje edhe pėr lexuesit e punimeve islame si ky, ėshtė kthimi i ēėshtjes sė aktivitetit mendor e artistik nė konceptin islam dhe nė burimin e tij hyjnor.
    Kur kemi tė bėjmė me aktivitetin artistik, tashmė ėshtė botuar njė libėr i tėrė i cili e shtjellon kėtė ēėshtje duke e trajtuar aktivitetin artistik si tėrėsi e cila ėshtė shprehje njerėzore pėr pikėpamjet e njeriut, emocionet dhe reagimet e tij, dhe pėr
    pamjen e ekzistencės dhe jetės nė shpirtin njerėzor. Tė gjitha kėto i gjykon, bile i formon nė shpirtin musliman koncepti i tij islam me universalitetin e tij pėr tė gjitha pikėpamjet pėr universin, shpirtin, jetėn dhe marrėdhėniet e tij me Krijuesin e universit, shpirtit dhe jetės! Po ashtu, edhe me konceptin e tij veēanėrisht tė dedikuar njėmendėsisė sė kėtij njeriu, pozitės sė tij nė univers, qėllimit tė ekzistencės sė tij, detyrės sė tij, vlerave tė jetės sė tij, qė tė gjitha kėto janė nė pėrbėrje tė konceptit islam i cili nuk ėshtė koncept thjesht mendor, ėshtė koncept akaidor, i gjallė, frymėzues, ndikues, efektiv, stimulativ dhe diktues i tė gjitha aspiratave nė konstruktin njerėzor.13
    Ndėrsa ēėshtja e aktivitetit mendor dhe domosdoja e kthimit tė kėtij aktiviteti konceptit islam dhe burimit tė tij hyjnor, me qėllim tė realizimit tė robėrimit tė plotė ndaj njė All-llahu tė vetėm, ėshtė ēėshtje e cila kėrkon nga ne njė sqarim tė plotė, ngase kjo mund tė jetė nė relacion me lexuesit e kėtij sqarimi - madje edhe pėr muslimanėt, midis tė cilėve edhe ata qė e shohin tė domosdoshėm kthimin e qeverisjes dhe legjislacionit vetėm All-llahut - ēėshtje e panjohur ose aspak e rrahur!
    Muslimani nuk zotėron tė drejtėn qė tė pėrvetėsojė njė ēėshtje e cila ka tė bėjė me njėmendėsinė e akides ose konceptit tė pėrgjithshėm mbi ekzistencėn; apo ka tė bėjė me ibadetin, me moralin dhe etikėn, vlerat dhe kriteret; apo ka tė bėjė me parimet dhe fundamentet nė sistemin politik, social ose ekonomik; apo ka tė bėjė me interpretimin e aspiratave tė aktivitetit njerėzor dhe me rrjedhėn e historisė njerėzore; pėrpos nga ai burim hyjnor, dhe tė gjitha kėto nuk guxon t'i pėrvetėsojė pėrpos nga njė musliman nė fenė dhe devotshmėrinė e tė cilit ėshtė i bindur, siē ėshtė i bindur edhe nė efektin e besimit tė tij nė jetėn praktike.
    Nė anėn tjetėr, muslimani zotėron tė drejtėn t'i pėrvetėsojė shkencat ekzakte si kiminė, biologjinė, astronominė, mjekėsinė, industrinė, bujqėsinė, format e administrimit (por vetėm nė aspektin teknik administrativ), format e veprimit teknik, strategjitė e luftės dhe dyluftimit nė aspektin teknik, dhe gjithė atė qė i ngjason kėtij aktiviteti; tė gjitha kėto ka tė drejtė t'i pėrvetėsojė nga muslimani dhe jomuslimani, edhe pse nė fakt kur ngrihet shoqėria muslimane e ka pėr detyrė qė tė angazhohet pėr t'i plotėsuar kėto nevoja nė tė gjitha kėto fusha, duke e ditur se ato janė farzi kifaje (detyrė mjaftuese).14 Ėshtė detyrė qė disa individė nga ajo t'i specializojnė kėto fusha, pėrndryshe do tė fajėsohet e tėrė shoqėria nėse nuk plotėsohen kėto nevoja, dhe, nėse nuk i pėrgatitet ambienti te i cili ėshtė formuar, jeton, vepron dhe prodhon. Megjithatė, derisa tė realizohet kjo, individi - musliman e ka pėr detyrė qė t'i pėrvetėsojė kėto shkenca ekzakte dhe zbatimet e tyre praktike nga muslimani dhe jomuslimani, ngase ato janė prej ēėshtjeve brenda fjalės sė Tė dėrguarit tė All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem: "Ju jeni mė tė dijshėm me ēėshtjet e dynjasė". Po ashtu nuk kanė lidhje me formimin e konceptit tė muslimanit pėr jetėn, universin, njeriun, qėllimin e ekzistencės sė tij, njėmendėsinė e detyrės sė tij dhe llojin e marrėdhėnieve tė tij pėrmes ekzistencės rreth tij me Krijuesin e tėrė ekzistencės. Nuk kanė lidhje as me parimet, ligjet, sistemet, institucionet tė cilat e organizojnė jetėn e tij veēmas dhe nė kolektivitet. Qė kėtu, nuk ka rrezik nė tė nga devijimi i akides sė tij ose kthimit tė
    13 Prej librit: "Metodologjia e artit islam " tė Muhammed Kutubit.
    14 Farzi kifaje ose detyra mjaftuese quhet ai farz qė kur njė pjese e masės e kryen, tė tjerėt shkarkohen, nė te kundėrtėn, tė gjithė janė mėkatarė nėse nuk kryhet. Pėrkthyesi.
    tij nė xhahilijjet! Nuk kanė lidhje as me moralin, etikat, traditat, doket, vlerat dhe kriteret tė cilat dominojnė nė shoqėrinė e tij dhe tė cilat i formojnė karakteristikat e kėsaj shoqėrie.
    Ndėrsa sa i pėrket shpjegimit tė aktivitetit njerėzor individual ose kolektiv, qė ka tė bėjė me pikėpamjen e qenies sė njeriut dhe historisė sė zhvillimit tė tij, ajo merret me shpjegimin e krijimit tė universit, krijimit tė jetės, krijimit tė vetė njeriut nė aspektin metafizik (me atė nuk kanė tė bėjnė shkencat ekzakte si kimia, biologjia, astronomia dhe mjekėsia) etj. Ēėshtja kėtu trajtohet njėjtė me ēėshtjen e normave juridike, parimeve dhe fundamenteve tė cilat e rregullojnė jetėn dhe aktivitetin e tij. Ato lidhen me akiden, lidhje tė drejtpėrdrejtė, andaj edhe nuk i lejohet muslimanit t'i pėrvetėsojė, pėrpos prej muslimanit qė ka bindje nė fenė dhe devotshmėrinė e tij dhe ėshtė i njohur se ai tė gjitha kėto i ka tė pėrvetėsuara nga All-llahu. Me rėndėsi ėshtė qė kjo tė ndėrlidhet nė ndjenjėn e muslimanit pėr akiden e tij dhe tė dijė se kjo ėshtė rezultat i dėshmisė sė tij: se nuk ka hyjni tjetėr pos All-llahut dhe se Muhammedi ėshtė I dėrguari i All-llahut.
    Ai ndoshta do t'i hulumtojė tė gjitha gjurmėt e zhvillimit xhahilit, por jo qė nga ai t'i formojė konceptin dhe njohuritė e tij nė tė gjitha kėto ēėshtje, por qė tė dijė se si ka devijuar xhahilijjeti; dhe, qė tė dijė se si t'i reformojė, orientojė drejt kėto devijime njerėzore. Ai do t'i kthejė ato nė fundamentet e tij tė shėndosha pėrmes elementeve pėrforcuese tė konceptit islam dhe njėmendėsive tė akides islame.
    Nė tėrėsi, drejtimet filozofisė, tė interpretimit tė historisė njerėzore dhe tė psikologjisė, pėrpos nėnvizimeve dhe dėshmive pa interpretime tė pėrgjithshme pėr to, studimet rreth moralit me tė gjitha degėt e tij, drejtimet pėr studimin e feve komparative, drejtimet e hulumtimeve dhe rrymave shoqėrore me degėt e tyre pėrpos dėshmive, statistikave dhe informatave tė drejtpėrdrejta e jo edhe rezultatet e pėrgjithshme tė nxjerra nga ato e as udhėzimet e pėrgjithshme tė krijuara nga ato, tė gjitha kėto drejtime nė mendimin xhahilit e jo islam nė tė kaluarėn apo tė tashmen janė tė ndikuara drejtpėrdrejt nga konceptet ideologjike xhahilite, tė ngritura mbi kėto koncepte dhe shumica e tyre - nė mos tė gjitha, pėrmbajnė nė bazat e tyre metodologjike armiqėsi tė hapėt ose tė fshehtė pėr konceptin fetar pėrgjithėsisht e ndaj konceptit islam nė veēanti!
    Ēėshtja nė kėto sfera tė zhvillimit mendor dhe shkencor nuk ėshtė e njėjtė si ēėshtja nė shkencėn e kimisė, fizikės, astronomisė, biologjisė, mjekėsisė etj., pėrderisa kėto tė fundit janė brenda provave praktike, regjistrimit tė rezultateve praktike, dhe pėrderisa edhe kėto tė mos ndėrhyjnė me komente filozofike nė ndonjė formė prej formave tė tij. Rasti ėshtė nė Darvinizmin i cili e tejkaloi sferėn e konfirmimit tė fakteve dhe tė renditjes sė tyre nė shkencėn e biologjisė, nė sferėn e dėshmive gojore, pa kurrfarė argumenti dhe pa kurrfarė lėnie vend pėr diskutim pėrpos shprehjes sė aspiratave personale dhe tekeve tė tij, kur tha se nuk ėshtė e domosdoshme tė supozohet ekzistimi i ndonjė fuqie tė jashtme nga bota fizike, vetėm pėr ta komentuar fillimin e jetės dhe zhvillimin e saj.
    Muslimanit i mjafton proklamimi i Zotit tė tij besnik ndaj kėtyre ēėshtjeve. Pozita te e cila lajmėrohen kėto pėrpjekje njerėzore nė kėto sfera ėshtė shumė pėrēmuese dhe qesharake, aq mė tepėr kur ēėshtja lidhet drejtpėrsėdrejti me akiden dhe robėrimin e plotė ndaj njė All-llahu tė vetėm.
    Thėnia se kultura ėshtė trashėgimi njerėzore qė nuk ka vatan, as komb e as fe ėshtė thėnie e vėrtetė nėse ndėrlidhet me shkencat ekzakte dhe zbatimet e tyre praktike, por, pa mos e kapėrcyer kėtė fushė e tė merret me sqarime filozofike e metafizike si rezultat i kėtyre shkencave, e as me sqarime filozofike pėr qenien e njeriut, zhvillimin dhe historinė e tij, e as me art, etikė dhe shprehje intuitive nė
    pėrgjithėsi. Kjo, pėrndryshe ėshtė njė nga kurthet botėrore tė ēifutėve tė cilės i intereson shpėrthimi i tė gjitha pendave, duke e pėrfshirė bile nė ballė tė tė gjithave pendėn e akides dhe konceptit pėr tė depėrtuar ēifutėt nė tėrė trupin e botės pėrderisa ai ėshtė i ligėshtuar e i mpirė, dhe qė ta ushtrojnė ēifutėt aktivitetin e tyre djallėzor nė ballė tė tij, procesin e tyre kamatar i cili pėrfundon me kthimin e tė gjitha tė ardhurave nga fitimi i njerėzisė tek pronarėt e organizatave financiare kamatare tė ēifutėve!
    Megjithatė, Islami konsideron se - pos shkencave ekzakte dhe zbatimeve tė tyre praktike - ekzistojnė dy lloje tė kulturave: Kultura islame e ngritur mbi themelet e konceptit islam dhe kultura xhahilite e ngritur mbi metodologji tė shumė numėrta ku qė tė gjitha i kthehen njė baze, bazės sė shndėrrimit tė mendimit njerėzor nė hyjni pėr tė mos iu kthyer All-llahut nė kriteret e Tij. Kultura islame i pėrfshin tė gjitha fushat e zhvillimit mendor dhe praktik njerėzor e cila pėrmban nė vete parime, metodologji dhe karakteristika tė cilat mjaftojnė pėr intensifikimin e kėtij zhvillimi dhe gjallėrimin e tij tė pėrhershėm.
    Mjafton tė dimė se drejtimi eksperimental pėrmes tė cilit ėshtė ngritur qytetėrimi i tashėm industrial evropian nuk ėshtė krijuar fillimisht nė Evropė por nė universitetet islame nė Endelus (Spanja dhe Portugalia e sotshme) dhe Lindje duke i nxjerrė bazat e tij nga koncepti islam dhe udhėzimet e tij pėr universin, natyrėn e tij reale, rezervave dhe hesave tė tij. Mė pastaj rilindja shkencore nė Evropė pėrmes kėsaj metodologjie u pavarėsua dhe vazhdoi duke zhvilluar dhe pėrparuar, atėherė kur ra dhe mbeti e lėnė pas dore pėrfundimisht nė Botėn islame pėr shkak tė largimit gradual tė kėsaj bote nga Islami, pėrmes ndikimit tė faktorėve, disa tė strukur nė strukturėn e shoqėrisė e disa tė plasuar nė sulmet qė i bėheshin nga bota kryqtare dhe cioniste.
    Mandej Evropa bėri shkėputjen ndėrmjet metodologjisė tė cilėn e pėrvetėsoi dhe bazave tė saj akaidore islame. Ajo bėri ndarjen e saj pėrfundimisht duke e larguar krejtėsisht nga All-llahu, nė kohėn kur ajo u shkėput nga Kisha e cila pat shtrirė ndikimin e saj mbi njerėzit-pa tė drejtė dhe me dhunė-nė emėr tė Zotit!15
    Kėshtu, produkti i mendimit evropian nė pėrgjithėsi, fati i tij si fati i ēdo produkti tė mendimit xhahilit nė tė gjitha kohėt dhe nė tė gjitha vendet mori krejtėsisht formė tjetėr, me fizionomi krejtėsisht tė kundėrt me potencialet e konceptit islam, duke ngjallė njėkohėsisht armiqėsi tė thellė ndaj konceptit islam. Andaj muslimani e ka pėr detyrė t'u kthehet vetėm potencialeve tė konceptit tė tij dhe, nėse mundet personalisht tė mos marrė pos nga burimi hyjnor, pėrndryshe le tė mos marrė pos nga njė musliman i pėr kushtueshėm pėr fenė dhe pėrkushtimin e tė cilit e di aq sa do t'i bindet marrjes nga ai.
    Islami nuk e njeh rrėfimin pėr shkėputjen e diturisė nga pronari i diturisė pėrkitazi me dituritė tė cilat ndėrlidhen me kuptimet e akides qė ndikojnė nė qėndrimin e njeriut ndaj ekzistencės, jetės, aktivitetit njerėzor, institucioneve, vlerave, moralit, traditave dhe gjithė asaj qė ka lidhje me qenien e njeriut dhe aktivitetin e tij nė kėto aspekte.
    Islami lejon qė muslimani ta pėrvetėsojė nga jomuslimani ose nga jo i devotshmi nga muslimanėt shkencėn e kimisė, fizikės, astronomisė, mjekėsisė, industrisė, bujqėsisė ose punėt administrative dhe tė arkivave e tė tjerat si kėto, dhe atė nė rast se nuk gjendet musliman i devotshėm nga i cili do t'i merrte tė gjitha kėto, siē ėshtė realiteti sot me ata tė cilėt vetėm deklarativisht e quajnė veten muslimanė, si rrjedhojė e largimit tė tyre nga feja, metodologjia dhe koncepti islam. Pra, Islami kėtė
    15 Shih kapitullin: "Shkėputja e pafat" nė librin: "lslami - fe e ardhmėrisė"
    e lejon pėr nevojat e hilafetit nė tokė -me lejen e All-llahut - dhe pėr dobitė qė mund t'i ketė hilafeti nga kėto shkenca, pėrvoja dhe shkathtėsi tė ndryshme. Megjithatė, Islami nuk lejon qė t'i pėrvetėsojnė bazat e akides sė tij, as elementet pėrforcuese tė konceptit tė tij, as komentimin e Kur'anit dhe Hadithit, as interpretimin e sires (biografisė sė Pejgamberit), as metodologjinė e historisė dhe interpretimin e zhvillimit tė saj, as orientimin e shoqėrisė, as sistemin e qeverisjes e as metodėn e politikės sė tij, as veprimet artistike, etike dhe artikulluese etj. prej burimeve joislame e as mos t'i pėrvetėsojnė nga njė jomusliman tė gjitha kėto qė i cekėm mė lart edhe nėse i bindet fesė dhe devotshmėrisė sė tij.
    Personi i cili ėshtė duke i shkruar kėto fjalė ėshtė njeri i cili kaloi dyzet vjet tė plota nė lexim. Puna e tij fillestare ishte leximi dhe studimi nė shumicėn e fushave tė njohurisė njerėzore, tė cilat as nuk kanė qenė specializim e as nuk kanė qenė pasion i tij. Kur ja, e gjithė ajo qė e lexoi ai doli se ėshtė e kotė dhe shumė e pavlerė nė krahasim me atė kapital kolosal (tė Islamit, sh.p.) - e as qė do tė mund tė ishte ndryshe pos kėshtu e as qė ėshtė penduar pėr ato dyzet vjet qė i kaloi ashtu, ngase ai e njohu xhahilijjetin rrėnjėsisht, ua njohu devijimet, rrėshqitjet dhe horrllėqet e tyre. Pastaj ulėrimat, bufatjet, krekosjet dhe pretendimet e tyre gjithashtu!!! Ai mėsoi dhe kuptoi bindshėm se muslimani nuk ka mundėsi t'i bashkojė kėto dy burime (islame dhe xhahilite, sh.p.) nė pėrvetėsim!!
    Megjithatė, kjo qė u vu nė spikamė mė lart nuk ėshtė mendim imi tė cilin dua ta publikoj. Ēėshtja ėshtė mė e madhe sesa tė jepet pėrgjigje (fetva) duke shprehė njė mendim. Kjo ēėshtje ka peshė mė tė madhe te All-llahu sesa mbėshtetja e muslimanit nė mendimin e tij. Ēėshtja ka tė bėjė me fjalėn e All-llahut, lavdi pastė, dhe tė Pejgamberit tė Tij, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Vendimin pėr kėtė ēėshtje duhet marrė prej Tij. Duhet t'i kthehemi All-llahut dhe Pejgamberit ashtu siē i kthehen ata qė i besuan All-llahut dhe Pejgamberit kur nuk janė nė pajtim pėr njė gjė.
    All-llahu, lavdi pastė, flet pėr synimin pėrfundimtar tė ēifutėve dhe tė krishterėve pėrkitazi me ēėshtjen e muslimanėve nė pėrgjithėsi:
    "Shumė ithtarė tė Librit (jehudi, krishterė) edhe pasi qė u ėshtė bėrė e qartė e vėrteta, nga vetė zilia e tyre personale dėshiruan qė pas besimit tuaj t'ju kthejnė nė mosbesimtarė, pra ju lėrini dhe largohuni prej tyre derisa All-llahu ta sjellė urdhrin e Vet. All-llahu ka mundėsi pėr ēdo send." (Bekare, 109)
    “As jehuditė, e as tė krishterėt kurrė nuk do tė jenė tė kėnaqur me ty derisa tė pasosh fenė e tyre. Thuaju: "Udhėzimi i All-llahut ėshtė udhėzim i drejtė. " E nėse, pasi qė tė ka ardhur ty e vėrteta, shkon pas mendimeve tė tyre, nuk ka kush tė tė ndihmojė e as tė tė mbrojė nga All-llahu." (Bekare, 130)
    "O ju qė besuat, nė qoftė se ju i bindeni njė grupi tė atyre qė u ėshtė dhėnė Libri, ata, pas besimit tuaj, do t'ju kthejnė nė mosbesimtarė. " (Ali Imran 100)
    Ndėrsa Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, sipas asaj qė e transmeton El-Hafidh Ebu Ja'li, e ky nga Hammade, e ky nga Sha'bi, e ky nga Xhabiri, radijall-llahu anhum, ka thėnė:
    "Mos i pyetni ithtarėt e Librit pėr asgjė. Ata nuk mund t'ju udhėzojnė kur vetė kanė lajthitur. Ju kėshtu ose do t'i besoni tė kotės ose do ta pėrgėnjeshtroni tė vėrtetėn. Pasha All-llahun sikur Musa tė ishte gjallė nė mesin tuaj, nuk do t'i lejohej pos qė tė mė ndjekė mua."
    Kur synimi pėrfundimtar i ēifutėve dhe i tė krishterėve pėr ēėshtjen e muslimanėve definohet nė kėtė mėnyrė tė prerė, tė cilėn e konfirmon All-llahu, lavdi pastė, pėr ēdo rast do tė ishte mendim i marrė tė mendojmė se ata i nxjerrin vlerėsimet e veta me qėllim tė mirė pas cilitdo nga studimet e ndėrlidhura me akiden islame apo historinė islame, ose udhėzimet pėr sistemin e shoqėrisė muslimane, politikėn apo
    ekonominė e tyre ose tė mendojmė se ata kanė synime pozitive, udhėzuese apo ndriēuese. Ata tė cilėt mendojnė kėshtu pėr atė se ēka thonė ata njerėz, pas konfirmimit tė All-llahut, lavdi pastė, ata pa dyshim janė naivė (gafil)!
    Kjo gjithashtu dėshmohet edhe nga fjala e All-llahut, lavdi pastė, kur thotė: "Thuaju: Udhėzimi i All-llahut ėshtė udhėzim i drejtė. " Ky ėshtė burimi i vetėm tė cilit muslimani e ka pėr detyrė t'i kthehet lidhur me kėto ēėshtje. Pas udhėzimit tė All-llahut nuk ka rrugė pos lajthitjes, jashtė Tij nuk mund tė gjejmė udhėzim. Ketė e pėrforcon konteksti i shkurtėr i cekur nė kėtė tekst: "Thuaju: Udhėzimi i All-llahut ėshtė udhėzim i drejtė. " Nuk ka vend pėr dyshim nė kuptimin e kėtij teksti e as nė komentimin e tij!
    Po ashtu, ai vendimin e prerė duhet ta mbrojė nga kundėrshtimet e atyre qė ia kanė kthyer shpinėn pėrmendjes sė All-llahut dhe e kanė pėrkufizuar angazhimin e tyre vetėm pėr ēėshtjet e kėsaj jete. Kur'ani vė nė theks se njė njeri si kėta, dijen e tij nuk e mbėshtet pos nė hamendje, kurse besimtari e ka tė ndaluar ta ndjekė hamendjen dhe si i tillė nuk ka njohuri pos pėr tė dukshmen (anėn e jashtme, sh.p.) e jetės sė kėsaj bote, andaj edhe ai nuk mund tė ketė njohuri tė sakta.
    "Andaj ti largohu prej atij qė ia ka kthyer shpinėn Kur 'anit dhe qė nuk do tjetėr vetėm jetėn e dynjasė! Ajo ėshtė e tėrė dituria qė kanė arritur ata, e Zoti yt ėshtė Ai qė di mė sė miri pėr atė qė ėshtė larguar nga rruga e Tij dhe Ai ėshtė qė e di mė sė miri pėr atė qė ėshtė nė rrugėn e drejtė. " (Nexhm, 29-30)
    ”Edhe atė qė dinė nga jeta e kėsaj bote, ėshtė dije e cekėt, por ndaj jetės sė pėrjetshme (ndaj ahiretit) ata janė plotėsisht tė verbuar (tė papėrkujtueshėm). " (Rum, 7)
    Ata tė cilėt janė tė papėrkujtueshėm ndaj pėrmendjes sė All-llahut dhe nuk kanė pėr qėllim pos jetėn e kėsaj bote - kjo ėshtė gjendje e tė gjithė tė ashtuquajturve "dijetarė" sot - nuk dinė pos kėsaj sipėrfaqėsores, kurse kjo nuk ėshtė ajo "dituri" pėrmes sė cilės muslimani i bindet atij qė e zotėron dhe qė tė pėrvetėsojė nga ai nė ēdo aspekt. Atij i lejohet qė tė pėrvetėsojė nga ai vetėm nė suaza tė diturisė sė tij materiale. Nga ai nuk do tė pėrvetėsojė as interpretim e as vizion tė pėrgjithshėm pėr jetėn, shpirtin apo ndėrlidhjet e tij konceptuale. Po ashtu kjo nuk ėshtė ajo dituri pėr tė cilėn paralajmėrojnė ajetet kur'anore dhe e lavdėrojnė atė, siē ėshtė rasti me fjalėn e All-llahut tė Lartėsuar: "A janė tė barabartė ata qė dinė dhe ata qė nuk dinė? ", siē e komentojnė ata tė cilėt i shkėpusin tekstet kur'anore nga konteksti i tij pėr tė dėshmuar asisoj qė teksti nuk e ka pėr qėllim. Kjo pyetje konfirmuese ėshtė e cekur nė njė ajet, e ky ėshtė teksti i tij i plotė:
    "(A thua jobesimtari e ka gjendjen mė tė mirė) apo ai qė kohėn e natės e kalon nė adhurim, duke bėrė sexhde, duke qėndruar nė kėmbė, i ruhet (dėnimit tė) botės tjetėr dhe shpreson nė mėshirėn e Zotit tė vet? Thuaj: "A janė tė barabartė ata qė dinė dhe ata qė nuk dinė? Po, vetėm tė zotėt e mendjes marrin mėsim. " (Zumer, 9)
    Ky qė kohėn e natės e kalon nė adhurim, duke bėrė sexhde e duke qėndruar nė kėmbė, i druan botės tjetėr dhe shpreson nė mėshirėn e Zotit tė vet, ky ėshtė ai qė di dhe kjo ėshtė ajo dituri e vėrtetė pėr tė cilėn sinjalizon ajeti, dituri e cila udhėzon dhe pėrkushton ndaj All-llahut, e jo dituri e cila e prish karakterin ashtu qė ta mohojė All-llahun!
    Dituria nuk ėshtė e pėrkufizuar vetėm nė dituritė mbi akiden, parimet fetare dhe ligjet normative, dituria pėrfshin ēdo gjė. Ajo ndėrlidhet me ligjet natyrore dhe shfrytėzimin e tyre pėr hilafetin e tokės njėjtė edhe siē ndėrlidhet me akiden, parimet fetare dhe ligjet normative. Kurse dituria e cila ėshtė shkėputur nga themeli i saj i besimit nuk ėshtė dituri tė cilėn e vlerėson Kur'ani dhe i lavdėron bartėsit e saj. Ekziston lidhje e fortė ndėrmjet bazės sė besimit dhe shkencės sė astronomisė,
    biologjisė, fizikės, kimisė, gjeologjisė dhe me tė gjitha shkencat tė cilat kanė tė bėjnė me normativat hapėsinore dhe ligjet fizike. Qė tė gjitha kėto ēojnė te All-llahu atėherė kur ato nuk i shfrytėzon pasioni i devijuar pėr t'u larguar nga All-llahu, ashtu siē edhe u orientua metodologjia evropiane gjatė rilindjes shkencore, pėr fat tė keq - pėr shkak tė atyre rrethanave tė pavolitshme tė cilat u krijuan nė historinė evropiane, nė veēanti midis atyre qė merreshin me shkencė dhe kishės despotike! Kjo la gjurmėt e saj tė thella nė metodologjinė e gjithė mendimit evropian dhe nė vetė natyrėn e mendimit evropian. Kėto mbeturina helmuese lanė armiqėsi pėr bazėn e konceptit fetar globalisht -jo vetėm pėr bazėn e konceptit kishtar e as vetė kishės-nė gjithė atė qė e prodhoi mendimi evropian nė ēdo fushė prej fushave tė diturisė, qoftė ajo filozofi metafizike apo hulumtime ekzakte shkencore pa pas ndonjė lidhje - nė mėnyrė eksplicite - me ēėshtjen fetare!16
    Nėse veē ėshtė konfirmuar se metodologjitė e mendimit perėndimor dhe se vlerėsimet e kėtij mendimi nė tė gjitha fushat e diturisė, fillimisht ngrihen mbi bazėn e kėtyre mbeturinave helmuese duke u sjellė armiqėsisht me origjinėn e konceptit fetar nė pėrgjithėsi, pa dyshim se kėto metodologji dhe ky vlerėsim sillen edhe mė armiqėsisht me konceptin islam nė veēanti. Ky mendim e mbėshtet kėtė armiqėsi me cilėsi tė veēantė dhe nė tė shumtėn e rasteve tenton - nė mėnyrė tė qėllimtė - shtrembėrimin e akides, konceptit dhe konteksteve islame, pastaj rrėnimin e themeleve pėrmes tė cilave ngrihet dhe dallohet shoqėria muslimane me tė gjithė potencialet e saj.
    Qė kėtu, ėshtė naivitet i pėrbuzur tė mbėshteturit nė metodologjitė e mendimit perėndimor dhe nė vlerėsimet e tyre po ashtu, rreth ēėshtjes sė studimeve islame. Andaj ėshtė i domosdoshėm kujdesi gjatė studimit tė shkencave ekzakte - tė cilat aktualisht jemi tė detyruar t'i pėrvetėsojmė nga burimet perėndimore - nga ēfarėdo implikacionesh filozofike tė cilat ndėrlidhen me to, ngase kėto implikacione globalisht i kundėrvihen nė bazė konceptit fetar e veēanėrisht konceptit islam, dhe ēfarėdo mase e tyre mjafton pėr helmimin e burimit tė pastėr islam.
    16 Tė konsultohet kapitulli: "Shkėputja e pafat nė' librin: "Islami-fe e ardhmėrisė "

  9. #9
    V per Vendeta Maska e ORIONI
    Anėtarėsuar
    10-12-2003
    Vendndodhja
    Shkup-Prishtine-Ulqin-Tirane-Cameri
    Postime
    919
    SHTETĖSIA E MUSLIMANIT DHE AKIDEJA E TIJ

    Islami i erdhi njerėzimit me koncept tė ri pėr t'i plasuar lidhjet dhe gėrshetimet e njėmendta, pikėrisht kur erdhi me koncept tė ri pėr t'i plasuar vlerat dhe konsideratat e njėmendta dhe pėr ta nxjerrė nė pah drejtimin e njėmendtė nga i cili do tė pėrvetėsoheshin kėto vlera dhe konsiderata.
    Islami erdhi qė njėrin ta kthejė te Zoti i vet dhe qė ta bėjė kėtė pushtet tė vetmin nga i cili do tė pėrvelėsoheshin kriteret dhe vlerat, nga i cili edhe e pranoi ekzistencėn dhe jetėn dhe te i cili kthehet me lidhjet dhe gėrshetimet e tij ashtu siē ai nga vullneti i Tij doli nė ekzistencė dhe te Ai kthehet.
    Ai erdhi qė tė konfirmojė se ekziston vetėm njė gėrshetim i cili i lidh njerėzit pėr All-llahun, e nėse thuret ky gėrshetim, nuk ekziston lidhje e as dashuri:
    "Nuk gjen popull qė e beson All-llahun dhe Ditėn e Gjykimit, e ta dojė atė qė kundėrshton All-llahun dhe Tė Dėrguarin e Tij, edhe sikur tė jenė ata (kundėrshtarėt) prindėrit e tyre, fėmijėt e tyre, vėllezėrit e tyre ose farefisi i tyre. " (Muxhadele, 22)
    Pėr All-llahun ka vetėm njė parti qė nuk pėrpjesėtohet. Tė gjitha partitė tjera janė tė shejtanit dhe tagutit:
    "Ata qė besuan luftojnė nė rrugėn e All-llahut, e ata qė nuk besuan luftojnė nė rrugėn e djallėzuar (tagutit). Luftoni pra miqtė e djallit, s 'ka dyshim se intriga e djallit ėshtė e dobėt." (Nisa, 76)
    Ekziston vetėm njė rrugė qė arrin te All-llahu, asnjė rrugė tjetėr nuk shpie te Ai:
    "Dhe se kjo ėshtė rruga Ime e drejtė (qė e caktova pėr ju), pra pėrmbahuni kėsaj, e mos ndiqni rrugė tė tjera e t'ju ndajnė nga rruga e Tij. " (En'am, 153)
    Ekziston vetėm njė sistem - sistemi islam, ēdo sistem tjetėr ėshtė xhahilijjet:
    "A thua mos po kėrkojnė gjykimin e kohės sė injorancės, po pėr njė popull qė bindshėm beson, a ka gjykim mė i mirė se ai i All-IIahut? " (Maide, 50)
    Ekziston vetėm njė ligj, ai ėshtė sheriati i All-llahut, pos tij ēdo gjė ėshtė pasion:
    "Pastaj Ne tė vumė ty nė njė rrugė tė drejtė (sheriat), pra ti ndiqe atė e mos ndiq dėshirat e atyre qė nuk dinė." (Xhathije, 18)
    Ekziston vetėm njė e vėrtetė, ajo nuk pėrpjesėtohet, ēdo gjė pas saj ėshtė iluzion.
    "Pas tė vėrtetės nuk ka tjetėr pos iluzione, e si po ia ktheni shpinėn (tė vėrtetės)? " (Junus, 32)
    Ekziston vetėm njė shtėpi, ajo ėshtė shtėpia e Islamit (Darul Islam). Ėshtė ajo te e cila ngrihet shteti musliman, te e cila do tė dominojė sheriati i All-llahut, ngrihen kufijtė dhe nė tė muslimanėt udhėhiqen midis vete. Ēdo shtėpi tjetėr pos saj ėshtė shtėpi e luftės, marrėdhėnia e muslimanit me tė ėshtė ose dyluftimi, ose besa sipas kontratės pėr paqe, megjithatė ajo nuk ėshtė shtėpi e Islamit, nuk ekziston kurrfarė lojaliteti midis tyre dhe muslimanėve:
    “Ėshtė e vėrtetė se ata qė besuan, u shpėrngulėn dhe luftuan me pasurinė e shpirtin e tyre nė rrugėn e All-llahut, dhe ata qė strehuan (tė shpėngulurit) dhe u ndihmuan, tė tillėt janė miq tė njėri-tjetrit (nė ndihmė dhe nė trashėgim). Ata qė besuan por nuk u shpėrngulėn, ju nuk keni pėrkujdes as ndihmė pėr ta derisa tė shpėrngulen edhe ata. E nėse ata kėrkojnė ndihmė prej jush pėr ēėshtjen e fesė, atėherė jeni tė obliguar t'u ndihmoni, pėrveē nėse ėshtė puna kundėr njė populli qė
    me tė keni marrėveshje (nuk mund t'u ndihmoni nė luftė kundėr atij populli). All-Ilahu mbikėqyrė atė qė veproni. Ata qė e mohuan tė vėrtetėn janė miq tė njėri-tjetrit. E nėse nuk e bėni atė (tė ndihmoni e tė kujdeseni pėr njėri-tjetrin), bėhet trazirė dhe rrėmujė e madhe nė tokė. Po ata qė besuan, migruan dhe luftuan pėr rrugėn e All-llahut, dhe ata qė strehuan dhe ndihmuan, janė besimtarė tė vėrtetė. Atyre u takon falja (e mėkateve) dhe furnizimi nė mėnyrė tė ndershme. Ndėrsa edhe ata qė besuan mė vonė, e qė u shpėrngulėn dhe luftuan sė bashku me ju, janė tė njėjtė me ju (nė tė drejta). " (Enfal 72-75)
    Me kėtė qėndrim tė shkėlqyeshėm e tė plotė dhe me kėtė vendim tė prerė erdhi Islami. Erdhi qė ta ngritė njeriun dhe ta shpėtojė nga gėrshetimet (lexo: pėrzierjet, sh.p.) me tokėn e dheun dhe me gėrshetimet me mish e me gjak-ata bėjnė pjesė nė gėrshetimet nė tokė, andaj edhe nuk ka vatan pėr muslimanin pos aty ku ushtrohet sheriati i All-llahut nė mėnyrė qė lidhjet midis tij dhe banorėve tė vet tė ngrihen mbi bazėn e lidhjes pėr All-llahun. Muslimani nuk ka shtetėsi tjetėr pos akiden e tij e cila e bėn pjesėtar tė Ummetit musliman nė shtėpinė e Islamit. Muslimani nuk ka ndonjė afėrsi tjetėr pos asaj e cila buron nga besimi nė All-llahun, nė mėnyrė qė ky mishėrim ndėrmjet tij dhe tė afėrmve tė tij tė arrihet pėrmes lidhjes pėr All-llahun.
    Nuk mund tė jenė tė afėrmit e muslimanit babai, nėna, vėllai, gruaja dhe akrabaja e tij, nėse ata nuk i lidhė nyja e parė nė Krijuesin e qė pastaj t'i lidhė barku:
    "O ju njerėz! Kini frikė Zotin tuaj qė ju ka krijuar prej njė veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi palėn (shoqen) e saj, e prej atyre dyve u shtuan shumė burra e gra. Dhe kini frikė All-llahun qė me emrin e Tij pėrbetoheni, ruajeni farefisin (akraballėkun)." (Nisa, 1)
    Kjo nuk e ndalon shoqėrimin e prindėrve me sjellje tė mirė, pėrkundėr ndryshimit tė besimit nė rast se ata nuk rreshtohen nė vijėn kundėrshtare ndaj frontit musliman. Nė atė rast pushojnė afėrsia dhe shoqėrimi, kurse Abull-llah bin Abdull-llah bin Ubejje na e jep shembullin mė tė qartė:
    Transmeton Ibni Xheriri me senedin e tij nga Ibni Zejjadi i cili ka thėnė:
    "E thirri Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, Abdull-llah ibni Abdull-llah bin Ubejjen dhe i tha: A nuk e sheh se ē'po thotė babai yt? Tha: Ē'po thotė babai im, pashė babėn tim dhe nėnėn time? Tha: Po thotė: Nėse kthehemi nė Medine do ta nxjerrė i forti tė dobėtin nga ajo. Ai i tha: E ka thėnė tė vėrtetėn pasha All-llahun o Resulull-llah. Ti pasha All-llahun je i forti e ai ėshtė i dobėti. Meqė ke ardhė nė Medine o Resulull-llah, tė tregojė se banorėt e Jethribit e dinė vall-llahi se nė tė nuk ka njeri qė sillet mė dashur me prindin e tij, se unė. Nėse All-llahu dhe Resulull-llahu pajtohen qė unė t'ua sjell atyre kokėn e tij, pa hamendje do t'ua sjellė atė. Atėherė Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, tha: Jo. Kur u kthyen nė Medine, u ngrit Abdull-llah ibni Abdull-llah bin Ubejje, i doli para derės (sė qytetit) babait tė tij me shpatė dhe i tha: Tani vall-llahi do ta shohish forca a ėshtė ytja apo e Resulull-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Vall-llahi nuk do ta shijosh hijen e saj (d.m.th. shtėpinė e tij). Atė nuk do ta shijojė asnjėherė pos me lejen e All-llahut dhe Tė dėrguarit tė tij. Ai filloi tė thotė: Mjerė pėr Hazrexhin! Biri im mė pengon nė shtėpinė time, mjerė pėr Hazrexhin! Biri im mė pengon nė shtėpinė time. I biri thotė: Vall-llahi nuk do tė strehohet kurrė pos me lejen e tij. Atij iu mblodhėn disa burra dhe i folėn, dhe nė atė rast tha: Vall-llahi nuk do tė hyjė pos me lejen e All-llahut dhe Tė dėrguarit tė Tij. Atėherė i shkuan Resulull-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem dhe i treguan. Ai tha: Shkoni te ai dhe thoni: Lėre tė lirė nė shtėpinė e tij. Ata i shkuan atij, e ai ua ktheu: E tash, meqė erdhi urdhri i Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, po them po."
    Kur tė lidhet nyja e besimit, tė gjithė besimtarėt janė vėllezėr edhe nėse nuk i bashkon farefisnia apo miqėsia: "Vėrtet besimtarėt janė vėllezėr", nė formė tė shkurtėr dhe decide:
    "Ėshtė e vėrtetė se ata qė besuan, u shpėrngulėn dhe luftuan me pasurinė e shpirtin e tyre nė rrugėn e All-llahut, dhe ata qė strehuan (tė shpėrngulurit) dhe u ndihmuan tė tillėt janė miq tė njėri-tjetrit (nė ndihmė dhe nė trashėgim). " (Enfal, 72)
    Kjo ėshtė njė miqėsi e cila e dallon njė gjeneratė nga tė gjitha gjeneratat vijuese duke e lidhė tė parin e kėtij Ummeti me tė fundit dhe tė fundit me tė parin me lidhjen e dashurisė, dhembshurisė, miqėsisė dhe mirėsjelljes sė vendosur:
    "Edhe ata qė pėrgatitėn vendin (Medinėn) dhe besimin para tyre, i duan ata qė shpėrnguleshin tek ata dhe nuk ndiejnė nė gjoksat e tyre ndonjė nevojė (pėr zili a tjetėr) nga ajo qė u jepej atyre (muhaxhirėve), madje edhe sikur tė kishin vetė nevojė pėr tė, ata u jepnin pėrparėsi atyre para vetvetes. Kush ėshtė i ruajtur prej lakmisė sė vet, tė tillėt janė tė shpėtuar. Edhe ata qė kanė ardhur pas tyre e thanė: "Zoti ynė, falna neve dhe vėllezėrit tanė qė para nesh u pajisėn me besim dhe mos lejo nė zemrat tona farė urrejtje ndaj atyre qė besuan. Zoti ynė Ti je i butė, mėshirues. " (Hashr, 9-10)
    All-llahu sjell shembuj pėr muslimanėt pėrmes grupit tė ndershėm nga pejgamberėt tė cilėt kaluan nė varganin e imanit, tė vendosur nė degėzimet e kohės:
    "Nuhu e luti Zotin e vet, duke i thėnė: "O Zoti im, djali im ėshtė i familjes sime, e premtimi Yt ėshtė i saktė, ndėrsa Tije mė i drejti i tė drejtėve!" (Zoti) Tha: "O Nuh, ai (djali) nuk ėshtė nga familja jote (pėr tė cilėt premtova se do t'i shpėtoj), ai ėshtė punėkeq, e ti mos mė kėrko Mua atė qė nuk di, Unė tė kėshilloj tė mos bėhesh nga injorantėt!" (Nuhu) Tha: "Zoti im, unė mbėshtetem nė mbrojtjen Tėnde qė tė (mos) kėrkoj prej Teje atė pėr ēka nuk kam njohuri, e nė qoftė se nuk mė fal mua dhe nuk mė mėshiron Ti, do tė jem i humbur!. " (Hud, 45-47)
    "Pėrkujto (O I dėrguar) kur Zoti i vet Ibrahimin e provoi me disa obligime, e ai i pėrmbushi ato, e Ai i tha: "Unė po tė bėj ty prijės (Imam) tė njerėzimit!" Ai tha: "(Bėn o Zot) Edhe nga pasardhėsit e mi!" (Zoti) Tha: "Mirėsinė time nuk mund ta gėzojnė mizorėt!" (Bekare, 124)
    "Dhe kur Ibrahimi tha: "Zoti im, bėje kėtė njė qytet sigurie dhe banorėt e tij, qė besuan All-llahun dhe jetėn tjetėr, furnizoi me lloje tė frutave!" Ai (All-llahu) tha: "(E furnizoj) Edhe atij qė nuk besoi do t 'ia mundėsoj shfrytėzimin e frutave pėr njė kohė tė shkurtėr, e pastaj do ta shtyj nė dėnimin e zjarrit, e sa pėrfundim i shėmtuar ėshtė ai!" (Bekare, 126)
    Ibrahimi largohet nga babai dhe familja e tij kur sheh se ata janė kėmbėngulės nė lajthitje:
    "Unė po largohem prej jush dhe prej ēka adhuroni ju pos All-llahut, e shpresoj se me adhurimin e Zotit tim nuk do tė jem i humbur!" (Merjem, 48)
    All-llahu rrėfen pėr Ibrahimin dhe popullin e tij duke nxjerrė atė qė ėshtė kėshillė e shembull:
    "Ju e keni shembullin mė tė mirė te Ibrahimi dhe te ata qė ishin me tė, kur i thanė popullit tė vet: "Ne tėrhiqemi prej jush dhe prej asaj qė adhuroni, pos All-Ilahut nuk besojmė tuajėn, prandaj ndėrmjet nesh e jush ėshtė e hapėt armiqėsia e urrejtja derisa ta besoni vetėm All-llahun Njė!" (Mumtehine, 4)
    Djelmoshat, banorėt e shpellės largohen nga familjet, populli dhe toka e tyre qė tė shpėtojnė te All-llahu me fenė e tyre dhe t'i kthehen Zotit tė tyre me besimin qė
    e kishin kur u bė e pamundur t'i gjejnė vend (fesė dhe besimit, sh.p.) nė vatan, familje dhe farefis:
    "Ne po tė rrėfejmė saktė ēėshtjen e tyre. Ata ishin disa djelmosha, kishin besuar Zotin e tyre, e Ne atyre edhe mė ua shtuam bindjen. Edhe i forcuam zemrat e tyre (i bėmė tė qėndrueshėm) saqė kur u ngritėn thanė: "Zoti ynė ėshtė Zoti i qiejve dhe i tokės, nuk adhurojmė ndonjė zot tjetėr pos Tij, pse atėherė do tė thoshim diēka shumė mizore!" Kėta, populli ynė, ka besuar zota tjerė pos Atij, pse pra nuk sjellin ndonjė argument tė qartė pėr ata? A ka mė mizor se ai qė shpif gėnjeshtėr ndaj All-llahut? Derisa jeni izoluar prej tyre dhe prej asaj qė adhurojnė ata, pos All-llahut, atėherė strehonu nė shpellė, e Zoti i juaj ju dhuron nga mėshira e Tij e gjerė dhe ju lehtėson nė ēėshtjen tuaj atė qė ėshtė nė dobinė tuaj. " (Kehf 13-16)
    Gruaja e Nuhut dhe gruaja e Lutit ndahen nga burrat e tyre meqė i ndante akideja:
    "Atyre qė mohuan All-llahun u sjell shembull gruan e Nuhut dhe gruan e Lutit. Ato tė dyja ishin nė kurorė tė robėrve tė mirė nga robėrit tanė, por ato tė dyja i tradhtuan (nė fe) ata tė dy dhe kėta tė dy nuk mund t'i mbrojnė ato fare tek All-llahu, e atyre dyjave u thuhet: "Hyni tė dyja nė zjarr sė bashku me ata qė hyjnė!" (Tahrim, 10)
    Ndėrsa gruaja e Faraonit nė kėndin tjetėr:
    "E atyre qė besuan, All-llahu ua solli shembull gruan e Faraonit, kur ajo tha: "Zoti im, mė bėn njė vend pranė mėshirės Sate nė xhennet dhe mė shpėto prej Faraonit e brutalitetit tė tij dhe mė shpėto prej popullit mizor!" (Tahrim, 11)
    Kėshtu shembujt shpeshtohen nė tė gjitha format e gėrshetimit dhe lidhjeve. Lidhjes atėrore nė rrėfimin e Nuhut, lidhjes bijėsore dhe vatanit nė rrėfimin e Ibrahimit, lidhjes familjare, fisnore dhe vatanit tė gjitha pėrnjėherė nė rrėfimin e banorėve tė Shpellės dhe lidhjes bashkėshortore nė rrėfimet e dy grave, tė Nuhut dhe Lutit dhe gruas sė Faraonit.
    Kėshtu vazhdon rrugėn vargani fisnik nė pėrfytyrimin e tij pėr njėmendėsinė e lidhjeve dhe gėrshetimeve, derisa vjen te Ummeti i mesėm dhe gjen kėtė kapital tė shembujve, modeleve dhe pėrvojave. Ai vazhdon tė ecė sipas Programit hyjnor pėr Ummetin besimtar, do tė ndahet njė familje e gjerė dhe do tė ndahet njė shtėpi atėherė kur do tė ndahet akideja dhe tė mbijė lidhja e parė. E All-llahu, lavdi pastė, thotė fjalėn e tij fisnike nė lidhje me vetinė e besimtarėve:
    "Nuk gjen popull qė e beson All-llahun dhe Ditėn e gjykimit, e ta dojė atė qė kundėrshton All-llahun dhe Tė dėrguarin e Tij, edhe sikur tė jenė ata (kundėrshtarėt) prindėrit e tyre, fėmijėt e tyre, vėllezėrit e tyre ose farefisi i tyre. Ata janė qė nė zemrat e tyre (Ai) ka skalitur besimin dhe e ka forcuar me shpirt nga ana e Tij dhe ata do t'i shpjerė nė xhennete, nėpėr tė cilat rrjedhin lumenj. Aty janė pėrgjithmonė. All-llahu ua ka pėlqyer punėn e tyre dhe ata janė tė kėnaqur me shpėrblimin e Tij. Tė tillėt janė palė (grup, parti) e All-Ilahut, ta dini pra se pala e All-llahut janė ata tė shpėtuarit!" (Muxhadele, 22)
    Atėherė kur u shkėput gėrsheta e afėrsisė midis Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, axhės sė tij Ebu Lehebit dhe djalit tė axhės sė tij, Amr ibni Hishamit (Ebu Xhehlit) dhe atėherė kur muhaxhirėt i luftuan familjet dhe farefisin e tyre dhe i vranė Ditėn e Bedrit (Luftėn e Bedrit), pikėrisht atėherė u lidh gėrsheta e akides midis muhaxhirėve (emigruesve nga Mekka) dhe ensarėve (nikoqirėve nga Medina). Ata u bėnė familje dhe vėllezėr. Aty u lidh gėrsheta ndėrmjet muslimanėve arabė dhe vėllezėrve tė tyre, Suhejb Er-Rumi (romak), Bilal El-Habeshiu (abisinian) dhe Selman El-Farisiu (persian), po ashtu u tret fanatizmi i fisit, racės dhe vendit. Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, u tha atyre: "Braktiseni (fanatizmin), se ai ėshtė kundėrmues." Po ashtu u tha: "Nuk ėshtė prej nesh kush thėrret nė fanatizėm, nuk
    ėshtė prej nesh kush lufton pėr fanatizėm dhe nuk ėshtė prej nesh kush vdes pėr fanatizėm." Kėshtu pėrfundoi ēėshtja e kėtij kundėrmimi, kundėrmimit tė fanatizmit tė prejardhjes. Vdiq edhe ēėshtja e mburrjes arrogante, mburrjes me racė. Po ashtu u mėnjanua njolla e kombit dhe njerėzit filluan tė thithin aromėn e pozitave tė larta, larg nga kundėrmimi i mishit dhe gjakut dhe zhytjeve tė dheut e tokės. Qė nga ajo ditė vatani i muslimanit nuk mbeti toka, por mbeti Shtėpia e Islamit. Nė shtėpinė te e cila dominon akideja e tij dhe nė tė cilėn gjykon vetėm sheriati i All-llahut. Nė shtėpinė te e cila strehohet dhe tė cilėn e mbron; pėr tė cilėn bie dėshmor kur ėshtė nė pyetje mbrojtja dhe zgjerimi i territorit tė saj. Ajo ėshtė Shtėpi e Islamit pėr tė gjithė ata qė i janė nėnshtruar Islamit si akide dhe e pranojnė sheriatin e tij si ligj. Po ashtu edhe pėr tė gjithė ata qė e pranojnė sheriatin e Islamit sistem - edhe nėse nuk janė muslimanė - siē ėshtė rasti me bartėsit e feve biblike (ēifutė e tė krishterė) tė cilėt jetojnė nė Shtėpinė e Islamit. Toka te e cila nuk dominon Islami dhe nuk qeveris sheriati i tij ėshtė shtėpi e luftės pėr muslimanin dhe dhimmijjun17 kontraktues po ashtu. Atė do ta luftojė muslimani edhe nėse ėshtė vendlindja e tij, tė afėrmit e tij nga farefisnia e miqėsia dhe nėse nė tė ėshtė pasuria e tij dhe trashėgimia.
    Kėshtu edhe Muhammedi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e luftoi Mekken e cila ishte vendlindje e tij, nė tė kishte farefisin dhe familjen e tij, nė tė ishte shtėpia e tij dhe shtėpitė e pasuritė e shokėve tė tij tė cilat i braktisėn. Ajo nuk u bė shtėpi e Islamit pėr tė dhe Ummetin e tij, pos atėherė kur iu nėnshtrua Islamit dhe u pėrfill nė tė sheriati i tij.
    Ky ėshtė Islami, i vetėm nė kėtė kuptim. Islami nuk ėshtė fjalė qė shqiptohet me gjuhė, ai nuk ka vendlindje nė ndonjė vend tė caktuar nė tė cilin ka ndonjė shenjė islame dhe adresė islame!, e as nuk ka vend trashėgimie nė shtėpinė te e cila prindėrit janė muslimanė.
    "Pėr Zotin tėnd jo, ata nuk janė besimtarė (tė asaj qė tė zbriti ty as tė asaj para teje) derisa mos tė zgjedhin ty pėr tė gjykuar nė atė konflikt midis tyre, e pastaj (pas gjykimit tėnd) tė mos ndiejnė pakėnaqėsi nga gjykimi yt dhe (derisa) tė mos binden sinqerisht. " (Nisa, 65)
    Vetėm ky ėshtė Islami, vetėm kjo ėshtė shtėpia e Islamit e jo toka, raca, prejardhja, miqėsia, fisi e familja.
    Islami i ka ēliruar njerėzit nga ngjitja me tokė qė tė ngjiten nė qiell, i ēliroi nga prangat e gjakut e tė shtazėrisė qė tė ngrihen nė pozitat mė tė larta.
    Vatani i muslimanit pėr tė cilin lakmon dhe e mbron nuk ėshtė copė e tokės; ndėrsa shtetėsia e muslimanit nuk ėshtė shtetėsi e njė pushteti; farefisnia e muslimanit, te e cila mbėshtetet dhe e mbron, nuk ėshtė afėrsia e gjakut; flamuri i muslimanit, me tė cilin krenohet dhe bie dėshmor ndėr tė, nuk ėshtė flamuri i njė kombi; dhe fitorja e muslimanit, pėr tė cilėn ai vėrsulet dhe e falėnderon All-llahun pėr tė, nuk ėshtė mposhtja e njė ushtrie; por ajo ėshtė siē thotė All-llahu pėr tė:
    "Kur erdhi ndihma e All-llahut dhe ēlirimi (ngadhėnjimi), dhe i pe njerėzit qė po hyjnė turma - turma nė fenė e All-llahut. Ti, pra, lartėsoje Zotin tėnd duke e falėnderuar dhe kėrko nga Ai falje. Ai vėrtet pranon shumė pendimin, ėshtė Mėshirues i madh. " (Nasr, 1-3)
    Ky ėshtė ngadhėnjim nėn flamurin e akides veē tė gjithė flamujve tjerė, xhihadi pėr fitoren e fesė sė All-llahut dhe sheriatit tė Tij, e jo pėr asnjė prej qėllimeve tjera, mbrojtja e Shtėpisė sė All-llahut me kushtet e saj tė njohura, e jo ēfarėdo shtėpie, angazhimi me sinqeritet pos gjithė kėsaj vetėm pėr All-llahun, e jo pėr interes apo pėr
    17 Dhimmij - quhet personi i cili jeton nė shtetin islam por nuk ėshtė musliman. (Pėrkthyesi)
    emėr dhe jo fanatizėm pėr tokė ose komb apo mbrojtje e familjes ose fėmijės, por mbrojtje e tė gjithave nga shqetėsimet (fitnet) qė mund t'i ekspozohen fesė sė All-llahut:
    Nga Ebu Musa, radijall-llahu anhu, pėrcillet: "Ėshtė pyetur Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, pėr njeriun i cili lufton pėr trimėri, lufton pėr fanatizėm ose lufton pėr famė (pėr sy e faqe)? Cili prej tyre ėshtė nė rrugė tė All-llahut (fi sebilil-lah)? Ai u pėrgjigj: Kush lufton qė fjala e All-llahut tė jetė mė e larta (dominuesja), vetėm ai ėshtė ne rrugė tė All-llahut."
    Vetėm pėr kėtė synim bihet dėshmor e jo pėr ēfarėdo lufte tjetėr dhe pėr ēfarėdo qėllimi pėrpos kėtij qėllimi tė vetėm... pėr All-llahun.
    Ēdo tokė e cila e lufton muslimanin nė akiden e tij, e ndalon nga feja e tij dhe e pengon veprimin e sheriatit tė tij, ajo ėshtė Shtėpi e luftės edhe nėse aty janė familja, tė afėrmit, kombi, pasuria dhe tregtia e tij. Ndėrsa, ēdo tokė nė tė cilėn ėshtė vendosur akideja e tij dhe vepron nė tė sheriati i tij, ajo ėshtė Shtėpi e Islamit edhe nėse ai nė tė nuk ka familjen, tė afėrmit, kombin e as tregtinė e tij.
    Vatani: ėshtė shtėpi tė cilėn e qeveris akideja, programi i jetės (menhexhi) dhe sheriati i komunikuar prej All-llahut. Ky ėshtė kuptimi i pėrshtatshėm i vatanit pėr njeriun dhe shtetėsia: ėshtė akideja dhe programi i jetės. Kjo ėshtė nyja e pėrshtatshme pėr ademijtė (bijtė e Ademit).
    Fanatizmi familjar, fisnor, kombėtar, racor, i ngjyrės e i tokės ėshtė fanatizėm i ē’thurur dhe i prapambetur, ėshtė fanatizėm xhahilit tė cilin njerėzimi e provoi nė periudhat e dekadencės sė tij shpirtėrore. Atė Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e quajti kundėrmues, me kėtė pėrshkrim nga i cili del aromė neverie e gėrdie.
    Kur ēifutėt pretendonin se ata janė populli i zgjedhur i All-llahut me prejardhjen dhe kombėsinė e tyre, All-llahu ua pėrgėnjeshtroi kėtė pretendim. Ai kandar tė vlerave e bėri vetėm besimin pėrgjatė gjithė brezave, pėrkundėr shumėllojshmėrisė sė kombeve, racave dhe vataneve:
    "Ata (ithtarėt e Librit) thanė: Bėhuni jehudij ose tė krishterė, e gjeni rrugėn e drejtė " Thuaj: Jo, (asnjėrėn) por fenė e drejtė tė Ibrahimit, qė ai nuk ishte nga idhujtarėt. Ju (besimtarė) thuani: Ne i besuam All-llahut, atė qė na u shpall neve, atė qė iu shpall Ibrahimit, Ismailit, Is'hakut, Jakubit dhe pasardhėsve (tė Jakubit qė ishin tė ndarė nė dymbėdhjetė kabile), atė qė i ėshtė dhėnė Musait, Isait dhe atė qė u ėshtė dhėnė nga Zoti i tyre pejgamberėve, ne nuk bėjmė dallim nė asnjėrin prej tyre dhe ne vetėm atij i jemi bindur. Nė qoftė se ata besuan ashtu siē besuat ju, ata vėrtet kanė gjetur rrugėn e drejtė, e nėse refuzojnė atėherė ata janė kundėrshtarė (opozitė), po ty (Muhammed) kundėr tyre (do tė mjaftojė All-llahu. Ai ėshtė dėgjuesi, i dijshmi, (kjo fe jona ėshtė) ngjyrosje e All-llahut, e kush ngjyros (me fe) mė mirė se All-llahu. Ne vetėm atė e adhurojmė. " (Bekare, 135-138)
    Pėrndryshe, popull i All-llahut i zgjedhur me tė drejtė ėshtė Ummeti musliman i cili ėshtė strehuar nėn flamurin e All-llahut, pėrkundėr asaj se nė gjirin e vet ka fise tė ndryshme me kombe, raca dhe vatane:
    "Ju jeni populli mė i dobishėm, i ardhur pėr tė mirėn e njerėzve, tė urdhėroni pėr tė mirė, tė ndaloni nga veprat e kėqija dhe tė besoni All-llahun. " (Ali Imran, 110)
    Ummeti i cili e ka brez tė parė Ebu Bekėr arabin, Bilal abisianin, Suhejb romakun, Selman persianin dhe vėllezėrit e tyre tė ndershėm dhe ata tė cilėt vijojnė pas tyre sipas kėtij vargu tė shkėlqyeshėm, shtetėsia nė tė ėshtė akideja, vatani aty ėshtė Shtėpia e Islamit, sundimtar nė tė ėshtė All-llahu dhe ligj nė tė ėshtė Kur'ani.
    Ky koncept i lartė pėr shtėpinė (shtetin), shtetėsinė dhe afėrsinė ėshtė ai i cili duhet tė ndihmojė nė zemrat e bartėsve tė thirrjes nė All-llahun dhe i cili duhet tė jetė i qartė ashtu qė mos tė pėrzihen me tė grumbujt e koncepteve tė futura xhahilite dhe
    qė tė mos depėrtojnė nė tė format e shirkut tė fshehtė (idhujtarisė indirekte): shirku pėrmes tokės, shirku pėrmes racės, shirku pėrmes kombit, shirku pėrmes akraballėkut dhe shirku pėrmes interesave tė vogla e tė atypėratyshme. Kėto janė, ato tė cilat All-llahu, lavdi pastė, i pėrmbledh nė ajet dhe i vendos nė njėrin grusht, kurse imanin dhe kėrkesat e tij nė grushtin tjetėr:
    "Thuaj (o I dėrguar): "Nė qofte se eterit tuaj, djemtė tuaj, vėllezėrit tuaj, bashkėshortet tuaja, farefisi juaj, pasuria qė e fituat, tregtia qė frikoheni se do tė dėshtojė, vendbanimet me tė cilat jeni tė kėnaqur; (tė gjitha kėto) janė mė tė dashura pėr ju se All-llahu, se I dėrguari i Tij dhe lufta nė rrugėn e Tij, atėherė pritni derisa All-llahu nuk vė nė rrugėn e drejtė njerėzit e prishur. " (Tevbe, 24)
    Po ashtu, nuk duhet qė nė ndėrgjegjen e bartėsve tė thirrjes nė All-llahun tė vendosen dilemat sipėrfaqėsore pėr realitetin e xhahilijjetit dhe realitetin e Islamit, pėr vetinė e Shtėpisė sė luftės dhe Shtėpisė sė Islamit, andaj edhe shumicės sė tyre duhet t'u bėhen tė qarta konceptet dhe bindjet se nuk ka Islam nė njė tokė tė cilėn nuk e sundon Islami, nė tė cilėn nuk vendoset sheriati i tij, as nuk ka shtėpi tė Islamit pėrpos asaj ku dominon Islami me metodologjinė dhe ligjin e tij, dhe se pas imanit nuk ekziston pos kufri, nėn Islamin nuk ka pos xhahilijjetit dhe pėrtej hakut nuk gjejmė pos lajthitjes.

  10. #10
    V per Vendeta Maska e ORIONI
    Anėtarėsuar
    10-12-2003
    Vendndodhja
    Shkup-Prishtine-Ulqin-Tirane-Cameri
    Postime
    919
    TRANSFERIM I LARGET

    Ekziston njė e vėrtetė parėsore e cila duhet tė jetė plotėsisht e qartė nė mendjen tonė pėrderisa ne ua prezantojmė Islamin njerėzve, atyre qė i besojnė dhe atyre qė nuk i besojnė, nė mėnyrė tė barabartė. Kjo e vėrtetė rrjedh nga vetė natyra e Islamit dhe buron nga historia e tij.
    Islami ėshtė koncept i sė ardhmes sė ekzistencės dhe jetės. Koncept i plotė me karakteristika tė veēanta. Qė kėtu, nga ai buron njė metodologji e mėvetėsishme e pavarur pėr jetėn nė pėrgjithėsi nė tė gjitha elementet pėrforcuese dhe detyrat e saj, dhe nė tė vendoset njė sistem me karakteristika tė caktuara.
    Ky koncept u kundėrvihet qė nė themel tė gjitha koncepteve xhahilite nė tė kaluarėn dhe nė tė sotmen. Ekziston mundėsia qė ai tė takohet me kėto koncepte nė disa degėzime, sipėrfaqėsore e anėsore. Megjithatė, bazat nga tė cilat burojnė degėzimet e kėtij koncepti janė krejtėsisht tė ndryshme nė krahasim me atė qė e njohu njerėzia nga simotrat e tij.
    Detyra parėsore e Islamit ėshtė tė krijojė njė jetė e cila pėrputhet me kėtė koncept, e cila do tė pėrfaqėsonte nė formė praktike, dhe qė tė vendosė nė tokė sistem i cili do ta pasojė metodologjinė hyjnore tė cilėn e zgjodhi All-llahu duke e nxjerrė nė sipėrfaqe Ummetin musliman qė ta pėrfaqėsojė e ta vendosė. Ai, lavdi pastė, thotė:
    "Ju jeni populli mė i dobishėm, i ardhur pėr tė mirėn e njerėzve, tė urdhėroni pėr te mirė, tė ndaloni nga veprat e kėqija dhe tė besoni All-llahun. " (Ali Imran, 110) Kurse pėr vetinė e kėtij Ummeti thotė: "(Ai ndihmon) ata te cilėt kur Ne u mundėsojmė vendosjen nė tokė, e falin namazin, japin zeqatin, urdhėrojnė pėr tė mirė dhe largojnė prej tė keqes. " (Haxhxh, 41)
    Nuk ėshtė detyrė e Islamit pra, qė tė pajtohet me konceptet xhahilite tė cilat dominojnė nė tokė, as me institucionet xhahilite tė vendosura nė ēdo vend. Kjo nuk ishte detyrė e tij ditėn kur erdhi, nuk ėshtė detyrė e tij sot e as qė do tė jetė nė tė ardhmen. Xhahilijjeti ėshtė xhahilijjet. Xhahilijjeti ėshtė devijim nga robėrimi vetėm ndaj All-llahut dhe nga Programi hyjnor nė jetė, deduktimi i sistemeve, normave, ligjeve, dokeve, traditave, vlerave dhe kritereve nga njė burim tjetėr veē Burimit hyjnor. Islami ėshtė Islam. Detyra e tij ėshtė t'i bartė njerėzit nga xhahilijjeti nė Islam!
    Xhahilijjeti ėshtė robėrimi i njerėzve ndaj njerėzve pėrmes. vendosjes sė ligjeve nga disa njerėz nė ngarkesė tė njerėzve tjerė me atė qė All-llahu nuk lejoi, pa marrė parasysh formėn pėrmes sė cilės vendoset ky legjislacion!
    Islami ėshtė robėrimi i njerėzve vetėm ndaj All-llahut, duke i pėrvetėsuar vetėm nga Ai konceptet, bindjet, normat, ligjet, vlerat, kriteret dhe mė nė fund ēlirimin nga robėrimi prej robėrve!
    Ky realitet i nxjerrė nga natyra e Islamit dhe natyra e rolit tė tij nė tokė, ėshtė ai, pėrmes tė cilit duhet t'ua prezantojmė Islamin njerėzve: atyre qė i besojnė atij dhe atyre qė nuk i besojnė nė mėnyrė tė barabartė!
    Islami nuk pranon alternativėn mishėruese me xhahilijjetin, as nga aspekti i konceptit e as nga aspekti i institucioneve tė cilat burojnė nga ky koncept. Ose Islam ose xhahilijjet. Nuk mund tė ekzistojė ndonjė alternativė gjysma Islam e gjysma xhahilijjet tė cilėn do ta pranonte Islami dhe do tė pajtohej me tė. Pikėpamja e Islamit
    ėshtė e qartė se haku ėshtė njė qė nuk pėrpjesėtohet, se pėrveē kėtij haku gjithēka ėshtė lajthitje. Ata dy (Islami dhe xhahilijjeti) nuk pranojnė inkorporim e mishėrim, andaj ose sundim i All-llahut ose sundim i xhahilijjetit, ose sheriat i All-llahut ose pasion. Nė kėtė kuptim ajetet kur'anore janė tė shumta dhe tė njėpasnjėshme:
    "(Ta zbritėm) Qė edhe ti tė gjykosh me atė qė zbriti All-llahu, e mos ndiq dėshirat e tyre dhe ruaju rrezikut tė tyre qė tė mos tė shmangin nga njė pjesė e asaj qė ta zbriti All-llahu." (Maide, 49)
    "E pėr kėtė shkak (tė pėrēarjes sė tyre) ti thirr dhe pėrqendrohu ashtu si tė ėshtė urdhėruar dhe mos shko pas dėshirave tė tyre. " (Shura, 15)
    "E nese ata nuk tė pėrgjigjen ty, atėherė dije se ata ndjekin vetėm dėshirat e veta, e kush ėshtė mė i humbur se ai qė duke mos pasur fakt prej All-llahut, ndjek epshin e vet? S'ka dyshim se All-llahu nuk udhėzon popullin zullumqar. " (Kasas, 50)
    "Pastaj, Ne tė vumė ty nė njė rrugė tė drejtė tė fesė, pra ti ndiqe atė e mos ndiq dėshirat e atyre qė nuk dinė. Ata nuk mund tė mbrojnė ty pėr asgjė tek All-llahu. Zullumqarėt janė miq tė njėri-tjetrit, kurse All-llahu ėshtė mbrojtės i besimtarėve tė devotshėm." (Xhathije, 18-19)
    "A thua mos po kėrkojnė gjykimin e kohės sė injorancės, po pėr njė popull qė bindshėm beson, a ka gjykim mė i mirė se ai i All-llahut? " (Maide, 50)
    Kėtu kemi tė bėjmė me dy ēėshtje, alternativė tė tretė nuk ka: ose tė pėrgjigjurit All-llahut dhe Pejgamberit, ose tė ndjekurit e pasionit; ose sundim i All-llahut ose sundimi i xhahilijjetit; ose tė gjykohet sipas asaj qė zbriti All-llahu nė tėrėsi ose tė futet nė dilemė ajo qė zbriti All-llahu. Pas kėtij argumentimi tė qartė e tė prerė nuk ka hapėsirė pėr polemikė ose mohim.
    Pra, detyrė e Islamit ėshtė ērrėnjosja e xhahilijjetit nga tė udhėhequrit e njerėzisė dhe marrja e kėsaj udhėheqjeje sipas metodologjisė sė tij tė veēantė, me elemente tė pavarura dhe karakteristika origjinale. Ai me kėtė udhėheqje tė drejtė i dėshiron njerėzisė mirėsi e lehtėsim. Mirėsia e cila formohet pėrmes kthimit tė njerėzisė Krijuesit tė saj. Ky lehtėsim arrihet pėrmes harmonizimit midis lėvizjes njerėzore dhe marrjes pėrsipėr tė kėsaj udhėheqjeje me anė tė metodologjisė sė tij tė veēantė e tė pavarur e cila do ta ngrejė nė njė shkallė tė respektueshme tė cilėn e cakton All-llahu pėr ta. Ajo edhe do t'i shpėtojė nga sundimi i pasionit, ose siē tha Rub'ijj bin Amir kur e pyeti Rustumi, komandanti i persianėve: "Ēka ju solli juve kėtu?" Pėrgjigjja e tij ishte: "All-llahu na ka dėrguar qė ata qė Ai dėshiron t'i nxjerrim (shpėtojmė) nga robėria ndaj robėrve nė robėrim tė vetėm ndaj All-llahut, nga ngushtica e dynjasė nė gjerėsinė e dynjasė dhe ahiretit dhe nga lajthitja e feve tjera nė drejtėsinė e Islamit."
    Pra, Islami nuk erdhi qė t'i pėrkėdhelė pasionet e njerėzve tė pėrfaqėsuara nė konceptet, sistemet, institucionet, doket dhe traditat e tyre, pa i marrė parasysh ato tė cilat i hasi Islami me ardhjen e tij ose ato nė tė cilat sot ėshtė zhytur njerėzia, nė Lindje e nė Perėndim. Ai erdhi qė tė gjitha kėto t'i eliminojė krejtėsisht, t'i zėvendėsojė plotėsisht dhe qė ta vendosė jetėn njerėzore sipas themeleve tė tij tė veēanta. Ai erdhi qė aty pėr aty tė formojė njė jetė islame, tė formojė njė jetė e cila vetėm nga ai buron dhe vetėm me tė ndėrlidhet. Ndoshta disa aspekte sekondare tė tij pėrngjasojnė me disa aspekte sekondare tė jetės tė cilėn e jetojnė njerėzit nė xhahilijjet, megjithatė ajo nuk ėshtė ajo e as nuk ėshtė pjesė e tij. Ajo mund tė jetė vetėm njė rastėsi e kėtij pėrngjasimi eksplicit sekondar nė ēėshtjet degėzore. Kurse trupi i pemės ėshtė krejtėsisht ndryshe. Ajo ėshtė njė pemė tė cilėn e nxori urtėsia e All-llahut kurse kjo ėshtė njė pemė tė cilėn e nxorėn pasionet e njerėzve:
    "Me lejen e All-llahut toka e mirė mbinė bimėt, e ajo qė ėshtė e ligė (nuk ėshtė cilėsore), ajo nuk mbinė vetėm (pak) me vėshtirėsi." (A'raf 58)
    Ky xhahilijjet nė tė kaluarėn ishte i lig por edhe nė tė sotmen ėshtė i lig. Ligėsia e tij ndryshon nė fizionomi dhe nė formė, por ai ėshtė i pandryshueshėm nė rrėnjėt dhe trungun e tij. Ai ėshtė pasioni i njerėzve injorantė e tendenciozė, tė cilėt nuk mund tė shpėtojnė nga injoranca dhe tendencat e tyre, nga interesi i disa individėve nga mesi i tyre, shtresave, popujve ose racave tė cilėt (me mjetet e tyre) mposhtėn drejtėsinė, hakun dhe mirėsinė. Kjo do tė jetė kėshtu derisa tė vijė sheriati i All-llahut dhe t'i pezullojė tė gjitha kėto, t'u caktojė njerėzve nė pėrgjithėsi ligje tė cilat nuk i ndotė injoranca njerėzore, nuk i zhytė pasioni i tyre, as nuk do tė mbėshteten nė interesat e njė grupi prej tyre.
    Meqė ky ėshtė dalluesi mė origjinal midis natyrės sė metodologjisė sė All-llahut dhe metodologjisė sė njerėzve, atėherė ėshtė e pamundur tė gjendet pikėtakimi midis tyre nė njė sistem, ėshtė i pamundur njėsimi ndėrmjet tyre nė njė institucion, ėshtė e pamundur shpikja e njė metodologjie gjysma prej kėtu e gjysma prej atje. Ashtu siē All-llahu nuk falė nėse i bėhet shirk, Ai, po ashtu nuk pranon program tjetėr pėrbri programit tė Tij. Ēėshtja e dytė me atė tė parėn janė tė barabarta, ngase kjo ėshtė ajo nė pikėpamje tė bindjeve akaidore.
    Ky realitet duhet tė shprehė forcė dhe tė jetė i qartė nė ndėrgjegjen tonė pėrderisa ne ua prezantojmė Islamin njerėzve nė mėnyrė qė mos tė hezitojmė nė komunikim, tė mos ngurrojmė e tė mos i lėmė njerėzit tė dyshojnė nė tė. Ne nuk bėn tė tėrhiqemi nga ata pėrderisa tė binden se Islami, kur t'i mbėshteten atij, do t'ua ndryshojė gjendjen krejtėsisht. Do t'ua ndryshojė konceptet ndaj jetės pėrgjithėsisht, ashtu siē do t'ua ndryshojė standardet. Do t'ua ndryshojė aq sa do t'ua zėvendėsojė me shumė mė tė mira sa nuk do tė ketė hapėsirė pėr krahasim. Do t'ua ndryshojė pėr t'i avancuar koncepcionet dhe pėr t'i avancuar standardet e tyre. Ai do t'i sjellė mė afėr standardit tė ndershėm i cili pėrputhet me jetėn njerėzore. Atyre nuk do t'u mbetet asgjė nga institucionet e ē’thurura tė xhahilijjetit nė tė cilat kanė qenė, pėrpos disa degėzimeve tė cilat rastėsisht mund tė kenė ngjashmėri me disa degėzime tė sistemit islam. Madje edhe kėto nuk mund tė jenė pikėrisht tė njėjtat, ngase ato do tė jenė tė pėrforcuara nė njė bazė tė madhe e cila ndryshon qartė nga baza nė tė cilėn ishin tė pėrforcuara gjer mė tani: baza xhahilite e mjerė dhe e ligė! Nė tė njėjtėn kohė ai nuk do t'u zaptojė asgjė nga njohuritė shkencore ekzakte, por do t'i shtyjė fuqishėm pėrpara.
    Ėshtė e domosdoshme qė tė mos lejojmė qė njerėzit ta pėrcaktojnė Islamin si ndonjė drejtim nga drejtimet pozitive sociale ose ndonjė sistem prej sistemeve tė qeverimit pozitiv, me tė gjitha vetitė, degėzimet dhe propagandat e tyre. Ai ėshtė vetėm Islam! Islami me individualitetin e tij tė pavarur, konceptin e tij tė pavarur dhe institucionet e tij tė pavarura. Islami, i cili njerėzisė i realizon mirėsinė tė cilėn e ėndėrrojnė tė gjithė pėrmes institucioneve. Islami i lartė, i pastėr, i harmonizuar, i bukur e i plasuar drejtpėrsėdrejti nga All-llahu i Lartmadhėrishėm.
    Kur ne nė kėtė mėnyrė e perceptojmė njėmendėsinė e Islamit, natyrisht se ky perceptim do tė na bėjė qė t'u drejtohemi njerėzve gjatė prezantimit tė Islamit bindshėm dhe fuqishėm, po ashtu butė dhe mėshirshėm. Bindja e cila i jep siguri (muslimanit) se ajo qė e zotėron ai ėshtė e drejtė, kurse ajo qė e zotėrojnė njerėzit ėshtė e kotė. Butėsia pėrmes sė cilės njeriu e sheh shqetėsimin e njerėzve gjersa ai di se si t'i gėzojė. Dhe, mėshira pėrmes sė cilės ai e sheh lajthitjen e njerėzve, gjersa ai e di se ku ėshtė udhėzimi qė pas tij nuk ka udhėzim!
    Ne nuk do tė futemi tinėzisht me Islam tek ata, as nuk do t'i lakmojmė (me dorėn tonė, sh.p.) pasionet dhe konceptet e tyre tė devijuara. Ne do tė jemi me ta tė hapur sinqerisht. Do t'u themi se ky xhahilijjet nė tė cilin jeni ju, ėshtė i ndytė, e All-llahu dėshiron t'ju pastrojė. Kėto pozita nė tė cilat jeni ju janė tė liga, e All-llahu
    dėshiron t'ju pėrmirėsojė. Kjo jetė tė cilėn e jetoni poshtėrisht, All-llahu dėshiron t'ju ngritė nė tė. Kjo gjendje nė tė cilėn jeni ju ėshtė shqetėsim, mėrzi e brengė, e All-llahu dėshiron t'ua lehtėsojė, t'ju mėshirojė dhe t'ju gėzojė. Islami do t'ua ndryshojė konceptet, pozitat, vlerat dhe do t'ju ngrejė nė njė jetė tjetėr me tė cilėn do tė mohoni kėtė jetė tė cilėn jeni duke e jetuar, nė standarde tjera me tė cilat do t'i urreni standardet e mėparshme nė Lindje e Perėndim tė tokės, nė vlera tjera me tė cilat do tė shqetėsoheni prej vlerave tė cilat dominojnė nė tokė nė pėrgjithėsi. Derisa ju pėr shkak tė mjerimit nuk keni parė figurė reale tė jetės islame ngase armiqtė tuaj - armiqtė e kėsaj feje - tubohen pėr ta ē'thurė dhe qė tė mos vendoset kjo jetė dhe qė tė mos bėhet e gjallė kjo tablo, ne duke e falėnderuar All-llahun e kemi pėrjetuar nė ndėrgjegjen tonė pėrmes Kur'anit, sheriatit, historisė dhe pėrfytyrimit tonė vetė krijues pėr ardhmėrinė nė tė cilėn nuk dyshojmė nė ardhjen e saj.
    Kėshtu duhet t'u drejtohemi njerėzve pėrderisa jemi duke e prezantuar Islamin, ngase kjo ėshtė e vėrteta dhe pikėrisht pse kjo ėshtė pamja pėrmes sė cilės Islami qė nė fillim kėshtu iu drejtua njerėzve, pa marrė parasysh nė Gadishullin Arabik, nė Persi, nė Romė apo nė cilindo vend tjetėr.
    Ai shikoi nė ta nga lart ngase kjo ėshtė e vėrteta, i kėshilloi me gjuhėn e dashurisė dhe dhembshurisė ngase ajo nga natyra ėshtė e vėrtetė, dhe i ndau me ndarje tė plotė pa kurrfarė dilemash e kontestesh ngase kjo ėshtė rruga e tij. Ai nuk u tha atyre kurrė: Islami nuk do ta prekė jetėn, pozitat, konceptet dhe vlerat tuaja, pos me ndryshime tė imėta! Ose t'u thotė se ai u pėrngjason sistemeve dhe standardeve tė cilat i patėn pėrvetėsuar, siē thekson dikush prej nesh pėrderisa ėshtė duke ua prezantuar Islamin, ndonjėherė me titull Demokracia e Islamit e ndonjėherė tjetėr Socializmi i Islamit!, e ndonjėherė duke thėnė se institucionet ekonomike, politike, juridike tė vendosura nė vendet e tyre nuk kanė nevojė pėr Islamin pos disa ndryshimeve tė vogla!!!, e shumė e shumė futje tinėzare dhe pėrkėdhelje pasionesh!
    Kurrsesi. Ēėshtja ėshtė krejtėsisht ndryshe. Transferimi nga ky xhahilijjet i cili ka pėrfshirė faqen e dheut nė Islam ėshtė me njė distancė tė gjerė e tė largėt. Pamja e jetės islame ėshtė krejtėsisht ndryshe nga pamja e jetės xhahilite nė tė kaluarėn dhe sot. Ky shqetėsim prej tė cilit lėngon njerėzia, nuk mund tė ngrihet me ndryshime tė vogla nė disa gjėra sekondare tė sistemeve dhe institucioneve. Njerėzia nuk do tė shpėtojė prej tij pėrveē pėrmes kėtij transferimi tė gjerė c tė largėt. Transferim nga metodologjitė e krijesave nė metodologjinė e Krijuesit, prej sistemeve tė njerėzve nė sistemin e Zotit tė njerėzve, prej gjykimeve tė robėrve nė gjykim tė Zotit tė robėrve.
    Kjo ėshtė njė e vėrtetė. E vėrteta tjetėr ėshtė qė tė jemi tė pėrgatitur pėr ta komunikuar atė, duke mos lejuar qė njerėzit tė dyshojnė ose tė hasin nė shpifje.
    Ndoshta njerėzit nė fillim tė ēėshtjes do ta urrejnė (thirrjen islame). Madje, ndoshta do tė tremben e shqetėsohen, megjithatė, njerėzit po ashtu e urrejtėn atė dhe e ndienin veten tė shqetėsuar nė fillim tė thirrjes nė Islam. Ata u trembėn dhe e ndienin veten tė ofenduar qė Muhammedi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i nėnēmonte botėkuptimet e tyre, i turpėronte zotat e tyre, i injoronte institucionet e tyre dhe distancohej nga doket dhe traditat e tyre. Ai vetvetes dhe pakicės sė tij besimtare ia kishte siguruar standardet, vlerat dhe traditat jashtė standardeve tė xhahilijjetit, vlerave dhe traditave tė tij.
    Mė pastaj ē'ndodhi? Pastaj iu ngjitėn hakut i cili nuk u pėlqeu nė fillim dhe prej tė cilit trembeshin:
    "Ata ishin si gomarė tė trembur (tė egėr), qė ikin prej luanit (ose gjahtarit). " (Muddeththir, 50-51)
    Ata ishin tė tillė qė e luftuan dhe e dėbuan me tė gjitha forcat dhe dredhitė qė zotėronin, i torturuan familjet e muslimanėve mizorisht pėrderisa ishin tė dobėt nė Mekke. Mandej ata iu kundėrvunė me luftė tė rreptė duke qenė tė fuqishėm nė Medine.
    Da'veja nė periudhėn e parė nuk ishte nė njė pozitė mė tė fortė e mė tė pėrshtatshme se ajo sot. Ishte e panjohur dhe e injoruar nga xhahilijjeti. Ishte po ashtu e bllokuar nė luginėn e Mekkes, e depėrtuar nga gjuetarėt dhe pushtetarėt. Ajo ishte e panjohur nė kohėn e vet nė gjithė botėn.
    Atė e pėrshkonin perandoritė e mėdha arrogante tė cilat i injoronin tė gjitha parimet dhe synimet e saj. Por ajo, pėrkundėr gjithė kėsaj ishte e fuqishme, ashtu siē ėshtė ajo sot e fuqishme dhe nesėr do tė mbetet e fuqishme. Elementet e forcės janė tė struktura nė vetė natyrėn e akides sė saj. Qė kėtu, ajo zotėron qė tė veprojė edhe nė kushtet mė tė vėshtira e mė tė rėnda. Ajo ėshtė e strukur nė tė vėrtetėn e rėndomtė e tė qartė nė tė cilėn ka zėnė vend, nė pėrputhjen e saj me natyrshmėrinė qė ndikimit tė saj nuk mund t'i rezistojė gjatė, nė fuqinė e saj pėr ta udhėhequr njerėzinė sigurt nė rrugėn e pėrparimit, pavarėsisht se nė cilėn periudhė tė zhvillimit tė prapambeturisė apo tė pėrparimit ekonomik, social, shkencor e mendor e gjen njerėzinė. Po ashtu, pėrderisa ajo ėshtė e strukur nė qartėsinė e saj, ajo i kundėrvihet xhahilijjetit me tė gjitha forcat e saj materiale duke mos u tundur asnjė shkronjė nga bazat e saj, duke mos i pėrkėdhelur pasionet e xhahilijjetit e as duke mos ndėrhyrė nė tė tinėzisht, pėrkundrazi, ajo e publikon hakun fuqimisht duke i bėrė njerėzit qė ta ndiejnė se ajo ėshtė mirėsi, mėshirė dhe bereqet.
    All-llahu, i cili krijoi njerėzit, e di natyrėn e pėrbėrjes sė tyre, brendinė e zemrave tė tyre dhe e di se si duhet reaguar kur publikohet haku fuqimisht, qartė, drejtė pa hezitim dhe pėrgjim!
    Qenia njerėzore duhet tė pėrgatitet pėr transferim tė plotė nga njė jetė nė jetėn tjetėr. Pėr tė do tė jetė mė lehtė nė krahasim me ēfarėdo ndryshimesh parciale nė rastet tjera tė shumta. Transferimi i plotė nga njė sistem jete nė sistem tjetėr mė tė pėrsosur se ai, mė tė plotė dhe mė tė pastėr. Njė transferim qė ka se ēka tė arsyetojė nė logjikėn e ndėrgjegjes. Por, disa shtrojnė pyetjen ēka e arsyeton transferimin nga sistemi xhahilit nė sistemin islam, gjersa sistemi islam nuk shton pos njė ndryshimi tė vogėl kėtu dhe njė korrigjimi tė vogėl atje? Ata thonė: Pa dyshim tė mbeturit nė sistemin ekzistues ėshtė mė afėr logjikės, ngase ai sė paku ėshtė sistem i qėndrueshėm, i pranueshėm pėr reformė dhe korrigjim, andaj edhe nuk ka nevojė pėr ta braktisur dhe pėr t'u transferuar nė sistem jo tė qėndrueshėm dhe jo tė zbatueshėm, meqė ai kinse ėshtė i ngjashėm me tė nė shumicėn e karakteristikave tė tij!
    Po ashtu takojmė disa tė cilėt flasin pėr Islamin, ua prezantojnė njerėzve sikur tė ishte ai pronė e tyre, orvaten qė t'i shmangin akuzat nga ai! Nė mesin e atyre mbrojtjeve ėshtė edhe ajo se sistemet aktuale veprojnė kėshtu e kėshtu, gjė qė do ta turpėronte Islamin, dhe se Islami nuk ka bėrė gjė - nė kėto veprime - pėrveē asaj qė e bėjnė qytetėrimet e reja dhe atė pas njė mijė katėrqind vjetėsh!
    Sa mbrojtje pėrbuzėse ėshtė kjo! Dhe sa mbrojtje e ligė ėshtė kjo!
    Islami nuk i merr arsyetimet pėr vete nga sistemet xhahilite dhe sjelljet pėrbuzėse tė cilat burojnė nga ato. Kėto qytetėrime tė cilat e magjepsin shumė kė dhe i mposhtin shpirtrat e tyre, nuk janė asgjė pos sisteme nė esencė xhahilite. Krahasuar
    me Islamin, ato janė sisteme tė cunguara, tė tejdukshme dhe tė molisura. Nuk ėshtė e vėrtetė se gjendja e banorėve nė ato sisteme ėshtė mė e mirė se gjendja e banorėve nė tė ashtuquajturin vatani islam ose Bota islame! Kėta tė fundit erdhėn nė kėtė mjerim jo pse janė muslimanė, por pėr shkak tė largimit tė tyre nga Islami. Argumenti i Islamit i cili u ofrohet njerėzve ėshtė: Ky ėshtė mė i mirė se ai (xhahilijjeti, sh.p.) saqė nuk krahasohet. Ai erdhi qė ta ndėrrojė atė, e jo ta pėrforcojė, qė njerėzit t'i shpėtojė nga humnera e tij e jo ta bekojė rrėshqitjen e tyre nė kėtė baltė e cila paraqitet nė rrobat e qytetėrimit.
    Ne nuk do tė dėshtojmė nga arsyeja se do tė hasim nė Islam disa ngjashmėri me sisteme, drejtime dhe mendimet aktuale. Ne i refuzojmė kėto sisteme, qofshin tė Lindjes apo tė Perėndimit. Ne i refuzojmė nė tėrėsi ngase ato janė tė zhytura e tė prapambetura nė krahasim me atė se ēka dėshiron Islami qė njerėzia tė arrijė pėrmes tij.
    Kur njerėzve u drejtohemi me kėtė njėmendėsi dhe ua prezantojmė themelin akaidor tė konceptit gjithėpėrfshirės islam, ata nė thellėsinė e natyrės (ndėrgjegjes) sė tyre do tė kenė arsyetim pėr t'u transferuar nga njė standard nė standardin tjetėr, nga njė situatė nė situatė tjetėr. Megjithatė, ne nuk u drejtohemi me argument tė kėnaqshėm nėse themi: Ejani nga sistemi i vendosur praktikisht nė njė sistem tjetėr tė parealizuar. Ai nuk do tė ndėrrojė nga sistemi juaj i vendosur pos shumė pak. Argument pėr ju ėshtė ajo se ju veproni nė kėtė apo atė ēėshtje sikur qė vepron ai. Andaj, ai nuk do t'ju ngarkojė pėrpos me ndryshimin e disa traditave, pozicioneve dhe pasioneve tuaja. Ai do t'ua lė tė gjitha ato qė ju pėrpiqeni t'i ruani nga ai dhe nuk do tė ndėrhyjė pos me prekje tė lehtė!!
    Ky pra qė duket i lehtė sipėrfaqėsisht, nuk ėshtė tėrheqės sipas natyrės sė tij, pėr mė tepėr kur kjo nuk ėshtė realitet. E vėrteta ėshtė se Islami i ndėrron konceptet dhe emocionet, siē i ndėrron sistemet dhe standardet, rregullat normative dhe ligjet. Ai i ndėrron rrėnjėsisht qė mos tė mbetet asnjė lidhje me themelin e jetės xhahilite tė cilėn e jeton njerėzimi. Mjafton qė ai i transferon tėrėsisht dhe detajisht nga robėria ndaj robėrve nė robėrinė ndaj All-llahut, Njė.
    "E kush tė dojė, le tė besojė e kush tė dojė, le tė mohojė." (Kehf, 29)
    "E kush nuk e besoi, All-llahu nuk ka nevojė pėr njerėzit. " (Ali Imran, 97)
    Ēėshtja nė thelb ėshtė ēėshtje e kufrit dhe imanit, e shirkut dhe teu'hidit, e xhahilijjetit dhe Islamit. Kjo duhet tė jetė mė se e qartė. Njerėzit nuk mund tė jenė muslimanė - siē pretendojnė - kur ata e duan jetėn xhahilite. Nėse dikush prej tyre dėshiron qė ta mashtrojė veten ose t'i mashtrojė tė tjerėt duke besuar se Islami mund tė qėndrojė me kėtė xhahilijjet, ai mund ta bėjė kėtė. Por mashtrimi i vetes apo i tė tjerėve nuk mund tė ndryshojė asgjė nga njėmendėsia e realitetit. Kjo nuk ėshtė Islam dhe kėta nuk janė muslimanė. Thirrja sot duhet tė pėrqendrohet qė t'i kthejė ata injorantė nė Islam dhe qė rishtazi tė bėjė prej tyre muslimanė.
    Ne nuk i thėrrasim njerėzit nė Islam qė tė fitojmė shpėrblim prej tyre, as nuk dėshirojmė dominim nė tokė e as ngatėrresa, e as qė dėshirojmė diē tė veēantė pėr vetvete. Llogaria dhe shpėrblimi ynė nuk pritet prej njerėzve, ne ata i thėrrasim nė Islam ngase i duam dhe ua duam tė mirėn, madje, sado qė tė na ofendojnė, sepse kjo ėshtė natyra e thirrėsit nė Islam dhe kėto janė shtytjet e tij. Qė kėtu, ata doemos duhet ta mėsojnė prej nesh tė vėrtetėn e Islamit dhe tė vėrtetėn e detyrave tė cilat do t'ua kėrkojė si shpėrblim pėr mirėsinė e thellė tė cilėn ua pėrgatit atyre. Po ashtu, ata doemos duhet ta dinė bindshėm realitetin e xhahilijjetit nė tė cilin janė. Ai ėshtė xhahilijjet dhe nė asgjė nuk i pėrket Islamit. Ai ėshtė vetėm pasion pėrderisa nuk ėshtė sheriat Ai ėshtė lajthitje pėrderisa nuk ėshtė i vėrtetė. Ēdo gjė pėrtej hakut nuk ėshtė tjetėr pos lajthitje!
    Islami nuk posedon diē qė ne tė turpėrohemi prej tij ose tė detyrohemi qė ta mbrojmė atė. Ai nuk posedon vetinė qė tė futemi tek njerėzit tinėzisht ose qė tė ngurrojmė dhe mos ta publikojmė atė sipas realitetit tė tij. Dėshtimi shpirtėror para Lindjes e Perėndimit dhe para pozicioneve tė xhahilijjetit kėtu - atje, ėshtė faktor qė bėn qė disa njerėz muslimanė t'ia mishėrojnė Islamit ca pika dakorduese nga sistemet njerėzore ose t'ia mishėrojnė disa nga tė arriturat e qytetėrimit xhahilit dhe ia mbėshtesin tė arriturave tė Islamit (nė kohėn e lulėzimit tė tij, sh.p.) dhe vendimeve tė tij nė disa ēėshtje.
    Nėse dikush ka nevojė pėr mbrojtje, arsyetim dhe ngushėllim, ai pa dyshim nuk ėshtė Islami me atė qė ua prezanton njerėzve, por ėshtė ai i cili jeton nė kėtė xhahilijjet tė boshatisur nga vlerat, i pėrmbushur me kundėrthėnie, cungime dhe tė meta, dhe i cili tenton tė trillojė arsyetime pėr xhahilijjetin. Tė tillėt janė ata tė cilėt e sulmojnė Islamin e nė anėn tjetėr, disa nga simpatizuesit e tij, tė cilėt nuk e njohin realitetin e Islamit, merren me mbrojtjen e tij, thuajse ai ėshtė i akuzuar, i detyruar ta mbrojė qenien e tij nė kafazin e akuzave!
    Disa nga ata na kundėrviheshin - e ne ishim pakicė qė i pėrkitnim besimit islam - gjatė viteve qė i kalova nė Amerikė, e nė anėn tjetėr njė numėr yni merrnin pozitėn e mbrojtėsit dhe arsyetuesit gjersa unė, pėrkundrazi, merrja pozitėn e sulmuesit tė xhahilijjetit perėndimor si nė pikėpamjen e doktrinave tė ē’thurura fetare po ashtu edhe nė pikėpamje tė standardeve sociale, ekonomike dhe morale shqetėsuese. Kėto koncepte rreth individit hyjnor (tė shenjtė), mėkatit dhe sakrificės nuk pėrkojnė as me mendjen as me ndėrgjegjen. Ja ku e kemi kapitalizmin me monopolin dhe kamatat dhe me gjithė atė shėmtim tė ngrysur, pastaj individualizmin aristokrat pėrmes tė cilit zhduket solidariteti (me tė varfrit, sh.p.), pos nėn ēekanin e ligjit. Ja edhe ky koncept material i amėsht e i thatė pėr jetė, pastaj liria e kafshėve tė cilėn e quajnė liria e larmisė, tregu i robėreshave tė cilin e quajnė liria e femrės, mandej absurdet e ndryshme, padrejtėsitė dhe imponimi pėr tė marrė detyra tė kundėrta me realitetin e jetės nė normativat e martesės, shkurorėzimit dhe ndjellja pėr ndarjen racore tė idhėt e tė ndytė. Pastaj se si Islami zotėron arsye logjike, epėrsi, humanitet dhe pėrzemėrsi, se si arrin nė horizonte tė larta kurse njerėzimi gjithmonė mbetet nėn tė dhe nuk mund ta arrijnė, dhe se si ai ballafaqohet me realitetin dhe njėkohėsisht merret me mjekimin e situatės duke u mbėshtetur nė themelet e natyrshmėrisė sė shėndoshė njerėzore.
    Kėto ishin disa realitete me tė cilat ballafaqoheshim nė jetėn praktike perėndimore. Ato realitete ishin tė atilla sa kur i prezantonim sipas prizmit islam, turpėroheshin ithtarėt e saj. Megjithatė, disa njerėz - qė pretendonin Islamin - dėshtonin para atij kundėrmimi nė tė cilin jetonte xhahilijjeti saqė ia mveshnin Islamit disa ngjashmėri me kėtė situatė shqetėsuese e tė mjerė nė Perėndim dhe tė atij shėmtimi e saktėsie materiale nė Lindje!
    Mendoj se pas gjithė kėsaj nuk ka nevojė tė them: Pa dyshim se ne jemi ata qė e prezantojmė Islamin tek njerėzit (ngase kjo ėshtė e ditur, sh.p.). E jona ėshtė qė mos ta fqinjėrojmė xhahilijjetin nė asgjė nga konceptet e tij, nga trendet e tij, nga doket e tij sado qė tė shtohet presioni i tij ndaj nesh.
    Detyrė jona e parė ėshtė vendosja e koncepteve islame dhe traditave islame nė vend tė kėtij xhahilijjeti. Kjo nuk mund tė realizohet duke e fqinjėruar xhahilijjetin dhe t'i bėjmė hapat e parė me tė nė start tė rrugės, siē edhe dikujt prej nesh i pėrhitet se ashtu duhet. Kjo ka kuptimin e shpalljes sė dėshtimit qė nė nismė tė rrugės.
    Presioni i koncepteve dominuese shoqėrore dhe traditave tė pėrhapura shoqėrore ėshtė presion i ashpėr dhe dėrrmues, veēanėrisht pėr botėn e femrės. Nė kėtė rast, pikėrisht femra muslimane i ėshtė ekspozuar presionit tė fortė dhe fatal. Por patjetėr duhet tė bėjmė atė qė ėshtė e domosdoshme. Patjetėr nė fillim duhet tė vendosemi (stabilizohemi), sė dyti patjetėr duhet tė ngrihemi. Doemos duhet ta prezantojmė xhahilijjetin dhe ta perceptojmė realisht ashtu siē ėshtė, duke e krahasuar me horizontet e larta dhe fisnike tė jetės islame tė cilėn e duam dhe e synojmė.
    Kjo nuk mund tė bėhet duke e fqinjėruar xhahilijjetin nė disa nga hapat e ndėrmarrė, por as qė mund tė bėhet duke e bojkotuar tani, duke u mėnjanuar e vetmuar. Kurrsesi. Ne duhet tė pėrzihemi, por tė dallohemi, tė marrim e tė japim por tė ngrihemi, ta publikojmė hakun me dashuri, ta ngremė imanin me devotshmėri dhe tė pajisemi pas gjithė kėsaj me tė vėrtetėn praktike. Kėshtu duhet, ngase ne jetojmė nė njė mjedis xhahilit dhe jemi nė rrugė mė tė udhėzuar nga ajo e xhahilijjetit. Kjo nė tė vėrtetė ėshtė transferim i largėt e i gjerė. Ky transferim nga xhahilijjeti nė Islam ėshtė klimė ndarėse dhe nuk ekziston urė takimi nė mes tė rrugės. Megjithatė, bartėsit e xhahilijjetit pa dyshim duhet tė transferohen nė Islam, qofshin nga ata qė jetojnė nė tė ashtuquajturin vatan islam, (lexo: shtetet islame, sh.p.) tė cilėt pretendojnė se janė muslimanė, qofshin nga ata qė jetojnė nė vatan joislam qė tė dalin nga errėsira nė dritė, tė shpėtojnė nga ky mjerim nė tė cilin ndodhen, qė ta pėrjetojnė mirėsinė tė cilėn e kemi shijuar ne tė cilėt e njohėm Islamin dhe u orvatėm qė tė jetojmė me tė. Pėrndryshe, le ta themi atė qė e urdhėroi All-llahu, lavdi pastė, Tė Dėrguarin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ta thotė:
    "Ju keni fenė tuaj, e unė kam fenė time."

  11. #11
    V per Vendeta Maska e ORIONI
    Anėtarėsuar
    10-12-2003
    Vendndodhja
    Shkup-Prishtine-Ulqin-Tirane-Cameri
    Postime
    919
    LARTESIMI I IMANIT

    "E mos u dobėsoni (fizikisht) dhe mos u dėshpėroni (shpirtėrisht) derisa ju jeni mė tė lartit, po qe se jeni besimtarė tė sinqertė. " (Ali Imran, 139)
    Gjėja e parė nė tė na cilėn shkon mendja nga ky udhėzim ėshtė se ky ajet i drejtohet gjendjes nė xhihad e pėrfaqėsuar nė dyluftim. Por, njėmendėsia e kėtij udhėzimi dhe shtrirja e tij ėshtė mė e madhe dhe mė e gjerė nga kjo gjendje e veēantė me tė gjitha rrethanat e tij tė shumta.
    Ai pėrfaqėson gjendjen e pėrhershme nė tė cilėn duhet tė jetė ndjenja e muslimanit, koncepti, vlerėsimi i gjėrave dhe ndodhive, vlerave dhe individėve nė mėnyrė tė barabartė.
    Ai pėrfaqėson gjendjen e lartėsimit nė tė cilėn duhet tė vendoset qenia e besimtarit pas ēdo gjėje, ēdo situate, ēdo vlere dhe ēdo individi, lartėsimi me iman dhe me vlerat e tij mbi tė gjitha vlerat qė dalin nga njė bazė jashtė bazės sė imanit.
    Lartėsimi mbi fuqitė e shmangura tė tokės nga metodologjia e imanit, mbi vlerat e tokės tė cilat nuk burojnė nga baza e imanit, mbi traditat e tokės tė cilat nuk i ka formuluar imani, mbi ligjet e tokės tė cilat nuk i ka normuar imani dhe mbi institucionet e tokės tė cilat nuk i krijoi imani.
    Lartėsimi, pėrkundėr dobėsisė sė fuqisė, vogėlsisė sė numrit dhe varfėrisė sė mallit, ėshtė i barabartė si lartėsimi me fuqi, bollėk dhe pasuri.
    Lartėsimi i cili nuk tundet para njė fuqie shtypėse, as para tekeve shoqėrore, as para ligjit tė padrejtė, as para njė standardi i cili ėshtė pranuar tek njerėzit e i cili nuk ka kurrfarė mbėshtetje nė iman.
    Rasti i ndihmesės kolektive dhe qėndresės nė xhihad nuk ėshtė tjetėr pos njė rast prej rasteve tė lartėsimit tė cilin e pėrfshin udhėzimi i madh hyjnor.
    Lartėsimi me iman nuk ėshtė rėndom njė insistim personal, mburrje e shprehur dhe entuziazėm i flaktė, por ai ėshtė lartėsim i vendosur nė tė vėrtetėn e patundur tė pėrqendruar nė natyrėn e ekzistimit, nė tė vėrtetėn e pashtershme edhe pas logjikės sė forcės, botėkuptimit tė ambientit, normativave tė shoqėrisė dhe traditave tė njerėzve ngase ai ėshtė i lidhur drejtpėrsėdrejti me All-llahun e gjallė qė nuk vdes.
    Bashkėsia njerėzore ka pozitėn dominuese, bontonin e saj tė pėrgjithshėm, shtypjen dėrrmuese dhe peshėn e saj tė rėndė, por ka efekt vetėm mbi ata tė cilėt. nuk kanė mbrojtje prej tij me ndonjė shtyllė tė palėkundshme, dhe tė cilėt i rezistojnė pa ndonjė mbėshtetje tė fortė. Ėshtė shumė vėshtirė tė pėrshkohen konceptet dominuese dhe idetė e pėrhapura dhe tė shpėtohet prej tyre pa u vendosur njė e vėrtetė nėn ndikimin e sė cilės shteren kėto koncepte dhe mendime dhe pa u mbėshtetur nė njė burim mė tė lartė se burimi i tyre, mė i madh dhe mė i fuqishėm.
    Ai i cili i ėshtė nėnshtruar kėsaj shoqėrie, mendimit dominues, bontonit tė pėrgjithshėm, vlerave, konsideratave, ideve, koncepteve, devijimeve dhe tekeve tė saj, do tė ndihet i huaj dhe i dobėt gjersa nuk ka mbėshtetje mė tė fortė sesa mbėshtetja nė njerėz, mbėshtetje mė tė sigurt sesa toka, mbėshtetje mė tė ndershme sesa jeta.
    All-llahu nuk e lė besimtarin tė vetmuar ta rezistojė shtypjen, ta bartė barrėn, tė rraskapitet nga dobėsimi e dėshpėrimi. Qė kėtu vjen ky udhėzim:
    "E mos u dobėsoni (fizikisht) dhe mos u dėshpėroni (shpirtėrisht) derisa ju jeni mė tė lartit, po qe se jeni besimtarė tė sinqertė. " (Ali Imran, 139)
    Ky udhėzim paraqitet t'i kundėrvihet dobėsimit dhe dėshpėrimit si dy gjendje emocionale tė cilat e sulmojnė ndėrgjegjen nė' kėtė rast. Ai u kundėrvihet me lartėsim e jo thjesht me durim dhe qėndresė. Lartėsimi i cili shikon nga lart nė fuqitė zullumqare, vlerat dominuese, konceptet e pėrhapura, konsideratat, pozicionet, traditat, doket dhe grupet e tubuara nė lajthitje.
    Besimtari ėshtė mė i larti. Mė i larti nė mbėshtetje dhe burim. As e tėrė toka, as njerėzit, as vlerat qė dominojnė nė tokė dhe konsideratat e pėrhapura nė njerėz nuk janė mė tė larta pėrderisa ai nga All-llahu frymėzohet, te All-llahu kthehet (mbėshtetet) dhe sipas metodologjisė sė Tij do tė shkojė?
    Ai mė sė miri e percepton dhe mė sė larti e koncepton tė vėrtetėn e ekzistencės. Besimi nė All-llahun, Njė, pėrmes kėsaj pamjeje me tė cilėn erdhi Islami, ėshtė pamja mė e plotė e njohurisė sė tė vėrtetės mė kolosale. Kur tė bėhet krahasimi i kėsaj pamjeje me atė grumbull konceptesh, besimesh dhe drejtimesh, qofshin ato qė kanė ardhur prej filozofive tė mėdha nė tė kaluarėn dhe tė sotshmen apo ku pėrfunduan besimet idhujtare dhe biblike tė devijuara (ēifute e tė krishtera, sh.p.), apo atė qė e imponuan drejtimet e errėta materialiste, kur tė bėhet krahasimi i kėsaj pamjeje tė shkrepur, tė qartė, tė bukur e tė harmonizuar me kėtė grumbull dhe kėto sorollatje, do tė ndriēohet madhėshtia e besimit islam siē nuk ėshtė ndriēuar kurrė mė parė. Nuk ka dyshim se ata qė e dinė kėtė tė vėrtetė, janė mė tė lartė se tė gjithė ata qė gjenden nė atė grumbull.18
    Ai ėshtė mė i ngrituri nė konceptimin e vlerave dhe kritereve me tė cilat maten jeta, ndodhitė, gjėrat dhe individėt. Akideja e cila buron nga tė njohurit e All-llahut me atributet e Tij, siē i theksoi ato Islami, dhe nga e cila buron njohuria pėr njėmendėsinė e vlerave, nė kėtė ekzistencė tė pakufishme e jo nė mejdanin e vogėl tė Tokės, kjo akide e ka pėr detyrė t'i ofrojė besimtarit koncept pėr vlerat mė tė larta dhe mė tė pėrpikta nga ato kritere tė ndryshme qė gjenden nė duar tė njerėzve, tė cilėt edhe nuk mund tė perceptojnė pėrveē ēka shohin nėn kėmbėt e tyre. Ata nuk mund t'i pėrmbahen njė kriteri edhe nė njė gjeneratė, madje edhe nė njė popull, madje edhe nė njė qenie prej kohės nė kohė.
    Ai ėshtė mė i larti nė ndėrgjegje dhe sens, moral dhe sjellje. Besimi i tij nė All-llahun me emra tė bukur dhe veti tė shkėlqyeshme vetvetiu e frymėzojnė me madhėshti, pastėrti, ndershmėri dhe devotshmėri, pastaj me punė tė frytshme dhe udhėheqje tė drejtė. Mbi kėto, frymėzimi i akides pėr shpėrblim nė ahiret, shpėrblim para tė cilit zvogėlohen telashet e dynjasė dhe tė gjitha ankesat nga ajo, nė tė cilin qetėsohet ndėrgjegjja e besimtarit edhe nėse shkon nga kjo botė pa ndonjė pėrfitim.
    Ai ėshtė mė i larti me ligj dhe sistem. Atėherė kur besimtari e konsulton gjithė atė kapital qė e njohu njerėzimi nė tė kaluarėn dhe sot dhe e krahason me ligjin dhe sistemin e tij, do tė shohė se ato u pėrngjajnė pėrpjekjeve fėmijėrore dhe kacavarjeve tė qorrave. Ai nė kėtė rast do tė shikojė nė njerėzimin nga lart me dhembje e keqardhje pėr mjerimin dhe pafatėsinė e tyre. Nė shpirtin e vet ai e ndjen atė mbi lartėsim mbi kėtė pafatėsi dhe humbje.
    18 Konsulto kapitullin: "Sorollatje dhe grumbullim" nė librin: "Karakteristikat e konceptit islam dhe potencialet e tij"
    Pikėrisht kėshtu muslimanėt e parė qėndronin para dukurive tė zbrazėta, fuqive tė tundura dhe konsideratave tė cilat njerėzit i adhuronin nė xhahilijjet. Xhahilijjeti nuk ėshtė njė periudhė kohore, por ėshtė gjendje prej gjendjeve e cila pėrsėritet sa herė qė devijon shoqėria nga metodologjia islame, njėjtė si nė tė kaluarėn, tė tashmen dhe tė ardhmen.
    Kėshtu qėndroi Mugire Ibėn Shu'be para formave tė xhahilijjetit, pozicioneve, vlerave dhe koncepteve tė tij nė tendėn e Rustumit, komandantit tė njohur persian:
    Nga Ebu Uthman En-Nehdi pėrcillet se ai ka thėnė: "Kur Mugireja arriti nė Kantare (vendi ku gjendej njė urė, sh.p.) e kaloi atė, dhe doli nė anėn e persianėve. Nga ai kėrkuan tė ulet pėr bisedė. Ata kėrkuan nga Rustumi tė takohet me tė. Nuk ndryshuan asgjė nga simbolet e veshura pėr t'i treguar qėndrimet e forta. Kur u afrua Mugire ibni Shu'be i pa ushtarėt nė veshjen e tyre me kurora dhe rroba tė praruara (tė thurura me ar). Ai (Rustumi) i kishte rreshtuar ata nė largėsi prej njė galves (Galveja ėshtė masė largėsie sa shkon larg shigjeta e cila pėrcaktohet me treqind ose katėrqind hapa). Askush nuk i afrohej mė afėr nga kjo largėsi e galves. Mugireja, i cili kishte katėr gėrsheta, iu afrua duke ecur gjersa u ul nė shtratin ku gjendej edhe jastėku i tij. Atėherė iu turrėn ushtarėt, e shkundėn, e ulėn dhe e rrėzuan. Mugireja nė atė rast tha: "Mė parė na arrinin lajmet pėr ju qė i ėndėrronim. Por sot nuk shoh popull mė tė poshtėruar se ju. Ne arabėt jemi tė barabartė, nuk e robėrojmė njėri-tjetrin, pėrveē nėse jemi nė luftė (armiqėsi) me banorin tonė. Kam menduar se edhe ju e trajtoni tė barabartė popullin tuaj ashtu siē i trajtojmė ne tanėt tė barabartė. Do tė ishte mė mirė nga kjo qė vepruat me mua tė mė informoni se njė pjesė e juaj ėshtė zot i tjetrės. Kjo gjendje nuk do tė vazhdojė gjatė te ju. Ne nuk veprojmė kėshtu, as qė do t'u kisha ardhur, por vetė mė ftuat. Sot kuptova se ēėshtja juaj do tė mbarojė. Ju do tė jeni tė dėshtuar. Asnjė mbret nuk mund tė qėndrojė me kėto sjellje e as me kėto mend."
    Kėshtu edhe Rub'ij bin Amir qėndroi trimėrisht me Rustumin dhe ushtrinė e tij para luftės sė Kadisijjes:
    "Sa'd bin Ebu Vekkasi e dėrgoi Rub'ij bin Amirin para ngjarjes sė Kadisijjes si pėrfaqėsues te Rustumi, komandant i ushtrisė persiane dhe udhėheqės i tyre. Kur hyri te ai e pa se si e kishin zbukuruar vendin (tendėn) e tij me jastėkė e shtretėr tė mėndafshtė, kurse nė tė dukeshin margaritarėt dhe xhevahiret e shtrenjtė dhe tė ēmueshėm e nė kokė mbante taxhin, po edhe gjėra tjera tė ēmueshme. Ai ishte i ulur nė njė krevat prej ari. Rub'iju hyri me teshat e tij tė zhgujta e kalin e tij tė ulėt saqė filloi tė shkelė nė njė pjesė tė qilimit. Pastaj zbriti nga ai dhe e lidhi me njė pjesė tė jastėkėve. Iu afrua atij (Rustumit) me armė nė dorė e me helmetė nė kokė. I thanė atij: Lėre armėn. Ai u pėrgjigj: Unė nuk u jam dorėzuar, por erdha meqė mė ftuat. Nėse mė lini kėshtu (po mbetem), pėrndryshe po kthehem. Atėherė Rustumi tha: Jepni leje atij. Filloi t'i afrohet duke e mbėshtetur shigjetėn e tij mbi mbulesat dhe duke i shpuar. Rustumi i tha: Ē'ju solli juve kėtu? Ai u pėrgjigj: All-llahu na ka sjellė qė t'i nxjerrim ata qė Ai do nga robėria ndaj robėrve nė robėri vetėm ndaj All-llahut, nga ngushtica e dynjasė nė gjerėsinė e dynjasė dhe ahiretit dhe nga padrejtėsitė e feve tjera nė drejtėsinė e Islamit."
    Situatat kanė ndryshuar. Megjithatė muslimani edhe pse ėshtė nė pozitėn e tė mundurit, por thjesht vetėm prej fuqisė materiale, atė nuk e ndajnė emocionet se ai ėshtė mė i larti. Ai nė ngadhėnjyesin e tij shikon nga lart pėrderisa ėshtė besimtar. Ai ėshtė i bindur se ajo ėshtė periudhė e shkurtėr qė do tė kalojė. Imanit pėrsėri do t'i kthehet, s'ka ikje prej tij. Madje merre edhe si supozim se ai nuk ngadhėnjen, pėrsėri njė gjendje e tillė nuk ia ulė kokėn. Njerėzit qė tė gjithė vdesin, kurse muslimani bie shehid. Ai ndahet nga kjo tokė pėr nė xhennet, kurse ngadhėnjyesi i tij kur ndahet
    shkon nė zjarr. Sa i madh ėshtė dallimi midis tyre, kurse ai e dėgjon ftesėn e Zotit tė tij bujar:
    "Tė mos mashtrojė bredhja nėpėr qytete e atyre qė nuk besuan. Ajo ėshtė njė kėnaqėsi e paktė, e pastaj vendi i tyre ėshtė xhehennemi qė ėshtė vend mjerimi. Por, ata qė ia patėn frikėn Zotit tė tyre, ata i kanė xhennetet nėpėr tė cilat rrjedhin lumenj dhe aty janė pėrgjithmonė. Ajo ėshtė pritje nga ana e All-llahut, e pėr tė mirėt mė e dobishmja ėshtė ajo qė ėshtė tek All-llahu. " (Ali Imran, 196-198)
    Derisa shoqėrinė e udhėheqin ideologji, koncepte, vlera dhe pozicione, qė tė gjitha janė ndryshe nga akideja, konceptet, vlerat dhe kriteret e tij, atė prapėseprapė nuk e braktisin ndjenjat se ai ėshtė mė i larti, kurse ata qė tė gjithė nė shkallė tė ulėt. Ai shikon nė ta nga lart me nder dhe mburrje, por edhe me mėshirė, dhembje dhe me dėshirė pėr udhėzimin e tyre nė mirėsinė qė ėshtė me tė dhe ngritjen e tyre nė lartėsinė
    ku ai jeton.
    Batili (sistemi i kotė) bėn zhurmė dhe bėrtet, ngre zėrin dhe shkund krahėt. Ai pėrshkohet me panik artificiale me tė cilėn vė perde nė sytė dhe zemrat e njerėzve. Sytė dhe zemrat e tyre nuk i shohin pas kėtij paniku tė kėqijat e shėmtuara dhe mėngjesin e vrenjtur e tė mbrapshtė. Besimtari shikon nga lartėsia nė batilin krahėhapur dhe nė masėn e mashtruar. Ai as nuk dobėsohet, as nuk dėshpėrohet. Ai nuk lėkundet nga vendosja nė hakun qė e posedon dhe vendosmėria nė metodologjinė qė e ndjek. Atij nuk i dobėsohet as dėshira pėr udhėzimin e tė humburve dhe tė mashtruarve.
    Kėshtu shoqėria fundoset nė pasionet e saj tė ulėta, shkon sipas tekeve tė saj lakuriqe, ngjitet pėr balte e pėr dheu duke llogaritur se ai po kėnaqet dhe po lirohet nga prangat dhe pėrkufizimet. Pėrkundrazi, do tė jetė shumė vėshtirė tė gjendet nė kėtė shoqėri kėnaqėsia e pastėr dhe e mira hallall. Aty nuk mund tė gjejmė pos asaj qė ėshtė bėrė traditė e mbrapshtė, pos baltės dhe dheut. Besimtari shikon nga lart nė ata qė janė zhytur nė baltė e janė ngjitur pėr dheu e se si ai ka mbetur i veēantė dhe i vetėm. Ai as nuk dobėsohet, as nuk dėshpėrohet. Asnjėherė nuk i shkon mendja qė ta heq mantelin e tij tė bardhė e tė dėlirė e tė zhytet nė baltė. Ai mbetet mė i larti me pėrjetimin e imanit dhe kėnaqėsinė e bindjes.
    Besimtari qėndron i kapur pėr fenė e tij si ai qė ėshtė kapur pėr maje tė palmės nė shoqėrinė e cila dėboi fenė, moralin, vlerat e larta, gjėrat e ndershme dhe ēdo gjė e cila ėshtė e pastėr, e dėlirė dhe e bukur. Tė tjerėt marrin qėndrimin e tallėsit tė vlerave tė tij. Besimtari nuk dobėsohet duke shikuar nga lart nė nėnēmuesit, tallėsit dhe pėrqeshėsit dhe duke thėnė atė qė e tha njėri nga turma e ndershme e cila ishte para tij, nė varganin e imanit tė thellė e modest e nė rrugėn e gjatė e tė hapur, Nuhu alejhisselam:
    "Nėse talleni me ne, edhe ne do tė tallemi me ju, ashtu siē po talleni ju!" (Hud 38)
    "Mėkatarėt ishin ata tė cilėt i pėrqeshnin ata qė besuan, dhe kur kalonin (besimtarėt) pranė tyre (idhujtarėve), ata ia bėnin me sy njėri-tjetrit. E kur ktheheshin te familjet e veta, ktheheshin tė kėnaqur. Dhe kur i shihnin ata (besimtarėt), thonin: S'ka dyshim se kėta (besimtarėt) janė tė humbur! Po Ne nuk i caktuam ata (idhujtarėt) si rojė tė atyre (besimtarėve). E sot (nė Ditėn e gjykimit), ata qė besuan do tė tallen me jobesimtarėt. Duke qėndruar tė mbėshtetur (besimtarėt) nė kolltukė e duke shikuar. A thua a u shpėrblyen jobesimtarėt pėr atė qė punuari? " (Mutaffifun, 29-36)
    "E kur u lexoheshin atyre ajetet tona tė argumentuara, ata qė nuk kishin besuar u thonin atyre qė kishin besuar "Cili grup (ne ose ju) ka vend jete mė tė mirė dhe kuvend mė autoritativ? " (Merjem, 73)
    Cili nga dy grupet? Mendjemėdhenjtė qė nuk i besojnė Muhammedit apo tė varfrit tė cilėt tubohen rreth tij? Cili nga dy grupet? Nadr bin Harith, Amr bin Hisham, Velid bin Mugire dhe Ebu Sufjani apo Bilalli, Ammari, Suhejbi dhe Habbabi? A mund tė jetė ajo nė tė cilėn thėrret Muhammedi mirėsi? A thua ithtarė tė tij tė denjė janė ato grupe tė cilėt as nuk kanė autoritet te kurejshėt e as forcė, tė cilėt tubohen nė njė shtėpi tė thjeshtė si shtėpia e Erkamit, kurse kundėrshtarė tė tij tė jenė ithtarėt e nedves (klubit) me famė madhore, me autoritet, pozitė dhe pushtet?!
    Kjo ėshtė logjikė e lidhur pėr tokėn, logjikė e tė verbuarve nga hapėsirat e larta nė ēdo kohė dhe vend. Ėshtė urtėsi e All-llahut qė akideja tė mbetet e zhveshur nga ēdo zbukurim dhe e liruar nga faktorėt e joshjes. S'ka afėrsi me sunduesin, as krenari me pozitėn, as pėrgjigje kėnaqėsisė e as shqetėsim nga emocionet. Ajo kėrkon pėrpjekje, mundim, xhihad dhe dėshmorėsi. Atė le ta pranojė kush tė dojė. Besimtari ėshtė i sigurt nė vetvete se ai e do vetvetiu, pastėr vetėm pėr All-llahun pa i ndėrhyrė njerėzit, pa iu pėrgjigjur pozitave dhe tėrheqshmėrive lajkatare. Nga ajo le tė shmangen ata qė lakmojnė nė pozita dhe interesa, nė zbukurime dhe lavdėrime, pasuri e plaēkė dhe ata qė u japin peshė konsideratave tė njerėzve gjersa nuk kanė peshė te peshorja e All-llahut.
    Besimtari nuk i merr vlerat, konceptet dhe kriteret e tij nga njerėzit, pėrderisa nuk i vlerėson gjykimet e njerėzve, por ai i merr nga Zoti i njerėzve i cili i mjafton. Ai nuk i merr nga pasionet e krijesave, pėrderisa tė anojnė mbi pasionet e krijesave. Ai i merr nga peshorja e hakut tė qėndrueshėm i cili nuk anon e as nuk avancon. Ai nuk i pėrvetėson nga kjo botė e sosur dhe e kufizuar por ato janė tė ngulitura nė ndėrgjegjen e tij nga burimet e ekzistencės. Andaj, prej nga tė gjejė nė shpirtin e tij dobėsi ose nė zemrėn e tij dėshpėrim gjersa ai ėshtė i lidhur me Zotin e njerėzve, peshoren e hakut dhe burimet e ekzistencės?
    Ai ka tė drejtė. Pėrtej tė drejtės nuk ekziston asgjė pos lajthitjes. Le tė ketė lajthitja autoritetin e vet, le t'i ketė hilet e mashtrimet, le t'i ketė mbrapa turmat dhe masat. Kjo nga haku asgjė nuk ndryshon. Ai ėshtė nė hak, pėrtej hakut nuk ekziston asgjė pos lajthitjes. Besimtari nuk e zgjedh lajthitjen nė dėm tė hakut me lajthitje, sido qė tė jenė rrethanat dhe situata.
    "Zoti ynė, mos na i lako zemrat tona pasi na i drejtove, na dhuro mėshirėn Tėnde, pse vetėm Ti je dhuruesi i madh. Zoti ynė, Ti je ai qė nė njė ditė do t'i tubosh njerėzit, ditė pėr tė cilėn nuk ka dyshim. All-llahu nuk shkel premtimin e Vet" (Ali Imran 8-9)

  12. #12
    V per Vendeta Maska e ORIONI
    Anėtarėsuar
    10-12-2003
    Vendndodhja
    Shkup-Prishtine-Ulqin-Tirane-Cameri
    Postime
    919
    KJO ĖSHTĖ RRUGA E VĖRTETĖ


    "Pasha qiellin me plot yje, Pasha ditėn e premtuar, Pasha atė qė dėshmon dhe atė qė dėshmohet! Mallkuar qofshin ata tė zotėt e hendeqeve, Tė zjarrit me plot lėndė djegėse, kur ata rrinin ulur rreth tij, dhe dėshmonin atė qė bėnin me besimtarėt. E nuk patėn pse t'i urrejnė, pėrveē qė e besuan All-llahun, ngadhėnjyesin, tė lavdėruarin, tė cilit i takon sundimi i qiejve e i tokės, e All-llahu ėshtė dėshmitar i ēdo sendi. Ėshtė e sigurt se ata qė i sprovuan besimtarėt dhe besimtaret dhe nuk u penduan; ata kanė dėnimin e xhehenemit dhe dėnimin e djegies. Ata qė besuan dhe bėnė vepra tė mira, ata kanė xhennete nėn tė cilat burojnė lumenj, e ai ėshtė suksesi mė i madh. Ėshtė e vėrtetė se goditja qė e fillon (krijimin) dhe e rikthen. Ai ėshtė qė falė mėkatet, ėshtė i dashur. Ėshtė Zoti i arshit tė madh! E punon atė qė dėshiron. " (Buruxh, 1-16)
    Rrėfimi mbi tė zotėt e hendeqeve - siē ėshtė theksuar nė suren Buruxh - ėshtė njė e vėrtetė qė duhet ta sodisin besimtarėt tė cilėt thėrrasin nė rrugė tė All-llahut nė ēdo vend dhe nė ēdo brez. Kur'ani pėrmes kėtij stili me anė tė kėsaj hyrjeje dhe asaj qė vijon pas saj, konfirmimeve dhe udhėzimeve tė cilat e shoqėrojnė, ka pėr qėllim t'i skicojė vijat e thella nė konceptin e natyrės sė thirrjes nė All-llahun, rolin e njerėzve nė tė, mundėsitė praktike nė sferėn e saj tė gjerė. Ajo ėshtė edhe mė e gjerė se sipėrfaqja e tokės dhe mė e gjatė se jeta e dynjasė. Kur'ani ua dėfton besimtarėve shenjat e rrugės dhe ua pėrgatit qeniet pėr ta pėrballuar cilėndo nga kėto mundėsi, me tė cilat rrjedh kaderi (caktimi) i hartuar nė pajtim me urtėsinė e strukur nė gajbin (tė panjohurėn) e fshehur tė All-llahut.
    Ky ėshtė rrėfim i njė grupi besimtarėsh tė cilėt besuan nė Zotin e tyre, e shpallėn tė vėrtetėn e imanit tė tyre, pastaj iu ekspozuan sprovės nga armiq arrogantė, zullumqarė e keqtrajtues tė sė drejtės sė njeriut nė lirinė e besimit, nė tė vėrtetėn, nė All-llahun e fuqishėm e tė falėnderuar, gjithashtu keqtrajtues tė nderit tė njeriut qė ia ka dhėnė All-llahu, me qėllim qė tė bėhen lodėr e tė kėnaqen zullumqarėt me dhimbjet nga torturat qė ua bėjnė dhe me skenėn e krijuar gjatė dėnimit me zjarr!
    Imani pėrmes kėtyre zemrave u ngrit mbi sprova. Akideja fitoi mbi jetėn. Ata nuk u tundėn nga kėrcėnimet e arrogantėve zullumqarė e as nuk e tradhtuan fenė e tyre pėrderisa digjeshin nė zjarr deri nė vdekje.
    Kėto zemra ishin tė ēliruara nga robėrimi i jetės. Ato nuk i mashtroi dashuria e gjallėrisė edhe nė momentin kur e pėrjetonin vdekjen pėrmes kėsaj mėnyre tė shastisur. Ato u liruan nga prangat dhe lakmitė e tokės dhe u ngritėn mbi qeniet e tyre pėrmes fitores sė akides nė jetėn e tyre.
    Pėrballė kėtyre zemrave besimtare, tė dėlira, tė ngritura e tė ndershme, ishin bishat e egra, kriminele e tė shėmtuara. Kėto bisha u ulėn nė skaj tė zjarrit duke shikuar se si po torturohen besimtarėt dhe si dėnohen.
    Ata u ulėn qė tė argėtohen duke shikuar skenėn se si po e han zjarri jetėn, gjersa njerėzit e ndershėm shndėrroheshin nė zjarr e prush. Sa herė qė hidhej njė i ri apo njė e re, fėmijė ose plakė nga besimtarėt e zgjedhur e tė ndershėm nė zjarr, shtohej gėzimi i shėmtuar nė shpirtrat e zullumqarėve dhe zhurma e marrė dhe e nxehtė me gjak dhe kufoma!
    Ky ėshtė rasti i trishtueshėm nė tė cilin u mbėshtetėn bishat zullumqare dhe i hodhėn ata nė kėtė kėndellje zjarri. Ata kėnaqeshin me skenėn e dėnimit tė ashpėr e tė dhembshėm, me kėtė gjakpirėsi qė kėshtu nuk turren as kafshėt mishngrėnėse. Kafsha
    mishngrėnėse han qė tė ushqehet e jo tė kėnaqet me dhimbjet e viktimės nė trishtim dhe shėmtim!
    Ai po ashtu ėshtė rasti nė tė cilin u ngritėn shpirtrat e besimtarėve, u ēliruan dhe u ngjitėn nė atė horizont tė ndershėm me tė cilin u nderua njerėzimi nė tė gjitha periudhat dhe kohėt. Sipas llogarisė tokėsore (materiale), duket se zullumi ka triumfuar mbi imanin. Megjithatė, ky iman i cili arriti nė kėtė lartėsi kulminante, nė shpirtrat e grupit tė zgjedhur e tė ndershėm, tė vendosur e tė lartėsuar, nuk ka masė pėr t'iu vėnė peshė e as llogari nė atė betejė e cila u zhvillua midis imanit dhe arrogancės!
    Transmetimet tė cilat e cekin kėtė ndodhi, po as tekstet kur'anore nuk japin tė dhėna se All-llahu iu hakmor kėtyre arrogantėve nė tokė pėr shkak tė krimit (ė tyre shėmtues, ashtu siē veproi me popullin e Nuhut, Hudit, Salihut, Shuajbit dhe Lutit ose si iu hakmor Faraonit dhe ushtarėve tė tij siē hakmerret I forti e I mundshmi.
    Nė llogarinė tokėsore ky pėrfundim duket nėnēmues dhe i dhembshėm!
    A kėshtu do tė mbarojė ēėshtja duke mbaruar grupi besimtar i cili arriti nė kulm tė imanit? Tė shkojė me dhembjen e tij tė mundimshme nė humnerė, kurse grupi torturues i cili gjeti mbėshtetje nė zjarr, tė shpėtojė?
    Llogaria tokėsore lė gjurmė nė zemėr para kėtij pėrfundimi tė dhembshėm!
    Megjithatė Kur'ani i mėson besimtarėt pėr diē tjetėr dhe ua shpalon njė tė vėrtetė tjetėr. Ua hap sytė qė ta kuptojnė natyrėn e vlerave me tė cilat masin dhe fushėbetejėn tė cilėn e zhvillojnė.
    Jeta me tė gjitha rrethanat pėr argėtim dhe mundim, pėr kėnaqėsi dhe pengim, nuk jep vlerėn mė tė lartė nė peshojė. Ajo nuk ėshtė artikulli i cili vendos pėr fitimin dhe humbjen. Fitorja nuk ėshtė e kufizuar vetėm nė ata qė korrin fitore tė dukshme. Kjo ėshtė vetėm njė mėnyrė prej mėnyrave tė shumta tė ngadhėnjimit.
    Vlera mė e lartė nė peshoren e All-llahut ėshtė vlera e besimit. Artikulli ngadhėnjyes nė tregun e All-llahut ėshtė artikulli i imanit. Fitorja nė format e saj mė tė larta ėshtė fitorja e shpirtit ndaj materies, fitorja e akides ndaj dhembjes dhe fitorja e imanit ndaj sprovės. Nė kėtė ndodhi korrėn fitore shpirtrat e besimtarėve mbi frikėn dhe dhembjen, korrėn fitore mbi tėrheqshmėritė e tokės dhe jetės dhe korrėn fitore mbi sprovėn e madhe e cila e nderoi tėrė llojin njerėzor nė tė gjitha kohėt. Kjo pra ėshtė fitore e vėrtetė.
    Qė tė gjithė njerėzit do tė vdesin, kurse shkaqet ndryshojnė. Por qė tė gjithė njerėzit nuk e arrijnė kėtė fitore e as nuk lartėsohen deri nė kėtė lartėsim, as nuk ēlirohen me kėtė ēlirim, e as nuk ngjiten deri nė kėto hapėsira tė larta. Kjo ėshtė zgjedhje e All-llahut dhe nderim i Tij pėr disa nga robėrit e Tij qė t'i shoqėrojnė njerėzit nė vdekje, e tė veēohen nga ata me nderim, nderimi nė meleul-'ala (botėn e engjėjve) dhe nė botėn e njerėzve gjithashtu. Kjo ėshtė kėshtu nėse ne nė llogari e fusim shikimin e rrjedhave brez pas brezi!
    Ata besimtarė patėn mundėsi qė ta shpėtojnė jetėn e tyre po ta pranonin dėshtimin e imanit. Por, sa do tė humbnin ata pėr vete dhe, sa do tė humbte tėrė njerėzimi? Sa do tė humbnin kur ata vetė do ta mbytnin kėtė kuptim tė madh. Kuptimin e zhveshjes sė jetės pa akide, shėmtimit tė saj pa liri dhe fundosjes sė saj me ē'rast do tė dominonin arrogantėt zullumqarė mbi shpirtrat pasi qė tashmė kishin dominuar mbi trupat?
    Kjo ka domethėnie fisnike dhe kuptim shumė tė madh. Kėtė tė cilėn e fituan pėrderisa ende ishin nė tokė, e fituan duke e ndier prekjen e zjarrit, duke u djegur trupat e tyre jetėshkurtėr dhe duke ngadhėnjyer kjo domethėnie fisnike tė cilėn e shfajėson dhe e pastron zjarri!
    Pastaj, fushėbetejė nuk ėshtė vetėm toka e as vetėm jeta e kėsaj bote. Dėshmitarė tė betejės nuk janė vetėm njerėzit ndėr gjeneratat (nė mesin e atyre qė frymojnė sh.p.), ekziston edhe bota e engjėjve tė cilėt marrin pjesė nė ngjarjet e tokės, dėshmojnė pėr dhe kundėr saj. Ata masin me peshore jo si peshorja e tokės ndėr gjenerata apo nė tė gjitha gjeneratat. Bota e engjėjve pėrmban shpirtra fisnikė shumėfish mė tepėr sesa qė pėrmban toka njerėz. Pa dyshim se lėvdatat e botės mė tė lartė dhe nderimi i tyre ėshtė mė i madh dhe mė i saktė nė cilėndo peshore nga mendimi i banorėve tė tokės dhe vlerėsimi i tyre!
    Pas gjithė kėsaj ekziston edhe ahireti. Ai pėrmban hapėsirėn origjinale tė cilės i bashkėngjitet hapėsira e tokės. Ai nuk ndahet prej saj, as nė realitetin praktik e as nė ndjenjėn e besimtarit pėr kėtė realitet.
    Beteja pra nuk ka mbaruar. Pėrfundimi i saj i vėrtetė ende nuk ka ardhur. Tė gjykosh pėr tė me pjesėn e cila i ėshtė ekspozuar tokės, ėshtė gjykim jo i shėndoshė, ngase ai ėshtė gjykim i njė hapėsire tė vogėl prej saj dhe hapėsirės sė pėrkufizuar.
    Shikimi i parė i cili ėshtė shikim me distancė tė shkurtėr dhe me hapėsirė tė ngushtė ia imponon njeriut ngutėsinė. Shikimi i dytė ėshtė gjithėpėrfshirės me distancė tė largėt. Ai ėshtė pėr tė cilin Kur'ani i nxit besimtarėt ngase pėrfaqėson tė vėrtetėn pėrmes sė cilės ėshtė vendosur koncepti i shėndoshė i imanit.
    Qė kėtu, premtimi i All-llahut iu drejtua besimtarėve si shpėrblim pėr imanin dhe respektin, durimin ndaj sprovave, fitoren mbi sprovat e jetės. Pėrmes kėsaj arrihet qetėsia e zemrės:
    "Ata qė besuan dhe me tė pėrmendur All-llahun, zemrat e tyre qetėsohen; pra ta dini se me tė pėrmendur All-llahun, zemrat stabilizohen. " (Ra 'd, 28)
    Pėrmes kėsaj arrihet kėnaqėsia dhe dashuria tė cilat i jep i Gjithėmėshirshmi:
    "Nuk ka dyshim se ata qė besuan dhe bėnė vepra tė mira, atyre i Gjithėmėshirshmi do t'u krijojė (nė zemrat e tyre) dashuri. " (Merjem 96)
    Pėrmes saj arrihet tė pėrmendurit nė botėn e engjėjve:
    Thotė Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem:
    "Kur tė vdesė i biri i robit, u thotė All-llahu melekėve tė vet: E morėt tė birin e robit tim? Thonė: Po. Ai thotė: E morėt loēkėn e zemrės sė tij? Thonė: Po. Atėherė pyet: Ēka tha robi im? Thonė: Tu falėnderua Ty dhe u pėrmbajt. Nė atė rast tha: Ndėrtoni robit tim njė shtėpi nė xhennet dhe emėrtojeni Shtėpia e falėnderimit." Transmeton Tirmidhiu
    Resulull-llahu sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, po ashtu thotė:
    "All-llahu azze ve xhel-I thotė: Unė jam nė kujtesėn e robit tim kur mė kujton. Unė jam me tė edhe kur mė pėrmend. Kur mė pėrmend nė vete, e pėrmendi nė vete. Po nėse mė pėrmend nė njė bashkėsi, do ta pėrmendi nė njė bashkėsi edhe mė tė mirė se ajo. Nėse mė afrohet njė pėllėmbė, i afrohem njė krah. Po nėse mė afrohet njė krah, i afrohem njė hap. Nėse mė vjen ecur, i vij nė vrap. " Transmetojnė Buhariu dhe Muslimi
    Edhe angazhimi i botės sė engjėjve fitohet me ēėshtjen e besimtarėve nė tokė:
    "Ndėrsa ata (engjėjt) qė e bartin Arshin edhe ata qė janė pėrreth tij, lartėsojnė me falėnderim Zotin e tyre, i besojnė Atij dhe i luten Atij t'i falė ata qė besuan (duke thėnė): "Zoti ynė, Ti me mėshirėn dhe diturinė Tėnde ke pėrfshirė ēdo send, andaj falja atyre qė u penduan dhe ndoqėn rrugėn Tėnde, e edhe ruaji ata nga dėnimi i xhehennemit." (Gafir, 7)
    Fitohet edhe jeta nga ana e All-llahut pėr dėshmorėt:
    "Kurrsesi tė mos mendoni se janė tė vdekur ata qė ranė dėshmorė nė rrugėn e All-llahut. Pėrkundrazi, ata janė tė gjallė duke u ushqyer te Zoti i tyre. Janė tė gėzuar me atė qė ua dha All-llahu nga tė mirat e Tij, dhe atyre qė kanė mbetur ende pa iu bashkuar radhėve tė tyre, u marrin myzhde pėr ta, nuk ka as frikė dhe as qė kanė pse tė brengosen. Ata janė tė gėzuar me begati e dhurata qė ua dha All-llahu, e s 'ka dyshim se All-llahu nuk ua humb shpėrblimin besimtarėve!" (Ali Imran, 169-171)
    Gjithashtu do tė dėgjohet premtimi i Tij disa herė i pėrsėritur se si do t'i marrė gėnjeshtarėt, zullumqarėt dhe kriminelėt nė ahiret dhe do t'u japė me bollėk nė tokė e do t'u japė afat deri nė njė kohė, edhe pse ndonjėherė disa prej tyre i mori dėnimi i Tij qysh nė dynja, megjithatė i tėrė koncentrimi ėshtė nė ahiret, nė
    atė pjesė pėrfundimtare:
    "Tė mos mashtrojė bredhja nėpėr qytete e atyre qė nuk besuan. Ajo ėshtė njė kėnaqėsi e paktė, e pastaj vendi i tyre ėshtė xhehennemi qė ėshtė vend mjerimi. " (Ali Imran, 196-197)
    "E ti kurrsesi mos e mendo All-llahun si tė pakujdesshėm ndaj asaj qė veprojnė zullumqarėt; Ai vetėm ėshtė duke i lėnė ata pėrderisa njė ditė nė tė cilėn sytė shtangen (mbesin tė hapur). (Atė ditė) Ata tė ngutur e duke i ngritur kokat e tyre lart, nuk lėvizin sytė e tyre (pėr tė shikuar), e zemrat e tyre janė tė zbrazura (nga frika). " (Ibrahim, 42-43)
    "Po ti lėri ata tė zhyten edhe mė thellė nė tė kota dhe tė dėfrehen derisa tė ballafaqohen nė ditėn e tyre qė po u premtohet. Ditėn kur duke u ngutur dalin prej varreve, sikur nguteshin te idhujt. Nė shikimet e tyre tė pėrulura i ka kapluar poshtėrimi. Ajo ėshtė dita qė ka qenė premtuar. " (Mearixh, 42-44)
    Nė kėtė mėnyrė jeta e njerėzve lidhet me jetėn e botės sė engjėjve. Lidhet dynjaja me ahiretin. Andaj, edhe nuk mbeti vetėm toka sferė e betejės midis hajrit dhe sherrit, tė tė drejtės dhe tė kotės, besimit dhe arrogancės. Nuk mbeti po ashtu jeta e dynjasė, pėrfundimi i bredhjes, e as termini ndarės nė kėtė pėrleshje. Po ashtu edhe jetės dhe gjithēka qė lidhet me tė si kėnaqėsitė, dhembjet, shijimet dhe ndalimet nuk u mbet vlera mė e lartė nė peshore.
    U zgjerua hapėsira e vendit dhe u zgjerua hapėsira e kohės. U zgjerua hapėsira nė vlerat dhe kriteret u zgjeruan horizontet e shpirtit besimtar dhe u shtua preokupimi pėr tė. U zvogėlua toka dhe ajo qė e pėrmban, jeta e dynjasė dhe ajo qė ndėrlidhet me tė, e nė anėn tjetėr, u nderua besimtari me vlerėn qė e pa dhe me atė qė u bė e dijshme siē janė hapėsirat dhe jetėt. Rrėfimi pėr tė zotėt e hendeqeve ėshtė kulmi i formimit tė kėtij koncepti tė besimit, tė gjerė, pėrfshirės, tė madh e tė ndershėm.
    Ekziston edhe njė rrezatim tjetėr tė cilin e nxjerr rrėfimi pėr tė zotėt e hendeqeve dhe sureja Buruxh rreth natyrės sė thirrjes nė All-llahun dhe qėndrimit tė thirrėsit para ēdo provokimi.
    Historia e thirrjes nė All-llahun ka dėshmuar forma tė llojllojshme tė epilogėve nė tokė, tė cilat ndryshuan sipas thirrjeve.
    Ka dėshmuar pėrmbysjen e popullit tė Nuhut, popullit tė Hudit, popullit tė Shuajbit, popullit tė Lutit dhe shpėtimin e grupit me numėr tė vogėl tė besimtarėve, nė mėnyrė shumė tė kollajshme. Kur'ani nuk u pėrmendi ndonjė rol tė shpėtuarve pas kėsaj nė tokė dhe jetė. Kėto forma konfirmojnė se ndonjėherė All-llahu dėshiron qė pėrgėnjeshtruesve zullumqarė t'ua pėrshpejtojė njė pjesė tė dėnimit nė kėtė botė, ndėrsa dėnimi i plotė u ėshtė pėrgatitur atje.
    Historia e da'ves ka dėshmuar pėrmbysjen e Faraonit dhe ushtrisė sė tij, shpėtimin e Musaut dhe popullit tė tij, duke ia mundėsuar kėtij populli pėr njė kohė tė jetojė i qetė nė tokė. Ata gjatė asaj kohe ishin nė gjendjen mė tė mirė nė historinė e tyre, edhe pse asnjėherė nuk u stabilizuan plotėsisht nė mėnyrė qė tė vendosin fenė e All-llahut nė tokė, e qė ėshtė sistem gjithėpėrfshirės pėr jetė. Ky ėshtė njė shembull qė nuk u pėrngjan shembujve tė mėparshėm.
    Historia e da'ves ka dėshmuar gjithashtu pėrmbysjen e idhujtarėve tė cilėt iu kundėrvunė udhėzimit dhe imanit nė Muhammedin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, dhe fitoren e besimtarėve e cila ishte fitore e plotė, tok me fitoren e akides nė shpirtrat e tyre e qė ishte fitore e mahnitshme. Ky ishte rasti i vetėm nė historinė e njerėzimit kur u vendos sistemi i All-llahut i cili dominonte mbi jetėn, nė njė formė qė njerėzimi nuk e dėshmoi asnjėherė mė parė e as mė vonė.
    Ajo dėshmoi, siē pamė, edhe rastin e tė zotėve tė hendeqeve.
    Ajo dėshmoi edhe forma tė tjera tė cilat kishin mė pak hise nė regjistrin e historisė sė besimit nė tė kaluarėn dhe nė tė tashmen. Ajo ende dėshmon forma tė cilat ndryshojnė ndėrmjet kėtyre epilogėve tė cilat i ruajti ajo gjatė kalimit tė shekujve.
    Ishte e domosdoshme forma e cila do ta prezantonte rastin e hendekut krahas formave tjera, qofshin tė afėrta apo tė largėta.
    Ishte e domosdoshme kjo formė nė tė cilėn nuk shpėtojnė besimtarėt e as nuk realizohet hakmarrja ndaj jobesimtarėve! Kjo ndodhi qė nė ndjenjėn e besimtarėve - bartėsit e thirrjes sė All-llahut - tė vendoset bindja se ata mund t'i ekspozohen njė fundi si ky fund nė rrugė tė All-llahut, dhe se ata nuk do tė kenė nė dorė zgjidhjen e ēėshtjes, por ēėshtja e tyre dhe ēėshtja e akides i kthehet All-llahut!
    Ata e kanė pėr detyrė ta kryejnė detyrėn e tyre, e pastaj le tė shkojnė. Detyrė e tyre ėshtė qė ata tė kenė alternativė All-llahun dhe ta vėnė akiden para jetės, ta mbi lartėsojnė imanin ndaj sprovės dhe tė jenė tė sinqertė ndaj All-llahut nė vepėr dhe nijet. Pastaj All-llahu vepron me ta dhe me armiqtė e Tij siē Ai dėshiron tė veprojė me thirrjen dhe fenė e Tij, pastaj pėrfundon me ta me atė pėrfundim qė historia e imanit si ai njohu shumė ose tė ndonjė tjetėr siē Ai di dhe e sheh tė arsyeshme.
    Ata janė argatė te All-llahu, kudo, ngado dhe si do dėshira e Tij ata duhet tė veprojnė. Ata vepruan dhe e ftuan shpėrblimin e ditur! Nuk ėshtė e tyre e as pėr ta qė da'veja tė orientohet nė ēfarėdo rruge. Kjo ėshtė ēėshtje e Pronarit tė rastit nė fjalė, e jo e atij qė ėshtė argat!
    Ata ballafaqimin e parė e pranojnė me zemėr tė qetė, me ndjenjė tė zgjuar, me pėrfytyrim tė bukur duke u ēliruar nga tė drejtat dhe gjėrat tėrheqėse, nga frika dhe dėshpėrimi nė ēdo rast prej rasteve.
    Ata ballafaqimin e dytė e pranojnė me lėvdatė nė botėn e engjėjve, me tė pėrmendur dhe respekt me ē'rast ata do tė jenė tė braktisur nga kjo tokė e vogėl.
    Pastaj mė nė fund ata do t'i nėnshtrohen ballafaqimit mė tė madh nė ahiret, llogari tė lehtė dhe pėrjetim tė madh.
    Nga tė gjitha ballafaqimet, mė e madhe nga tė gjitha ėshtė kėnaqėsia e All-llahut dhe se ata janė tė zgjedhur tė jenė mjet pėr caktimin e Tij dhe mburojė e fuqisė sė Tij. Ai vepron me ta nė tokė si tė dojė.
    Kėshtu mbaroi edukimi kur'anor me grupin e zgjedhur nga muslimanėt nė brezin e parė po me kėtė zhvillim. Ai i ēliroi nga ēėshtjet vetjake dhe personale. Ata e nxorėn ēėshtjen e vetvetes krejtėsisht. Ata punuan argatė te Pronari i ēėshtjes, ishin tė kėnaqur me zgjedhjen e All-llahut pėr ēfarėdo situate dhe nė ēfarėdo gjendje.
    Kurse edukimi pejgamberik shkonte sipas udhėzimit kur'anor. Zemrat dhe shikimet u drejtuan nga xhenneti dhe sabri me rolin e zgjedhur, gjersa tė japė leje All-llahu si tė dojė nė dynja dhe ahiret barabarėsisht.
    Ai, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, shikonte nė Ammarin, nėnėn dhe babain e tij, radijall-llahu anhum, se si po torturohen mizorisht nė Mekke, por ai nuk thoshte pos kėto fjalė: "Durim familje e Jasirit, premtimi juaj ėshtė xhenneti!"
    Transmetohet nga Habbab bin Erith, radijall-llahu anhu, i cili ka thėnė:
    "U ankuam te Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, gjersa ai ishte i mbėshtetur me xhyben e tij nėn hijen e Qabes. I thamė: "A nuk po kėrkon ndihmė pėr ne?" Ai u pėrgjigj: "Ka ndodh para jush qė njeriut i ėshtė bėrė njė gropė nė tokė dhe ėshtė futur nė tė. Pastaj kanė marrė sharrėn ia kanė vėnė nė kokė dhe ia kanė ndarė kokėn nė dy pjesė. Ata edhe kriheshin me krehėr tė hekurit (tė skuqur nė zjarr) nė mish e eshtra. Edhe kjo (torturė) nuk e largonte nga feja e tij. Pasha All-llahun, All-llahu do ta plotėsojė ēėshtjen e Tij pėrderisa grahėsi (i kalit apo deves) do tė udhėtojė nga San'ai nė Hadremeut (nga Jemeni nė Irak), e nuk do t'i frikohet askujt pos All-llahut, edhe pse ujku do tė rrijė nė mes tė kopesė sė tij, megjithatė ju po nxitoni." Transmeton Buhariu
    All-llahu ka urtėsi pas ēdo situate dhe pas ēdo gjendjeje. Mbikėqyrėsi i gjithė kėtij universi i cili e kontrollon nga fillimi e deri nė fund dhe i cili i koordinon ngjarjet dhe i ndėrlidhė ato, vetėm Ai e di urtėsinė e strukur nė sekretin e tij tė pazbuluar, urtėsi e cila pėrputhet me dėshirėn e Tij nė vijėn e udhėtimit tė gjatė.
    Nė disa raste - pas disa brezave dhe shekujve - na zbulohet njė ngjarje urtėsinė e sė cilės bashkėkohėsit nuk e kishin kuptuar. Ndoshta edhe ata kanė pyetur pse? Pse o Zot po ndodh kjo? Po kjo pyetje ėshtė pikėrisht ajo prej tė cilės ruhet besimtari, se ai e di fillimisht se pas ēdo kaderi ka urtėsi dhe se hapėsira e fushės sė tė kuptuarit tė tij dhe largėsia e distancės nė kohė e vend, vlerat dhe kriteret, nuk i japin rast tė mendojė qė nė fillim pėr pyetje tė kėtilla. Andaj ai ec me funksionin e kaderit, i dorėzuar e i qetė.
    Kur'ani pėrgatiste zemra pėr bartjen e amanetit. Kėto zemra duhet tė kenė forcė, takat dhe pavarėsi nė mėnyrė qė mos tė shikojnė - pėrderisa ato angazhohen dhe ballafaqohen me ēdo gjė - nė asgjė qė ka lidhje me tokėn. Ato nuk duhet tė shikojnė pos nė ahiret, tė mos shpresojnė pos kėnaqėsinė e All-llahut. Ato janė zemra tė gatshme ta kalojnė tėrė udhėtimin nė tokė me vėshtirėsi, mundime, pengime, torturime dhe flijim gjer nė vdekje, edhe atė pa kurrfarė shpėrblimi tė afėrt nė tokė, edhe pse shpėrblim ėshtė edhe fitorja e da'ves, fitorja e Islamit dhe dominimi i muslimanėve, madje edhe nėse ėshtė shpėrblim shkatėrrimi i zullumqarėve me pėrmbysjen e tyre nga i Fuqishmi i pakufi, siē edhe veproi me pėrgėnjeshtruesit e parė!
    Derisa tė gjenden kėto zemra tė cilat dinė se nė udhėtimin e tokės nuk kanė tjetėr rrugėdalje pos tė japin pa kthim - ēfarėdo qoftė kompensimi - dhe tė presin vetėm ahiretin si vendtakim pėr ndarjen e sė vėrtetės dhe tė pavėrtetės, derisa tė gjenden kėto zemra dhe ta shohė All-llahu sinqeritetin e nijetit pėr atė qė dha besėn dhe pranoi kontratėn, vetėm atėherė ua siguron fitoren nė tokė dhe i bėn tė sigurt, jo pėr veten e tyre por pėr ta vendosur amanetin e sistemit hyjnor. Kėto zemra do tė jenė bartėse pėr kryerjen e kėtij amaneti atėherė kur nuk do tė presin ndonjė pėrfitim nė dynja, e as nuk do tė shikojnė nė diēka nga ky pėrfitim edhe nėse u jepet. Ato i janė falur All-llahut nė ēastin kur nuk e njohin asnjė shpėrblim pos kėnaqėsinė e Tij.
    Tė gjitha ajetet nė tė cilat janė cekur fitorja dhe preja, ėshtė cekur mposhtja e idhujtarėve nė tokė nga ana e besimtarėve, tė gjitha janė tė zbritura nė Medine, pra pasi qe kėto ēėshtje u bėnė jashtė programit tė besimtarit, pritjes dhe vėzhgimit tė tij. Fitorja erdhi vetė ngase dėshira e All-llahut mundėsoi qė ky sistem tė jetė praktik nė jetėn njerėzore. Ai e konfirmoi nė formė tė definuar praktike tė cilėn e pėrcillnin gjeneratat. Ky nuk ishte shpėrblim pėr lodhjen, mundimin, flijimin dhe dhembjet, por ishte caktim prej caktimeve tė All-llahut, i cili mundėsoi tė shfaqet njė urtėsi tė cilėn do tė pėrpiqemi ta dėftojmė tani!
    Kėtė fenomen duhet ta studiojnė thirrėsit nė All-llahun nė ēdo vend dhe nė ēdo gjeneratė. Ai ėshtė i mjaftueshėm qė t'ua tregojė shenjat e rrugės, tė qarta pa mjegulli, dhe t'ua sigurojė vijėn tė cilėn dėshirojnė ta trasojnė deri nė fund, pa marrė parasysh se ēfarė do tė jetė ky pėrfundim. Pastaj kaderi i All-llahut do ta determinojė thirrjen nė Tė dhe gjendjen e tyre ashtu si dėshiron Ai. Ata nuk shikojnė gjatė rrugės sė pėrgjakur, tė shtruar me ferra e gaca, me lidhje tė barkut e tė gjakut nė fitore e mposhtje ose tė bėjnė ndarjen e hakut nga e kota nė tokė, por nėse do All-llahu qė pėrmes tyre tė bėjė diē nga kjo pėr da'ven dhe fenė e Tij, e plotėson atė qė do All-llahu, pa shpėrblim pėr dhembjet dhe flijimet. Jo, sepse toka nuk ėshtė vend pėr shpėrblim. Nė realizimin e caktimit tė All-llahut pėr ēėshtjen e thirrjes sė Tij dhe sistemit tė Tij pėrmes disa njerėzve nga robėrit e Tij, Ai zgjodhi nga ata qė ēėshtjen e Tij ta orientojė si tė dojė. Atyre u mjafton se bėjnė pjesė nė kėtė zgjedhje tė ndershme, qė nė krahasim me tė mbetet e vogėl dhe e pavlerė kjo jetė dhe ēdo gjė qė ndodh nė udhėtim tė tokės, qoftė gėzim apo dėshpėrim.
    Ekziston edhe njė e vėrtetė tjetėr nė tė cilėn synon njėri nga pasuset kur'anore tė rrėfimit mbi hendekun, nė fjalėn e tė Lartmadhėrishmit:
    "E nuk patėn pse t'i urrejnė, pėrveē qė e besuan All-llahun, Ngadhėnjyesin, tė Lavdėruarin. " (Buruxh, 8)
    Njė e vėrtetė tė cilėn duhet ta sodisin besimtarėt thirrės nė rrugė tė All-llahut nė ēdo vend dhe nė ēdo gjeneratė.
    Beteja ndėrmjet muslimanėve dhe kundėrshtarėve tė tyre, nė thelb ėshtė betejė e akides e nuk ėshtė asgjė tjetėr absolutisht. Kundėrshtarėt e tyre nuk i urrejnė pėr diē tjetėr, por vetėm pėr shkak tė imanit dhe nuk i pėrbuzin, pos pėr shkak tė akides.
    Kjo nuk ėshtė betejė politike, as ekonomike e as racore. Po tė ishte kėshtu, do tė ishte i lehtė ndalimi i saj dhe do tė ishte e lehtė zgjidhja e problemit. Por, ajo nė thelb ėshtė betejė e akides - ose mohim ose besim. ose xhahilijjet ose Islam!
    Kokat e mėdha tė shirkut i ofruan Resulull-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem pasuri, pushtet dhe dėfrim si kompensim pėr atė qė ta lė betejėn e akides dhe tė largohet nga kjo ēėshtje! Sikur t'u pėrgjigjej, Zoti na ruajt, pėr atė qė ata dėshironin, nuk do tė kishte betejė midis tij dhe midis tyre!
    Kjo ēėshtje ėshtė problem i akides dhe betejė e akides. Nė kėtė duhet tė jenė tė bindur besimtarėt kudo qė tė ballafaqohen me armikun e tyre. Ai nuk u kundėrvihet pėr asgjė pos pėr kėtė akide "pėrveē qė e besuan All-llahun, ngadhėnjyesin, tė lavdėruarin " dhe pse tė sinqertė qėndrojnė vetėm pėr Tė, me respekt dhe nėnshtrim!
    Armiqtė e besimtarėve pėrpiqen qė betejės t'ia ngrenė njė flamur tjetėr pėrveē flamurit tė akides, flamur politik, ekonomik ose racor, qė t'ua mjegullojnė besimtarėve realitetin e betejės, qė ta shuajnė nė shpirtrat e tyre rrezen e akides. Ėshtė detyrė e besimtarėve tė mos mashtrohen dhe ta dinė se kjo ėshtė mjegullim i qėllimit tė fjetur, dhe se ai i cili e ndėrron flamurin e betejės, dėshiron t'i largojė nga arma e
    fitores sė vėrtetė. Fitores, nė cilėndo formė prej formave tė saj, qoftė nė formė tė ngritjes shpirtėrore, siē ndodhi me besimtarėt nė ndodhinė e hendekut, apo nė formė tė dominimit, tė realizuar pėrmes ngritjes shpirtėrore, siē ndodhi me brezin e parė prej muslimanėve.
    Ne sot po dėshmojmė shembuj tė ndryshėm pėr mjegullimin e flamurit (qėllimit, sh.p.) pėrmes pėrpjekjeve kryqtare botėrore qė tė na mashtrojnė nga realiteti i betejės, ta falsifikojnė historinė dhe tė na pretendojnė se luftėrat kryqtare ishin mbulesė e kolonializimit. Asnjėherė dhe kurrsesi! Nė tė vėrtetė kolonializimi, i cili erdhi mė vonė, ishte mbulesė e shpirtit kryqtar i cili nuk pati fuqi ta zhvesh veten (ideologjikisht sh.p.) pikėrisht edhe siē i ndodhi rasti nė Mesjetė. Ai u dėrrmua pėrmes shkėmbit tė akides me udhėheqjen e muslimanėve nga tė gjitha kombet, ndėr ta Salahud-din kurdiu dhe Turan Shah memluku, elemente tė cilat e harruan kombėsinė e tyre, e avancuan akiden e tyre dhe fituan nėn Flamurin e akides!
    "Nuk patėn pse t'i urrejnė, pėrveē qė e besuan All-llahun, ngadhėnjyesin, tė lavdėruarin." (Buruxh, 8)
    All-llahu i Madhėrishėm e tha tė vėrtetėn, kurse maskuesit mashtrues e thanė gėnjeshtrėn!
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga Gimi3 : 17-06-2009 mė 17:55

Tema tė Ngjashme

  1. Shenja paralajmeruese per Hemoragjine cerebrale
    Nga ari32 nė forumin Mjeku pėr ju
    Pėrgjigje: 2
    Postimi i Fundit: 21-10-2009, 16:48
  2. 7 shenja tė "komplekseve tė inferioritetit"
    Nga Dritez nė forumin Komuniteti musliman
    Pėrgjigje: 0
    Postimi i Fundit: 09-05-2009, 11:58
  3. Shenja e Kryqit - Fuqia, Kuptimi dhe Mrekullitė e tij
    Nga Matrix nė forumin Komuniteti orthodhoks
    Pėrgjigje: 5
    Postimi i Fundit: 31-05-2007, 03:23
  4. Cila ėshtė sipas jush shenja e parė e gripit?
    Nga miki_al2001 nė forumin Mjeku pėr ju
    Pėrgjigje: 12
    Postimi i Fundit: 30-11-2005, 17:58
  5. Shenja e Kryqit ne Testamentin e Vjeter
    Nga Seminarist nė forumin Komuniteti orthodhoks
    Pėrgjigje: 4
    Postimi i Fundit: 02-02-2003, 06:01

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •