Close
Faqja 0 prej 4 FillimFillim 12 ... FunditFundit
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 77
  1. #1

    Enea dhe origjina e tij

    Siē e dinė shume prej nesh, Enea, nje nga protagonistet kryesore ne luften e Trojes, nuk i perkiste races trojane, por ishte prej trungut te mirefillte dardan, prej nga ku dolen dhe trojanet. Origjina e tij, ka qene subjekt debati, mes studjuesve te historise pastrojane. Burimi kryesor dhe i vetem i odisese se Eneas, ngelet Eneida e Virgjilit. Ne lidhje me atdheun e Eneas, ne librin IV kur vete Enea i drejtohet Didos mbretit fenikas te Kartagjenes, ai thote:

    "In Italy lies my heart, my homeland. You, a Phoenician, are held by these Carthaginian towers, by the charm of your Libyan city." (Aeneas to Dido. Aeneid 4.345).
    perkthimi

    Nė Itali pushon zemra ime, atdheu im. Ti fenikas, po mbahesh etj etj
    Kurse kjo eshte nje harte qe tregon rrugetimin e Eneas(sipas studjuesve).


    Ne e dime shume mire qe fiset dardane te Dardanise ballkanike emigruan dhe sunduan ne Itali, dhe ndoshta ketyre fiseve ju perkiste ky dardanas me nam.
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga dias10 : 08-06-2009 mė 09:24
    e verteta dhe e drejta jane miq me te mire se edhe vete Platoni, miku im

  2. #2
    i/e regjistruar Maska e Kreksi
    Anėtarėsuar
    20-11-2004
    Vendndodhja
    Francė
    Postime
    5,631
    Dias, nuk pajtohem me kete ku thua se Enea; "Siē e dinė shume prej nesh, Enea, nje nga protagonistet kryesore ne luften e Trojes, nuk i perkiste races trojane, por ishte prej trungut te mirefillte dardan, prej nga ku dolen dhe trojanet..."
    ka diēka qe nuk perputhet ose ke bere gabim ne te shkruar ?
    Iliusi dhe Azarakusi ishin vllezer, bijet e Trosit e qe ky Trosi ishte nipi i dardanit te madh nga Dardania...
    Per Priamin Ilus ishte gjyshi i tij, kurse per Ankizen, babain e Eneut qe gjysh kishte Azarakusin dhe se Hektori e eneu ishin kusherire te afert e jo si e thua ti "nuk ishte me rac keshtu por me trung" qe po e bene lemsh kete nisje te temes me plote kontradita...
    Asgje as me shume e as me pake familja e Eneut nuke ka patur dallim as perparesi trashegimi trojane me shume as me pake se sa Hektori.
    Tjeter gje eshte pse Augusti kishte intervenuar tek poeti Virgjili qe te beje kete ndarje per shkaqe politike, gjoja se priamidet ishin tjere dhe se dega e Eneut ishte me e paster se e atyre te priamideve qe kishin Tiran ne farefis, Laomedonin, babain e Priamit i cili nuk kishte fare simpati tek bota e atehershme greke dhe duhej patjeter per interesin e romakve qe keta te kene nje origjine trojane po, por me nje dege tjeter fisnore gjoja me bujare se ajo dega e priamideve, te urte dhe jo agresive, keta qe nuk kishin bere asgje te keqe as qe kishin marrur gra te huaja as qe kishin tradhtuar heroin grekė herakleun, siē e mashtron Laomedoni heroin dhe mu per kete tradhti vritet nga Herakleu...
    Tere "eneida" eshte nje poem e shkruar e perzgjedhur vetem se t'iu pelqeje gjithe botes origjina romake me periardhje trojane por te nje farefisi gjoja me te paster, me te ndershem se sa priamidet, kjo eshte e tera nje trillim fantastike i Virgjilit i cili kishte vizituar edhe Bitrintin ne ate kohe vetem se te jete me i saket rrethe kesaj vepre imagjinare !
    Mirepo duke u kthyer nga porti i Durresit, anija ku ishte Virgjili merr zjarrė dhe mezi shpeton jeten poeti...
    Ai shkon aqe large sa qe edhe e mallkon kete veper se gjoja i sillte kudo vetem aksidente, mendonte se eshte nje liber i mallkuar prandaj edhe e lene dorshkrimin ne anije; "lere te digjet" kishte pas thene, mirepo ushtaret qe i vijne ne ndihme futen ne flake dhe mezi e shpetojne "eneiden"...
    Askush nuk te pyt: ē'ka bere atedheu per ty por ē'ke bere ti per Atedheun ! - JFK

  3. #3
    i/e regjistruar Maska e ZANOR
    Anėtarėsuar
    25-09-2002
    Postime
    1,114
    Citim Postuar mė parė nga dias10 Lexo Postimin
    Siē e dinė shume prej nesh, Enea, nje nga protagonistet kryesore ne luften e Trojes, nuk i perkiste races trojane, por ishte prej trungut te mirefillte dardan, prej nga ku dolen dhe trojanet. Origjina e tij, ka qene subjekt debati, mes studjuesve te historise pastrojane. Burimi kryesor dhe i vetem i odisese se Eneas, ngelet Eneida e Virgjilit. Ne lidhje me atdheun e Eneas, ne librin IV kur vete Enea i drejtohet Didos mbretit fenikas te Kartagjenes, ai thote:



    perkthimi



    Kurse kjo eshte nje harte qe tregon rrugetimin e Eneas(sipas studjuesve).


    Ne e dime shume mire qe fiset dardane te Dardanise ballkanike emigruan dhe sunduan ne Itali, dhe ndoshta ketyre fiseve ju perkiste ky dardanas me nam.

    Ēka thot ore ky dias10? EneA nuk i pėrkiste races trojane, kur vet Troja ishte Hillioni hillirian, dardhan, e sot Hisari, qyteti turk, HILLION=HISAR, i njejti qytet dardhan, Heneu (Eneu) ishte vet dardhan trojan racė trojane dhe emri i tij ishte Heneu, nga besimi nė hėnė, ku u formua fisi i HENEJVE, e pastaj fisi i hellejve edhe kur u bashkuan u quajten Henėhellej, qė iu thonė mbrapsht nė histori me emrin ENKELLEJ, KUR ATA ISHIN hENĖHELEJT DHE VONĖ MORI TRASHIGIM TURQIA BESIMIN NĖ hĖNĖ MU NGA ATY NGA BESIMI TROJAN NĖ hĖNĖ!

    Nė histori thohet mbrapsht:: Enkellejt e Taulantėt, fise tė hershme ilire.... kur ata ishin Henėhellejt e Thaulandėt, emėrtime shqipe. Si mund ta gjejsh prejardhjen ethymologjike tė emrave: enkellej e taulant? Assesi, se janė shkruar e njohur mbrapsht.


    Pastaj: ku kishte emėr ITALI nė kohėn e Heneut (Eneut), aty ėshtė trazim historik, qė dikush ia ka futė emrin (Italy) aty.

    Unė kam spjeguar tek ETRURIA nė forum kėtu te Gjuha Shqipe ėshtė, merr e lexoni.

    Kurse pėr Heneun (qė i thua mbrapsht ENEA) e pėr vepren e parė latine, ENEIDA
    se nuk kishte emer Itali, po Eneida njihet vepra e parė e letėrsisė latine - shtegėtimi i Heneut pas kalljes sė Trojes dhe arritjes sė tij nė Sicili, sėpari e pastaj rrotull dyndjet tronaje kah perėndimi Apenin, deri te vendi i Romės, ku themeluan Romen dhe krahinen ETRURIA, nga njerėzit ardhės nga Troja, tė trojes, E TROJES = ETROJE=ETRURE=ETRURIA, KU VONĖ I THIRREN ETRUSK, NGA FJALA - ETROSK=TROSK=TOSK=TOSKĖ=TOSKANA!

    TOSKANĖT JANĖ GJUHA E GJAKU DARDHAN TROJAN!


    ***

  4. #4
    i/e regjistruar Maska e ZANOR
    Anėtarėsuar
    25-09-2002
    Postime
    1,114
    Nezir Myrta / ETHYMOLOGJIA E EMRIT - ETRURIA


    Fjala – etrusk pėrbėhet nga pjesėt e saja fono-morfologjike nė zbėrthim linguistik kėshtu: e + tru + s + k e qė pėrbėhet nga njė nyje e parme e – njė emri, apo mė mirė tė themi nga njė rrėnje fjale tė lashtė tru –si rrėnje fjale me kuptimin truall troje, e trallit tė Trojės duke formuar Gjindoren (Genetivin) pėrmes tingullit s – dhe pėrcaktimit tė emrit si etnonom, pėrmes tingullit k – nė trajtėn e pashquar tė emrit – etrusk, nė tė cilin fshehet shprehja shqipe-illire e Trojės – Etruskėt e ardhur prej Trojės illire - Hillionit.





    ETNONOMI - ETRUSK





    Emri - etrusk nė pėrbėrjen e tij fono-morfologjike pasqyron disa rrėnje tė fjalėve, tė cilat fshehen nė vet emėrtimin nė fjalė - sipas origjinės sė tingujve tė fjalės, e cila pėrbėhet nga pjesėt e saj gjatė zbėrthimit tė tyre, duke fshehur nė vetvete vet kuptimin e emrit, me disa ndryshime fonetike tė tingujve, qė nė dukje tė parė, na largon nga origjina linguistike si fjalė, nė mėnyrė qė ta shohim ethymologjinė e vėrtetė.



    Fjala – etrusk pėrbėhet nga pjesėt e saja fono-morfologjike nė zbėrthim kėshtu: e + tru + s + k e qė pėrbėhet nga njė nyje e parme e, njė emri apo mė mirė tė themi nga njė rrėnjė emri tė lashtė tru, duke formar gjindoren (Genetivin) pėrmes tingullit s dhe pėrcaktimit tė emrit si etnonom, pėrmes tingullit k nė trajtėn e pashquar tė emrit etrusk.



    E - nyje e parme e emrit duke formuar Gjindoren (Genetivin) me kuptimin e truallit, nga trualli



    TRU – ėshtė emri prej nga erdhėn nga trualli I Trojės illire – truall Troje – e truallit tė Trojės



    S - sufiks qė pėrcakton Gjindoren (Genetivin) origjinėn e popullates sė ikur - e truallit tė Trojė (s)



    K – sufiksi nė trajtėn e pashquar tė emrit, qė pėrcakton etnonomin – etrusk - si trojan illiran


    Emri – etrusk ėshtė emėrtimi i popullatės trojane illire tė zhvėndosur nga trojet e tyre nga trualli i Trojės – qė historikisht njihen si dyndje egjeane dhe dyndje adriatike – pas luftėrave tė njėpasnjėshme deri tek Kallja e Trojės – qė u detyruan ta lėshojnė vendin pjesėrisht e masovikisht dhe tė gjejnė shpėtim andej detit Adriatik, nė botėn e lirė tė atėhershme – Sicilia ku sicili (secili) kishte tė drejtė tė gjallonte gjellėn e lirė, tė jetojė i lirė, (si toponom me spjegim shqip me pėremrin e pakufishėm tė shqipes sė vjetėr – sicili - secili, secila, secilėt) me kuptimin tokė e premtuar nga secili, nga tė gjithė ardhėsit nė Apenine.

    Trojanėt illirian pas kalljes sė Trojės, tok me mbretin e tyre Heneun (Eneun) shkuan masovikisht nė Apenine, nė fillim nė Jugun e Italisė, nė ujdhesėn Sicilia, pėr tu pėrhapur nė gjithė Apeninet, duke popullėzuar me farėn illire atėbotėn e re tė atėhershme – njėkohėsisht edhe duke kultivuar gjuhėn dhe kulturėn illire si vazhdimėsi e kulturizimit apenin dhe europian – respektivisht duke pasqyruar njė formė tė re kulture tė kohės, me njė njohje tė re gjuha e kultura etruske – gjuha e kultura e truallit trojan.



    Dyndjet egjeane edhe tė Trojanėve dardhan, illirėve dhe paraardhėsve tė tyre pellgazėve mediterran sikurse tė popujve tjerė tė lashtėsisė, si dyndje trekontinentale: Afrikė – Azi – Europė, duke mbetur themelues tė civilizimeve tė antikuitetit - sėpari filluan me pėrhapje nė hapėsirėn ballkanike, duke kultivuar kultet e kulturės mediterrane illire pellgazgjike – pas luftėrave tė pėrgjakshme, pėrmbytjeve natyrore, sėmundjeve masive shfarosėse – duke kėrkuar gjithnjė njė tokė e botė tė re dhe tė lirė. Pėrveē, Ballkanit si botė e lirė e kohės, i cili njihet si Ballkani illirik – nga brigjet egjeane e deri tek Histria (Istra e sotme), duke krijuar njė nga perandoritė mė tė mėdha tė Botės Antike – Illiria – dardhanėt, nga tė dy drejtimet e lashta: nga Troja e nga Ballkani, pėrsėri pėrjetuan edhe dyndjet adriatike – duke kėrkuar gjithnjė njė tokė tė re, pėr tu vendosur nė Apenine, tėvona deri tek brigjet allantike tė Pirinejeve perėdimore. Ato dyndje vazhduan gjithmonė kah Perėndimi, nga presionet vrullshme tė popujve tė mėdhenj aziatik nė pėrmasa botėrore, qė njė kohė u pėrjetuan edhe si dyndje atllantike drejt anės tjetėr tė botės deri nė kohėn tonė tė shek.XXI – nė Tokėn e Re amerikane. Pra, kėtu mund t’i pėrkufizoja katėr dyndje illiro-pellgazgjike nė pėrmasa botėrore: mediterrane, egjeane, adriatike dhe atllantike. Kėto dyndje u bėnė nė kohezione historike tė vazhdueshme, pothuaj nga tė gjitha drejtimet edhe nga ato tirreno-pellgazgjike, Ionike, pėrmes ujėrave dhe tokės, deri tek vendosjet e fiseve theutone, gale, anglo-saksone, balltike e skandinave.

    Arsyeja e kėtyre dyndjeve tė mėdha gjithnjė kah Perėndimi, ishte bymimi i madh demografik i popuve mė tė mėdhenj aziatik: kinezve dhe indianėve, persėve e afganėve, atakeve turke dhe atyre mongole, kur hunėt aziatik arrijtėn deri nė zemėr europiane, e europianėt dhe njė pjesė afrikane, arrijtėn deri nė zemrėn amerikane, si dyndje inter-kontinentale oqeanike deri nė Australinė dhe Alaskėn e largėt. Pėr, spjegimin e kėtyre dyndjeve inter-oqeanike vet flet sot bota moderne!



    - Po kush ishin ata Trojanėt dardhan tė Trojės antike nga Frigia, qė dyndjet e tyre ishin edhe mė tė largėta mediterrane, qė u thirrėn – etrusk nė Apenine dhe atje formuan konfiguracionin historiko-kulturor – Etruria?

    Eneu tok me enejtė trojan krijuan fillin e hershėm tė lashtėsisė nė Apenine duke vuar themelet e njė kulture tė ardhshme latine, pėr tu bėrė tėvona njė nga kulturat e njohura antike romake – e cila gjuhė e kulturė ishte me rrjedhė illire fillimisht, krijoi vet themelin e historiografisė sė re, fillin e kulturės sė re – si kulturė e re e bartur e truallit tė Trojės. Dhe pikėrisht Eneu trojan mbeti Eneida e Virgjillit – Illi i Virgjėr (sipas spjegimit shqip, emrit tė tij) si vepra e parė e gjuhės e kulturės latine, me veprat e bardit poetik apenin Bukoliket, Gjeorgjiket dhe Eneida.



    Bukoliket me kuptimin kėnga e bukės arbėreshe, atyre qė bėnė arėne bukės dikur, / Gjeorgjiket me kuptimin kėnga e tokės, dheut, kėnga e truallit tė ri etrusk, / Eneida – me kuptimin kėnga e Eneut dhe shtegėtimet e tij deri nė truallin e ri etrusk – si kėngė e truallit trojan nė Apenine – kryeveprat e Virgjillit janė fillet e kultivimit tė kulturės antike latine.



    Vet vepra e parė latine e cila njihet si gurthemel i letėrsisė sė kohės Eneida e Virgjillit – spjegon ngjarjet rrėnqethėse tė bredhjeve tė Eneut, nė Apenine.



    Illiada, Odhisea dhe Eneida pėrbėjnė tre atllasėt e kulturės illire dhe vet Eneida ėshtė njė odhiseadė trojane illire. Illiadha – Adha e Illit, udha e Illit illirian poetika epike e Homerit hillir – si vepra e parė europiane me veprėn tjetėr, Odhisea – udhėtari i detit, i paraprijnė krijimit tė veprės sė tretė, si vepra trashiguese illiro-pellgase Eneida mė e njohura nė antikėn latine.



    Eneida e Virgjillit ėshtė Eneiada – Hėneiadha – Eneiadha – udha e Eneut, ashtu sikurse ishte Iliada – illiadha (Hilliadha homerike) udha e Hillit tė Hillionit, por qė Virgjilli na jep njė pėrsosje tė pėrfshirjes sė personazheve – nga Eneu nė njė vend tjetėr, me njė subjekt koherent tipik trashigues, me parafytyrimin e perėndive tė lashtėsisė sė njejtė, duke u lidhur nė tė gjitha kėngėt me emrin – trojan, dardhan, Troja e Hillionit.



    Virgjilli nė veprėn Eneida si vepra e parė e kulturės e letėrsisė antike latine, qe nga kėnga e parė, paraqet njė ardhje tė popullit me prejardhje trojane:



    “From ancient Troy, by force expell’d we came,

    If you by chance have heard the Trojan name!”



    (Kėnga e Parė – Eneida)



    “Nga Troja e lashtė, na erdhėm me forcė tė dėbuar,

    Nėse ju emrin Troja, keni pasė rast pėr ta ndigjuar!”



    (Pėrkthimi nė shqip – N.M.)



    Kjo tregon mė sė miri, prejardhjen etruske trojane, nga ethymologjia e fjalės ku fshehet kuptimi i shprehjes shqipe e trojės – etruske – e trojės illire – si popull qė i pėrket dyndjeve egjeane dhe dyndjeve adriatike, duke na lidhur me origjinėn illiro-pellgase tė etruskėve nė Apenine!



    Virgjilli vazhdon nė kėngėn e parė – Eneida:



    “Thus spoke Illioneus: The Trojan crew,

    With cries and clamors his request renew.

    .................................................. ........

    Trojans, dismiss your fears, my cruel fate,

    And doubts attending an unsettled state,

    Force me guard my coast from foreign foes:

    Who has not heard the story of your woes,

    The name an fortune of your native place,

    The fame and valor of the Phrygian race?

    We Tyrians are not so devoid of sense –

    Nor so remote from Phoebus’ influence.

    .................................................. .....

    And Illian tow’rs and Priam’s empire stood -

    Meantime, with shouts; The Trojan shepherds bring,

    .................................................. .....................

    “O light of Trojans, and support of Troy –

    Thy fathers champion, and my country’s joy!”

    .................................................. .....................

    Troy is no more, and Illion was a town!”



    Aeneid – Vergil, Transl.- eng. by John Dryden

    Etruskėt janė popullata e Trojės – etrusk si pjesėtarė tė popullit tė fisit illirian Frigėt nga Frigia nė Azi tė Vogėl – ku ndodhej Hillioni hillirian tė cilin e ndėrtoi Hilli dhe prej tij rrodhen dardhanėt, si mbretėri – qė besonin nė Yllin e Dritės – Diellin dhe nė bazė tė tij si emėr tragjigues, nga illirėt mediterran u zgjėruan deri nė rrafshin trekontinental: Aleksandri – Hind – Hiller, gjatė pėrhapjeve historike, respektivisht duke kultivuar kulturėn e antikuitetit nė pėrmasa botėrore tė kohės.

    Troja illire. – Etnonomi - trojan



    Edhe veprat antike nuk mbeten tė paprekura, me intervenime tė pusheteve tė kohės, qė ia imponoi devijimin kronologjik tė antroponomisė dhe toponomastikės sė tyre. Shih, edhe nė veprėn Eneida nė vend tė emrit Sparta e ndeshim emrin – grekėt – Greacia, pėr tė iu larguar argumenteve reale historike, kur dihet, se spartianėt e trojanėt ishin dy fise illire-pellgase. Kur dihet se ethymologjia e kėtyre dy emrave – Sparta e Troja qėndron nė spjegimin shqip, pėr tė dy fjalėt si toponome, ashtu sikur edhe pėr antroponomet dhe etnonomet – spartian e trojan.



    Emri Troja ėshtė thjeshtė njė emėrtim, si toponom me ethymologji fuqimisht shqipe tė pakontestueshme, duke u nisur qe nga origjina e tingujve tė fjalės, nga rrėnja e fjalės dhe nga tėrėsia fonomorfologjike e saj. Fjala shqipe – troll, trolli – truall, trualli – nė shumės tė emrit ėshtė Troje, trojet, vendbanimet e njerėzve, qė i pėrket origjinės shqipe, ku e kemi edhe nė shqipen e sotme. Fjala – Trojė – Troja ėshtė pėrkufizimi i disa trojeve, si vendbanime njerėzish, nė njė truall tė pėrbashkėt, ashtu sikur ishte vet, Troja njė shtetqytet – me troje tė rrethuara me mure tė larta, tė gjitha trojet nė njė Trojė, qė edhe quhet si toponom – Troja.



    Fjala shqipe – troje, trolli, trualli – trojet nuk ka se si tė jetė e ndonjė gjuhe tjetėr i.e. e cila pėrcaktoi etnonomin – trojan si etnonom illiro-pellgazgjik dhe toponomin Troja si toponom illirian i lashtėsisė. Janė disa shprehje shqipe tė sotme lidhur me fjalėn – troll – trolli tė cilat dhe janė tė karaktereve tė njerėzve, ku lidhen me gjėndjen shpirtėrore tė njeriut, nė pėrmasa tė thella emocionale, qė kemi mjaftė shembuj: ai/ajo ka ra nė punė tė trollit / e ka qitė nė pikė tė trollit (me kuptimin e ka tranua, e ka ēmendė fare) / rashė nė punė tė trollit / ta luaj trollin / ia luan trollin / ia ka luajt trollin / ajo punė ta luan trollin / luaja trollin / me kuptimin shqip / rashė nė punė tė trollit – rashė nė gjėndje tė vėshtirė alarmuese, rashė tragjedi ekonomike, shpirtėrore, finansiare, apo rashė nė njė gjėndje aqė tė vėshtirė, sa nuk dij se kah ia mbajė, pėr tė gjetė shtegdalje, shpėtim pėr diēka, qė mė rėndon tepėr. Poashtu, shprehja – ai ia ka luajt trollin filanit...kur i foli aqė me argumente tė forta, e qiti nė tjetėr hesap, ia hudhi poshtė krejt fjalėt me argumente, e diskualifikoi tėrėsisht...

    Dhėmbja e dhėmbit ta luan trollin e kemi shprehjen tjetėr shqipe, pėr dhėmbjen e dhėmbit, si dhėmbje tronditėse, ku vet nga fjala – dhėmb, dhėmbi, dhėmbėt u formua nė shqipe edhe fjala – dhėmbje, dhėmbja, dhėmbjet nga sėmundjet e ndryshme.

    Janė mjaftė karakteristike disa shprehje shqipe lidhur me fjalėn troll-i, troje, truall – trualli qė thohet nė dy rastė te fjalėve nė analizė ethymologjike edhe vet shqipe, sikurse, edhe vet nga fjala truall, rrodhi fjala shqipe - truaj, (truemja, i/e trueme, tė truem, i/e trum-i-ja – gege-shqipe), qė kanė kuptimin i/e/tė mallkuar, e truan – e mallkon, e namė, i truemi-i mallkuemi- i namuni. Shprehjet shqipe: e trou buka / e mallkoi buka / i ka tru trolli dhe e lėshuan vendin / troje tė truara / trualli i truar / ai gjith ditėn e lume veē truan e rredhon (namė) / ai/ajo ėshtė trup i truar / mos e truaj sofrėn e bukės / mos e truaj djalin ashtu bre? / ai/ajo ėshtė njeri i truar / vet e trove dhe tash rri / ai/ajo/ata/ato janė tė truar pėr s’gjalli e pėr s’dekni / droj se vet e troi dhe ashtu i erdhi puna / Trumja – Truemja – Truamja si emėr, etj.



    Fjala shqipe troll, trolli, ėshtė poaqė e lashtė, si toponom i rrethimit tė banėsės, shtėpisė, toka rreth shtėpisė sė banimit tė njeriut – sa qė vet rrėnja e kėsaj fjale – tro (apo tru, sikur e kemi nė rastin e prejardhjes sė fjalės – etrusk, nga truall troje, nga trolli i Trojės illire) – kjo rrėnje – tro ėshtė fjalėformuese e shumė emėrtimeve i.e. edhe PIE dhe nė pėrmasa tė pėrgjithshme tė Linguistikės Gjenerale, ku e hasim nė leksikun e pėrgjithshėm botėror: trop, tropik, tropikal-e, an-trop=njeriu, metropol-i-e-et, metropolitan, antrope, antropolog-u-e-et-ėt, Antropologjia, antropologjetik, antropomorf, Tropoja toponom shqiptar, tropojan, tropojas, tropojanėt etj., ku vetėm shqipja ka mundėsi spjegimi ethymologjik pėr tė gjitha kėto fjalė gjenerale, tė shkencės dhe linguistikes botėrore. Deshtėm e s’deshtėm udha ėshtė e hapur pėr tė gjitha gjuhėt.



    Sparta illire. – Etnonomi - spartian

    Askund derisot nė leksikun e gjuhėve i.e. si nė atė shkencor e historik dhe hstoriografik, nuk pėrmenden toponomet – Troja e Sparta dhe etnonomet – trojan e spartian - si fise illire, kur ato ishin etnogjenetikisht, dy fise illire, me tė cilėn gjuhė tė lashtė skipe-illire, vėrtetohen pėrmes ethymologjisė sė vet etnonomeve dhe toponomeve nė fjalė.

    Emri – Spartė – Sparta qė njihet kryesisht nė Luftėn e Trojės, tė cilėn e pėrshkruan Homeri nė veprat Illiada e Odhisea, poashtu edhe vet Virgjilli nė Eneida – poashtu edhe nė histori si shkencė shoqėrore – ky emėr ėshtė me ethymologji shqipe tė pakontestueshme.

    Fjala – spartė – sparta ėshtė njė fjalė shqipe, e cila edhe sotekėsaj dite flitet nė shqipen e vjetėr, si fjalė me kuptim tė pastrimit, spastrimit – shpartimit herrjes sė bimėve nė kopsht, herrja apo spartimi i lehės sė qepve, spartimi i bimėve nė arė gjatė prashitjes, qė sot ka mbetur nė pėrdorim vetėm pėr botėn bimore, ku kuptohet rrallimi i bimėve nė kopsht, spartimi i bimėve pėr tė dhėnė fryte sa mė tė mira – kur kjo fjalė ishte dikur nė Spartė si spastrim i rodit tė njeriut. Spartianėt spartonin fėmijėt e tyre, duke i mbytur ata fėmijė mėnjėherė pas lindjes, me tė meta psiko-fizike, me qėllim qė mos ta humbin rodin, sojin e tyre – por t’i lėnė tė jetojnė vetėm tė zgjedhurit, tė spartuarit ata fėmij tė shėndoshė tė porsalindur, qė tė bėheshin djem, burra e gra luftėtare, sa mė komplete si personalitete, tė shkathėt pėr punė e pėr luftė nė mbrojtjen e atdheut. Ky ishte principi spartian i kohės, pėr atė edhe vet emri, si etnonom – spartian, si dhe toponomi Sparta u formuan fono-morfologikisht nė bazė tė veprimit tė tyre konkret nė spartimin e popullit, veēanėrisht nė spartimin e fėmijve tė tyre. Ashtuqė, fėmia spartian, posa mbushte 7 vjet shalonte kalin, hudhte shigjetėn, stėrvitej ushtarakisht dhe nė moshėn 12 vjeēare, ai ishte ushtar spartian.



    Spartim domethėnė rrallim – spartim – rrallim, herrje – sparton – rrallon, spartoj - rralloj ku kemi disa shprehje shqipe: i kam spartue qepėt, lehen e qepve / e kam spartu arėn me kuptimin e rrallimit tė bimėve me qėllim qė ato tė japin sa mė shumė fryte, si tė lira, tė rralla nė mes tyre nė kopshte, ara etj. spartoe arėn nėse don me tė dhanė bukė / ara e spartume jep bukė / ara e paspartume nuk jep mjaft bukė / spartoe atė kopsht, se tu ka ba therra / nė arė shtine anmikun me prashitė – se e sparton arėn dhe ara jep bukė / shpartoe kopshtin / shpartimi i bimėve jep fryt etj.

    Poashtu e kemi edhe fjalėn tjetėr shqipe, nė kuptimin e spartimit, shpartimit – shpartallim-i-e-et, shpartalloj, shpartallues, shpartallon, shpartallojmė / shpartallimi i rrethimit – ēarja e rrethimit / po ē’e ka shpartallue / e ka shpartalluar / tė shpartallon do tė thotė tė shkatėrron, tė ēanė, tė shkyen etj. qė sot ėshtė nė dy rastet e shqiptimit qoftė me fillesėn, apo tingullin s – apo me dytingullorin sh por, qė ka kuptimin e njejtė pėr fjalėn – spartė, sparta, spartimi, spartohet.



    Njohje paraetruske. –



    Eneu trojan, ishte mbreti i Trojės (Troada) qė nė bazė tė kėtij emri me ethymologji shqipe-illire - ishte fisi illir qė besonte nė Hėnė, pėr atė edhe e kishte emrin Hėnee - Enee, Eneu (me shėmangien e nistores H i.e.), ku prej tij rrodhėn enejtė, pra fisi trojan illirian hėnejtė – enejtė, qė tėvona pas kalljes sė Trojės, nė mungesė tė tyre, si popull i pakėsuar, formuan lidhjen e pėrbashkėt hėnhelleje, si fisi i bashkuar illirian – Hėnhellejtė, tok me Thaullantėt, qė njihen sot si fise (para)historike illire (Enhellejtė-Enkelejtė e Taulantėt) deri nė vendosjen e tyre nė brigjet adriatike.


    Etnonomi - akej



    Me shkrirjen e hėnejve (enejve) nė njė bashkėsi fisnore illire me hellejtė, si fis trojan nė Trojė me emrin hėnhellej - formuan njė nga kulmet e kultit tė kulturės, shkencės dhe artit illir tė kohės, kėshtuqė, tash kemi ardhjen e grekėve, nė Trojė (gjysma e parė e mijvjeēarit tė dytė p.e.r.), tė cilėt morėn kryekėput emrin e mėvonshėm – hellej – hellen duke pėrvehtėsuar gjuhėn e kulturėn dhe historiografinė hellene-hillire, (si dy fjalė tė sė njejtės gjuhe ku tregon ana fonomorfologjike e tyre) as pa ditur pėr ta spjeguar nė atė kohė, as vet kuptimin e artit e tė kultit tė kulturės illire. - Por qė me njė emėr karakteristik, emri i grekėve tė parė, ardhės nė brigjet egjeane ishte i marrur mė vonė nė bazė ethymologjike me kuptimin e guximit tė njeriut – si guxim – na del pėr grekėt emri i tyre si etnonomi i parė, emri akej, akejėt. Ku vet kuptimi i kėtij emri akej lidhet tėvona me emrin akil, me impresion nga emri i heroit tė Illiadhės homerike Akili – si akil- (akej, akejtė, ėshtė shumėsi i emrit nga emri – akil- aquilla – shqipja). Pra, qė ky emėr ethymologjikisht lidhet me emrin aquilla, si emėrtim me kuptimin e skipes, e shqipes, tė shqipes, bij tė shqipes, ku vet emri Aquilla, ėshtė emėrtimi i hershėm me kuptimin Shqipja – si etnonom nė rastin nė fjalė, me prejardhje ethymologjike tė lashtė skipe thotishte.



    Semantika etruske. -



    Gjuha e kultura e truallit tė Trojės – nė kuptimin mė tė ri tė kohės si gjuha e kultura etruske ku vet shprehja e fjalėve tė tilla e truallit tė Trojės kjo shprehje fshehet nė fjalėn etrusk – si gjuhė e kulturė pellgazgjike, vėrshoi si tallaz deti Apeninet, duke formuar njė etnitet tė ri tė kohės – qė tėvona tė vijė e tė zgjėrohet deri nė rrjedha antroponomesh, toponomesh, patronomesh, hidronomesh dhe bionomesh nė pėrgjithėsi – duke vėndosur njė themel pėr kulturėn dhe historiografinė romake.



    Fjalėt etrusk – etrosk – etrur – etrurėt si kuptim pėr etnonomin nė fjalė janė me pėrbėrje antroponomike ardhėse, deri tek toponomi i njohur Etruria. Vet ethymologjia e emrit si toponom – Etruria ėshtė emri toponomastik i etnonomit – etrusk – Etruria – toka etruske, etruskane, ku vet edhe kjo fjalė etruskane na vie ne deminutiv tė shprehjes logjike etruskan nė kalimin alternomik nė etroskan – ku me shėmangien e tingullit r dhe tė fillesės – tingullit e – na rrjedhė fjala toskan, nga alternomi i tingullit u nė tingullin o – respektivisht, sikurse qė e kemi kėtė ndryshim tingullor tek emrat me kuptim tė njejtė shqip – truall – troll – trualli – trolli – trualli – troje nė shumėsin e emrit, pra na rrjedhė toponomi tjetėr – nga etruskan – etroskan – toskan – Toskana, qė ėshtė vet emėrtim i rrjedhur nga vet emri i ardhur nga etnonomi – tosk – toskė – Toska, Toskėt, nga vendi amė Toska – Toskėria, si toponom pėr vendin e toskėve arbėrorė dhe dialekti i shqipes Toskėrishtja.



    Poashtu, nga vet ky emėrtim etrusk nė kuptimin etrosk na rrjedhė emėrtimi trosk - troskė, troskėt me njė largim etnogjenetik duke formuar e riformuar fise tjera.



    Nuk mendoj se disa pėrkufizime ethymologjike tė derisotme pėr prejardhjen e emrit etrusk kur thonė disa se ky emėr vie nga shprehja e truska – me kuptimin e shtypka – si formė linguistike e dalur nga pesha e hidhur e robėrisė, e truska – e shtypka robėria - nuk besoj qė kjo theori, tė jetė frytdhėnėse pėr njė ethymologji tė saktė, reale, tė prejardhjes sė vet emrit – etrusk. Ky mendim ethymologjik si theori, ndoshta ka mbretėruar tek disa ndikime tjera multietnike, nė Itali, duke menduar se edhe vet trevat arbėreshe, janė si pjesė e vuajtjeve ekzistenciale dhe ėshtė fjala pėr mospėrkrahjen ndaj arbėreshėve, nė njė shoqėri tė tillė, pėr tė mbetur Jugu i Apenineve, si edhe vet Italia Jugore, si pjesė mė e pazhvilluar ekonomikisht dhe industrialisht. Dihet se, kjo situatė ekzistenciale, rrodhi nga ndikimet e popujve veriorė gjermanik, duke industrializuar me shumė pjesėn veriore, qė Veriu italian tė jetė mė i zhvilluar.



    Pėrkundėr, ballafaqimeve etruske me popuj e kultura tjera, nė shumė shkrime linguistike, filologjike, thuhet se disa dyshojnė nė prejardhjen etnogjenetike etruske, nga illirėt, edhepse, dihet se: etruskėt, paunėt, mesapėt, venetėt, etj., qe nga fiset e hershme dardhane – galabrėt e paunėt, si fise ardhėse nė Apenine, gjatė dyndjeve dardhane illire, nga veriu ballkanik, kah jugu, pėr nė Apenine, tej Adriatikut, si dyndje adriatike dardhane – kėto dyndje e tregojnė si dėshmi historike prejardhjen illire tė etruskėve – si dhe gjuha etruske ishte gjuha illire, si gjuhė e kulturė dhe etnologji illire – ajo ishte vet – gjuha e kultura illiro-pelgazgjike.



    Spjegimi i mbishkrimeve etruske – mesape, paune, venete etj. nė gjurmimet ethymologjike, gjatė ekspeditave arkeologjike, tė linguistėve europian, nė gjetjen e atyre epitafeve, epigrameve, mbishkrimeve tė varrezave, shkrimeve nė stoli ari e nė monedha tė gjetura nė varreza – tė gjithė erdhėn nė pėrfundim, se vetėm pėrmes rrėnjeve tė shqipes sė vjetėr, mund tė dėshifrohen e tė zbėrthehen ato mbishkrime tė lashta dhe tė spjegohen ekzakt – sepse asnjė gjuhė tjetėr nuk ka mundėsi spjegimi tė tillė.

    Shih: ekspeditat - Theodor Mommseni (1850) duke studjuar mbishkrimet mesape, ai arrijti nė pėrfundimin mbi lidhjet e mesapishtes me illirishten dhe me shqipen “Dialektet e Italisė sė Jugut”, sikurse edhe nė veprėn “Historia e Romės”. Poashtu, linguisti gjerman S. Buge, duke argumentuar pėr zbėrthimin e mbishkrimeve mesape, “duhet tė shfrytėzohet Shqipja pėr tė kuptuar ato mbishkrime” dhe duke ardhur nė pėrfundim nė studimin “Mesapishtja dhe Shqipja” ai zbulon se ekzistojnė njė seri pėrputhjesh midis gjuhės sė mesapėve tė lashtė dhe tė Shqipes sė sotme, si nė aspektin evolutiv fonetik poashtu edhe nė leksik. Paul Kretchmer-i njė nja linguistėt mė tė mėdhėnj dhe hellenistėt mė tė spikatur “Hyrje nė historinė e gjuhės greke” (1896) ku trajton problemet e illirishtes dhe ngjashmėrinė unikate me Shqipen e Mesapishten, por si lidhje tė veēanta i argumenton ato lidhje me Venetishten – duke argumentuar pėrhapjen e illirishtes sė lashtė nė dy anėt adriatike, na jep njė konkludim tė qartė pėr njė lidhje etnogjenetike: etruske, etrure, mesape, paune, galabre, kalabreze, venete, dardhane, trojane – illire!



    Ėshtė interesante njė legjendė nga vet Virgjilli, ku na pėrshkruan njė lidhje gjenetike, nė mes tė etruskėve, dardhanėve dhe trojanėve, nė tė cilėn thohet se: gjurmėt e dardhanėve janė tek paraardhėsit e tyre, me Dardhanusin dhe Trojanėt. Sipas vlerėsimit tė traditės romane, Dardhanusi ishte i Biri i Zeusit dhe Trojanės – i cili u martua me bijėn e mbretit tė Frigisė – me princeshėn Bateia. Dardanusi e themeloi qytetin e lashtė Dardhania, nė zemėr tė fisit frigian illir me njė dekret pėr atė tokė, krahinė, qė ia dhuroi i ati i shoqes sė tij.

    Eneu trojan ishte pasardhėsi i Dardhanusit, ku pas kalljes sė Trojės, mori njė pjesė tė popullit me vete, tė cilėt shtegėtuan nė Apenine.



    Legjenda e lashtė pėr Trojėn.-



    Legjenda pėr Trojėn iu ka interesuar shumė dietarėve e studjuesve botėrorė, tė cilėn e vuan nė shqyrtim analitik, hellenistėt dhe linguistėt e historianėt i.e. Ajo qė zgjon mė tepėr interesim dhe qė i pėrket mė shumė realitetit historik ėshtė subjekti etnografik, se emri Troja lidhet me dardhanėt e Dardhaninė:



    Dardhanusi i Biri i Zeusit dhe i nymfes Elektra, erdhi nga Samothrraku dhe qėndroi njė kohė tek mbreti i Frigisė illire. Dardhanusi me aftėsitė e tij, me shkathtėsinė, bukurinė, maturinė e tij si bir Zeusi, fitoi admirimin e frigėve e sidomos nė veēanėti fitoi adhurimin e princeshės sė bukur Batea e cila ishte e bija e Teucerit – birit tė Skamandrit nga Kreta dhe i nymfes Idaea. Teuceri qė e adhuroi aqė shumė Dardhanusin, si bir zoti, si njeri dhe si dhėndėrr, ia dhuroi me njė dekret ligjor tė kohės disa troje pėr ta themeluar tėvona qytetin Troja, tok me njė krahinė pėrrreth saj, tė cilėn pas vdekjes sė Teucerit, Dardhanusi e quajti krahina Dardhania.

    Dardhanusi e Batea vuan themlet e gurit tė trojeve tė shtetqytetit Troja, vuan vulėn e themelimit tė saj – ndėrsa, Hellena e Agamemnoni vuan vulėn e shkatėrrimit, nė kohėn e mbretit Eneu ku ndodhi Kallja e Trojės – si ngjarje historike, tėvona me ikjėn e Eneut tok me njė pjesė tė popullit trojan pėr nė Apenine – vie filli i njė historie tė re, me formimin e emrit tė ri, etnonomit - etrusk dhe tė qytetit dhe krahinės Etruria.



    Etrurėt lidhen etnogjenetikisht me Trojėn dhe vet emri – etrur, lidhet me emrin Troja.



    Nė fillim tė shek.XX-tė tė erės sonė, studjuesi i njohur – Karl Georg Brandisi – shkroi nė veprėn “Historia e Botės”, Londėr, 1902, fq.48,- “Trojanėt tė cilėt banojshin afėr Propontit dhe nė veri tė malit Idae (sipas emrit – Idaea) i pėrkasin grupit etnik frig. Nėse, vendbanimet, qė Schlieman-i i zbuloi, ato i pėrkasin njė popullėsie tė vetme, e cila duhet tė ketė emigrua aty rreth vitit 3000 p.e.r.”.



    Deri nė kohėn e zbulimeve tė Schlieman-it, Troja ishte vetėm njė legjendė e thurur me romancė e dramė. Bukuria natyrore dhe e njerėzve tė saj, gjaku i vrullshėm, trimat e vėrtetė, kuajt e shkathėt, anijet madhėshtore me vela, zjarri i dashurisė, shpatat e hekurit e tė bronzit si vetėtima rrufeshė, nymfat e perėnditė – u sharruan nė shkatėrrim, kah viti 1250 p.e.r. Homeri, nė Illiadė jovetėm qė e bėri tė pavdekshme legjendėn mbi Trojėn – kur tėvona perėnditė e Olympit illirik, i gjetėn grekėt dhe i pėrvehtėsuan, - por Homeri iu krijoi interesim shkrimtarėve dhe dietarėve, tė cilėt legjendėn e Trojės – e morėn si realitet historik, duke zbuluar fshehtėsitė e njė prej historive mė tė njohura tė botės! Nė kėtė kontekst historik, jovetėm hellenėt e hellenistėt, por edhe romakėt tėvona, edhe bizantinėt, ranė nė kėtė kurthė hermetike trojane! Troja ishte njė qytet aty ku ndodhet sot qyteti turk Hisarllik.



    Sipas dietarit Schlieman-it – bazuar nė hulumtimet arkeologjike tė Trojės sė lashtė, qyteti duket se shumė herė u shkatėrrua dhe u rindėrtua nė poato themele, dhe ai gjeti njė varg shtresash apo qytetesh tė ndėrtuara e tė rindėrtuara njera mbi tjetrėn – si ndėrtime shtresore, nė Trojė!

    Dr. Fuertwangler-i, pėr ndėrtimin e Parė tė Trojės thotė: “Llogaritet se Troja u krijua aty kah milleniusi i Tretė p.e.r. – por, sipas dokumentimit arkeologjik, ka tė ngjarė, qė Troja tė jetė ndėrtuar edhe para milleniusit tė Katėrt p.e.r. – edhe kur dihet kjartė, se Trojanėt, pėrdorshin veglat e bakrit (Cuprum) dhe pėr bakrin dihej 7.000 vjet para erės sė re!”



    Me ardhjen e trojanėve nė Apenine, nė Sicili e treva tjera tė Italisė sė sotme, ata bartėn gjithė kulturėn e historiografinė e lashtė dardhane trojane, kultet, besimet, gjuhėn, doket e zakonet, tė cilat tėvona u mishėruan me njė kulturė tė re tė kohės - pėr tė mbetur tek pasardhėsit enean trojan gjuha e kultura latine-romake, e gjuha e sotme italiane, si rrjedhė etruske – illiro-pellgase mediterrane.



    Gjuha e kultura etruske edhepse ndryshoi nėpėr kohė nga ajo trojane, nė esencė mbeti kuptimi i njėsisė linguistike nė antroponomi, toponomastikė, si formim i njė gjuhe simotėr latine dhe vendasi i ardhshėm apenin, gėrshetoi lidhjet linguistike, me vet kuptimin e emrit – latin – me domethėnien filozofike – la atin – ku nėnkuptohet shpreja e La Atin. Nga folja La nė aorist, prej foljes me lanė – rrodhi nyja e parme e fjalėve latine dhe e shumė gjuhėve latine tė sotme – La – si edhe nė format tjera identike gramatikore la, le (les) si kuptim i lanjes – la libertee, la famiglia, la mere -le pere – les enfant, fr. La parole, sp. etj. deri tek gjuhėt e sotme latino-amerikane.



    Interesante janė krahasimet e disa paternomeve, i.e. sikurse emri – at – baba, nė disa gjuhė:



    Shqip – at-i

    Etrus. – apa

    Greq. – appa

    Latin. – pater

    Gotik. – fadar

    Irl. Vj. – athir

    Armen. – hayr

    Sanskrit. – pitar

    Tokarisht: pacar

    i.e. .......... phater



    Kurse me rėndėsi tė veēantė, mund tė analizojmė fjalėn ar e cila nė shqipen formoi emėrtimin arbėn-arbėr – Arbėria – si kuptim i fjalės ar(ė) ara e bukės, qė e kemi, pėr fjalėn pllugim, lavrim nėpėr disa gjuhė i.e. e botėrore:



    Ar – pllugim, lavrim (lėrim), me lavrua arėn me pllug



    Etrusk: ar - me ba, me mbarua, pėr tė bėrė

    Latin.: arare

    Breton: arat

    Greq.: aroo

    Gotik.: arjan

    Lituan.: ariu

    Ang. : plough (direkt nga fjala shqipe, emri pllug-u, mjet lavrimi nė arė)

    i.e. : ary



    Tė gjitha kėto fjalė nėpėr kėto gjuhė flasin pėr pllugim, lavrim tė arės dhe kaq ngjashmėri fonomorfologjike kanė ndėrmjet veti, tė cilat mė sė miri rrėfejnė pėr njė gjuhė tė pėrbashkėt i.e. e mė gjėrė... ku lidhet kuptimi i emrin – ar(ė), shqipe arbėrore, nė tė gjitha kėto raste komparative linguistike.



    Toponomet etruske, si emėrtime qytetesh spjegojnė prejardhjen etruske tė sotme linguistike, tė toponomeve, e si emra gjeografik italian: Achra – Acerra, / Adria, Atria, Atra – Adria, Atria / Aret – Arezzo / Atina – Atina / Felsina – Bologna / Velsu, velsna, velzna – Bolsena / Uvilla – Boville / Cale, cali – Calvi / Capua - Capua / Chaire, cisra – Cervetri / Ceisna – Cesena / Clesvin – Chiusi / Spina - Comacchio / Cura – Cori / Curt, cortun – Cortona / Cusa – Cosa / Frentina – Ferentino / Vi(p)sul – Fiesole / Felcina – Fogligno / Kavi – Gabi etj.



    Ndėrsa, tek besimi etrusk – etruskan qėndrojnė disa forma alterfonike, nė pėrcaktimet e emėrtimeve tė perėndive tė lashtėsisė, ku me njė ndryshim fonetik, na japin identitet linguistik me perėnditė e popujve tjerė tė lashtė: Apolloni – zoti i dritės, thirrej Aplu, Apulu, Alpu. Silvanus – zoti i fushave dhe i tė lashtave, Palo – shpirti i plleshmėrisė, i venės, Tinia – zoti i bubullimės, shiut, Teramo – Mekuri, Turan – Urania, Turmus – Hermesi – zoti i fshehtėsisė, Turanna – Venus – Afrodita - Venera e deri tek mythologjia moderne Toskane - Siero etj.



    Mendoj tė shtojė diēka mbase, pėrkundėr mendimit tė disa linguistėve, qė ethymologjinė e toponomit – emrin e qytetit – Tiranė-Tirana (kryeqyteti i Shqipėrisė) – qė e lidhin me toponomin Teheran – Terhana - karakteristike ėshtė pėr mendimin tim emri i perėndisė Turanna – Afrodita – Venus – Venera – qė mendoj tė jetė vet pėrcaktimi i toponomit – Tirana – ku me ndryshimin fonetik tė tingullit u nė i - rrodhi emri Tiranė – Tirana me ethymologji etruske – Turanna – Tirana.


    2000
    __________________

  5. #5
    Citim Postuar mė parė nga Kreksi Lexo Postimin
    Dias, nuk pajtohem me kete ku thua se Enea; "Siē e dinė shume prej nesh, Enea, nje nga protagonistet kryesore ne luften e Trojes, nuk i perkiste races trojane, por ishte prej trungut te mirefillte dardan, prej nga ku dolen dhe trojanet..."
    ka diēka qe nuk perputhet ose ke bere gabim ne te shkruar ?
    ...
    Lexohe dhe njehere me vemendje, ajo qe po them une eshte se dardanet e Trojes jane dege e dardaneve ballkanike, dhe Enea ju perkiste ketyre te fundit qe shkuan ne ndihme te degezimit te tyre trojan(kudo qe ata ishin).
    e verteta dhe e drejta jane miq me te mire se edhe vete Platoni, miku im

  6. #6
    i/e regjistruar Maska e ZANOR
    Anėtarėsuar
    25-09-2002
    Postime
    1,114
    PROVIMIN HISTORIK TI DUHET TA JAPESH TEK UNĖ:

    HENEU _ ENEU_ENEA ishte rracė trojane-dardhane, MBRETI I TROJES

    RILEXONI

    ''EneA nuk i pėrkiste races trojane'', SI BĖHET, kur vet Troja ishte Hillioni hillirian, dardhan, e sot Hisari, qyteti turk, HILLION=HISAR, i njejti qytet dardhan, Heneu (Eneu) ishte vet dardhan trojan racė trojane dhe emri i tij ishte Heneu, nga besimi nė hėnė, ku u formua fisi i HENEJVE, e pastaj fisi i hellejve edhe kur u bashkuan u quajten Henėhellej, qė iu thonė mbrapsht nė histori me emrin ENKELLEJ, KUR ATA ISHIN hENĖHELEJT DHE VONĖ MORI TRASHIGIM TURQIA BESIMIN NĖ hĖNĖ MU NGA ATY NGA BESIMI TROJAN NĖ hĖNĖ!

    Nė histori thohet mbrapsht:: Enkellejt e Taulantėt, fise tė hershme ilire.... kur ata ishin Henėhellejt e Thaulandėt, emėrtime shqipe. Si mund ta gjejsh prejardhjen ethymologjike tė emrave: enkellej e taulant? Assesi, se janė shkruar e njohur mbrapsht.


    Pastaj: ku kishte emėr ITALI nė kohėn e Heneut (Eneut), aty ėshtė trazim historik, qė dikush ia ka futė emrin (Italy) aty.

    Unė kam spjeguar tek ETRURIA nė forum kėtu te Gjuha Shqipe ėshtė, merr e lexoni.

    Kurse pėr Heneun (qė i thua mbrapsht ENEA) e pėr vepren e parė latine, ENEIDA
    se nuk kishte emer Itali, po Eneida njihet vepra e parė e letėrsisė latine - shtegėtimi i Heneut pas kalljes sė Trojes dhe arritjes sė tij nė Sicili, sėpari e pastaj rrotull dyndjet tronaje kah perėndimi Apenin, deri te vendi i Romės, ku themeluan Romen dhe krahinen ETRURIA, nga njerėzit ardhės nga Troja, tė trojes, E TROJES = ETROJE=ETRURE=ETRURIA, KU VONĖ I THIRREN ETRUSK, NGA FJALA - ETROSK=TROSK=TOSK=TOSKĖ=TOSKANA!

    TOSKANĖT JANĖ GJUHA E GJAKU DARDHAN TROJAN!
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga ZANOR : 08-06-2009 mė 10:50 Arsyeja: fakultative

  7. #7
    i/e regjistruar Maska e Kreksi
    Anėtarėsuar
    20-11-2004
    Vendndodhja
    Francė
    Postime
    5,631
    Dini ēka ?

    Me mirė shkruani pake rreshta ku te jeni preciz rrethe ketij debati qe ti permbahemi tems...
    Une edhepse diasin e ēmoj, nuk arij ti kaperdij fjalet e tij, pse ?

    Sepse nese dias deshirone te ndjeki rrugen e Augustit, apo Oktavit perandorit te pare romakė, i cili me ēdo kushte donte te behej trojane e tere origjina romake, megjithese edeh me pare ishte si legjend, ai kishte vendosur qe permes nje poeti si Virgjili t'ia veje kapakun kesja mitologjie.

    Prandaj dias, a e din se sa e sa libra jane shkruar rrethe virgjilit dhe "eneides" ?

    te gjithe autoret e me vonshem por edhe modrnet me se shumti nuk i japin rendesi kesaj vepre apo kesaj poeme, qe te mos e perseris, ishte liber i porositur pa kurrefare mbeshtetje, njesoj si une sot te marri lapsin e te shkruaj kthimin e Eneut ne trojet e tij stergjyshore nga rridhte i pari i tij Dardani prej nje fisi te thunatve te dardanise iliriane, ndoshta do ishte me e besushme dhe me e saket se sa hikja e Eneut me anije paar syve te grekeve dhe ete gjoja per te kerkuar nej atdhe tjeter ?
    Normale do ishte se kur i prishet qerdhja nje dinastije si ne kete raste u shkatrrua dinastia dardaniane atehere logjike do ishte qe te mbijetuarit te merrnin rrugen e kthimit te tyre ne atedheun e tyre te meparshem nga ishin ardhur, mjaftonte te kalonin bosforin, thrakine dhe ata do ishin te strehuar me mire aty se sa te merrnin detin dhe te benin avantura nepse mesdhe, pa nevojė fare, pastaj dueke ditur fare mire se dardanet apo keta trojane nuk kishin pervoje fare ne lundrim, gjeja tjeter me e besushme per te mbshtetur kete argument eshte se edhe ne rrnojat e Trojes se sotme qe arkeologet gjermane kane gjetur mbeturina rrethe ushqimit te ketyre banorve, per habi te te gjitheve se trojanet ushqeheshin me se shumti me kaproj dhe shtaz shtepiake dhe te egra se sa me peshkė apo ushqime nga deti.

    Mandej, thrakaset qe ishin populli mike i trojanve, pse te mos e strehonin edhe Eneun kur dihet se tek homeri ne "Iliada" priami qysh paar ketij konflikti e kishte strehuar Polidorin tek mbreti Rezos ne Thraki per te ruajtur trashegimsin e priamideve ?
    Pra si e shifni, poema e Virgjilit eshte nje puro fikcion si tek disa skenaristeve te holivudit sot qe bejne lemesh historinė duke shikuar vetem interesat e suksesit te kinemas se tyre...

    shendet
    Askush nuk te pyt: ē'ka bere atedheu per ty por ē'ke bere ti per Atedheun ! - JFK

  8. #8
    Perjashtuar Maska e Zėu_s
    Anėtarėsuar
    02-05-2006
    Postime
    1,672
    Citim Postuar mė parė nga Kreksi Lexo Postimin
    Asgje as me shume e as me pake familja e Eneut nuke ka patur dallim as perparesi trashegimi trojane me shume as me pake se sa Hektori.
    ēka po thue bre, Troja a kan shpi n'veti, e Dardania shpi n'veti. une s'muj me pase trashigimi t'barabart me kusherit e mi n'shpi tyne.

  9. #9
    Citim Postuar mė parė nga Kreksi Lexo Postimin
    Mandej, thrakaset qe ishin populli mike i trojanve, pse te mos e strehonin edhe Eneun kur dihet se tek homeri ne "Iliada" priami qysh paar ketij konflikti e kishte strehuar Polidorin tek mbreti Rezos ne Thraki per te ruajtur trashegimsin e priamideve ?
    Pra si e shifni, poema e Virgjilit eshte nje puro fikcion si tek disa skenaristeve te holivudit sot qe bejne lemesh historinė duke shikuar vetem interesat e suksesit te kinemas se tyre...

    shendet
    Ishte vete fantazma e Polidorit, qe i foli Eneut, dhe e keshilloi te mos qendronte ne ate 'vend te eger'(Trakine). Megjithate, pyetja ime duhet te ishte shtruar ndryshe: ' Kur orakujt e keshilluan Eneun te shkonte ne Latium(Itali) dhe kur ai po i thoshte Didos, 'shtepia ime' (per Latium), e kishte fjalen per shtepine e ardhshme apo per shtepine e vjeter te dardaneve thunate?

    PS. Une nuk e di nese Eneida ishte e porositur, as Iliada, une ndertoj nje diskutim mbi bazen e nje fakti te gjithepranuar, vertetimi i falsitetit ose jo te te cilit, shkon pertej mundesive te mia.
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga dias10 : 08-06-2009 mė 13:28
    e verteta dhe e drejta jane miq me te mire se edhe vete Platoni, miku im

  10. #10
    i/e regjistruar Maska e ZANOR
    Anėtarėsuar
    25-09-2002
    Postime
    1,114
    Unė mendoj ndryshe: Heneu kishte qėllimin t'i thot mbetit, se erdha nė shpinė time, nė gjakun tim dhe pėrderisa ėshtė gjaku im, ky ėshtė zemra e shpirti i atdheut tim - pėr Paunėt-Daunėt e Galabrėt-Kalabrėt dardhanian dhe pasi Virgjilli, shkroi veprėn ENEIDA, jo si jo si formė sporti a filmi, por qėllimisht shtroi TĖ VĖRTETEN HISTORIKE, PUSHTETI I KOHĖS E DENONCOI ME ARRATINĖ, sikur Sholzenicinin rusėt, kur shkroi vepren ARKIPELAGU KULLAG. Rast i njejtė.

    po thom u

  11. #11
    i/e regjistruar Maska e Kreksi
    Anėtarėsuar
    20-11-2004
    Vendndodhja
    Francė
    Postime
    5,631
    Citim Postuar mė parė nga dias10 Lexo Postimin
    Ishte vete fantazma e Polidorit, qe i foli Eneut, dhe e keshilloi te mos qendronte ne ate 'vend te eger'(Trakine). Megjithate, pyetja ime duhet te ishte shtruar ndryshe: ' Kur orakujt e keshilluan Eneun te shkonte ne Latium(Itali) dhe kur ai po i thoshte Didos, 'shtepia ime' (per Latium), e kishte fjalen per shtepine e ardhshme apo per shtepine e vjeter te dardaneve thunate?

    PS. Une nuk e di nese Eneida ishte e porositur, as Iliada, une ndertoj nje diskutim mbi bazen e nje fakti te gjithepranuar, vertetimi i falsitetit ose jo te te cilit, shkon pertej mundesive te mia.
    Po mu ketu eshte kulmi qe i mundeson Virgjilit me teje te shtjelloje apo te thuri sipas deshires "eneiden" sepse shifet qarte se qellimi ishte ta ktheje kete ngjarje kah deti, sa qe Polidorin e sakrifikon gjoja se eshte i prere ne bes nga mbreti thrakas per ti marrur pasurine qe Priami i kishte lene tek ta nen mbikqyrje...

    Sa i perket temes, eshte e qelluar dias, nuk kunder asgje kurse sa i perkete trillimit te Virgjilit jam teper alergjik tek ky autor...sepse e ka bere lemesh mitologjine por qe nuk ka lidhje fare me historin, asgje nuk i shkon sot, per ate epoke po.
    E kam cekur edhe diku tjeter se si te ne shqiptaret ne shkolle Virgjili ishte nje veper aqe e preferuar vetem se permend dardanet mirepo atehere nuk e dija, si ju disa sot ketu, qe ai ka demtuar me shume dhe kurrfare lavdi neve nuk na nxjerr por qe mundohet ti nxjerre vetem se regjimit imperialiste romakė, me nje fjale eshte perpjekur te bej nje vijim te Homerit duke mos patur meshire fare ndaj tij.
    Askush nuk te pyt: ē'ka bere atedheu per ty por ē'ke bere ti per Atedheun ! - JFK

  12. #12
    i/e regjistruar Maska e Kreksi
    Anėtarėsuar
    20-11-2004
    Vendndodhja
    Francė
    Postime
    5,631
    Citim Postuar mė parė nga Zėu_s Lexo Postimin
    ēka po thue bre, Troja a kan shpi n'veti, e Dardania shpi n'veti. une s'muj me pase trashigimi t'barabart me kusherit e mi n'shpi tyne.
    Asnjehere nuk sundojne dy shtepi mbretnore ne nje shtet o Zeus, dega e Ilusit ishte me e forta prandaj edhe u bene te fuqishem por kjo nuk do te thote se eneu ishte me dardan se Hektori, te dy kishin nje stergjysh te perbashket, Dradanin, ku e gjeni ju dallimin ?
    Askush nuk te pyt: ē'ka bere atedheu per ty por ē'ke bere ti per Atedheun ! - JFK

  13. #13
    Perjashtuar Maska e Zėu_s
    Anėtarėsuar
    02-05-2006
    Postime
    1,672
    Citim Postuar mė parė nga Kreksi Lexo Postimin
    Asnjehere nuk sundojne dy shtepi mbretnore ne nje shtet o Zeus, dega e Ilusit ishte me e forta prandaj edhe u bene te fuqishem por kjo nuk do te thote se eneu ishte me dardan se Hektori, te dy kishin nje stergjysh te perbashket, Dradanin, ku e gjeni ju dallimin ?
    Por dy shtepi mbretrore sundojne ne dy mbretri te nje populli te njejt ...
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga Zėu_s : 08-06-2009 mė 17:19

  14. #14
    me 40 hajdutė Maska e alibaba
    Anėtarėsuar
    12-12-2005
    Vendndodhja
    Ne shpellen e pirateve
    Postime
    5,671
    Lexohe dhe njehere me vemendje, ajo qe po them une eshte se dardanet e Trojes jane dege e dardaneve ballkanike, dhe Enea ju perkiste ketyre te fundit qe shkuan ne ndihme te degezimit te tyre trojan(kudo qe ata ishin).
    Dera e Dardanisė (asaj atje, jo ksaj ktu), ishte mė e vjetėr.

    Nga dera e Dardanisė u shkput rremi i djalit tė vogėl. Dardania osht vllau i madh, e Troja vllau i vogėl, po Troja nė saje tė pozitės gjeografike ka mrri ma shum pasuni.

  15. #15
    i/e regjistruar Maska e Kreksi
    Anėtarėsuar
    20-11-2004
    Vendndodhja
    Francė
    Postime
    5,631
    pse po flete anrra o alibaba, edhe ti ja nise me ēpik emra si Virgjili a ?
    Askush nuk te pyt: ē'ka bere atedheu per ty por ē'ke bere ti per Atedheun ! - JFK

  16. #16
    me 40 hajdutė Maska e alibaba
    Anėtarėsuar
    12-12-2005
    Vendndodhja
    Ne shpellen e pirateve
    Postime
    5,671
    pse po flete anrra o alibaba, edhe ti ja nise me ēpik emra si Virgjili a ?
    Kreksi ncillin krah je ēue? A i ke pi kokrrat e mėngjesit?

  17. #17
    me 40 hajdutė Maska e alibaba
    Anėtarėsuar
    12-12-2005
    Vendndodhja
    Ne shpellen e pirateve
    Postime
    5,671
    Nuk di bile ēa u hap tema. Qe ku osht linku krejt e kallxon gjenealogjinė.

    Nėse nuk e besojmė Homerin dhe Virgjilin, ku e dimė ne se ekzistoi Eneu?? Mjaft me shizofreni Kreks. Nuk tė ka hije shizofrenia.

  18. #18
    i/e regjistruar Maska e Kreksi
    Anėtarėsuar
    20-11-2004
    Vendndodhja
    Francė
    Postime
    5,631
    Citim Postuar mė parė nga alibaba Lexo Postimin
    Nuk di bile ēa u hap tema. Qe ku osht linku krejt e kallxon gjenealogjinė.

    Nėse nuk e besojmė Homerin dhe Virgjilin, ku e dimė ne se ekzistoi Eneu?? Mjaft me shizofreni Kreks. Nuk tė ka hije shizofrenia.
    Gjenealogjine e Eneut edhe une e pershkruva, lexoi njehere shkrimet em siper, as qe e thash se nuk eshte dardan...mirepo kur ma permendin disa Virgjilin mua me vjene keq per injorancen tone rrethe jetes se tij dhe si dhe pse ngurojm ne shqiptaret pas virgjilit, kete se kuptoj !

    Homerin po, Virgjilin as qe duhet lexuar, nuk mirret fare se liber shkence, ai eshte roman o ali baba..romanet kur i lexoj e di qe jane romane, ketu eshte rubrika per histori.
    Edhe une e di se kush ishte e tek ishte Eneu, e tham edhe me larte, por mos te mesohemi mbrapsht te marrim Virgjilin si referanca per trojanet e dardanet e as per Eneun se vepra e tij eshte fikcion.
    Mua me mjafton Homeri
    Askush nuk te pyt: ē'ka bere atedheu per ty por ē'ke bere ti per Atedheun ! - JFK

  19. #19
    Citim Postuar mė parė nga Kreksi Lexo Postimin
    Homerin po, Virgjilin as qe duhet lexuar, nuk mirret fare se liber shkence, ai eshte roman o ali baba..romanet kur i lexoj e di qe jane romane, ketu eshte rubrika per histori.
    Gjithe rrefimet historike, gjithe analizat e autoreve te antikitetit, behen duke pasur per baze vargjet e Homerit. Ne nuk e dime, nese ajo legjende ka te vertete historike, ne nuk e dime ne jane bere falsifikime ne kohe, hapesire dhe permbajtje, por ajo qe dime ne, eshte, qe keto epose, keto tradita mitesh paraqesin nje ngjashmeri shume te madhe me mentalitetin dhe traditat tona. Miti, nuk perfaqson nje argument historik te mirrefillte, por informacioni qe bart ai brenda, po te perdoret fjalekalimi i duhur, i kaperxen shume here informacionet e kronikave me te mira historike, qe ne me te shumten e rasteve jane te ndotura politikisht dhe ideologjikisht.
    e verteta dhe e drejta jane miq me te mire se edhe vete Platoni, miku im

  20. #20
    i/e regjistruar Maska e ZANOR
    Anėtarėsuar
    25-09-2002
    Postime
    1,114
    VĖRTET, MOS TĖ MĖSOHEMI MBRAPSHT!



    kreksi, tash je kah don bash me qeshė, mė luajte vendi pa dashtė (anipse kam respekt) edhe ti alibaba mirė the, qe ku ėshtė linku sipėr, po pse thua - pse u hap thema, kur kjo themė u hap krejt normalisht dhe esenca thelbi ėshtė krejt tjetėrkund, tė njihemi me tė vėrteten, qė ende nuk e dijmė dhe ėshtė mbuluar me pluhur histerik, e tash njeri tho - pėrshesh, e tjetri - drob, ai ėshtė po e njejta gjellė, apo e njejta jetė!

    kreksi, dyshoj as e ke lexuar vepren ENEIDA, kur thua se ''nuk mirret fare si libėr shkence, ai ėshtė roman'' - kur vepra nė fjalė ėshtė ep historik, poezi epike historike...merre lexoje!

    Aq ma keq kur thua se ''Virgjilin as duhet lexuar'', mė ēuditė si mund tė thuash ashtu!

    1. Virgjili, ėshtė Virgjilli illirian, ku vet emri i tij - virgjill spjegohet shqip - ILLI I VIRGJĖR, YLLI I VIRGJĖR dhe vepra letrare epike historike - ENEIDA, merret si vepra fillesė e Letėrsisė Latine, ashtu sikur vepra epike - Gilgameshi, pėr indianėt dhe veprat ILLIADHA E ODHISEA - HOMERIT vepra letrare epike historike, qė merret si fillesa, vepra e parė e Letėrsisė europiane.

    Krejt roli ynė ėshtė tė del e vėrteta historike, se sikur ENEIDA edhe ILLIADHA E ODHISEA e HOMERIT, janė vepra illirike, qė pėrshkruajnė krejt histori illirike-pellgazgjike, kur ishte BOTA ILLIRE, qė sot falsifikohet si bota greke, sepse qe nga authorėt, syzheu i veprave nė fjalė, personazhet, roli histirik - janė krejt vėshtrime illirike, ku gjithēka spjegohet sot - shqip e vetėm shqip!

    2. Veprat e Virgjillit: ENEIDA, BUKOLIKET, GJEORGJIKET, janė vepra illirike, por qe u shkruan nė tjetėr dialekt illirik, e spjegohen krejtsisht pėrmes SHQIPES SĖ VJETĖR dhe Virgjilli duhet adhuruar dyfish, duke e parė vlerėn historiko-shoqėrore tė veprave tė tij edhe sakrificėn e tij, deri nė arrati tė dhunshme!

    3. Heneu ishte dardhan.
    HISTORIA NUK SHKRUHET ME SHKROLA E SHKOKLA!

Faqja 0 prej 4 FillimFillim 12 ... FunditFundit

Tema tė Ngjashme

  1. Etimologji sipas Nezir Myrtes
    Nga ZANOR nė forumin Gjuha shqipe
    Pėrgjigje: 10
    Postimi i Fundit: 24-04-2014, 19:38
  2. Zbulohet ne tru origjina e besimit tek Zoti
    Nga _Mersin_ nė forumin Komuniteti musliman
    Pėrgjigje: 6
    Postimi i Fundit: 11-03-2009, 07:29
  3. Origjina pagane e Islamit
    Nga Matrix nė forumin Toleranca fetare
    Pėrgjigje: 278
    Postimi i Fundit: 04-04-2007, 14:43
  4. Islami, Origjina E Shkences Bashkekohore
    Nga Isra nė forumin Komuniteti musliman
    Pėrgjigje: 0
    Postimi i Fundit: 20-07-2005, 04:20
  5. Origjina e Sistemeve...
    Nga Matrix nė forumin Toleranca fetare
    Pėrgjigje: 4
    Postimi i Fundit: 27-09-2004, 12:23

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •