Cila liri, prej kujt, per cilen ... ???
===================================
Shqip Online
KUR BERISHA BROHORET: RROFTE LIRIA!
Andrea Stefani
Tė gjithė diktatorėt dhe kaudiliot e botės kanė folur pėr lirinė, janė betuar pėr lirinė, kanė mashtruar popujt nė emėr tė "lirisė sė popullit". Kėshtu kanė bėrė Musolini, Hitleri, Enveri, Stalini apo tė gjithė truiliot. Duke u betuar pėr lirinė krijuan sisteme skllavėruese, ku "mbrojtėsi" i lirisė nuk ishte sistemi i institucioneve qė i pengon pushtetet politike dhe qeveritė tė dhunojnė liritė e tė drejtat e njerėzve, por vetė qeveria, Kryeministri, lideri. Pra, nė kohėn e Musolinit "mbrojtės" i lirive dhe tė drejtave ishte jo sistemi i institucioneve, jo drejtėsia dhe gjyqėsori i pavarur, por Musolini, nė kohėn e Hitlerit-Hitleri, nė kohėn e Stalinit-Stalini, nė kohėn e Enverit-Enveri. Dhe ne e dimė se si u "mbrojt" liria dhe tė drejtat e njeriut nga kėta tiranė.
Por sot ka dalė pėrsėri njė tjetėr lider qė pretendon "tė mbrojė" liritė dhe tė drejtat e shqiptarėve duke e korrigjuar dhe reformuar sistemin e institucioneve. Po ashtu si Enveri, ai ka vendosur tė qėndrojė shumė gjatė nė politikė pėr tė bėrė tė mundur ėndrrėn e shqiptarėve, integrimin nė Evropė qė ėshtė, nė thelb, njė ėndėrr lirie. Pra pas thuajse 20 vjet tranzicion ne nuk kemi njė sistem institucionesh qė na mbron nga ekseset e liderėve, por kemi njė lider shpėtimtar, njė Mesia, qė mbron lirinė tonė nga ekseset e sistemit, qė "na mbron" nga institucionet. Dhe kjo "mrekulli" u pa edhe nė kongresin elektoral tė PD-sė, ku pa asnjė pikė modestie Sali Berisha bėri thirrje tė votohet pėr Sali Berishėn.
Dhe qėndrimin e tij nė politikė edhe pėr shumė vite tė tjerė (le tė pėlcasė armiku!) e lidhi me fatin e popullit, me tė ardhmen evropiane tė tij. Vetėm liderė si Hitleri kanė pasur ēmendurinė politike tė unifikojnė publikisht fatin e vet me atė tė popullit, ndėrkohė qė edhe Enver Hoxha ishte shumė mė dinak pėr tė dėshmuar hapur njė kult tė tillė prej megalomani. Ai u shndėrrua nė Zot, nė Zeus, e megjithatė pėr "politikė" deklaronte "nuk jam koka e Zeusit". Diktatori Hoxha bėnte thirrje tė votoheshin "kandidatėt e Frontit Demokratik", qė ishin nė fakt kandidatėt e Partisė sė Punės, por nuk arriti kurrė tė bėnte thirrje, votoni pėr Enverin. Sali Berisha arriti tia kalojė edhe diktatorit, duke bėrė thirrje tė votohet pėr Berishėn! Eshtė njė degradim politik qė pėrputhet me dinamikėn e natyrės sė tij tė pandreqshme prej autokrati.
***
Kryeministri Berisha u pėrpoq tė shitej nė Kongresin elektoral tė PD-sė si kampion i lirisė dhe tė drejtave tė njerėzve. Veē qėndrimi i tij politik ėshtė edhe mė i vjetėr sesa ai i Skėnderbeut, i cili mbi 5 shekuj mė parė u thoshte shqiptarėve: Lirinė nuk ua u solla unė! Berisha bėn tė kundėrtėn. Po mbush 20 vjet nė politikė dhe akoma u kėrkon shqiptarėve qė ta votojnė Berishėn, liderin e vetėm qė mund tė pėrmbushė ėndrrėn e tyre evropiane, ėndrrėn e lirisė. Por tashmė dihet qė kur luftohet pėr lirinė kombėtare, kur nuk ka institucione luftėvazhdonjėse, njė lider mund tė luajė njė rol tė pazakontė dhe humbja e tij mund tė sjellė, edhe pse jo pėrgjithmonė, zbaticėn e luftės pėr liri. Kėshtu ndodhi nė rastin e Skėnderbeut. Por njė skemė e tillė ėshtė shumė e vjetėr, shumė patriarkale, shumė autokratike pėr tu zbatuar sot, kur problem nuk ėshtė mė liria e kombit, por liria e popullit, pra jo liria kombėtare por shoqėrore, jo liria e shqiptarit nga i huaji por liria e shqiptarit nga shqiptari, liria e shtetasit dhe qytetarit nga lideri e pushteti i liderit.
Dhe kjo liri qytetare dhe shoqėrore, qė nė vetvete pėrbėhet nga njė strukturė tė drejtash (tė punės, pronės, tė lėvizjes, fjalės, organizimit, protestės, kritikės) nuk mund tė garantohet nga lideri i pushtetit apo pushteti i liderit, por nga institucionet e pavarura, nga pushteti i liderit dhe lideri i pushtetit. Pra kėto liri dhe tė drejta mund tė mbrohen vetėm kur institucionet e pavarura si prokuroritė, gjykatat, avokati i popullit, media, shoqėria civile, veē e veē dhe tok, nuk e lejojnė liderin qė tė abuzojė me pushtetin, nuk lejojnė fanatikėt e liderit nė pushtet qė tė dhunojnė kėto tė drejta.
***
Tė pretendosh si Berisha se ai, qeveria, pushteti i tij dhe partia e tij janė garancia e lirive e tė drejtave dhe jo sistemi e institucionet e tij, do tė thotė tė deklarosh hapur dėshtimin e sistemit me pushtete dhe institucione tė pavarura. Eshtė njėherazi provė se nuk ke asnjė kuptim mbi rėndėsinė qė ka ndarja e pushteteve pėr lirinė dhe tė drejtat. Tė mos kuptosh se liritė dhe tė drejtat janė zhvilluar dhe mbrojtur nė Evropė, qė nga koha e Kartės sė Madhe tė Lirive, vetėm duke kufizuar pushtetin e monarkėve dhe jo duke e rritur atė. Nė fakt Berisha nuk ka lėnė gur pa lėvizur qė tė mos themelohet nė Shqipėri njė sistem me institucione dhe pushtete tė kufizuara, tė ndara, tė balancuara. Lufta e tij kundėr kryeprokurorėve tė radhės, shantazhimi i gjyqtarėve qė nuk i shėrbejnė, prodhimi i juristėve nė kursin e plepave, projektkushtetuta e vitit 1994, tė gjitha synonin krijimin e njė pushteti ku pėrqendroheshin tė gjitha pushtetet, krijimin e njė sistemi "heliocentrik", ku Berisha do tė ishte qendra, "dielli" i tij.
Sundimi i plotė, total dhe jo liria e pushteteve dhe ndarja e tyre mbetet ėndrra e pafjetur e Berishės. Kėtė qėllim kanė edhe reformat "e mėdha" (tė kryera, mjerisht, nė bashkėpunim me Edi Ramėn) pėr ndryshimin e Kushtetutės dhe sistemit zgjedhor qė e kanė bėrė Berishėn njė Kryeministėr mė tė fuqishėm, qė i kanė bėrė deputetėt mė tė nėnshtruar po ndaj Kryeministrit qė ėshtė edhe kryetari i partisė qė cakton se kush do bėhet deputet, qė i bėn deputetėt tė ulin kokėn para vullnetit tė Kryeministrit, ndryshe humbasin karrigen e deputetit, qė i jep mundėsi Kryeministrit tė zgjedhė Presidentin e Republikės vetėm me votat e shumicės sė tij, pra tė vėrė nė krye tė "qeverisė sė gjyqėsorit" njė besnik tė tij qė do tė thotė, veten e tij. Tė gjitha reformat e Berishės kanė ēuar nė njė humbje tė lirisė sė institucioneve tė pavarura pėrballė pushtetit nė zgjerim tė Berishės mbi tė gjitha, nė bjerrje tė lirisė sė pushtetit tė drejtėsisė. Dhe atje ku nuk ka drejtėsi nuk mund tė ketė liri dhe tė drejta.
***
Krejt nė kundėrshtim me atė qė Berisha deklaroi nė Kongresin e tij elektoral, reformat e tij nuk tė ēojnė nė Evropė, por nė gropėn e tragjedive, si ato tė piramidave financiare apo tė Gėrdecit. Si tragjedinė e piramidave ashtu edhe atė tė Gėrdecit, Berisha kėrkon ti paraqesė si "aksidente" qė ndodhėn nga "padija". Por kėto tragjedi dhe tė tjera skandale janė prova kokėfortė e mosfunksionimit tė sistemit tė institucioneve qė duhet tė kishin denoncuar me kohė verbėrinė, injorancėn, padijen e qeverisė. Nė tė dyja rastet sistemi, institucionet e tij nuk e parandaluan katastrofėn, nuk i mbrojtėn jetėt e qytetarėve, paratė, pronat e tyre. Pėrse? Sepse i kishte trembur pushteti skandaloz i Berishės. Institucionet heshtėn, ashtu sikundėr heshtet pėrballė terrorit qė shkakton njė mafie. Dhe pasi e ka bėrė sistemin tė dėshtojė nė parandalimin e njė tragjedie si ajo e Gėrdecit, pushteti i Berishės po lufton me shpirt ndėr dhėmbė tė pengojė pushtetin e drejtėsisė, lirinė dhe tė drejtėn qė duhet tė ketė ky pushtet tė hetojė dhe gjykojė shkaktarėt e tragjedisė. Berisha ėshtė kundėr tė drejtės, kundėr sė vėrtetės sė tragjedisė sė Gėrdecit, sepse nė kėtė aferė tė tipit mafioz duket i pėrfshirė thellė djali i tij, ministrat e tij, bashkėpunėtorėt e tij mė tė afėrt.
Interesi privat i Berishės, pėrfitimet dhe pasurimi i tij, i klanit politik dhe i familjes, janė nė konflikt me tė vėrtetėn dhe tė drejtėn. Sepse e vėrteta e "Gėrdecit" ėshtė korruptimi i familjes dhe kabinetit "Berisha", ndėrsa e drejta, ndėshkimi i kėtij korruptimi. Por ai qė ėshtė nė konflikt me tė drejtėn, nuk mund tė mos jetė nė konflikt me lirinė, me lirinė e tė gjithė atyre qė duan tė shqiptojnė tė vėrtetėn mbi tė cilėn themelohet dhe e drejta. Prandaj pushteti i Berishės, ndėrsa Berisha betohet pėr lirinė e medias, bllokon "pėr arsye shtetėrore" gazeta si "Tema", apo pėrpiqet tė fshijė nga tregu tirazhin e "Gazetės Shqiptare" qė i tregojnė publikut tė vėrteta tė zymta pėr tragjedinė e Gėrdecit. Pushteti i Berishės dhe qeverisjet e tij kanė degraduar pėrfundimisht nė qeverisje antiliri, sepse bazohen te gėnjeshtra dhe jo te e vėrteta, te padrejtėsia dhe jo te drejtėsia.
***
Konflikti i interesit qė i ka lindur me drejtėsinė dhe lirinė e saj pėr shkak tė korrupsionit pushtetar dhe familjar, e bėn Berishėn qė tė mos shprehet pėr lirinė e drejtėsisė, por nė fjalėn e tij nė Kongres, tė flasė vetėm pėr modernizmin e burgjeve. Ēfarė aspirate lirie! Ndėrkaq, instinkti autoritarist kundėr njė sistemi me liri, e bėn qė tė investohet pėr kultin e tij tė individit. "Unė kam bindjen se mė 28 qershor qytetarėt shqiptarė do tė votojnė pėr Sali Berishėn, pėr luftėn e tij kundėr korrupsionit me zero tolerancė edhe pėr krimin e organizuar", deklaroi Berisha. Ėshtė njė thirrje jo vetė mesianike dhe antisistem, por edhe shprehje e njė dėshire tė fshehtė, qė luftėn kundėr korrupsionit tė mos ta zhvillojė dot sistemi, por vetė i korruptuari, qė "ujkut" ti varen nė qafė mėlēitė. Kur ėshtė fjala pėr tu shpjeguar publikisht pėr misteret e tė birit apo skandalet e tjera tė qeverisė, ky politikan dinak e kalon "topin" te "drejtėsia e cila po heton", por kur ėshtė fjala pėr demagogji premton se do tė jetė ai, Berisha, dhe jo sistemi i pavarur i drejtėsisė, shpresa e vetme pėr njė luftė me tolerancė zero kundėr korrupsionit dhe krimit tė organizuar. Kulti i Berishės ėshtė shpresa e fundit e Berishės pėr ti shpėtuar drejtėsisė.
Prandaj, edhe kur premton dhe betohet se do tė qėndrojė pafundėsisht nė politikė kėtė nuk e bėn nė emėr tė demokracisė dhe lirisė, as qė shqiptarėt tė mund tė shkojnė nė Evropė. Kėto janė premtime dhe betime antidemokratike dhe antiliri, sepse dihet qė ku ka liri dhe demokraci ka edhe rotacion liderėsh dhe pushtetesh. Nė demokraci nuk ėshtė lideri qė determinon fatin e popullit, por populli atė tė liderit. Ku nuk ka liri dhe demokraci, aty ku partia shndėrrohet nė bandė, nė tribu apo klan, shefi i partisė mbetet gjithė jetėn nė krye tė saj. Tamam si nė Partinė e Punės. Tamam edhe si nė PD. Tamam si Enveri. Tamam si Berisha. Dhe nuk mund tė mos gajasesh kur shikon kėtė gėrmadhė politike qė u premton shqiptarėve liri dhe Evropė nė kėmbim tė njė mandati tjetėr nė pushtet. Sepse ėshtė njė pushtet qė e do pėr tė mbytur pėrfundimisht drejtėsinė dhe lirinė.
Krijoni Kontakt