Alfred Moisiu: Kujtimet e familjes sime

[Brari]

Alfred Moisiu, Enver Hoxha, si e emëroi Spiron komandant


( 11/11/08) Alfred Moisiu

Me emra të rremë Qëndrimi në rrethinat e fshatrave të Lushnjës nuk ishte më i sigurt, ndaj familjen tonë e sollën të strehohej në Tiranë, ku iu bashkëngjita edhe unë. Shtëpia ishte pronë e një anëtari të rëndësishëm të Njësitit Gueril dhe grupit udhëheqës të Lëvizjes, i cili quhej Ibrahim Kruja. Ishte një shtëpi e bollshme dhe e pajisur mirë për kohën. Aty do të jetonim deri në një kohë të pacaktuar. Menjëherë na dhanë letërnjoftimet e rreme. Sipas tyre, nëna ime quhej Asije, motra ime Dudie, vëllai im më i vogël Agim, ndërsa unë Tomorr. Mbiemri ynë do të ishte Kuka. Nuk ishte dhe aq e thjeshtë që menjëherë të transformoheshe nga Alfred në Tomorr. Kjo kërkonte jo vetëm një stërvitje të mirë, por edhe shumë kujdes, që të mos bëhej ndonjë gabim. Por vështirësitë të pjekin përpara kohe. Edhe Arqilea që ishte ende pa mbushur 7 vjeç, shumë shpejt arriti të ambientohej me emrin e ri, Agim. Këto emra na u bënë aq të njohur, saqë na u desh kohë që të kthehemi në identitet. Disa nga miqtë e shokët, të cilët na njohën në ato kohëra, dhe shumë kohë pas përfundimit të luftës vazhdonin të na thërrisnin me emrat e ilegalitetit. Mua më dhanë udhëzime që të mos dal në qytet, pasi isha i njohur. Aq më tepër, sepse isha në zonën e konviktit dhe mund të ndeshesha me ndonjë nga shokët e shkollës. Por në mbrëmje, kur e gjithë familja u mblodh për të ngrënë darkën, pashë se vëllai i vogël i familjes ishte shoku im i klasës, Xhaviti. Ai sa më pa jo vetëm u habit, por menjëherë më thërriti: "Oh Alfredi!". Që aty mori fund konspiracioni, pasi ai e dinte mjaft mirë se kush isha unë. I vëllai, Ibrahimi, u shqetësua dhe menjëherë njoftoi qendrën se duhej ndryshuar baza. Kjo nuk ishte dhe aq e thjeshtë, sepse jo vetëm kërkonte një bazë të sigurt, por në të njëjtën kohë duhej përgatitur në të gjitha drejtimet. Me këto gjëra në atë kohë nuk luhej, sepse kishte njerëz të pandërgjegjshëm dhe të shitur. Në të njëjtën kohë, kishte edhe agjentë në kërkim të vazhdueshëm të bazave të luftës. Aq më tepër familja jonë ishte vënë në listën parësore të të kërkuarve....


Babai zgjidhet Komandant

...Jeta ilegale ishte e lidhur me shumë probleme. Një ditë, për të na sjellë ushqime erdhi Muhsin Kroi. U habitëm kur e pamë njëri-tjetrin dhe ndërkohë u kënaqëm duke kujtuar shokët e shkollës. Për babanë ende nuk dinim se ku ishte. Një ditë, njëri nga djemtë e shtëpisë na bie një komunikatë të Lëvizjes për ta lexuar. Në të njoftohej krijimi i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Nacionalçlirimtare Shqiptare, i zgjedhur në 10 korrik 1943 në Labinot të Elbasanit, me Komandant-major Spiro Moisiun dhe Komisar Politik Enver Hoxhën. Para së gjithash, ne u gëzuam pa masë që babai ishte gjallë. Kuptohet luftë ishte, përplasje dhe vrasje ndodhnin përditë. Me anën e komunikatave, ne merrnim vesh mjaft gjëra, por deri në atë kohë nuk kishim asnjë lajm se ku ndodhej babai dhe në çfarë gjendje ishte?! Pasi na kaloi gëzimi i parë, filluam të ndiejmë peshën dhe rëndësinë e detyrës së re që i kishin ngarkuar. Sigurisht na bëhej qejfi që babai ynë u zgjodh në atë post drejtues.


Shtrembërimet e historisë

Tim eti nuk para i pëlqente të fliste për veten e tij. Në qoftë se e pyesje për diçka edhe mund të përgjigjej, kjo varej nga humori i tij i përgjithshëm. Veçanërisht kishte dëshirë të tregonte realisht ngjarjen, sidomos kur në shtyp ose në ndonjë libër shtrembërohej vërtetësia e ngjarjeve të luftës dhe që në kohën e monizmit kjo ndodhte jo rrallë. Një gjë e tillë e mërziste dhe e dëshpëronte. Më kujtohet ishte viti 1965, kur rastësisht po shikonim një fotografi ku paraqitej udhëheqja e luftës dhe e qeverisë duke hyrë në Tiranë në vitin 1944. Çuditërisht im atë ishte nxjerrë në radhë të dytë. Ai kur e pa, i indinjuar na tha: "Çfarë bëhet kështu, more?! Unë këtë moment e mbaj mend mirë, kur kemi hyrë në Tiranë kam qenë në radhën e parë!" Sigurisht këto gjëra atëherë bëheshin rëndom, duke vendosur figurat në fotografitë që pasqyronin ngjarje të kohës së kaluar, jo sipas realitetit të kohës, por sipas pozicionit zyrtar që kishin në momentin e dhënë. Pavërtetësi historike të këtij karakteri ka pasur shpesh. Kjo ka bërë që ngjarjet e ndryshme historike të përshkruheshin dhe të pasqyroheshin jo sikurse kishin ndodhur në të vërtetë, por sipas pozicionit ose zhvillimeve aktuale të kohës, të cilat kishin sjellë ndryshimet e caktuara. Mirëpo shikimi i ngjarjeve të shkuara historike me syrin aktual, çon në shtrembërimin e fakteve historike, gjë që sjell deformimin e historisë. Historia është shkencë e saktë si të gjithë shkencat e tjera. Ajo mbështetet në fakte dhe vetëm në fakte. Kjo ka çuar në atë që historia e luftës edhe sot, akoma nuk është shkruar realisht.


Rrëfimi i babait për konferencën e Labinotit

Im atë më tregonte se si e lajmëruan të shkonte në Labinot, ku do të zhvillonte punimet Konferenca e Frontit Nacionalçlirimtar, e cila do të diskutonte e vendoste edhe për organizimin e Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Partizane. Në mesin e vitit 1943, lufta kishte arritur zhvillime të konsiderueshme. Njësitë partizane ishin shtuar. Shumë fshatra deri dhe krahina ishin çliruar. Në frontet e luftës aleatët i kishin vënë përpara forcat gjermano-naziste si dhe ato italo-fashiste. Në këto kushte kërkohej një organizim dhe drejtim më i përsosur i këtyre forcave partizane. Ato duheshin drejtuar me art dhe me pikësynime të caktuara dhe të llogaritura jo vetëm politikisht, por edhe ushtarakisht. Në këto kushte lindi nevoja e një organizimi dhe koordinimi ushtarak më të përshtatshëm. Për këtë qëllim, drejtuesit e Lëvizjes menduan se duhej ngritur një strukturë qendrore ushtarake që t'i besohej organizimi dhe drejtimi ushtarak i batalioneve dhe çetave partizane, që në atë kohë ishin krijuar dhe shpërndarë pothuajse në të gjithë territorin e vendit. Për ta kryesuar këtë strukturë duhej një njeri me ndjenjë patriotike, përgatitje ushtarake dhe me përvojë luftarake. Por mbi të gjitha personi që duhej vendosur në krye të këtij organizmi duhet të kishte një popullaritet të njohur në të gjithë vendin. Të tillë persona, të cilët kishin edhe gradën major (që ishte për atë kohë grada më e lartë që mbanin pjesëmarrësit në Lëvizje) ishin vetëm dy: Abaz Kupi, i njohur për organizimin e rezistencës në Durrës në 7 prill 1939 dhe Spiro Moisiu, edhe ky i njohur jo vetëm për rezistencën në Shëngjin dhe Shkodër, por veçanërisht për aktin e madh patriotik që bëri duke shmangur gjakderdhjen midis shqiptarëve dhe grekëve, për interesat e Italisë Fashiste. Pikërisht në Grupin e Myzeqesë, i dërguar nga Enver Hoxha, dërgohet Spiro Bakalli, i cili në atë kohë ishte jo vetëm Sekretar Politik i Partisë Komuniste për Qarkorin e Durrësit, që përfshinte edhe Lushnjën, por ishte edhe në rolin e të dërguarit të partisë pranë njësitit partizan, në rajonin e Myzeqesë. Më parë ishte ngarkuar Xhoxhi Robo për t'i mbushur mendjen Spiros, por babai i ishte përgjigjur: "Ju more djem jeni shumë të rinj për t'u marrë me këto punë". Për pasojë, Xhoxhi, duke kuptuar qartë mesazhin, u drejtohet shokëve të tij të qendrës, se me këtë punë duhet të merren njerëz më të rritur. Atëherë, kishin vendosur të dërgonin Spiro Bakallin, i cili, përveç kredencialeve që gëzonte nga i ati, i cili ishte dhe i njohuri i tim ati, kishte studiuar në Monpelje të Francës dhe mund të krijonte një besim te majori, sikurse e thërrisnin tim atë në ato kohëra. Por edhe Bakallit, im atë i bëri mjaft pyetje dhe i kërkoi kohë për t'u menduar. Kuptohet, ishte një vendim që kërkonte të merrje parasysh shumë sakrifica jo thjesht personale, por edhe për gjithë familjen që ai kishte në ngarkim. Megjithatë, Spiro Bakalli, ia arriti qëllimit. Majori, pasi dha pëlqimin e tij, menjëherë shkoi në Labinot, për t'u takuar me drejtuesit e zgjedhur të lëvizjes si: Enver Hoxhën, Myslim Pezën, Baba Faja Martaneshin, Haxhi Lleshin, Abaz Kupin, Ymer Dëshnicën dhe të tjerë. Në Labinot ai shkoi i shoqëruar nga Irakli Bozo, në atë kohë me detyrën e komandantit të batalionit, ndërsa pas çlirimit Irakliu ishte një nga miqtë më të afërt të tim eti.


Babai takohet me Enver Hoxhën

Pasi mbërriti në Labinot, u takua me Enver Hoxhën, të cilin nuk e njihte më parë, ai e pyeti se si ishte gjendja e partizanëve dhe si po shkonin me organizimin e aksioneve, gjithashtu ai i kërkoi mendim babait edhe për organizimin e mëtejshëm të luftës. Pasi shkëmbyen mendime mbi këto probleme, atëherë ai i parashtroi idenë për të krijuar një strukturë ushtarake qendrore, pasi ngjarjet që priteshin do të kërkonin një përhapje akoma më të madhe të forcave partizane dhe një drejtim të specializuar. Pra, në krye të kësaj strukture duhej një specialist ushtarak, që të kishte jo vetëm përvojën e duhur, por dhe një emër të pranueshëm nga populli. Më tej Enveri kishte vazhduar se nga studimi që i kishin bërë këtij problemi, dy ishin më të përshtatshmit: "Jeni ju, - iu drejtua tim eti, - dhe Abaz Kupi". Spirua iu përgjigj se e vlerësonte këtë nder që donin t'i bënin, por e konsideronte të papranueshëm për veten e tij, pasi përvoja e tij drejtuese dhe organizuese e deriatëhershme kishte qenë për njësi të vogla, në rang batalioni dhe jo më tepër. Enveri e vlerësoi modestinë e tij, por u shpreh se kandidatura e Abaz Kupit nuk ishte shumë e përshtatshme për vetë pikëpamjet e tij të theksuara monarkiste. Babai iu përgjigj se kërkonte kohë për t'u menduar dhe pastaj do t'i jepte përgjigjen e saktë. Pasi bisedoi me Myslim Pezën, Baba Fajën dhe Sami Bahollin, të cilët ishin miqtë e tij të hershëm që kishin të bënin me Kavajën, të nesërmen ai dha pëlqimin për të pranuar detyrën që do t'i ngarkonte Këshilli i Përgjithshëm. Në këtë mënyrë u vendos dhe u shpall struktura e Shtabit të Përgjithshëm.


Jepem pas leximeve

Pas ngritjes në përgjegjësi të Spiros, kujdesi për ruajtjen tonë u shtua. Unë vazhdoja të qëndroja i mbyllur dhe mund të komunikoja vetëm me ata moshatarë, që vinin për probleme të luftës, të cilët më njihnin si Tomorr. Aty jam njohur edhe me Dashamir Ohrin, komandantin e ardhshëm të Brigadës së Nëndetëseve në Pasha Liman, i cili u bë shumë i njohur për problemin e nëndetëseve, kur u ndez konflikti diplomatik me Bashkimin Sovjetik. Ky eveniment, i cili vërtet mund të merrte përmasa tragjike, është pasqyruar mjaft mirë në filmin "Ballë për ballë". Duke iu përshtatur detyrimisht kushteve të izolimit, u dhashë shumë pas leximit. Në atë kohë kam lexuar libra që ishin të ndaluara nga censura fashiste sikurse janë librat: "Kasollja e Xha Tomit", "Nëna" e Maksim Gorkit dhe shumë të tjera, të cilat tani nuk i sjell dot në mend. Përveç librave, merresha shumë me gjuhët e huaja. Në atë kohë nga shtëpitë botuese italiane, kishin dalë në shitje "poliglotë" për gjuhë të ndryshme (metoda shumë praktike për të mësuar gjuhë të huaja në mënyrë autodidakte).


Nëna maskohet ditën e dasmës

Erdhi dita e dasmës së Kalinës, vajzës së madhe të shtëpisë ku ne banonim. Ceremonia e martesës do të na krijonte rreziqe, ndaj biseduam me vëllanë e saj se si mund të evitoheshin ato. E gjithë vështirësia që krijohej ishte se dhëndri ishte nga Durrësi dhe nëna ime mendoi se me siguri do të kishte njerëz nga krushqia që mund ta njihnin. Ajo kishte fisin e nënës dhe të babait në atë qytet. Pasi e biseduam edhe me Sotirin, djalin e madh të shtëpisë, që ishte në dijeni të plotë se kush ishim ne, u vendos që të qëndronim në shtëpi, por me një kusht që ime ëmë të mos ishte pjesëmarrëse në ceremoninë martesore të vajzës së shtëpisë duke qëndruar e fshehur nga sytë e dasmorëve. E vështirë do të ishte për t'u realizuar, por rrugëzgjidhje tjetër nuk u gjend. Vështirësia ishte se dreka e dasmës do të bëhej në shtëpi, dhe për mungesë vendi u vendos që tepsitë me ëmbëlsira dhe ushqime të ndryshme, të vendoseshin në paradhomën tonë, madje disa edhe te dhoma ku ne flinim. Që nëna jonë të mos binte në sy, u vendos që të shtirej si e sëmurë nga një sëmundje që nuk duronte dritë. Ky version u quajt më i përshtatshëm, për arsye se lejonte që ime ëmë të rrinte e mbuluar me çarçaf. Kështu dhe u bë. Për çudi, disa prej tyre u bënë shumë kuriozë duke thënë se ç'është ky njeri që qëndron gjatë gjithë kohës i mbuluar, nuk kemi parë dhe dëgjuar ndonjëherë për sëmundje të tilla! Në përbërjen e krushqisë kishin ardhur dhe njerëz që nënën time e njihnin shumë mirë, sepse ajo i dallonte nga zëri kur bisedonin. Kur mbaroi dasma dhe krushqia u largua, nëna mezi ngopej me frymë dhe thoshte se atë që hoqi atë ditë, do t'ia tregonte vetëm natës së varrit!


Italia kapitulloi, vijnë gjermanët

Pas dy javësh, më 8 shtator 1943, u përhap si rrufe një lajm i gëzueshëm, Italia Fashiste kapitulloi. Në kazermat italiane që ishin aty pranë kishte një lëvizje të madhe. Dy-tre ushtarë italianë, me origjinë kalabreze, të cilët flisnin disa fjalë shqip arbëreshe, erdhën me vrap dhe shumë të gëzuar sollën lajmin e njohur se lufta mbaroi. Vërtet ai qe një lajm i mirë, por vetëm shumë i përkohshëm. Italia Fashiste kapitulloi, d.m.th. ajo me ushtrinë e saj i ndërpreu luftimet, por në territorin e saj edhe në territoret që ajo kishte pushtuar kishte disa muaj që kishin ardhur njësi ushtarake gjermane. Në Tiranë, kishte kohë që ishin parë duke kaluar nëpër rrugë autokolona me ushtarë gjermanë, të veshur me një uniformë për vendet e nxehta. Pra, kjo nuk ishte një ogur i mirë, si për ne ashtu edhe për vetë italianët.
Gjermanët, që në ato kohë ishin shumë të pakët në numër, ishin vendosur një godinë pranë nesh. Ato ditë, ata dukeshin shumë të nervozua, por nuk reagonin në asnjë lloj mënyre.
Një mëngjes, nga reparti italian, doli komandanti i regjimentit dhe sipas rregullit, kur makina e tij po i drejtohej daljes, u rreshtua truproja e nderit. Ndërkohë, pasi makina largohet afro njëqind metra nga dera e repartit, një oficer dhe një ushtar gjerman, që, përveç armatimit, mbanin dhe nga një shkop në dorë, i dolën përpara makinës dhe duke bërë me shenjë me anë të shkopit e ndaluan atë. Oficeri gjerman, gjithmonë duke përdorur shkopin, me një prepotencë të ekzagjeruar, i bëri me shenjë kolonelit që të zbriste. Koloneli, për çudinë tonë, u bind menjëherë dhe i ndoqi për atje ku e urdhëruan. Nuk mund ta harroj një ngjarje të tillë, ku ushtaraku madhor, me një bindje të tepruar, zbatoi paqësisht një kërkesë të ish-aleatit të tyre, por duke shkelur jo vetëm mbi dinjitetin e gradës së tij, por edhe mbi dinjitetin e një regjimenti të tërë. Dihet se si u sollën gjermanët me ish-aleatët e tyre. Italianët që kapeshin në qytet, dërgoheshin në qendra të caktuara, duke u trajtuar tashmë si robër lufte e si tradhtarë. Shumë prej tyre më vonë u pushkatuan, veçanërisht oficerët. Këtë fat e pësuan mijëra italianë vetëm në vendin tonë, pa folur se çfarë ka ndodhur në rajone të tjera. Sikurse e përshkruajnë më vonë në shkrimet e tyre historianët ushtarakë italianë, se një situatë e tillë shpjegohej, ngaqë trupat italiane, jo vetëm në Shqipëri, por edhe në vende të tjera ranë viktimë e pasivitetit dhe paqartësisë së komandave të tyre eprore.


Një grua misterioze na kërkon

Në Shqipëri menjëherë filluan të vinin trupa gjermane për të mbushur boshllëkun e krijuar. Kjo ishte e detyrueshme sepse menjëherë forcat partizane u bënë shumë aktive duke çarmatosur italianët, po edhe duke marrë nën kontroll fshatra dhe qytete të tëra. Kjo shpjegohet edhe me faktin se po të liheshin këto vende pa trupa, ato fare mirë mund të pushtoheshin nga forcat aleate.
Kur zakonisht lëvizjet në rrugicë ishin të rralla, unë dhe nëna dilnim në verandën e shtëpisë për të marrë pak ajër të pastër. Një ditë, duke ndenjur në ballkon, pamë se drejt rrugës po vinte një zonjë e veshur bukur. Ajo mbante një fustan të kohës prej setapure, mbështjellë me një sharpë mëndafshi. Kishte veshur një palë sandale mode prej tape. Mbante një palë syze dielli dhe një çantë të kohës. Nga larg të krijohej përshtypja se duhet të ishte një zonjë e huaj. Në të njëjtën kohë mund të mendohej se ajo do të ishte ndonjë spiune. Kur ajo mbërriti pothuajse afër shtëpisë, ne menjëherë u larguam nga veranda dhe u futëm brenda në shtëpi, të bindur se ajo mund të ishte e rrezikshme. Pas pak, ajo u ngjit nëpër shkallë dhe mori drejtimin te zonja e shtëpisë. Pasi u përshëndetën, të dyja u futën brenda në dhomën e miqve. Nuk kaloi shumë kohë dhe Bija (kështu e thërrisnin shkurt zonjën e shtëpisë) erdhi e shqetësuar, trokiti në derë dhe i tha nënës time se kishte ardhur një zonjë, e cila kërkonte të bisedonte. Ime ëmë dhe unë pamë njëri-tjetrin në sy. Nëna më tha se kush mund të ishte ajo që e kërkonte?! Ne nuk prisnim njeri për vizitë! Menduam se në qoftë se do të ishte ndonjë spiune, nuk kishte pse të vepronte në këtë mënyrë, ajo mund të njoftonte pa ndonjë vështirësi policinë dhe me kaq mbyllej problemi. Mandej vendosëm që nëna të shkonte për të bërë takimin, por gjithmonë duke pasur kujdes nga ndonjë provokacion. Nuk shkoi shumë kohë dhe ime ëmë u kthye gjithë shend. Me një frymë më tha: "Alfred, ajo na ka sjellë një letër nga babi!" Gëzimi nuk përshkruhej në ato çaste sepse kishim një kohë të gjatë që nuk merrnim asnjë lajm prej tij. Në letër thuhej, gjithashtu, se pas disa ditëve do të vinin të na merrnin, për të na çuar në zonën e çliruar të Pezës. Zonja, pasi dorëzoi letrën, u largua menjëherë, pa dhënë informacione të tjera.

Gazeta Shqiptare

[Brari]

Alfred Moisiu: Spiro refuzoi Kryepeshkopin që unë të vazhdoja shkollën për klerik


( 12/11/08) Alfred Moisiu

Me mbarimin e luftës kundër Greqisë dhe Jugosllavisë, qeveria e asaj kohe vendosi që të hapi shkollat. Meqenëse nxënësit kishin humbur një vit mësimor, u pa e arsyeshme që viti shkollor 1941-1942 të përfshinte programin e dy viteve. Kështu ne ishim të detyruar të përballonim në një vit dy vite, sigurisht me program të reduktuar. Në familjen tonë lindi problemi se ku duhej ta vazhdoja shkollën, pasi në Lushnjë (ku banonin në atë kohë) nuk kishte shkollë të mesme. U vendos që të ndiqja gjimnazin e Tiranës, i cili për atë kohë konsiderohej ndër më të mirët në vend. Meqenëse në Tiranë nuk kishim asnjë të njohur, e vetmja mundësi ishte të qëndroja në një konvikt, por edhe këtu ishte problem sepse konvikti shtetëror i Tiranës, i cili në atë kohë ishte vendosur në rrugën që sot mban emrin Rruga e Barrikadave, përballë gjimnazit 'Sami Frashëri' të sotëm, nuk kishte vende të lira.
Kur im atë e pa të pamundur të më gjente vend në konviktin shtetëror, shkoi të kërkonte ndihmë te Terenc Toçi, që në atë kohë ishte Kryetar i Parlamentit kuisling, por edhe nga ai mori përgjigje negative. I gjendur para një situate të tillë, vendosi t'i drejtohet Kryepeshkopit të Kishës Ortodokse (në atë kohë Hirësia e Tij Kristofor Kisi) me kërkesën për një vend fjetje dhe ushqim në seminarin e Kishës Ortodokse, ndërsa mësimet do t'i vazhdoja në gjimnazin e Tiranës. Kryepeshkopi i tha se ai mund të siguronte një vend, por me kusht që unë të vazhdoja seminarin për klerik ortodoks. Atëherë im atë, i nevrikosur, iu përgjigj: "Faleminderit Hirësi! Unë po ju drejtohem me një kërkesë konkrete. Më vjen keq, por unë nuk kam ndër mend ta bëj djalin prift. Në këto kushte unë po i drejtohem Komunitetit Mysliman për ta sistemuar në Medrese dhe po e bëj djalin hoxhë!" Me të dëgjuar këtë kërcënim, Kryepeshkopi, duke e parë se im atë mori për t'u larguar, menjëherë u ngrit nga vendi dhe i tha: "Ngadalë zoti Spiro, si mund ta bësh djalin hoxhë?!". Babai iu përgjigj se nuk kishte rrugëdalje tjetër. Atëherë, Kryepeshkopi i tha se do të gjente një zgjidhje. Babai u largua i zemëruar, por jo pa shpresë. Ai vazhdoi të kërkonte derisa arriti të siguronte një vend në konviktin shtetëror, sigurisht me pagesë.


Në konvikt

Kështu, pas një ndërprerje gati njëvjeçare për arsye të luftës, rifilloi jeta ime studentore. I gjendur larg familjes dhe në një ambient fillimisht krejt të panjohur, më duhej të studioja me rregulla pothuajse kazerme; çdo minutë e kohës ishte e programuar që nga zgjimi, ngrënia e mëngjesit, vajtja dhe kthimi nga shkolla në rresht, të shoqëruar nga një kujdestar konvikti. Kishim dy lloje uniformash, të përditshmen dhe atë të liridaljes. Ktheheshim nga shkolla, hanim drekë dhe në vazhdimësi pushimi i pasngrënies, më pas studimi i detyruar dhe ngrënia e darkës. Pas darke kishim një kohë të lirë, të cilën e kalonim brenda mureve të konviktit, pa pasur të drejtë të dilnim jashtë portës së madhe, me përjashtim të rasteve kur rojës i thoshte zemra të na lejonte të shëtisnim në trotuarin përpara konviktit. Zakonisht dalja jashtë konviktit bëhej vetëm me leje me shkrim, e cila jepej nga kujdestari i ditës. Vetëm të shtunave pasdite kishim një liridalje disaorëshe. Kohën e kaloja me ndonjë shok ose duke shkuar në Bibliotekën Kombëtare, e cila ishte e vendosur në një ndërtesë të vjetër karakteristike tiranase (ku sot ndodhet Instituti i Ruajtjes së Monumenteve të Kulturës)...


Kujdestari im, doktor Nasi Kajana

...Ditët e diela, kush kishte kujdestarë mund të shkonte për vizitë ose për drekë tek ata. Të pasurit e një kujdestari ishte e detyrueshme, veçanërisht për ne që ishim me pagesë. Pra, largimi nga konvikti lejohej vetëm kur kujdestari vinte vetë për të na marrë. Kujdestari im ishte doktor Nasi Kajana, një mik i babait tim. Familja e tij ishte nga Berati, një familje intelektuale e pasur dhe me tradita patriotike, por në kohën e diktaturës komuniste nuk i shpëtoi dot persekutimit klasor. Nasi jetonte në një shtëpi model "elbasanase", në krye të rrugës që të çonte te kinema "Rozafat", përballë kafe "Florës". Duhet të shtoj këtu se doktor Kajana në atë kohë ishte i pamartuar. Gruaja e parë i kishte vdekur. Ajo ishte vajza e një italiani me mbiemrin Daniska. Pas çlirimit, doktori u martua me një vajzë nga Vunoi, me të cilën pati dy fëmijë: Serxhion dhe Poliksenin. Në vitin 1945, ai u fut në radhët e ushtrisë, por për fatin e tij të keq më 1947, kur ishte në një fushim ushtarak, një ushtar pacient e vrau për motive të dobëta. Vdekjen e tij e mora vesh kur u ktheva nga shkolla ushtarake në ish-Bashkimin Sovjetik në vitin 1948. Më erdhi keq për faktin se gjatë kohës që ai ishte kujdestari im më ka mbajtur afër dhe më ka trajtuar sikur të më kishte fëmijën e tij. Kur vija me pushime në shtëpi, si fëmija më i madh i familjes, motra dhe vëllai më thërrisnin sipas zakonit shqiptar të asaj kohe "lala", që sot përdoret "lali". Atyre u shtohej edhe më shumë gëzimi dhe kënaqësia kur përveç çmalljes me mua, shijonin dhe çokollatat e ndryshme ose ëmbëlsirat që unë i sillja me vete, ritual ky që edhe mua më jepte një kënaqësi të veçantë.


Pasioni për matematikën

Pushimet shkollore ishin të mjaftueshme. Përveç lojërave me moshatarët dhe leximit të librave, kënaqësi më jepte dhe zgjidhja e ushtrimeve matematikore. Në atë kohë kishim një libër voluminoz me afro treqind faqe, i cili përmbante ushtrime për dy vitet e shkollës. Disa prej tyre i kishim zgjidhur gjatë vitit shkollor, të tjerat kisha shumë dëshirë t'i zgjidhja vetë si: ushtrimet me thyesa, me numra dhjetorë si dhe probleme të ndryshme që kishte libri. Në këtë mënyrë m'u krijua një pasion i vërtetë për matematikën, dëshirë të cilën unë e ruajta gjatë gjithë jetës time studentore, e cila më shoqëroi edhe kur studioja në Akademinë e Inxhinierisë Ushtarake në Moskë. Atje, sipas programit, dy vitet e para, zhvillohej matematika e lartë. Ajo mbyllej në semestrin e fundit të vitit të dytë me ekuacionet integrale. Në këto lloj ushtrimesh përfshiheshin: algjebra, gjeometria, trigonometria, diferencialet dhe integralet. Pra, për të zgjidhur ushtrime të kësaj natyre, duhet ta kesh njohur dhe përvetësuar mirë të gjithë atë arsenal matematikor që përmenda më lart. Më kujtohet një ndodhi në orën e matematikës, kur profesoresha e matematikës së lartë po zbërthente në dërrasën e zezë disa ushtrime integrale. Duke ndjekur me vëmendje zbërthimin e një ushtrimi, i thashë se ushtrimi mund të vazhdonte akoma. Ajo sigurisht u befasua dhe nuk i erdhi edhe aq mirë. Me ton urdhërues më tha: "Shoku toger (ajo ishte grada ime në vitin 1954) dil e vazhdoje, të shohim se çfarë do të bësh më tej!" U ngrita në dërrasën e zezë dhe vazhdova zgjidhjen e ushtrimit. Pas disa veprimesh matematikore e çova deri në fund. Ajo më lavdëroi dhe u befasua nga aftësia ime. Kur ra zilja e pushimit, profesoresha m'u drejtua: "Shoku Moisiu, ju paskeni një talent të lindur për matematikën. Pse keni vendosur të vazhdoni studimet ushtarake?!" M'u desh të shpjegohem se zgjedhja kishte ardhur për dy arsye: e para ishte dëshira e ime e hershme që në fëmijëri dhe e dyta edhe im atë ishte ushtarak. Profesoresha më përshëndeti përzemërsisht dhe u largua.


Mbledhjet e fshehta

Ishte fillimi i vitit 1942. Një ditë kur po kthehesha nga një shëtitje me një shokun tim të klasës dhe të konviktit, gjatë bisedës ai më pyeti nëse dëshiroja të lexoja komunikata antifashiste. Unë i kënaqur iu përgjigja me një "po" të vendosur. Shoku që më bëri propozimin quhej Ali Ostreni...
...Pas këtij propozimi, të cilin sikurse thashë e pranova pa asnjë hezitim, Aliu më prezantoi me Muhsin Kroin, përgjegjësin e grupit, një student konviktor i klasës së katërt. Filluam të bënim mbledhje klandestine në konvikt, në dhomën e fjetjes ose në shtëpitë e shokëve tanë që banonin në Tiranë. Me sa kujtoj te shtëpia e Dashamir Deliallisit, te shtëpia e Ali Ostrenit, etj. Në vendin e caktuar për mbledhje shkonim duke respektuar rigorozisht rregullat e konspiracionit, një nga një, në distancat kohore dhe duke vëzhguar nëse survejoheshim nga ndonjë person i veçantë. Kur njëherë ndodhi që dikush nga ne pa një person të dyshimtë, që vërtitej aty rrotull, menjëherë mbledhja u anulua. Në këto raste vendimin e merrte përgjegjësi i grupit, i cili gjithmonë caktohej nga klasat më të larta. Mbledhjet fillonin me një paraqitje të situatës së përgjithshme ndërkombëtare nga fronti i lindjes dhe i perëndimit, vazhdonin me leximin e komunikatave ose me ndonjë pjesë të revistës "Kushtrimi i Lirisë", e cila botohej në mënyrë periodike. Secili nga ne ishte i lirë të bënte pyetje, veçanërisht kur ato kishin lindur gjatë takimeve me njerëz të ndryshëm, por agjitacion-propaganda ishte një nga detyrat tona kryesore.


Kur diskutonim fatet e Kosovës

Në mbledhje shpesh diskutohej se çfarë do të bëhej me Kosovën. Kjo ishte një pyetje që e bënin shumë shqiptarë. Vërtet ishte luftë dhe në atë kohë italianët e kishin bashkuar pjesën më të madhe të Kosovës me Shqipërinë, por problemi shtrohej se çfarë zgjidhje do të merrte Kosova pasi të mbaronte lufta. Si shqiptarët ashtu edhe jugosllavët ishin përfshirë në luftën çlirimtare kundër pushtuesve të huaj, pra gjatë kësaj kohe kishte një bashkëpunim të ngushtë midis dy palëve. Madje jugosllavët ishin mes shqiptarëve jo vetëm si luftëtarë, por edhe si këshilltarë. Nga historia të gjithë kanë dëgjuar për Miladinin, Dushanin dhe të tjerë jugosllavë që ishin në radhët e partizanëve shqiptarë. Krahas ndihmës për organizimin e luftës dhe veprimtarisë klandestine, për të cilat kishin një përvojë shumëvjeçare, ata ndikuan negativisht për problemet e bashkimit të luftëtarëve shqiptarë, sepse kur shtrohej problemi i Kosovës, ata gjenin lloj-lloj mënyrash për ta shmangur zgjidhjen e saj. Kjo ka qenë një nga çështjet e vështira të asaj kohe, që i detyroi drejtuesit shqiptarë dhe jugosllavë të organizonin me 1 janar 1944, Konferencën e Bujanit. Në atë Konferencë u vendos që kjo çështje do të zgjidhej menjëherë pas përfundimit të luftës me një referendum. Në luftë ishim angazhuar të gjithë së bashku kundër të njëjtit armik, pra kërkohej bashkimi i forcave shqiptare dhe jugosllave. Por, pas mbarimit të luftës, vendimi i Bujanit mbeti i parealizuar. Edhe sot e kësaj dite, ky është një vendim politik shumë i rëndësishëm, por i pakonsumuar. Shpesh në takime ndërkombëtare e kam përmendur një fakt të tillë, të cilin mendoj se drejtuesit kosovarë duhet ta kenë si një atu të rëndësishëm historik, në favor të zgjidhjes së çështjes së Statusit të Kosovës.


Bëjmë agjitacion e propagandë

Në mbledhje ne diskutonim probleme nga më të ndryshmet, ndanim detyrat dhe në të njëjtën kohë raportonim se si kishte shkuar realizimi i detyrave të mëparshme. Sigurisht kush nuk i kishte zbatuar detyrat, bënte "autokritikë" duke u angazhuar që në të ardhmen nuk do t'i lejonte vetes të tilla mosrealizime. Mbledhja mbyllej me mësimin e një kënge të re ose duke kënduar ndonjë prej atyre që kishim mësuar më parë. Të gjitha ishin këngë partizane të cilat ishin shkruar dhe kompozuar nga shokë apo shoqe, pjesëmarrës në lëvizje... Kryesisht na ngarkonin për të bërë agjitacion dhe propagandë me njerëzit, të shpërndanim komunikata me përmbajtje mbi rezultatet e luftës çlirimtare, të bënim punën e korrierit duke shkuar në destinacionet e duhura, të mblidhnim ndihma, veshje dhe të holla për luftëtarët e lirisë, të merrnim pjesë në manifestimet e ndryshme antifashiste dhe të tjera detyra që konsideroheshin të mundshme për moshën tonë (në atë kohë ishim jo më shumë se 12-13 vjeç)... ...Ne të rinjtë, në radhë të parë u drejtoheshim për ndihmë familjarëve, por nuk ishte shumë e lehtë që t'u kërkoje prindërve ndihma për partizanët, sepse kjo kërkesë me të drejtë do t'i alarmonte dhe do të krijonte dyshime për shpenzimet e të hollave, aq më tepër kur ne ndodheshim larg syve të tyre. Në këto lloj arsyetimesh ndodhesha dhe unë një ditë, kur im atë erdhi në Tiranë për të më parë si dhe për të derdhur detyrimet financiare në administratën e konviktit. Një ditë, kur shkuam për të ngrënë drekë në hotel-restorant Evropa, gjithë siklet iu drejtova babait: "Babë, më jep një napolon, se më duhet!" (napoloni ishte i barabartë me njëqind lekë të asaj kohe - Italia nuk e ndërroi monedhën shqiptare). Im atë menjëherë më pyeti se për çfarë i doja, ngaqë paratë e xhepit m'i kishte dhënë. Në ato momente i ndodhur ngushtë, i thashë babait se nuk i kërkoja për vete, por për të ndihmuar partizanët. Për çudi, pa e bërë të gjatë nxori napolonin, duke më thënë: "Shiko mor bir, ti je i vogël për kësi gjërash, ndaj këto punë na i lini ne të mëdhenjve!" Nga kjo bisedë mora zemër dhe i thashë se edhe ne të vegjlit duhet të bëjmë detyrën tonë aq sa të mundemi. Ai më ra supeve dhe u ngritëm për të dalë. Sigurisht që unë fluturoja nga gëzimi, sepse arrita të plotësoja detyrën e ngarkuar, dhe kjo nuk ishte pak!...


Çoj komunikata në shtëpi

...Në muajin prill 1942, po përgatiteshim të kalonim pushimet e Pashkëve nëpër shtëpitë tona, ngjarje kjo shumë e mirëpritur për të gjithë nxënësit dhe studentët. Unë dhe Riza Kuçi, një shoku i im i klasës dhe i grupit (Rizai bashkë me Uran Kalakulën edhe Pjetër Arbnorin, në vitin 1956, u arrestuan sepse po përpiqeshin të organizonin Partinë Social-Demokrate Shqiptare) vendosëm ta shtrijmë aktivitetin antifashist edhe në Lushnjë. Me vete morëm disa numra të revistës ilegale "Kushtrimi i Lirisë", si dhe komunikata të kohëve të fundit. Kishim shqetësimin se si do t'i transportonim ato, pasi në dalje të Tiranës, atje ku ka qenë karburanti deri vonë, ishte postblloku i karabinierisë italiane dhe të gjitha mjetet ata i ndalonin për t'i bërë kontroll fizik për ndonjë gjë të dyshimtë. Më në fund arritëm në përfundimin se më e "mençura" do të ishte që, kur të na zbrisnin nga makina, palltot e mëdha të dimrit t'i linim në sedilje. Në xhepat e brendshëm të tyre do të vendosnim materialet klandestine. Në qoftë se do të zbuloheshim, do të thoshim se nuk dinim se kush na i kishte futur në xhepa gjatë kohës që ne kishim zbritur nga autobusi. Kur e mendoj sot, e kuptoj se sa naiv ishte varianti i menduar nga ne. Kështu edhe vepruam. Kur mbërritëm në postbllok, të gjithëve na zbritën nga automjeti dhe filloi kontrolli i brendshëm. Në këto momente, zemrat tona rrihnin me forcë. Kur karabinierët mbaruan kontrollin dhe zbritën, të bindur se çdo gjë ishte në rregull, ne filluam të merrnim frymë të lehtësuar. Për hir të së vërtetës, duhet thënë se italianët ishin shumë të përciptë në kontrollet e tyre. Kur mbërritëm në Durrës, ne ishim të detyruar të linim autobusin e linjës Tiranë-Durrës, në kërkim të ndonjë makine që shkonte për në Lushnjë. Pas disa orë pritjeje, gjetëm një kamion të ngarkuar me mollë, i cili shkonte në Lushnjë. Afër fshatit Dushk, për fatin tonë të keq, makina pësoi një defekt. Ndërkohë që shoferi me ndihmësin e tij po përpiqeshin të riparonin defektin, ne gërmonim thasët e mollëve ngaqë na kishte marrë uria. Rreth orës dy e gjysmë të natës mbërritëm tek ura në të hyrë të qytetit. Meqenëse Rizai e kishte familjen e tij në Berat, e mora në shtëpinë time, e cila nuk ishte veçse pesë minuta në këmbë. Me të mbërritur te dera e jashtme e shtëpisë, fillova të trokas. Pas pak dëgjova zërin e tim eti që pyeti se kush ishte. Unë iu përgjigja: "Alfredi". "Cili Alfred?!" - u dëgjua zëri nga mbrapa dere. Atëherë unë vërtet i befasuar nga një pyetje e tillë, iu përgjigja: "Jam unë, djali yt!" Pas kësaj më pyeti: "Je vetëm apo me njeri tjetër?" Unë i thashë se isha me një shokun tim të klasës. Pasi e sqarova se kush ishte dhe pse e kisha marrë me vete, pashë nënën time të hapi derën, ndërsa im atë me dy pistoleta në dorë qëndronte pak djathtas dhe i tërhequr, në gatishmëri për të vepruar. Unë u befasova nga kjo mënyrë pritjeje, por akoma nuk isha në gjendje ta shpjegoja këtë sjellje të çuditshme të babait tim. Këtë munda ta kuptoj vetëm pas shumë kohësh, kur mora vesh se im atë në fillim të vitit 1942, ishte zgjedhur kryetar i Këshillit Antifashist për qytetin. Kuptohet që në këto kushte, ai nuk mund të besonte lehtë që unë të vija në mesnatë me një shokun tim të klasës, ashtu krejt papritur. Pasi kaluan këto momente tensioni, në familje u krijua një atmosferë kënaqësie dhe gëzimi. Nëna më përqafoi me shumë mall dhe menjëherë përgatiti diçka për të ngrënë. Megjithëse në fillim refuzuam të darkonim, sepse ishim vërtet të lodhur dhe të përgjumur, kur na u vu përpara ushqimi, nuk u ngritëm nga tryeza pa u dhënë fund të gjithave. Të lodhur nga rruga, u shtrimë për të fjetur, me materialet ilegale nën jastëk.


Nëna më qorton, babai më mbron

Në mëngjes, gjumi na doli vonë. Pasi u ngritëm, nëna na përgatiti mëngjesin. Të çlodhur dhe të shpenguar dolëm në qytet. Kur kishim mbërritur në qendër të qytetit, u kujtova se materialet ilegale i kisha harruar nën jastëk. Sigurisht kjo ishte një pakujdesi jo e vogël! U ktheva menjëherë në shtëpi, por ime ëmë duke pastruar krevatin, i kishte gjetur ato. Ajo më qortoi si njeri mosmirënjohës ndaj kujdesit prindëror, si një djalë që nuk merrte parasysh sakrificat e familjes për të më shkolluar, si njeri që nuk pyeste për rreziqet që më kanoseshin mua dhe familjes dhe e gjithë kjo furtunë përfundoi me një kërcënim serioz se për këtë gjë, gjatë drekës do të vinte në dijeni babanë. Kjo ishte vërtet serioze sepse nuk dija se si do të reagonte ai. Babai ishte njeri shumë i rreptë dhe me të nuk ndaheshe kollaj, kur binte fjala për t'u përgjigjur për gabime të një peshe të tillë. Duke parë që situata për mua dukej e pashpresë, nuk më mbeti gjë veçse të largohesha në qytet dhe të ndaja shqetësimin me shokun tim, Rizain, të cilit i thashë se çfarë kishte ndodhur, ndaj dhe s'do të merrte asgjë me vete për në Berat. Mandej u ktheva i shqetësuar në shtëpi. Ime ëmë ndërkohë i kishte treguar gjithçka babait. Ai, pasi dëgjoi akuzat plot indinjatë të nënës, për çudi më pyeti butësisht se çfarë materialesh ishin ato që kishin alarmuar nënën. Unë i trimëruar sepse nuk po shikoja shenjat e ndonjë rrebeshi, i shpjegova përmbajtjen e tyre, cila ishte arsyeja që ne i sollëm dhe se kjo ishte një ide e jona për të kontribuar në përhapjen e ideve të luftës kundër pushtuesit edhe këtu në Lushnjë. Ai, duke vënë buzën në gaz, me sa duket ngaqë kjo ide iu duk vërtet fëmijërore, më tha që ajo nuk ishte punë për ne, por për njerëz më të rritur. Nëna, kur dëgjoi përmbajtjen e bisedës dhe tonin e butë, u hodh menjëherë duke thënë: "Nuk ka faj ky që mendon kështu, kur iu merr koka erë të mëdhenjve!" Domethënien e kësaj batute e kuptova më vonë. Me sa duket ime ëmë kishte filluar të dyshonte në veprimet e tim eti, sepse ai vetë ishte shumë i mbyllur dhe nuk diskutonte të tilla veprime në familje. Im atë, që ishte i përfshirë në Lëvizje, duke njohur tendencën e rinisë së asaj kohe, e kuptonte se edhe unë, pavarësisht nga mosha dhe mungesa e përvojës, nuk mund të mbetesha prapa. Kështu u mbyll ky incident, i cili m'u qartësua kur im atë doli hapur me Lëvizjen... (Fund)

Gazeta Shqiptare

[Xhuxhumaku]

Alfred Moisiu: Berisha, inatçi pse shkova në OKB; Topalli pa takt dhe shumë e egër

» Dërguar më: 25/07/2009 - 14:21

Alfred Moisiu

Edhe pse me 12 Shtator do të nisesha për në sesionin e OKB-së në Nju Jork, shpallja dhe betimi i qeverisë, ishin
për mua detyra të ngutshme për t'u kryer, pa lënë pas dore edhe mesazhin në parlament, si mjaft të domosdoshëm. Pjesëmarrjen time në këtë sesion të OKB-së e quaja shumë të rëndësishme, sepse përkonte me 60 vjetorin e krijimit të OKB-së. Më thanë se në këtë sesion do të vinte edhe Berisha, me siguri kjo do të ishte një nga arsyet kryesore të ngutjes së tij për thirrjen e parlamentit sa më parë. Dihej që gjatë qëndrimit në Nev Jork, duhet të isha i kujdesshëm që të mos bija pre i në ndonjë provokimi, aq më tepër kur mora vesh se në SHBA, përveç ekipit qeveritar, ai do të kishte me vete edhe dy fajkojtë e shtypit të djathtë, Mero Baze dhe Fari Balliu. Ata do të shërbenin si pararojë për të organizuar mitingje me idhtarët e apasionuar të Berishës, të cilët gjithnjë e entuziazmojnë.
Me 3 shtator në mbledhjen e tij të parë, Kuvendi i ri pasi dëgjoi raportin e Komisionit të Verifikimit të Mandateve, si Kryetar të tij zgjodhi znj. Jozefina Topalli. Fjalimin inagurues të Topallit e ndoqa me shumë vëmendje, për të ditur prioritetet e saj në të ardhmen. Si hera e parë, për marrëdhëniet me opozitën në pozicionin e kryeparlamentares u shpreh tepër e kujdesshme, çka ishte normale, për mbarëvajtjen e punës së Kuvendit. Deklaratat e saj ishin pozitive, në krahasim me qëndrimin tepër ekstremist që kishte mbajtur kohët e fundit, e shtyrë sidomos nga ngutja për të marrë pushtetin. Por çuditërisht zhvillimet e mëvonshme brenda Kuvendit treguan të kundërtën. Sot e kësaj dite, nuk mund ta shpjegoj egërsinë dhe mungesën e taktit të kësaj gruaje, në komunikim me pakicën e majtë, që nuk mund të krahasohet, me punën drejtuese të kulturuar dhe me shumë takt, të paraardhësit të saj z. Servet Pëllumbi me minorancën e djathtë, pa thënë që ajo nuk e përligji në asnjë moment angazhimin e saj, me shumë fjalë premtuese, kur u zgjodh në krye të parlamentit.
Po atë ditë, në ora 14.00, në prezencë të medias, i dorëzova Berishës dekretin e emërimit të tij si Kryeministër i vendit. Më pas biseduam për përbërjen e qeverisë, që edhe pse ekskluzivitetin e ka kryeministri, Presidenti për disa funksione që lidhen me punën e tij, ruan të drejtën për të shprehur mendimin për ndonjë ministër, të cilit i mungojnë cilësitë e duhura etiko-morale. Në këtë bisedë paraprake, shfaqa shqetësimin tim për një nga ministrat e propozuar, duke ia argumentuar me disa informacione për lidhjet e tij me disa individë të dyshimtë, që e kishin ndihmuar gjatë fushatës elektorale. Por Berisha e mbrojti ministrin në fjalë, pavarësisht nga informacioni që i dhashë. Ndërsa për ministrat e tjerë nuk kisha ndonjë shqetësim konkret. Me marrjen zyrtarisht të propozimeve mbi përbërjen e qeverisë së re, më 5 shtator, sipas rregullit kërkova informacionet plotësuese nga institucionet përkatëse, ndaj dhe dekretin për formimin e qeverisë së re e shpalla më 7 shtator, ndërsa Kuvendi u mblodh me 9 shtator. Ndërkohë edhe pse disa gjëra ishin të dukshme, ende prapë nuk po kuptoja se cila qe arsyeja e ushtrimit të presionit nga shumica për zhvillimin e këtyre proceseve me shumë ngut?! Përfundimisht, vendosa që betimin e qeverisë së re ta bënim më 11 shtator, ndonëse ishte ditë pushimi.
Në parantezë dua të përmend këtu një fakt, që më bëri përshtypje gjatë kohës së betimit të qeverisë, të cilin do ta quaja si veprim jo të paqëllimtë të Berishës. Konkretisht, kur Kryeministri firmosi fletën e betimit, vura re një gjest, që për mendimin tim nuk qe thjesht një pakujdesi nga ana e tij, por ndoshta kishte të bënte me realizimin e një betimi të brendshëm të tij, për të cilin nuk di pse m'u krijua bindja se në të ardhmen do t'i shiheshin pasojat. Pas ceremonisë së betimit, ju drejtova ministrave me një mesazh të shkurtër, ku shpreha besimin tim për punën e qeverisë së sapo dekretuar, për të justifikuar votën e elektoratit. Pas këtyre formaliteteve protokollare, ftova në zyrën time Kryeministrin, Kryetaren e Kuvendit dhe Ministrin e Jashtëm. Qëllimi i këtij takimi ishte, që në fillim të rakordoja me drejtuesit e rij kryesorë të shtetit, që gjykimin dhe marrjen e vendimeve kryesore ta bënim në mënyrë kolegjiale, për të mos shkaktuar keqkuptime të panevojshme dhe trauma politike, sikurse na kishte ndodhur në të shkuarën me qeverinë e mëparshme. Por, sapo përmenda problemin për formulimin e qëndrimit të shtetit tonë në diskutimin për anëtarët e rij të përhershëm të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, Berisha menjëherë u hodh dhe tha se unë e kam dhënë fjalën për këtë. Kur e pyes se kur ka ndodhur një gjë e tillë, tha se kur kam qenë unë President! I them zoti Kryeministër, që nga ajo kohë deri më sot kanë kaluar 8 vjet dhe gjërat kanë ndryshuar. Ai heshti duke mos dhënë asnjë përgjigje. Nuk u zgjata më tej, edhe pse ndonëse vendosmëria e tij e shprehur nuk ishte aspak normale. Këtë e bëra sepse nuk desha që fillimi i punës të shënohej me përplasje, por që më pas, me gjithë përpjekjet e mia të vazhdueshme, nuk munda t'i shmang. Pra që në fillim, me atë veprim këmbëngulës, Berisha dha të kuptojë se në të ardhmen, gjithçka do të vendoset vetëm nga "Ai" dhe jo në mënyrë kolegjiale apo sipas kompetencave kushtetuese.

Incidenti i parë me Berishën në Nju Jork

...Pas përfundimit të detyrimeve kushtetuese, lidhur me problemet e sipërpërmendura, më 12 shtator u nisa për ne Nev Jork. Në aeroport, priste ambasadori ynë në OKB Agim Nesho, i cili pasi me informoi për programin dhe aktivitetet e rastit, më vuri në dijeni se palës pritëse, i është dërguar një shkresë zyrtare nga Ministria e Jashtme, në të cilën thuhej se sipas protokollit të shtetit shqiptar gruaja e kryeministrit konsiderohet Zonja e Parë e vendit, dhe për këtë kërkohej që ajo të trajtohej me atë status. E injorova si veprim, sepse tashmë isha mësuar me tekat e kryeministrave shqiptarë. Ndonëse këtë ndryshim kapriçoz të protokollit nuk e prisja nga Berisha, nga që kur ishte në opozitë e kishte kritikuar Nanon për këtë veprim, duke shkuar deri aty sa që të shprehej në mënyrë kritike edhe për mua, që e kisha lejuar një vendim të tillë! Jo vetëm kaq por, në një intervistë tek TV "Klan", pyetjes së gazetarit sesi do të vepronte ai me protokollin e ndryshuar nga Nano, iu përgjigj se pas marrjes së pushtetit, do ta korrigjonte menjëherë si një veprim jo normal. Kurse në fakt jo vetëm nuk e ndryshoi, por e konsakroi atë zyrtarisht edhe në rrugë diplomatike në korrespondencën me OKB-në, gjë që Nano nuk e kish bërë më parë. Pra, edhe ky veprim tregoi dyfytyrësinë e Berishës, siç ka bërë dhe bën përherë. Ambasadori më informoi gjithashtu, se gjatë gjithë aktiviteteve do të më shoqëronte ai personalisht, ndërsa kryeministrin do ta shoqëronte zëvendësi i tij. Me këtë ndarje kuptohej se do të ishim jo si një delegacion, por si dy delegacione të shtetit shqiptar, ndonëse asnjëherë s'më kishte pëlqyer një gjë e tillë edhe kur ishte Nano Kryeministër. Për herë kam kërkuar që, së paku në arenën ndërkombëtare të mos binim në sy për të keq, duke vepruar në atë mënyrë që të ndahej aktiviteti i Presidentit nga ai i Kryeministrit, me pjesëmarrjen në to veç e veç e jo të dy bashkë. Nuk di se çfarë emri mund t'u vija këtyre veprimeve të padenja në sy të botës, të kryeministrave tanë Nano dhe Berisha.
Ditën e dytë të qenies sime në Nev Jork, Elez Biberaj më telefonoi nga Uashingtoni, dhe kërkoi të më intervistonte. Ndër pyetjet, që nuk prisja të më bëhej, ishte ajo që lidhej me lajmin e përhapur ato ditë në shtypin tonë për një rregullim të institucioneve, në bazë të cilit SHISH do t'i kalonte në përbërje Ministrisë së Brendshme. Përgjigja ime është e njohur, por do të fiksoj momentet kryesore, thjesht për të qenë i saktë në kujtimet e mia, pasi kjo qe edhe përplasja e parë publike me Kryeministrin Berisha... Pas katër ditësh, kur Berisha u intervistua në Zërin e Amerikës, u shpreh në drejtim të kundërt me ato që thashë unë, duke kërkuar hapur përfshirjen e Shërbimit Informativ në përbërjen e Ministrisë s ë Brendshme. Dukej qartë, se nuk ishin më ide të hedhura në gazeta, por diçka e menduar mirë në kuadrin e nënshtrimit dhe marrjes totale të drejtimit të organeve të pavarura nga Kryeministri. Po atë ditë në Tiranë, Zv. Kryeministri Rusmajli deklaroi se për këtë ndryshim ka një vendim politik. Tingëllon si e pabesueshme, që në vitin 2005 të flitej me gjuhën e byroistëve, dhe partia shtet paska marrë një vendim politik! Zotërinjtë në fjalë harronin se jemi në një republikë parlamentare të një shteti demokratik, ku pushtetet janë të ndara dhe për akte madhore të veçanta, ka një mënyrë të përcaktuar veprimi. Sigurisht këto përpëlitje, për të bërë gjëra jashtë ligjeve dhe kushtetutës, ishin sinjale që më jepnin të kuptoja se kisha përpara një betejë të vërtetë me një njeri problematik që e kish demonstruar edhe më parë më se qartë, tendencën e ushtrimit të një pushteti personal mbi institucionet e pavarura.
Në pritjen e dhënë nga Presidenti Bush, ishim të dy bashkë me Berishën. Në bisedë e sipër, folëm rreth shqetësimeve tona edhe për energjinë, e cila në atë kohë ishte problem shumë serioz për vendin. Jo pa qëllim, më thotë se Qeveria Nano u lidh me një kompani mafioze serbe, duke e blerë energjinë me çmime shumë të larta, gjë që e kisha dëgjuar nga Berisha edhe më parë, duke kritikuar shpesh Nanon sa herë që i jepej rasti. Por nuk mund ta besoja kurrë, se kur PD-ja do të vinte në pushtet, Ministria e Energjitikës do të lidhej me të njëjtën kompani, çuditërisht me çmime dy herë e gjysmë më të larta! Kur po bisedonim për disa probleme të drejtësisë, ndër të tjera i thashë se sipas ligjit që kish bërë Imami, kur ishte Ministër Drejtësie, e drejta e proçedimit të gjyqtarëve i kish kaluar ministrit të drejtësisë. Ai menjëherë reagoi i befasuar dhe më tha se këtë gjë nuk e ka pas ditur! Thashë me vete, çfarë i prallis Rusmajli në vesh këtij, në rast se si ministër nuk i njeh mirë vetë këto probleme?!
Më 14 qershor, gjatë vizitës në Ney Jork Majkëll Granov, drejtues i Bordit të Fondit Shqiptaro Amerikan për Zhvillim, na ftoi për darkë në vilën e tij jashtë qytetit, mua, Saliun me Lirinë, Besnik Mustafajin, Ambasdorin Agim Nesho me zëvendësin e tij të ndjerin Lublin Dilja dhe Muhamed Kapllanin. Nga pala amerikane, përveç anëtarëve të bordit ishte ftuar edhe ndihmës Zëvendës Sekretarja e Shtetit Di Karlo, e cila do të mbulonte rajonin tonë. Së pari foli Kryeministri Berisha, i cili informoi mbi programin e qeverisë. Mandej më pas fjalën e mora unë, ku ndër të tjera u thashë se ne arritëm këtë radhë të bëjmë zgjedhje të lira dhe të kryejmë një rotacion të rregullt dhe paqësor, gjë që s'kishte ndodhur më parë. Mandej u ndala gjatë në shpjegimin e problemit të Kosovës, duke ngulmuar që t'i jepej pavarësia sa më parë, pasi zvarritja krijon premisa të rrezikshme etjera. Në takimet e planifikuara që pata më pas, shumica e personaliteteve, përfshi edhe ata që e njihnin Berishën gjatë kohës që kish qenë President i vendit, shfaqnin habinë sesi arriti të kthehej prapë në pushtet!? Ndoshta ka ndryshuar për mirë, tha dikush, tjetri diçka më tepër negative për të etjera. Duke mos bërë asnjë koment rreth mendimeve të tyre, u thashë se ky qe vullneti i zgjedhësve shqiptarë.
Në mëngjesin e 17 shtatorit, piva kafe me Berishën, me dëshirën e mirë të krijimit të mundësisë për t'u mirëkuptuar. Nuk më dukej normale që të rrinim veç e veç, duke qenë pjesë e një shteti dhe në shërbim të tij. Gjatë bisedës, nuk hapa probleme që mund të shkaktonin debate, siç ishte diskutimi për SHISH-in, por u përqendrova në çështjen e integrimit në NATO, për problemin e energjisë elektrike dhe Kosovën. Ndërkohë vura re se dukej si i mërzitur, ndoshta nga takimi që kishte pasur një ditë më parë me Zv. Sekretarin e Shtetit Daniel Frid, ku me sa më thanë, takimi me të nuk kish shkuar fort mirë. Këtë munda ta kuptoj më qartë në mbrëmje, në pritjen e dhënë nga Kondoliza Rais, ku takova Dan Frid, i cili më tha se një ditë më parë kish takuar Berishën, duke më lënë indirekt të nënkuptoja qëndrimin e tij në takimin me të.

Acarimi me Topallin

Në një mbledhje të KLD-së, nga fundi i shtatorit, më ra në sy tendenca e disa anëtarëve të saj, të cilët duke lobuar për njëri tjetrin, kërkonin të promovoheshin në poste të ndryshme në sistemin e drejtësisë. Edhe pse më parë e kisha kritikuar ashpër një tendencë të tillë, përsëritja rishtas e këtyre marifeteve, bënë që mbledhja të zhvillohej me debate shumë të forta, ku dhe media jo vetëm që e kritikoi, por e fryu akoma më shumë. Për këtë çështje, në mbledhje i kërkova Ministrit të Drejtësisë, që në ligjin për KLD-në të specifikohej qartë për antarët e këtij institucioni, se gjatë kohës që ishin pjesë e tij, të mos kishin të drejtë të promovoheshin në asnjë lloj detyre tjetër. Zonja Topalli, befas të nesërmen e morri si nismë personale bërjen e ndryshimeve në ligj, duke kërkuar me këtë rast edhe ndërhyrje të tjera. Pa humbur kohë, në një konferencë shtypi të veçantë, ajo tha se do të thërriste një grup juristësh të Kuvendit për të rishikuar të gjitha ligjet që kishin të bënin me disa institucione si: KLD; KKRT; Autoriteti i Konkurencës etjera, të justifikuara nën okelion e luftës kundër konfliktit të interesit! Këto veprime me isterizma të pallogjikshme, bëheshin në një kohë kur qeveria ende nuk ishte e kompletuar dhe se përpara saj qëndronin mjaft detyra të ngutëshme që ishin: lufta kundër varfërisë, kundër papunësisë, kundër evazionit fiskal, kundër korrupsionit, të cilat PD-ja i pati si moto kryesore të fushatës elektorale për të ardhur në pushtet. Problemi nuk qëndronte në faktin se do të punohej për ndryshimin e ligjit, por nuk po kuptoja se çfarë kërkonte zonja në fjalë me ndërhyrjen e saj, pasi kjo detyrë ishte e Ministrisë së Drejtësisë, ku pikërisht për këto arësye titullari i kësaj ministrie, me kushtetutë ishte antar i këtij Këshilli. Kështu që me të drejtë reagimi kundër këtyre nismave, si nga media dhe opozita, përfshi edhe atë për SHISH-in, për imunitetin etjera si këto, ishte me vënd dhe shumë i fortë. Të gjitha këto më bënë që të isha tepër i vemëndshëm mbi atë se çfarë po ndodhte, duke bërë kujdes që të mos nëpërkëmbej kushtetuta dhe ligjet e shtetit, detyrë e cila ishte direkt imja. Për t'i dhënë përgjigje tentativës së këtyre veprimeve, që më shumë sesa përmirësimin e ligjeve për këto institucione, synonin nënshtrimin e tyre, shfrytëzova rastin e një takimi me personalitetet gjyqësore të rajonit, duke theksuar me forcë se politika duhet t'rrijë larg gjyqësorit. Kurse për ndryshimet që duhen bërë në disa ligje, deklarova se ata vetë duhet t'a thonë fjalën e tyre.
Berisha, duke parë se nuk arriti të bënte me SHISH-in atë që donte, tentoi ta vinte atë në shërbim të tij, duke e ftur në proçese antiligjore, kështu nëpërmjet njerëzve të tij, kërkoi nga ky institucion të hapeshin dosje për drejtues të opozitës, gjoja të lidhur me organizatën "Hakmarrja për Drejtësi", tentativë kjo që s'pati sukses. Këto gjëra me të vërtet ishin jashtë normalitetit dhe të kujtonin kohërat para 1997-s. Por prap Kryeministri s'mund të rrinte dot pa ngacmuar, ndaj filloi publikisht të sulmonte Prokurorin e Përgjithshëm, tendecë kjo që tregonte hapur dëshirën për të patur një prokuror tjetër, pavarësisht se Thedhori Sollakun e kish pasur këshilltar të tijin dhe në atë detyrë e kish votuar vetë.
Ndërkohë për ditë e më shumë po bëhej një kundërvënie e paparë ndaj meje, por nuk ishte kjo më e keqja. E keqja më e madhe qëndronte në faktin se po shikoja tendencën e pafrenuar të shëmbjes së shtetit, të shëmbjes së gjithçkaje, që jo pa mund deri në atë kohë e kishim arritur! Problemi më i madh nuk ishte se po bëhej gjithçka për të minuar autoritetin tim dhe të institucionit të Presidencës, por se ditë për ditë po kryheshin veprime të atilla që do të ishin me pasoja për të ardhmen e vendit.

Inati i Berishës

Krahas të gjithave vija re tendencën e Kryeministrit për të më bllokuar, duke urdhëruar që ministrat e tij të mos bënin pjesë në delegacione me mua jashtë shtetit. Kështu kur do të shkoja në takimin me Kryetarët e Shteteve të Europës qëndrore, kisha kërkuar që me mua të vinte Ministrja e Integrimit zonja Arenca Troshani, e cila në takimin që pata me të, më deklaroi se nuk mund të më shoqëronte. Kur e pyeta se cila ishte arësyeja e pamundësisë së saj, kuptova se arsyeja e saj ishte pa arësye. Ky ishte rasti i dytë që më ndodhte me antarët e kabinetit Berisha, gjë që më parë me qeverinë Nano nuk më kishte ndodhur, pavarësisht nga kontradiktat që kisha me të.
Duke ditur se pengesat dhe shqetësimet e krijuara, zanafillën e kishin tek ai, të nesërmen thirra Berishën për të biseduar, me qëllim për të mos patur më tej probleme të tjera shqetësuese. Në atë takim midis të tjerave i thashë edhe për vizitën zyrtare që do të bëja në Austri gjatë tetorit. I kërkova që për disa çështje të informohesha më mirë si dhe për të mirën e punës të kishim në vazhdimësi takime periodike, duke theksuar se mosardhja e ministrave në takimet dhe vizitat e mia ndërkombëtare nuk ishte aspak serioze për qeverinë. Ndërsa për ambasadorët, i thashë duhet të konsultohemi para se të vijnë propozimet tek unë, duke mbajtur në konsideratë se për ambasadorë nga politika, të mos kalohej caku i 20%, përcaktuar me ligj. I sugjerova që të fillonte puna për shqyrtimin e kodit zgjedhor sa nuk ishte vonë dhe të punohej për kartat e identitetit sa më shpejt që të ishte e mundur, sepse po të liheshin për më tej do të krijoheshin probleme me zgjedhjet. Ndërkohë rishtas përsërita sugjerimin tim për të krijuar një ministri ose një komitet për problemet e emigrantëve tanë, pasi një të tretën e popullsisë e kemi jashtë, dhe mospasja e një institucioni për të ndjekur problemet e tyre, s'është aspak normale. Po kështu edhe për Kosovën sugjerova të tregohemi më të kujdesëshëm. Ajo duhej ndihmuar, pasi përballej me administratën serbe me shumë përvojë, në një kohë që kosovarëve ju mungonte një gjë e tillë. Por çuditërisht, kur e mori fjalën, nga që i kishte mbetur mëndja, pse në OKB shkuam të dy, kur Nano sipas tij kishte njoftuar që në muajin maj se do të shkonte ai! M'u duk shumë meskine ngritja e problemit në këtë mënyrë, sidomos pa u informuar saktësisht sesi ishin zhvilluar ngjarjet në të vërtetë, dhe se kishte dizinformim, si pasojë e punës në kulisa të njerëzve të Nanos. Me të vërtet nuk dija si ta spjegoj një gjë të tillë, sepse unë po shtroja probleme që kishin të bënin me performancën e drejtimit të shtetit dhe nuk po flisja për grimca, pse shkove ti dhe s'shkova unë, që m'u dukën tamam si qefmbetje fëmijësh dhe jo biseda të denja për drejtues shteti!
Më tej vijoi duke m'u ankuar që i kisha kthyer të gjitha propozimet për ambasadorët, veprim të cilin e quante të parregullt dhe pengesë në punën e tij. M'u desh t'i rikthehesha këtij problemi, pasi e ndjeja se në të ardhmen mund të përplasesha edhe më shumë. E sqarova se unë nuk mund të kthehesha në noter për të miratuar ato çka më vinë, se isha duke ndjekur praktikën e zbatuar nga ai vet kur ishte President, atë të kohës së Presidentit Meidani si dhe atë me Kryeministrin Nano, duke ia ilustruar edhe me shëmbuj konkretë nga praktika e punës. Në vazhdimësi të bisedës, e sigurova që do të isha në mbështetje të programit të qeverisë për luftën kundër korrupsionit, krimit të organizuar, uljes së papunësisë, uljes së varfërisë dhe për politikat e integrimit...
Pavarësisht nga këto ndodhi, në pozicionin e Kryetarit të Shtetit, më duhej t'i zbusja sadopak marëdhëniet me kryeministrin, ndaj në fund të tetorit, e ftova për një drekë pune, ftesë të cilën edhe pse e mirëpriti, më tha se :" Kam një sebep në familje, ndaj ta lëmë për ndonjëherë tjetër". Nuk ja mora për të keq, pas dy ditësh këtë e kompensoi znj.Topalli, duke na ftuar për kafe mua dhe Berishën, një pasdite në vilën e saj në Durrës...Topalli e merakosur ngriti problemin e prokurorit, për të cilin thashë që unë gjykoj se ai duhet ndihmuar dhe për pretendimet që keni ndaj punës së tij, do të ishte më produktive që, iu drejtova Berishës, ju si Kryeministër ta thërrisni dhe të bisedoni me njëri tjetrin, gjë të cilën ai aty për aty e pranoi, pavarësisht se asnjëherë nuk e realizoi. Në lidhje me ndryshimet në ligjin për KLD-në, propozuar nga Kreshnik Spahiu, shfaqa kundërshtinë time se me këtë punë nuk duhet të merren OJQ-të, por Ministria e Drejtësisë dhe KLD-ja, bashkë me specialistët përkatës, sepse është detyrë dhe e drejtë e tyre.

Festat e nëntorit me PD

Në prag të afrimit të festave të Nëndorit, ndodhesha në një siklet jo të vogël, pasi politikanët e djathtë në pushtet, në kushtet e një politizimi të pakrahasueshëm, kërkonin prishjen e traditës, me qëllim që edhe këtu të nxirnin sa më shumë përfitime politike. Dihet që me ligj të Kuvendit të Shqipërisë festohet 28 dhe 29 Nëntori. E para si ditë e flamurit dhe e dyta si dita e çlirimit. Qëndrimi absurd dhe i pakuptimtë i PD-së, në lidhje me ditën e çlirimit, ishte i njohur, megjithatë nuk bënë asnjë përpjekje për ta ndryshuar ligjin dhe mendoj se bënë mirë, por në prag të festës, morën vendim që ceremonia zyrtare e vendosjes së kurorave në varrezat e dëshmorëve të kryhej me 28 Nëntor, dhe jo në ditën tradicionale të 29 Nëntorit. Si President i vendit, i ndodhur para kësaj situate absurde, duke bërë kujdes që të mos mbaj anë, vendosa që më datën 28 Nëntor të marr pjesë në festimet e Vlorës, i shoqëruar nga autoritetet vendore dhe deputetët e të dy palëve të kësaj krahine, ndërsa në datën 29 Nëntor, planifikova disa vizita në familjet e dëshmorëve në Tiranë. Kurorën time në varreza në datën 28, pas disa debatesh protokollare, ua dhanë ushtarëve të gardës për ta vendosur. Gjatë vizitës në Vlorë, dëgjoja shumë zëra që më thonin "Rrofsh o President që na bashkova në këtë ditë të madhe"! Ishte kënaqësi për mua kur dëgjoja këto fjalë nga shqiptarët e thjeshtë, sepse festat kombëtare janë për të kontribuar për forcimin e unitetit dhe rritjen e krenarisë kombëtare. Lojrat e fjalëve për probleme anësore e lagu s'e lagu, përdoreshin qëllimshëm vetëm për të mbajtur elektoratin pas vetes, sepse ky ishte për ta problemi i dorës së parë.

gsh.

[Xhuxhumaku]

Alfred Moisiu: Kur Berisha më urdhëronte: Nxirre jashtë Gjermenin nga KLD
» Dërguar më: 26/07/2009 - 13:50
Lajme te ngjashme
Alfred Moisiu: Kur Berisha më urdhëronte: Nxirre jashtë Gjermenin nga KLD


• Datë: Jul 25, 2009

Nga Alfred Moisiu

Sherri për Harxhin

Veprimet e pamatura të Berishës kundër meje, nuk ishin aspak serioze dhe normale për të si Kryeministër. Kështu Ministri i Jashtëm Besnik Mustafaj, i nxitur nga fushata e brendshme që Berisha bënte kundër meje, më 1 dhjetor ditën e lindjes time, në vend të urimit bëri të kundërtën. Gjeti pikërisht këtë ditë, që në intervistën që i dha gazetës "Albania", titulluar "Ku gabon Presidenti Moisiu me Harxhin", të shprehej kundër meje. Më erdhi keq për këtë veprim të ministrit, duke e konsideruar atë të pahijshëm, aq më tepër që për arsye të funksionit, lidhjet e punës me të i kisha të afërta, ndaj mendova se ai duhej të ishte më pranë meje, të paktën në një ditë si kjo për mua. Por çuditërisht ai doli hapur në shtyp, duke më kritikuar pse nuk po miratoja znj. Harxhi si ambasadore në SHBA! Kuptohej që ky ishte ndikim i Berishës, sepse nuk mund të shpjegohej ndryshe, që një njeri që kishte qenë për më se 4 vjet ambasador në Francë, në një nga vendet më të kulturuar dhe me demokraci të zhvilluar, të ndiqte një praktikë thuajse mediokre. Në takimin e radhës që pata me të, i thashë Mustafajt se nuk u treguat objektiv në atë intervistë, sepse unë u kisha dërguar një përgjigje zyrtare me arsyet e refuzimit të Harxhit. Por prapë se prapë Berisha nuk mbeti me kaq, më pas ndërsen ministrin Sokol Olldashi, i cili në një emision televiziv tek "Zona e Lirë" e Arian Çanit, duke u përpjekur për t'i bërë sa më shumë qefin shefit të vet, deklaroi se për çështjen Harxhi "Presidenti, duke mos e miratuar atë, tejkaloi kompetencat e tij". Sigurisht që kjo s'ishte aspak e vërtetë, përkundrazi Kryeministri bëri një shkelje të rëndë të kushtetutës dhe të praktikës së vendosur, për propozimin dhe caktimin e ambasadorëve dhe jo unë. Në një kohë kur dihet që vende të zhvilluara si Anglia, edhe pse nuk ka kushtetutë, për zgjidhjen e çdo rasti veprohet në bazë të precedentit të ushtruar më parë, të cilat kthehen në ligje të pashkruara. Kurse tek ne ndodhin çudira, sepse kërkojmë të injorojmë praktikat e mbështetura në kushtetutë dhe ligjet e shkruara. Pra këto veprime tregonin se ai po kërkonte me çdo kusht të realizonte ato që donte, pavarësisht se sa të drejtë kushtetuese apo ligjore kishte. Dhe më e forta qe, se për të më sfiduar mua, Harxhin e emëron Zv. Ministre në Ministrinë e Jashtme, të shoqëruar me një tiradë shumë mburrëse në mbledhjen e qeverisë nga vetë ai, kurse Kongolin e emëron Drejtoreshë në Ministrinë e Jashtme! Karshillëqet e Berishës tregonin se ai donte të ishte një Kryeministër me të drejtat e Presidentit, gjë të cilën unë as që kisha ndërmend t'ia lejoja kurrë ndonjëherë.

Skandali me Papulias

Por krahas telasheve të brendshme, në atë kohë më ndodhi edhe një skandal diplomatik, si pasojë e dështimit të një përpjekje për një takim informal me Presidentin e ri të Greqisë z.Papulias. Më 15 shkurt të vitit 2005, mendova të bëj një hap drejt përmirësimit të kontakteve me Kreun e Shtetit Helen, të cilat jo për fajin tim, s'ishin të atij niveli si me Kryetarët e Shteteve të tjera të Rajonit, ndaj për këtë qëllim, disa ditë pas zgjedhjes të Z. Papulias si President i Greqisë, përveç telegramit protokollar që dërgohet në këto raste, pata dëshirë të kisha me të një lidhje telefonike, për ta uruar verbalisht. Gjatë bisedës, midis të tjerave i propozova të kemi ndonjë takim informal një ditor, tek ne në Shqipëri ose në Greqi, në afërsi të kufirit, sikurse e aplikoja edhe me presidentët e tjerë të rajonit. E mirëpriti, duke e lënë që fiksimin e datës ta ndiqnin kabinetet tona. Atë ditë që kishim lënë bisedën telefonike, befasohem kur kabineti im më njofton, se një nga funksionarët e ambasadës greke ka shfaqur dëshirën për të qenë prezent gjatë bisedës sonë! Sigurisht që nuk pranova, sepse e quajta të panevojshme prezencën e një diplomati të huaj në zyrën time, gjatë bisedës miqësore me homologun tim. Mandej më pas, takimin informal e bëmë më 28 mars në Janinë. Në kthim të atij takimi, më vonë u ra dakord që takimin tjetër ta bënim më nëntor në Sarandë. Por para se të shkoja në Sarandë për këtë takim, u informova se organizata "Çamëria" këtë ditë kishte vendosur të zhvillonte një manifestim paqësor. Sigurisht që s'më erdhi mirë që ata kishin zgjedhur këtë ditë, por nuk mund të kërkoja anulimin e manifestimit, duke e konsideruar si një të drejtë demokratike të tyre. Keqardhja ime u shtua më shumë, kur në 2009-n ata iu nënshtruan kërkesës së Berishës dhe protestën e kryen një ditë para se të vinte Karamanlis në Tiranë, që në fakt ishte një nënshtrim dhe jo përpjekje për të kërkuar të drejtat e tyre. Dhashë porosi që pjesëmarrësit të manifestojnë në mënyrë krejt paqësore, duke qëndruar në distancë nga rruga ku do të kalojë automjeti i Presidentit Papulias. Për këtë qëllim, në mëngjesin e ditës që pritej ardhja e Presidentit mik, thirra Drejtorin e Policisë dhe Kryetarin e SHISH-it të Qarkut, të cilëve ju dhashë porosi të veçanta për të bërë kujdes që nga manifestuesit të mos shkaktohej ndonjë skandal. Ndërkohë u interesova se çfarë kishin të shkruar pankartat që mbanin në duar manifestuesit. U njoftova se ata i drejtoheshin në gjuhët shqip, anglisht dhe greqisht, Papuliasit "President i ynë". Ndërkohë më informuan se personat e sigurisë greke po tregohen shumë të shqetësuar dhe të nervozuar. Për habinë time, rreth orës 12.30 Drejtori ynë i Protokollit të Shtetit më njoftoi se, miku që pritej doli nga konsullata Greke e Gjirokastrës dhe po largohej drejt Kakavijës. Sigurisht u befasova dhe s'më erdhi aspak mirë për qëndrimin e tij jo korrekt dhe pse e kisha të vështirë ta besoja, pasi përpara se të merrte vendimin ekstrem, të paktën duhet të më kishte bërë një telefonatë kortezie. Megjithatë, për t'u bindur saktësisht për çfarë po ndodhte, në orën 13.00 e marr z. Ppapulias në telefon, nëpërmjet celularit të ambasadorit Karkabasis që e shoqëronte, dhe i thashë se ç'është kjo që po ndodh?! Më tha se nuk mund të vinte për të më takuar nën presionin manifestuesve të "Çamurijasve", siç i thërrasin grekët shqiptarët tanë të asaj krahine shqiptare. I thashë se unë jam në hotelin ku ishte parashikuar takimi, dhe nga dritarja nuk shikoj asnjë manifestues me përjashtim të personelit të shërbimit. Ata, i thashë, nuk janë më shumë se një qind vetë dhe janë të distancuar. Besoj se ju e kuptoni që është e drejta e tyre demokratike të manifestojnë në mënyrë paqësore, ndaj kjo që po bëni pa mëdyshje mund të quhet skandal diplomatik ndërkombëtar. Duke ndjerë indinjatën time gjatë bisedës me të, më tha në qoftë se dëshiroja mund të takoheshim atë natë dhe të darkonim bashkë diku, propozim të cilin nuk e pranova, sepse nuk m'u duk aspak dinjitoze dhe serioze ajo që ndodhi. Më vonë informohem se, kur unë po bisedoja me të në telefon, mediat greke po jepnin lajmin se Papulias anuloi takimin me Moisiun. Ndërkohë ai e kish kaluar Kakavijën. Këtij veprimi si President i një vendi fqinj, aspak dinjitoz, rreth orës 14.00 iu përgjigja me një deklaratë të fortë, nëpërmjet zëdhënëses time. Më pas Besnik Mustafaj si Ministër i jashtëm, Arta Dade e PS-së dhe Ilir Meta nga LSI-ja e kritikuan qëndrimin e Papuliasit duke e quajtur atë si një veprim të pa precedent. Më bëri shumë përshtypje ky qëndrim i palës greke, kur Presidentit Klinton, me rastin e vizitës së tij në Athinë, ata e pritën me vezë të prishura dhe domate, kurse në rastin e manifestuesve tanë, diplomacia greke demonstroi një qëndrim me dubël standard ndaj nocionit demokraci.

Sulmet e Jozefinës

Ndërkohë Jozefina Topalli më 12 dhjetor doli me një sërë akuzash ndaj meje si President, ndaj Prokurorit të Përgjithshëm dhe Gjykatës së lartë, me pretekst që po heshtej ndaj propozimeve të bëra nga z. Kreshnik Spahiu në lidhje me reformat në drejtësi. Dihej që Spahiu në mënyrë indirekte kish filluar t'i shërbente qëllimit të tij, që kur propozoi ndryshimet në ligjin për KLD-në, sikur gjoja ato mendime vinin nga shoqëria civile, por në fakt ato ishin të kopsitura në zyrat e Jozefinës. Këto veprime karieriste të Spahiut nuk kërkonin shumë mund për t'i kuptuar, sepse ndërkohë edhe mua indirekt po më servirnin mendime dhe propozime për të, si kandidaturë e mundshme në vendin e prokurorit të përgjithshëm. Sigurisht nuk mund të heshtja përpara këtyre manovrave, të qepura si i thonë me penj të bardhë, ndaj porosita daljen e zyrës së shtypit me një njoftim ku të qartësohej se detyrat e secilit institucion janë të ndara në bazë të kushtetutës e me ligje, dhe se mosmarrëveshjet midis institucioneve nuk zgjidhen me daljet në media. Kurse për të luftuar korrupsionin nuk mjaftojnë fjalët dhe akuzat e pa argumentuara, por duhen ligje që t'u presin rrugën dhe t'u zënë shtigjet abuzuesve që kanë këto qëllime.
Ndërkohë sulmet politike direkt dhe indirekte ndaj meje vazhdonin. Shtypi pro PD-së i intensifikoi ato më tej, me shpifje nga më të fëlliqurat, duke pasur si gjithnjë flamurtare të parë gazetën "Tema". Kështu në këtë gazetë papagalle, më 14 dhjetor botohet një shkrim me titull sensacional "Moisiu harxhon 2800 $ në ditë"! Dashakeqe dhe shumë bajate gjetja nga Mero Baze, për t'u rrëfyer shqiptarëve se kush është presidenti i tyre, që u hiqet si një engjëll. Nuk besoj se ka pasur apo ka president në ndonjë vend më të pasur të botës, që për probleme të përdorimit personal mund të konsumojë një shumë të tillë në ditë, dhe jo më pastaj të imagjinohet për një president shqiptar! Kuptohet ky ishte një tjetër presion ndaj meje, që bëhej vetëm për t'u hapur rrugë shkeljeve kushtetuese të Berishës.
Por me sa u pa, çështja e gjoja shpërdorimeve financiare nga ana e presidentit në gazetën Tema, ishte fillimi i një fushate kundër të gjitha institucioneve të pavarura, për të ushtruar mbi to presion financiar, në mënyrë që të mos ishin në gjendje të kryenin detyrat e tyre kushtetuese, qëllimshëm për t'u gjunjëzuar para kërkesave të Berishës. Kështu në mbledhjen e qeverisë më 16 dhjetor, Kryeministri Berisha duke kërkuar shkurtimin e fondeve për vitin 2006 për institucionet e pavarura, me papërgjegjshmërinë e tij karakteristike, i emërton ato si të babëzitura dhe kërkuese të luksit! Dokumentet që disponoheshin në arkivin e Presidencës të kohës kur Berisha ishte President, edhe pse ishin mbajtur shumë të parregullta, tregonin jo vetëm për mbishpenzime, por edhe për abuzime të mirëfillta të pushtetit presidencial për shpenzime të ndryshme financiare. Kështu u gjetën dokumente të asaj periudhe, ku shefja e financës së presidencës, në formë urdhëruese i kërkonte Ministrisë së Financave shuma të ndryshme parash, për të përballuar shpenzimet plotësuese të presidencës. Jo vetëm kaq, por kjo ministri urdhërohej që disa nga shpenzimet operative të presidencës t'i përfshinte për llogari të tyre, gjëra këto absolutisht të padrejta dhe abuzive!...

Problemet me KLD

Duke dashur të çonin deri në fund mendimin për të rregulluar KLD-në sipas idesë së tyre, mazhoranca hartoi një ligj, që vetëm i tillë nuk mund të quhej. Ai ligj do të na krijonte telashe të mëdha, sepse jo vetëm që hapte vënde vakante, por krijonte në KLD një situatë destabilizuese, ndaj si të tillë me të drejtë Gjykata Kushtetuese e ktheu. Pra nisur nga problemet që vinin si pasojë e atij ligji, isha në dilemë për miratimin e tij. Për këtë qëllim thirra znj. Topalli për të biseduar në parim, pasi të gjitha ligjet që po më dërgoheshin rezultonin të pastudiuara mirë, të cilat shpesh binin ndesh edhe me ligjet paraardhëse. Ndaj i kërkova Kryetares së Kuvendit, që aparati juridik i saj të ishte më i kujdesshëm në përgatitjen dhe hartimin përfundimtar të ligjeve që dërgoheshin për dekretim në Presidencë. I thashë se ligji për KLD-në, më shumë krijon probleme sesa i zgjidh ato, pra për atë ligj kisha shumë vërejtje, megjithatë nuk po e kthej, por po e lija të kalonte në heshtje. Pas kësaj Jozefina kërceu menjëherë, dhe më erdhi shumë keq që qëllimit tim të mirë për mirëkuptim, iu përgjigj me arrogancë të shfrenuar. Ajo ende nuk e kishte kuptuar se unë nuk punoja për të ruajtur me çdo kusht postin e Presidentit, por punoja me shpirt dhe drejtësi për popullin tim.
Në dhjetor, Konferenca e Gjyqësorit Shqiptar, sipas ligjit dhe të drejtës kushtetuese, midis të tjerëve ajo zgjodhi si anëtar të KLD-së edhe gjyqtarin e Lushnjes Artan Gjermeni, ndaj të cilit ekzistonin disa dyshime në veprimtarinë e tij si gjykatës, në lidhje me bandën e Aldo Bares. Pikërisht për ato dyshime, kohë përpara, unë nuk e kisha dekretuar si anëtar të gjykatës së krimeve të rënda. Dyshimet për të edhe pse ende nuk ishin vërtetuar, zgjedhjen e tij e shihja jo pozitive, por s'kisha se ç'të bëja, sepse ligji ishte i prerë dhe kompetencat e mia ligjore ishin të kufizuara. Ndoshta shtypi i djathtë mund të kishte të drejtë që reagoi zhurmshëm, por ja që nuk ekzistonte asnjë rrugëzgjidhje ligjore për të hedhur poshtë vendimin e Konferencës Gjyqësore. E vetmja rrugë ligjore ishte verifikimi i figurës së tij në lidhje me dyshimet që ekzistonin të cilat, në respekt të ligjit për të drejtat e njeriut, duheshin provuar. Menjëherë Ministrave Bumçi dhe Olldashi ju dhashë porosi që të verifikonin saktësinë e dyshimeve dhe të më informonin, sepse pa i qartësuar ato nuk mund të bënim kostituimin e tij si anëtar i KLD-së. Ndërkohë sipas ligjit, konstituimi duhet të bëhej në mbledhjen më të parë të bënte Këshillit. Në këto rrethana vendosa, që për një kohë të pacaktuar, të mos e mblidhja KLD-në, duke pritur rezultatet e investigimeve sipas porosive që kisha dhënë. Në një nga takimet me Kryeministrin, kur biseduam për atë çështje, më sugjeroi ta përzija nga Këshilli. I befasuar nga ky mendim i tij, i thashë se këtë nuk mund ta bëj, sepse nuk ma lejonte ligji, pavarësisht nga mendimi që kisha për të. Historia e tij vazhdoi gjatë. Më vonë vazhduan shumë debate si në KLD ashtu edhe në shtypin pro qeveritar, duke më bërë edhe mua bashkëfajtor, me lloj -lloj akuzash dhe shpifjesh nga më të ndryshmet. Por sa paradoksale! Pas largimit tim si President, zhurma nga spektri i djathtë për çështjen "Gjermeni" u shua. Ai vazhdon i pashqetësuar të konsumojë ende mandatin e tij si anëtar i KLD-së. Nuk e kuptova, kthesën e fortë që u bë, nxorën ndonjë të dhënë e re, që hodhi poshtë dyshimet për të, apo me përfundimin e mandatit tim Berisha, nuk pati më interes të merrej më tej me çështjen "Gjermeni"?!
Po këtë ditë, Berisha dha një konferencë shtypi kushtuar 100 ditëve të qeverisjes. Ndër të tjera atë e pyetën edhe për marrëdhëniet President-Kryeministër. Me të drejtë ia bënë atë pyetje, sepse midis nesh ishte krijuar një situatë shqetësuese, jo vetëm për ne që jemi shtet demokratik, por s'qe normale as edhe për vende diktatoriale. Sepse edhe Mugabja, që Berisha e përmend dendur si model diktatori, arriti të komunikojë me Tsavangirain, kundërshtarin e tij të madh. E paparë dhe e padëgjuar, që Kryeministri të ndërpresë takimet me Presidentin, të mos takojë Prokurorin e Përgjithshëm, Kryetarin e Gjykatës së Lartë, atë të Gjykatës Kushtetuese, Avokatin e Popullit, Drejtorin e SHISH, Kryetarin e KLSH-së dhe shumë personalitete të institucioneve të pavarura, duke treguar hapur me veprimet e tij se do të bënte të pamundurën për zëvendësimin e tyre. Por si do ta realizonte këtë, e dinte vetëm Berisha. Qëllimi i tij ishte të shtinte në dorë institucionet e pavarura, pasi sikurse vërtetuan ngjarjet e mëvonshme, ato i shihte pengesë për realizimin e planeve të tij aspak të ndershme, ekonomike dhe politike.
Duke parë babëzinë e Kryeministrit për të sunduar kudo, nga fundi dhjetorit në një intervistë, ndër të tjera theksova: "Lërini institucionet e pavarura të punojnë" ! Dhe përsa i përket dëshirave të kujdoqoftë ,"Unë nuk do të lejoj të shkelet kushtetuta dhe ligjet në fuqi"! Pikërisht këtë qëndrim të palëkundur mbajta deri në fund të mandatit tim presidencial, pavarësisht shqetësimeve të krijuara nga veprimet e tyre të papërmbajtura dhe të shëmtuara!

Aktivitetet ndërkombëtare

Veç të tjerave viti 2005, ishte i mbushur edhe me mjaft aktivitete ndërkombëtare të rëndësishme për mua. Kështu më 18 shkurt mora pjesë në inagurimin e mandatit të dytë të Presidentit Mesiç në Zagreb, ku ishin pjesëmarrës dhe shumë presidentë të tjerë, me të cilët pata takime dhe bisedime të ndryshme. Ndër takimet që bëra gjatë asaj kohe, më i spikaturi ishte ai me presidentin e Serbisë Tadiç, i kërkuar prej tij. Në fillim e mori fjalën Tadiç, i cili gjendjen në Kosovë e paraqiti të zymtë, duke thënë se atje po vuajnë si serbët ashtu edhe shqiptarët, kurse pavarësia e Kosovës për të ishte zgjidhje papranueshme. Këtë ide të tij e kundërshtova në mënyrë kategorike, duke i thënë se Kosova po shkon drejt pavarësisë së pakthyeshme, ndaj nuk duhet të merreni shumë me kufijtë, pasi të gjithë po punojmë për të arritur integrimin evropian, ku kufijtë kthehen në diçka konvencionale, duke e humbur kuptimin e tyre nacionalist. Gjithashtu i përsërita mendimin tim, të cilin ua kisha shprehur edhe më parë shtetarëve serbë : "Të mos merremi me të shkuarën, të jemi realistë dhe të shikojmë përpara". Me keqardhje i shtrova pyetjen sesi është e mundur që deri tani asnjë nga udhëheqësit serbë, pas dhjetë vjet luftërash, vrasjesh, djegiesh, shkatërrimesh në Ballkan, nuk ka marrë guximin të kërkojë falje, për këtë gjë ai heshti.
Më 11 mars bëra një vizitë zyrtare në Mal të Zi. Rëndësia e kësaj vizite ishte e dyanshme, pasi Republika e Malit të Zi ka nevojë për mbështetjen e Shqipërisë dhe të shqiptarëve që banojnë atje, ndërsa për ne ishte e rëndësishme sepse na duhej të përmirësonim më tej marrëdhëniet me të, si një fqinj verior, ku mbi 7% e nënshtetasve janë me kombësi shqiptare, si dhe të siguronim mbështetjen e këtij shteti për zgjidhjen sa më të shpejtë të problemit të Kosovës.
Më 15 mars, bashkë me shumë kryetarë shtetesh të Europës, mora pjesë në inagurimin e muzeut të holokaustit Jad Vashem në Jeruzalem. Në këtë muze tregoheshin të gjithë vuajtjet e popullit izraelit gjatë Luftës së Dytë Botërore, të shkaktuara nga nazizmi gjerman. Në hartën evropiane, ku përbri emrit të çdo shteti tregohej sesa hebrenj i janë dorëzuar nazistëve gjatë asaj kohe, me krenari vura re se për Shqipërinë shifra ishte "zero". Jo vetëm kaq, por aty tregohej se në fund të luftës në vendin tonë banonin më shumë izraelitë sesa në fillim të saj, kjo për pasojë të ardhjes tek ne të pjesëtarëve të këtij komuniteti nga Jugosllavija. Për këtë gjest human dhe burrëror, populli izraelit përherë ka shprehur dhe shpreh respekt të thellë dhe miqësor ndaj popullit shqiptar.
Ndërkohë kam patur përsëri disa takime informale dhe zyrtare me kryetarë shtetesh të rajonit dhe të Europës. Një nga vizitat më të veçanta do të quaja atë të Vienës, ku takova Presidentin austriak Fisher, Kryeministrin, Kryetarin e Parlamentit etj. Në takimin me Presidentin Fisher biseduam për marëdhëniet dypalëshe, me shqetësim të dyanshëm u bisedua për Kosovën, ku unë ju përmbajta mendimit tim, se pavarësia e saj është zgjidhja më e mirë dhe se ajo ndikon në forcimin e sigurisë në rajon. Për çështjen e minoriteteve në Kosovë, u shpreha që koha do të tregojë se gjërat nuk janë aq të pamundëshme sikurse paraqiten. Në këtë vizitë, i shoqëruar edhe nga biznesmenë shqiptarë, një vend të rëndësishëm zunë takimet në sferën e biznesit, si ato me Kryetarin e Dhomës Federale të Ekonomisë, me Drejtorin e Përgjithëshëm të Raiffeisen Bank dhe me personalitete të tjera. Si rezultat i kësaj vizite, marëdhëniet ekonomike midis vëndit tonë dhe Austrisë morën zhvillim progresiv, sidomos në vitin 2006, me hapjen e dhomës së tyre tregëtare tek ne. Kënaqësi të veçantë ndjeva gjatë kësaj vizite, kur në një lulishte publike, që ndodhej në Moissi Gasse (Rruga Moisiu), emërtuar në respekt të tij shumë kohë më parë, u inagurua busti i artistit të madh me origjinë shqiptare Aleksandër Moisiu, vepër e skulptorit durrsak Qazim Kërtusha. Në këtë ceremoni, përveç delegacionit tonë merrnin pjesë personalitete austriake qëndrore dhe vendore si dhe mjaft artistë të njohur dhe përfaqësues nga bota kulturore austriake. Ndërkohë, në momentin e zbulimit të bustit, më afrohet një artiste e moshuar dhe më thotë "Zoti President, ju dukeni që jeni fis i artistit të madh, sepse shikoj që keni shumë ngjashmëri në disa tipare të fytyrës me Moisiun e madh". Sigurisht që më erdhi mirë dhe e falenderova artisten për komplimentin që më bëri.

gsh.