Anastas Lula

[Brari]

nga Gazeta 55

----------------


Me rastin e 60-vjetorit të vrasjes

Vrasja e pabesë e Anastas Lulës, prologu i një diktature

* Komiteti Qendror i Partisë, nuk ishte veçse një etiketë dhe Komiteti Qendror i vërtetë ishin Miladin Popoviçi dhe Dushan Mugosha

Sadik Premtaj, kujtime

* "Anastas Lulo me shokë janë aktivë, shumë të guximshëm, tepër të palëkundur dhe qëndrojnë si burrat... ndërsa Miladini me shokë, si pulat"

Mihal Duri, "Hero i Popullit"

*Anastas Lulo ishte vetëm 27 vjeç kur e vranë pa gjyq, pabesisht. Ishte në moshën e dhëndërrisë. Ishte varri i parë, prologu i një diktature.

"Jugosllavët nuk u thirrën të merrnin në dorë timonin e PKSH. Këta nuk u thirrën për t'u ngritur aq lart, që çdo fjalë e tyre të bëhej ligj e direktivë."

Nga thirrja e "Të rinjve"

"Anastas Lulo ishte një personalitet politik në grupin e tij".

Nako Spiru

1. Në udhën e luftës dhe të utopisë

Italiani Tomazo Kampanela arriti të shprehë ëndrrat e tij që shikonte në burg, në një libër që e titulloi "Qyteti i Diellit". Ai ëndërronte një shoqëri ku njerëzit të jetonin të barabartë dhe të bashkuar në komunë. Endrra e tij komune, komunizmi u përhap në të gjithë botën, duke qenë se vetë natyra njerëzore është ëndërrimtare.

I pari që ndërtoi modelin e kopshteve të fëmijëve që jetonin në komunë, ishte David Rikardo në Angli.

Lenini në Rusi qe i pari që u mundua ta realizojë këtë ëndërr në praktikë. Endrra komuniste e pas vitit 1944, kapi gati gjysmën e botës, përfshirë edhe Shqipërinë.

Për afro 70 vjet, njerëzimi pa në praktikë veprën e Tomazo Kampanelës, komunizmin, dhe të atyre që e pasuan më vonë të shndërruar në krim, dhunë dhe terror, një botë antihumane.

Idetë e para të komunizmit arritën në Shqipërinë e prapambetur më 1920, u përhapën më 1924 dhe morën një formë të organizuar në celula dhe grupe klandestine, në vitet 30. Rol në jetën shoqërore patën grupet komuniste të Korçës, të Shkodrës dhe ai i të "Rinjve".

Shumë pak shqiptare e dinë se Perlat Rexhepi, Kastriot Muço, Vojo Kushi, Sadik Staveleci, Muharrem Llanaja, Pleurat Xhuvani ishin anëtarë të grupit komunist të "Të Rinjve" dhe ata ranë dëshmorë me emrin e udhëheqësit të tyre, Anastas Lulo.

Shumë pak shqiptare e dinë se Llazar Zai Kundo, Sinan Gjoni, Pali Terova, Mynyr Xhindi, Neki Hoxha, Fejzo Gjomema, Vllas Arapi, Naun Handro, Qazim Prishtina, Kozma Naska, Feta Ekmeçiu, etj, të zhdukur mizorisht prej bandës së Enver Hoxhës, Mehmet Shehut, Hysni Kapos e Shefqet Peçit, ishin anëtarë të grupit komunist të "Të Rinjve" dhe adhurues të asaj fytyrës simpatike të Anastas Lulës.

Shumë pak shqiptarë e dinë se prof.dr.Kristo Frashëri, Shyret Turkeshi, Nasi Marjani, Polo Simo, Xhemal Cani, Myftar Tare, etj, kanë qenë anëtarë të grupit komunist të "Të Rinjve" dhe adhurues të Anastas Lulos.

Shumë pak shqiptarë e dinë se Ramadan Citaku, Kadri Hoxha, gjeneral Abaz Fejzo, gjeneral Dali Ndreu, gjeneral Gjin Marku, etj, kanë qenë anëtarë të grupit komunist të "Të rinjve", të futur në udhën e luftës prej Anastas Lulos dhe të eliminuar mizorisht prej Enver Hoxhës e Hysni Kapos.

Shumë pak shqiptarë e dinë se Bedri Spahiu, Shemsi Totozani, Liri Gega, Vehbi Hoxha, Rrapo Dervishi, Arif Haso e deri tek Hysni Kapoja e Manush Myftiu, u futën në udhën e Lëvizjes Antifashiste prej kryetarit të grupit komunist të "Të Rinjve", atdhetarit Anastas Lulo.

Kështu pra, Anastas Lulo ishte bërë, gjatë pushtimit të Shqipërisë prej fashizmit italian, një ndër figurat qendrore të Lëvizjes Antifashiste. Ai kishte hyrë në duhën e luftës për liri, nëpërmjet udhës së utopisë. Ai gjeti një shok, një mik si veten, Sadik Premten. Sadiku bënte konferenca të bukura, ishte orator dhe shumë shpejt e bënte bashkëbiseduesitn për vete. Në Labëri thonë se e hidhte në xhep e prandaj mori edhe pseudonimin "Xhepi". Anastas Lulo mbante syze shoku me shaka i thoshin "Qorri", pseudonim që i mbeti gjatë gjithë jetës së tij të shkurtër.

Të dy këta djem të bukur, Anastasi, 24 vjeç, më 1940 dhe Sadiku, 26 vjeç, u bënë shumë shpejt fytyra të dashura dhe shumë simpatike për rininë e kohës. Anastasi inteligjent, antifashist i orëve të para, karakter i pakompromentueshëm, orator me aftësi të rralla për të komunikuar me njerëzit, fitoi vendin e kryetarit të grupit të "Të rinjve" dhe arriti të ngrinte në këmbë në luftë antifashiste, rininë e kohës, në jug të Shqipërisë.

Sadiku mbante vendin e nënkryetarit. Ai pohon në kujtimet e tij se, Anastasi më futi në udhën e komunizmit. Ishin kaq të mirë dhe kaq të afërt me njëri-tjetrin, saqë asnjëherë nuk u ndanë dhe nuk u përmendën veçmas.

Kjo dyshe simpatike e komunistëve idealistë, më kujton dyshen e pandarë nacionaliste, ata dy fytyrat e bukura të Hysni Lepenicës dhe Skënder Muços.

Përfaqësuesit e grupit komunist të "Të rinjve", Anastas Lulo, Sadik Premtja, Tahir Kadareja, Ramadan Citaku dhe Etami Nimani, morën pjesë në themelimin e Partisë Komuniste Shqiptare, më 8 nëntor 1941, nën drejtimin e dy serbo-malazezëve, Miladin Popoviçi dhe Dushan Mugosha. Këta dy armiq të Shqipërisë siguruan udhëheqjen e PKSH dhe e përdorën atë për qëllimet e vendit të tyre.

Përçarja e vendit tonë, lufta e egër e klasave, dhuna, krimi dhe terrori, është fara që mbolli Dushani dhe Miladini, frytet e hidhura të së cilës, shqiptarët po i shijojnë dhe sot e kësaj dite.

Anastas Lulo dhe Sadik Premtja ishin më liberalë në qëndrimet e tyre dhe në shumë mënyra, ata kishin shfaqur se nuk mund t'i komandonte, as Miladin Popoviçi dhe as Dushan Mugosha.

Sipas historianit Kristo Frashëri, ish-anëtar i grupit të "Të Rinjve": "karakteristikat që ka dhënë Enver Hoxha ... për grupin e "Të rinjve",... nuk janë të sakta... krerët e grupit mendonin se, sa kohë Shqipëria nuk kishte proletariat... nuk kishte vend as për revolucion proletar. Ata as që e mendonin se në mbarim të luftës, në Shqipëri do të vendosej regjimi komunist, pra diktatura e proletariatit. Veç kësaj, anëtarët e grupit e shikonin Bashkimin Sovjetik, jo si shembull për të ndjekur regjimin e tij komunist, por si kala të luftës kundër fashizmit dhe si mbrojtës të popujve të shtypur". (Kristo Frashëri, Tiranë 2000, f.10-11)

Grupi i "Të rinjve" ishte gjithashtu për vetëvendosjen e Kosovës dhe synonte bashkimin e saj me Shqipërinë.

Dy udhëheqësit e këtij grupi, Anastas Lulo dhe Sadik Premtja, shquan mbi komunistët e tjerë për aftësi intelektuale, simpati dhe vlerësimin që kishin komunistët dhe populli.

Të gjitha këto dallime të krerëve të këtij grupi, bënë që të lindte armiqësia e drejtuesve të vërtetë të lëvizjes komuniste në Shqipëri, Miladin Popoviçi dhe Dushan Mugoshës. Këta armiq të Shqipërisë, të stërvitur në luftën klandestine, grumbulluan rreth vetes njerëz ziliqarë karrieristë, të aftë për të shkelur çdo kod moral njerëzor, si Enver Hoxha, Mehmet Shehu e Hysni Kapo. Kjo bandë kriminale asgjesoi gjatë luftës dhe pas saj, të gjithë anëtarët komunistë të grupit të "Të Rinjve".



2.Rreth jetës së një idealisti dhe dëshmori të atdheut



Nëna e Sadik Premtes, Hasimeja pas vdekjes së të shoqit u martua në Lepenicë me xhaxhanë e babait të autorit të këtij shkrimi. Shtëpia jonë u bë streha e dashur e Sadik Premtes. Në këto rrethana, emri i Anastas Lulës, shokut të idealit të Sadik Premtes, ishte bërë shumë i dashur në shtëpinë tonë.

Sadik Premtja, një shok, një vëlla një bashkëluftëtar i Anastas Lulës, e përshkruan kështu atë:

"Në vitin 1934, më bie në dorë një broshurë e Kroptkinit. Fillova të zbuloj një botë të re, me një entuziazëm të paparë. Në këtë kohë njoha Anastas Lulën, bashkënxënës në Institut, të cilin e kisha ndeshur aty shumë herë. Unë nuk e dija se ai ishte komunist. Ai më kishte studiuar... Anastas Lulo vinte nga përçarja e njërit prej tre grupeve komuniste të vendit... Grupi i komunistëve shqiptarë, nga ku e kishte prejardhjen Anastas Lulo, ishte krijuar në Moskë, më 1928, dhe ishte njohur e pranuar nga Internacionalja. Ky ishte grupi i Korçës... Anastasi më shpjegonte marksizmin, mekanizmat e shfrytëzimit, luftën e klasave, tiparet e feudalizmit... Ai më ka folur shumë për BRSS, për Revolucionin e Tetorit... Ndërkohë, ne filluam të rekrutojmë të rinj studentë, liceistë, vajza nga Instituti Femëror. Gjatë viteve 1935-1936, Anastas Lulo, Sadik Premte, Sadik Staveleci dhe Qazm Prishta, formojnë celulën e parë komuniste... Për një kohë të shkurtër ne u bëmë me dhjetëra, duke u organizuar në celula, 3 dhe 5 anëtarë... Pas pushtimit, militantët tanë më të mirë u dërguan në krahina të ndryshme të vendit, për të propaganduar kundër pushtimit dhe për të krijuar bërthana të rezistencës. Më kujtohet se gjatë këtyre muajve, kam përshkruar me këmbë të gjitha fshatrat e krahinës së Vlorës... Në fillim të viteve 40, kur jamnjohur me Enver Hoxhën, nuk kishte autoritet politik ndër komunistët. Miladini ishte stalinist i vërtetë... Ai u tatoi pulsin të gjithëve, por më servili ishte Enver Hoxha...

Kështu e përshkruan Sadik Premtja shokun dhe bashkëluftëtarin e tij, Anastas Lulën.

Anastas Lulo ishte njeri nga 8 fëmijët e Rafailit dhe Vasilikës, nga Shalësi i Kolonjës, kishte lindur më 1916. I ati ishte nëpunës gjykate dhe e ëma, shtëpiake. Në familje, Anastasi mori mësimet e para të atdhetarisë. Pas arsimit fillor, ai u dërgua në Shkollën Teknike Amerikane në Tiranë.

Ai ra shpejt në kontakt me idetë komuniste, duke qenë një shpirt i bukur, i përqafoi ato. Aftësitë e tij natyrore, si inteligjenca, aftësia për të hyrë në marrëdhënie me njerëzit, dëshira për një botë më të mirë dhe bindja se bota mund të ndryshojë, e bënë atë anëtar të grupit komunist të Korçës. Ishte i respektuar dhe i vlerësuar nga të gjithë.

Formimin e vërtetë si luftëtar për një botë të re, ai e arriti në Shkollën Teknike në Tiranë. Kjo vatër e kulturës shqiptare, ka për të lënë gjurmë të thella në karakterin dhe formimin kulturor të tij. Duke qenë nxënës i shkëlqyer i Shkollës Teknike "Harry Fultz", ai u edukua me ide liberale perëndimore dhe atdhetare. Natyra ëndërrimtare, shpirti i bukur prej poeti, dëshira për t'i parë njerëzit të barabartë dhe që të mos vuanin, e futi atë në duhën ëndërrimtare të komunizmit.

Gjatë viteve 1034-1935 dhe më vonë, në atë shkollë kishin një përhapje të gjerë idetë e komunistëve. Një ndër aktivistët më të shquar të këtyre ideve, ishte Anastas Lulo. Anastasi krijoi celula komuniste me nga 3 dhe 5 veta.

Veprimtaria e celulave kufizohej në punën edukative. Lexonin libra, përkthenin në shqip vepra të Marksit, Engelsit, Leninit dhe të Trockit.

Siç dihet nga historia, grupet komuniste në atë kohë, nuk kishin lidhje dhe bashkëpunim.

Anastas Lulo, me zotësitë dhe aftësitë e tij, rekrutoi në grupin e tij njerëz që do të linin emër të mirë në Lëvizjen Antifashiste, si Sadik Staveleci, Vojo Kushi, Perlat Rexhepi, Qazim Prishtina, Fezo Gjomema, Pali Terova, Nasi Marjani, Neki Imeri, Muharrem Llanaj, etj.

Pushtimi fashist i vendit vuri para bijve të këtij populli, detyrën e luftës për liri. Një ndër të parët që dëgjoi zërin e atdheut të tij, ishte edhe biri i Kolonjës trime, Anastas Lulo. Hamit Keci, anëtar i këtij grupi, oficer madhor, e përcakton kështu punën dhe luftën e Anastasit në atë kohë "ishte i ri, inteligjent, atdhetar, zemërflakë, që bashkë me shokët e grupit të tij iu kundërvunë Enver Hoxhës dhe padronëve të tij, Miladinit dhe Dushanit, që në fillim... Ai ishte gojëëmbël dhe bënte për vete atë me shkollë dhe atë pa shkollë, të moshuar dhe të rinj... Në demonstratat e 1 dhe 2 prillit 1939, në ato vë vitit 1940 e vazhdimisht, ai ishte në ballë të luftës për liri...

Pas pushtimit fashist, sidomos gjatë viteve 1940 dhe 1941, grupi i "Të Rinjve" u shtua me anëtarë të rinj, që si qëllim kryesor kishin luftën për liri. Në formimin dhe zgjerimin e kësaj rezistence, vendi i parë i nderit i takoi kryetarit të këtij grupi, djalit sypatrembur, Anastas Lulës.

Nënkryetari i këtij grupi, Sadik Premte, e kujton kështu atë kohë "kur mblidheshim të gjithë, merrja fjalën, denoncoja pushtimin dhe bëja thirrje për luftën çlirimtare ... Mbledhja kishte për detyrë të rekrutonte të rinjtë më luftarakë dhe të vendosur për të rrokur armët..

Pavarësisht nga kjo punë e madhe që bëhej për të ngritur popullin në luftë, Anastas Lulo vinte re me keqardhje, se pa u bashkuar grupet komuniste, nuk mund të arrihej fitorja mbi armikun. I shtyrë nga ky mendim, Anastas Lulo, më 1941, bëri një përpjekje për t'u bashkuar me grupin e Shkodrës, por pa sukses. Më vonë, ai i bëri thirrje grupit komunist të Korçës, për krijimin e një Partie Komuniste Shqiptare, pasi Shqipëria ishte i vetmi vend në Evropë që nuk kishte Parti Komuniste.

Në këto rrethana, Anastas Lulo dhe Sadik Premtja iu drejtuan disa komunistëve kosovarë që studionin në Shkodër e Tiranë, dhe u kërkuan atyre ndihmë për të krijuar Partinë Komuniste Shqiptare.

Pas shumë aksioneve antifashiste, vijmë më 8 nëntor 1941, ditën e themelimit të PKSH. Sadik Premtja e kujton atë ditë "Secili nga tre grupet përfaqësohej nga 6 delegatë, pa përfshirë dy të dërguarit e posaçëm të Partisë Komuniste Jugosllave, Miladin Popoviç dhe Dushan Mugosha... Kur arritën te çeshtja e caktimit të Komitetit Central, M.Popoviçi kërkoi të jepej karta e bardhë, që ai të zgjidhte anëtarët mbi bazën e listave të paraqitura nga të tre grupet...

Kështu pra, përpjekjet e atdhetarëve si Anastas Lulo, iu lanë në dorë armiqve të Shqipërisë, të cilët formuan një bandë kriminale, me në krye Enver Hoxhën, Mehmet Shehun e Hysni Kapon, të cilët me zjarr dhe me hekur vendosën në Shqipëri një diktaturë të egër, që e sundoi popullin për afro 50 vjet.

----------- gaz 55 ----------

[jimmy84]

Dicka nuk kuptoj une.Qe Enveri dhe shoket e tij ishin te keqinj kurse Anastas Lulo me shoke ishin atdhetare.Ti brari thua qe komunizmi eshte i keq kurse Anastas Lulo qenka njeri madh.Tani o eshte komunizmi i mire ose edhe Anastas Lulo ishte kriminel sic i quan ti vete komunistat

[eralule]

Po te thellohesh pakez, do te kuptosh qe ka ndryshim midis komunizmit idealist (komune, familje, bashkesi) dhe DIKTATURAVE komuniste, te cilat nga etja e verber per pushtet shperdoruan idealet dhe besimin e njerezve tek nje bashkesi miredashese.

Ju lumte dora per kete artikull!

[Duaje Siveten]

Dicka nuk kuptoj une.Qe Enveri dhe shoket e tij ishin te keqinj kurse Anastas Lulo me shoke ishin atdhetare.Ti brari thua qe komunizmi eshte i keq kurse Anastas Lulo qenka njeri madh.Tani o eshte komunizmi i mire ose edhe Anastas Lulo ishte kriminel sic i quan ti vete komunistat

ia ke gjetur diagnozen do(bi)çit - ai eshte redaktor me fari balline, ngarkuar nga udheheqja e re me ne krye salijevin, per te revizionuar historine e partise komuniste, per ti thene ketij populli se komunizmi ishte nje gje idealisht madheshtore, por disa e shtremberuan, ndaj edhe nuk u aplikua korrektesisht.

pra, keta zagare b/puntor vullnetar 80 leksha, duke filluar me do(bi)ç e ball e iç te tjere kerkojne te justifikojne salijevin ne mbajtjen e postit, po ashtu dhe te vijojne te bejne si para-ardhesit e tyre, per ta bere Shqiperine prone te nomenklatures se vjeter xhahilo-kapo-hoxhe-gjoniste dhe asaj te re salijev-nanothans-shtangiste ...

[loni-loni]

tani edhe komunist edhe njeri i mire nuk shkon,,,,,,,,,,komunisti asht ateist (pa fe), nuk pranon fatin e njeriut, nuk pranon hiearkine, asht ziliqar, asht perkrahes i devizes sataniste "kjo bote nuk asht e drejte"

komunist dhe Atdhetar asht gafe,,,,,,,,,,,komunisti i vertete nuk ka atdhe , bile as familje

[PLAKU]

Jo jo mos i ndryshoni gjenat para syve. Brari kur nuk ka thene se komunisti e komunizmi jan te mire. Vetem se ju shpalosim kujtime te ideolave tuaj si perfuneduan, duke u marr me shanaetazhe e shpifje kunder shqypetareve kundershtar e duke i sherbye partis miladino-enveriane! E njeta gje iu pret dhe juve mbetejes ati sistemi rusosllav. Jeni duke kafeshu njeni tjeterin vetem pse sju ecin shanetazhet e rrenat alla envero-titiste, shpif perqaj shanetazho e vra mbase shpine. Jeni te njetit brum po tju jepet rasti nuk hezitoni me vra e djege. Si ta hapni gojen ju del ajo cfare e keni ne shpirt e zemer!

[Naturalist_al]

tani edhe komunist edhe njeri i mire nuk shkon,,,,,,,,,,komunisti asht ateist (pa fe), nuk pranon fatin e njeriut, nuk pranon hiearkine, asht ziliqar, asht perkrahes i devizes sataniste "kjo bote nuk asht e drejte"

komunist dhe Atdhetar asht gafe,,,,,,,,,,,komunisti i vertete nuk ka atdhe , bile as familje

pappapaapa sa i keq koka Komunisti, nuk pranoka hierarkine

[Brari]

kjo tema me komunist e me njeri e me atdhetari.. do pak koncentrim..

e kur te kem kohe.. do u a hap syte..

por nje gje eshte e pandryshueshme.. se banda terroriste ne krie te ushtris partizane.. (keshtu e ka quajtur i madhi Lame Kodra) nuk e kish te drejten nga askush te vrase ne pabesi revolucionarin Anastas Lula..

Me vrasjen e tij fillon qarte ajo vije e felliqur Krimanale e PKSH dhe PPSH-se qe vazhdon sot nga Seli roza e Edvin ruc Klos gjinushve..

Pik..