Fjala Drin

[drini_në_TR]

Gjithnjë kam ëndërruar që të dija të flisja ilirishten, dhe ta krahasoja atë me shqipen e sotçme. Dihet që shumë fjalë që përbëjnë Shqipen vijnë nga bërthama e ilirishtes. Një ditë duke u menduar për emrin tim vura re një gjë shumë interesante: përveç lumit Drin, ka edhe dy lumenj të tjerë (pa llogaritur të bardhin dhe të ziun), që mbajnë po të njëjtin emër, dhe që të dy ndodhen në trevat e moçme ilire. Kemi lumin Drina që është kurfiri midis Bosnjes dhe Serbisë, kemi lumin Drin që formohet nga Drini i Bardhë dhe Drini i Zi, poashtu në Toskëri, ose më mirë në Çamëri, më poshtë kemi lumin Drinos. Po mendohesha se si është e mundur që i njëjti emër është përdor në shumë vënde, dhe në mëndje më ra diçka kur po i thosha: Drini i Zi, Drini i Bardhë, dmth Lumi i Zi dhe Lumi i Bardhë. Dihet që fjala lum, është një emër që vjen nga fjala llum, dmth bën shumë kuptim në këtë kontekst sepse në kohë shirash lumenjtë prurin dhe mbushen me llum. Psh lumi i Shkumbinit e ka emrin e prejardhur nga fjal Shkum, dmth shkum bin, shkum bjen, shkum sjell. Dhe kjo më përforcoj edhe më shumë idenë se emri lum duhet të jetë thejshtë fjala llum, dhe se emri Drin duhet të jetë çka të parët tanë e thërrisnin lumin. Më tërhoqi shumë kjo ide sepse mendoj se mund të kem shtuar edhe një fjalë më shumë në fjalorin e ilirishtes, dhe poashtu tani mund të dij kuptimin e vërtetë të emrit tim. Megjithatë mund të ekzistoj një mundësi që emri Drin të jetë me origjinë sllave, por për këtë nuk jam i sigurt. Gjithashtu nuk e di as vjetërsinë e këtij emri që të mund të them se vjen nga koha e ilirëve.

Megjithatë desha të dija se ç'mendoni për këtë gjë. Shpresoj që të kem bërë një zbulim, por për këtë ju kërkoj ndihmë që të më korrigjoni nëse jam gabim.

Shumë Nderime
drini.

[Diabolis]

Ndrin, pra ndricon, shkelqen.

[ornament]

Drini, fjale te tilla eshte shume e veshtire t'ja u gjesh prejardhjen ME SIGURI matematike. Per faktin e thjeshte se mungojne shkrimet ne Shqip te cilat do te ndihmonin per te pare MOSHEN e fjaleve, per analogji dhe rrjedhjen e tyre.
Po te kishte shkrime, e gjitha do te qe me e lehte. Ç'fare dua te them, qe duke gjetur te shkruar ne 1990 ,psh fjalen LUM, e me pas ne 1995 fjalen LLUM ne fare lehtesisht nxjerrim perfundimin qe LLUM vjen nga LUM dhe jo e kunderta (ajo qe pohon ti).
Ndersa sot pa fakte te tilla te dokumentarizuara, mund te ekzistojne te dyja mundesite; 1) LUM vjen nga LLUM. 2) LLUM vjen nga LUM.
Specialistet mendojne keshtu, kur ne raste si joni kemi te bejme me dy fjale nga e njejta RRENJE ne pergjithesi fjala me e shkurter eshte me e VJETRA, pra dhe origjina.

Sidoqofte kjo qe shpjegova, nuk na pengon qe te "perpiqemi" per ti zgjidhur enigmat qe na shtrohen. Per kete duhet shume PUNE dhe KERKIM.

Ne rastin tone, kemi LUM; LLUM; LIQEN; LENG; e ndoshta plot te tjera qe mu s'me kujtohen ose qe s'mund ti di, ngaqe mund te jene dialekte te rralla e ndoshta te humbura.

Per te arritur nje fare rezultati, neve tashti na rriten MUNDESITE sepse kemi disa fjale qe duken plotesisht te ngjajshme.

Le te marrim pershembell fjalen LIQEN, po ta shohim me kujdes ne te gjejme;

LIQEN = LI (lum, leng) + QEN (qete) pra kjo do te thote LUM I QETE, uje qe s'LUN.
Tashti per analogji marrim fjalen LUM;

LUM = LUJ = UJ pra shohim qe kemi dhe LUJ, LUN pra LEVIZ, ecen, rrjedh si dhe gjejme RRENJEN e te gjitha fjaleve te perdorura me lart, kjo eshte fjala: UJ, UJA.

E njejta metode mund te behet me SHKUMBIN; SHKUME; SHKEMB; SHKREP; SHKURE; SHKOP; SHKON; etj, etj.

Pra siç mund ta shohesh dhe vete perfundimet s'jane aq te thjeshta sa i ben ti.

Tek fjala DRIN, mund te kryejme po te njejten gje. DRIN, DET, DERDH, DREDH, NDRIN; NDAN; etj, etj.

[katana]

s'kam c'te shtoj mbi prejardhjen e fjales Drin(i)
po desha tu pyes ne lidhje me prroi-n prrua/e prroje etj (me nje r apo rr?)

besoj se vjen nga prua, me pru dmth me sjelle dicka.
po krua, krue?

ju c'fare mendoni?

po fjala burim nga rrjedh?

[ornament]

Katana kjo eshte fjala me fantastike e MITOLLOGJIKE, PURO shqiptare, ajo lidhet drejt-perdrejt me historine tone te lashte dhjetra-mijera- vjeçare.

Sipas Kolia, fjala KRUA, PRRUA vjen nga mbreti shqiptar AKILI, nga i cili mendoj se vjen dhe fjala KEC (dhi) simboli legjendar i perkrenares se tija. Djali i tij quhej PYRRHOS (Piroja i Epirit, quhej ndryshe dhe NEOPTOLEM, jo Piroja i epokes romake,), nga fjala PIR rrjedh BIR (djale); BIJE (vajze) dhe nga fjala BIR buron fjala BURRE.

Sipas fjalorit etimologjik francez, nga PYRRHOS vjen EPIR, qe ne fakt do te thote E PIROS, pra mbreteria e PIROS. Ne greqisht te vjeter EPIR = PIRG do te thote MAL, vend i larte.

Nga PRRUA vjen dhe PURO, PYR, I PASTER, I KULLUAR (Krua, Kroi), por dhe KRUJE, qyteti Skenderbeut, ky quhej ndryshe dhe PRINCI i Epirit, si dhe mbante ne KRYE (koke) kapen (perKrenaren) siç e permendem te AKILIT.
Ai e kujtonte veten se rridhte nga i njejti GJAK me AKILIN.
Pa e perzjere me mitollogji e legjende, mendoj se PIJ; PRRUA; (KRRUA); PIR (BIR); PIJE (BIJE); BURRE; GRUA; e plot te tjera, vijne nga fjala:

PIR; VIRE; BIRE; P..IDH; PJEDH; PJEDHE; e me pastaj e gjitha historia njerezore boterore.



E gjitha kjo qe une per mungese kohe dhe pergatitje e vendosa shpejt dhe kuturi, besoj mjafton per mbrojtjen e nje teze ne Filologji.

[huggos]

Mendoj se te gjitha supozimet ishin mjaft interesante, dhe nëse do ti perkrahim e zhvillojme ashtu sic duhet, pse jo mund te pasurojme edhe me teper fjalorin e ilirishtes (sic thote edhe drini).

Me kete shkak mua nje gje me ka bere pershtypje. Shume fjale te greqishtes se vjeter duket se kane te njejten forme, trup, rrenje me ato te shqipes.. ketu tani per tani vetem nje shembull me vjen ndermend psh.. (ju)lutem=litem(gr)

Pyes... Ka mundesi ne epoken ilire ose dicka me pare, gjuhet e ballkanit te ishin te njejta ???


P.S. Per sa i perket Pyros, ne greqisht ky emer do te thote zjarr. Madje perdoret deri sot... pyro-svestiki=zjarr-fikese..

miqesisht,
huggos

[katana]

ornament faleminderit per shpjegimin.

kohet e fundit po shpnzoj shume tek forumi i gjuhes dhe interesi e kureshtja mbi gjuhen shqipe sa vjen e shtohet. tani per tani nuk kam libra te cilet mund ti lexoj dhe jam mjaftuar me shkrimet e forumasve te tjere.
kam dhe shume fjale te tjera te cilat me kane ngritur pyetje qe une vete nuk kam njohuri tu pergjigjem dhe do ti sjell ketu ne shprese qe te mesoj me shume.

faleminderit
kata

[drini_në_TR]

Wow, pak vështirë për t'u përtypur të gjitha këto fjalë!

Megjithatë po shkoj kronollogjikisht:

D D pajtohem me ju se fjala drin mund ta ket prejardhjen nga fjala ndrin, pra që lumi ndrit, ose që pasqyron dritën. Por më duket sikur s'është rastësi që katër lumenj të ndryshëm të kenë të njëjtin emër, dmth Drina, Drini i Bardhë, Drini i Zi, Drinosi, që të gjithë aq larg njëri-tjetrit. Po ashtu mendoj se llogjikisht s'do t'bënte kuptim që njërzit ta thërrisnin ndrin i Zi. Si mund të ndritë e zeza dhe më pas të jenë bashkuar me të bardhën duke formuar atë ndrin? Mbase mund të ket një legjendë që i ka dhënë emrat lumenjve (bardhë e zi), edhe ajo mund të jetë një mundësi. Psh si legjenda e Beratit me Osumin, Kalanë, Tomorrin dhe Shpiragun. Megjithatë mendoj se duhet të ketë diçka pas këtyre emrave që janë kaq të njëjtë, dmth mbase drin ka një kuptim të vetin.

Ornament, për përgjigjen e parë që dhe, s'di çfarë të të them sepse s'kam aq njohuri në përafërsinë e fjalëve që ke lakuar. Dëshirë kam që të mësoj edhe më shumë, por s'dua të gabohem duke u përgjigjur për çka s'di.

Katana, mendoj si ty që fjala përroi ose përrua vjen nga fjala me prue, duke prur ose sjell diçka si vet uji i përroit. Ndërsa për fjalën Krroi, Krua (nga e cila vjen edhe emri i Krujës) pajtohem plotësisht me Ornamentin! Ndërsa për fjalën "burim" mendoj se është thjeshtë burim, më tej s'ka sesi të shpjegohet më.

Ornament, interesant ajo legjenda e Akilit, pajtohem me ty që ajo është Shqiptare, sepse vet Helenët e morën shumicën e mitollogjisë së tyre nga Pellazgjët, baballarët tanë! Ka shumë mundësi që edhe atë fjalë të kenë rrjedhur ashtu (Pirro, Pirr, Bir, etj)! Por për fjalën Epir, si fjalë vjen nga greqishtja e vjetër që do të thotë toke e mesme. Grekët e quhanin ashtu Epirinë, ose në Shqip, Toskërinë, sepse nga ajo tokë ata morrën mitollogjinë e tyre. Vlen të kujtojmë thjeshtë faltoren e Dodonës pranë Janinës nga ku erdhi edhe kulti i Zeusit, ose në shqipen e sotçme Zojs, Zot. Pra nga Toskëria Helenët morrën të thënat (Athina) e Zotit, dhe prandaj ata e thërritën atë tokë të mesme.

Huggos nuk di ç'të them përsa i përketë ngjashmërisë së Helenishtes (greqishtes së vjetër) me Shqipen. Dëshirë kam të dij se çfarë anallogjie kanë bashkarisht. Besoj se nëse kanë aq shumë ngjashmëri, duhet të ketë qënë Greqishtja gjuha huazuese sepse ata kanë qënë të ardhurit e asaj kohe. Pra ashtu siç huazuan mitollogjinë që sot dihet botërisht, ata duhet të kenë përvetësuar edhe fjalë ose pjesë të gjuhës tonë.

Vetë vërej se në një shumicë të rasteve, emrat e sendeve, njërzve, maleve, kafshëve, por edhe të krahinave, në një mori të madhe kanë për bazë fjalë përshkruese, psh, Dardania, vëndi ose toka e Dardhave të egra (çka është mëse e vërtetë, Kosova i ka malet e mbushura me atë pemë), Dalmacia, nga delmë ose dele, pra vëndi ku kulloten delet (Boshnja ka veçse male, pra që vetëm mund të përdoren për kullota), Shkodra, qyteti në kodër, Shkumbin (sjellë shkum), deti Egje nga fjala ujg, ugj, dmth uj (deti ujor), ilir, nga njeri "i lir", Brindisi (qyteti ilirë i Mesapëve të Puglias), në brëndësi, pra ashtu siç është edhe gjiri i Brindisit, etj etj. Pra duke u nisur nga kjo llogjikë nga çfarë mund të vërejmë nga kultura jonë, besoj se edhe vet fjala drin, meqë është përdorur në shumë vënde të ndryshme, mund të ketë kuptimin e fjalës lum. Pra më tej meqë njërzit i thërrisnin gjërat ashtu siç i përshkruanin, ata mund ta kenë ndryshuar në llum, ose mbase lum kishte të njëjtin kuptin atëherë si llum. Pra si Pirroja, nga fjala pir, dmth bir (veti përshkruese), mbase drin është fjalë më vete që nënkupton lum.
Shkoj llogjikisht, por mund të jem edhe gabim!

Shumë nderime
drini.

[gladiator]

Greket i thone Roi , Kroit ose Proit dhe nuk e di kush popull e mori nga tjetri .
Gj t m.

[Dajaku]

Ilirishtja eshte shqipja e vjeter, qe shqiptaret s'e njohin fare fale "Profesoreve" tane PATRIOTE qe e mbajne te mbyllur neper kasaforta me shtate kyce qe mos n'a e vjedhin bota.

[Ndryshuar nga Moderatori per shkak te disa shprehjeve jo adekuate/ASD]

[drini_në_TR]

për kë e për Çfarë e ke fjalën? S'besoj se njeri prej nesh di ilirishten qe ta mbante te kycur!

[Nuh Musa]

mrdt!

Orni, tek rajoni jone (tetova) perdoren termat "PROJ" dhe "KROJ". Dukshem ne te dy fjalet eshte rrenja UJ, por cka do me thene "PR" dhe cka dmth. "KR".

Nisur nga fakti se cdo emer eshte PERSHKRIM i nje vepre, mund te konstantojm se KROJ mund te nenkuptoj Ku Rin UJI, kurse, tek fjala PROJ duhet edhe te shpejgohet nenkuptimi i fjales. Tek ne se paku me PROJ nenkuptohet nje VIJE e vogel UJI.

Nese shkojm tek PROJI, atehere jo per te pire njeriu UJ, por per te pire KAFSHET. Une mendoj se ketu kompozita e pare PR do me thene PER TE DERGUAR.

SOt e kesaj dite perdoret tek ne fjalia "PER UJ", psh. A i ke çu Lopet "per UJ"?, e ku me i cu PER UJ?, natyrisht tek PROJI.

Flm

PS: sic thash me lart, cdo emer eshtre nje PERSHKRIM, kjo menyre e emerimit edhe sot e kesaj dite perdoret!!!, pra, emri DRIN eshte me siguri, si cdo emer tjeter poashtu nje PERSHKRIM.

Une mendoj se emri DRIN eshte huazuar poashtu edhe per mjetin qe perdorim per te mbeshelur dicka, DRINI, ja vendojm DRININ dhe e mbyllim!!!

Sic duket emri DRIN este nje kompozit nga fjalet D R IN, do me thene DO TE RI BRENDA, apo dicka qe rrethekon dhe keshtu MBESHTJELL.

Lumenjt LAKOJN, dhe duke mbeshtjelle nje cope TOKE, ata keshtu mundesojn nje vend te izoluar, dhe me kete nje vend te SIGURT per banim. Njeriu cdohere e ka zgjedh afersine e lumit per ndertim te banesave. Ne kohen e lashte ka patur ne cdo KEND uje te pijshem, pra, nuk ka qene UJI per PIJE si shkaktare per zgjedhjen e ketyre lokacioneve, por MBROJTJA e vendbanimit se paku ne NJE ane!!!

Kjo eshte vetem nje hipoteze. Per t'ju afruar te vertetes duhet te krahasojm emra tjere te lumenjve nga kultura tjera.

[drini_në_TR]

Edhe unë ngelem në besimin se fjala Drin duhet të jetë një fjalë përshkruese, dhe jo veç një emër, sepse dihet qartë që në kulturën tonë shumë shumë fjalë kanë veti përshkruese ashtu siç i shjepgove edhe vetë për Proi dhe Krroi (që më duken shpjegime shumë të kapshëm!)!
Përshëndetje Nuh Musa
drini.

[Henri]

nje hamendje per Llum = L - lum; lë lumi, pra ate c'ka le lumi pas... ose nxjerr ne buze/breg te lumit -llum?

[ornament]

Atehere duhet dhe qe LESH te jete LË SHIU. Bej shaka, ka mundesi po ashtu siç mund te mos kete. Per te gjitha gjuhet (edhe ato te dukumentuarat) egzistojne te tilla dyshime, ngaqe origjina e fjaleve s'dihet.

Sidoqofte LLUC, LLUM, LLOC, ka dhe atje ku s'ka fare LUME, kjo eshte nje perzjerje e UJIT (shiut) me DHEUN, pra z'besoj se rrjedh nga Lumi, aq me teper lumejt tane te rrembyer e malore, s'formojne shume LLUM.
Une mendoj se LLUM; DHUM vjen nga DHE+ UJ = DHUJ; DHUM; DHOC; DHJERE; GJOL; e besoj plot fjale tjera dialektore qe si dime.

Ndersa per DRIN (lumin), Nusa mendon se vjen nga MBRON, RRETHOJ, PERCAKTON (nje cope toke), ne fakt keto mbeten te pa qarta, e kjo nuk eshte karakteristike e pergjithshme e tyre, por me shume rastesi e specifikes se terrenit.
Per shembell nje afrike e amazoni, lumejt s'mbrojne person, perkundrazi jane vende te rrezikshme, me krokodile, pirana, etj.
Po ashtu nga te dy anet e DRINIT ka pas historikisht shqiptare, atehere çfare mund te mbroje ose percaktoje ky lume. Per me teper LUMI as rrethon gje, ai vetem perdridhet e shkon.
Une e dhashe nje menyre studimi, pak me lart, duke i marre fjalet e nje rrenje ne ANSAMBEL dhe jo VEÇMAS: LUM; LLUM; LIQEN; LENG; LAG; LAGUNE; P(LAGE); etj.
Vetem keshtu mund ti afrohemi te vertetes.

Une mendoj qe DRIN = NDRIN = DRITE, Po ti verejme lumejte ne muzg, siperfaqja e ujit shkelqen duke reflektuar drite.
Kete e mbeshtes me latinishten:

F(LUVI)US = LUME
LUMEN (luminis) = DRITE.

Siç e shohim rrenja e perbashket latino-shqip e f(LUVI)us = LUM eshte UJ.

[ornament]

po e shoqeroj me nje foto, ket shpjegimin me lart.

[liliella]

jam dakort me shpjegimin qe ka dhene ornamenti per sa i perket prejardhjes nga flaja DRITE. kjo perkrah pak a shume emertimin DRIN i BARDHE dhe DRINI I ZI. do te doja te di me me hollesi nga se vjen ndryshimi midis tyre dhe nese kjo ka te bej me vete prejardhjen e fjales nga drita (bardhe) apo mungesa e saj(zi)?
une e kam pare drinin e bardhe dhe nuk mund te imagjinoj se c'eshte i ziu .

lili

[Nuh Musa]

mrdt!

Ti orni thua "....., e kjo nuk eshte karakteristike e pergjithshme e tyre, por me shume rastesi e specifikes se terrenit......"

, nga pozita gjeografike u nisa edhe une, dhe si duket ki emer eshte unik!!!.

Une them se drini e ka mare emrin nga karakteristika e terrenit, kurse ti thua, se emri mund te jete i marun nga nje krakteristik e pergjithshme "shkelqimi", e cila pa dyshim do te kish qene baze per shume lumenj tjere, EKZISTON KI FAKT ???.

Pyetje, a shkelqejn lumenjt???, ata jane ne levizje, KARAKTERISTIKE per ta eshte MOSSHKELQIMI, perndryshe NUK do ti quanim LUMENJ (L qendron per LEVIZJE, kurse LL per DRITE).

Edhe tek emri latin qe solle "fluvius" qendron shkronja L per LEVIZJE, kete e ke edhe tek emri gjerman FLUSS (nuk eshte huazim nga latinishtja), kurse per driten duhet te qendroje "LL".

Edhepse tek te dy kuptimet ka nje lidhje sensuale (drita leviz, shpejtesia e drites), perdorimi eshte i ndryshem dhe nuk mundt te miret per shpjegim sic e bere ti.

Flm

PS: sa per emrat shtese BARDH dhe ZI, mendoj se jane thjesht dualizma, nuk kane domethenje filozofike por rezulltojn nga nevoja ne praktike.

[drini_në_TR]

S'duhet të harrohet pa u marrë parasysh, dhe pa analizuar, edhe fakti që kemi katër lumenj (mos të themi pesë) që emrin e kanë të përbashkët:

Drina - që ndan Bosnjen me Serbinë

Drini i Bardhë
Drini i Zi - bashkë formojnë Drinin

Drinosi - që rrjedh në afërsi të Gjirokastrës në Çamëri.

Më pëlqejnë argumentet që janë sjellur!
Përshëndetje dhe Nderimet e mija
drini.

[Diabolis]

Është cilësi e dallueshme e shqipes që për shumicën e fjalëve që fillojne me grupet ND dhe MB të ketë fjalë që fillojnë vetëm me D dhe B. Disa shembuj vetëm për lidhjen ND~D:

ndal - dale
ndarë - darë
ndehem - dehem
nderoj - der roje
ndesh - desh
ndijor - dijor
ndjek - djek
ndjerë - djerë
ndoresh - dorë
ndreqes - reqës (regjës)
ndrin - drin
ndrit - dritë
nduk - duk

Duke ditur se cilësi e Shqipes është rrëzimi i gërmës Ë, sa më sipër merr kuptim.
Po të shohësh tek fjalët që fillojnë me D ka më shumë që duhet të kenë qënë të parat, pasi përshkruajnë gjëra të prekshme. Mbetet që ato që fillojnë me ND të jenë më të vona, të jenë fjalë të përbëra psh., në drin - ndrin, në deshen - ndeshen etj.
Në qoftë kështu atëhere është emërtuar ndrin, ndriçon, nga Drini dhe jo e kundërta. Kjo për të kaluar nga një gjë e prekshme si lumi tek një fenomen si ndrin/ndritën. Duke kaluar në hapsirën ilire nga Drina tek Drinosi, e më pas tek ajo që të sjell uji i lumit, dalim tek fakti që Shqipja është folur në të gjithë këtë hapësirë, nga banorë vendas dhe më e hershme se koha kur njerzit përdorën zjarrin për ndriçim.
Atëherë nga vjen Drin?